ideaz Polycarpus Syrisch-orthodoxe aartsbisschop op Overijssels platteland Geloof Kerk Missie streamer Cultuurverandering in Utrechtse kerk

1-2014

ideaz

Geloof Kerk Missie

Praktijkblad van EA-EZA over geloven en missionair kerk-zijn

streamer

Polycarpus

Syrisch-orthodoxe aartsbisschop op Overijssels platteland Contextualisatie voor beginners

Cultuurverandering Intercultureel in Utrechtse kerk bijbellezen

inhoud:

3

Welkom

Volgers van Jezus in moskeeën, tempels en stupa’s

verder: Thema-artikelen 12 Opinie Gert Noort Over noodzaak en angst voor waterige wijn

14 Opstandingskerk Utrecht-West Luisteren en nog eens luisteren

21 Tim Keller

9

Columniste Bettelies Westerbeek ziet hoe het tussen een ‘refo-chique’ dame en een ‘hipster’ meisje tot een echt gesprek komt. En hoe mooi dat is.

42

Als Daniëlle Koning in Thailand vertelt dat ze zendingswerker is, krijgt ze alle duimen omhoog. Ook met Jezus hebben ze geen problemen.

40

Het enthousiasme tijdens de Lausanne Conferenties is altijd groot. Of de uitwerking ervan even aanzienlijk is, onderzoekt pinkstertheologe Regien Smit.

47

De meeste gemeentestichters zijn man en tussen de 30 en 45 jaar. Martijn Horsman weet wel waarom.

Hoe behoudt zijn kerk die goede aansluiting bij haar doelgroep?

Welkom in ideaz! Het nieuwe blad van EA-EZA over geloven en missionair kerk zijn in binnen- en buitenland. In dit nummer komt direct een onderwerp ter sprake dat nogal eens tot controverses leidt: contextualisatie. Vanaf Paulus en Petrus tot de dag van vandaag hebben missionair werkers geworsteld met de vraag: hoe vertaal ik het evangelie naar de omgeving waarin ik werkzaam ben? Hoe maak ik het evangelie relevant voor de mensen om mij heen? Willibrord, Bonifatius en Liudger, de drie bekendste namen uit de tijd dat de Lage Landen gekerstend werden, maakten gebruik van onorthodoxe methoden in de verkondiging van het evangelie. Van Bonifatius gaat het verhaal dat hij in ieder geval één, voor de Germanen, heilige boom heeft laten omhakken. Nu zouden wij onze missionaire werkers waar ook ter wereld absoluut niet meer aanraden om een heiligdom van een ander te onteren of zelfs te vernietigen. Sterker nog, er zijn nu overal op de wereld volgers van Jezus, die zich bewegen in de context van moskee, tempel en boeddhistische stupa. Tegenwoordig proberen we zo veel mogelijk aan te sluiten bij de cultuur van de ontvangers om lokaal geïnspireerde kerken te stichten, ook in Nederland. Tijden veranderen en onze methoden om het evangelie relevant te maken veranderen mee, maar het Evangelie blijft hetzelfde. Vanuit die wetenschap kunnen en mogen we onder leiding van Zijn Geest missionair kerk zijn. Ik wens u veel leesplezier met dit eerste nummer en laat u me weten wat u ervan vindt?

Arjan Schoemaker

Colofon 1e jaargang nr. 1 - 2014 Verschijnt vier maal per jaar ISSN 1381-7345 © EA-EZA Uitgever EA-EZA - Driebergen 0343 - 51 36 93 [email protected] - www ea.nl IBAN NL26 INGB 0000 0044 02 Stichtingsregister S41188580

Redactie Jan Wessels, hoofdredacteur Arjan Schoemaker, hoofdredacteur Suzanna Blackmore, eindredacteur Robert-Jan van den Hoorn, boekenredactie Corina Nsengimana, vormgeving Coverfoto: Niek Stam Abonnementen IDEAZ • Nederland gratis of € 19,90 • Buiten Nederland € 23,90

Deelnemerschap EA-EZA* • Personen > €50,• Gemeenten € 175,• Organisaties vanaf €280,* incl. gratis abonnement op ideaz

23 Studie Jurjen ten Brinke Contextualisatie in een lokale kerk

36 Contextualisatie in Bangladesh Ex-moslim Mabut heeft geen wondermiddel, toch komen er veel mensen tot geloof

45 Interview Jim Mellis Contextualisatie en de machten van een cultuur

Vaste rubrieken 04 EA-EZA Nieuws 17 Column Jaap 18 Intercultureel bijbellezen 26 Wereldflitsen 27 Herintreders – Wat kunnen ex zendingswerkers in Nederland? 28 Boeken 31 Trends 39 Migrantenpastors 32 Membercare – Zorgen voor jezelf 33 Column Gea 34 EA-EZA evenement

[email protected]

P.S. ideaz is de opvolger van Zending Nu en IDEA

Advertenties en bijsluiters Prijzen op aanvraag: [email protected] Overnemen van artikelen Toestemming via [email protected]

ideaz nr 1 - 2014

4 EA-EZA NIEUWS

5

“Als organisatie voelen wij ons heel nauw verwant met waar EA-EZA voor gaat: het zichtbaar en hoorbaar maken van Gods Koninkrijk en de gerechtigheid die daarbij hoort. Dat doet EA-EZA op unieke wijze,

Christelijke goede doelen werken samen in acthope

door christenen in de samenleving, over kerkmuren heen, met elkaar te verbinden. Het deelnemerschap is daarbij een proces van ontvangen en geven, op het gebied van gebed, missionair-diaconaal bezig en ook op het terrein van recht doen.” Marnix Niemeijer, algemeen directeur Tear.

Re-search & Re-act Vrijwilligers, professionals en beleidsmakers in het kinder- en/of jongerenwerk kunnen zich tijdens de studiedag Re-search & Re-act laten bijpraten over actuele onderzoeken op het gebeid van jeugd, kerk en geloofsoverdracht. Aansluitend zoeken deelnemers en onderzoekers in een werksessie per kernthema samen naar de vertaalslag voor de dagelijkse praktijk in kerk en samenleving. Organisatie: EA-EZA, CHE, JOP, PThU/OJKC, de Wittenberg en HGJB 28 maart, Ede, € 40 (korting voor deelnemers/ studenten), www.ea.nl/ symposia

Missionair werk, iets voor u?

Acthope biedt organisaties de mogelijkheid om met minimale inzet van tijd en middelen giften voor hun projecten te werven. Het is ook mogelijk om kleinere projecten apart onder de aandacht te brengen. Christelijke organisaties die belangstelling hebben voor Acthope kunnen contact opnemen met Egbert Bramer (EA-EZA) [email protected] www.acthope.com

Trainingsdag over motiverende gespreksvoering Op zaterdag 22 maart geeft Bert Bakker in samenwerking met EA-EZA een training over motiverende gespreksvoering, een methode die mensen blijkt te helpen om tot verandering te komen. Bakker schreef het boek Luisteren 2.0: Anderen te voorschijn luisteren (2013) 22 maart, Nijkerk, € 37,50, www.ea.nl/symposia.

United to serve You! Het Missionair Adviescentrum van EA-EZA start op 29 maart met ‘Missionaire oriëntatieklassen’ voor iedereen die wil ontdekken of missionair werk iets voor hem/haar is. In vier dagdelen leert u uw passies en talenten kennen, kijkt u of u geschikt bent voor cross-cultureel werk en krijgt u Bijbelse informatie over missionair werk. Aansluitend is er de mogelijkheid om een traject met een coach te starten. 29 maart en 5 april, 10.00-16.00 uur, Driebergen, € 55,eza.nl/wat-doet-de-eza/missionair-adviescentrum

ideaz nr 1 - 2014

Terschuur - Zomer 2004. De zolder van TEMA mission moet worden opgeruimd. TEMA was de voorganger van Mission-Net, een zendingsconferentie voor jongeren. Er liggen nog veel achtergebleven spullen van de congresgangers. Zo ook een banier met daarop de tekst ‘United to serve You’. De eigenaar van de vlag moest eens weten welke impact deze tekst heeft gehad. Hij zou uiteindelijk de basis vormen voor de slogan van de Evangelische Zendings Alliantie (EZA): ‘Een om te dienen, wereldwijd’. United to serve You!, is sinds die tijd ook mijn motivatie geweest om bij de EZA (en nu EA-EZA) te werken. Als beleidsmedewerker heb ik contacten met veel van onze deelnemers. Of ik nu de voorbereidingen tref voor de zendingsbeurs op Opwekking, deelnemers help met fondsenwerven via EO Metterdaad of Acthope. Bij al deze activiteiten ervaar en voel ik hetzelfde verlangen als in Jezus’ gebed, als hij aan Vader God vraagt, om volmaakte eenheid onder hen die tot geloof gekomen zijn. Samen God in eenheid dienen. Niet onze organisaties, projecten of activiteiten, maar Hijzelf moet zichtbaar worden!

Egbert

. gd en kerk u je r e v o n “Onderzoeke ermee?” ik n a k t a rw Leuk, maa

Op 17 december is op initiatief van koepelorganisatie EA-EZA de website Acthope gelanceerd. Acthope is een crowdfundingplatform waarin christelijke goede doelen samenwerken. Organisaties kunnen op dit onlineplatform zowel kleine als grote projecten in binnen- en buitenland onder de aandacht brengen. Bezoekers hebben de mogelijkheid om direct online een bijdrage te leveren aan het project van hun keuze en via social media te helpen de projecten bekend te maken.

Luisteren 2.0:

United to serve You! Egbert Bramer - Beleidsmedewerker EA-EZA

ideaz nr 1 - 2014

6 EA-EZA NETWERK

7

AGENDA

Schrijvers voor Gerechtigheid



21 maart, Soest: Studiedag Kerk & Werk kerk-werk.nl

Het schrijvers- en muzikantencollectief Schrijvers voor Gerechtigheid brengt in maart 2014 de CD Licht aan uit. Zestien dichters en muzikanten van diverse kerkelijke achtergronden hebben vanuit het verlangen om de Nederlandse kerken te dienen zestien nieuwe Nederlandstalige liederen geschreven over gerechtigheid en armoede. De liederen zijn geschikt voor samenzang in kerken en gemeenten. Gemeenten en organisaties kunnen dit initiatief ondersteunen. Organisaties als Tear, Dorcas en Compassion gingen hen voor. Het initiatief kan verder rekenen op de steun van de koepelorganisaties EA-EZA, Prisma en de NZR. Op www.michanederland.nl/svg leest u hoe u kunt helpen om dit project mede mogelijk te maken. De CD en het muziekboek zijn te bestellen via www.schrijversvoorgerechtigheid.nl

Naïma-conferentie 2014 Gods verhaal – jouw verhaal

4 april, Amersfoort: Symposium ‘Religie natuurlijk! eh.nl/symposium 11-13 april, Bantega: OM Zendingsweekend nl.om.org/gaan

zolang de voorraad strekt

Downloaden via www.arocha.org/nl-nl

Op 12 april organiseert een aantal zendingsorganisaties die werken met moslims, een mobilisatiedag. Laat je uitdagen om moslims lief te (leren) hebben en hen te dienen. Meer info: lovingandservingmuslims.nl

15 mei, Heerde: DTS Open Dag ywamheidebeek.org/nl/ 6-9 juni, Biddinghuizen: Pinksterconferentie Opwekking www.opwekking.nl



Toerustingscursus Zangleiders De Evangelisch Theologische Academie biedt vanaf 2014 de Toerustingscursus Zangleiders aan. De cursus richt zich primair op zangleiders, maar is zeker ook bedoeld voor anderen die betrokken zijn bij de samenkomst, zoals musici, oudsten, voorgangers en leden van liturgiecommissies. Het accent van deze cursus ligt niet zozeer op de techniek van het leiden van de zangdienst, maar meer op de theologische doordenking van de samenkomst in de evangelische beweging. Meer info: http://www.eta.nl/Toerustingscursus-zangleiders

Xplore

mission!

Vraag GRATIS een exemplaar aan via www.geloofhooptieners.nl



A Rocha stelt gratis het themapakket Stad in bloei ter beschikking. Aan de hand hiervan kunnen kerken en (bijbelstudie)groepen zich verdiepen in de relatie tussen geloof en zorg voor de schepping. Het pakket bevat onder andere een preekschets, liederen, gebeden, praktische tips, een foto-powerpointwedstrijd en creatieve ideeën voor kindergroepen.

28 mei – 1 juni, Voorthuizen: Mini-reveilweek nemnieuws.nl/ nl/reveil-mini-reveilweek/



De jaarlijkse Naïma-conferentie van Evangelie & Moslims is bedoeld voor christenvrouwen die contact hebben met moslimvrouwen en daarbij getuige van Jezus willen zijn. Dit jaar – op 22 maart - ligt de focus op het vertellen van verhalen. Wereldwijd is het vertellen van verhalen een veel gebruikt en succesvol communicatiemiddel. Ook Jezus antwoordde vaak met een verhaal, een gelijkenis. Op de conferentie worden vrouwen toegerust en gemotiveerd om Gods verhaal en hun eigen verhaal vertellen aan hun moslimvriendinnen. Locatie: Amersfoort. Info: www.evangelie-moslims.nl/agenda

Themapakket zorg voor de schepping

Loving & Serving Muslims

Voor jongeren tussen de 18 en 35 jaar die meer willen weten over zending, organiseren WEC en OMF Xplore Mission, een weekend waarin zending en vragen daarover centraal staan. Dit jaar is het thema: ‘Inside Mission’. Mooie gebeurtenissen in het leven van een zendingswerker, maar ook de moeite en strijd komen ook aan bod. Naast samenkomsten met zendelinge Hanneke van Dam en workshops, is er tijdens persoonlijke ontmoetingen alle ruimte om vragen te stellen aan de zendelingen die dat weekend aanwezig zijn. 21 t/m 23 maart, Beugen (Noord-Brabant), € 70,www.xploremission.nl

ideaz nr 1 - 2014

“Zowel eenheid onder christenen als missionaire bevlogenheid hebben mijn hart. Wat ik mooi vind, is dat EA-EZA beide onderwerpen op een dienende manier faciliteert en zo de kerk in Nederland toerust met het oog op Gods Koninkrijk. Ik ben een paar jaar geleden op INNOV8 persoonlijk deelnemer geworden, typisch zo’n activiteit waarbij EA-EZA een platform creëert om christenen vanuit allerlei kerken elkaar te laten ontmoeten en aan te vuren.” Benjamin Hoddenbagh, communicatieadviseur Christelijke Hogeschool Ede en persoonlijk deelnemer.

ideaz nr 1 - 2014

9 REPORTAGE COLUMN

Bettelies

Bettelies Westerbeek is missionair werker in de Jacobikerk te Utrecht.

Grensoverschrijdend gedrag Twee vrouwen aan een statafel, de één ongeveer zeventig, gekleed in een stijl die zich het beste laat omschrijven als refo-chique: nette jurk, hakken niet te hoog, een praktisch kort kapsel en een beetje make-up. Ze voert een voorzichtig gesprek met een jonge vrouw die haar blonde haar in een knot boven op haar hoofd draagt. De oversized trui, skinny jeans en vintage racefiets waarmee ze naar de kerk is gekomen doen mij haar labelen als hipster. De vrouw is een doorgewinterd christen, het hipstermeisje is voor de tweede keer in haar leven in de kerk, ze voeren een voorzichtig gesprek over een filmpje dat ze net hebben gezien. Beide vonden het mooi, God die de levensadem in de mens blaast, elke ademtocht die je daar aan herinnert. Twee vrouwen die ergens anders niet snel met elkaar in gesprek waren gekomen. Ze zullen elkaar niet expres uit de weg gaan, maar ze komen elkaar simpelweg nergens tegen. Om hun levens lopen grenzen van leeftijd, subcultuur, achtergrond en geloof. Het gesprek kabbelt wat voort totdat de jonge vrouw enthousiast vertelt dat ze het filmpje door gaat sturen naar haar yogadocente, die zal het ook wel boeiend vinden want yoga en adem, dat heeft toch veel met elkaar te maken. De blik op het gezicht van haar gesprekspartner betrekt, yoga en de Bijbel zijn voor haar een onmogelijke combinatie. Het lijkt erop dat de korte ontmoeting ten einde is. Maar dan doorbreekt de vrouw de ongemakkelijke stilte en vraagt aan het meisje: yoga, heeft dat voor jou ook iets met je geloof je maken? Deze vraag breekt het gesprek weer open en zelfs als de kerk al dicht is en ik naar huis ga zie ik ze buiten nog napraten. Veel was er niet nodig om het contact tussen deze twee vrouwen tot stand te brengen: één gedeelde ervaring, één ongemakkelijk moment en één oprechte vraag zorgen ervoor dat de grenzen vervagen. Maar waarom zou je je eigen ongemak trotseren en die grenzen overgaan? Je kan het doen omdat je graag wilt dat iedereen in aanraking komt met het evangelie, of omdat Jezus het ook deed, eten drinken en feestvieren met mensen die niet tot zijn eigen kring behoorden. Omdat je gelooft dat het goed is voor een ander om Gods liefde te leren kennen. Allemaal waar, maar ik denk dat er meer is. Niet alleen het hipstermeisje die haar eerste stappen zet in een nieuwe wereld wordt verrijkt door dit contact, ook haar doorgewinterde christelijke gesprekspartner gaat anders naar huis die avond. Ze heeft gezien hoe haar geloof er door de ogen van een ander uitziet, heeft leren verwoorden wat voor haar van belang is en raakte onder de indruk van het enthousiasme waarmee deze jonge vrouw haar nieuwe geloof integreert in haar leven. Grensoverschrijdend gedrag dus, omdat het gewoon goed is voor jezelf.

D o n a t u s v e r z e k e r t v e r t ro u w d o ok al s een kerk geen kerk meer i s Veel kerkelijke gebouwen krijgen een nieuwe functie: een klooster wordt een conferentieoord, een kerkgebouw een medisch centrum, een pastorie wordt ingericht als museum. Zo lang deze gebouwen geen commerciële functie

Yoga en de r oo Bijbel zijn v haar een onmogelijke combinatie

krijgen, kan Donatus ze (blijven) verzekeren. Dat is goed nieuws, want Donatus verzekert al sinds 1852 kerken en kerkelijke gebouwen. Wij zijn een onderlinge verzekeringsmaatschappij en werken dus zonder winstoogmerk. Onze leden ontvingen de afgelopen tien jaar een premierestitutie van 40%. Interesse? Kijk op onze website of vraag vrijblijvend de informatiefolder aan.

www.donatu s.n l

te l. 073 - 5 2 2 170 0

twitter.com/bettelies

ideaz nr 1 - 2014 Donatus-J-Idea190x280-mag-FC.indd 1

20-02-14 11:22

10 REPORTAGE THEMA IN BEELD

11 REPORTAGE

In deze rubriek

Het lijkt een boeddhistische tempel, maar het kruis van Canterbury verraadt dat het om een Anglicaanse kerk gaat. - Ganghwa Anglicaanse kerk in Korea

12 OPINIE

13

Voor iedereen wel iets Contextualisatie – de doorvertaling van het evangelie in de plaatselijke cultuur – is een klassiek zendingsthema. Gert Noort, directeur van de Nederlandse Zendingsraad, pleit voor meer ruimte voor missionair werkers.

Contextualisatie betekent altijd een risico op waterige wijn

Tekst Gert Noort beeld Shutterstock

P

aulus wilde mensen winnen voor het evangelie van Jezus. Om dat missionaire doel te kunnen bereiken werd hij ‘voor iedereen wel iets’ (1 Kor. 9: 22). Dat is een opmerkelijk uitgangspunt. Als het de voortgang van het evangelie in de wereld bevorderde dan was Paulus bereid zich aan te passen. Voor de zwakken werd hij zwak, voor de Joden als een Jood. Contextualisatie heeft te maken met mensen in Gods naam heel nabij komen, rekening houdend met wie zij zijn en respecterend hoe ze denken.

Balinees Godshuis

De protestantse Pniëlkerk in het dorpje Blimbingsari (Bali) vormt een mooi voorbeeld van contextualisatie. De ontwerpers sloten bewust aan bij traditionele Balinese richtlijnen voor de constructie van heilige gebouwen. Dat blijkt uit de gebruikte materialen, de ornamenten en de opzet van het kerkgebouw. Zo maakten zij zichtbaar dat de christelijke gemeente geen vreemd (westers) element in de plaatselijke cultuur is. De kerk is aangepast aan de hindoeïstische cultuur, maar vormt voluit een plaats waar de geloofsgemeenschap van Jezus getuigt en de naaste dient. Nederlandse gelovigen zullen dit Godshuis ongetwijfeld met enige verwondering bekijken. Misschien ook wel met zorg. Vorm, symboliek en aankleding

wijken immers behoorlijk af van wat wij in Nederland gewend zijn. Zo verwijst het ‘dansende kruis’ op de avondmaalstafel zowel naar Christus als naar het opstandingsleven dat gelovigen met dans mogen vieren. De centrale plaats van dans in de Balinese cultuur is hierin zichtbaar. Ook de opzet van het kerkgebouw is anders dan wij gewend zijn. Achter de avondmaalstafel ligt een visvijver. Deze herinnert gelovigen eraan dat niet alleen de mens God aanbidt, maar dat de hele schepping hem looft (Ps. 98:7-8). De kerk heeft een open constructie, zodat vogels de gebedsruimte kunnen binnenvliegen. Alle schepselen verheerlijken God.

Is contextualisatie nodig?

Voor de een is contextualisatie noodzaak, de ander heeft zorg om water in de wijn. Wie heeft gelijk? Het onbevredigende antwoord is dat beiden eigenlijk gelijk hebben. Zending kan niet bestaan zonder contextualisatie. Maar ook: contextualisatie betekent altijd een risico op waterige wijn. Het evangelie oefent invloed uit op mens en samenleving, maar deze kunnen omgekeerd ook het christelijk geloof beïnvloeden. Deze wisselwerking kan iets moois toevoegen aan de christelijke traditie, maar er ook afbreuk aan doen. Het gaat erom de balans te vinden.

ideaz nr 1 - 2014

Intens luisterend naar de Schrift, met een scherp oog voor de cultuur. Erkennend dat zending de voortdurende doorvertaling van het evangelie vergt. In elke tijd, in elke cultuur, in elke kerk.

Een vergeten geschiedenis

Hoe contextualisatie in onze eigen streken verliep, vormt een bijna vergeten geschiedenis. Zendelingen brachten ons Jezus heel nabij. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het evangelie Germaanse trekken kreeg. Zo beeldden West-Europese schilders Jezus niet af als een Jood, maar als een rossige Germaan met blauwe ogen. Onze voorouders bouwden kerken op plaatsen die mensen als heilig ervoeren, zoals bij bronnen en eikenbomen. In het oude epos Heliand (‘Heiland’) kreeg Jezus de trekken van een Germaanse vorst, die hoog te paard gezeten met zijn gezellen van burcht naar burcht trok. Zozeer nam het evangelie de kleur van onze eigen context aan, dat ‘christelijk’ en ‘Europees’ in de beleving van mensen gingen samenvallen. Dat leidde ertoe dat we in zendingswerk, zeker in de koloniale periode, lange tijd niet veel ruimte boden aan contextualisatie. Onze eigen culturele vormen en gebruiken beschouwden we immers als de christelijke norm. Zo staat er in de stad Colombo (Sri Lanka) een achttiendeeeuwse hervormde kerk die een exacte kopie vormt van wat we in Nederland kennen: pijporgel, statige

kansel, psalmbord ernaast, strakke rijen kerkbanken. Het gemeenteleven was tot in detail conform de hervormde kerkordening ingericht. Toch kon dat niet zo blijven, want het ontbreken van contextualisatie bleek de voortgang van het evangelie te hinderen. Handelslieden trouwden met inheemse vrouwen, behoefte ontstond aan kerkdiensten in de lokale taal, aan een bijbelvertaling, aan een vertolking van het christelijk geloof die aansloot bij de lokale cultuur en de kwesties die daar speelden. Toen door zendingswerk nieuwe gemeenten ontstonden, werd die behoefte steeds groter. Zendelingen erkenden dat het evangelie in elke cultuur wortel moet schieten. Het mag niet gevangen raken in westerse vormen.

Het bevrijde evangelie

Datzelfde geldt voor missionair werk in eigen land. Het evangelie mag evenmin gevangen raken in twintigste-eeuwse kerkvormen. Die vormen zijn zeer waardevol, maar in een snel veranderende samenleving is ook hernieuwde contextualisatie nodig. Bieden we daarvoor geen ruimte dan zal de doorvertaling van het evangelie stokken. Missionair werkers hebben, evenals Paulus, ruimte nodig om ‘voor iedereen wel iets’ te kunnen zijn. Dat brengt onzekerheden met zich mee, maar het is ook de hoopvolle weg van Jezus’ evangelie.

ideaz nr 1 - 2014

14

15 PRAKTIJK

‘Eerst 10 keer luisteren en dan nog eens 10 keer’ Tekst Suzanna Blackmore beeld Jeanette Dietl

D

e gemiddelde leeftijd van de gemeenteleden van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) van Utrecht-West is 29. Grijze hoofden zijn op twee handen te tellen. Bij binnenkomst valt meteen het grote orgel boven het podium op, al tijden buiten gebruik. Grappige recente ontwikkeling is dat de hippe band er nu juist wel weer eens mee zou willen experimenteren.

Mensen zien dat ze zelf ondernemer mogen zijn Vanaf 2011 neemt de kerk deel aan de leergemeenschap van Nederland Zoekt...1 Op de website van de beweging schrijven ze enthousiast over de veranderingen sindsdien: “Er is een cultuurverandering gaande, waarin de focus steeds meer op doorgeven van het evangelie komt te liggen. Individueel en in groepen trekken we erop uit. We moedigen elkaar aan, leren waar de kansen in de stad liggen en maken daar steeds meer gebruik van.”

Vrouwenavonden

In de wijk Zuilen in Utrecht staan gloednieuwe huizen onwennig naast oude flats. Ook het kerkgebouw van de gereformeerd-vrijgemaakte Opstandingskerk past met zijn logheid niet helemaal in het plaatje. ideaz nr 1 - 2014

De passie die uit deze woorden klinkt, lijkt werkelijk te beklijven. Kerkleden gaan in verschillende groepen, vaak huiskringen, de stad in om voor een buurt of doelgroep dat te doen waar behoefte aan is. In de zondagmorgendienst van vandaag laten ze er voor het eerst iets van zien. Vrouwenavonden in Overvecht, maaltijden en bijbelstudies in Zuilen en een buurtmaaltijd in de wijk Ondiep passeren de revue. We kunnen maar een klein beetje doen, klinkt het, maar laten we dat wel serieus nemen.

Onder water

De omslag in de gemeente ontstond uit het verlangen van de gemeente zelf om meer missionair te zijn. Dominee Jan-Peter Kruiger volgde een missionaire master aan de universiteit in Kampen en de kerk committeerde zich aan het leerproces van Nederland Zoekt… Of ze de rest van de kerk mee zouden krijgen, was geen vraag. Missionair ouderling, Arjan de Snoo: “Daar richtten we ons niet op. Vandaag is eigenlijk de eerste keer dat we het zo expliciet laten zien. Het missionaire proces dat wij volgen heeft vier treden. De eerste twee bevinden zich als het ware onder water. Die zie je niet. Eerst bouwen we aan een fundament van discipelschap door gesprekken, het vertellen van verhalen en het zelf voor te leven. De tweede stap is het werven van leiders. Als die opstaan, ontstaan er missionaire groepen, dat is de derde tree. De vierde is het organiseren en het aanbrengen van een infrastructuur. Als je deze volgorde volgt, komt de rest vanzelf, geloven we.”

Grote broek

Lucas 10 is eigenlijk het handboek van de kerk, vertelt De Snoo. “Allereerst, ga met lege handen en vraag: wat kunnen we doen? Kijk vervolgens wie jou welkom heet. De ene buurthuisbeheerder misschien niet, maar de andere wel. Ga dan met hem verder. Vervolgens is het eerst tien keer luisteren en dan nog eens tien keer.” Hoe het dan verder gaat, laten ze open. “We hebben nu bijvoorbeeld besloten om na de buurtmaaltijd in Ondiep nog even te blijven zitten, en samen te bidden. Mensen mogen dan meedoen als ze dat willen. Het gaat stapje voor stapje. In het begin van Lucas zegt Jezus nog: het Koninkrijk is nabij. Later als de uitgezondenen met mensen hebben gegeten en mensen hebben genezen, zegt Hij: Het Koninkrijk is er.

We moeten ook niet een te grote broek aantrekken. Wij leveren ons beperkte aandeel.”

Scootmobiel

Denken ze daarbij bewust na over het vertalen van de boodschap naar een bepaalde doelgroep? De Snoo: “Aansluiten doe je in gesprek. Is een persoon eenzaam, dan geef je hem aandacht. Zo ging het ook bij Bartimeüs. Jezus vroeg hem: wat wil je dat Ik voor je doe? Bartimeüs wilde zien. Dat evangelie krijgt hij dan ook te zien. De rest nog niet, maar hij gaat wel achter Jezus aan. Het begint niet met ‘jij hebt vergeving van zonden nodig’. Die noodzaak zien veel mensen nog niet, wel dat de accu van hun scootmobiel leeg is. De grootste hindernis om je als kerk aan te sluiten bij je doelgroep zijn we zelf, merkt hij. Hebben we de moed en het lef om te gaan en de bereidheid om onze oren open te zetten en echt te luisteren? Het belangrijkste en moeilijkste om te zeggen is: gaat U maar met mij aan de slag.” Het effect van deze ontwikkelingen op de kerk als geheel is groot. “Mensen zien nu dat ze zelf ondernemer mogen zijn. De vorm van onze kerk is niet langer die van een piramide of iets dergelijks, meer van een school vissen. Het is voortdurend in beweging en er zijn geen scherpe kaders. Dat maakt heel veel energie los.” www.geloofhet.nl Nederland Zoekt...…is een beweging die zich richt op het ontwikkelen en implementeren van een kerk-model waarbij de gemeente in middelgrote missionaire groepen functioneert. 1

ideaz nr 1 - 2014

17 REPORTAGE COLUMN

Jaap

data selecties maken over alle data in het systeem

Jaap Haasnoot woont samen met zijn vrouw Mirjam in Kajo-Keji, Zuid-Soedan. Zij geven daar les aan een kleine predikantenopleiding van de Anglicaanse kerk.

ruime rapportage mogelijkheden notificaties en triggers in te stellen leden kunnen toegang krijgen



De ijdele stropdas Of ik maar een bijbelstudie wilde maken over de stropdas en het vlechten van haar. I am serious! Het verhaal gaat ongeveer zo. In het gebied in Zuid-Soedan waar ik werk, heeft de East African Revival veel impact gehad. Die opwekkingsbeweging kwam zo’n zestig jaar geleden naar onze regio. Naast een opkikker van het geestelijke leven bracht ze ook veel regeltjes mee. Zo is een man met stropdas verdacht. Want – zeg nou zelf – wat is het nut van een stropdas? Precies, helemaal niets. Het is alleen ijdelheid! Hetzelfde geldt voor het vlechten van haar bij vrouwen. Ook nergens voor nodig. Het kost geld en heeft geen functie. Lucht en leegte, zegt de Prediker. En zo is het. Tenminste, dat vindt de opwekkingsbeweging. Maar de nieuwe generatie voorgangers in de Anglicaanse kerk hier vindt dat maar onzin. Zij willen wél de opwekking, maar niet de regeltjes die erbij horen. Volgens de opgewekte groep is de ergste gruwel een dominee met een stropdas. Waarom draagt hij z’n Anglicaanse boordje niet?! Opnieuw een teken van hoogmoed, terwijl het evangelie ons oproept tot nederigheid. Deze kwestie speelt al heel lang, maar ze is pas geleden weer opgelaaid. Beide groepen beleggen nu bijeenkomsten om opnieuw naar de Bijbelse gegevens te kijken en tot een oplossing te komen. Dit klinkt misschien als een apart, triest, ver-weg probleem, maar het principe zien we wereldwijd. Vervang de stropdas door een nieuw liedboek, de rol van vrouwen in de kerk, de keuze van muziek¬instrumenten in de dienst, de manier van dopen, leiderschapsstijl of gaven van de Geest en het gaat opeens óók over de kerk in Nederland. Ik zeg niet dat deze onderwerpen onbelangrijk zijn, maar ik zeg wél dat ze vaak te veel tijd en energie opslokken. Tijd en energie die we in onze missie om mensen met het Evangelie te bereiken zouden moeten steken. Tegen m’n studenten zeg ik regelmatig: ‘Als je als gemeente niet helder hebt wat je opdracht is, dan heb je te veel tijd over om je druk te maken over andere zaken.’ Weten we wel waarom we gemeente zijn? Als je dat helder voor ogen hebt, dan komen die andere onderwerpen opeens in een ander daglicht te staan. Want hoe vertel ik aan iemand van buiten de kerk dat wij in de gemeente een conflict hebben over de stropdas?

Een apart, eg triest, ver-w probleem

voorbeeld: kerk met 100 leden 11 euro per maand dit is inclusief import oude ledendata, ondersteuning, backup en maatwerk. Geen initiële kosten of verborgen kosten.

ideaz ideaz nrnr11--2014 2014

18

19

Intercultureel bijbellezen • Vreugde in de Heer

In deze rubriek lezen we de Bijbel met iemand uit een andere culturele context. Wat leest hij/zij? Deze keer lezen we door de bril van pastor Samuel Lee.

Ware vreugde

In Filippenzen 3:1-10 vraagt Paulus de gelovigen opnieuw om zich te verheugen in de Heer. Met verheugen in de Heer bedoelt hij hier ‘blij zijn omdat je Christus kent en de kracht van zijn opstanding (vers 10). Wat heb je aan kennis en materiële bezittingen als je Christus niet kent en Zijn opstandingskracht? Het kennen hiervan kan ons door het leven helpen. Zodra we de kracht kennen van Christus’ opstanding, gaan deuren van doorbraak en zegen open. Direct hierna noemt hij dat hij wil delen in Zijn lijden en aan Hem gelijk wil worden in Zijn dood (vers 10). Hem kennen en de kracht van zijn opstanding is niet de enige reden om je te verheugen, maar verblijd je ook om de vervolging die komt doordat je Christus volgt. Uiteindelijk roept Paulus op om je te verheugen in de Heer door je geen zorgen te maken en je door gebed te verblijden in de Heer. “Laat de Heer uw vreugde blijven; ik zeg u nogmaals: wees altijd verheugd. Laat iedereen u kennen als vriendelijke mensen. De Heer is nabij. Wees over niets bezorgd, maar vraag God wat u nodig hebt en dank hem in al uw gebeden.” (Fil.4:4-6). Met andere woorden, dank God onder alle omstandigheden, en leg hem met blijdschap en zachtmoedigheid uw vragen voor. Dit is het geheim van een vreugdevol christelijk leven. Samuel Lee is senior Pastor van JCF Church, president van de Foundation University in Amsterdam en auteur van onder andere Blessed Migrants: A Biblical Perspective on Migration. Meer informatie: www.samlee.org

Bijbelteksten: Filippenzen 1:1-21, 2:1-4, 3:1-10 en 4:1-6

Gespreksvragen:

I

n zijn brief aan de Filippenzen uit Paulus herhaaldelijk zijn vreugde en vraagt de lezers hetzelfde te doen. Het woord ‘vreugde’ gebruikt hij zelfs meer dan vijftien keer. Wat is de reden van Paulus’ blijdschap en wat verstaat hij er precies onder?

• Vreugde om betrokkenheid van medegelovigen

In de openingsverzen van Filippenzen geeft Paulus aan dat zijn vreugde voortkomt uit het partnerschap met de gelovigen in Filippi (Fil.1:3-6). Deze samenwerking was niet alleen financieel, maar ook emotioneel. De Filippenzen waren betrokken bij alle ins en outs van Paulus’ bediening; ze ondersteunden hem zodanig dat dóór hem het evangelie verkondigd kon worden.

1. Beschrijf de blijdschap die Paulus voorstelde aan de gelovigen in Filippi. 2. Welke dingen maken u blij?

Antwoorden:

Leg uw antwoorden, of die van uw kring, nu eens naast de antwoorden van gelovigen met een andere culturele achtergrond, zoals hieronder weergegeven. Welke verschillen ziet u?

• Vreugde omdat Christus wordt gepredikt

Paulus benoemt dat sommigen Christus prediken uit jaloezie en rivaliteit en anderen met goede bedoelingen. Hij maakt zich er niet heel druk om. Uiteindelijk zal Christus overal verkondigd worden en niemand zal dat een halt toe kunnen roepen (Fil.1:18). Een ware gelovige verheugt zich over het feit dat het evangelie wordt verspreid; deze blijdschap komt voort uit het hart en is niet gemaakt.

Joe Obi uit Nigeria over vraag 2:

• Vreugde in het lijden

van Christus als mijn Heer en persoonlijke

“Het eerste wat me blij maakt is deel zijn van het Koninkrijk door het kennen en accepteren

Ook zegt Paulus dat hij zich verheugt in zijn lijden (Fil.1:19-21). Onthoud, Paulus was gevangen genomen vanwege het evangelie. Hij zat in Rome in de boeien en wachtte op zijn vonnis. Ook al was hij niet zeker van de uitspraak, toch verheugde hij zich in zijn cel. “Want voor mij is leven Christus en sterven winst” (Fil.1:21). Met andere woorden, Paulus leerde om zich te verblijden onder alle omstandigheden. Vreugde is een zaak van oefenen. We moeten onszelf trainen om ons te kunnen verheugen, zelfs in de meest moeilijke tijden.

Redder.

• Vreugde om eenheid en gemeenschap

verlossen en de kracht van satan te vernieti-

Verder spoort Paulus de gelovigen aan om zijn blijdschap volmaakt te maken door eensgezind te zijn, een in streven, en niet handelend uit geldingsdrang (Fil.2:1-4). Dit brengt vreugde in de harten van gelovigen en hun leiders. Het is de essentie van het christelijk geloof; hierdoor wordt Christus getoond en gepredikt, niet alleen met woorden, maar ook door daden.

ideaz nr 1 - 2014

Het tweede is de kracht van Zijn opstanding, die me een maakt met de Vader door de prijs van het bloed die Christus betaalde om ons te

Jennifer Matulay uit de Filipijnen over vraag 1: “De vreugde die Paulus voorstelde aan de gelovigen in Filippi is de blijdschap die komt van en door de Heer. Het is de christelijke vreugde die je alleen kunt ervaren doordat je Jezus Christus kent. Hoe? Door een persoonlijke relatie met Hem te hebben en door de kracht van Zijn opstanding te kennen. Dan kun je blij zijn en je verheugen, in welke omstandigheden of moeilijke tijden je je ook bevindt.”

gen. Ik kan oprecht zeggen dat dit is waarom ik blij ben in de Heer.”

ideaz nr 1 - 2014

21 INTERVIEW

Tim Keller Redeemer Presbyterian Church is een kerk die de taal spreekt van hogeropgeleide dertigers in hartje New York. Binnenkort viert ze haar 25-jarig jubileum. Hoe zorgt de kerk ervoor dat ze die goede aansluiting bij haar omgeving vasthoudt? Tekst Martin de Jong beeld ZvK

‘Vechten tegen de neiging om te institutionaliseren’

T

im Keller, predikant: “Hoe groter we groeien, hoe moeilijker het voor onze gemeenteleden is om zich de basics van onze visie eigen te maken. Het wordt makkelijker om over de kerk te denken in termen van ‘de medewerkers’ en ‘de consumenten’. Dit terwijl een van de redenen van ons succes in de eerste twee decennia was dat gemeenteleden zich realiseerden dat zij Redeemer waren – een priesterschap van gelovigen bijeen gebracht door God om een kerk te bouwen voor de stad. Om een beweging van het evangelie in en door onze kerk te blijven zien moeten we vechten tegen de neiging om te ‘institutionaliseren’ en terugkeren naar onze meer organische, dynamische wortels.”

een of twee nieuwe plekken heeft voortgebracht. Dat zijn dan zeven tot negen gemeenten, die uitreiken naar hun onkerkelijke buren en tegemoet komen aan noden in de verschillende wijken.”

Simpelweg kerk

‘Ik wil Tim’

“In de kern van de visie van Redeemer Presbyterian Church zit het geloof dat het evangelie alles verandert. Dat het dienen van de stad de meer strategische manier is om de samenleving te bereiken en dat door dit te doen de kerk niet simpelweg kerk kan zijn, zelfs niet een grote kerk, maar een katalysator van een hele beweging van het evangelie in de stad. Het doel van onze RENEW-campagne1 is om Redeemer klaar te maken voor de volgende fase van deze evangeliebeweging. Ons plan is om in de komende drie jaar drie Redeemergemeenten te creëren, elk met hun eigen voorganger. Vanaf het begin ontwikkelt elke gemeente zich als een ‘vruchtbare basis’ met als missie andere gemeenten voort te brengen. Stel je voor dat Redeemer over tien uit drie basiskerken bestaat, die bijna zo sterk zijn als Redeemer nu, en dat elke kerk

We keren terug naar onze meer organische, dynamische wortels “Als ik minder preek, weet ik dat mensen zullen zeggen: maar wij willen jou elke zondag horen. Dat bemoedigt natuurlijk, maar het is ook ongelooflijk kortzichtig. Ik kreeg de kans om voor mijn 33ste al meer dan 1500 keer te preken. Die oefening en ervaring was cruciaal voor mijn ontwikkeling. Als we toegeven aan de ‘I want to hear Tim every week’- impuls, zal veel van wat we hier de laatste twintig jaar geleerd hebben, niet overgedragen worden aan leiders die de bediening in de toekomst zullen dragen.” Een zusterorganisatie van Redeemer is City to City Europe. Deze organisatie heeft als doel diverse gemeenten te helpen stichten in de grote steden van Europa. Zie: www.citytocityeurope.com/ 1

www.renew.redeemer.com

ideaz nr 1 - 2014

23 STUDIE

Variaties in vuur en vlam.

Zendingsgemeente in Amsterdam-Noord

‘Alles doen om enigen te winnen’

zie voor alle aanbiedingen

www.kachelhuus.nl

Galvanistraat 20 - Ede - Industrieterrein Frankeneng - Telefoon (0318) 69 00 89

“Ik hecht me aan plekken, zoals ons huis, maar niet aan bezittingen. Wij delen onze spullen graag met anderen. Het is een levensstijl die je gelukkiger maakt. Delen is een geheim dat je kunt ontdekken. Geld geven hoort daar voor mij ook bij. Want de ongelijkheid in de wereld is zo verschrikkelijk groot. Dan kan ik wel dankbaar zijn voor wat ik heb, maar daar hebben mensen in armoede nog niks aan.”

“In delen zit een geheim dat je moet ontdekken”

Tear gelooft in de kracht van lokale kerken wereldwijd om armoede te bestrijden en levens te veranderen. Kijk voor het hele verhaal van Marianne op:

www.tear.nl

Marianne Zonneveld

824.010-01 Adv. Marianne Zonneveld 190x135.indd 1

19-02-14 11:32

Een paar jaar na de start van Hoop voor Noord dachten we er goed aan te doen een pastoraal werker te benoemen. Er waren zoveel mensen met een ‘probleem’ in hun leven. Maar de functie was geen lang leven beschoren. Tekst Ir. Jurjen ten Brinke beeld Moharram

A

msterdammers die door de bewuste persoon werden benaderd, reageerden steevast met ‘Oh, dus jij bent de pastoraal werker? Dan ben ik zeker het pastorale geval. Nee, dank u.’ Dit voorbeeld illustreert hoe snel je in ‘standaardoplossingen’ kunt denken, die niet aangepast zijn aan de lokale situatie. In dit geval: Amsterdammers met een grote mond, die zeggen wat ze denken en die een eigengereid leven leiden. Denk maar niet dat je iemand bent; je hebt niets over me te zeggen. Ik dop mijn eigen boontjes wel. Als je relevant kerk voor je omgeving wilt zijn, kun je niet met blauwdrukken werken. Hooguit het DNA van je gemeente-zijn is kopieerbaar van anderen; dan denk ik aan een genade georiënteerde, op Christus gerichte, holistische theologie, waar gecontextualiseerd wordt op elk niveau in de kerk. Wat in de ene buurt wel werkt (kinderprogramma, omdat er veel kinderen wonen), werkt in de andere buurt

helemaal niet. En wat in onze Iraanse groep heel goed past, slaat niet aan op een Nederlandse bijbelkring.

Onderzoek

Laat me zo praktisch mogelijk omschrijven hoe we in Hoop voor Noord invulling geven aan het begrip contextualisatie. Het begon al bij de start van de gemeente: door middel van interviews, waarin we vooral vragen stelden en luisterden, leerden we onze buurt kennen. In die interviews kwamen allerlei vragen aan bod, waaronder de vraag wat mensen in hun vrije tijd doen, welke sporten ze beoefenen, wat ze mooi en goed vinden in Amsterdam-Noord en wat juist negatief. Ook hun muziekvoorkeur kwam aan bod. De uitkomsten van de interviews hebben we naast een groot sociologisch onderzoek (op grond van de statistieken) van Amsterdam-Noord gelegd. En zo werd duidelijk dat we ons vanaf het begin op kinderen en jongeren moesten richten, maaltijden konden organiseren en vooral geen orgelmuziek moesten gebruiken tijdens activiteiten. Ook was klip en klaar dat de meeste mensen niets tegen ‘God’ hadden, hooguit tegen de ‘kerk’. Maar het woord ‘gemeente’ konden we ook niet gebruiken, want daarbij dacht iedereen aan de burgerlijke overheid…

ideaz nr 1 - 2014

24

25

Asbakken

Na een klein jaar was het zover. Een maaltijdproject en sportactiviteiten op straat hadden we al. Nu waren er, eerder dan verwacht, ook samenkomsten op zondag. En vanaf het begin hebben we gezegd: we doen het niet voor, maar met onze doelgroep. Dus zat er iemand achter de beamer, die niet geloofde. En stonden er mensen bij de deur welkom heten, terwijl ze nog geen keus voor God hadden gemaakt. Ook het muziekgroepje bestond uit een aantal niet-christenen.

Zonder te zondigen, zo ver mogelijk gaan, zegt Paulus Natuurlijk stonden er statafels met asbakken buiten. Want het aantal rokers was groot. En natuurlijk waren er christenen die zeiden: ‘Dit is een kerk! Dus geen asbakken!’ Maar we hielden vol. En op den duur kwamen ze: mensen die zeiden dat ze zondags vaak langs liepen en dachten: ‘Huh? Hier zijn allemaal gewone mensen bij elkaar! Ze staan buiten te roken en binnen klinkt leuke muziek.’

Boer zoekt vrouw

De samenkomsten hebben een inclusief karakter. We leggen alles uit wat we doen. In de preek komen altijd voorbeelden uit het Noord-Amsterdams Nieuwsblad, Het Parool en het NOS-journaal aan bod. Ik verplicht mezelf om soms een aflevering van Boer zoekt Vrouw te kijken. Of een avondje Paul de Leeuw. Dan kan ik er tenminste op teruggrijpen (niet per se negatief of afwijzend!). Altijd zit er in de preek een zinnetje als: ‘Misschien ben jij moslim en ben je dit niet met me eens, want jij gelooft niet dat God een Zoon heeft’. Of: ‘Misschien weet je nog van de katholieke basisschool dat Mozes iets deed met de tien geboden’. Met andere woorden: we spreken niet over anderen, maar tegen hen. Het gaat niet over de grote boze buitenwereld,

want de wereld zit in de kerk; ja, in ons eigen hart. En dus is er een woord voor iedereen, zelfs al zit ‘die groep’ er nog niet. Geloof me, ze komen vanzelf, als je het maar consequent volhoudt. Immers: op een dag zegt je gemeentelid tegen je, dat zijn buurman ook moslim is en dat hij hem of haar maar eens meeneemt, ‘want jij zegt altijd wat tegen hen in de kerk’. We zingen Opwekking, maar ook Psalmen. Want op den duur was er een ‘doelgroeper’ die zei dat hij de liedjes niet mooi vond. ‘Ze gaan allemaal over God. Ik heb daar niks mee. Ik luister altijd naar liedjes over mezelf, dat ik me klote voel enzo. En dat de liefde misschien ooit nog een keer voorbij komt.’ Tja, de Psalmen staan er vol van… dus kwamen ze terug in onze samenkomsten, dankzij de nadruk op contextualisatie. Gelukkig maar!

Kus op de wang

Steeds meer Iraniërs, Afghanen, Pakistanen, Indiërs en Afrikanen kwamen binnen. We dachten na over hun plek in de gemeente en besloten door de week taalgroepen op te zetten, waar mensen met hun eigen eten, in hun eigen taal, een bijbelstudie krijgen en voor zich kunnen laten bidden. Uiteraard kunnen we pas zo’n groep starten als we ook een leider uit de bewuste cultuur hebben. En soms… treden ze op een zondag op. Dan hebben we ‘Afrikaanse zondag’ en stoppen we, heel éénvoudig, een Afrikaans element in de samenkomst. Een paar mooie negrospirituals en een collecte waarbij geen zakje door de rijen gaat, maar we allemaal onder tromgeroffel naar voren mogen om ons financiële offer te brengen. Maar ook het bijbelstudie geven in een afzakspijkerbroek (want dat dragen de hiphopjongeren) en het als man op-de-wang-kussen van allochtone broeders in onze gemeente horen bij het contextualiseren. Zonder te zondigen zo ver mogelijk gaan, zegt Paulus. We zeggen er wel altijd bij: dit moet je alleen doen als je het zelf ook een beetje mee kunt maken. Niemand is verplicht; ook dat is christelijke vrijheid. En, heel belangrijk, de insteek is altijd: ‘Alles doen om enige mensen voor het Evangelie te winnen.’ En dus nooit: ‘Hoe ver kunnen we gaan en toch nog net christelijk blijven.’

ideaz nr 1 - 2014

Uitleggen en toepassen

Ten slotte: een goed begrip van contextualisatie is cruciaal. Het gaat niet om het naar de mond praten van mensen in onze cultuur. Het gaat dus ook niet om het aanpassen van het Evangelie. Het gaat erom dat de Bijbel uitgelegd en toegepast wordt op de levens van mensen anno 2014 op de plek waar zij wonen, leven en werken. Daarin mogen confronterende vragen aan de orde komen. Daarin kunnen mensen worden opgeroepen tot bekering. De boodschap mag en moet passen binnen de culturele context waarin deze gebracht wordt en bovenstaande eenvoudige voorbeelden helpen daar hopelijk bij. Het mooiste compliment (op het gebied van contextualisatie) wat ik na een samenkomst kan krijgen is: ‘Bedankt! Ik ben het niet echt met uw verhaal eens. Maar het lijkt wel of die oude Bijbel ook voor vandaag relevant is. Ik voel me hier op mijn gemak. Ik kom weer terug.’ Jurjen ten Brinke is Voorganger van Hoop voor Noord, zendingsgemeente van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Amsterdam

Gespreksvragen: 1. Waar doet u in uw leven aan contextualisatie: waar doet u iets ten gunste van een ander wat u zelf nooit zou doen? 2. Neem een niet-christelijk(e) vriend, collega of familielid in gedachten en bedenk wat u de komende tijd gaat doen om meer van zijn of haar leven te begrijpen. 3. Welk onderdeel in uw kerk of gemeente is zo a-contextuaal, dat u zich ervoor schaamt als u bedenkt dat u uw niet-gelovige buurman of buurvrouw zou meenemen? Is dit ‘onderdeel’ te vervangen, zonder de evangelieboodschap geweld aan te doen? 4. Besteed een kerkenraads/oudstenraadvergadering aan de vraag wat jullie dorp, stad of buurt kenmerkt en hoe u jullie kerk daarop kunt aanpassen.

www.hoopvoornoord.nl

ideaz nr 1 - 2014

26 REPORTAGE WERELDFLITSEN

Zendingswerkers die terugkeren uit het buitenland hebben vaak een schat aan ervaring. Kunnen ze daar wat mee in Nederland?

In deze rubriek

Ondertussen in...

27 HERINTREDERS

M

alawi - In Malawi helpt Liebenzell Mission mensen

uit geestelijke en materiële armoede door ze te laten zien dat wat God ons leert relevant is voor het alledaagse leven. Medewerkers maken zoveel mogelijk gebruik van middelen die boeren in hun gebieden al hebben. Ze helpen hen die zo te gebruiken dat ze daarmee hun levenssituatie kunnen verbeteren. Zo worden dingen die eerst weggegooid werden opeens waardevol. Als mensen enthousiast worden over de mogelijkheden die ze zelf hebben, met hun eigen middelen, dan zullen ze de boodschap ook eerder delen met anderen. Bron: St. Liebenzell Mission Nederland - beeld africa924 / Shutterstock.com

Hoe het Midden-Oosten Nederland kan veranderen

I

ran - Iran is een land dat we goed kennen uit het nieuws:

extreme uitspraken, uraniumverrijking en heftige vervolging. Soms vergeten we dat in Iran gewone mensen wonen. Mensen met dromen en verlangens. De geloofsbeleving in het land is heel verschillend, van strenge tot liberale stromingen. De Sjiitische stroming van de islam is de hoofdgodsdienst. Sjiieten kennen veel gezag toe aan de imam. Een groot deel van hen is ‘Twaalvers’. Zij geloven dat er sinds Mohammeds dood twaalf uitverkoren imams zullen verschijnen en dat de twaalfde zal terugkeren op de dag des oordeels. De vraag die leeft is: wie zal die twaalfde imam zijn? Duidelijk is dat deze mensen Jezus niet kennen. Sommige Iraniërs hebben nog nooit een christen ontmoet. De laatste jaren komen wel veel mensen tot geloof door dromen, wonderen en visioenen. Bron: People International - beeld M R / Shutterstock.com

Wie zijn jullie?

een beker water…”

dan enegal - “Als je vijand dorst heeft, geef hem rden door het heel

S

woo Het blijft ongelofelijk dat deze Bijbelse stelijke zanger Bernard chri De . ken Senegal uit de luidspreker klin ngeur en pianist. Zijn videoclips Cissa is een getalenteerde zanger, arra lese televisie. Een unicum voor een komen vrijwel dagelijks op de Senega sten komen voor een groot deel uit christen in deze cultuur. “Mijn songtek s een belangrijke boodschap heeft de Bijbel. Ik geloof werkelijk dat Jezu bij een van de grootste talkshows op voor onze maatschappij,” zegt Cissa n voor de buis en Cissa vertelt op vrijdagavond. Miljoenen mensen zitte hem drijft. De nationale bekendheid toegankelijke wijze hoe Gods liefde e g van hoop gestimuleerd onder jong van deze zanger heeft een bewegin christenen in Senegal. Bron: CAMA

“Mirjam en Arco de Leede. Samen met onze drie kinderen hebben we ruim tien jaar in het Midden-Oosten gewoond. Vanuit de protestantse gemeente in Zwolle waren we uitgezonden door Interserve. Mirjam werkte in een project voor preventieve gezondheidszorg in afgelegen gebieden en Arco voornamelijk in zijn eigen bedrijf, waar hij lokale ondernemers lesgaf in allerlei managementvakken. Ons leven werd gevuld met werk, de zorg voor en scholing van onze kinderen en het dagelijkse leven. In de vele ontmoetingen met buren, vrienden en collega’s probeerden we als discipelen van Jezus te leven om zo discipelen te maken.”

Hoe gebruik jullie je opgedane kennis en ervaringen nu in Nederland?

“We hebben veel ervaring opgedaan met het leven in een conservatieve moslimcultuur. We kregen te maken met vragen als: Hoe kun je werken, getuigen en discipelen maken in een cultuur die heel andere opvattingen heeft over Jezus? Dit zijn omstandigheden die meer en meer van toepassing zijn op Nederland. Als christenen zijn we inmiddels in de minderheid. De meerderheid accepteert Jezus hoogstens als een goed en misschien verlicht figuur. Hoe kunnen we dan laten zien dat Jezus voor ons dé Verlosser is die ons een eeuwige relatie aanbiedt met God? Hoe kunnen we laten zien dat het aanbidden van God ons tot dankbare mensen maakt?

In het Midden-Oosten hebben wij niet hét antwoord gevonden, maar we hebben wel enkele mooie lessen geleerd. En die kunnen we in Nederland ook gebruiken in onze nieuwe woonplaats. We hebben ons aangesloten bij een kerk die het dichtst bij ons huis staat, om zo bij te dragen aan het concept van ‘kerk in de buurt’. Deze protestantse gemeente heeft volop ruimte gegeven om mee te werken aan dit concept door middel van een werkgroep waar we op informele wijze wijkgenoten ontmoeten. Recentelijk zijn we gevraagd om mee te helpen bij ICF (International Christian Fellowship), waar christenen uit andere achtergronden en talen samenkomen om God te aanbidden. Onze Arabische taal- en cultuurkennis kunnen daar goed van pas komen.”

Zie je specifieke kansen voor oudzendingswerkers in Nederland?

“Dit is ons voorbeeld, maar we geloven dat kerken en teruggekeerde zendelingen elkaar goed kunnen helpen en aanscherpen als het gaat om missionair kerk zijn. Denk dan aan het bewustwordingsproces rondom zending in Nederland én daarbuiten en het meewerken in missionaire projecten. Daarnaast leven we in een multiculturele samenleving waar de cross-culturele ervaring van terugkerende zendelingen goed van pas kan komen. Ik zou willen zeggen: Kerken, gebruik je terugkerende zendeling, of benader zendingsorganisaties, want ze staan open voor meer samenwerking.”

Tekst Arjan Schoemaker

ideaz nr 1 - 2014

ideaz nr 1 - 2014

28 VOOR U GELEZEN REPORTAGE

29 REPORTAGE

In deze rubriek

Oefenruimte - Gemeente en parochie als gemeenschap van leerlingen Sake Stoppels

‘Jezus roept leerlingen, geen kerkmensen.’ Dat is de grondtoon van Oefenruimte. Het boek helpt leidinggevenden om met hun geloofsgemeenschap verder te komen in de navolging van Christus. Daarbij wordt afstand genomen van een vrijblijvende kerk. Stoppels zoekt naar een manier om te bouwen aan een cultuur van discipelschap, die ook open staat voor de zinzoeker van deze tijd. Een gedegen aanzet tot het gesprek over discipelschap dat de komende tijd hoog op de kerkelijke agenda staat. Boekencentrum € 15,90

Global Mission - Reflections and Case Studies in Contextualization for the Whole Church Rose Dowsett (redactie)

“Contextualisatie is een cruciale taak van de Kerk op elke plaats en voor elke generatie. Het moet niet worden afgedaan als een moderne rage, een speeltje van theologen die een ingewikkelde theorie willen ontwikkelen. Contextualisatie gaat er ten diepste over om God en zijn Woord zichtbaar, hoorbaar en begrijpbaar te maken voor de hele wereld, voor elke tijd, voor elke cultuur.” Dit zegt Rose Dowsett in Global Mission. De volledige recensie van dit boek vindt u op www.ea.nl/globalmission Amazon vanaf $ 13,93

Getipt door: Arjan Schoemaker- Coördinator Zending EA-EZA

Petrus beter begrijpen - Over het volgen van Jezus Niels de Jong & Niels van Donselaar

Boekencentrum € 8,90

Het vierde deel in de serie ‘Bijbel beter begrijpen’. Zoals de auteurs in hun ‘Woord vooraf’ aangeven is het ontstaan in de praktijk van Noorderlicht Rotterdam, een startende gemeente in de buurt van het centrum van de havenstad. Dat verklaart ongetwijfeld waarom Petrus beter begrijpen geschikt is voor mensen die vertrouwd zijn met de Bijbel, maar ook voor beginners. En dat maakt dit heldere boekje over de leerling van Jezus die we het meest in zijn groei in discipelschap kunnen volgen, nóg waardevoller.

Mijn boek – door Tim Keller Er zijn eigenlijk vier boeken die mij hebben gevormd: Mere Christianity van C.S. Lewis, Knowing God van J.I.Packer, The Dynamics of Spiritual Life van R. Lovelace en George Whitefield: Life and Times van A. Dallimore. De biografie van George Whitefield las ik van 1979 tot 1980. Ik realiseer me nu dat het Whitefield idealiseert, maar toch had het een enorme invloed op mij. De cultureel geëngageerde evangelisatie van Lewis, de theologie van Packer, en de gebalanceerde visie op gemeenteopbouw van Lovelace bleven abstract voor me.

Totdat ik deze praktijkstudie las over iemand die al deze waarheden aan boord nam, ze toepaste en er echt de geschiedenis mee veranderde. Toen Whitefield het evangelie hervond, werd hij een vurig calvinist maar ook de creatiefste en onvermoeibaarste evangelist die ik me ooit voor had kunnen stellen. En zijn uitwerking op de maatschappij was opmerkelijk. George Whitefield: Life and Times

Arnold. A. Dallimore The Banner of Truth Trust - 1970

From Seed to Fruit Global Trends, Fruitful Practices, and Emerging Issues among Muslims

‘Je móet de hartstaal van moslims spreken, wil je hen bereiken.’ ‘Gebed is de sleutel.’ ‘Laat moslims die Jezus volgen, geen eigen gebouw neerzetten; ze kunnen beter in huizen samenkomen.’ Zomaar drie statements die we vaak als gegeven beschouwen, als we het hebben over evangelisatie in de moslimwereld. Maar strookt de theorie wel met de praktijk? Wat werkt en wat werkt niet? Over die vragen bogen zich de afgelopen jaren vele ervaren zendingswerkers en gemeentestichters onder moslims. Dat resulteerde onder meer in dit boek (2008), een beschrijving van tientallen ‘best practices’. Gevoelsmatig lijkt een één-op-ééngesprek hét moment om met moslimvrienden dieper op het geloof in te gaan. Maar voor een vrouw uit de Sahel-regio kan dat juist ongemakkelijk zijn. De praktijk daar wijst uit dat feesten of andere bijeenkomsten vaak een natuurlijker plek zijn voor levendige gesprekken over diepere zaken. De auteurs gaan controversiële onderwerpen niet uit de weg, zoals de soms verstikkende werking van goedbedoelende Westerse geldschieters op de groei van nieuwe gemeenschappen. Ook beschrijft het boek de trend dat groepen moslims die Jezus volgen, ervoor kiezen cultureel binnen de islam te blijven. From Seed to Fruit kan een goudmijn zijn voor aanstormende zendingswerkers naar de moslimwereld, maar ook voor de ervaren rot die eerlijk wil reflecteren op zijn of haar methodes en levensstijl. J. Dudley Woodberry (redactie) William Carey Library From Seed to Fruit is voor e 15,- te bestellen bij Stichting Frontiers. Mail naar [email protected].

(Ton Hamming - Stichting Frontiers)

Zet de deur van je huis maar open! Zet de deur van je huis maar open! is de pakkende titel van een eenvoudig, maar inspirerend boekje van Arjen en Annemarie ten Brinke. Dit echtpaar neemt ons in veertien verhalen mee in hun ervaringen als kerkplanters in de Haagse Vinexwijk Wateringse Veld. Zet de deur… is geen literair of theologisch hoogstandje, maar het staat vol praktische, laagdrempelige mogelijkheden om je geloof handen en voeten te geven. De schrijvers laten zien dat missionair christen zijn niet is voorbehouden aan een instituut of mensen in functie. Juist persoonlijk heb je zoveel te bieden in je relaties met mensen om je heen. Alledaagse situaties uit het leven van het gezin Ten Brinke worden beeldend beschreven en lezen als een trein. Het echtpaar vertelt er open en eerlijk over. Gaandeweg het lezen maakte een geruststellend gevoel zich van mij meester. Deze mensen zijn speciaal aangesteld om ‘missionair actief te zijn’ en zelfs zij lopen tegen dilemma’s aan die ik ook ervaar. De manier waarop zij hier vervolgens mee omgaan, laat me zien dat christen zijn op de plek waar ik woon veel eenvoudiger is dan ik dacht! Arjen en Annemarie ten Brinke Ark Media – € 9,95 (Wilma Oosterhuis - Stichting Present Amersfoort en Soest)

Gemeente in beeld

Vragen naar vitaliteit

Dit boek bevat veel interessants: een nieuwe methode voor gemeenteonderzoek, up-to-date praktisch-theologische reflecties en de presentatie van een empirisch onderzoek in zeven Nederlandse kerkgemeenten. Erwich is praktisch theoloog, voorganger en lector theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede, dus hij heeft het nodige in huis om dit boek substantie te geven. Hij biedt een handig overzicht van nieuwere ontwikkelingen in de praktische theologie, vooral waar het gemeenteonderzoek betreft. Uitgangspunt is dat gemeenten in Nederland zich bevinden in een overgangsfase, waarin heel veel op de schop gaat, maar waarin ook heel veel geleerd kan worden. Om dit leren te bevorderen, zijn er analyseinstrumenten die mensen in staat

stellen een driedimensionale blik op hun gemeente te ontwikkelen. Een van de meest recente instrumenten is de Church Life Survey (CLS), een internationaal toegepaste en wetenschappelijk onderbouwde methode die de vitaliteit van gemeenten peilt. Erwich legt uit hoe deze methode werkt en bespreekt vervolgens zeven gemeenten uit verschillende denominaties die op deze manier zijn onderzocht. Een van de dingen die me opviel, was dat de factor ‘leiderschap’ bij al deze gemeenten zwak is. Hoe dan ook, het boekje geeft een schat aan onderzoeksmateriaal, ingebed in een grondige theoretische bezinning en reflectie. René Erwich Kok – € 24,90 (Stefan Paas - Vrije Universiteit)

ideaz nr 1 - 2014

30 TRENDS

Elk nummer belicht Gertjan Pool een trend. Moeten we er iets mee als kerk?

31

Dystopia

‘Eindelijk is hij er dan: Vitaperpetuacomplex. De pil waar wetenschappers al eeuwen naar op zoek zijn. Beschikbaar in verschillende sterktes: A200 voor een leven van 200 jaar, A500 voor 500 jaar en de AP voor eeuwig leven.’ (NOS, 2 september 2033)

M

ag je de wetenschap vragen bepaalde onderzoeksterreinen niet te betreden? Om halt te houden wanneer ontdekkingen fundamenteel dreigen in te grijpen in ons mens-zijn? Of wordt je dan subiet in het hokje ‘gereformeerdeholbewoner’ geplaatst? De laatste tijd lijkt het alsof de science fiction van vroeger steeds dichterbij komt. Een paar voorbeelden uit 2013: • Uitschakelen van down chromosoom opent weg naar aanpak symptomen (Volkskrant) • Gedachtenlezen dichterbij met microsensoren (AD) • Herinneringen zijn te veranderen en te wissen (Volkskrant) • Genen voor langer leven ontdekt (nu.nl) • Netwerk van chemici wil leven maken (Universiteit Groningen) Angst is een slechte raadgever, maar ik ben bang. Bang voor ‘the mad scientist’. Voor die doorgedraaide professor die in een laboratorium knutselt aan zijn eigen creatie, gedreven door nobele en minder nobele motieven en over het algemeen niet gehinderd door God of gebod. Hoe verhoudt de ‘perfecte mens’ zich tot psalm 103 waar die spreekt over de vergankelijke mens als ‘een bloem die bloeit op het veld’ en tot Jezus wanneer Hij ons troost met het eeuwige leven waarin we verlost zijn van pijn en verdriet? In het VPRO-programma Labyrinth, over de toekomst van de wetenschap, vroeg de invloedrijke filosoof Roger Scruton: “Do we want to reserve areas of human life on which science is forbidden? Places where we say: don’t enter here cause it’s sacred. Or it means too much to us?”

ideaz nr 1 - 2014

In dezelfde uitzending sprak de christelijke hoogleraar Cees Dekker de wens uit om: ‘te kunnen bouwen met die bouwstenen van het leven en daar weer nieuwe vormen van leven mee te kunnen gaan maken’.

Angst is een slechte raadgever, maar ik ben bang Wat zijn die heilige gebieden waar Scruton over spreekt? En die zo typisch menselijk zijn dat we ervandaan moeten blijven? De liefde? Het geweten? Het bewustzijn? En wat moet ik me voorstellen bij het leven dat professor Dekker wil gaan maken? Niemand kan in de toekomst kijken. Dat er geen Utopia op ons ligt te wachten is helder, maar om te voorkomen dat het een Dystopia wordt, een onwenselijke en beangstigende samenleving, is het tijd om nu de discussie te openen. Maatschappij-breed maar juist ook in de kerk. ‘Vitaperpetuacomplex gaat rond de 10 miljoen euro per behandeling kosten en is alleen beschikbaar voor personen met een IQ van 130 en hoger en van Aziatische afkomst.’ (NOS, 2 september 2033)

Gertjan Pool - Innovatie EO

ideaz nr 1 - 2014

32 ZORG VOOR ZENDINGSWERKERS

Naam

33 REPORTAGE COLUMN

Gea

Vergeet je eigen geestelijk leven niet!

Intro

Tekst Suzanna Blackmore beeld Niek Stam

Als zendings- of kerkelijk werker kun je in het uitreiken naar anderen gemakkelijk voorbij hollen aan je eigen geestelijk leven. Wat zijn de valkuilen en hoe ga je daarmee om?

Gea Gort verdiept zich in missie, steden en aanverwante thema’s. Mede vanuit haar betrokkenheid bij de stad Rotterdam, schreef ze de boeken God in de stad en God is niet wit. www.geagort.com

Hoofdkop Op zoek naar sleutels

• Erken je eigen behoeften

Je weet je geroepen om Gods liefde aan anderen te tonen in woord en daad. Hoe meer je daarbij op de ander focust, hoe meer je de balans tussen geven en ontvangen uit het oog kunt verliezen. Doorslaan in dienstbaarheid aan de ander maakt moe en mat. Het is raadzaam om je regelmatig af te vragen: wat heb ik voor mezelf nodig om vol te kunnen houden? Denk daarbij aan ontspanning zoals sport, hobby’s et cetera en neem regelmatig een dag waarin God centraal staat. Kortom, zorg dat je je jezelf lief hebt, zodat je daarna de ander kunt liefhebben.

Broodtekst

• Leg rekenschap af

Op het zendingsveld is dikwijls geen direct toezicht op hoe je leeft. De zendings- en missionair werker die zichzelf serieus neemt, zoekt daarom iemand aan wie hij rekenschap aflegt. Dan ben je aanspreekbaar op je houding en gedrag. Het is een veiligheidsmaatregel die je eigen geestelijk leven beschermt én kan stimuleren.

• Keep your eyes on the ball

Een smeulende ruzie is een van de meest voorkomende valkuilen voor zendingswerkers en leidt tot verbittering en het ontbreken van de eenheid in geloof. Teamverbanden zorgen vaak voor irritaties en pijnlijke situaties. ‘Keep your eyes on the ball’ is in deze situaties een must. Gods doel moet primair zijn en onderlinge verschillen van inzicht ondergeschikt. Toch doet elke organisatie en kerk er goed aan, om voor dit punt voorzorgsmaatregelen in te bouwen. Vroegtijdige interventie kan veel verdriet voorkomen.

• Laat jezelf zien

Zowel horse pride als worm pride komen voor. De eerste herkennen we als we onszelf verhogen ten koste van onszelf, zo van ‘God heeft mij alles gegeven dus...ik heb het...ik kan het, en last but not least…. ik ben het! Worm pride zien we bij een laag gevoel voor eigenwaarde, het tegenovergestelde dus van horse pride. In dit geval verlaag je jezelf steeds. Het is een vals gevoel van nederigheid. In beide gevallen van hoogmoed laat je je niet zien zoals je werkelijk bent. Het is goed te bedenken dat God om je geeft zoals je bent!

Nelie Schut,

Counselor en debriefer bij Direction (zie www.direction-coach.nl) en lid van het Membercare Netwerk.

Member Care Nederland (MCNL) bevordert en stimuleert de ondersteuning van en zorg voor missionaire werkers in alle fasen van de uitzending. Kijk voor meer informatie op: www.membercare.nl

Hoe communiceer ik het evangelie met mijn buren? Superleuke mensen, maar als het over christendom gaat, krijgen ze zo’n wazige ‘hier-snap-ik-niksvan-blik’ in hun ogen. Ze verdragen het dat hun buurvrouw zich met ‘missie in de stad’ bezighoudt; het wekt zelfs hun nieuwsgierigheid. Maar verder… Hoe communiceer ik met hen de rijkdom, het betekenisvolle, wat ik vind in het kennen en volgen van God, op een manier dat zij gaan denken: ‘Daar moet ik eens wat meer van weten.’ Gelukkig houden velen zich met deze vraag bezig en vinden sleutels. Zo heeft Shawna Snow het vertrouwen van islamitische schooldirecteuren in Amsterdam gewonnen en wordt ze gevraagd om op verschillende islamitische scholen haar naschoolse programma ‘Reckoning’ te geven. Nee, dat is geen evangelisatieprogramma. Shawna noemt het eerder ‘pre-evangelisatie’, of iets als ‘pre-discipelschap’, of kinderen een weg wijzen die leven geeft, en waardoor Jezus gemakkelijker te vinden is. Anderen krijgen meer uitgesproken mogelijkheden: de projectleider van StroomWest, Rikko Voorberg, was in de dagen voor kerst ‘dominee in residence’ van NRC-Next. Kerkplanter Nico van Splunter werd door seculiere partijen gevraagd om een kerstdienst in zijn wijk, Spangen in Rotterdam, te verzorgen. Wat zijn de sleutels, die deze mensen vinden, waardoor deuren openen en mensen van andere levensbeschouwingen naar hen willen luisteren? Dat zijn vragen die mij, en anderen met mij, bezighouden. Wat zijn onderliggende denkpatronen bij onszelf of bij de ander, die communicatie verhinderen of juist bevorderen? Maar, realiseer ik me, in plaats van de ‘wat-vraag’ is de ‘waarom-vraag’ wellicht een betere. Waarom vinden zij sleutels? Nico en Shawna ken ik van dichtbij. Wat ik van laatstgenoemden zie: ze zijn eigenlijk ‘heel gewoon onder de mensen’. Ze bouwen vriendschappen; lachen en werken met elkaar. Vertrouwen groeit als vanzelf. Waarom? Omdat ze niet bang zijn om dichtbij te komen. Zij leven uit: ‘volmaakte liefde drijft de vrees (voor de ander) uit.’ Daar moest ik aan denken, toen ik vandaag bij een kop cappuccino met een vriend praatte over steden en missie. In het gesprek, zei hij een zin, die bleef hangen: “Gea, alleen als je liefhebt, ontvang je sleutels.”

ijn Niet bang z om dichtbij te komen

www.reckoning.nl

ideaz nr 1 - 2014

ideaz nr 1 - 2014

34 REPORTAGE EA-EZA EVENEMENT

35 REPORTAGE

In deze rubriek

Europese lessen Op 7 maart is EA-EZA medeorganisator van het symposium Lessen uit Europa voor Nederland. Een van de sprekers is Martin Robinson, directeur van Together in Mission. Hij vertelt welke ontwikkelingen hem het meest hoopvol stemmen. Eind 2013 bracht ik een paar dagen door in Brno, Tsjechië. Ik was daar om een training te bekijken voor gemeentestichtersteams uit Tsjechië, Moldavië, Roemenië en Slowakije.1 Er waren ook observanten uit Spanje, Duitsland en Zweden en een grote groep coaches, vooral jonge mensen, uit Noorwegen. Het was lang geleden dat Tsjechië dit soort activiteiten rondom gemeentestichting zag. Dit was gemeentestichting in relatie tot authentieke zending, en niet slechts sektarische uitbreiding. De teams waren afkomstig uit diverse kerkgenootschappen en werkten samen, bemoedigden elkaar en waren gefocust op het winnen van mensen zonder religieuze of christelijke overtuiging. Niet op het bekeren van mensen uit andere kerken. Sommigen kwamen met bijzondere verhalen over mensen die tot geloof komen. Bijvoorbeeld over een school waar nu ongeveer de helft van de studenten christen is. Dit soort dingen gebeuren normaalgesproken niet in het seculiere Tsjechië.

Noorwegen

Iets van dezelfde energie stroomde ook door de groepen uit de andere landen. Het vuur werd aangewakkerd door het enthousiasme van de jonge coaches uit Noorwegen. In Noorwegen begint zich een opmerkelijke verandering af te tekenen.2 Het vriendelijke, seculiere humanisme met een vleugje religie dat vele jaren voor ‘christendom’ doorging, maakt er plaats voor een nieuw mainstream orthodox christendom – met wervingskracht. De Noorse kerk begint zich bezig te houden met zending en wint mensen van allerlei leeftijden voor een actief, dynamisch geloof. Als gevolg hiervan wordt een groeiend aantal nieuwe kerken geplant. In maart 2014 is er een conferentie voor gemeentestichters met een verwachte opkomst van duizend mensen (ter vergelijking: op de bevolking van Nederland zouden dat tweeduizend mensen zijn en op die van Groot-Brittannië tienduizend)! Aan de ene kant vormen deze voorbeelden een klein begin,

ideaz nr 1 - 2014

aan de andere kant zijn ze revolutionair in hun impact. Tot voor kort had niemand er veel vertrouwen in dat de kerk toekomst had, dat ze kon groeien, dat jonge mensen zich zouden bekeren of dat er nieuwe kerken zouden worden gesticht, laat staan snel zouden groeien. De opkomst van deze beweging is dus opmerkelijk.

Vijftig kinderwerkers

De uiteindelijke impact van bewegingen met een bescheiden start is iets dat nu al zichtbaar wordt in mijn moederland, Engeland. Het proces speelt er al langer dan in de meeste andere Europese landen. Misschien geeft het volgende voorbeeld een idee van wat er kan gebeuren. Twintig jaar geleden verlieten drie stellen hun gemeente met het doel om in een andere stad een kerk te beginnen.3 Ze kozen een achterstandswijk uit en sloten zich aan bij een andere kleine kerk die al bezig was in de buurt die zij wilden bereiken. De sociale verpaupering die ze zagen kwam tot uiting in schooluitval, hoge werkloosheid, gebroken families, criminaliteit en drugsmisbruik. Dit waren buurten waar mensen uit weg wilden. De kinderwerker kon geen huis vinden waar beide biologische ouders aanwezig waren en het leek erop dat dit al ten minste drie generaties zo was. Het belangrijkste middel dat de kerk inzette was een kinderclub, geïnspireerd op het model dat Bill Wilson in New York had gebruikt. Ze rekruteerden ongeveer vijftig kinderwerkers die voor hun eigen financiële ondersteuning zorgden en legden contacten met honderden en uiteindelijk duizenden kinderen. Op zijn piek bereikte dit project zo’n vijfduizend kinderen en jonge mensen en de kerk groeide als gevolg hiervan.

Er gebeurde ook iets anders. De jongeren die ze bereikten, begonnen het beter te doen op school en hun veranderde ambities leidden ertoe dat ze een baan vonden en stabiele relaties zochten, die tot een huwelijk leidden. Uiteindelijk zag de plaatselijke overheid dat er iets gebeurde in het gebied en vroeg een gesprek aan met de kerk. De ambtenaren beseften dat ze vele miljoenen in deze wijk hadden gestoken in een poging verandering te brengen, maar erkenden dat deze initiatieven hadden gefaald. De kerk daarentegen was er wel in geslaagd om de sociale geschiedenis van een belangrijk deel van de stad te herschrijven, merkten ze.

Hoopvol

Dit voorbeeld laat zien dat de gemeentestichtersteams die ik aan het begin van dit artikel beschreef heel belangrijk zijn en waarom ze vele duizenden keren vermenigvuldigd moeten worden. Nieuwe gemeentestichtingen zijn vaak plekken die nieuwe gemeentestichters voortbrengen. Zelfs een klein begin is dus hoopvol. Om Lucas 10 na te spreken: “De oogst is groot, maar arbeiders zijn er weinig; vraag dus de eigenaar van de oogst of hij arbeiders wil sturen om de oogst binnen te halen.” Martin Robinson is directeur van Together in Mission, een organisatie die denominaties, netwerken en parakerkelijke organisaties verbindt. Robinson is hoofddocent aan het Springdale College, met als specialisatie Missional Leadership. Ook is hij schrijver van diverse boeken op het gebied van zending in Europa. Tekstverwijzingen 1 czech.team.org/stories/m4 2 vimeo.com/71503474 , m4europe.com/nations/norway/ 3 frontline.org.uk/communities/

ideaz nr 1 - 2014

36 REPORTAGE

37 PRAKTIJK

In deze rubriek

“Het beste middel is je eigen getuigenis”

T

oen ik nog moslim was, had ik uiteenlopende ideeën over het evangelie. Eigenlijk kwam het op me over als iets dat ik niet nodig had. Het begon pas aan me trekken toen ik zag dat het overeenkomsten had met mijn eigen religie. Ik bekeerde me en nu ben ik betrokken bij grootschalige evangelisatieprojecten. Ik woon in een land waar de meerderheid (ongeveer negentig procent) moslim is. In de loop der jaren heb ik mensen het evangelie op heel verschillende manieren zien contextualiseren. Sommigen waren zelf niet overtuigd van hun boodschap. Als we iets verkondigen, maar het niet toepassen in ons eigen

Ik heb mijn angst bij het Kruis gebracht

Als we gasten op bezoek krijgen, halen we meestal alles uit de kast om het ze naar de zin te maken. Het evangelie verkondigen we echter vaak op een manier die niet aansluit bij ons gehoor. Aan het woord is evangelist, kerkleider en ex-moslim Mabut Chowdhury uit Bangladesh. Tekst Mabut Chowdhury beeld Dana Ward

ideaz nr 1 - 2014

leven, nemen anderen het ook niet aan, geloof ik. Sindsdien ben ik gaan denken hoe ik het evangelie kan contextualiseren. Als we kijken naar de islam, een van de snelsgroeiende religies ter wereld, dan zien we veel overeenkomsten met het christendom. Wat nodig is, is dat we het evangelie zo goed presenteren dat het aannemelijk is voor moslims.

Op de grond

Ik heb ook ontdekt dat onze eigen cultuur en angst vaak in de weg zitten als het gaat om contextualisatie. Ter illustratie, moslims over de hele wereld bidden zittend op de grond, terwijl je in het Westen juist zittend op een stoel bidt. Op een keer verbleef ik bij een

zendingswerker in Nederland die zich voorbereidde om het evangelie met moslims te delen. Twee dingen vielen mij op. Allereerst had hij al heel wat moslimvrienden, maar hij zei niets over het evangelie omdat ze niet geïnteresseerd leken. Ten tweede beproefde hij de traditionele manier van bidden op een stoel. Ik vroeg hem waarom hij niet op de grond ging zitten. Hij zei dat er anders geen mensen zouden komen. Ik denk dat deze houding alles te maken heeft met het voorbeeld van het begin: alles uit de kast halen om het je gasten naar de zin te maken.

Risico-vrij

Ik begreep verder dat de zendingswerker bang was dat moslims hem of zijn familie kwaad zouden doen. Dat maakte hij op uit bedreigingen die hij via email en Facebook ontving. Nu brengt alles wat we doen een bepaald gehalte aan risico met zich mee. Dat is de realiteit. Wij proberen het evangelie echter te contextualiseren op een manier die risico-vrij is. Ik ben er van overtuigd dat als we niet over onze culturele grenzen en angst willen heenstappen, onze contextualisatie van het evangelie ook geen vruchten afwerpt. In feite moeten we niet alleen het evangelie contextualiseren, maar ook onszelf om tot goede resultaten te komen.

Islamitische termen

Toen ik 1999 begon met preken, zegende de Heer mijn inspanningen met veel vrucht. Binnen veertien jaar kwamen er zesduizend mensen tot geloof die Jezus gingen volgen en aanbidden. Welke methode van contextualisatie hebben wij gebruikt dat het zo veel vrucht voortbracht? Eerlijk gezegd hebben wij ook geen wondermiddel. Er zit ook een element van risico in wat ik

heb gedaan, maar mijn angst heb ik bij het Kruis gebracht.

Moslimnamen

Wat we hebben gedaan is dat ik met anderen heb gedeeld waarom ik het evangelie heb aangenomen. De beste en belangrijkste stap in het doorgeven van het evangelie is je eigen getuigenis. Verder plaatsen we de Bijbel op een hogere plek in een houten standaard. We bidden zittend op de grond. Tijdens het bidden heffen we onze handen omhoog. We gebruiken moslimnamen in plaats van christelijke namen; dat is omdat we volgers van Isa (aanduiding voor Jezus in de Koran, red.) zijn. Ook gebruiken we een aantal islamitische termen in onze bijeenkomsten. We geven er de voorkeur aan om in eerste contacten het Nieuwe Testament te gebruiken (27 boeken) in plaats van de hele Bijbel (66 boeken). Maar als we samenkomen voor de dienst, gebruiken we de hele Bijbel. In het begin prediken we individueel. Dan vormen we langzamerhand celgroepen. Als een celgroep twaalf tot vijftien leden telt, beginnen we een huisgemeente. Wanneer het aantal gelovigen tussen de dertig en veertig ligt, bidden we om middelen om een kerkgebouw te kunnen bouwen. Vervolgens komen we in het openbaar samen in het kerkgebouw. Ik heb geleerd dat het evangelie ijzersterk is, maar dat we het wel op een passende manier dienen aan te bieden. We moeten weten hoe de groep of gemeenschap er uit ziet die we willen bereiken. Waar houden zij van? Wat voor presentatie past bij hen? www.isaechurchbd.org facebook.com/abdulmabud.chowdhury.96 (De persoon op de foto is niet de auteur)

ideaz nr 1 - 2014

Aartsbisschop Mor Polycarpus Augin Aydin

Hoe functioneren migrantenkerken in Nederland? Zijn hun leiders hoopvol, hebben ze tips?

39 MIGRANTENKERKEN

De Syrisch-orthodoxe Kerk

van Antiochië in Nederland Kunt u allereerst iets over uzelf vertellen?

“Ik kom uit Tur ‘Abdin, een regio in Zuidoost-Anatolia, Turkije, waar het Syrische christendom al sinds het vroege christendom aanwezig is. Het eenvoudige, maar sterke geloof van mijn ouders heeft een enorm effect op mijn leven gehad. Na het afronden van de basisschool ging ik naar het Mor Gabriel Seminarium. Daar verbleef ik zes jaar bij de monniken en nonnen. Gedurende deze tijd werd mijn begrip van het christelijke geloof en leven gevormd. Het sobere leven van bepaalde nonnen en monniken had een geweldige impact op mijn geestelijk leven en leidde me uiteindelijk richting de dienst aan God en zijn heilige Kerk. In 2007 werd ik in het Mor Ephrem Klooster in Glane, Overijssel, getroond tot Metropoliet en Patriarchaal Vicaris van het Syrisch-orthodoxe Aartsbisdom in Nederland. Sindsdien draag ik zorg voor de kudde die hier aan mijn geestelijke zorg is toevertrouwd. Ook lever ik mijn bescheiden bijdrage aan de academische gemeenschap en oecumenische beweging.”

Hoe ziet de Syrisch-orthodoxe kerk in Nederland er precies uit?

“De Syrisch-orthodoxe Kerk van Antiochië kon in Nederland wortelen als gevolg van de gastarbeiders die in de jaren zeventig vanuit Tur’Abdin in Turkije naar Nederland kwamen. Vanaf 1975 arriveerden er nog grotere aantallen, maar nu als asielzoeker. De meeste gelovigen vestigden zich in Oost-Nederland. Het aantal kerkleden groeide uit tot ongeveer twintigduizend, met gemeenschappen in Amsterdam, Enschede, Hengelo, Oldenzaal en Rijssen. De kerk laat zich het best omschrijven als een levende gemeenschap met als centrale punt de viering van haar aloude liturgie, uitgevoerd in het Aramees. De gemeenteleden zien zichzelf als pelgrims wier leven, verhaal, dromen en ambities inmiddels vervlochten zijn met het Koninkrijk der Nederlanden – hun nieuw gevonden thuis en heiligdom. Ik ben de Heer dankbaar dat ik de kerk zie groeien in genade en aantal. Deze groei komt voornamelijk door geboorte, immigratie, een aantal bekeringen vanuit de islam en gemengde huwelijken.”

Wat zou u willen zeggen tegen uw Nederlandse collega kerkleiders?

“Dat het belangrijk is om te accepteren dat niets zo constant is als verandering en dat verandering onvermijdelijk is. Tegelijkertijd moeten we erop vertrouwen en geloven dat de Almachtige God de volledige controle heeft over de gehele schepping. Wij, als trouwe pelgrims en schepselen, moeten leren hoe we ons leven voortdurend in Zijn hand kunnen leggen, zodat Hij ons kan vormen.” www.morephrem.com

Beeld Niek Stam

ideaz nr 1 - 2014

In een drieluik gaat Regien Smit in op het ontstaan en de betekenis van Integral Mission

40 INTEGRAL MISSION

41 REPORTAGE

40 jaar Lausanne Beweging en Integral Mission Waar

staan we?

Wat merken we vandaag nog van de Lausanne Beweging die veertig jaar geleden ontstond en waar afgesproken werd dat evangelisatie niet los mag worden gezien van sociale actie? Pinkstertheologe Regien Smit op zoek naar sporen van Integral Mission. Tekst Regien Smit beeld Lausanne.org

I

n 1974 initieerde Billy Graham een grote zendingsconferentie voor de brede, wereldwijde evangelische beweging, met als motto: de hele kerk verkondigt het hele evangelie aan de hele wereld. De conferentie vond plaats in Lausanne, Zwitserland, en werd massaal bezocht. Uit deze tiendaagse ontstond het Lausanne Covenant, ofwel het Lausanne verbond. De tekst van dit verbond, te lezen op de website van de Lausanne Beweging1, is

zeer indrukwekkend. Met name de berouwvolle bezinning op vergissingen, ontsporingen en omissies van de kerk in de afgelopen eeuwen van zending en evangelisatie springt eruit, alsook het besef dat het brengen van de boodschap van het evangelie niet los kan worden gezien van de concrete inzet voor sociale gerechtigheid. Dit laatste kan wel de kernbetekenis van Integral Mission worden genoemd.

Wat is er nieuw?

De website van Lausanne maakt melding van grootse verwachtingen omtrent de impact die deze conferentie zou gaan hebben in de wereld. Er werd een organisatie opgericht, die inmiddels een imposante omvang heeft. In de afgelopen decennia zijn er nog twee Lausanne conferenties geweest. In 1989 in Manilla (de Filippijnen) en in 2010 in Cape Town (Zuid-Afrika).

Beide conferenties leverden ook weer een eigen tekst op, het Manilla Manifest en het Cape Town Commitment. Hoewel deze teksten ook weer erg goed zijn opgesteld en een mooie aanvulling vormen op het eerdere verbond, bekruipt mij bij de lezing ervan ook een ongemakkelijk gevoel. Wat is er nieuw aan de output van de latere conferenties? Waaruit blijkt hoe de eerdere beloften in het verbond concreet zijn uitgewerkt in daadwerkelijke actie?

Compromis

René Padilla 2 merkt op, dat de Lausanne organisatie door de decennia heen heeft geworsteld met de diversiteit aan reacties op het Lausanne Covenant. Voor sommigen was de aandacht voor sociale gerechtigheid een gevaarlijk compromis met de oecumenische visie van de Wereldraad van Kerken, voor anderen ging het statement

ideaz nr 1 - 2014

lang niet ver genoeg. Naar Padilla’s historische analyse heeft Lausanne als gevolg hiervan in zijn volgende conferentie in Manilla de verkondiging van het evangelie toch weer meer centraal gesteld ten koste van sociaal en politiek engagement, terwijl bijvoorbeeld het Wheaton Statement van 19833, óók evangelisch, een veel krachtiger, holistische benadering van zending laat zien.

Impact

Toen ik via internet ging speuren naar de recente impact van de Lausanne beweging op het Nederlandse kerkelijke veld, kon ik nauwelijks iets vinden. De website ‘Goedgelovig’ merkte op haar bekende satirische wijze op dat tijdens de laatste conferentie in Cape Town niets nieuws was gezegd4. Het Nederlands Dagblad was in de persoon van Reina Wiskerke genuanceerder 5. Uit deze conferentie bleek duidelijk hoe de wereld was veranderd sinds 1974, met de voortgaande ontkerkelijking in West-Europa, de postcommunistische veranderingen in Oost-Europa na het vallen van het IJzeren Gordijn, de enorme groei van de evangelische en pinksterbeweging in het zuidelijk deel van de wereld, en de toegenomen spanningen in relatie tot de moslimwereld. De impact van al deze veranderingen op de beweging van het christendom in de wereld, maakt nieuwe theologische reflectie op zending noodzakelijk, zo maakte Wiskerke eind 2010 de balans op.

Transformatiekracht

Zou dit de voorlopige conclusie moeten zijn, dat de impact van de veranderingen in de wereld op de kerk en haar zending kennelijk veel groter is geweest dan de impact van veertig jaar Integral Mission op de wereld? Au. Dat doet zeer. Waar is dan de grote transformatiekracht van een holistische benadering van de zending? En om het dicht bij huis te houden:

waar wordt in onze Nederlandse evangelische wereld, geïnspireerd door de verklaring van Lausanne, opgestaan tegen racisme, economisch misbruik en onderdrukking? Of is deze transformatie op onopvallende plaatsen wel degelijk aan de gang en zien we (ook ik) het niet omdat we steeds weer voor de verleiding vallen ‘grote dingen’ te willen zien, die ‘wij’ tot stand hebben gebracht? Waren de grote woorden van ‘impact op de wereld’ daar onderdeel van? Het is duidelijk dat ik dit eerste artikel over Integral Mission en de Lausanne Beweging schrijf als een buitenstaander, hoewel ik tot de evangelische en pinksterkringen behoor. Ik heb er binnen de eigen kerkelijke beweging nauwelijks over gehoord of gelezen. Eigenlijk hoop ik dat er veel reacties op de vraag gaan komen: waar staan we, in de evangelische beweging in ons land, als het gaat om een concrete invulling van het gedachtegoed dat Integral Mission heet? Regien Smit is justitiepredikant namens de Verenigde Pinkster en Evangeliegemeenten

In het volgende nummer: Het hele evangelie Lausanne.org/ de tekst is ook in het Nederlands beschikbaar en zeer de moeite waard. 2 C. René Padilla, 2003, ‘Integral Mission and its Historical Development’, in Justice, Mercy and Humility, ed. Tim Chester, Paternoster, Carlisle. 3 Transformation: The Church in Response to Human Need, te vinden op de Lausanne website: lausanne.org/en/documents/all/consultationstatements/423-transformation-the-church-inresponse-to-human-need.html 4 goedgelovig.wordpress.com/2010/10 /28/de-open-deuren-van-gaapstad/ #more-21292 5 nd.nl/artikelen/2010/november/06/huiswerkvoor-de-theologie 1

ideaz nr 1 - 2014

42 REPORTAGE PRAKTIJK

43 In deze rubriek

Jezus voor boeddhisten in Thailand Tekst en beeld Daniëlle Koning

Goud papier

Contextualisatie werkt als een brug. Het maakt het evangelie aantrekkelijk voor mensen. Een voorbeeld. Thaise boeddhistische tempels zijn zeer indrukwekkend - glinsterende kunstwerken vol kleur en sier. Boeddhabeelden in allerlei vormen en maten worden beplakt met dun goud papier, besprenkeld met heilig water en volgehangen met felkleurige sjaals. Mensen luiden een serie aan bellen. Schudden houten staafjes die de toekomst voorspellen. Lopen rondjes om de tempel met kaarsen, lotusbloemen en wierook. Valt u hier iets op? Thaise religie zit bomvol zintuiglijke ervaring. Vergelijk dit met veel protestantse tradities – hoeveel aandacht is er daar voor de zintuigen? Is de aandacht daar niet veel meer gericht op ‘het Woord’, het denken, de doctrines? Als ik een Thai mee zou nemen naar de kerk, zou dat waarschijnlijk een weinig inspirerende ervaring zijn – woorden aanhoren terwijl je stil zit in een sober gebouw – zonder iets aan te raken, te schudden of te sprenkelen! Contextualisatie betekent hier: christelijke praktijken (her)vormen zodat de zintuigen meer aan bod komen. Zo is er een kerkgebouw in Noord-Thailand dat de sierlijke contouren heeft van een Thaise tempel. Ook ken ik zendelingen die hun huis rijkelijk versierd hebben met kleurige christelijke symbolen en bijbelteksten. Er is hier nog veel te experimenteren en verkennen.

Duim op

Als nieuwe zendingswerker in Thailand besteed ik een groot deel van mijn tijd aan het leren kennen van de lokale cultuur. Alleen wanneer ik een goed begrip heb van lokale waarden, geloof en omgangsvormen kan ik ontdekken hoe ik het evangelie hier op een effectieve manier kan delen. In dit artikel geef ik vanuit mijn ervaringen een aantal voorbeelden van het belang van contextualisatie.

Contextualisatie biedt ook bescherming tegen miscommunicatie. Laat ik de Thaise religieuze tolerantie als voorbeeld nemen. De Thai zien religie als iets goeds. Het zorgt ervoor dat mensen goede dingen doen en slechte dingen laten. De vijf hoofdregels van het boeddhisme (niet stelen, liegen en doden en geen alcohol/drugs of seksueel wangedrag) vind je zogezegd in alle religies. Als ik zeg dat ik ‘zendeling’ ben, levert dat dan ook geen verwijdering op, maar steken mensen juist joviaal hun duim op! Deze tolerantie impliceert dat als ik vertel hoe goed en liefdevol Jezus is, mensen weinig weerstand ervaren met wat ze al geloven – ze zijn het er mee eens! Ik zou dus christelijke verhalen kunnen vertellen zonder dat mensen het gevoel hebben dat het ze veel nieuws biedt – het christendom is immers slechts een variant van de weg tot een goed leven en het Nirvana. Dat is nogal een miscommunicatie, gezien de Bijbelse overtuiging dat Jezus de Weg is en God een jaloerse God!

Contextualisatie betekent hier: leren communiceren dat het christendom een unieke weg is. Een belangrijk aspect hiervan is gebed. Veel boeddhistische bekeerlingen hebben ervaren dat God uniek is, doordat Hij op bijzondere wijze hun gebeden heeft beantwoord. Sommigen ervoeren genezing, anderen het verdwijnen van nachtmerries en demonen. Deze ervaringen leerden hen dat alle religies NIET hetzelfde zijn – dat Christus LEEFT in Zijn macht over de wereld. Voor de zendeling vraagt deze context een bewuste aandacht voor de bediening van het gebed – en het bidden om zaken waar we als westerlingen soms misschien niet altijd om durven bidden!

Taboe

Tot slot is contextualisatie belangrijk, omdat het helpt een vorm van christendom te ontwikkelen die de diepste vorm van betekenis heeft voor de specifieke mensen die je wilt bereiken. Eén van de belangrijkste waarden in Thailand is het voorkomen van gezichtsverlies. Voor ons Hollanders is dat nogal lastig om te begrijpen. Zo zijn we in Nederland gewend aan oplossingen met woorden. Als er wat is, praat je het uit. “Ben je boos?” “Het spijt me” of “Ik ben het hier niet mee eens” vinden wij nuttige formuleringen om met wrijving om te gaan. In Thailand gaat het anders. Je praat dingen niet uit – dat leidt tot gezichtsverlies. Als er iets is, ook al is het ernstig, bedek je het met een glimlach en “may pen ray” (‘maakt niet uit’), of communiceer je via een derde partij. Confronteren is taboe. Dieper graven in spanningen of emoties wordt als stressvol beleefd. Bij contextualisatie als betekenisgeving gaat het om het aanreiken van oplossingen en antwoorden, die nog meer heil bieden dan wat de lokale cultuur op dat moment biedt. In veel culturen wordt een eigenschap van God extra benadrukt, omdat die in de lokale context speciale betekenis heeft. Zo zien sommige Afrikaanse christenen Jezus als ‘grote voorouder’ of als ‘stamhoofd’. Wellicht kan het evangelie in Thailand ingang krijgen vanuit de gedachte dat Jezus als onze hogepriester de grootste ‘gezichtenredder’ is die er bestaat. Jezus bedekt alles – Hij werpt zonden in de diepten der zee (Micha 7: 19) - zodat wij nooit gezichtsverlies hoeven te leiden. Dat is goed nieuws voor Thailand! Daniëlle Koning is zendingswerker voor Adventist Frontier Missions Voor meer info over dit zendingsproject, zie: missiethailand.nl

ideaz nr 1 - 2014

44 REPORTAGE

45 INTERVIEW

In deze rubriek

Intro

Contextualisatie gaat diep, is de ervaring van Jim Mellis, medewerker van Jeugd met een Opdracht. Bij zijn zoektocht om de vertaalslag naar zijn moslimvrienden te maken, kwam hij zaken tegen die hem niet eerder waren opgevallen. Tekst Gea Gort beeld Antonio Guillem

‘We laten de machten van een cultuur vaak buiten beschouwing’

H

et begrip zonde zegt een moslim weinig, is Jim Mellis’ ervaring: “Ze halen hun schouders erover op. Vanuit hun perspectief is de mens zwak; Allah beseft dat en vergeeft de mens zijn zwakheid.” Toch vond Mellis een zonde waar veel moslims wel bloedserieus over zijn: het schenden van de familie-eer.

Vanuit familieperspectief

Een dochter kan de familie-eer schenden, maar ook een zoon wanneer hij bijvoorbeeld zijn vader in het openbaar diep beledigt. Tijdens een gesprek met een Marokkaanse jongen over dit soort zaken, vroeg Mellis wat zijn vader in zo’n geval zou doen om de eer van de

familie te redden. Deze antwoordde: “Vroeger zou mijn vader mij misschien doden. Nu zou mijn vader dat niet doen, maar hij moet mij wel wegsturen.”

Mellis in deze lijn het evangelie aan een bevriende Marokkaan had uitgelegd, vertelde zijn vrouw later: “Ik heb mijn man nog niet eerder zo gezien; hij was met stomheid geslagen!”

Belletjes gingen bij Mellis rinkelen. De Bijbel begrijpen vanuit een familieperspectief bood nieuwe inzichten. Hij ontdekte dat God het herstel van de familie, van Zijn familie, op het oog heeft. “De kinderen die de eer van God hadden aangetast door hun ongehoorzaamheid, waren weggestuurd uit het paradijs. Jezus kwam als onze oudste broer, die de schaamte en oneer van Gods familie door Zijn dood op zich nam. Hij is de Familie-Redder die de eer van de familie herstelt.”Toen

Bij Mellis stopt contextualisatie echter niet bij het vertalen van de boodschap van redding. Het gaat ook verder dan het vertalen van een ‘christelijke levensstijl’. Mede door zijn studie Culturele Antropologie (VU 2005) zag hij in dat contextualisatie dieper moet gaan: “We hebben inzicht nodig in machtstructuren binnen een cultuur, plus een beter begrip van de christelijke volwassenwording. Die zaken zou ik aan de discussie rond contextualisatie willen toevoegen.”

ideaz nr 1 - 2014

46 INTERVIEW

? 47 DE KWESTIE

Het aannemen van Christus betekent een machtswisseling

overvloeien. Met elkaar op die manier leven, biedt een kans om een getuigenis naar de wereld te zijn van hoe we omgaan met elkaar als mede-erfgenamen in Gods nieuwe familiekoninkrijk (Ef. 3:6). Het biedt ook een kans om ons begrip van God te vergroten.”

Een lerende houding

Volwassen worden

Na ruim dertig jaar onderzoek, studie en reflectie, is Mellis overtuigd: “Bij het aannemen van Jezus worden we niet ‘geadopteerd in Gods gezin’; het is niet van ‘nu ben ik out of in’. We zijn naar Gods beeld geschapen en waren, zijn en blijven kinderen van God. In onze zondige staat zijn we weggestuurd. Tot de komst van Jezus en de Heilige Geest waren we ook minderjarig en onmondig met net zo weinig autoriteit en rechten als een dienstknecht. Door het evangelie zijn we geroepen niet alleen terug te keren naar de familie, maar ook om het kindschap te ontstijgen, op te groeien tot volwassenheid en volwaardig erfgenaam te worden. (Gal. 4)”

Ja, contextualisatie gaat ook over levensstijl en uiterlijke zaken, zoals geen varkensvlees eten als we Marokkaanse vrienden over de vloer krijgen. Het gaat volgens Mellis echter vooral om een lerende houding: “Ik besef dat we als westerse cultuur evenzogoed beperkt zicht hebben op het evangelie. Vanuit mijn westerse individualistische bril had ik weinig zicht op het familieaspect in de Bijbel. Het verrijkt me om me vanuit dat perspectief in de Bijbelse boodschap te verdiepen.” Meer artikelen met achtergronden en Bijbelse fundering bij dit artikel over contextualisatie, vindt u op geagort.com > zie blog ‘Jim Mellis’

Machtsstructuren

Dit aspect van volwassenwording is belangrijk. Het aannemen van Christus, betekent immers ook een machtswisseling in iemands leven. Mellis: “Bij contextualisatie ligt de focus op het vertalen van de boodschap en levensstijl, maar we laten de machten van de cultuur vaak buiten beschouwing. Daar moeten we beter zicht op krijgen. Binnen elke cultuur kan die machtswisseling iets anders betekenen. De macht van schaamte wordt ontkracht door het besef dat Jezus de eer herstelt. In spirituele culturen kunnen demonische machten angst aanjagen. Binnen onze westerse cultuur kunnen economische machten ons handelen teveel bepalen. Leven vanuit het besef van volwassenheid in de Heilige Geest, betekent dat je je door dergelijke machten niet moet laten intimideren.”

Een kans

“Als christen ga je een nieuwe relatie aan met je eigen cultuur en met andere culturen,” vervolgt Mellis. “Ik geloof dat de huidige grootschalige migratie en de nieuwe multiculturele werkelijkheden Gods werk zijn. Al die culturen zijn als een regenboog, met ieder verschillende kleuren, maar die toch harmonisch in elkaar

Jim Mellis (65) geeft les en schreef ondermeer Abu Sharif en Rode Dromer (www. rodedromer.nl). Mellis is senior adviseur van Jeugd met een Opdracht (JmeO) Amsterdam. JmeO is een internationale vrijwilligersorganisatie van christenen met vele achtergronden, culturen en christelijke tradities. Hun missie is ‘God kennen en Hem bekend maken’. Dit doen ze ondermeer door de DTS (een vijf maanden durend Discipelschap Training School). Internationaal is de organisatie bekend als Youth With A Mission (YWAM).

ideaz nr 1 - 2014

Laatste vraag:

Hoe komt het dat de meeste gemeentestichters in Nederland mannen tussen de 30 en 45 jaar zijn? En is dat wel zo handig?

G

een haar op mijn hoofd die het wilde. Ik durfde het gewoon niet aan: predikant worden. Na mijn studie theologie twijfelde ik dan ook lang. Maar gelukkig was daar die rand van de kerk. Waar veel meer mogelijk was. Gelukkig was daar gemeentestichting. Het trok mij aan. Daar werd in termen gesproken waar ik energie van kreeg. Het ging over risico, aanpakken, lef en leiderschap. Ik hoorde woorden die nooit deel hadden uitgemaakt van mijn veronderstelde en gevreesde toekomst in de kerk. De wereld waar gemeenschap, verbondenheid, samen, vergaderen en draagvlak de dominante begrippen waren. En voor het eerst kreeg ik er zin in. Voor het eerst zag ik een toekomst voor me binnen, of nee, aan de rand van de kerk. De meeste gemeentestichters in Nederland zijn mannen tussen de 30 en 45 jaar. Dat klopt, en het is geen toeval. Ik denk dat de meeste van die mannen net als ik zijn. We voelen ons thuis aan die riskante rand. Maar is dat ok? Leidt dit niet tot eenzijdigheden? En is er wel ruimte voor vrouwen in de wereld van de gemeentestichting? Of moeten we die ruimte gaan creëren? Wie dergelijke vragen stelt, mist het punt. Die denkt alweer vanuit het kerkelijk instituut. Die is alweer bezig met draagvlak en balans en al dat soort dingen, die zeker van belang zijn, maar gemeentestichters weinig boeit. En laten we het ook van een andere kant bekijken: volgens Brits onderzoek is twee derde van de kerkgangers vrouw. En de ‘gender gap’ neemt alleen maar toe.1 Wat er in een volgende generatie toe zal leiden dat nog meer mensen de kerk zullen verlaten (omdat kinderen over het algemeen het kerkelijk gedrag van hun vader overnemen en niet dat van hun moeder2). Veel mannen tussen de 30 en 45 jaar verlaten de kerk. Anderen worden gemeentestichter. Het is geen toeval. En de vrouwen? Daar maak ik me geen zorgen over. Die volgen wel.

Tekstverwijzingen: 1 Jacinta Ashworth e.a. Churchgoing in the UK. A research report from Tearfund on church attendance in the UK. 2007. http://www.whychurch.org.uk/tearfund_church.pdf 2 Werner Haug; Philippe Wanner (January 2000). “IV. The demographic characteristics of linguistic and religious groups in Switzerland”. The Demographic Characteristics of National Minorities in Certain European States. Population Studies No. 31. Volume 2. Germany: Council of Europe. p. 154. ISBN 978-92871-4159-0. Retrieved 12 November 2013.

Martijn Horsman

Voorganger bij Stroom Amsterdam en projectmanager bij de Oosterparkkerk

Beeld DP51

ideaz nr 1 - 2014

48 REPORTAGE

In deze rubriek

Uw kerk in beweging! Geef invulling aan de zendingsopdracht

Vraag de nieuwe n brochure aa voor kerken via [email protected]

Operatie Mobilisatie helpt u bij het motiveren en toerusten van uw gemeente voor de verspreiding van het evangelie door sprekers, concerten, kinderwerk, thema-avonden en het uitzenden van zendingswerkers. Kijk voor het aanbod op www.operatiemobilisatie.nl.

EZ AV er var erze ing ker van in h inge r ui et a n he d m e 10 viser ft al .00 en r 0 z en uim 3 en b de ege 5 ja ar lin l e i ge n. den

Wie is EZA Verzekeringen?

Wat doet EZA Verzekeringen?

EZA Verzekeringen heeft ruim 35 jaar ervaring in het adviseren en

EZA Verzekeringen adviseert zendelingen, de uitzendende orga-

begeleiden van ruim 10.000 zendelingen en is dé specialist in het ver-

nisaties en de thuisfrontcommissies op het gebied van vrijwel alle

zekeren van zendelingen, kerken, stichtingen en particulieren.

vormen van verzekeringen. In samenwerking met een aantal verzekeringsmaatschappijen is hiervoor een speciale polis voor zendelingen

Met de winst steunt EZA Verzekeringen het zendingswerk en is er de

ontworpen. Vooral op het gebied van ziektekosten en arbeidsonge-

afgelopen 20 jaar meer dan € 500.000,- gedoneerd aan de zending!

schiktheid biedt deze polis een goede dekking tegen een lage premie.

Dat is verzekeren met een missie!

Naast zendelingen verzekert EZA Verzekeringen kerken en stichtingen. Denk daarbij aan schadeverzekeringen zoals aansprakelijkheid, inventaris en opstal. Ook is EZA Verzekeringen uw partner op het gebied van inkomensvoorzieningen voor zowel werkgever als

telefoon: email: website:

0342-462389 [email protected] www.ezaverzekeringen.nl

personeel. Steeds meer particulieren vinden in EZA Verzekeringen een betrouwbare tussenpersoon. EZA Verzekeringen kan alle vormen van particuliere verzekeringen aanbieden tegen zeer scherpe tarieven.