Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Aambeien

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Aambeien

De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst ­mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de ­Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure ­bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische ­conclusies voor een individuele situatie kunnen ­worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u

Inhoud Aambeien

dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor ­mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure ­verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend.

De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke ­organisatie die zich inzet om maag-, darm- en leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden. De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is de w ­ etenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm-­ leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over ziekten van de spijsverterings­organen bevorderen.

Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-­GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het ­toe­­gestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voor­zieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat.

Een verhaal uit de praktijk

4

Wat zijn aambeien?

5



De spijsvertering

5



Wat zijn aambeien?

5

Wat zijn de klachten?

9

Wat zijn de oorzaken?

9

Wat kan de arts doen?

10

Wat is de behandeling?

11

Onderzoek en adviezen

11

Medicijnen

11

Behandeling

11

Wat kunt u zelf doen?

12

Hoe verder?

14

Extra informatie of vragen?

14

Overzicht brochures

14

Wat zijn aambeien?

Een verhaal uit de praktijk

Aambeien ontstaan in de anus. De anus is het deel van het spijsverterings­ kanaal waar de spijsvertering eindigt. Hieronder wordt eerst in het kort de

‘Ik heb jarenlang last gehad van uitwendige aambeien. Pijn deden ze niet,

werking van het spijsverteringsstelsel uitgelegd. In deze brochure krijgt u

maar ze gingen vaak stuk en bloedden dan behoorlijk. Vooral ’s zomers

informatie over aambeien. U kunt lezen hoe ze ontstaan, wat de klachten

vond ik dat erg hinderlijk. Lichte broeken of rokken droeg ik niet meer uit

zijn, welke behandeling er mogelijk is en wat u zelf kunt doen.

angst voor vlekken. Naar mijn werk gebruikte ik voor de zekerheid vaak een maandverbandje. Na verloop van tijd kreeg ik er genoeg van. Van mijn

→ De spijsvertering

huisarts had ik al allerlei middeltjes gekregen, zoals zetpillen en zalfjes,

De darm is een belangrijk onderdeel van het spijsverteringsstelsel. Het spijs­

maar die hielpen mij niet. Uiteindelijk heeft de huisarts besloten om de

verteringsstelsel bestaat uit alle organen die samen het voedsel verteren. De

aambeien weg te laten halen. Ik dacht eigenlijk dat het een fluitje van een

darm bestaat uit twee delen: de dunne en de dikke darm.

cent was, maar het viel me behoorlijk tegen. Ik kon de eerste dagen bijna

In de dunne darm worden belangrijke verteringssappen aan het voedsel toege­

niet lopen van de pijn. Alles deed zeer. Toen ik voor de eerste keer weer

voegd. Hierdoor verteert het voedsel en komen er voedingstoffen vrij. De dunne

­vaste ontlasting had, was dit ook pijnlijk. Het heeft zeker tien dagen

darm geeft deze stoffen af aan het bloed. Wat overblijft zijn onverteerbare

­geduurd voor ik me weer een beetje goed voelde. Nu probeer ik te letten op

voedsel­resten. Het is dan een soort dunne ontlasting en stroomt de dikke darm

mijn voeding en lichaamsbeweging, omdat ik nieuwe aambeien wil proberen

in. De dikke darm haalt water en zouten uit deze ontlasting. Hierdoor wordt de

te voorkomen.’

ontlasting dikker. Deze wordt door het samentrekken van de dikke darm voort­ geduwd naar het laatste deel van de darm: de endeldarm. Als deze vol is, krijgt u

In deze brochure krijgt u informatie over aambeien. U kunt lezen hoe ze ontstaan,

’aandrang’. Dit is het seintje om naar het toilet te gaan.

wat de klachten zijn, welke behandeling er mogelijk is en wat u zelf kunt doen.

De anus is het allerlaatste stukje van de endeldarm, waar de ontlasting doorheen moet op weg naar buiten. Het is ongeveer drie centimeter lang. De anus heeft de belangrijke taak ontlasting en windjes tegen te houden. Om dit goed te kunnen doen heeft de anus twee kringspieren. De binnenste kringspier is onwillekeurig en ontspant zich als de endeldarm vol zit met ontlasting. Dit gebeurt zonder dat u er iets van merkt. De buitenste kringspier is willekeurig. U kunt deze kringspier bewust aanspannen of ontspannen. Als u de buitenste kringspier ontspant, komt er ontlasting naar buiten.

Aambeien

4

5

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

→ Wat zijn aambeien? Aambeien zijn opgezwollen en uitgezakte zwellichamen. In de endeldarm, vlak boven de anus, bevinden zich deze zogenoemde zwellichamen. Dit zijn spons­achtige netwerken van bloedvaatjes. Zwellichamen spelen een belangrijke rol bij het ­afsluiten van de anus. Als de zwellichaampjes te veel opzwellen en uitzakken,

1

spreken we van aambeien. Aambeien kunnen in de anus zitten. Dit noemen we inwendige aambeien. Soms zijn de zwellichamen zo opgezwollen dat ze naar b ­ uiten uitpuilen. In dat geval spreken we van uitwendige aambeien. Aambeien komen vrij veel voor. Vooral mensen boven de 50 jaar hebben er last van. ­Aambeien zijn in

2

feite onschuldig, maar veel mensen ondervinden er in het ­dagelijks leven last van. Aambeien komen bij vrouwen vaker voor dan bij mannen.

11 3 10

9

5 4

Wat zijn de oorzaken? De belangrijkste oorzaak van aambeien is verhoogde druk op de zwel­ lichamen net boven de anus. Deze kunnen geïrriteerd raken, opzwellen en uitzakken waardoor er aambeien ontstaan.

6 7 8

Dit wordt veroorzaakt door: → Verstopping. Bij verstopping gaat de ontlasting moeizamer omdat deze te hard is. Hierdoor gaat u harder persen als er ontlasting komt en ontstaat er te veel druk op de zwellichamen. → Een zittend beroep en/ of te weinig lichaamsbeweging. Mensen die weinig bewegen hebben vaak een wat hardere, droge ontlasting. Daarnaast kan veel

© Van der Zon – Visueel

zitten de druk op de anus verhogen. Aambeien komen daardoor vaker voor bij mensen die een zittend beroep hebben, zoals vrachtwagenchauffeurs. → Overgewicht. Een te hoog lichaamsgewicht verhoogt de druk op de anus, en kan ook een oorzaak zijn van verstopping.

Spijsverteringsstelsel

→ Zwangerschap. Tijdens de zwangerschap en de bevalling hebben vrouwen

1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm 6 Blinde darm

een verhoogd risico op aambeien door toename van de druk op de anus.

7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever

Aambeien

6

7

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Wat zijn de klachten?

Wat kan de arts doen?

Aambeien kunnen jeuk, pijn of een branderig gevoel aan de anus veroorzaken. Omdat aambeien erg kwetsbaar zijn, kunnen ze makkelijk gaan bloeden als u naar het toilet gaat. Dit is zichtbaar als er helderrood bloed op de ontlasting zit of

Als u denkt last te hebben van aambeien, dan is het verstandig om naar

als u bloed ziet bij het afvegen. Ook kan een aambei zomaar gaan bloeden. Bloed

uw huisarts te gaan. Aan de hand van uw klachten kan de huisarts u

bij de ontlasting wordt in veel gevallen veroorzaakt door inwendige of uitwendige

­onderzoeken, adviezen geven of medicijnen voorschrijven.

aambeien. Als aambeien naar buiten zakken, kan dit een vervelend, drukkend en pijnlijk gevoel geven.

→ Onderzoek en adviezen De huisarts kan met een gehandschoende vinger de anus inwendig en uitwendig

Bloedverlies wordt echter niet

onderzoeken. Dit wordt een rectaal toucher genoemd. Soms zal de huisarts een

Klachten aambeien

­altijd door aambeien veroorzaakt.

kijkbuisje in de anus schuiven waarmee hij de binnenkant van uw anus bekijkt.

• jeuk en/of pijn aan de anus;

Het kan ook duiden op een ontste­

Dit wordt een proctoscopie genoemd.

• een branderig gevoel aan de anus;

king, een poliep of een tumor in uw

Als de diagnose ‘aambeien’ is gesteld, zal de arts u enkele voedingsadviezen en

• helderrood bloedverlies.

darmen. Het is daarom belangrijk

leefregels geven. Meestal bestaan de adviezen uit een vezelrijk dieet, veel drinken

om altijd naar de huisarts te gaan

en voldoende bewegen. Als u te zwaar bent, krijgt u mogelijk het advies om af te

als u last hebt van bloed bij de

vallen. Een diëtist kan u hierbij helpen. Ook kan een diëtist advies geven over een gezond en vezelrijk voedingspatroon.

­ontlasting. De huisarts kan vaststellen of aambeien inderdaad de oorzaak zijn of voorstellen om verder onderzoek te doen om andere aandoeningen uit te sluiten.

→ Medicijnen Bij aanhoudende klachten kan de arts zalf of zetpillen voorschrijven tegen de pijn en/of de jeuk. Medicijnen die de arts bij aambeien kan voorschrijven zijn: → Zalf of zetpillen met lidocaïne; deze werkt plaatselijk verdovend en dus ­pijnstillend. → Zalf of zetpillen met zink; ook deze verminderen de pijn en jeuk, en kunnen er mogelijk voor zorgen dat de aambeien iets verschrompelen. Veel van deze middelen zijn ook bij de apotheek en de drogisterij te koop. Wees altijd voorzichtig met gebruik van deze middelen. Het is verstandig om bij lang­ durig gebruik van deze middelen te overleggen met uw arts of apotheker.

Aambeien

8

9

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

→ Behandeling Wanneer de voedingsadviezen, leefregels en medicijnen niet voldoende helpen

→ Dichtschroeien. Een andere methode is het dichtschroeien van de bloedvaatjes

kan de huisarts u verwijzen naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of een

in de aambei met behulp van infrarood licht. Ook dit zorgt ervoor dat de

chirurg in het ziekenhuis. Er zijn verschillende behandelingen om aambeien te

aambeien afsterven.

verwijderen. De meest gangbare behandelingen worden poliklinisch gedaan. Dit

→ Inspuiten. Een derde mogelijkheid is het inspuiten van een irriterende vloei­

wil zeggen dat u niet in het ziekenhuis wordt opgenomen. U kunt op de dag van

stof onder het slijmvlies. Als reactie hierop verschrompelen de aambeien.

de ingreep weer naar huis als er geen complicaties optreden. Het is mogelijk dat

→ Operatie. Soms is een operatie noodzakelijk om een (hele grote) aambei te

u voor de ingreep een klysma krijgt om de endeldarm en anus schoon te maken.

verwijderen.

→ Afbinden. Het afbinden van de aambeien is de gebruikelijke methode. Hierbij worden de uitgezakte aambeien met behulp van een rubberen elastiekje ­afgebonden. Dit wordt ook rubberbandligatie genoemd. Na zeven tot tien dagen vallen ze af. Het wondje geneest met een klein litteken. De eerste dagen na de ingreep kunt u een wee of pijnlijk gevoel onder in de buik hebben. Soms is nog een tweede of derde behandeling nodig.

5

Wat kunt u zelf doen?

6

Met een aantal voedingsadviezen en leefregels kunt u aambeien voorkomen. ­Deze zijn met name gericht op het voorkomen van verstopping en een ­verhoogde druk op de anus.

2

→ Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk

Gebruik een vezelrijke voeding. Vezels zorgen voor een goede darmwerking en nemen net als een spons vocht op in de ontlasting. Hierdoor blijft de

3

­ontlasting zacht en soepel. Vezels zitten voornamelijk in volkorenproducten, groenten en fruit. Een gezonde en gevarieerde voeding bevat alle voedings­

4

stoffen die u dagelijks nodig hebt. De ‘Schijf van Vijf’ van het Voedingscentrum 5

1

vormt de basis voor het samenstellen van een gezonde maaltijd. Neem ­dagelijks voedingsmiddelen uit alle vijf de groepen van de ‘Schijf van Vijf’. Dan weet u zeker dat u alle belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt.

© Van der Zon – Visueel

­Raadpleeg bij twijfel uw huisarts of een diëtist.

Rubberbandligatie 1 Anus 2 Buitenste kringspier 3 Binnenste kringspier 4 Inwendige aambei 5 Bloedvaatjes 6 Rubberen elastiekje

Aambeien

10

11

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

→ Zorg voor een goede hygiëne

Als u last hebt van aambeien was uw anus dan na de stoelgang met ­lauwwarm water. Dep vervolgens de anus goed droog. Gebruik van zeep of geparfumeerd toiletpapier kan irritaties en jeuk verergeren. Een warm bad kan helpen tegen de jeuk en de pijn.

Meer informatie over verstopping en het gebruik van voldoende vezels en vocht vindt u ook in de brochure ‘Verstopping’. Via de website www.vezeltest.info kunt u de vezeltest doen om te testen of u dagelijks voldoende vezels eet.

Schijf van Vijf

Extra informatie of vragen?

Bron: Voedingscentrum

Hebt u nog vragen over uw klachten, neem dan contact op met uw arts. → Drink voldoende

U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen.



Drink dagelijks minstens 1,5 – 2 liter vocht. Als u een vezelrijke voeding

De Infolijn 0900 - 20 25 625 (€ 0,15 per minuut) op maandag, woensdag

­gebruikt, is het verstandig om extra te drinken. Vezels hebben namelijk vocht



nodig om goed te kunnen werken.

E-mail [email protected]

→ Zorg voor voldoende beweging

en donderdag van 10.00 tot 14.00 uur

Internet www.maagleverdarmstichting.nl

Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en kunt u verstopping voorkomen. Door vermijden van lange periodes achter elkaar te

Hebt u nog vragen over de diverse onderwerpen die in deze brochure ter sprake

zitten, voorkomt u een verhoogde druk op de anus.

zijn gekomen? Kijk dan in het brochureoverzicht op pagina 14 voor extra i­nformatie.

→ Zorg voor een gezond toiletgedrag

Het is belangrijk om meteen naar het toilet te gaan als u aandrang hebt. Het ophouden van de ontlasting zorgt ervoor dat de ontlasting verder indikt, waardoor de kans op verstopping toeneemt. Als u aandrang hebt, perst u voorzichtig ‘mee’. Pers niet hard als er geen aandrang is. Een goede houding op het toilet is ook belangrijk; rechtop met uw voeten op de vloer.

Aambeien

12

13

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Meer brochures

1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons!

U kunt meer brochures vinden op www.maagleverdarmstichting.nl. U kunt

Helpt u mee aan een betere toekomst

Met uw bijdrage kunnen wij:

onze brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn

voor ruim twee miljoen Nederlanders met

• Uitgebreide

­verschillende brochures over de volgende onderwerpen:

een spijsverteringsziekte? De Maag Lever

darm-, leverziekten, onderzoeken en

Darm Stichting zet zich in om deze veel

behandelingen

SLOKDARM EN MAAG

LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER

DARM

VOEDING EN SPIJSVERTERING

voorkomende ziekten te voorkomen, te

informatie bieden over maag-,

• Wetenschappelijk

onderzoek financieren

bestrijden en het leven van deze patiënten

om deze veel voorkomende ziekten te

draaglijker te maken.

voorkomen en te bestrijden • Gezondheidsvoorlichting

Uw steun is hard nodig

geven via de

Infolijn (0900-2025625)

Wij krijgen geen subsidies van de overheid.

ONDERZOEK

KINDEREN

SONDEVOEDING

Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij

Hoe kunt u ons helpen?

ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig

Vul onderstaande machtiging in of doneer via

jaar. En we gaan door zolang het moet.

www.maagleverdarmstichting.nl.

Ja, ik help mee!

PREVENTIE

SEPA machtiging

Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB0000002737 o.v.v. ‘Brochure MLDS’ Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven:

€ 10,-

€ 20,-

per maand

per jaar

€ eenmalig

VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT

Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een

POSTCODE/PLAATS

­voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele

E-MAIL

­versie verwijzen wij u naar onze website www.maagleverdarmstichting.nl.

IBAN REKENING DATUM

14

HUISNUMMER

HANDTEKENING

Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort • www.maagleverdarmstichting.nl • Incassant ID: NLZZZ410101690000

Inhoudelijk herzien: september 2012 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Torendruk Artikelcode 5001