Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Gastroscopie
De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u
Inhoud Gastroscopie
dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend.
De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darm- en leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden.
Een verhaal uit de praktijk
4
De spijsvertering
5
Wat is een gastroscopie?
6
Waarom een gastroscopie?
8
Voor het onderzoek
11
de w etenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm-
Tijdens het onderzoek
12
leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over
Medicatie tijdens een gastroscopie
14
ziekten van de spijsverteringsorganen bevorderen.
Mogelijke ingrepen tijdens een gastroscopie
15
Na het onderzoek
17
De uitslag van het onderzoek
17
Klachten na het onderzoek
17
Complicaties
18
Wat levert het onderzoek op?
19
Alternatieven voor een gastroscopie
20
Extra informatie of vragen?
21
Overzicht brochures
22
De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is
Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toegestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voorzieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat.
De spijsvertering
Een verhaal uit de praktijk
Het verteren van voedsel wordt ook wel spijsvertering genoemd. Alle organen die samen zorgen voor de spijsvertering noemen we het spijsverterings-
‘Ik moest ’s morgens om negen uur in het ziekenhuis zijn. Mijn man was
stelsel.
mee, want ik had behoefte aan een beetje steun. Ook wist ik niet of ik na het onderzoek wel naar huis zou kunnen rijden. De maag-darm-leverarts
De spijsvertering begint in de mond. In
had me verzekerd dat het onderzoek geen pijn zou doen. Toch was ik wel
de mond wordt voedsel fijngekauwd en
zenuwachtig. Een verpleegkundige ontving me op de endoscopieafdeling.
vermengd met speeksel. Hierdoor kunt
Ze gaf me een drankje te drinken. Door dat drankje zou de binnenkant van
u het voedsel makkelijk doorslikken. In
mijn maag goed te zien zijn tijdens het onderzoek. Eigenlijk had ik er
het speeksel zitten stoffen die het
helemaal geen zin in, zo op mijn nuchtere maag. Daarna spoot ze een
voedsel helpen verteren. Zodra u
spray in mijn keel om die te verdoven. Toen moest ik op de onderzoekstafel
voedsel doorslikt, komt het in de
gaan liggen. Ik kreeg een soort bijtring in mijn mond. Vervolgens kwam de
slokdarm. De slokdarm is in feite een
dokter. Hij vroeg me een ‘slang’ door te slikken. Het deed geen pijn, maar ik
soort transportkanaal. De spieren in
vond het wel een vervelend gevoel. Daarna begon het onderzoek. Ik kon
de slokdarmwand duwen het voedsel
meekijken op een soort televisiescherm. De arts zag een rare plek in mijn
naar de maag. Op de overgang van
maag. Hij heeft hier een stukje weefsel uit weggenomen. Daar voelde ik niets
slokdarm naar maag zit een sluit
11
van! Binnen tien minuten was ik klaar en mocht die slang er gelukkig weer
spiertje. Het gaat open als er voedsel
10
uit. Het stukje weefsel dat de arts heeft weggehaald wordt nu onderzocht.
vanuit de slokdarm naar de maag
Volgende week krijg ik de uitslag. Ik ben benieuwd.’
gaat. Daarna gaat het weer dicht.
1
2
uit de maag niet voortdurend terug in
waarmee de arts de binnenkant van uw slokdarm, maag en twaalfvingerige darm
de slokdarm. Zo zorgt het sluitspiertje
kan onderzoeken. U kunt lezen welke aandoeningen opgespoord kunnen worden
voor eenrichtingsverkeer.
9 4 5
Hierdoor stroomt voedsel en maagsap In deze brochure krijgt u informatie over een gastroscopie. Dit is een kijkonderzoek
3
6 7 8
tijdens en na afloop van het onderzoek. Ook vindt u in deze brochure informatie
In de maag wordt voedsel gekneed en
over mogelijke complicaties en alternatieven voor een gastroscopie.
vermengd met maagsap. Dit maagsap wordt door de maag aangemaakt en
Hiernaast vindt u eerst een korte uitleg over de werking van de spijsvertering en
het bevat onder andere zoutzuur. Het
de rol van de slokdarm en maag.
zure maagsap bevordert de verdere
Gastroscopie
4
5
Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
© Van der Zon – Visueel
met een gastroscopie, welke voorbereiding nodig is en wat u kunt verwachten
vertering van het voedsel in de maag. Daarnaast vormt het zoutzuur een barrière
de binnenkant van uw slokdarm en maag goed kan bekijken. De beelden
tegen eventuele ziekmakende bacteriën die u met het eten binnenkrijgt. Daarna
die de camera maakt zijn te zien op een beeldscherm. Deze beelden kunnen
gaat de voedselbrij via de maaguitgang in kleine porties door naar de twaalf
worden bewaard. Hierdoor kan de arts de beelden na het onderzoek nog
vingerige darm; dit is het eerste deel van de dunne darm. De twaalfvingerige darm
eens rustig bekijken. Van elk onderzoek wordt ook een schriftelijk verslag
is ongeveer twaalf vingerbreedtes lang. Hier worden galvloeistof uit de galwegen
gemaakt.
en galblaas en spijsverteringssappen uit de alvleesklier aan de voedselbrij toe gevoegd. Deze zijn nodig voor de verdere afbraak van suikers, eiwitten en vetten.
Met een gastroscopie kan een arts vrijwel alle afwijkingen van uw slokdarm en
In de dunne darm vindt het grootste deel van de voedselvertering plaats. Belangrijke
maag opsporen. Daarnaast kan de arts sommige dunne darmaandoeningen
voedingsstoffen worden via de wand van de dunne darm door het lichaam opge
vaststellen of uitsluiten, omdat ook het eerste deel van de dunne darm onder
nomen. De hele dunne darm is ongeveer vijf meter lang en gaat over in de dikke
zocht kan worden. Een gastroscopie is een inwendig onderzoek. Dit heeft voor-
darm. De dikke darm onttrekt water en zouten aan deze dunne brij. Wat daarna
en nadelen. Een belangrijk voordeel van de gastroscopie is dat de arts direct klei
overblijft is de normale vaste ontlasting. De ontlasting wordt door de dikke darm
ne ingrepen kan uitvoeren. In veel gevallen is de gastroscopie daarom het
naar de endeldarm geduwd. Als er ontlasting in de endeldarm komt voelt u
onderzoek van eerste keus. Verderop in deze brochure krijgt u meer informatie
aandrang. De spijsvertering is voltooid als de ontlasting via de anus het lichaam
over de betrouwbaarheid van dit onderzoek, de eventuele nadelen en de mogelijke
verlaat.
alternatieven.
De medische naam voor slokdarm is oesofagus. De medische naam voor maag is gaster. De medische naam voor de twaalfvingerige darm is duodenum. 1
Wat is een gastroscopie?
2
Met een gastroscopie kan de arts de binnenkant van uw slokdarm, maag en de twaalfvingerige darm onderzoeken. Het onderzoek wordt uitgevoerd met een kijkinstrument: de endoscoop. Een endoscoop is een flexibele slang die ongeveer de doorsnede heeft van een vinger. De arts schuift de
4 5
Gastroscopie
endoscoop via uw mond en slokdarm in de maag. Aan het uiteinde van de
1 Endoschoop 2 Flexibele slang van de endoscoop
slang zitten een lampje en een camera. Het lampje zorgt ervoor dat de arts Gastroscopie
© Van der Zon – Visueel
3
6
3 Slokdarm 4 Maag 5 Licht uit endoscoop
7
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Waarom een gastroscopie?
→ Slokdarmkanker Het aantal Nederlanders dat slokdarmkanker krijgt, is de laatste jaren sterk toegenomen. Per jaar wordt de ziekte in Nederland bij ongeveer 1900 mensen vastgesteld. Slokdarmkanker komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. De meeste mensen zijn tussen 50 en 70 jaar oud. In veel gevallen wordt de diagnose pas in een g evorderd stadium gesteld, omdat slokdarmkanker vaak pas in een
Een gastroscopie is een onderzoek dat vaak gedaan wordt in Nederland.
laat stadium duidelijke klachten geeft. Klachten die kunnen wijzen op slokdarm
Het onderzoek geeft veel informatie over de oorzaak van bovenbuikklachten.
kanker zijn bijvoorbeeld pijn achter het borstbeen, het gevoel dat eten niet goed
Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende aandoeningen
zakt, o nverklaarbaar gewichtsverlies, het braken van bloed en aanhoudende
die met een gastroscopie opgespoord kunnen worden.
vermoeidheid. Uitgebreide informatie vindt u in de brochure ‘Slokdarmkanker’ en op de website www.slokdarmkanker.info.
→ Aandoeningen van de slokdarm
→ Aandoeningen van de maag
→ Slokdarmontsteking (oesofagitis) Een slokdarmontsteking komt vaak voor. De ontsteking ontstaat wanneer de wand van de slokdarm langdurig met maagzuur in contact komt. Dit gebeurt als
→ Maagslijmvliesontsteking (gastritis)
de sluitspier tussen slokdarm en maag niet goed werkt. De maaginhoud kan dan
Een maagslijmvliesontsteking kan acuut of chronisch (langdurig) zijn. Acute
gemakkelijk omhoog stromen in de slokdarm. Dit wordt ook wel brandend
maagslijmvliesontsteking komt vaak voor. Dit wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld
maagzuur of reflux genoemd. Een slokdarmontsteking kan onder andere een
roken, overmatig alcoholgebruik of een infectie. Hierbij komen klachten voor als
branderig gevoel achter het borstbeen en zuurbranden veroorzaken.
misselijkheid, braken en een vervelend of pijnlijk gevoel in de bovenbuik. Een
Kijk voor meer informatie in de brochure ‘Brandend maagzuur’.
chronische maagslijmvliesontsteking wordt meestal veroorzaakt door een infectie met de Helicobacter pylori bacterie of een auto-immuunziekte. Bij een chronische
→ Barrett-slokdarm
maagslijmvliesontsteking hebben veel mensen niet of nauwelijks klachten.
Een chronische slokdarmontsteking kan op termijn overgaan in een Barrett-slok
Kijk voor meer informatie in de brochure ‘Maagklachten’ en op de website
darm. Dit is een slokdarm, waarvan de wand gedeeltelijk bekleed is met een an
www.maagproblemen.info.
der soort weefsel dan normaal. Per jaar krijgt ongeveer 0,5% van de mensen met een Barrett-slokdarm slokdarmkanker. Als u een Barrett-slokdarm heeft, wordt
→ Maagzweer
u daarom regelmatig gecontroleerd. De klachten bij een Barrett-slokdarm zijn
Een maagzweer kan ontstaan in de maag, maar ook in het eerste deel van de
vaak hetzelfde als bij een slokdarmontsteking. Er zijn echter ook patiënten die
dunne darm; de twaalfvingerige darm. In beide gevallen wordt de naam ‘maag
niet of nauwelijks klachten hebben.
zweer’ gebruikt. In verreweg de meeste gevallen is een infectie met de Helicobacter pylori bacterie de oorzaak van een maagzweer. Deze bacterie kan overleven in het zure milieu van de maag. Een infectie met deze bacterie kan een ontsteking veroorzaken, en op den duur een zweer.
Gastroscopie
8
9
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Maagzweren kunnen ook worden veroorzaakt door langdurig gebruik van sommige
zoals gewichtsverlies en achterblijven in groei. De behandeling van coeliakie
ontstekingsremmende pijnstillers en aspirine. Deze ontstekingsremmende
bestaat uit het levenslang volgen van een glutenvrij dieet. Hiermee verdwijnen de
pijnstillers worden ook wel NSAID’s genoemd: Non-Steroidal Anti-Inflammatory
klachten geleidelijk en kan de darm zich herstellen. Kijk voor meer informatie in
Drugs. Voorbeelden van NSAID’s zijn Voltaren (diclofenac), Naproxen en
de brochure ‘Coeliakie’.
®
®
Ibuprofen en worden bijvoorbeeld veel gebruikt bij reuma. Sommige mensen ®
met een maagzweer hebben niet of nauwelijks klachten. Anderen hebben last van hevige pijn. Daarnaast komen misselijkheid, braken (soms met bloed), brandend maagzuur en vaak boeren voor. Kijk voor meer informatie in de brochure ‘Maagzweer’en op de website www.maagproblemen.info.
Voor het onderzoek
→ Maagkanker Maagkanker komt steeds minder vaak voor in Nederland. Jaarlijks wordt de
Een goede voorbereiding is belangrijk bij een gastroscopie. Het is raadzaam
diagnose ‘maagkanker’ bij ongeveer 1800 Nederlanders gesteld. Risicofactoren
om van tevoren met uw arts te bespreken of u tijdens het onderzoek een
voor maagkanker zijn onder andere het eten van weinig groente en fruit en een
roesje wilt of niet. Op de dag van het onderzoek kunt u meestal niet meer
hoge consumptie van gerookte en in zout ingelegde voedingsmiddelen. Daarnaast
kiezen voor een roesje. Het ziekenhuis moet namelijk een aantal extra
is een langdurige infectie met de Helicobacter pylori een risicofactor voor het
voorbereidingen treffen voor mensen die een roesje krijgen. Meer informatie
ontstaan van maagkanker. Maagkanker kan verschillende klachten veroorzaken,
over een roesje vindt u verderop in deze brochure op pagina 14 en 15.
zoals een verminderde eetlust, snel een vol gevoel hebben, pijn in de bovenbuik of in de buurt van het borstbeen, onverklaarbaar gewichtsverlies, misselijkheid
Daarnaast is het belangrijk dat u nuchter bent voor het onderzoek. Uw maag en
en het braken van bloed. Meer informatie vindt u de brochure ‘Maagkanker’ en
twaalfvingerige darm moeten helemaal leeg zijn, zodat de arts het onderzoek
op de website www.maagkanker.info.
goed kan uitvoeren. De precieze voorbereiding kan per ziekenhuis verschillen. Ook het tijdstip van het onderzoek speelt hierbij een rol. Meestal mag u vanaf 24.00 uur ’s nachts niet meer eten, drinken en roken.
→ Aandoeningen van de dunne darm → Coeliakie (glutenintolerantie)
→ Patiënten met andere aandoeningen
Mensen met coeliakie (spreek uit seuliakie) hebben een intolerantie voor gluten.
Als u een andere aandoening hebt, is het goed om dit van tevoren met uw arts te
Dit betekent dat hun dunne darm geen gluten kan verdragen. Gluten is een eiwit
bespreken. Soms moeten er dan namelijk extra maatregelen genomen worden
dat voorkomt in tarwe, rogge, haver, gerst, kamut en spelt. Als de wand van de
voor het onderzoek. Patiënten met een defecte hartklep krijgen bijvoorbeeld
dunne darm in contact komt met gluten, raakt deze beschadigd. Dit geeft klachten
zoals diarree, buikpijn, verminderde eetlust, een opgezette buik en vermoeidheid.
kan de voorbereiding op het onderzoek anders zijn.
antibiotica voor en tijdens het onderzoek. Voor mensen met diabetes (suikerziekte)
Op den duur worden voedingsstoffen minder goed opgenomen via de wand van de dunne darm. Hierdoor kunnen vooral bij kinderen ernstige klachten ontstaan, Gastroscopie
10
11
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
→ Patiënten die medicijnen gebruiken
De verpleegkundige brengt u vervolgens naar de onderzoeksruimte. In sommige
Als u medicijnen gebruikt, dan is het ook belangrijk dat u dit voor de gastroscopie
ziekenhuizen krijgt u eerst een drankje dat schuimvorming in de maag tegengaat.
bespreekt met uw arts. Het gebruik van maagzuurremmers kan bijvoorbeeld de
Schuimvorming is een normale reactie van de maag op een vreemd voorwerp.
uitslag beïnvloeden. Soms is het nodig om geruime tijd voor het onderzoek te
Door dit schuim kan het zicht voor de arts wat verminderd zijn. In de meeste
stoppen met bepaalde medicijnen. Zorg daarom dat uw arts op tijd op de hoogte is.
ziekenhuizen wordt uw keel verdoofd met een spray. Als dit niet wordt aangeboden,
Tijdens een gastroscopie kan de arts kleine ingrepen uitvoeren, als dat nodig is.
kunt u er ook om vragen. De spray zorgt ervoor dat u minder hoeft te kokhalzen
Daardoor kan een klein wondje in de wand van de slokdarm, maag of dunne darm
bij het inbrengen van de endoscoop. Een nadeel van deze spray is dat u hierna ruim
ontstaan. Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, is de kans op c omplicaties
een uur niet mag eten of drinken. Als u losse gebitsdelen heeft, dan moet u die
dan groter. Uw arts kan u vertellen of en vanaf wanneer u met deze medicijnen
uitdoen voor het onderzoek. In de onderzoeksruimte worden ook de medicijnen
moet stoppen. Voorbeelden van bloedverdunnende middelen zijn Sintrommitis®
voor het roesje via het infuus toegediend.
(acenocoumarol), Marcoumar (fenprocoumon), Ascal (carbasalatum), Plavix ®
®
®
(Clopidogrel) en Aspirine® (acetylsalicylzuur).
Vervolgens gaat u op uw linkerzij op de onderzoekstafel liggen. De endoscopieassistent plaatst een bijtring tussen uw kaken. Hiermee wordt uw gebit en de
Bespreek voor het onderzoek met uw arts
endoscoop beschermd. De arts brengt de endoscoop door de ring in uw keel.
• Vanaf welk tijdstip u niet meer mag eten en drinken; de precieze
Vervolgens zal de arts u vragen om te slikken. Als u slikt kan de arts de endoscoop voorzichtig opschuiven in uw slokdarm. Dit gaat het beste als u zich zo goed m ogelijk
voorbereiding op het onderzoek verschilt namelijk per ziekenhuis. • De mogelijkheid van een keelverdoving en/of roesje (sedatie) tijdens
ontspant. De arts schuift de endoscoop vervolgens op tot aan de twaalfvingerige
het onderzoek.
darm. Daarna begint het onderzoek. De arts trekt de endoscoop langzaam terug
• Als u een bepaalde ziekte of aandoening heeft.
en bekijkt ondertussen de wand van de twaalfvingerige darm, de maag en de slok
• Als u medicijnen gebruikt.
darm nauwkeurig. Via de endoscoop blaast de arts lucht in. De slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm gaan dan wijder openstaan. Hierdoor heeft de arts beter zicht. Door de ingeblazen lucht kunt u last hebben van een opgeblazen gevoel. Veel mensen moeten er ook van boeren. Dat is vervelend voor u, maar normaal;
Tijdens het onderzoek
u hoeft zich hier niet voor te schamen.
Er kunnen kleine verschillen zijn tussen ziekenhuizen, maar in het algemeen
de arts tijdens het onderzoek extra ingrepen uitvoert, dan duurt het onderzoek
verloopt een gastroscopie als volgt. U meldt zich op de endoscopieafdeling
langer. Als u een roesje hebt gehad, kunt u na het onderzoek rustig uitslapen in
van het ziekenhuis. Hier wordt u voorbereid op het onderzoek. Als het nodig
een uitslaapkamer.
Als het onderzoek klaar is, wordt de endoscoop voorzichtig verwijderd. De gastroscopie duurt ongeveer 5 tot 15 minuten, zonder de voorbereiding. Wanneer
is krijgt u antibiotica om infecties te voorkomen. Hier krijgt u ook een infuus voor het ‘roesje’, als u dit met uw arts heeft afgesproken. Meer informatie over een roesje vindt u verderop in deze brochure op pagina 14 en 15. Gastroscopie
12
13
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
→ Doet het onderzoek pijn?
→ Wel of niet een roesje?
Pijnbeleving is voor iedereen anders. Veel mensen vinden vooral het inbrengen
Het verschilt per ziekenhuis of en wanneer een roesje bij een gastroscopie toe
van de endoscoop vervelend, omdat ze moeten kokhalzen. Sommige mensen
gediend wordt. In sommige ziekenhuizen krijgen patiënten standaard een roesje
krijgen een benauwd gevoel, omdat er een slang in hun keel zit. Het is belangrijk
aangeboden. In andere ziekenhuizen moet u zelf vragen om een roesje. Doe dit
dat u de aanwijzingen van de arts en endoscopie-assistent goed opvolgt. Zij zullen
niet op de dag van het onderzoek, maar tijdens een eerdere afspraak. Het zieken
aangeven dat u rustig door uw neus kunt blijven ademen. Bovendien is er genoeg
huis kan dan de nodige voorbereidingen treffen. Uw arts zal de voor- en nadelen
ruimte in de keelholte om adem te halen. U hoeft dus niet bang te zijn dat u geen
van een roesje met u bespreken. Er is een kleine kans op complicaties door de
lucht kunt krijgen. In de meeste ziekenhuizen wordt uw keel verdoofd, voordat de
medicijnen, zoals ademhalingsproblemen en stoornissen in de hartfunctie. Dit
arts de endoscoop inbrengt. Het is daarom meestal niet echt pijnlijk. Van eventuele
geldt vooral voor mensen die ouder zijn dan 70 jaar en last hebben van een hart
kleine ingrepen voelt u niets.
aandoening, longaandoening of andere aandoeningen.
Als u een roesje hebt gekregen, dan merkt u weinig van het onderzoek. Ook kunt u zich soms niets meer van het onderzoek herinneren.
Als u een roesje krijgt, dient u iemand mee te nemen naar het ziekenhuis. Na het onderzoek kunt u enige tijd versuft en slaperig zijn. Daarom is het verstandig om uw partner, een familielid of een vriend(in) mee te nemen. Deze kan samen met u
→ Medicatie tijdens een gastroscopie
naar de uitslag van het onderzoek luisteren. Ook kunt u na een roesje niet zelfstandig aan het verkeer deelnemen. Het is noodzakelijk dat iemand u naar
In de meeste ziekenhuizen kunt u kiezen of u een roesje wilt tijdens het
huis begeleidt.
onderzoek. De arts zal dit van tevoren met uw bespreken. Als dat niet g ebeurt kunt u er zelf naar vragen.
Bij jonge kinderen wordt een gastroscopie meestal niet met een roesje, maar onder narcose uitgevoerd. Bij volwassenen gebeurt dit alleen in zeer zeldzame
Een roesje wordt ook wel ‘sedatie’ genoemd. Dat wil zeggen dat u kalmerende,
gevallen.
slaapbevorderende medicijnen krijgt. Meestal wordt hiervoor Dormicum® (midazolam) gebruikt. Het effect van een roesje verschilt per persoon. Sommige mensen vallen in slaap, terwijl anderen alleen wat versuft zijn. Door het roesje
→ Mogelijke ingrepen tijdens een gastroscopie
voelt u zich meer ontspannen en voelt u minder pijn en angst. U bent wel in staat om aanwijzingen van de arts op te volgen. De medicijnen voor het roesje worden
Tijdens een gastroscopie kan de arts kleine ingrepen doen. De arts kan instrumenten
toegediend via een infuus. Dit infuus krijgt u in uw arm of hand. Tijdens een
door de endoscoop opschuiven. Op die manier is het mogelijk om de volgende
gastroscopie met roesje controleert een verpleegkundige uw hartslag en adem
ingrepen uit te voeren.
haling. Dit gebeurt met een knijper op een van uw vingers. Via het infuus kan de
→ Een stukje weefsel (biopt) wegnemen uit de wand van de slokdarm, de maag
arts eventueel ook pijnstillende medicijnen toedienen die op morfine lijken.
of de twaalfvingerige darm. Dit wordt een biopsie genoemd. De arts kan
Meestal is dit fentanyl.
stukjes weefsel wegnemen voor verder onderzoek, om met zekerheid de juiste diagnose te kunnen stellen. Dit weefsel wordt onder de microscoop onderzocht. Met een biopsie kan bijvoorbeeld een infectie met de Helicobacter
Gastroscopie
14
15
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
De ingrepen zijn vrijwel pijnloos. Er is een kleine kans op complicaties. Deze vindt u verderop in deze brochure. Tijdens een gastroscopie kan de arts ook bepaalde
5
behandelingen uitvoeren. Dit worden endoscopische behandelingen genoemd. → Oprekken of plaatsen van stent bij vernauwing
1
2
4
Een vernauwing in de slokdarm of twaalfvingerige darm kan tijdens een en doscopie worden opgerekt. De arts kan bij een vernauwing in de slokdarm, maag of twaalfvingerige darm door littekenweefsel of een tumor, ook een
6
3
buisje (stent) plaatsen. De doorgang voor voedsel wordt daardoor verbeterd. → Verwijderen afwijkend weefsel
Bij een Barrett-slokdarm, of slokdarmkanker in een zeer vroeg stadium, zijn ook endoscopische behandelingen mogelijk. Hierbij kan de arts afwijkend
© Van der Zon – Visueel
weefsel verwijderen, zonder dat een operatie nodig is.
Gastroscopie met biopsie 1 Endoscoop 2 Flexibele slang van de endoscoop 3 Slokdarm 4 Maag 5 Twaalfvingerige darm 6 Instrument om biopt te nemen
pylori bacterie, een Barrett-slokdarm of coeliakie vastgesteld worden. Ook onrustige of kwaadaardige cellen kunnen op deze manier aangetoond worden. → Een poliep verwijderen uit de maag of de twaalfvingerige darm. Dit wordt ook wel poliepectomie genoemd. De arts legt een metaaldraadje als een lus om
Deze endoscopische behandelingen worden alleen na overleg met u uitgevoerd. De kans op complicaties bij endoscopische behandelingen is groter dan bij een gastroscopie die uitgevoerd wordt om een diagnose te stellen. Uw behandelend arts zal dit met u bespreken
Na het onderzoek
de poliep heen. Vervolgens wordt een zwakke elektrische stroom door het metaaldraadje geleid. De steel van de poliep wordt zo doorgebrand. Indien
Na de gastroscopie kunt u even bijkomen van het onderzoek en eventueel
mogelijk worden poliepen die verwijderd zijn onder de microscoop onderzocht.
van het roesje. Gaat alles goed en bent u weer helemaal wakker? Dan mag
→ De arts kan ook andere kleine afwijkingen aan de wand van de slokdarm, de
u naar huis. Als uw keel is verdoofd, kan slikken het eerste uur na het
maag of de twaalfvingerige darm wegbranden met elektrische stroom. U
onderzoek moeizaam gaan. Het is beter om de eerste anderhalf uur na het
krijgt dan eerst een metalen plaat op uw bil geplakt. Dit is een zogenoemde
onderzoek niets te eten en te drinken. Doordat uw keel is verdoofd, verslikt
aardeplaat, die nodig is voor een goede geleiding.
u zich makkelijk. Probeer na anderhalf uur voorzichtig een slokje water te
→ Soms is het mogelijk om tijdens een gastroscopie een bloeding te stelpen.
drinken. Als dit goed gaat, kunt u weer gewoon eten en drinken. Het is verstandig om op de dag van het onderzoek rustig aan te doen.
Gastroscopie
16
17
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
→ De uitslag van het onderzoek
Neem direct contact op met uw MDL-arts of met de Spoedeisende
Als de arts poliepen heeft verwijderd, of als er een stukje weefsel is weggehaald,
Hulp van het ziekenhuis als u in de week na het onderzoek:
dan wordt dit onderzocht onder de microscoop. U krijgt de uitslag van dit onder
• koorts krijgt;
zoek bij de volgende afspraak met uw behandelend arts. De arts zal dan ook met
• plotseling last krijgt van hevige pijn;
u bespreken of er een verdere behandeling nodig is, en zo ja, welke.
• pikzwarte ontlasting hebt of (kleine beetjes) bloed braakt; dit wijst op een bloeding; • last krijgt van benauwdheid.
→ Klachten na het onderzoek Na een gastroscopie kunt u nog enige tijd last hebben van klachten. De eerste tijd na het onderzoek kunt u last hebben van een opgeblazen gevoel en boeren.
Een andere zeldzame complicatie is een luchtweginfectie of longontsteking. Dit
Dit is normaal en wordt meestal veroorzaakt door de ingeblazen lucht. Daarnaast
kan ontstaan als u zich verslikt en er maaginhoud in uw luchtwegen terecht komt.
kan uw keel een tijdje gevoelig of geïrriteerd zijn, vooral als u tijdens het onder
Door het gebruik van een verdovende spray in de keel neemt de kans hierop toe.
zoek veel hebt moeten boeren. Normaal gesproken verminderen en verdwijnen bovengenoemde klachten binnen korte tijd. Als de klachten juist erger worden, of als u last krijgt van koorts of benauwdheid, neem dan contact op met de dienstdoende Maag-Darm-Leverarts (MDL-arts) via de Spoedeisende Hulp van het ziekenhuis.
Wat levert het onderzoek op?
→ Complicaties Complicaties komen niet vaak voor bij een gastroscopie. Bij 1 tot 2 op de 1.000
De gastroscopie is een nauwkeurig onderzoek, waarbij de arts de binnenkant
patiënten ontstaan complicaties. In de meeste gevallen gaat het om een
van uw slokdarm, maag en twaalfvingerige darm goed kan onderzoeken.
nabloeding. Dit komt vooral voor bij mensen die bloedverdunners of pijnstillers
Ook is het mogelijk om hapjes weefsel (biopten) en poliepen direct tijdens
gebruiken. Een ernstige complicatie, die ontstaat bij ongeveer 1 op de 10.000
het onderzoek te verwijderen. Deze worden vervolgens onder de microscoop
patiënten, is een gaatje in de wand van de slokdarm, de maag of de twaalfvingerige
onderzocht. Wanneer deze uitslag bekend is, kan de arts met zekerheid
darm. Dit wordt een perforatie genoemd. Als er een perforatie ontstaat, is een
diagnoses stellen, zoals een Barrett-slokdarm, coeliakie of maagkanker.
ziekenhuisopname noodzakelijk. De behandeling kan bestaan uit een uitgebreide behandeling met antibiotica of een operatie. De kans op een bloeding of perforatie
Toch biedt dit onderzoek geen 100% betrouwbaarheid. Door de inwerking van
neemt toe als de arts tijdens het onderzoek een ingreep uitvoert. Met name bij
maagzuur kan een goedaardige maagzweer erg veel lijken op een beginstadium
het oprekken van de slokdarm of het plaatsen van een stent, ontstaan vaker com
van maagkanker. Voor een goede diagnose is het nemen van meerdere biopten
plicaties. Ook bij spoedonderzoeken is de kans op complicaties groter dan nor
daarom noodzakelijk. Bij een maagzweer is daarnaast een controleonderzoek
maal, onder andere omdat de patiënt dan niet nuchter is.
gebruikelijk enkele weken later.
Gastroscopie
18
19
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Ook tijdens een bloeding van de slokdarm of maag is een gastroscopie als
CT-scan of computertomografie
onderzoeksmethode minder betrouwbaar. Dit komt doordat het zicht van de arts
Dit is een beeldvormend onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van röntgen
belemmerd wordt door het bloed. In dat geval zal de arts voorstellen de gastro
stralen. Tijdens het onderzoek wordt u langzaam door een kokervormige scanner
scopie op een later tijdstip te herhalen, of een alternatief onderzoek te doen.
bewogen. De scanner maakt een serie gedetailleerde foto’s van uw slokdarm of maag. Meestal krijgt u van tevoren een contrastvloeistof in uw arm gespoten en moet u contrastvloeistof drinken. Hierdoor worden de afbeeldingen duidelijker.
Alternatieven voor een gastroscopie
Op de foto’s zijn afwijkingen aan de vorm van de slokdarm of maag goed zichtbaar.
Een groot voordeel van de gastroscopie, in vergelijking met andere onder-
Extra informatie of vragen?
Een CT-scan is minder geschikt om ontstekingen, zweren of een Barrett-slokdarm vast te stellen. Veel patiënten vinden een CT-scan minder belastend dan een gastroscopie. Ook bij een CT-scan is er een zeer kleine kans op complicaties door de röntgenstralen.
zoeken, is dat de arts tijdens het onderzoek kleine ingrepen kan uitvoeren. Het onderzoek heeft echter ook nadelen. Het is een belastend onderzoek voor de patiënt en er is een kleine kans op complicaties. Hieronder vindt u een korte omschrijving van een aantal andere onderzoeken van de slokdarm, de maag en de dunne darm. U kunt deze alternatieven bespreken met uw arts. Deze onderzoeken zijn niet in alle gevallen een goed alternatief. De arts zal in overleg met u bepalen welk onderzoek bij uw klachten het meest geschikt is.
Hebt u nog vragen over het onderzoek, neem dan contact op met uw arts. U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen.
Röntgenonderzoek van de slokdarm of maag
De Infolijn 0900 - 20 25 625 (€ 0,15 per minuut) op maandag, woensdag
Met een röntgenonderzoek kan de arts afwijkingen aan de vorm van de slokdarm
of de maag opsporen. Ook grote onregelmatigheden van de maagwand, zoals grote
E-mail
[email protected]
poliepen of zweren, kunnen met een maagfoto vastgesteld worden. Voor dit onder
Internet www.mlds.nl
en donderdag van 10.00 tot 14.00 uur
zoek moet u nuchter zijn. Kort voor het onderzoek krijgt u een beker met witte contrastvloeistof (bariumpap) te drinken. De contrastvloeistof zorgt ervoor dat de
Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over andere onderwerpen die
slokdarm en/of maag goed zichtbaar is op de röntgenfoto’s.
ter sprake zijn gekomen? Op pagina 22 vindt u een brochureoverzicht.
Röntgenonderzoek is minder betrouwbaar dan een gastroscopie. Kleine afwijkingen
U kunt o nze brochures bestellen via onze website: www.mlds.nl.
en ontstekingen zijn niet of nauwelijks zichtbaar op een röntgenfoto. Röntgen onderzoek is echter minder belastend voor patiënten. De kans op complicaties is heel klein, maar wel aanwezig. Gastroscopie
20
21
Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen
Meer brochures
1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons!
U kunt meer brochures vinden op onze website www.mlds.nl. U kunt onze
Helpt u mee aan een betere toekomst
Met uw bijdrage kunnen wij:
brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn
voor ruim twee miljoen Nederlanders met
• Uitgebreide
verschillende brochures over de volgende onderwerpen:
een spijsverteringsziekte? De Maag Lever
darm-, leverziekten, onderzoeken en
Darm Stichting zet zich in om deze veel
behandelingen
SLOKDARM EN MAAG
LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER
DARM
VOEDING EN SPIJSVERTERING
voorkomende ziekten te voorkomen, te
informatie bieden over maag-,
• Wetenschappelijk
onderzoek financieren
bestrijden en het leven van deze patiënten
om deze veel voorkomende ziekten te
draaglijker te maken.
voorkomen en te bestrijden • Gezondheidsvoorlichting
Uw steun is hard nodig
geven via de
Infolijn (0900-2025625)
Wij krijgen geen subsidies van de overheid.
ONDERZOEK
KINDEREN
SONDEVOEDING
Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij
Hoe kunt u ons helpen?
ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig
Vul onderstaande machtiging in of doneer via
jaar. En we gaan door zolang het moet.
www.mlds.nl. Alvast heel hartelijk bedankt!
Ja, ik help mee!
PREVENTIE
SEPA machtiging
Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB0000002737 o.v.v. ‘Brochure MLDS’ Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven:
€ 10,-
€ 20,-
per maand
per jaar
€ eenmalig
VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT
Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een
POSTCODE/PLAATS
voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele
E-MAIL
versie verwijzen wij u naar onze website www.mlds.nl.
IBAN REKENING DATUM
22
HUISNUMMER
HANDTEKENING
Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort • www.mlds.nl • Incassant ID: NLZZZ410101690000
Inhoudelijk herzien: september 2012 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Torendruk Artikelcode 5016
