IERDE WERELD Samen met jou werken aan een wereld zonder extreme armoede
JUNI 2012 Nr 137
Ben ik nou gek ? Toen ik als jonge welzijnswerkster in de dop, mijn eerste baantje had in een opvangcentrum, ontmoette ik een zestienjarige jongen, die weggelopen was uit een kindertehuis. Ik ben hem nooit vergeten. Hij kon me haarfijn uitleggen dat hij ook droomde van een vrouw om lief te hebben en om kinderen mee te krijgen, maar dat hij niet wist hoe, omdat hij dat nooit geleerd en ervaren had. Hij sprong op een avond zomaar opeens van een flat. Nu 35 jaar later ontmoet ik een jonge man die vanaf zijn derde jaar tot zijn achttiende in 45 verschillende instellingen heeft gewoond. Zijn recht om als kind in een veilige omgeving op te groeien en zich zo in vrijheid te ontwikkelen is hem ontnomen en dat is onrecht. Tijdens de Europese Volksuniversiteit in Brussel zei een vertegenwoordiger van de vakbonden die een stem heeft binnen de Europese Sociaal Economische Raad:” Pas op met het gebruiken van andere termen, want dat zwakt het onrecht af. Een vluchteling een ongedocumenteerde noemen leidt ons af van het probleem waar het werkelijk om gaat. Het geeft ons de ontsnappingsmogelijkheid om van iemand die onrecht is aangedaan een mens te maken die maar had moeten zorgen dat zijn papieren in orde waren.” Wij als samenleving, maken handig gebruik van dit afschuifsysteem. De bovengenoemde jongeren worden op deze manier onaangepasten, border-liners, ongeschoolden, psychiatrische patiënten, en wat we al niet meer kunnen bedenken aan etiketjes. Wij als samenleving laten ons graag afleiden van het onrecht dat hen is aangedaan. Het geeft ons de mogelijkheid om aan symptoombestrijding te doen, zonder de kern van de zaak aan te hoeven pakken. O ja……..mensen die opkomen voor de rechten van mensen die onrecht zijn aangedaan, hebben last van een secundair trauma, die zijn een beetje gek. Anneke van Elderen
Vierde Wereld Forum Europese Volksuniversiteit Bestellingen
Internationale beweging ATD Vierde Wereld in Nederland
pagina 2, 3 pagina 4, 5
pagina 6
www.atd-vierdewereld.nl
Maart Vierde Denken, Wereld Forum delen en doen met mensen in langdurige armoede “Een sfeer die
ons power gaf !”
Op 10 maart hielden we de 2e forumdag van dit seizoen rond het thema: “Je thuis voelen in je buurt”. We hadden dit in zes lokale groepen goed voorbereid. Ook gaf de delegatie van het Forum een verslag van haar bezoek aan de Europese Volksuniversiteit in Brussel (zie p.4). “Er hing een sfeer die power gaf aan de deelnemers, een sfeer die de mensen die armoede in hun leven meemaken, als "voortrekkers" en als actieve verdedigers van mensenrechten erkent.“ Het Forum is een mooie plaats waar in alle vrijheid wordt nagedacht over hoe een samenleving er zonder armoede uit zou kunnen zien.” (een deelnemer) Daar bij de ATD Vierde Wereld daar mag je mens zijn in je eigen kracht. Uit het lied van de muziekworkshop. Vanuit eigen ervaring vertellen deelnemers hoe ze “knokken voor elkaar”. Een deelnemer vertelde met trots wat hij in zijn wijk een aantal jaren geleden had gedaan. Zelf had hij als kind ervaren wat het was om de wijk uit gepest te worden, toen er eens een steen door de ramen van de kinderkamer van de woning van zijn ouders ging. Zijn ouders hadden besloten voor de veiligheid van de kinderen te kiezen, maar ook in andere wijken was het leven zwaar en werden de kinderen tot op school getreiterd. Deze deelnemer aan het Forum had dan ook mede daardoor zijn school niet afgemaakt en kan tot op heden niet lezen of schrijven. Het was dan ook een bijzonder moment toen hij het woord nam. “In mijn stad zijn er veel gebouwen die leeg staan en toch zijn er mensen die op straat wonen. Samen met mijn broer hadden we een pand gekraakt en er zelf de elektriciteit en het water aangelegd.
2
Hier en daar hebben we een kleedje neergelegd. We hebben drie mensen van de soepbus gehaald, die er erg graag wilden wonen. Op een gegeven moment wilde de politie het pand ontruimen, maar we hebben de pers erbij gehaald en uiteindelijk hebben de mensen er nog anderhalf jaar kunnen wonen. Ik heb dat jaren gedaan; huizen kraken om mensen te laten slapen in die lege panden. En sloten zet ik er zelf in.“
Toen de betrokkenen naar de politie gingen werd daar gezegd dat er geen aangifte kon worden gedaan, maar dat de wijkagent gewaarschuwd zou worden. Die heeft er vervolgens niets aan gedaan. Dus, schreef de deelnemer, de mensen deden wat van hun verlangd werd en probeerden een oplossing te vinden, maar ze voelden zich vervolgens door de instanties in de steek gelaten. Heb je huisdieren zoals kippen Dan zijn er buren die deze graag willen wippen Op gruwelijke wijze werden ze één voor één gedood De politie nam aan het hele verhaal geen aanstoot (bijdrage schrijfworkshop)
Je thuis voelen waar je woont of verblijft? Helaas is dat niet altijd het geval.
Een deelnemer vertelde over hoe hij opkomt voor asielzoekers in het detentiecentrum Kamp Zeist: “Elke zondag van de maand gaan we daar van de Een deelnemer schreef in een verslag kerk met zo’n vijftig mensen naar toe en van een lokale groep dat het goed is houden wij er een wake. Wij zingen dan: als mensen de problemen in de wijk “Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft”. Een van de barakken waar de mensen verblijven had onvoldoende verse lucht. De bewoners spanden een rechtszaak aan om verbeteringen af te dwingen. Ze hebben de zaak gewonnen, waardoor alle gebouwen voldoende ventilatie Elke zondag is er een kerk die zorgt dat er bloemen zijn kregen. Het bijzondere gevolg van die zelf proberen op te lossen, maar dat verbeterde ventilatie was dat we de afgedit soms moeilijk is omdat er veel lopen zondag voor het eerst geluiden narigheid kan zijn. Het ging om het hoorden, die van binnen naar buiten vernietigen van de tuin en het zonkwamen. Geluiden van dankbaarheid, der toestemming snoeien van bomaar ook van wanhoop. Voor die tijd men, de kippen werden wreed gekonden de asielzoekers ons niet horen dood als onderdeel van grove pestezingen, althans wij wisten dit niet zerijen. ker."
Nr 137
Juli 2012
Vierde Wereld
vervolg Je thuis voelen in je buurt “Als je te veel hebt meegemaakt is het moeilijk om weer te vertrouwen.” Deelnemers vertellen: Sommige personen die op straat leefden konden eindelijk een
heel woninkje krijgen, maar dan midden in de weilanden in een verlaten gebied, waar ze, zoals werd bedacht, niet de "prikkels" zouden hebben die ze in dichter bevolkte gebieden wel zouden krijgen. De dichtstbijzijnde wijk is er een voor beter gesitueerden. Ze voelen zich daar zwaar bekeken. “Mensen kijken en wijzen naar ons terrein en zien ons als “aparte mensen”. “Ik zie veel eenzaamheid, angst en afweer om jezelf te beschermen.” “ Z e noemToch blijft er den mij om de ander te Ma Flodder. Waarom? Omdat wij met zeven, acht mensen in een huis woonden. “Jullie horen niet in deze straat,” zeiden ze, “Jullie horen bij het Leger des Heils. Ik word gediscrimineerd, omdat ik een slechte naam heb, ik krijg niks voor elkaar.”
Vierde Wereld
Vierde Wereld Forum
“Als ik dan thuis ben wil ik rust. Ik doe de deur niet open als ik geen afspraak heb met iemand of als er onverwachts wordt aangebeld.” “Niet iedereen durft mensen binnen te laten in zijn eigen huis. Dus het maakt uit hoe je contact maakt in je wijk. Het heeft ook te maken met wantrouwen. Als je niet veilig bent opgegroeid, laat je niet makkelijk iemand toe in je eigen vertrouwde omgeving, dus in je huis. Je verdedigt je. Zo heb je bijvoorbeeld de gordijnen bijna altijd dicht. Deze verdediging kan alleen afgebroken worden als er wisselwerking komt tussen de anderen (de samenleving) en jezelf.” “Ik zou graag mijn buren willen kennen in plaats van dat ze achter mijn rug praten. Het is belangrijk om in je wijk tot rust te kunnen komen en dat k a n het verlangen s o m s niet.”
leren kennen
“Er is een buurthuis, maar daar zitten alleen oudere mensen. Voor de jongeren is er weinig. Toch is dit enige punt waar de mensen naar toe zouden kunnen om elkaar te ontmoeten en elkaar te leren kennen.”
Juli 2012
Nr 137
Breda heeft een krachtig lied gemaakt om het thema "Je thuis voelen in de wijk" te verwoorden. Op het smartlapfestival zullen ze dat weer laten horen, maar de tekst willen we nu al wel met u delen. Je hoort erbij, in je flat of huisjesrij Je hoort erbij, zet je achterdocht opzij, Je lijkt misschien onzeker, maar ik weet wat je bedoel(t) Als je de ander kent, geeft vriendschap een goed gevoel. “Van de een op de andere dag Was er iemand die het zag Daar stond ik weer op straat Je weet wel hoe dat gaat Van binnen deed het zeer De mensen keken op mij neer Wat ik ben gaan inzien Is dat iedereen een tweede kans verdien(t). De stoppen slaan door Daar zijn geen woorden voor Toch moet je je uiten Om het onrecht uit te sluiten Je moet wel kunnen knokken Dat kan niet iedereen Als cadeau geef ik nu graag partijtjes knok Aan iemand die me bij zijn angst betrok Anonimiteit is de vijand van gastvrijheid Het gaat niet om mensen met een kleurtje Om Polen Of verslaafden Als je ze niet kent Dan wil je ze niet naast je Een plek van herkenning Dat is toch niet zo gek Daar waar we elkaar kennen Een echte ontmoetingsplek.
3
Europese Volksuniversiteit
Terugblik 5 maart
Kom op, wij vechten nu samen ! "U bent een deel van de oplossing voor een meer inclusief en democratisch Europa", sprak Staffan Nilsson, de voorzitter van de Europese Economische en Sociale Raad. Hij opende met zijn toespraak de Europese Vierde Wereld Volksuniversiteit die op 5 maart in Brussel werd georganiseerd. De vicevoorzitter van het Europese Parlement, Isabelle Durant, prees op haar beurt het essentiële werk dat door de deelnemers van de Europese Vierde Wereld Volksuniversiteit wordt gedaan. Zij onderstreepte het belang om te luisteren naar de voorstellen van mensen die in armoede leven om te komen tot een Europa waar iedereen zijn plaats heeft. « Samen actief als burgers voor een Europa zonder armoede en uitsluiting » was het thema van deze Europese Volksuniversiteit. Nederland was vertegenwoordigd met een delegatie uit het Forum, onze nationale volksuniversiteit, die meerdere malen per jaar gehouden wordt op ’t Zwervel in Wijhe. “Actief burgerschap, toegang tot basisrechten” was het onderwerp van de Nederlandse bijdrage. In verschillende voorbereidende ontmoetingen was gekozen om de situatie, waarmee leden van de beweging in Breda direct te maken hebben, verder uit te werken. De ervaringsdeskundigen legden de situatie uit: Situatie. Tot voor kort hebben wij op een camping gewoond met meer dan 150 plaatsen voor permanente bewo-
4
Europese Economische en Sociale Raad
ning. De caravans werden bewoond door: - Gezinnen die door omstandigheden (schulden, echtscheiding,...) uit hun huis zijn gezet en voor wie elders geen opvang is, - Alleenstaanden die, om vergelijkbare redenen als de gezinnen, geen huis meer hebben of die er uit vrije keuze zijn gaan wonen. Velen van hen willen niets meer te maken hebben met de verstrekkende maatregelen van een bureaucratische overheid met wie ze niet uit de voeten kunnen,
Probleem. Als je niet meer verblijft in de gemeente waar je eerder woonde, word je daar na verloop van tijd uitgeschreven uit de Gemeentelijke Basis Administratie. Je wordt dan geregistreerd als: ”zijnde in het buitenland verblijvend”. Als de campingeigenaar bewoners niet toestaat het campingadres als inschrijfadres te gebruiken, kunnen bewoners niet opgenomen worden in de Gemeentelijke Basis Administratie van hun woonplaats. Je hebt dan geen wettelijke verblijfplaats meer.
- Gezinnen en arbeiders uit andere EU landen die in Nederland werken of werk zoeken. De camping heeft recreatie als bestemming, dat wil zeggen dat je er eigenlijk niet permanent mag wonen. Je hebt te maken met een campingeigenaar, die ontkent dat je feitelijk permanent op de camping verblijft. Ontkent hij dat niet, dan krijgt hij normaal gesproken een flinke boete van de gemeente. De reputatie van de camping is slecht; hij staat bekend als de Favella van Breda.
Nr 137
Juni 2012
Vierde Wereld
Feiten Voorstel
Voor de bewoners van de camping ontstond er zo een situatie van touwtrekkerij tussen de verschillende gemeentes rondom de zorgplicht en de wettelijke en feitelijke verblijfplaats van de bewoners van de camping. In de ene gemeente kan je dus door omstandigheden niet meer wonen en in de andere mag je niet wonen, omdat de verblijfplaats daar niet als rechtmatig wordt gezien. Vanuit andere steden kent de Vierde Wereld andere voorbeelden van mensen die als ”zijnde in het buitenland verblijvend” staan aangemerkt, maar gewoon in Nederland leven en proberen van die “status” af te komen. Gevolgen voor de bewoners van de camping. - De bewoners verliezen hun recht om te stemmen tijdens de plaatselijke verkiezingen. - De mensen worden een speelbal tussen verschillende plaatselijke instanties vanwege de vraag wie de zorgplicht heeft.
Europese Volksuniversiteit waar je het laatst ingeschreven stond in het GBA biedt dikwijls geen kans op goede opvang. - Als je identiteitsbewijs verloopt en je wordt geacht als zijnde in het buitenland verblijvend, wordt het moeilijk om het te laten verlengen. Je wordt dan vluchteling in eigen land. Voor de jaren dat je als ”zijnde in het buitenland verblijvend” staat aangemerkt, krijg je geen AOW. Huidige situatie. De gemeente gebruikt het argument van de brandveiligheid van de camping om over te gaan tot sluiting van de camping zonder de bewoners een goed alternatief voor opvang te bieden. Voorstel. Wij vinden dat er meer duidelijkheid moet komen rondom de inschrijving in de Gemeentelijke Basis Administratie. Wie is er zorgplichtig, de gemeente waar je laatste wettelijke verblijfplaats was of de gemeente waar je nu feitelijk verblijft? De afvaardi-
- Veel mensen komen voor langere tijd zonder inkomen te zitten. - Als je geen adres kunt opgeven, wordt het heel moeilijk om aan werk te komen. - De bewoners worden afhankelijk van mensen die tegen woekerprijzen misbruik maken van hun noodsituatie. Ze vragen veel te hoge prij- De Nederlandse delegatie zen voor de huur en ging uit Breda gaat door met het in het energieverbruik van een vaak kaart brengen van de onduidelijkheuitgewoonde caravan. den die de zorgplicht in de praktijk - Als je wilt werken word je zwaar onderbetaald als illegale arbeider, omdat geen enkele werkgever je op reguliere basis wil (kan) aannemen. - Terugverwijzing naar de regio
Vierde Wereld
oplevert. Opvallend was dat dit ook in andere steden in Nederland speelt en dat ook verschillende delegaties uit andere landen zich in het verhaal van
Juni 2012
Nr 137
onze delegatie herkenden. Het was een goed voorbeeld van hoe we internationaal zaken die in je eigen buurt spelen, aan kunnen kaarten en hoe je vervolgens, ook internationaal, druk kunt uitoefenen om hier verandering in aan te brengen. Een Nederlands delegatielid, werkzaam bij een vakbond, zei: “Wat mij heel erg getroffen heeft is de kracht van de getuigenissen van de mensen die in Brussel bij elkaar waren. (…) Alles wat in theorie niet kan, gebeurt in de praktijk.” Een andere deelnemer: “Kom op, wees niet bang, kom over de drempel, wij vechten nu samen, wij gaan er met z'n allen harder tegenaan om met meerdere landen samen te bewijzen, dat er nog steeds armoede is. Dat is mijn boodschap.” De ontmoeting werd mogelijk gemaakt door de financiële ondersteuning van het Europese Programma voor de burgers van de Europese Unie. Christine Béhain
5
Nieuwe publicatie
CONTACT
VIERDE WERELD VERKENNINGEN 19 Hoe ontstonden enkele specifieke kenmerken van ATD Vierde Wereld? In Vierde Wereld Verkenningen 19 geeft Huguette Redegeld als “volontair van het eerste uur” een antwoord op wat zij ziet als specifieke karaktertrekken van de internationale beweging ATD Vierde Wereld. Karaktertrekken, zo geeft zij aan, die veel, zo niet alles te maken hebben met de oprichter van de beweging, Joseph Wresinski. Joseph Wresinski werd in diepe armoede geboren en maakte van dichtbij mee hoe langdurige armoede mensenlevens kan ontwrichten. Hij ervoer al in zijn jeugd aan den lijve wat het betekent om door anderen te worden gezien als minderwaardig; iets waartegen hij zich vanuit het diepst van zijn hart steeds heeft verzet. Hij nam zich voor om hierin verandering te brengen en op te komen voor de menselijke waardigheid, en om hierbij uit te gaan van de mensen, die het meest uitgesloten worden. In Vierde Wereld Verkenningen 19 wordt de weg verduidelijkt, die Joseph Wresinski is gegaan en wat hem heeft bewogen om de beweging ATD Vierde Wereld te stichten. Hieruit wordt in het boek een denktrant duidelijk, die de kenmerken verklaren, die de beweging ATD Vierde Wereld zo eigen is.
Bestellingen (inclusief verzendkosten) ο ‘Een wandeling met mevrouw Socratine’ , Christine Béhain
€ 10,50
ο ‘Over zelfgemaakte drempels’ , John Habets
€ 20,20
ο ‘Het geheim van een nieuwe wereld’ , Ingrid Hutter
€ 19,70 € 8,50
ο ‘Ik ben de methode’ , Anneke van Elderen Durf te kijken, te weten, te leren en te veranderen
ο
€ 3,00
‘Vierde Wereld Verkenningen 19’
Hoe ontstonden enkele specifieke karaktertrekken van ATD Vierde Wereld ?
[email protected] Landelijk Centrum Regentesseplein 13 2562 EV Den Haag 070-3615787 Ontmoetingscentrum ’t Zwervel Raalterweg 19 8131 SB Wijhe 0570-521999 Bank ING: 275.22.00 t.n.v. Stichting ATD Vierde Wereld Nederland, Den Haag
COLOFON VIERDE WERELD Kwartaalblad van de internationale beweging ATD Vierde Wereld in Nederland
ISSN 0921-0555 - Oplage: 5000 Toezending kwartaalblad Vierde Wereld is gratis. Overname van onze artikelen wordt aanbevolen, indien met bronvermelding en toezending van het elders geplaatste artikel. Wij ontvangen graag reacties op het blad; artikelen in overleg met de redactie. KOPIJ: septembernummer 2012 vóór 27 juli 2012
Lidmaatschap 2012 en Giften
REDACTIE: Niek Tweehuijsen, Annelies Neutel, Christine Béhain, Amandine Herpe m.m.v. Kees Bleijenberg, Eefje Halfwerk
ο lidmaatschap: € 10/jaar (of lager, naar draagkracht) ο steunlidmaatschap: € 20/jaar (of meer) ο gift: € Dhr/Mw :
....................................................................
Adres:
....................................................................
Postcode:
............
FOTO’S: ATD Vierde Wereld tenzij anders vermeld
Plaats: .
Ik verleen de Stichting ATD Vierde Wereld toestemming éénmalig het bedrag van
Bezoek onze website www.atd-vierdewereld.nl
..............€
CORRESPONDENTIEADRES: Blad Vierde Wereld, Raalterweg 19, 8131 SB Wijhe,
[email protected]
af te schrijven van mijn giro/bankrekening:............................................
Handtekening:
Datum: ................
............. ..........
Deze gehele coupon (of fotokopie) in een gesloten enveloppe sturen naar: Stichting ATD Vierde Wereld Nederland, Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag vragen? 070 361 57 87 of email:
[email protected]
6
Nr 137
Juni 2012
A B O N N E M E N T S WIJZIGINGEN: Regentesseplein 13, 2562 EV Den Haag
[email protected]
Vierde Wereld
