Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Divertikels en diverticulitis

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

Divertikels en diverticulitis

De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u

Inhoud Divertikels en diverticulitis

dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend.

Een verhaal uit de praktijk

4

Wat zijn divertikels?

5

5

De spijsvertering

Divertikels

6

Wat is de oorzaak ?

7

Wat zijn de klachten?

7

de w etenschappelijke beroepsvereniging van maag-darm-

Wat kan de arts doen?

9

leverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over

Onderzoek bij diverticulitis

9

ziekten van de spijsverteringsorganen bevorderen.

Behandeling

10

Wat kunt u zelf doen?

12

Extra informatie of vragen?

13

Overzicht brochures

14

De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darmen leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden. De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is

Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toegestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voorzieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat.

Wat zijn divertikels?

Een verhaal uit de praktijk

Divertikels ontstaan meestal in de dikke darm. Dit orgaan speelt een belangrijke rol in het spijsverteringsstelsel. Hieronder wordt eerst in het kort

‘‘Vorige week kreeg ik ineens een enorm zware pijnaanval in mijn onderbuik.

de werking van het spijsverteringsstelsel en de rol van de darm uitgelegd.

Ik had al langere tijd een beetje last van een vage pijn in mijn onderbuik, goed zat. Bovendien had ik last van slijmerige diarree en voelde ik me

→ De spijsvertering

warm en koortsig. Mijn man heeft de huisarts gebeld. Hij kon gelukkig snel

Het verteren van voedsel wordt ook

komen. De huisarts onderzocht me en dacht aan diverticulitis: een ontsteking

wel spijsvertering genoemd. Alle

van de divertikels. Divertikels zijn kleine uitstulpinkjes in de wand van de

organen die samen zorgen voor de

dikke darm. Ik wist niet eens dat ze bestonden, laat staan dat ik ze had. Ik

spijsvertering noemen we het spijs

had er namelijk niet eerder last van gehad. De dokter heeft me doorgestuurd

verteringsstelsel. Via de mond, de

naar het ziekenhuis waar een CT-scan is gemaakt. Een inwendig

slokdarm en de maag komt voedsel

darmonderzoek zou te belastend zijn vanwege de erge pijn. De arts in het

eerst in de dunne darm en daarna in

ziekenhuis vertelde dat de divertikels ontstoken waren. Ik kreeg het advies

de dikke darm. In de dunne darm

om een paar dagen geen vast voedsel te eten. Ik mocht alleen vloeibare

worden verteringssappen aan het

voeding, zoals yoghurt, vla, soep en sapjes. Verder moest ik een antibioticum

voedsel toegevoegd. Hierdoor komen

11

slikken en een middel om mijn ontlasting zacht te maken. Gelukkig knapte

belangrijke voedingsstoffen vrij uit het

10

ik vrij snel op. Na een week liep ik weer rond of er niets gebeurd was. Ik eet

voedsel. Deze voedingsstoffen worden

nu vezelrijker en drink veel, zodat mijn ontlasting soepel blijft. Ik hoop dat

via de wand van de dunne darm aan

mijn divertikels niet nog eens gaan ontsteken!’

het bloed afgegeven. Aan het eind van

1

2

onverteerbare massa naar de dikke

geeft informatie over de oorzaak van divertikels en diverticulitis. Ook kunt u lezen

darm. De dikke darm onttrekt water

welke klachten kunnen optreden, welke behandelingen er zijn en wat u er zelf

en zouten uit deze dunne brij. Wat

aan kunt doen.

daarna overblijft is de normale vaste ontlasting. De ontlasting wordt door de dikke darm naar de endeldarm geduwd. Als de endeldarm vol is voelt u aandrang. De spijsvertering is dan


4

5

9 4 5

de dunne darm stroomt een dunne, In deze brochure krijgt u informatie over divertikels en diverticulitis. De brochure

3

6 7 8

Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm 5 Dikke darm 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas 11 Lever

Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

© Van der Zon – Visueel

maar toen de pijn ineens zo heftig aanwezig was, wist ik dat er iets niet

Divertikels komen het meeste voor bij mensen ouder dan 50 jaar. Ze ontstaan

voltooid en de ontlasting kan via de anus het lichaam verlaten.

vooral voor in het laatste bochtige deel van de dikke darm. Bij sommige mensen In totaal is de dikke darm ongeveer een meter lang. De dikke darm ligt als een

ontstaan echter ook divertikels in het begin en middengedeelte van de dikke

soort omgekeerde ‘U’ in de buik. De dikke darm begint rechtsonder in de buik en

darm. Divertikels moeten niet verward worden met darmpoliepen. Poliepen

loopt via een aantal bochten naar de linker onderbuik. Daar gaat de dikke darm

groeien op het slijmvlies van de darm naar binnen. Ze kunnen darmkanker

over in de endeldarm. De endeldarm eindigt in de anus. De medische naam voor

veroorzaken. Divertikels stulpen door de darmwand heen de buikholte in en

dikke darm is colon en voor endeldarm is rectum.

worden nooit kwaadaardig.

→ Divertikels

Wat is de oorzaak?

Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Op zichzelf zijn divertikels volkomen onschuldig. Ze ontstaan waarschijnlijk op zwakke plekken in de darmwand, die onder verhoogde druk gaan uitstulpen. Het is vergelijkbaar met de binnenband van een fiets die op een zwakke plek door de buitenband naar buiten drukt. Dan ontstaat ook een uitstulping. De verhoogde druk ontstaat

Mogelijk speelt een vezelarme voeding een rol bij het ontstaan van divertikels.

mogelijk door spasmen van de spierlaag van de darm. Verreweg de meeste

Vezels zitten bijvoorbeeld in groente, fruit, volkoren brood of muesli. Bij te weinig

divertikels ontstaan in de dikke darm.

vezels in de voeding kan de ontlasting harder worden. Harde ontlasting blijft daardoor langer in de darm en de stoelgang gaat moeizamer. Dit wordt ook wel

Soms komen divertikels ook voor in de slokdarm. Dit is de zogenoemde Zenker

verstopping of obstipatie genoemd. Ook te weinig lichaamsbeweging kan leiden

divertikel. In de dunne darm kan de zogenoemde divertikel van Meckel ontstaan.

tot verstopping. Door harde ontlasting ontstaat er een verhoogde druk in de darm. Deze verhoogde druk kan de vorming van divertikels tot gevolg hebben.

© Van der Zon – Visueel

4

1

Wat zijn de klachten?

3 5

2

Divertikels

4

Meestal geven divertikels geen klachten. Veel mensen hebben daarom vaak divertikels zonder het te weten. Sommige mensen met divertikels hebben wel klachten, zoals vage buikpijn, buikkrampen en soms verstopping en/of

Afbeelding 34: Divertikels v. 1.0

diarree en slijmverlies uit de anus.

1 Dikke darm met divertikels 2 Endeldarm 3 Binnenkant darmwand 4 Divertikels 5 Buitenkant dikke darm


6

7


Klachten treden vooral op als divertikels gaan ontsteken. Dit gebeurt als ontlasting blijft hangen in de divertikels. Bacteriën kunnen zich dan snel vermenigvuldigen waardoor de kans op een ontsteking groter wordt. Als de divertikels ontstoken

Wat kan de arts doen?

raken, spreken we van diverticulitis. Diverticulitis geeft vaak heftige pijnklachten in de buik die gepaard gaan met koorts, een opgezette buik, een veranderd

Normaal gesproken is behandeling van divertikels niet nodig en de

ontlastingspatroon en misselijkheid, soms met braken.

aanwezigheid van divertikels wordt vaak per toeval ontdekt. Als u ernstige klachten hebt die kunnen duiden op diverticulitis, verwijst de

Diverticulitis kan bloedverlies uit de anus veroorzaken, soms zelfs in grote hoeveel‑

huisarts u door naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of internist in

heden. Dit kan het gevolg zijn van een zogenoemde divertikelbloeding. Een divertikel

het ziekenhuis voor verder onderzoek.

bloeding ontstaat doordat een heel klein bloedvaatje in het divertikel scheurt. Een divertikelbloeding kan ook optreden zonder dat er sprake is van een diverticulitis.

→ Onderzoek bij diverticulitis

Als een diverticulitis niet goed wordt behandeld, kan de darm op de plaats van de ontsteking ‘openbarsten’. Dit wordt een darmperforatie genoemd. De kans op

De meest gebruikelijke onderzoeken bij een verdenking op diverticulitis zijn:

een darmperforatie is groter als er heel veel ontstoken divertikels in de dikke

→ Echografie van de onderbuik

darm zitten. Een darmperforatie kan erg gevaarlijk zijn, omdat hierdoor ontlasting

Een echografie (echo) is een beeldvormend onderzoek, waarbij gebruik gemaakt

in de buikholte terecht kan komen. Hierdoor kan een buikvliesontsteking

wordt van geluidsgolven. Tijdens een echografie van de onderbuik ligt u op

(peritonitis) ontstaan. Een darmperforatie en/of buikvliesontsteking geeft acute,

een onderzoekstafel. Uw huid wordt van tevoren ingesmeerd met een soort

hevige pijnklachten, meestal in combinatie met hoge koorts.

gel, die geluidsgolven goed geleidt. De arts beweegt het echoapparaat over de huid van uw onderbuik. Het echoapparaat is een apparaat dat geluidsgolven uitzendt, en de teruggekaatste geluidsgolven weer opvangt. Deze teruggekaatste

Klachten diverticulitis

geluidsgolven worden vervolgens weergegeven op een beeldscherm. Met dit

• buikpijn en buikkrampen. De pijn kan direct hevig zijn, of eerst wat

onderzoek kan de arts de wand van de dikke darm bekijken. Op deze manier kan de ernst van de ontsteking worden beoordeeld. Bij ernstig ontstoken

zeurend en na een paar dagen hevig;

divertikels wordt een echografie soms aangevuld met een CT-scan.

• koorts; • opgezette buik;

→ CT-scan

• misselijkheid, soms met braken;

Een CT-scan (Computertomografie) is een onderzoek wordt gedaan met

• veranderd ontlastingspatroon: hevige diarree of ernstige obstipatie;

röntgenstralen. Via een ader in de arm spuit de arts contrastvloeistof in.

• soms bloedverlies en slijmverlies uit anus.

Organen zijn dan duidelijk zichtbaar op de röntgenafbeeldingen. Tijdens het onderzoek gaat u heel langzaam door een kokervormige scanner. De scanner maakt een hele serie gedetailleerde foto’s. Deze afbeeldingen zijn allemaal dwarsdoorsneden van het lichaam. Er wordt een CT-scan van de buik gemaakt als de arts denkt dat u acute, ernstig ontstoken divertikels in de dikke darm hebt, waarbij soms ook een abces kan ontstaan. Een abces is een holte gevuld


8

9


met pus. Met dit onderzoek wordt dan meteen ook gekeken of er sprake is

→ Medicijnen

van een gaatje in de darmwand (perforatie).

Bij hevige ontstekingen en koorts schrijft de arts soms een antibioticum voor.

→ Colonoscopie en sigmoïdoscopie

Ook krijgt u een middel om de ontlasting zachter te maken en kunt u pijnstil

lers krijgen om buikpijn en krampen te verminderen.

Dit onderzoek wordt meestal alleen uitgevoerd als er aanhoudende klachten zijn om andere darmaandoeningen uit te sluiten. Tijdens dit onderzoek bekijkt

→ Opname in het ziekenhuis

de arts de binnenkant van uw dikke darm. Dit gebeurt met een speciaal

Bij ernstige klachten en bij dreigende complicaties is een opname in het zieken

kijkinstrument: de endoscoop. Dit is een dunne, flexibele slang. Deze slang

huis noodzakelijk. Het is belangrijk dat u dan bedrust houdt en u eet een paar

wordt via de anus in de darm geschoven. Aan het uiteinde van de slang zitten

dagen niet of slechts vloeibaar voedsel. Via een infuus krijgt u een antibioticum

een lampje en een camera. Deze zorgen ervoor dat de arts de binnenkant

en eventueel voeding toegediend. Zodra de ontsteking wat rustiger is, mag u

van de darm goed kan bekijken. Bij een colonoscopie wordt de hele dikke

langzaam weer de voeding uitbreiden.

darm onderzocht, inclusief de endeldarm. Bij een sigmoïdoscopie wordt de

→ Operatie

endeldarm en het laatste deel van de dikke darm onderzocht.

Meer informatie vindt u in de brochures ‘Colonoscopie’ of ‘Sigmoïdoscopie’.

Soms leidt diverticulitis tot ernstige complicaties, zoals een (dreigende) perforatie of een buikvliesontsteking. Een operatie is dan noodzakelijk, waarbij een stuk van de dikke darm wordt verwijderd. De uiteinden van de dikke darm worden vervolgens aan elkaar gehecht. In enkele gevallen krijgt u

→ Behandeling

een tijdelijk stoma. Dit is een kunstmatige uitgang voor de ontlasting. Het uiteinde van de dikke darm wordt dan via een sneetje in de buik naar buiten

→ Divertikels

gebracht. De ontlasting verlaat via deze kunstmatige uitgang het lichaam.

Normaal gesproken is behandeling van divertikels niet nodig. Als de divertikels

Het wordt opgevangen in een speciaal luchtdicht zakje. Meestal worden de

niet ontstoken zijn, adviseert de huisarts u om vezelrijk te eten of extra vezels

darmuiteinden na enkele maanden weer aan elkaar gehecht en het stoma

te nemen, bijvoorbeeld zemelen en muesli. Eventueel kan de huisarts medicijnen

opgeheven.

voorschrijven die de ontlasting soepel houden. Er wordt nog meer onderzoek

→ Punctie

gedaan naar het positieve effect van een vezelrijk dieet bij divertikels.

Een andere ernstige complicatie van een diverticulitis kan de vorming van

→ Diverticulitis

een abces in de buik zijn. Dit is een ophoping van pus. Hiervoor is vaak geen

De behandeling van diverticulitis bestaat uit een dieet en soms medicijnen.

operatie noodzakelijk maar kan volstaan worden met een drainage procedure.

In ernstige gevallen is een ziekenhuisopname of een operatie nodig.

Hiertoe wordt via een naald een slangetje in de pusholte gebracht waardoor

→ Voeding

deze schoongespoeld kan worden.

Als u ontstoken divertikels hebt, kunt u in principe normaal blijven eten. Bij ernstige ontstoken divertikels adviseert de arts soms een vloeibaar dieet. Hierdoor kan de darm tot rust komen en kunnen de ontstekingen beter genezen. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden naar een licht verteerbare voeding. Raadpleeg uw arts of een diëtist als u vragen hebt over de voeding, of voor een persoonlijk voedingsadvies.


10

11


Wat kunt u zelf doen?

→ Drink voldoende

Drink dagelijks minstens 1,5 – 2 liter vocht. Als u minder drinkt kan dit een harde en droge ontlasting veroorzaken. Ook als u een vezelrijke voeding gebruikt, is het goed om minstens 2 liter vocht per dag te drinken. Vezels hebben namelijk vocht nodig om goed te kunnen werken.

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat uw ontlasting soepel blijft.Soepele, zachte ontlasting zorgt er namelijk voor dat de ontlasting niet te lang in uw darmen blijft. Hierdoor voorkomt u dat er ontlasting blijft zitten in de

→ Zorg voor voldoende beweging

divertikels, of dat er een verhoogde druk ontstaat in uw darmen. Gezond,

Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en kunt u verstopping voorkomen.

gevarieerd en vezelrijk eten en voldoende drinken is de beste m anier om uw darmen in goede conditie te houden.

→ Stop met roken Onderstaande tips en adviezen helpen u hierbij:

→ Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk

Roken heeft een schadelijke invloed op het maag-darmkanaal. Het is dus be ter om te stoppen met roken.

Gebruik een vezelrijke voeding. Vezels zorgen voor een soepele ontlasting, doordat veel vezels net als een spons vocht opnemen. Daarnaast werken vezels stimulerend voor de darmbeweging. Vezels zitten voornamelijk in volkoren producten, groenten en fruit. Een gezonde en gevarieerde voeding bevat alle voedingsstoffen die u dagelijks nodig hebt. De ‘Schijf van Vijf’ van het Voedings centrum vormt de basis voor het samenstellen van een gezonde maaltijd. Neem dagelijks voedingsmiddelen uit alle vijf de groepen van de ‘Schijf van Vijf’. Dan weet u zeker dat u alle belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Als

Extra informatie of vragen?

u zelf merkt dat u last krijgt na het eten van bepaalde voedingsmiddelen, probeer deze dan met mate te g ebruiken. Wees

Hebt u nog vragen over uw klachten, neem dan contact op met uw arts.

voorzichtig met het weglaten van

U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen.

voedingsmiddelen, omdat er op den

De Infolijn 0900 - 20 25 625 (€ 0,15 per minuut) op maandag, woensdag

duur een tekort kan ontstaan.

Raadpleeg bij twijfel uw huisarts

E-mail [email protected]

of een diëtist.

Internet

en donderdag van 10.00 tot 14.00 uur www.mlds.nl en www.spijsvertering.info

Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over andere onderwerpen die ter sprake zijn gekomen? Kijk dan in het brochureoverzicht op pagina 14 voor extra informatie.

Schijf van Vijf Bron: Voedingscentrum


12

13


Meer brochures

1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons!

U kunt meer brochures vinden op onze website www.mlds.nl. U kunt onze

Helpt u mee aan een betere toekomst

Met uw bijdrage kunnen wij:

brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn

voor ruim twee miljoen Nederlanders met

• Uitgebreide

verschillende brochures over de volgende onderwerpen:

een spijsverteringsziekte? De Maag Lever

darm-, leverziekten, onderzoeken en

Darm Stichting zet zich in om deze veel

behandelingen

SLOKDARM EN MAAG

LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER

DARM

VOEDING EN SPIJSVERTERING

voorkomende ziekten te voorkomen, te

informatie bieden over maag-,

• Wetenschappelijk

onderzoek financieren

bestrijden en het leven van deze patiënten

om deze veel voorkomende ziekten te

draaglijker te maken.

voorkomen en te bestrijden • Gezondheidsvoorlichting

Uw steun is hard nodig

geven via de

Infolijn (0900-2025625)

Wij krijgen geen subsidies van de overheid.

ONDERZOEK

KINDEREN

SONDEVOEDING

Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij

Hoe kunt u ons helpen?

ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig

Vul onderstaande machtiging in of doneer via

jaar. En we gaan door zolang het moet.

www.mlds.nl. Alvast heel hartelijk bedankt!

Ja, ik help mee!

PREVENTIE

SEPA machtiging

Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB0000002737 o.v.v. ‘Brochure MLDS’ Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven:

€ 10,-

€ 20,-

per maand

per jaar

€ eenmalig

VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT

Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een

POSTCODE/PLAATS

voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele

E-MAIL

versie verwijzen wij u naar onze website www.mlds.nl.

IBAN REKENING DATUM

14

HUISNUMMER

HANDTEKENING

Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort • www.mlds.nl • Incassant ID: NLZZZ410101690000

Inhoudelijk herzien: september 2012 Redactie • Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak • Oranje Vormgevers Illustraties • Van der Zon – Visueel Drukwerk • Torendruk Artikelcode 5027

Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Divertikels en diverticulitis

Recommend Documents