In Rotterdam vinden mooie transacties plaats

RONDETAFEL ROTTERDAM

‘In Rotterdam vinden mooie transacties plaats’ MET DE HAVEN als internationale

aanjager is de economische opleving in Rotterdam zichtbaar en voelbaar. Ook in de overnamemarkt staan de seinen inmiddels weer op groen. Een gesprek met drie adviseurs over de economie, de haven en de overnamemarkt in de Rotterdamse regio.

30 | brookz | maart/april 2014

Duncan Eduard

Tom Ensink

Marc van der Storm

maart/april 2014 | brookz | 31


D

e zon schijnt over de Nieuwe Maas. Op de achtergrond de indrukwekkende skyline van Rotterdam met vrij uitzicht over het water, de Erasmusbrug en de onlangs opgeleverde De Rotterdam, het grootste gebouw van Nederland. Als er één gebied is waar de Nederlandse economie momenteel overeind wordt getrokken, dan is het wel hier. We bevinden ons op de zevende verdieping van de Wilhelminatoren gelegen op de Kop van Zuid. Aan tafel schuiven Tom Ensink, Marc van der Storm en Duncan Eduard, twee advocaten en een corporate nance-adviseur met alle drie een netwerk dat stevig verankerd is in de Rotterdamse regio. Ensink is advocaat sinds 1991 en werkzaam bij Ploum Lodder Princen, een fullservice advocatenkantoor dat zich richt op ondernemers en bedrijven en zeer actief is binnen de Rotterdamse regio, onder andere door actieve betrokkenheid als sponsor, lid van de business club en adviseur van museum Boijmans & Van Beuningen. Daarnaast is het kantoor medeoprichter van M&A aan de Maas, een nieuw netwerk van Rotterdamse M&A-professionals. Marc van der Storm is vandaag gastheer namens Van den Herik & Verhulst Advocaten. Eveneens een echt Rotterdams en op ondernemers gericht fullservice advocatenkantoor. Met van oorsprong de basis op ‘Zuid’, waar nog altijd veel van de clientèle vandaan komt, maar in de loop van de tijd zijn er steeds meer (inter)nationale klanten bijgekomen. Uit Capelle aan den IJssel (Rivium) komt IRIS Corporate Finance, waarvan Duncan Eduard oprichter en managing partner is. Deze M&A-boutique heeft een sterke focus op middlemarket transacties van één tot 25 miljoen euro. Ook Eduard is actief en doet veel transacties in ‘Groot-Rotterdam’, het gebied dat zich van Gorinchem, Ridderkerk en Capelle aan den IJssel uitstrekt tot het Westland en het kustgebied. We beginnen het gesprek – hoe kan het ook anders – over het indrukwekkende uitzicht en de uitstraling die dit heeft op de economische dynamiek van Rotterdam en de omliggende gebieden. Rotterdam werd onlangs in de New York Times genoemd als een van de tien wereldsteden die je in 2014 absoluut gezien moet hebben. Hoe belangrijk is die internationale belangstelling voor de economie van de stad?

Van der Storm: ‘Toeristen zijn altijd welkom, maar voor de business is uiteraard de haven van groot belang. Ik denk dat inmiddels een aanzienlijk deel van de haven in Chinese handen is, dat brengt een hele nieuwe dynamiek met zich mee.’ Eduard: ‘De connectie met de wereld maakt Rotterdam onderscheidend. Amsterdam heeft bijvoorbeeld een sterke focus op nance en zakelijke dienstverlening, maar daar is de klad in gekomen. Hier heb je de reële bedrijven, zeggen we vaak. De olie- en


offshore industrie, de chemie en uiteraard het hele maritieme cluster. En al die bedrijven zijn weer verbonden met toeleveranciers hier in de regio. Daarmee heeft Rotterdam een heel sterke en veelzijdige economische infrastructuur.’ Ensink: ‘We hebben een heel actieve city marketing door de Rotterdam Investment Agency met burgemeester Aboutaleb als enthousiast boegbeeld voorop. Er zijn regelmatig handelsmissies naar bijvoorbeeld Shanghai om Rotterdam en de haven te promoten. En je ziet dat het werkt, het zet zoden aan de dijk. Buitenlandse bedrijven weten ons steeds beter te vinden en daar proteren wij als zakelijke dienstverleners direct van mee.’ Is Rotterdam meer of minder conjunctuurgevoelig dan de rest van het land?

Eduard: ‘Rotterdam is iets minder afhankelijk van de binnenlandse vraag, maar ook de wereld heeft natuurlijk haar moodswings. Er zitten de nodige accenten in Rotterdam, maar je komt toch altijd uit op de havenfunctie in dit gebied. Offshore, oil & gas, baggeraars, transport en logistiek, noem maar op. De exposure naar de wereld is wat groter.’ Profiteert de regionale overnamemarkt ook mee van het internationale karakter van Rotterdam?

Ensink: ‘Wij kunnen zeker stellen dat we een heel actieve transactiestructuur hebben. Organisaties die zich hier willen vestigen, zoeken vaak bedrijven om over te nemen. Dat geldt bijvoorbeeld voor Indiase bedrijven in de IT-sector, maar ook Chinese bedrijven nemen veel over.’ Van der Storm: ‘Daarnaast zijn er in Rotterdam zelf veel zelfstandige ondernemers die hun bedrijf groot hebben gemaakt en die nu op zoek zijn naar kopers en strategische partners. Het kan dus mooie kansen bieden voor ondernemers die hun bedrijf willen verkopen.’ Hoe staat de Rotterdamse overnamemarkt er eigenlijk voor? Is de crisis definitief voorbij?

Eduard: ‘De economische vooruitzichten worden beter en dat is ook goed voor de M&A-markt. We klimmen uit het dal. Het heeft alleen nog wel een jaar nodig om te beklijven, denk ik. In de logistieke sector zijn de verwachtingen nu ook positief. De groei in export zet door en dat heeft effect op de Rotterdamse regio. En we moeten niet vergeten dat ook de bouwsector aan een herstel begint, een belangrijke factor in de transportsector.’ Van der Storm: ‘De crisis van de afgelopen jaren heeft ook in Rotterdam invloed gehad op de overnamemarkt als geheel. Maar het betekent niet automatisch dat het hier vijf jaar slecht is

tekst PETER RIKHOF &KOOS PLEGT / fotografie MARCEL BAKKER

‘Wij hebben vorig jaar enkele advocaten binnengehaald die gespecialiseerd zijn in de haven- en handelpraktijk. Het is mooi als je kunt zeggen dat je in een bepaalde hoek heel sterk bent als kantoor, maar tegelijk wil je jezelf ook niet beperken’

Marc van der Storm (50) is advocaat ondernemingsrecht en

partner bij Van den Herik & Verhulst Advocaten. Hij studeerde Nederlands recht aan de Rijksuniversiteit Leiden en heeft als advocaat verschillende specialisatie-opleidingen gevolgd. Hij begeleidt onder meer fusies, overnames, management buy-outs en buy-ins en joint ventures en treedt op bij ondernemingsgerechtelijke geschillen. Van der Storm is tevens voorzitter van de Codecommissie van de Stichting Code Geneesmiddelenreclame (Stichting CGR) en bestuurslid van het internationale netwerk van advocaten Euréseau.

gegaan. We hebben klanten die desinvesteringen hebben gedaan, ook dat zijn transacties waar veel werk aan zit. Daarom is het lastig om van een crisis te spreken. Er zijn sectoren die het moeilijk hebben, maar er zijn ook bedrijven die het geweldig hebben gedaan.’ Ensink: ‘Wij hebben de eerste jaren van de crisis geproteerd van onze focus op energie, waar veel overnames plaatsvonden die wij hebben begeleid. Het ging dan bijvoorbeeld om investeringen in alternatieve energie, zoals windmolenparken, en overnames van toeleveranciers. Maar inderdaad, sinds vorig jaar zomer trekt de markt weer behoorlijk aan.’ Kunnen jullie volledig concurreren met Amsterdam of zijn er zaken die echt aan de Zuidas voorbehouden zijn?

Van der Storm: ‘Wij doen bijvoorbeeld geen IPO’s. Aan de andere kant: hoeveel beursgangen zijn er nou nog in Nederland?’ Ensink: ‘En zaken als kapitaalmarkttransacties en securitizations, dat zijn ook typisch Amsterdamse zaken. Maar dat is ook niet het segment waarin wij ons brood verdienen.’ Eduard: ‘De meeste zakelijke dienstverlening is hier gericht op de middenmarkt, maar dan wel top of the bill en met een kwali-

teitsnetwerk. De miljardendeals worden begeleid vanuit Amsterdam en dat is van oudsher zo gegroeid en wat mij betreft prima.’ Vorig jaar is door een aantal partijen M&A aan de Maas opgericht, een nieuw initiatief om de “M&A industrie” in Rotterdam te promoten en nog beter op de kaart te zetten. Was dat nodig?

Ensink: ‘Als een van de mede-oprichters vinden wij het belangrijk dat de Rotterdamse M&A-infrastructuur een gezicht krijgt. Niet alleen voor de adviseurs, maar juist ook voor de ondernemers en andere betrokken partijen. En ja, we willen hiermee ook een beetje tegenwicht bieden aan het beeld dat alles op het gebied van fusie en overname zich aan de Amsterdamse Zuidas zou afspelen. Want dat is dus niet zo, hier vinden ook mooie transacties plaats.’ Eduard: ‘Ik denk dat het een goede zaak is als M&A-professionals elkaar meer weten te vinden. Als je weet wat er gebeurt bij collega’s kan je trafc beter op gang houden en klanten weer beter bedienen.’ Van der Storm: ‘Ik vind het een prima initiatief, al was het



Wat vaak vergeten wordt is dat het Westland een enorme bron van hightech-innovatie is. We hebben daar klanten zitten die over de hele wereld actief zijn. Daar zitten echt mooie bedrijven tussen met veel potentieel voor de toekomst’

Tom Ensink (46) is advocaat en partner bij Ploum Lodder

Princen, waar hij sinds 1997 werkzaam is. Hij is gespecialiseerd in het bank- en ondernemingsrecht en van daaruit betrokken bij overnames, financieringen en joint ventures. Ensink, die optreedt namens zowel Nederlandse als internationale cliënten, studeerde af in Maastricht en aan Tulane Law School in New Orleans.

maar om een grotere zichtbaarheid te creëren. Het Rotterdamse aspect is voor onze positionering in ieder geval heel belangrijk in alles wat wij doen. Wij hebben veel klanten die het prettig vinden om bij een Rotterdamse advocaat te zitten. Dat ‘handen uit de mouwen-aspect’ van deze stad. Niet lullen, maar poetsen. Dat zoeken ze ook in een adviseur.’ De haven speelt een belangrijke rol in de Rotterdamse economie. Is dat dan ook een reden om je daar als kantoor in te specialiseren?

Van der Storm: ‘Wij hebben vorig jaar enkele advocaten binnengehaald die gespecialiseerd zijn in de haven- en handelpraktijk. Het is mooi als je kunt zeggen dat je in een bepaalde hoek heel sterk bent als kantoor, maar tegelijk wil je jezelf ook niet beperken. Of je moet echt zeker weten dat je daar al je werk uit kan halen. Wij hebben veel expertise in food en ook in automotive zijn we van oudsher sterk. Maar om daar op voorhand al op in te zetten, kan gevaarlijk zijn.’ Eduard: ‘Wij sluiten a priori geen branches uit, maar hebben in bepaalde branches natuurlijk wel kennis opgebouwd. Ik onderhoud actief contacten met mensen die de haven van haver tot gort kennen. De kans is wel groot dat we met ons proel ook in de toekomst te maken krijgen met bedrijven uit speciek Rot-


terdamse sectoren zoals offshore, transport & logistiek en gezondheidszorg. De zorg vind ik in dit kader trouwens een onderbelichte sector in het Rotterdamse; het Erasmus MC is een van de belangrijkste werkgevers in de regio, met daaraan verbonden veel spin-offs.’ Ensink: ‘Nee, ook wij hebben geen ‘natte praktijk’, zoals ze dat hier noemen. Wij zijn een breed kantoor met veel ervaring en expertise in diverse gebieden en daarnaast sectorbrede aandacht op het gebied van bijvoorbeeld energie en gezondheidszorg.’ Het Westland maakt ook onderdeel uit van de Rotterdamse regio. In hoeverre vinden daar voor jullie interessante ontwikkelingen plaats?

Eduard: ‘Een kenmerk van Westlandse ondernemers is dat ze vrij gesloten zijn. Het liefst vertellen ze een ander niets over hoe het met hun bedrijf gaat. Dat is jammer, want ik ben ervan overtuigd dat ze veel meer moeten samenwerken en consolideren om schaalgrootte te creëren.’ Van der Storm: ‘Er is bijvoorbeeld ook Chinese interesse in het Westland, maar de transactie die ik in dat kader heb meegemaakt verliep soms moeizaam, ook door die gesloten mentaliteit. En dan krijg je ook communicatieproblemen in de onderhandelingen. Zeker omdat Chinezen niet snel nee zeggen en

‘Vorig jaar hebben we namens een grote Chinese partij opgetreden waar we door onze kennis van de Nederlandse M&A markt naadloos toegevoegde waarde konden bieden’

Duncan Eduard (39) is managing partner bij IRIS Corporate

Finance. Met ruim 15 jaar ervaring als M&A-adviseur ligt zijn expertise met name op het terrein van fusies en overnames, private equity en transactiefinancieringen. Eduard studeerde af aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en is betrokken geweest bij meer dan 100 overnametransacties in alle soorten en maten. In het verleden was hij werkzaam voor Rabobank en BDO.

geneigd zijn om de hete brij heen te draaien. Maar er zijn oplossingen gevonden, dus het kan wel.’ Ensink: ‘De telers zelf hebben het op dit moment moeilijk, veel tuinbouwkassen staan op dit moment onder water, zoals dat heet. Maar wat vaak vergeten wordt is dat het Westland een enorme bron van hightech-innovatie is. We hebben daar klanten zitten die met hun technologie over de hele wereld actief zijn. Daar zitten echt hele mooie bedrijven tussen met veel potentieel voor de toekomst.’ In hoeverre is China voor jullie als adviseurs een groeimarkt? Gezien de Chinese aanwezigheid in de haven kan ik me voorstellen dat je daar een kantoor gaat openen.

Ensink: ‘Wij hebben een China desk en we gaan regelmatig naar China om contacten op te bouwen, waarbij we proberen een beperkt aantal regio’s in China te targeten. Maar je zal ons daar niet een kantoor zien openen. We hebben wel een Chinees sprekend iemand in dienst overigens, maar die werkt gewoon vanuit Rotterdam en gaat mee op de trips. Zakendoen in China is een moeizaam proces. Wij zijn er begonnen rond 2009 en het begint nu zijn vruchten af te werpen. Een keer pitchen is niet genoeg; de mentaliteit is dat men voorzichtig te werk gaat en zoveel mogelijk wil weten.’

Eduard: ‘Het is voor de overnamemarkt een heel interessante doelgroep. Zo kunnen we onze internationale netwerken gebruiken om de juiste connecties te maken met Azië. Vorig jaar hebben we bijvoorbeeld namens een grote Chinese partij opgetreden waar we door onze kennis van de Nederlandse M&A-markt naadloos toegevoegde waarde konden bieden. ’ Rotterdam is en blijft voor jullie voldoende basis om te groeien?

Van der Storm: ‘Wij blijven Rotterdams. Wij hebben geen ambities om uit te breiden buiten Rotterdam. Wij zijn bezig ons nog meer in de regio te proleren om daarmee meer van de lokale taart te krijgen.’ Ensink: ‘De Rotterdamse taart is groot genoeg en wordt ook steeds groter. Je merkt wel dat de grote kantoren die het aanvankelijk zochten in de grote transacties als gevolg van de crisis hun neus niet meer ophalen voor de kleinere transacties. En dan zitten ze ons soms een beetje in de weg.’ Eduard: ‘Ik zie die ontwikkeling ook. Partijen die zijn ingericht op de corporate deals houden zich nu opeens ook bezig met deals met een waarde van bijvoorbeeld tien miljoen euro. Ik denk dat niemand daar uiteindelijk blij van wordt vanwege een mismatch op diverse aspecten. Maar het zal tijdelijk zijn en verdwijnt als het corporate M&A-segment weer aantrekt.’


In Rotterdam vinden mooie transacties plaats

Recommend Documents