Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Maagslijmvliesontsteking

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Maagslijmvliesontsteking

Deze brochure is ontwikkeld door de Maag Lever Darm Stichting en de N ederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen.

Inhoud Maagslijmvliesontsteking

De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darm- en leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit

Een verhaal uit de praktijk

4

zoals patiëntenorganisaties, vrijwilligers, verenigingen van specialisten en zorg-

Wat is een maagslijmvliesontsteking?

5

professionals, overheden en het bedrijfsleven.

De spijsvertering

5

Een maagslijmvliesontsteking

6

van leven te kunnen bieden. De stichting werkt intensief samen met organisaties en personen die een bijdrage kunnen leveren aan het realiseren van deze missie,

De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is de wetenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm-leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over ziekten van de

Wat zijn oorzaken?

7

Wat zijn de klachten?

8

spijsverteringsorganen bevorderen. Hieronder vallen slokdarm, maag, dunne

Wat kan de arts doen?

10

darm, dikke darm, alvleesklier, lever en galwegen, en het anale gebied.

Medicijnen

10

Onderzoek

11

september 2009 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Dunnebier Print Artikelcode 5043

Wat kunt u zelf doen?

13

Hoe verder?

16

Extra informatie of vragen?

16

Een verhaal uit de praktijk

Wat is een maagslijmvliesontsteking?

‘De laatste weken ging er geen dag voorbij zonder dat ik last had van een

De maag speelt een belangrijke rol in de spijsvertering. Hieronder wordt de

opgeblazen gevoel, en ook was ik soms behoorlijk misselijk. Eerst dacht ik

werking van het spijsverteringsstelsel en de functie van de maag in het

dat ik deze klachten had door alle hectiek en drukte op mijn werk. Maar ook

kort uitgelegd.

tijdens mijn vakantie bleven de klachten aanhouden. Af en toe zo was ik misselijk dat ik voor de zekerheid maar naar de wc ging, maar gelukkig hoefde ik niet over te geven. Mijn vriend zei me dat ik maar eens naar de

> De spijsvertering

huisarts moest gaan. De huisarts heeft mijn bloed en ontlasting laten

De spijsvertering begint in de mond. In

onderzoeken. Ik kreeg te horen dat ik een bacterie had, de zogenoemde

de mond wordt voedsel fijngekauwd en

Helicobacter pylori. De huisarts vermoedt dat ik een maagslijmvlies

vermengd met speeksel. Hierdoor kunt

ontsteking heb. Hij heeft mij door verwezen naar een maag-lever-darm

u het voedsel makkelijk doorslikken.

arts in het ziekenhuis. Ik heb een maagonderzoek gehad waarbij de

In speeksel zitten stoffen die het voed

binnenkant van mijn maag is bekeken. Daarna werd mij verteld dat ik een

sel helpen verteren. Zodra u voedsel

ontsteking heb aan het maagslijmvlies. Ik moet nu twee soorten antibiotica

doorslikt, komt het in de slokdarm. De

slikken, en ook heb ik maagzuurremmers gekregen. De huisarts heeft

slokdarm is in feite een soort trans

gezegd dat er een kans is dat ik nog lang last blijf houden van maagklachten,

portkanaal. De spieren in de slokdarm

maar de klachten wel verminderen na de kuur. Ik vind het maar niks om

wand duwen het voedsel naar de

medicijnen te slikken, maar ben blij dat het niks ernstigs is.‘

maag. Op de overgang van slokdarm

01

02

11 10

gaat open als er voedsel vanuit de

brochure geeft informatie over wat mogelijke oorzaken zijn, wat u er zelf aan

slokdarm de maag in gaat en sluit zich

kunt doen en welke behandelingen er mogelijk zijn.

daarna weer. Hierdoor kan er minder

09 04 05

naar maag zit een sluitspiertje. Dit In deze brochure krijgt u meer informatie over een maagslijmvliesontsteking. De

03

06 07 08

gemakkelijk voedsel en maagsap slokdarm. Het sluitspiertje zorgt op deze manier voor eenrichtingsverkeer. De maag is een tijdelijke opslagplaats voor het voedsel. De wand van de maag Maagslijmvliesontsteking

4

5

Spijsverteringsstelsel 01 Mond 02 Slokdarm 03 Maag 04 Dunne darm 05 Dikke darm 06 Blinde darm 07 Endeldarm 08 Anus 09 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

© Van der Zon – Visueel

terugstromen vanuit de maag in de

is bedekt met een dikke beschermende slijmvlieslaag. De spieren in de wand van de maag zorgen ervoor dat het voedsel wordt gekneed en vermengd met het maagsap. Dit maagsap wordt door de maag aangemaakt en het bevat onder an dere zoutzuur. Het zure maagsap bevordert de verdere vertering van het voedsel in de maag. Ook vormt het zuur een barrière tegen eventuele ziekmakende bac

Wat zijn de oorzaken?

teriën die u met het eten binnenkrijgt. Deze bacteriën kunnen niet overleven in de zure maag en gaan dood. Een warme maaltijd blijft gemiddeld drie uur in de

Een acute en chronische ontsteking van het maagslijmvlies kan ontstaan

maag. Daarna gaat de voedselbrij via de maaguitgang (pylorus) in kleine porties

door verschillende factoren. Hieronder worden de oorzaken besproken.

door naar de twaalfvingerige darm. De twaalfvingerige darm is het eerste deel van de dunne darm. Na de twaalfvingerige darm gaat de voedselbrij door naar de

> Acute maagslijmvliesontsteking

rest van de dunne en dikke darm. De spijsvertering is voltooid als de onverteer

Een acute maagslijmvliesontsteking wordt vaak veroorzaakt door een infectie

bare resten van het voedsel als ontlasting het lichaam verlaten.

met een virus of een bacterie. Waarschijnlijk zijn mensen met een verminderde weerstand vatbaarder voor zo'n infectie. Andere mogelijke oorzaken van een acute maagslijmvliesontsteking zijn:

> Een maagslijmvliesontsteking

> alcoholgebruik; > het terugstromen van gal uit de dunne darm richting de maag; dit wordt ook

Een maagslijmvliesontsteking wordt ook wel ‘gastritis’ genoemd. Bij een maag slijmvliesontsteking is de dikke slijmvlieslaag aan de binnenkant van de maag

wel gallige reflux genoemd;

wand ontstoken. Deze ontsteking kan acuut optreden. Een acute maagslijmvlies

> het langdurig gebruik van bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers en

ontsteking is een kortdurende of tijdelijke ontsteking van het slijmvlies aan de

aspirine; deze ontstekingsremmende pijnstillers worden ook wel NSAID’s

binnenkant van de maag. Een maagslijmvliesontsteking kan ook al langdurig

genoemd: Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. Voorbeelden van NSAID’s

aanwezig zijn. Bij een langdurige ontsteking spreekt men van een chronische

zijn Voltaren® (diclofenac), Naproxen® en Ibuprofen®.

maagslijmvliesontsteking. Meer informatie over andere maagaandoeningen, leest u in de brochures

> Chronische maagslijmvliesontsteking

‘Functionele maagklachten’, ‘Brandend maagzuur’, ‘Maagzweer’ en

Er bestaan twee vormen van chronische maagslijmvliesontsteking. Beide vormen

‘Maagkanker’. Een overzicht van de brochures vindt u achterin deze brochure.

hebben een verschillende oorzaak. > Type-A-gastritis (auto-immuun gastritis)

Dit type wordt veroorzaakt door een auto-immuunziekte. Een auto-immuunziekte ontstaat door een ‘foutje’ in het afweersysteem. Het lichaam maakt dan anti stoffen aan tegen de eigen en goede lichaamscellen. Bij deze vorm van maagslijmvliesontsteking maakt het lichaam antistoffen aan tegen het eigen maagslijmvlies, waardoor beschadigingen en ontstekingen in het slijmvlies ontstaan.


6

7


> Type-B-gastritis

Dit type chronische maagslijmvliesontsteking wordt voornamelijk in verband

Klachten bij een maagslijmvliesontsteking zijn:

gebracht met de bacterie Helicobacter pylori. Dit is een bacterie die in het

• pijn in de maagstreek;

slijmvlies van de maag kan leven. Over de oorzaak en besmetting van deze

• misselijkheid;

bacterie is weinig bekend. Een infectie met deze bacterie kan op termijn een

• een opgeblazen gevoel;

chronische maagslijmvliesontsteking veroorzaken.

• soms (bloed)braken.

Een chronische ontsteking van het maagslijmvlies kan in zeldzame gevallen veroorzaakt worden door de ziekte van Crohn. Dit is een chronische ziekte die met name ontstekingen in de dikke en dunne darm veroorzaakt, maar

> Lange termijn gevolgen

waarbij ook ontstekingen in maag en slokdarm voor kunnen komen.

Een chronische maagslijmvliesontsteking kan het maagslijmvlies blijvend veranderen. Een gevolg hiervan is dat de slijmvlieslaag van de maag steeds

Wat zijn de klachten?

dunner wordt. Dit proces wordt atrofische gastritis genoemd. Atrofie is het verkleinen of verschrompelen van weefsel. Atrofische gastritis treedt meestal op bij een chronische maagslijmvliesontsteking van het type A. Dit is de zogenoemde auto-immuun gastritis. Bij een chronische maagslijmvliesontsteking type B komt atrofie van het maagslijmvlies veel minder vaak voor.

Een acute maagslijmvliesontsteking geeft de meeste klachten. Deze klachten

Bij atrofische gastritis zijn de klierbuizen in het slijmvlies sterk in aantal en lengte

treden vrij plotseling op. Meestal gaat het om klachten als: pijn in de maag

verminderd, waardoor er veel minder maagsap geproduceerd wordt dan

streek, misselijkheid, een opgeblazen gevoel en soms (bloed)braken.

normaal. In maagsap zit, behalve zoutzuur en spijsverteringsenzymen, het stofje

Een chronische maagslijmvliesontsteking geeft meestal nauwelijks of

‘intrinsic factor’. Dit stofje is noodzakelijk voor de opname van vitamine B12 uit

slechts vage klachten. De meerderheid van de mensen die een chronische

ons voedsel verderop in het spijsverteringskanaal. Wanneer vitamine B12 niet

maagslijmvliesontsteking heeft ten gevolge van de Helicobacter pylori

kan worden opgenomen, ontstaat op termijn een tekort aan deze vitamine. Een

bacterie, heeft geen maagklachten. Soms treden er wel klachten op. De

vitamine B12 tekort kan op den duur veel lichamelijke klachten veroorzaken.

klachten bij een chronische maagslijmvliesontsteking komen overeen met

Een vitamine B12 tekort dat wordt veroorzaakt door een atrofische gastritis,

de klachten die optreden bij een acute maagslijmvliesontsteking, zoals pijn

wordt ook wel pernicieuze anemie genoemd. Hierbij kunnen op den duur ook

in de maagstreek, misselijkheid, een opgeblazen gevoel, gebrek aan eetlust,

andere klachten ontstaan. Herkenbaar bij pernicieuze anemie zijn met name een

brandend maagzuur en soms braken.

pijnlijke tong, vermoeidheid, een licht gevoel in het hoofd en bleek zien. Doordat het lichaam beschikt over grote reservehoeveelheden vitamine B12, kan het een aantal jaren duren voordat een vitamine B12 tekort ontstaat.


8

9


Wat kan de arts doen?

> Medicijnen die het maagzuur binden;

Deze medicijnen maken het maagsap minder zuur. De werking is kort.

> Medicijnen die een beschermende laag aanbrengen;

Deze medicijnen brengen een beschermend laagje aan op de binnenkant van de slokdarm en de maag.

> Medicijnen die de productie van maagzuur remmen of blokkeren; Als u regelmatig last hebt van maagklachten, is het verstandig om naar de

huisarts te gaan. U kunt de klachten met uw huisarts bespreken. De arts gaat

Deze middelen zorgen ervoor dat het maagsap gedurende langere tijd veel minder zuur is. Binnen deze groep kan nog onderscheid gemaakt worden

samen met u op zoek naar de oorzaak van de klachten. Afhankelijk van de

tussen:

ernst en een vermoedelijke oorzaak van de klachten kan de huisarts u door

> Medicijnen die de maagzuurproductie remmen;

verwijzen voor verder onderzoek in het ziekenhuis. De huisarts verwijst u dan

> Medicijnen die de maagzuurproductie blokkeren.

naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of een internist. In het onderstaande

kader leest u met welke klachten u het beste naar de huisarts kunt gaan.

Meestal krijgt u deze medicijnen voor een periode van twee weken tot een maand voorgeschreven. Eventueel kan de duur van de behandeling door uw huisarts worden verlengd.

Bij de volgende klachten is het verstandig

In de bijlage achterin deze brochure vindt u een overzicht van alle namen van

om naar uw huisarts te gaan:

bovenstaande medicijnen.

• als u voelt dat het voedsel niet wil zakken in de slokdarm; • als u regelmatig moet overgeven;

> Antibiotica

• als u last hebt van zwarte, dunne ontlasting;

Als blijkt dat de Helicobacter pylori de oorzaak is van uw klachten, dan kan

• als u in korte tijd meer dan vijf kilo bent afgevallen,

de arts een speciale medicijnkuur voorschrijven. Deze kuur bestaat meestal

zonder aanwijsbare oorzaak;

uit twee soorten antibiotica en een maagzuurremmer. Meestal duurt een

• bij hevige pijnklachten in de bovenbuik.

dergelijke kuur zeven tot tien dagen.

> Onderzoek

> Medicijnen

Soms wordt de diagnose gesteld door de huisarts op basis van het klachten

Een acute maagslijmvliesontsteking geneest meestal spontaan, zodra de oorzaak

patroon, maar de huisarts kan u ook doorverwijzen voor verder onderzoek in het

wordt weggenomen. Als pijnstillers de oorzaak zijn, maar u deze toch nodig hebt,

ziekenhuis. Met een kijkonderzoek wordt dan de maag van binnen bekeken.

zal de arts bekijken of er een alternatief is voor de pijnstillers. Eventueel kan de arts

Dit maagonderzoek wordt een gastroscopie of duodenoscopie genoemd.

ook een maagbeschermend medicijn voorschrijven naast de pijnstillers. In sommige gevallen zal de arts maagzuurremmende medicijnen voorschrijven die het genezings proces kunnen bevorderen. Er zijn veel verschillende medicijnen tegen maagklachten: Maagslijmvliesontsteking

10

11


Meer informatie over dit onderzoek vindt u in de brochure ‘Gastroscopie’.

Gastroscopie 01 Endoscoop 02 Flexibele slang van de endoscoop

Soms onderzoekt de huisarts eerst uw bloed of ontlasting om besmetting met de

03 Slokdarm 04 Maag

Helicobacter pylori vast te stellen. Als er antistoffen worden aangetroffen, betekent

05 Licht uit de endoscoop

dit dat u besmet bent (geweest) met de Helicobacter. In sommige ziekenhuizen wordt een ademtest uitgevoerd om de bacterie op te sporen. Na het drinken van een vloeistof met ureum, kan de arts in de uitgeademde

01

lucht aantonen of de bacterie in uw maag aanwezig is. Deze onderzoeken geven ongeveer negentig procent zekerheid. De meest betrouwbare methode om besmetting met de Helicobacter pylori vast te stellen, is weefselonderzoek. Dit gebeurt door een biopt te nemen tijdens een gastroscopie. 02

03

02

04

Wat kunt u zelf doen?

05

Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een maagslijmvlies ontsteking, kunt u met een aantal leefregels en voedingsadviezen de

© Van der Zon – Visueel

klachten doen verminderen. De belangrijkste punten om op te letten zijn: Bij dit onderzoek wordt een dunne, flexibele slang (endoscoop) in de maag gebracht.

voeding, roken, beweging, alcohol en stress.

Deze slang gaat via de mond en de slokdarm naar de maag. Aan het uiteinde van de slang zit een camera en een lampje. De arts kan zo de binnenkant van uw maag

> Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk

én twaalfvingerige darm bekijken. Tijdens de gastroscopie kan een klein stukje

Gezond eten is belangrijk. Een gezonde voeding bevat alle voedingsstoffen

weefsel uit de wand van de maag of twaalfvingerige darm worden weggenomen.

die u dagelijks nodig hebt. De ‘Schijf van Vijf’ van het Voedingscentrum vormt

Dit wordt een biopsie genoemd. Het biopt wordt onder de microscoop verder

de basis voor het samenstellen van een gezonde maaltijd. Neem dagelijks

onderzocht.

voedingsmiddelen uit alle vijf de groepen van de ‘Schijf van Vijf’. Dan weet u

Met een gastroscopie kunnen afwijkingen in de maag worden opgespoord. Bij een

zeker dat u alle belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt.

(acute) maagslijmvliesontsteking zijn vaak wat lichte, oppervlakkige ontstekingen of irritaties van het slijmvlies te zien. Maagslijmvliesontsteking

12

13


> Stop met roken

Roken irriteert het maagslijmvlies. Dit kan het ontstaan van een maagslijm vliesontsteking bevorderen. Ook verslapt roken het sluitspiertje tussen slok darm en maag.

> Drink niet te veel alcohol

Alcohol irriteert het slijmvlies in maag en slokdarm. Als u vaak maagklachten hebt, kunt u beter geen alcohol drinken. Overigens is het beter om alcohol te drinken tijdens een maaltijd dan tussendoor zonder eten.

> Probeer stress zoveel mogelijk te vermijden

Stress bevordert de zuurproductie in de maag. Bovendien heeft het een negatieve invloed op de bewegingen van de maag.

> Zorg voor voldoende beweging

een prima manier om stress tegen te gaan. Door uw lichaam in goede

Schijf van Vijf

conditie te houden, voorkomt u klachten.

Bron: Voedingscentrum

Lichaamsbeweging is ontspannend voor lichaam en geest. Zodoende is het

Mensen met maagklachten mogen in principe alles eten en drinken. Wat bij

> Medicijnen

de één de klachten verergert, geeft bij de ander juist geen problemen. Zoek

Wees bij maagklachten altijd voorzichtig met het (regelmatig) gebruik van

daarom uit waarvan u klachten krijgt. Neem van deze voedingsmiddelen

aspirine en ontstekingsremmende pijnstillers (zogenoemde NSAID’s), zoals

steeds een beetje minder, totdat u geen last meer hebt. Soms kan ook een

Voltaren® (diclofenac), Naproxen® en Ibuprofen®.

kleine hoeveelheid problemen blijven geven. Dan is het beter dit voedings > Bij apotheek en drogist zijn middelen te koop die uw maagklachten kunnen

middel even niet meer te gebruiken. Meestal kunt u dit product na een tijd weer gewoon eten of drinken. Is uw maag gevoelig voor een product uit een

verlichten. Als uw klachten niet zo ernstig zijn, is er niets op tegen om dit

bepaalde groep? Kies dan een ander product uit dezelfde groep. Wanneer u

een tijdje te proberen. Vraag wel aan apotheek of drogist welk medicijn in uw

een bepaalde groep voedingsmiddelen niet meer gebruikt, kunnen er tekorten

geval het beste is. Wanneer uw klachten na een paar weken niet over gaan,

ontstaan. Hierdoor kunt u klachten krijgen. Voor hulp bij een persoonlijk

is het verstandig om naar uw huisarts te gaan.

voedingsadvies kunt u contact opnemen met een diëtist.


14

15


Hoe verder?

Notities en vragen

Met een acute maagslijmvliesontsteking bent u vaak snel weer van uw klachten af, zodra de oorzaak wordt weggenomen. Het advies is om geen NSAID’s te gebruiken als het niet echt nodig is. Hebt u ze wel nodig, dan krijgt u vaak gelijktijdig een maagzuurremmer voorgeschreven. De chronische vormen van een maagslijmvliesontsteking zijn lastiger vast te stellen. Wel zijn de behandelingen op gebied van de Helicobacter pylori verbeterd, waardoor deze oorzaak van een chronische maagslijmvlies ontsteking ook beter en sneller behandeld kan worden.

Extra informatie of vragen? Hebt u nog vragen over uw klachten, neem dan contact op met uw arts. U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen. De Infolijn 0900 -20 25 625 (€ 0,15 pm) op werkdagen van 10.00 tot 14.00 uur E-mail

[email protected]

Internet

www.mlds.nl en www.spijsvertering.info

Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over ander onderwerpen die ter sprake zijn gekomen? Kijk dan in het brochureoverzicht op pagina 18 voor extra informatie.


16

17


Overzicht brochures Slokdarm- en Maagbrochures

Lever- gal- en alvleesklierbrochures

Brandend maagzuur

Alvleesklier ontsteking

Functionele maagklachten

Galstenen

Darmbrochures

Aambeien

Voeding en spijsvertering

Spijsvertering bij 50+ ers

Coeliakie Darmflora

Deze brochures kunt u bestellen in de webshop op onze website www.mlds.nl, of via onze Infolijn, telefoon 0900 – 20 25 625 (€ 0,15 per minuut).

Onderzoek

Kinderen

Sondevoeding

Colonoscopie

Buikpijn bij kinderen

Sondevoeding bij u thuis

Diarree bij kinderen

Sondevoeding via een neussonde

Diarree Kanker in de lever

Maagslijmvlies ontsteking

Gastroscopie

Voeding bij MDLaandoeningen

Sigmoïdoscopie

Dikkedarmkanker

Maagzweer

Leveraandoeningen door alcohol gebruik

Slokdarmkanker

Levercirrose

Rottige buiken boekje Verstopping bij kinderen

Preventiebrochure

Sondevoeding via een voedings stoma

Dikke darmpoliep Divertikels

Levertransplantatie

Corporate brochure

ERCP Voeding bij leveraandoeningen

Hepatitis Maagkanker

Algemene brochures

Preventie van spijsverterings aandoeningen

Ontlastings incontinentie Prikkelbare Darm Syndroom Verstopping Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa


18

19


Bijlage 1: Medicijnen tegen

brandend maagzuur

Wat doet het medicijn?

Stofnaam*1

Merknaam*2

Medicijnen die een beschermend laagje aanbrengen op de wand van

alginezuur / antacida

Gaviscon®

slokdarm en maag

sucralfaat

Ulcogant®

Medicijnen die het maagzuur binden

calciumcarbonaat /magnesiumcarbonaat

Rennie®

algeldraat / magnesiumhydroxide

Antagel®

Maalox®

Maalox-Plus®

Regla-pH®

cimetidine

Tagamet®

ranitidine

Zantac®

famotidine

Pepcidin®

nizatidine

Axid®

esomeprazol

Nexium®

lansoprazol

Prezal®

omeprazol

Losec®

pantoprazol

Pantozol®

rabeprazol

Pariet®

domperidon

Gastrocure®

Motilium®

Medicijnen die de productie van maagzuur remmen

Medicijnen die de productie van maagzuur blokkeren

Medicijnen die de spieren van slokdarm en maag stimuleren

*1 de stofnaam van een medicijn is de naam van de werkzame stof die in het medicijn is verwerkt.

Bron: Farmacotherapeutisch Kompas 2008

*2 de merknaam van een medicijn is de naam die de fabrikant aan het medicijn heeft gegeven.


20

21


Notities en vragen


22

23


Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Maagslijmvliesontsteking

Recommend Documents