Oeganda, NECPA. Jaarverslag Kerk in Actie Struik met Chilipepers. Missie

Jaarverslag 2013

1

Jaarverslag 2013

Oeganda, NECPA. Jaarverslag Kerk in Actie 2013 Struik met Chilipepers

Missie Kerk in Actie realiseert het diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk in Nederland. Kerk in Actie zet zich in voor gerechtigheid, barmhartigheid en rentmeesterschap en voor de getuigenis van het Evangelie, in Nederland en daarbuiten. Kerk in Actie doet dit in opdracht van de generale synode van de Protestantse Kerk en verbindt plaatselijke gemeenten met kerken en andere partners wereldwijd. Kerk in Actie wil mensen hoop bieden en tot hun recht laten komen. Ze doet dit op duurzame wijze en met respect voor de schepping. Kerk in Actie richt zich niet alleen op mensen en gemeenschappen ver weg: de missie van de kerk begint dichtbij, in eigen land.

4

Verlangen naar een betere wereld Het is januari 2013. Na een halve dag rijden door

Kerk in Actie is geen goed doel: Kerk in Actie is het

een prachtig berglandschap kom ik aan bij United

werk van de kerk zélf. De generale synode van de

Mission Nepal (UMN), een partner van Kerk in Actie

Protestantse Kerk in Nederland geeft Kerk in Actie

waar ik enkele uren te gast ben.

opdracht om het missionaire, diaconale en zendingswerk van de plaatselijke gemeenten te realiseren.

In Sanagaon, een klein dorp, bezoek ik twee ge-

Dit mandaat geeft unieke kansen voor verbinding en

zinnen. Deze gezinnen hebben geen eigen land-

samenwerking met kerken en geloofsgemeenschap-

bouwgrond en de mannen raakten tijdens hun tijd

pen over de hele wereld.

als arbeidsmigrant in Noord-India besmet met hiv/ aids. Ze krijgen van UMN enkele geiten om een

Het jaar 2013 was het eerste jaar van een nieuwe

fokprogramma mee op te zetten. Geitenmelk en

beleidsplanperiode voor de dienstenorganisatie

geitenvlees zijn geliefd en geiten zijn een kostbaar

van de Protestantse Kerk. De synode stelde in dit nieuwe beleidsplan uitdagende doelen vast voor

KERK IN ACTIE IS GEEN GOED DOEL: KERK IN ACTIE IS HET WERK VAN DE KERK ZELF

Kerk in Actie. Zo kreeg Kerk in Actie de opdracht om te werken aan een stabilisering van de bijdragen vanuit gemeenten en giften van gemeenteleden. Het werven van fondsen is geen doel op zich, maar is belangrijk om zoveel mogelijk projecten te kunnen blijven uitvoeren. Kerk in Actie verantwoordt in dit jaarverslag de activiteiten en de besteding van de fondsen in 2013. Ik

bezit in Nepal. De verkoop van de geiten is voor

dank iedereen die zich vorig jaar heeft ingezet voor

deze mensen een belangrijke aanvulling op hun

het werk van Kerk in Actie, of dat nu in de plaatselij-

inkomen. De ontmoeting met deze gezinnen maakt

ke gemeente, in Utrecht of in het buitenland was.

me vastbesloten om wegen te blijven zoeken zodat de United Mission Nepal namens Kerk in Actie deze

Kerk in Actie geeft handen en voeten aan het ver-

mensen kan blijven voorzien van geiten, waardoor

langen van de kerk naar een betere wereld en viert

ze een inkomen kunnen verwerven.

de wereldwijde verbondenheid met kerken. Dit kan alleen dankzij alle diaconieën, donateurs, gemeente-

De ontmoeting met deze gezinnen blijft mij de rest

leden en vrijwilligers die zich herkennen in de missie

van het jaar bij: in gesprekken met diaconieën en in

van Kerk in Actie. Uw betrokkenheid en gebed is

ontmoetingen met zwo-commissies of donateurs.

nodig, ook in 2014!

Kerk in Actie levert de geiten aan deze Nepalese gezinnen namens de diaconieën en donateurs van de Protestantse Kerk in Nederland. Deze directe verbinding met de 1.600 gemeenten van de Protestantse

Evert-Jan Hazeleger

programmamanager Kerk in Actie

Kerk maakt de positie van Kerk in Actie bijzonder.

5

Jaarverslag Kerk in Actie 2013

Inhoudsopgave MISSIE

04

VOORWOORD

05

INHOUDSOPGAVE

06

LANDEN EN REGIO’S

08

01. BELEID & STRATEGIE

11

1.1 Kerk in Actie bouwt aan de toekomst

13

1.2 Kerk in Actie werkt wereldwijd

13

1.3 Zending anno 2013: wederkerigheid en verbondenheid

13

1.4 Werelddiaconaat: solidariteit en gerechtigheid

14

1.5 Binnenlands Diaconaat: partner van diaconieën

14

1.6 Deelname aan de ICCO-coöperatie

15

1.7 Samenwerking binnen de ICCO-coöperatie

16

1.8 Uitdagingen voor Kerk in Actie

16

1.9 Versterking van de band met plaatselijke gemeenten

17

1.10 Partnerbeleid

17

1.11 Landen- en regiobeleid

17

1.12 Hoe duurzaam is Kerk in Actie?

18

1.13 Personeelsformatie 2013

18

1.14 Belangrijke samenwerkingsverbanden

18

02. ZENDING

25

2.2 Uitzendingen in 2013

25

2.3 Communicatie van het Evangelie

26

2.4 Opbouwen van gastvrije en levendige geloofsgemeenschappen

28

2.5 Bouwen van bruggen

28

2.6 Partner in nood

29

2.7 Kerk in Actie Pinksterfeest: Feest van veelkleurigheid

30

03. WERELDDIACONAAT

6

23

2.1 Eigentijds zendingswerk

33

3.1 Werelddiaconaat: zes focusgebieden

35

3.2 Regiokantoren: programmatische samenwerking

35

3.3 Kinderen in de Knel

35

3.4 Azië

35

3.5 Afrika

37

3.6 Latijns- Amerika

39

3.7 Impulsis: versterken van particulier initiatief

41

3.8 Togetthere: participatie van jongeren

42

KERKINACTIE.NL/JAARVERSLAG

04. NOODHULP

45

4.1 Dweilen met de kraan gesloten

47

4.2 Kerk in Actie en de Samenwerkende Hulp Organisaties (SHO)

47

4.3 Noodhulp in Syrië

47

4.4 Noodhulp in de Filipijnen

47

4.4 Noodhulp in Congo

49

4.5 Noodhulp in Zuid-Soedan

49

4.6 Rampenpreventie in Azië en Afrika

50

4.7 Weerbaarheid in Ethiopië en Kenia

50

05. BINNENLANDS DIACONAAT

53

5.1 Volle diaconale agenda

55

5.2 Bondgenoot van diaconieën

55

5.3 Partner in maatschappelijke zorg

56

5.4 Pleiter voor vreemdelingenrechten

57

5.5 Bestrijder van armoede

57

5.6 Stimulator van duurzaamheid

58

5.7 Partner van migrantenkerken

59

5.8 Centrum van ontmoeting en dialoog

60

5.9 Facilitator van jeugddiaconaat

60

06. COMMUNICATIE & FONDSENWERVING

63

6.1 Resultaten eigen fondsenwerving

65

6.2 Bijdragen plaatselijke gemeenten

65

6.3 Bijdragen particulieren

65

6.4 Bijdragen fondsen en stichtingen

65

6.5 Samenwerking met EO Metterdaad

66

6.6 Toekomststrategie Kerk in Actie

67

6.7 Doelgroepenbeleid en differentiatie

67

6.8 Ondersteuning plaatselijke gemeenten

67

6.9 Vernieuwing van fondsenwerving

68

6.10 40dagentijdcampagne 2013: Nieuw Leven!

68

6.11 Kerstcampagne 2013: ‘Ook voor hem is er geen plaats’

69

07. TOEZICHT, BEHEER & FINANCIËN 7.1 Kerncijfers

71 72

7.2 Begroting 2014

73

7.3 Verantwoordingsverklaring

74

7.4 Verslag bestuur en directie

76

7.5 Kort verslag bestuursvergaderingen 2013

79

7.6 Risicobeheersing

80

7.7 Duurzaamheid

83

7.8 Financiën

85

7.9 Verkorte jaarrekening 2013 Kerk in Actie

91

7


Kerk in Actie 2013: landen en regio’s Kerk in Actie voert in Nederland en wereldwijd het diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk uit. Daarbij gaat het in 36 landen om zendingswerk, in 27 landen om werelddiaconaat. In 18 landen wordt noodhulp verleend.

ZENDING Argentinië, Bangladesh, Belarus, Bolivia, Brazilië, Bulgarije, Cambodja, China, Colombia, Congo, Cuba, Equador, Egypte, Ghana, Guatemala, India, Indonesia, Israël, Libanon,

Mali

Moldavië, Mozambique, Myanmar,

Cuba

Nicaragua, Nigeria, Pakistan,

Haïti

Palestina, Roemenië, Rusland,

Sierra Leone

Rwanda, Servië, Zuid-Afrika, Suriname, Syrië, Thailand,

Guatemala

Liberia

Nicaragua

Oekraïne, Zambia.

WERELDDIACONAAT Bangladesh, Nepal, India, Pakistan, Kirgizië, Myanmar, Cambodja,

Colombia

Suriname

Indonesië, Filipijnen, Nicaragua Guatemala, Peru, Bolivia, Brazilië,

Equador

Colombia, Paraguay, Ghana, Burkina Faso, Sierra Leone, Liberia, Oeganda, Kenia, DR Congo, Zuid-

Brazilië

Peru

Soedan, Zuid-Afrika, Zimbabwe, Malawi

Bolivia

NOODHULP Haïti, Syrië, Filippijnen, Mali,

Paraguay

Kyrgyzstan, Zuid-Soedan, Ethiopië, RD Congo, Oeganda, Indonesië, Madagascar, Iran, Somalië, Sri Lanka, Pakistan, Jordanië, Libanon, Kenia

BINNENLANDS DIACONAAT Nederland

8

Argentinië

Rusland

Belarus Nederland

Oekraïne Moldavië Roemenië Bulgarije Kyrgyzstan

Servië

China

Kirgizië Syrië Libanon

ISRAËL Israël

Jordanië

Nepal

Iran Pakistan

Egypte

Bangladesh

Myanmar India

Burkina Faso Nigeria

Filipijnen Thailand Cambodja

Ghana

Ethiopië Zuid-Soedan

Sri Lanka

Somalië Kenia

Oeganda Congo Rwanda

Indonesië

DR Congo

Mozambique

Malawi Zambia

Madagascar

Zimbabwe

Zuid-Afrika

36

landen zendingswerk

27

landen werelddiaconaat

18

landen voorzien van noodhulp

Kerk in Actie en het Binnenlands Diaconaat in Nederlnad

9

Oeganda, NECPA. Jaarverslag Kerk in Actie 2013 Een gezin dat lid is van een bij NECPA aangesloten landbouwcoöperatie eet meelpap.

10

01. Beleid & Strategie

01

Beleid & Strategie

11


Kerk in Actie is het diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk. Kerk in Actie voert haar werk uit in opdracht van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Het werk van Kerk in Actie is verdeeld in drie hoofdprogramma’s: Zending, Werelddiaconaat en Binnenlands Diaconaat. Ook Noodhulp vormt een onderdeel van het werk van Kerk in Actie. Directe diaconale en missionaire samenwerking staat in al het werk voorop. Ook vindt Kerk in Actie het belangrijk om een stem te laten horen tegen onrecht, zowel in Nederland als in de ruim veertig landen waar Kerk in Actie met partners samenwerkt Kerk in Actie kiest voor mensen in kwetsbare posities en gelooft in de eigen kracht en mogelijkheden van mensen. Kerk in Actie wil er aan bijdragen dat zij tot hun recht komen. Daarom bouwt Kerk in Actie aan een solidaire en duurzame samenleving, met projecten in Nederland en in ruim veertig landen daarbuiten. Kerk in Actie gelooft dat christenen wereldwijd geroepen zijn om te laten zien dat de boodschap van Jezus Christus hoop biedt en verandering kan brengen. Plaatselijke kerken wereldwijd delen deze boodschap en bouwen aan een solidaire en duurzame samenleving. Kerk in Actie ondersteunt hen hierbij en werkt hieraan met tientallen medewerkers, vrijwilligers en partners binnen en buiten Nederland.

12


1.1 KERK IN ACTIE BOUWT AAN DE TOEKOMST

buitenland hebben. Zij stimuleert partners om hun missionaire en diaconale doelen te realiseren en bevordert vernieuwende benaderingen. Kerk in

Kerk in Actie bouwt aan een strategie voor de

Actie organiseert uitwisselingen tussen mensen

toekomst. Diaconieën en donateurs herkennen zich

en organisaties om van elkaar te leren en inspiratie

soms onvoldoende in Kerk in Actie. De inkomsten

te delen. Met geld van kerken, particulieren, de

van Kerk in Actie dalen, door de economische crisis

overheid en fondsen biedt Kerk in Actie financiële

en het teruglopende ledental van de kerk.

ondersteuning aan kerken en organisaties wereldwijd. Kerk in Actie kiest ook positie in het

Voor de jaren 2014-2020 kiest Kerk in Actie ervoor

publieke debat en neemt deel aan lobbywerk.

om zich te richten op zes focusgebieden binnen

Zo voert Kerk in Actie structureel overleg met de

de drie programma’s Zending, Werelddiaconaat

landelijke overheid, onder meer over armoedebeleid

en Binnenlands Diaconaat. Deze thema’s vormen

en de behandeling van vreemdelingen.

de prioriteit van het werk van Kerk in Actie in de toekomst en zijn richtinggevend voor de keuze van projecten en projectpartners. 1. Geloven tegen de verdrukking in. Met aan-

1.3 ZENDING ANNO 2013: WEDERKERIGHEID EN VERBONDENHEID

dacht voor landen waar christenen in de minderheid zijn, dialoog met andere religies, bruggen-

Kerk in Actie voert op een eigentijdse manier zen-

bouwen in conflictgebieden.

dingswerk uit in 36 landen binnen en buiten Europa.

2. Geloven in de kracht van lokale (geloofs) gemeenschappen. Met aandacht voor het

Kerk in Actie gelooft dat samenwerking tussen

versterken van lokale kerken en het diaconaat als

verschillende volken, kerken en religies vrede en

integrale missie van de kerkelijke gemeente.

verzoening mogelijk maakt. Kerk in Actie gelooft dat

3. Noodhulp, voor, tijdens en na rampen.

het Evangelie overal ter wereld verzoening en be-

4. Migratie, vluchtelingen en mensenhandel.

vrijding kan brengen en dat het vuur dat met Jezus

5. Kinderen. Met aandacht voor kinderrechten,

Christus begon, een vuur is dat nooit meer dooft.

kinderarbeid en uitbuiting van kinderen. 6. Bestaansrecht voor minderheden. Opkomen

Dat vuur wil Kerk in Actie doorgeven, zodat mensen vrijheid en verzoening ervaren. Kerk in Actie weet

voor en samenwerken met wie buitengesloten

zich bij deze opdracht gedragen door de kracht van

worden. Aandacht voor uitsluiting van culturele,

de Heilige Geest.

etnische en seksuele minderheden. Kerk in Actie vindt onderlinge verbondenheid en Kerk in Actie werkt deze strategie in 2014 uit en

de samenwerking van geloofsgemeenschappen

vertaalt deze zes focusgebieden naar het dagelijkse

belangrijk en ondersteunt partnerkerken daarom

werk. Daarbij streeft Kerk in Actie ernaar de zicht-

financieel. Soms steunt Kerk in Actie ook met

baarheid van het werk en de betrokkenheid van

menskracht, met name in die gebieden waar ge-

particuliere donateurs en diaconieën te vergroten.

loofsgemeenschappen kwetsbaar zijn door geweld, onrecht en armoede. Kerk in Actie bouwt met partners aan levendige en gastvrije geloofsgemeen-

1.2 KERK IN ACTIE WERKT WERELDWIJD

schappen waar bevrijding, verzoening en bemoedi-

Kerk in Actie beseft dat de kerk een wereldwijde

Het zendingswerk van Kerk in Actie richt zich op

missionaire en diaconale gemeenschap is. Elke

het uitdragen van het Evangelie, het opbouwen

kerk is in haar eigen omgeving geroepen om

van geloofsgemeenschappen en op verzoening en

een missionaire en diaconale gemeenschap te

vrede. Kerk in Actie steunt wereldwijd het zen-

zijn. Daarom sluit de werkwijze van Kerk in Actie

dingswerk van meer dan 200 kerken en christelijke

aan bij vragen die de plaatselijke gemeenten

organisaties.

ging ervaren kunnen worden.

in Nederland en de kerken en partners in het

13


Het zendingsprogramma van Kerk in Actie heeft een

Bij alle programma’s zijn de geldstromen van ICCO

eigen karakter door het accent op wederkerigheid.

en van Kerk in Actie echter strikt gescheiden.

Steeds weer legt Kerk in Actie verbinding tussen

Kerk in Actie volgt bij het toewijzen van fondsen

het werk van plaatselijke gemeenten in Nederland

aan partners haar eigen beleid. Voor de besteding

en het werk van de partners ‘overzee’. Bijvoorbeeld

binnen de regio’s en de programma’s voegt Kerk

als het gaat om jeugdwerk, gemeenteopbouw,

in Actie inhoudelijke criteria toe, gebaseerd op de

diaconaat, relaties met andere godsdiensten en het

eigen beleidsfocus en doelstellingen en het eigen

bevorderen van missionaire bevlogenheid. Het zen-

partnerbeleid.

dingsprogramma stimuleert plaatselijke gemeenten om over de grens te kijken en zich te laten inspireren door partners in andere landen.

1.5 BINNENLANDS DIACONAAT: PARTNER VAN DIACONIEËN

Het zendingsprogramma van de Protestantse Kerk wordt uitgevoerd binnen het internationale program-

Kerk in Actie bindt in Nederland de strijd aan met

ma van Kerk in Actie en ICCO. Het programma valt

armoede, eenzaamheid, discriminatie en onder-

echter onder volledige verantwoordelijkheid van

drukking. De projecten richten zich op kwetsbare

Kerk in Actie en wordt gefinancierd met geoormerkt

mensen: vluchtelingen, ex-gedetineerden, verslaaf-

geld van de Protestantse Kerk in Nederland.

den, gehandicapten, ouderen en jongeren. In 2013 was migratie en de hulp aan vluchtelingen (bijvoorbeeld in de Vluchtkerk in Amsterdam) een belangrijk

1.4 WERELDDIACONAAT: SOLIDARITEIT EN GERECHTIGHEID

thema. In het Binnenlands Diaconaat is Kerk in Actie een

Kerk in Actie is solidair met mensen die lijden onder

bondgenoot van de plaatselijke gemeenten van

onrecht, armoede en geweld (ook natuurgeweld) en

de Protestantse Kerk. Samen met de plaatselijke

steunt daarom lokale organisaties op het gebied van

gemeenten ontwikkelt Kerk in Actie diaconale

gezondheidszorg (met speciale aandacht voor hiv/

projecten die inspelen op vragen in de samenleving.

aids), armoedebestrijding, onderwijs en landbouw.

Kerk in Actie wil de lokale (geloofs-)gemeenschap

Kerk in Actie wil de positie van vrouwen verbeteren,

versterken als plaatsen van hoop, waar mensen niet

wil landen stimuleren de mensenrechten na te leven

worden uitgesloten en waarin Gods betrokkenheid,

en steunt initiatieven om bevolkingsgroepen met

liefde en zorg voor de wereld een gezicht krijgen.

elkaar te verzoenen. In het werelddiaconaat focust

Kerk in Actie streeft ernaar de projecten van het Bin-

Kerk in Actie op lokale gemeenschappen, kinderen

nenlands Diaconaat te verbinden met de program-

in de knel, minderheden en noodhulp.

ma’s voor het missionaire werk, gemeenteopbouw, jeugdwerk en het buitenlandwerk van de Protestant-

Het werelddiaconaat wordt grotendeels uitgevoerd

se Kerk in Nederland.

binnen het verband van de ICCO-coöperatie. Kerk ICCO, Prisma en Edukans, drie organisaties met een

Kerk in Actie richt zich in Nederland op vier nieuw geformuleerde werkgebieden:

protestants-christelijke achtergrond. Sinds 2010 is

1. De kracht van lokale (geloofs)gemeenschappen;

het grootste deel van het werk van de gezamenlij-

2. Migratie, vluchtelingen en mensenhandel;

ke buitenlandafdeling (GBA) van ICCO en Kerk in

3. Kinderen in de knel;

Actie gedecentraliseerd naar 7 regiokantoren. In het

4. Bestaansrecht voor minderheden.

in Actie werkt binnen deze coöperatie samen met

hoofdkantoor in Utrecht is de coördinatie van nood-

14

hulp ondergebracht, net als het werk met jongeren

Het Binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie onder-

(Togetthere) en de samenwerking met particuliere

steunt vooral landelijk diaconale, veelal oecumeni-

initiatieven in Nederland (Impulsis).

sche projecten die de impact van het diaconale werk

Kerk in Actie ondersteunt de programmatische

vergroten. De missie van Kerk in Actie en boven-

aanpak van de ICCO-coöperatie. De leden werken

genoemde werkgebieden zijn richtinggevend bij

samen aan gezamenlijke doelstellingen op het

de toekenning van steun en bij het aangaan van stra-

terrein van armoedebestrijding en gerechtigheid.

tegische duurzame partnerschappen met diaconale


organisaties in Nederland. Strategische partners zijn herkenbaar protestants, hebben slagkracht, verbinden vrijwilligers in lokale protestantse gemeenten, zijn gecommitteerd aan het werk van Kerk in Actie en leveren een afgesproken bijdrage aan activiteiten in kader van communicatie en fondsenwerving.

1.6 DEELNAME AAN DE ICCO COÖPERATIE Om in de toekomst belangrijke projecten te kunnen blijven realiseren, werkte Kerk in Actie in 2013 nauw samen met ICCO, Edukans en Prisma binnen de ICCO-coöperatie. Kerk in Actie streeft in de samenwerking met deze partners naar kwaliteits-

De donateur

verbetering. De coöperatieleden werken samen aan een gedeelde missie en aan gezamenlijke doelstellingen. Eind 2013 is het eerste beleidsplan “Towards a Just and Dignified world” van de coöperatie vastgesteld. Dit beleidsplan geeft de kaders voor het werk van de coöperatie tot en met 2020 aan. De twee pijlers van het werk van de coöperatie zijn bestaanszekerheid en bestaansrecht. Met de pijler bestaanszeker-

KERK IN ACTIE STREEFT MET DEELNAME AAN DE ICCO-COÖPERATIE NAAR KWALITEITSVERBETERING heid richt het werk van de coöperatie zich op voed-

“Wij geven graag aan Kerk in Actie, omdat Kerk in Actie samenwerkt met betrouwbare partners. Bij een ramp bijvoorbeeld vragen veel organisaties om een donatie. Wij kiezen dan bewust voor een gift aan Kerk in Actie, omdat de hulp via kerken verloopt. Dat spreekt ons aan. We zijn actief

‘DE HULP VERLOOPT VIA KERKEN, DAT SPREEKT MIJ AAN’

selzekerheid en landbouwontwikkeling, noodhulp en het klimaat. Met de pijler bestaansrecht richt de coöperatie zich op het tegengaan van sociale uitsluiting. De partners zetten zich in voor het recht van mensen op land en natuurlijke bestaansbronnen, en hun recht op en toegang tot onderwijs en gezondheidszorg. Kenmerkend voor de coöperatie is dat deze twee pijlers met elkaar verweven zijn. Kerk in Actie werkt binnen de diverse coöperatieprogramma’s samen met verschillende partners (kerken, ngo’s, bedrijven en overheden) aan de realisatie van internationale solidariteit. De ICCO-coöperatie geeft Kerk in Actie nieuwe mogelijkheden voor het internationale diaconale werk

in de ZWO-groep in onze kerk en waren afgelopen jaar nauw betrokken bij de Veertigdagentijdcampagne. Door dat kerkenwerk was de veertigdagentijd best druk. Daarom kozen we bewust voor rust en bezinning. We hebben iedere woensdagavond heel sober gegeten, alleen brood. Het uitgespaarde geld ging in het speciale spaardoosje, voor Kerk in Actie.”

Inge van Laar Leusden

15


van de Protestantse Kerk in Nederland. Doordat Kerk

uitgangspunten van belang:

in Actie gebruik maakt van de kennis en ervaring van

• zichtbaarheid van de kernwaarden rentmeester-

de coöperatiepartners is het mogelijk het wereldwijde diaconaat zo goed mogelijk te blijven uitvoeren. De partners van Kerk in Actie delen de waarden gerechtigheid, barmhartigheid en rentmeesterschap, wat leidt tot versterking van de mogelijkheden.

schap, barmhartigheid en gerechtigheid; • een duidelijke verbinding met het kerkelijke netwerk; • mogelijkheden voor het ontwikkelen en onderhouden van wederkerig partnerschap; • het verbinden van missionair en diaconaal werk;

De samenwerking door Kerk in Actie binnen de ICCO-coöperatie:

• integratie van noodhulp in het reguliere werk in

• Brengt een krachtenbundeling tot stand die opti-

• in landen waar Kerk in Actie werkt zoveel mogelijk

de regio’s;

maal de potentie van het christelijk maatschappe-

focus op het versterken van de meest kwestbare

lijk middenveld in Nederland mobiliseert;

mensen en groepen.

• Internationaliseert het werk, onder andere door directe banden met de ACT Alliance en de regionale

Binnen de ICCO-coöperatie vertegenwoordigen drie

landenforums van de ACT Alliance;

regiocoördinatoren de werelddiaconaatsprojecten

• Geeft nieuwe investeringsmodellen de ruimte,

van Afrika, Azië en Latijns-Amerika in Nederland. Zij

door deelname aan het investeringsfonds van de

hebben de opdracht om in overleg met de regio’s de

ICCO-coöperatie;

doelstellingen van Kerk in Actie te realiseren.

• Helpt partners om alternatieve financieringsvormen te vinden om de verminderde overheidsfi-

Projecten in Europa en in het Midden-Oosten voert

nanciering op te vangen, door zich te richten op

Kerk in Actie zelfstandig uit, buiten het verband van

fondsenwerving in de landen waar de coöperatie

de ICCO-coöperatie. De reden hiervoor is dat Europa

werkt en door de mogelijkheden bij de Europese

niet valt onder het mandaat van ICCO. Ook wil Kerk in

Unie beter te benutten;

Actie nadrukkelijk zelf de regie houden over het werk

• Zoekt vormen van sociaal ondernemerschap die

in het Midden-Oosten.

recht doen aan de directe verbondenheid die gemeenten en particulieren met het werk van de

Eind 2013 is in opdracht van de generale synode

partners van Kerk in Actie willen vormgeven en

van de Protestantse Kerk de samenwerking tussen

ervaren;

Kerk in Actie en ICCO geëvalueerd. Hierbij is vooral

• Versterkt de ProCoDe-principes van de coöperatie

onderzocht hoe de decentralisatie van het werelddi-

en ontwikkelt nieuwe vormen van zeggenschap

aconaat is vormgegeven. Ook is onderzocht hoe de

en partnerschap in samenwerking met zuidelijke

betrokkenheid van Kerk in Actie op het beleid van de

partners.

ICCO-coöperatie is gewaarborgd en of de samenhang tussen het diaconale werk en het werk van de aparte afdeling Zending voldoende tot haar recht komt. De

1.7 SAMENWERKING BINNEN DE ICCO-COÖPERATIE

evaluatie is afgerond en de generale synode bespreekt de uitkomsten in april 2014.

Het ICCO investeringsfonds maakt nieuwe financieringsvormen voor het werk van de coöperatie mogelijk. Kerk in Actie neemt deel aan dit investe-

1.8 UITDAGINGEN VOOR KERK IN ACTIE

ringsfonds. Het investeringsfonds verstrekt leningen maar investeert ook in opkomende nieuwe bedrij-

In 2013 gaven vrijwilligers tijdens twee ontmoetingen

ven, om zo duurzame economische ontwikkeling te

met het bestuur van Kerk in Actie hun visie op de

stimuleren.

koers die Kerk in Actie volgt en de toekomststrategie die is vastgesteld. In Drachten en Middelburg is met

Bij de uitvoering van het werk en de keuze van partners en projecten door de ICCOcoöperatie zijn voor Kerk in Actie de volgende

16

betrokken vrijwilligers gesproken over de verbinding tussen Kerk in Actie en de plaatselijke gemeenten. Vrijwilligers verwachten van Kerk in Actie ondersteu-


ning zodat zij hun werk goed kunnen doen. Sommi-

1.10 PARTNERBELEID

gen spraken hun zorg uit over het gebrek aan draagvlak voor Kerk in Actie en over herkenbaarheid van de

Kerk in Actie werkt samen met organisaties in het

zending- en diaconaatsprojecten. De aanbevelingen

werkgebied. Zij zijn verantwoordelijk voor de planning

van de vrijwilligers zijn opgenomen in de plannen

en uitvoering van de door Kerk in Actie gesteunde

voor het nieuwe relatieprogramma van Kerk in Actie.

werkzaamheden. Kerk in Actie zoekt vanuit haar identiteit nadrukkelijk samenwerking met kerken en

Kerk in Actie stelt deze feedback zeer op prijs. Tegelijk

christelijke organisaties. Kerk in Actie wil het missio-

is het goed om te benoemen dat aan sommige zaken

naire en diaconale werk van haar partners versterken

al gewerkt wordt.

en waar mogelijk verbinden met het eigen werk van

In 2013 diende de Protestantse Kerk via de Conferen-

plaatselijke gemeenten in Nederland. In veel landen

ce of European Churches bij de Raad van Europa een

zijn juist kerken van groot maatschappelijk belang:

klacht in tegen de Nederlandse staat, wegens de be-

zij hebben een netwerk tot in de haarvaten van de

handeling van ongedocumenteerde vreemdelingen.

samenleving. Daarnaast wordt samengewerkt met or-

Dit nieuws genereerde veel media-aandacht. Ook

ganisaties waarvan de doelstellingen overeenkomen

werkte Kerk in Actie in 2013 al aan campagnes voor

met die van Kerk in Actie.

2014, waarbij nieuwe media een rol krijgen, in de vorm van een app en een online actieplatform. Kerk

Belangrijke criteria zijn het vermogen om reken-

in Actie maakte verder een begin met een themati-

schap af te leggen van de resultaten (accountability)

sche benadering van het werk in zes focusgebieden,

en transparantie. Ook geldt voor alles het principe

in plaats van een programmatische benadering.

“do no harm”. Steun van Kerk in Actie moet helpen problemen op te lossen en moet ze niet vergroten. Dit principe is vooral van belang in conflictgebieden. Bij

1.9 VERSTERKING VAN DE BAND MET PLAATSELIJKE GEMEENTEN

de partnerkeuze wordt ook gekeken naar de samenhang tussen de verschillende programma’s van Kerk in Actie en de mogelijkheden om met deze partners

Kerk in Actie wil laten zien dat zij voor, door en

samen te werken als het gaat om versterking van de

namens de gemeenten van de Protestantse Kerk in

betrokkenheid vanuit Nederland. Ook weegt Kerk in

Nederland haar werk uitvoert. Het nieuwe beleidsplan

Actie mee of er een sterke historische band (in natio-

verwoordt het als volgt: “Kerk in Actie wordt meer

naal of kerkelijk opzicht) is met een land.

Protestantse Kerk in Actie. In al het werk van Kerk in

Partnerschap houdt voor Kerk in Actie meer in dan

Actie staat het vergroten van eigenaarschap voorop.

een financiële relatie, hoe belangrijk die ook is.

Dit wil Kerk in Actie bereiken door te werken aan de

Partnerschap impliceert wederkerigheid: partners be-

herkenning van en de verbinding met het werk van

ïnvloeden elkaar en leren van elkaar. Daarom werken

Kerk in Actie in de plaatselijke gemeente.”

partnerorganisaties van Kerk in Actie mee aan uitwisseling met protestantse gemeenten in Nederland.

Het versterken van de band met plaatselijke gemeen-

Daarbij draait het om inspiratie, samen handelen,

ten is een van de belangrijkste prioriteiten van Kerk

gebed voor elkaar en het delen van gaven.

in Actie. Een automatische band met Kerk in Actie wordt minder vanzelfsprekend, waardoor Kerk in Actie als een van de vele goede doelen wordt gezien

1.11 LANDEN- EN REGIOBELEID

die een beroep doen op financiële steun. Projecten die worden aangedragen door individuele gemeente-

In de samenwerking met ICCO zijn keuzes gemaakt

leden krijgen soms de voorkeur boven het werk van

voor regio’s en landen. Daarbij wijkt de keuze die

Kerk in Actie. Bovendien richten andere christelijke

Kerk in Actie maakt soms af van de selectie die de

en algemene goede doelen zich steeds meer op de

ICCO-coöperatie maakt voor landen in verband met

kerk. In 2013 werkte Kerk in Actie daarom aan een

de aanvraag van overheidssubsidie. Dit is mogelijk

plan om de relatie met de plaatselijke gemeenten te

omdat Kerk in Actie voor het eigen werk niet afhan-

versterken. Het doel is om de binding die vanuit dit

kelijk is van overheidsfinanciering.

programma is ontstaan met ruim 500 gemeenten te

Kerk in Actie maakt haar eigen keuzes binnen het

verbreden naar meer gemeenten.

kader dat door de generale synode van de Protes-

17


tantse Kerk is vastgesteld. Kerk in Actie wil vanuit

• Er wordt kritisch gekeken naar de oplages van

haar eigen focus op landen waar christelijke ge-

het drukwerk. Het aantal bladen is de laatste

meenschappen kwetsbaar zijn, betrokken blijven bij

jaren verminderd. Kerk in Actie maakt zoveel

partners in landen en met projecten die niet direct in

mogelijk gebruik van digitale mailingen en pro-

aanmerking komen voor overheidssubsidies en stelt

beert de mailingen op papier te verminderen.

hiervoor daarom zelf middelen beschikbaar.

• De CO2 uitstoot wordt per jaar gecompenseerd

Kerk in Actie streeft naar meer samenhang tussen

Op de Groene Kerkendag in december 2013 is de

de verschillende programma’s. Ook de geschiedenis

toolkit Duurzaam Kerkbeheer geïntroduceerd. Op

van langdurige intensieve samenwerking van de

www.groenekerken.nl/duurzaamkerkbeheer presen-

Protestantse Kerk met kerken in sommige landen is

teert Kerk in Actie veel praktische informatie voor

een nadrukkelijke overweging bij het kiezen van de

kerken op het terrein van duurzaamheid.

via het Fairclimate fonds.

inzet voor landen en regio’s. Zowel ICCO als Kerk in Actie kiezen voor mensen in de meest kwetsbare positie. Er zijn landen, waar Kerk in Actie wel werkt

1.13 PERSONEELSFORMATIE 2013

en contacten heeft, maar ICCO niet. Om Zending en Werelddiaconaat met elkaar verweven te laten

Onderstaand vindt u de totale personeelsformatie

blijven, is het van belang voor die landen behalve

van Kerk in Actie, gesplitst in een basisformatie en

zendingsgeld ook diaconale gelden vrij te maken.

een formatie inzake bijzondere aanstellingen.

De omvang van de beschikbare gelden en de nood-

Naast deze betaalde krachten zijn ook talloze vrijwil-

zaak om de kosten beperkt te houden, maken het

ligers actief voor Kerk in Actie, zowel plaatselijk als

nodig keuzes te maken en in sommige gevallen het

in Utrecht. Het werk dat zij doen voor Kerk in Actie

werk in een land af te bouwen. Door selectief te zijn

is van onschatbare waarde. Ruim 20 vrijwilligers

in de keuze voor landen en projecten versterkt Kerk

zetten zich in voor allerlei werkzaamheden, zoals het

in Actie de slagkracht van haar werk.

opmaken en verzendklaar maken van Rondzendbrieven, het vertegenwoordigen van Kerk in Actie op beurzen en evenementen of het voorbereiden van

1.12 HOE DUURZAAM IS KERK IN ACTIE?

de Landelijke Diaconale Dag. Sommige van hen zijn wekelijks actief, anderen zijn op afroep beschikbaar. Tenslotte is er nog een groep van ongeveer zestig

Kerk in Actie wil graag duurzaam werken. Dat heeft

vertalers op wie Kerk in Actie als dat nodig is een

alles te maken met de opdracht om zorgvuldig om

beroep kan doen.

te gaan met de schepping. Vanuit de christelijke inspiratie en het besef van verantwoordelijkheid voor de schepping wil Kerk in Actie zelf duurzaam werken. Bijvoorbeeld door middel van het programma

1.14 BELANGRIJKE SAMENWERKINGSVERBANDEN

Groene Kerken, de samenwerking met het Fairclimate Fund en haar bijdrage aan Micha Duurzaam.

ACT Alliance De ACT Alliance is een alliantie van 130 kerken en

Ook het kantoor van Kerk in Actie werkt aan duur-

organisaties. De alliantieleden werken in 140 landen,

zaamheid. Duurzaamheid in de bedrijfsvoering draait

met een totaal beschikbaar jaarbudget van $ 1,5

om verminderen, veranderen en vergoeden. Duurza-

miljard. ACT zet zich in voor een rechtvaardige en

me bedrijfsvoering is een belangrijk doel waar Kerk

duurzame wereld en positieve en duurzame ver-

in Actie op de volgende manieren aan werkt:

andering. De ACT-leden hebben meer dan 25.000

• Gebruik van groene stroom (GreenChoice). Ook

medewerkers wereldwijd. Kerk in Actie werkt als lid

het water wordt hiermee verwarmd; • Bij de verbouwing van het dienstencentrum is

18

van de ACT Alliance samen met andere leden op het gebied van noodhulp, werelddiaconaat en Kinderen

goed gelet op energiezuinigheid. Voorbeelden

in de Knel. Kerk in Actie is samen met ICCO in 26

hiervan zijn: dubbelglas, klimaatbeheersing,

van de 33 landenforums van ACT vertegenwoordigd.

lampen met sensoren;

Daarnaast wordt actief meegewerkt aan werkgroe-


pen van de ACT Alliance. Voor Kerk in Actie is de

nationale diaconale werk. Het lidmaatschap van de

ACT Alliance het belangrijkste internationale ver-

Federatie staat open voor diaconieën die behoren

band voor noodhulp en gezamenlijke lobby.

tot de Protestantse Kerk in Nederland. Het is een zelfstandige organisatie die nauw samenwerkt met

Luisterend Dienen

de Protestantse Kerk in Nederland. In 2013 zijn in

Binnen Kerk in Actie kunnen kerkelijke gemeenten

het overleg o.a. aan de orde geweest het jaarplan

die zich rekenen tot de Gereformeerde Bond en

en de begroting voor 2014 en het jaarverslag over

anderen die zich verbonden weten met het gere-

2012. Daarnaast is het strategische beleid en de

formeerd belijden, via het programma ‘Luisterend

beleidsfocus met de federatie besproken.

Dienen’ een door henzelf geselecteerd deel van het diaconale werk ondersteunen. In het programma

Bestuurlijk Overleg

Luisterend Dienen werkt Kerk in Actie samen met de

Delen van het werk van Kerk in Actie (Werelddia-

Gereformeerde Zendingsbond (GZB). In 2013 is de

conaat, Kinderen in de Knel en Noodhulp) worden

samenwerking verder uitgewerkt en is via Luiste-

ondersteund en uitgevoerd mede namens de

rend Dienen en de GZB een gezamenlijke noodhul-

Doopsgezinde Broederschap, de Oud-Katholieke

pactie voor Syrië gevoerd.

Kerk, de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland, de Remonstrantse Broederschap, het

Federatie van Diaconieën

Leger des Heils, de Zevende Dags Adventisten, de

Kerk in Actie heeft regelmatig overleg met de Fe-

Unie van Baptisten Gemeenten, het Genootschap

deratie van Diaconieën over ontwikkelingen op het

der Vrienden (Quakers), de Vrijzinnige Geloofs-

terrein van diaconaat. De Federatie van Diaconieën

gemeenschap NPB en de YMCA Nederland. Kerk

behartigt de belangen van protestantse diaconieën

in Actie voert met hen minimaal twee maal jaar

en ziet toe op een juiste besteding van financiële

bestuurlijk overleg. Een convenant regelt de be-

middelen ten behoeve van het landelijke en inter-

stuurlijke verantwoordelijkheid van de deelnemers

Personeelsformatie Kerk in Actie Formatie t.b.v. Kerk in Actie (in fte’s) Basisformatie Kerk in Actie

Rekening 2013 (Gemiddeld)

Begroting 2013



32,11

31.96

33.00

33.47

C&F - fondsenwerving en donateursadm.*

8,37

9.09

6.98

8.54

C&F - Kerk in Actie Marketing Commucatie

10,98

11.01

9.50

10.78

51,46

52.06

49.48

52.79

5,09

7.70

6.90

7.72

Via afdeling Communicatie en fondsenwerving:

Bijzondere aanstellingen: Uitgezonden medewerkers/Togetthere Staf en ondersteunende afdelingen: 15%

14%

14%

14%

fte aandeel Kerk in Actie

% aandeel Kerk in Actie

11,10

11.80

10.81

11.12

Totaal Kerk in Actie

67,65

71.56

67.19

71.63

Totaal staf en ondersteunende afdelingen Directie Financiën & Control

2,00

2.70

2.78

2.76

21,86

23.58

21.24

21.23

C&F - servicedesk

7,33

8.00

7.70

9.11

HRM - P&O / Arbeidsvoorwaardenbeleid

7,13

10.25

6.33

7.36

35,83

39.78

39.15

38.99

74,15

84.31

77.20

79.45

Facilitaire Zaken

* Betreft de totale formatie van deze unit. De inzet ten behoeve van Kerk in Actie kan worden geraamd op 90%.

19


voor de diverse programma’s. In 2013 zijn in het overleg het jaarplan en de begroting voor 2014 en het jaarverslag over 2012 besproken. Daarnaast zijn de toekomststrategie en de beleidsfocus van Kerk in Actie besproken.

Micha Nederland Bij Micha Nederland draait het om goed doen en recht doen. Micha Nederland is een brede beweging van kerken en christelijke organisaties die invloed wil uitoefenen op het beleid en gedrag van organisaties, de overheid en individuen op het gebied van sociale en ecologische rechtvaardigheid. Kerk in Actie is lid van het bestuur van Micha Nederland en initiator van de Micha Cursus. In 2013 is de Noach Alliantie opgenomen binnen Micha Nederland. De Noach Alliantie gaat verder onder de naam Micha Duurzaam.

20


Kerncijfers baten en lasten Kerk in Actie (x € 1.000) Rekening 2013

Baten eigen fondsenwerving Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden

Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

€

€

€

€

€

25.353

26.753

25.771

28.087

32.386

450

450

450

500

550

4.701

570

1.365

8.408

15.032

233

1.245

570

Subsidies van overheden

315

Rentebaten

236

365

295

403

444

Overige baten

360

550

605

530

1.540

Totaal beschikbaar voor de doelstelling

31.414

28.688

28.718

39.173

50.522

Doelbestedingen subsidies en bijdragen

25.547

19.689

25.547

30.477

31.118

Doelbestedingen via eigen organisatie Totaal programma's Kosten beheer en administratie Werving baten (kosten eigen fondsenwerving) Totaal besteed aan de doelstelling Resultaat

7.111

6.893

7.837

7.610

6.609

32.659

26.581

33.384

38.087

37.727

1.033

1.027

1.081

1.010

1.620

2.342

2.707

2.844

2.989

3.180

36.033

30.313

37.308

42.087

42.526

-4.619

-1.625

-8.589

-2.914

7.997

(mutatie in bestemmingsreserves en/of -fondsen

Bestedingen 2013 Kerk in Actie Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

%

%

%

%

%


71%

65%

68%

73%

73%

Doelbestedingen via eigen organisatie

20%

23%

21%

18%

16%

3%

3%

3%

2%

4%

Kosten beheer en administratie Werving baten (kosten eigen fondsenwerving) Totaal

3%

6%

9%

8%

7%

7%

100%

100%

100%

100%

100%

6% Werving baten (kosten fondsenwerving)

Kosten beheer en administratie

20% Doelbestedingen via eigen organisatie

71% Doelbestedingen subsidies en bijdragen

21

Indonesië, Bali. Jaarverslag Kerk in Actie 2013 Mannen luisteren naar voorlichting

22

02. Zending

02 Zending

23


In de najaarszendingscollecte van 2013 stond het werk van Henriëtte Nieuwenhuis centraal. Zij werkt als diaconaal toeruster bij de Kerk van ZuidSumatra, de Gereja Kristen Sumatera Bagian Selatan (GKSBS). Deze kerk heeft een traumaverwerkingsprogramma opgesteld voor de bevolking. Eind 2012 vond in de provincie Lampung, één van de provincies waar de GKSBS aanwezig is, een uitbarsting van geweld plaats tussen autochtone Lampungnezen en Balinese migranten. Aan dit conflict liggen allerlei sociale, etnische en religieuze problemen ten grondslag. Na vier dagen waren 17 mensen vermoord, tientallen gewond, 200 gebouwen verwoest, landbouwgrond en sawa’s vernietigd en bijna 2.000 mensen gevlucht. De GKSBS bood noodhulp en voorzag de getroffen bevolking van goederen en geld voor de eerste levensbehoeften. De mensen in het gebied, en vooral ook de kinderen, bleken ernstig getraumatiseerd. Daarom organiseerde de GKSBS na verschillende gesprekken in de regio een kinderclub waar kinderen via knutselwerk hun ervaringen konden delen en verwerken. Medewerkers van de GKSBS, Henriëtte en 15 jongeren (zowel christenen als moslims) organiseerden samen dit project. De GKSBS ontving in 2013 € 70.000,-.

24

02. Zending

2.1 EIGENTIJDS ZENDINGSWERK

ters. Adriana de Fijter houdt zich bezig met internationale migratie, onder meer uit Myanmar.

Kerk in Actie werkt met haar zendingsprogramma aan twee van de zes focusgebieden van Kerk in

2. Tjeerd de Boer, Hong Kong

Actie:

In augustus 2013 vertrok Tjeerd de Boer met zijn

1. Geloven tegen de verdrukking in.

vrouw Kathleen Ferrier voor vier jaar naar Hong

Kerk in Actie wil een bondgenoot zijn voor ker-

Kong, China. Tjeerd is door Kerk in Actie uitgezon-

ken die als minderheid onderdeel zijn van een sa-

den als docent Missiologie aan het Luthers Theolo-

menleving. Samen met hen en de lokale partners

gisch Seminarie (LTS). Bij het LTS studeren jongeren

zet Kerk in Actie zich in voor een samenleving

uit diverse Aziatische landen. Zij worden opgeleid tot

met ruimte voor iedereen.

predikant en leren het Evangelie te verkondigen en

2. De kracht van levendige geloofsgemeen-

in de praktijk te brengen.

schappen. Kerk in Actie gelooft in de kracht van levendige

Verder onderhoudt Tjeerd contacten met kerken en

en gastvrije geloofsgemeenschappen. Als deel

christenen in China. Tjeerd zal partners en projecten

van de wereldkerk wil Kerk in Actie uitdagen en

in China bezoeken en de relaties van Kerk in Actie in

uitgedaagd worden, inspireren en geïnspireerd

China verder verdiepen. Tjeerd en Kathleen vinden

worden door christenen van over de hele wereld. Binnen deze twee focusgebieden hanteert Kerk in Actie drie speerpunten: het toegankelijk maken van het Evangelie, het opbouwen van gastvrije en levendige geloofsgemeenschappen en het bouwen

ZENDING IN 2013 GAAT OVER HET DELEN VAN GELOOF, HOOP EN LIEFDE

van bruggen tussen volken, kerken en religies, zodat vrede en verzoening mogelijk worden.

het bijzonder juist in deze tijd een aantal jaren in China te mogen wonen en werken: “Er verandert

Kerk in Actie voert op een eigentijdse manier zen-

momenteel zoveel in de wereld, waarbij de opkomst

dingswerk uit in 36 landen binnen en buiten Europa.

van China als economische en wereldmacht een

Zending anno 2013 gaat over het wereldwijd delen

cruciale rol speelt.”

van geloof, hoop en liefde. Kerk in Actie deelt haar gaven, maar deelt ook in de gaven van de wereld-

3. Kor Grit, Pakistan

kerk. Het zwaartepunt van het christendom ligt al

Sinds november 2013 werkt Kor Grit afwisselend in

heel lang niet meer in West-Europa. Kerk in Actie

Pakistan en Nederland. In Pakistan onderzoekt hij

laat zich graag inspireren door gelovigen wereldwijd.

de relaties tussen Pakistaanse christenen en andere

Door uit te wisselen en van elkaar te leren ontstaat

Pakistanen. Hij doet dit onder begeleiding van het

een completer beeld van God.

Christelijk Studie Centrum (CSC) in Rawalpindi en samen met de partnerkerk Church of Pakistan. In Nederland werkt hij als assistent-onderzoeker aan

2.2 UITZENDINGEN IN 2013

de faculteit religieuze studies en theologie van de Universiteit Utrecht.

Het uitzenden van medewerkers naar partnerorganisaties is een prachtige manier om kennis en inspi-

“Ik wens iedereen een vreedzame samenleving

ratie te delen en te ontvangen. Kerk in Actie zond in

toe. Een vreedzame samenleving en een relevante

2013 de volgende mensen uit naar het buitenland:

geloofsovertuiging, zodat er door die geloofsovertuiging vrede ontstaat,” aldus Kor. Hij hoopt dat door

1. Hendrie van Maanen, Thailand

het werk van Kerk in Actie muren worden afge-

Hendrie van Maanen is in april 2013 uitgezonden

broken, zowel in Pakistan als in Nederland. Hij zou

naar Thailand. Hendrie doceert daar het vak Nieuw

graag zien dat Nederlandse kerken zich verbinden

Testament aan het Mc Gilvary institute of Theology

met kerken in Pakistan.

in Chiang Mai in Thailand. Hij wordt vergezeld door zijn echtgenote Adriana de Fijter en hun twee doch-

25


4. Judith van den Berg-Meelis, Indonesië

bespreekbaar door het Bijbelverhaal van

Judith van den Berg-Meelis (getrouwd met Haiko

de verkrachting van Tamar (2 Samuël 13)

Meelis, drie kinderen) werkt sinds november 2013

te lezen met allerlei groepen. Veel vrouwen

op West-Timor aan de theologische faculteit van

in Zuid-Afrika hebben een ondergeschikte

de Universitas Kristen Artha Wacana (UKAW) in

positie en lijden onder huiselijk en seksueel

Kupang, als docent theologie. Deze universiteit is

geweld. Met de Tamar-campagne brengt het

opgericht door de kerk van West-Timor en Sumba.

Ujamaa Centrum het gesprek over geweld op

Daarnaast is zij als predikant verbonden aan de

gang en creëert het een veiliger situatie voor

Sumbanese kerk.

vrouwen. Het Umajaa Centrum ontving in 2013 € 30.000,- van Kerk in Actie.

De UKAW in Kupang leidt studenten op om als predikant te gaan werken in de Timorese en de Sumbanese kerk. Aan de UKAW volgen veel studenten uit Sumba hun theologische opleiding. Om die reden zal Judith ook regelmatig een bezoek aan Sumba brengen.

5. Margriet Westers, Palestina Sinds januari 2014 is Margriet Westers door Kerk in Actie uitgezonden naar Palestina en Israël. Ze woont en werkt afwisselend drie maanden bij partner Sabeel in Jeruzalem en drie maanden bij Kerk in Actie in Nederland. Zo zal ze de komende twee jaar contacten leggen tussen de christenen in Palestina en Nederland.

Contextueel bijbellezen helpt mensen in Zuid-Afrika en Brazilië in hun dagelijks leven. Het maakt dat ze

Bij Sabeel in Jeruzalem bevordert Margriet Westers

zich minder alleen voelen en dat ze in gesprekken

de contacten tussen christenen, joden en moslims.

hun dagelijks leven delen. Het inspireert hen om hun problemen bespreekbaar te maken, om misstanden

6. Ilja en Marleen Anthonissen, Israël

aan te kaarten in hun gezin, kerk en in hun wijk. De

Ilja en Marleen Anthonissen-van der Louw zijn voor

Bijbel wordt betrokken op het dagelijks leven, en is

vier jaar uitgezonden door Kerk in Actie als pastoraal

daardoor uiterst relevant.

werker in de Lutherse Redeemer Church in Jeruzalem en als onderwijsadviseur bij het Bethlehem Bible Nederlandse en Palestijnse christenen met elkaar in

Brazilië, Centro de Estudos Bíblicos (CEBI)

contact te brengen.

De Braziliaanse partner Centro de Estudos

College. Een belangrijk doel van hun werk is om

Bíblicos (CEBI: Centrum voor Bijbelstudies) is een oecumenische, onafhankelijke organi-

2.3 COMMUNICATIE VAN HET EVANGELIE

satie van vrouwen en mannen uit verschillende christelijke denominaties. CEBI steunt gemeenten en volksbewegingen in het hele

Kerk in Actie werkt al een aantal jaar met verschil-

land met Bijbelse vorming. CEBI probeert

lende partnerorganisaties in Latijns-Amerika en Afri-

mensen niet te ‘bekeren’, maar wil de bevol-

ka samen aan Contextueel Bijbellezen. Het doel van

king trainen in een manier van Bijbellezen

dit programma is om de Bijbel leesbaar en toepas-

die aansluit bij hun dagelijkse ervaringen en

baar te maken in verschillende culturele contexten.

leefwijze. Zo vroeg CEBI in 2013 met een seminar meer aandacht voor solidariteit met de inheemse volken in het land. In juli 2013

26

Zuid-Afrika, Ujamaa Centrum

vond een grote landelijke campagne plaats

Het Ujamaa Centrum in Pietermaritzburg,

waar CEBI bij betrokken was. De campagne

een partnerorganisatie van Kerk in Actie in

riep de regering op om meer te doen voor

Zuid-Afrika, maakte geweld tegen vrouwen

vrouwen die slachtoffer worden van (sek-

02. Zending

sueel) geweld. CEBI wil kwetsbare groepen

in Actie hebben bijgedragen. Zo werd er door de

een stem geven en gebruikt de Bijbel als een

aanwezigen gesproken over de manier waarop de

instrument om de samenleving te verande-

Bijbeltekst over de verkrachting van Tamar in ver-

ren. In 2013 ontving CEBI € 50.000,- steun

schillende culturen geïnterpreteerd wordt. Een Ne-

van Kerk in Actie.

derlandse groep vindt het moeilijk om hier iets over te zeggen en komt niet verder dan het misbruik in de Rooms-Katholieke kerk, terwijl van de Zuid-Afri-

Kerk in Actie streeft ernaar deze methode ook in

kaanse partnergroep iedereen wel iemand kent die

Nederland toe te passen. Dat is niet eenvoudig,

het slachtoffer werd van verkrachting. De uitwisse-

want de Bijbel speelt in de Nederlandse samenleving

ling levert een boeiend gesprek op. De Nederlandse

een andere rol dan in Afrika en Latijns-Amerika. Het

deelnemers zien dat dit verhaal niet alleen een

is in Nederland niet vanzelfsprekend om de Bijbel

verhaal van lang geleden is, en de Zuid-Afrikaanse

te gebruiken bij het aan de kaak stellen van sociale

aanwezigen ervaren solidariteit.

misstanden. Toch zijn er gemeenten die deze Bijbel-

Ook in andere plaatsen maakt Kerk in Actie con-

leesmethode toepassen en hiervoor Bijbelstudies

textueel bijbellezen mogelijk. In de zomer van 2013

van partnerorganisaties Umajaa of CEBI gebruiken.

vond in Kameroen na drie jaar de laatste cursus plaats, waarbij twintig mensen afstudeerden.

Kerk in Actie was betrokken bij een conferentie

De deelnemers leerden om met de methode van

over Intercultureel Bijbellezen aan Vrije Universiteit,

Ujamaa in de context van Kameroen te werken. In

waaraan verschillende partnerorganisaties van Kerk

juli ging in Guatamala een vergelijkbare cursus van

Indonesië, Sumatra. Openbaar vervoer in de stad.

27


start: een medewerker van de Braziliaanse partner CEBI leidt mensen op om deze methode van Bijbellezen te gebruiken in een context van extreem geweld.

2.4 OPBOUWEN VAN GASTVRIJE EN LEVENDIGE GELOOFSGEMEENSCHAPPEN De Kerk op Zuid-Sumatra (GKSBS) wil een diaconale kerk zijn. Henriette ondersteunt hen hierbij en brengt tegelijkertijd een uitwisseling tot stand tussen kerken in Nederland en Zuid-Sumatra rondom het

De vrijwilliger

thema diaconaat. Ook ontwikkelt ze trainingen voor diakenen en gemeenteleden. Via Henriette Nieuwenhuis ontstond waardevol contact tussen gemeenten in Nederland en gemeenten op Zuid-Sumatra. Twaalf jongeren bezochten in de zomer Zuid-Sumatra. De GKSBS bereidde samen met Togetthere een programma voor waardoor

“Zes keer per jaar stal ik een mooie selectie tweedehandsboeken uit bij ons in de kerk. Ik zorg dat de boeken er netjes uitzien en presenteer ze op genre. Mensen ko-

de Nederlandse bezoekers Indonesische jongeren zouden leren kennen. Zo ontmoetten ze studenten van de Islamitische Hogeschool en brachten ze vijf dagen door in gemeenten van de GKSBS. De gastvrijheid en het goede contact met moslimsjongeren bleef de Nederlandse bezoekers het meest bij.

‘MET DE VERKOOP WIL IK KINDEREN IN ACHTERSTANDSSITUATIES HELPEN’

Kerk in Actie werkt in Indonesië samen met 33 partnerkerken, waar de GKSBS er één van is. Kerk in Actie ontwikkelt met deze partners themaprogramma’s die relevant zijn voor de kerken in Indonesië en in Nederland. Eén van die thema’s is de diaconale

men van heinde en verre op deze boekenmarkten af. De opbrengst is voor Kinderen in de Knel, het kinderprogramma van Kerk in Actie. Met de verkoop wil ik kinderen in achterstandssituaties helpen. Dat heeft een heel persoonlijke reden. Ruim 20 jaar geleden verloor ik mijn 14-jarige dochter na een val met de fiets. Het lukte me daarna niet meer om mijn werk in het onderwijs te doen. Ik ben toen vrijwilligerswerk gaan doen. De boekenmarkt is voor mij inmiddels een levensvervulling geworden.”

Maarten Cok Rockanje

28

roeping van de kerk. Een werkgroep met afgevaardigden uit verschillende kerken, onder wie Henriëtte, zette een training op over ‘transformatief diaconaat’. De training is erop gericht om sámen met de hulpvrager problemen op te lossen, in plaats van dit vóór hem te doen. In 2013 is deze driedaagse training in drie verschillende kerkgemeenschappen in Indonesië gehouden. De deelnemers gaven aan een nieuwe visie te hebben ontwikkeld op diaconaat en kregen tips om in hun eigen kerk en gemeenschap diaconaat op te zetten.

2.5 BOUWEN VAN BRUGGEN Kerk in Actie werkt in Ghana, Kameroen, Nigeria en Mali met partners aan een programma voor religie en vrede. Het doel is het continueren van stabiliteit

02. Zending

op plekken waar moslims en christenen samenleven.

minderheid leven onder moeilijke omstan-

Daarnaast steunt Kerk in Actie kleine lokale kerken

digheden. Zo werkt Kerk in Actie via partners

die opkomen voor de rechten van de christelijke

aan vrede en stabiliteit in Afrikaanse landen.

minderheid in het noorden van deze landen. De St. Pauls University ontving in 2013 € Lokale christelijke leiders (uit deze en anderen Afri-

90.000,-

kaanse landen) kunnen in de Keniaanse hoofdstad Nairobi terecht voor een masterstudie in Islam en Christen-Moslimrelaties. In de Sahelregio woont een

2.6 PARTNER IN NOOD

grote christelijke minderheid vanouds vreedzaam te midden van de lokale moslimgemeenschap. Het

In Syrië is sprake van onvoorstelbaar leed, nu er

recente geweld in Mali en Nigeria maakt duidelijk

sinds 2011 een burgeroorlog woedt. Kerk in Actie

dat werken aan vrede noodzakelijk blijft.

heeft al tientallen jaren twee vaste partners in Syrië. De grootste kerk in Syrië, de Grieks Orthodoxe Kerk, en de kleinere Syrisch Orthodoxe Kerk. Beide kerken

Kenia, St. Paul’s University

noemen zich Kerk van Antiochië en het gehele Oos-

In Nairobi werkt Willem Jansen, uitgezonden

ten. Kerk in Actie vertegenwoordigde de Protestant-

medewerker van Kerk in Actie, als docent

se Kerk toen de nieuwe Patriarch van Antiochië (die

Christen-Moslim relaties aan de christelijke

in Damascus resideert) in de Libanese hoofdstad

St. Paul’s University (SPU). Jonge Afrikaan-

Beirut werd “getroond”.

se potentiële kerkleiders maken onder zijn leiding kennis met de islam. De SPU is een

De kerkelijke hulpverlening voor de slachtoffers van

snel groeiende universiteit die theologen en

de burgeroorlog in Syrië is belangrijk, nu steeds

ontwikkelingswerkers opleidt om de kerk in

meer hulpverleningsinstanties hun hulp terug-

Afrika te dienen. De universiteit geniet brede

trekken. Tientallen organisaties in Syrië verlenen

internationale erkenning, omdat ze ver-

op grote schaal hulp, in samenwerking met het

nieuwend onderwijs aanbiedt en studenten

Grieks-Orthodoxe Patriarchaat van Antiochië. Kerk

confronteert met actuele vraagstukken in de

in Actie is als partner van de Grieks-Orthodoxe Kerk

Afrikaanse samenleving.

direct betrokken bij deze hulp.

De SPU runt een kenniscentrum voor christen-moslimrelaties midden in Eastleigh, de

Op een bijeenkomst met de kerken uit de regio in

enige islamitische wijk van Nairobi. Het ken-

Genève sprak speciaal gezant van de Verenigde

niscentrum is opgezet als onderdeel van een

Naties voor Syrië, Lakhdar Brahimi, zijn waardering

Mennonitisch vredescentrum. In Eastleigh

uit voor kerken die actief blijven in de regio. “We zijn

wonen voornamelijk etnische Somaliërs uit

dankbaar dat jullie hulp bieden zonder te vragen of

Noord-Kenia en vluchtelingen uit buurland

het voor een man of vrouw is, een kind, een gelo-

Somalië. Docenten en studenten van de SPU

vige of ongelovige, of een moslim,” aldus Brahimi.

brachten in 2013 met een publicatie de wijk

Door aan iedereen hulp te bieden, ongeacht poli-

Eastleigh in kaart. Door dit project deden

tieke kleur of religieuze achtergrond, investeren de

de christelijke studenten praktijkervaring op

partners van Kerk in Actie de toekomst van Syrië.

en ontstonden er vriendschappen tussen studenten.

Nu veel hulpverleningsorganisaties zich terugtrekken uit Syrië, richten de partnerkerken zich steeds meer

In 2013 studeerden vijf studenten af die nu in

op het verlenen van humanitaire en diaconale steun

hun eigen context actief zijn in de samenwer-

aan de bevolking. Zo voorzien ze gevluchte burgers

king tussen christenen en moslims. De SPU

van voedsel en kleding. Kerk in Actie wil de Syrische

heeft inmiddels enkele tientallen christelij-

partners vanuit Nederland zo goed mogelijk steunen,

ke studenten en een islamitische student

en bracht daardoor tot nu toe bijna € 1.000.000,-

opgeleid. Toegepaste kennis van de islam

op. Kerk in Actie behoort internationaal gezien tot

is relevant voor internationale studenten uit

een van de belangrijkste bondgenoten van Syrische

omliggende landen, waar christenen vaak als

kerken.

29


2.7 KERK IN ACTIE PINKSTERFEEST: FEEST VAN VEELKLEURIGHEID Kerk in Actie viert wereldwijd geloven jaarlijks tijdens het Pinksterfeest, vanaf 2014 de Kerk in Actie Werelddag. Op 25 mei 2013 ontmoetten christenen uit binnen- en buitenland elkaar in het Veluwse dorp De Glind, rondom het thema Feest van Veelkleurigheid. Met meertalige zang, heerlijke gerechten en inspirerende verhalen van christen uit andere delen van de wereld vierden zij de eenheid van de wereldwijde kerk. Willem Jansen en Heleen Joziasse waren aanwezig, samen met een collega van de St. Pauls University en Bernadette Massaquoi, een studente uit Sierra Leone. Zij vertelde aan de bezoekers hoe zij christen werd en nu leeft in een moslimomgeving. Op de St. Pauls University leert ze de brug te slaan naar de moslimgemeenschap. Zo leerde ze Arabisch en leest ze samen met moslims teksten uit de Bijbel en de Koran, om een goed inhoudelijk gesprek te kunnen voeren. Bernadette hield de aanwezigen een spiegel voor: hoe ga jij om met landgenoten die in de minderheid zijn? Door de ontmoeting met gasten uit verschillende delen van de wereld deelden de bezoekers in de diversiteit van gelovigen en in de veelkleurigheid in Christus.

30

02. Zending

Zending (x € 1.000) Rekening 2013

Baten eigen fondsenwerving

Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

€

€

€

€

€

9.127

9.612

9.592

10.215

11.139

5

14

3

Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden

69

Subsidies van overheden Rentebaten

52

100

46

88

77

119

400

404

243

427


9.367

10.112

10.047

10.561

11.646


6.762

7.051

7.854

8.687

7.753


2.406

2.638

2.967

2.608

2.344

Totaal programma

9.167

9.689

10.821

11.295

10.097

430

457

493

423

510

Overige baten

Kosten beheer en administratie Werving baten (kosten eigen fondsenwerving) Totaal besteed aan de doelstelling Resultaat

737

851

876

913

1.019

10.334

10.997

12.190

12.631

11.626

-967

-885

-2.143

-2.069

20


Bestedingen 2013 Zending Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

%

%

%

%

%


66%

64%

64%

69%

67%


23%

24%

24%

20%

20%

4%

4%

4%

3%

4%


4%

7%

8%

7%

7%

9%

100%

100%

100%

100%

100%

7% Werving baten (kosten eigen fondsenwerving)




31

India, CARDS. Jaarverslag Kerk in Actie 2013 Een groep kinderen eet curry met naanbrood.

32

03. Werelddiaconaat

03

Werelddiaconaat

33


Tijdens Kerst stelde Kerk in Actie de situatie van de Dalit-kinderen in India centraal. Nog steeds worden er wereldwijd 260 miljoen mensen gediscrimineerd en achtergesteld vanwege kasteloosheid. Dalit-kinderen gaan daardoor vaak niet naar school. Partnerorganisatie Cards (Community and Rural Development Society) pakt dit probleem bij de wortel aan. Tijdens voor- en naschoolse bijeenkomsten, Bala Bata’s genoemd, krijgen kinderen huiswerkbegeleiding, muziek, dans en sport. Cards werkt in 80 dorpen op het platteland en streeft niet alleen naar schoolgang door de kinderen maar ook naar verbetering van de situatie van de ouders. Met de bijdrage van Kerk in Actie was Cards in 2013 opnieuw in staat om ruim 10.000 kinderen te bereiken via de Bala Bata’s (letterlijk ‘weg van de kinderen’). Dat zijn 1.440 kinderen meer dan in het voorgaande jaar. Voor 3.000 van deze kinderen geldt dat ze zonder de inzet van Cards niet naar school zouden zijn gegaan! Cards staat goed bekend bij de overheid in het district Ranga Reddy en werkt nauw samen met andere organisaties. Het werk van Cards ontving in 2013 € 20.000.

34

03. Werelddiaconaat

3.1 WERELDDIACONAAT: ZES FOCUSGEBIEDEN

3.3 KINDEREN IN DE KNEL

De drie kernwaarden van het programma Wereld-

De zeven regiokantoren voeren het Kinderen in

diaconaat zijn: gerechtigheid, barmhartigheid en

de Knel-programma van Kerk in Actie uit. In alle

rentmeesterschap.

regio’s wordt, samen met lokale partnerorganisaties,

Kerk in Actie werkte in 2013 namens de plaatselijke

gewerkt aan het verbeteren van de leefomstandighe-

protestantse gemeenten in Nederland in veertig

den van kinderen, o.a. seksueel misbruikte kinderen,

landen. De met fondsen van het Werelddiaconaat

werkende kinderen, kinderen die op straat leven en

gefinancierde projecten worden in acht regio’s,

kinderen die leven in oorlogsgebieden.

via zeven regiokantoren uitgevoerd. Op het Midden-Oosten na wordt het werk van Kerk in Actie in

Kerk in Actie is actief lid van de campagnecoalitie

het buitenland uitgevoerd door de ICCO-coöperatie.

“Stop Kinderarbeid”. Eind 2013 werd met de vijf

De lokale partnerorganisaties van Kerk in Actie

andere leden van deze coalitie gewerkt aan een

zijn vaak kerkelijk en oecumenisch van oorsprong.

grootschalig en meerjarig programmavoorstel, dat

Indien het niet mogelijk is om met zulke ‘natuurlijke’

begin 2014 aan het Ministerie van Buitenlandse

partners samen te werken, wordt het Werelddiaconaat uitgevoerd door organisaties met een seculiere

IN ALLE REGIO’S WORDT GEWERKT AAN HET VERBETEREN VAN DE LEEFOMSTANDIGHEDEN VAN KINDEREN.

of andere identiteit. De kwaliteit van het project staat altijd voorop. Waar mogelijk, wordt geprobeerd om het werk van Zending en Werelddiaconaat met elkaar te verbinden. Het team Zending begeleidt vooral het werelddiaconale werk in het Midden-Oosten en in Oost-Europa. Kerk in Actie en ICCO zijn lid van de ACT Alliance, het internationale oecumenische netwerk waarin kerken en kerkelijke organisaties wereldwijd samenwerken op het gebied van

Zaken ter financiering wordt gepresenteerd. Daarbij

structurele ontwikkeling en noodhulp.

zijn projectvoorstellen van partnerorganisaties van Kerk in Actie in India, Mali en Zimbabwe opgeno-

Het Werelddiaconaat werkte in 2013 aan conflict-

men. In deze landen wordt ingezet op zones, waar

transformatie en democratisering, voedselzekerheid

bewoners, bedrijven en autoriteiten gezamenlijk

en klimaatverbetering. Op beperkte wijze werd

actief zijn om kinderarbeid uit te bannen.

ingezet op gezondheidszorg en economische ontwikkeling.

3.4 AZIË 3.2 REGIOKANTOREN: PROGRAMMATISCHE SAMENWERKING

Het werelddiaconale werk van Kerk in Actie wordt uitgevoerd door twee regiokantoren. Via het kantoor in de regio Zuid-Centraal Azië is Kerk in Actie actief

De zeven regiokantoren van Kerk in Actie werken

in India, Nepal, Bangladesh, Pakistan en Kirgizië. In

vanuit een programmatische benadering. Dit houdt

Zuid-Oost Azië gebeurt dit in Myanmar, Indonesië en

in dat partnerorganisaties samenwerken binnen be-

Cambodja.

paalde thema’s. Door de samenwerking kunnen de partners van elkaar leren en samen meer bereiken

3.4.1 ZUID-CENTRAAL AZIË

in het beïnvloeden van beleid van de overheid. Door

Het jaar 2013 kenmerkte zich voor deze regio door

gerichte capaciteitsopbouw versterken de zeven

redelijke stabiliteit. Wel heerste er in Bangladesh

regiokantoren de organisatorische slagkracht van

onrust voorafgaand aan de verkiezingen, waardoor

hun partnerorganisaties. Omdat de lokale collega’s

het openbare leven grotendeel tot stilstand kwam.

op die kantoren taal en context goed kennen, zijn zij

Dit had directe economische gevolgen voor degenen

bij uitstek geschikt om de partnerorganisaties hierin

die normaal net rond kunnen komen. Het instorten

te begeleiden.

van de textielfabriek Rana Plaza leidde tot interna-

35


tionale aandacht voor de misstanden in de textielsector. Nederland vervulde een positieve rol in het overleg met bedrijven en de Bengaalse overheid om te werken aan verbetering. In India nam de economische groei in 2013 af. Inflatie leidde tot prijsstijgingen. Van de 1,2 miljard inwoners moet 68 procent rondkomen van minder dan twee dollar per dag. De prijsstijgingen treffen dan ook vooral de vele armen in het land. Positief nieuws uit India was de aanname van de nationale ‘wet voor de voedselzekerheid’, die kan bijdragen aan een betere voedselsituatie voor kinderen tot zes jaar oud. Ook nam het parlement een wet aan die discriminatie op basis van kaste moet verminderen.

De ambassadeur

Partners zullen zich inzetten voor een goede uitvoering van deze wetten. Nepal boekte vooruitgang om te komen tot een nieuwe grondwet. Ook in Pakistan werd de bevolking geconfronteerd met een toename in de kosten voor het dagelijks onderhoud. Kerk in Actie werkte hier aan het versterken van vrede en harmonie in

“In september bezocht ik de organisatie Cards in India, het kerstproject van Kerk in Actie. Cards komt op voor Dalit-kinderen, kastelozen. Ik weet nog hoe boos ik werd toen

de semi-stedelijke gebieden van Rawalpindi en Islamabad, waar 1.100 mensen deelnamen aan een training op het gebied van conflictbeheersing. In de grote dynamiek van Pakistan lijkt het misschien een kleine bijdrage, maar vrede begint bij de gewone man en vrouw. Kerk in Actie werkt in Pakistan ook

‘ZO BRENG JE HET PROJECT DICHTERBIJ’

aan betere zorg voor geestelijk gehandicapte kinderen. Drie partners helpen ouders om zich te organiseren en gezamenlijk op te komen voor de rechten en de belangen van deze kwetsbare groep. Een soorgelijk programma voert Kerk in Actie uit in Kirgi-

ik zag dat deze kinderen in een uitzichtloze situatie leven, puur vanwege hun afkomst. Cards biedt Dalit-kinderen voor en na schooltijd huiswerkbegeleiding, muziek, dans en sport. Zo krijgen ze weer zelfvertrouwen, verbeteren hun schoolprestaties en ontdekken ze dat ze er wel bij horen. Terug in Nederland heb ik als ambassadeur in verschillende kerken over mijn reis en het werk van Cards verteld. Zo breng je het project dichterbij, het komt dan meer tot leven. En natuurlijk heb ik mensen van harte opgeroepen de kerstcampagne te steunen!”

Jantine Sonnenberg

Bezocht Kerk in Actie-partner Cards in India 36

zië. Partners werken daar met 22 lokale organisaties in diverse gebieden van het land, zodat ouders van gehandicapte kinderen zich beter organiseren en er betere voorzieningen gerealiseerd worden voor deze vaak buitengesloten groep in de samenleving.

3.4.2 ZUID-OOST AZIË Enkele belangrijke ontwikkelingen in de landen waar Kerk in Actie werelddiaconaat uitvoert, zijn de democratisering van Myanmar (voorheen Birma) en de verslechtering van de mensenrechtensituatie in Cambodja. In Myanmar nam de persvrijheid toe en liet de overheid een groot aantal politieke gevangenen vrij. Ook sloot de overheid vredesakkoorden met verschillende gewapende etnische groepen. Hoewel er positieve veranderingen plaatsvinden in Myanmar is dit land nog steeds het armste land in de regio. Kerk in Actie richt zich op het verbeteren van de voedsel-

03. Werelddiaconaat

situatie van de bevolking en versterking van de prille

politiek thema.

democratie. Zo werkt bijvoorbeeld de partner Swe

In Zimbabwe zijn de verkiezingen ondanks negatieve

Tha Har aan een vredesdialoog tussen boeddhisti-

voorspellingen relatief rustig verlopen. Een democra-

sche en moslimgemeenschappen. Ook trainde de

tie en economische groei zijn echter nog steeds ver

partner WON (Women Organisation Network) 200 vrouwen in burgerschap en openbaar bestuur. Door de inzet van TLMI (The Leprosy Mission International) kregen 62 families toegang tot financiering om een micro-onderneming te starten. 2013 was voor Cambodja een jaar waarin de

HET IS VAN BELANG DAT OOK DE ALLERARMSTEN IN DE SAMENLEVING PROFITEREN VAN DE ECONOMISCHE VOORUITGANG.

land-onteigeningen toenamen. Ook ontbossing en een verdere afname van de vrijheid van meningsuiting zijn zorgelijke ontwikkelingen. Tijdens de

weg. De partners van Kerk in Actie die zich richten

verkiezingen bleek dat de politieke partijen op een

zich op het versterken van de stem van arme bewo-

manipulatieve manier proberen om de jeugd voor

ners in volkswijken hebben in 2013 hun samenwer-

zich te winnen. Het werk van partner YRDP richt

king tussen steden succesvol geïntensiveerd. De

zich erop om jongeren te helpen een maatschap-

steun aan de Zimbabwe Council of Churches en aan

pijkritische houding te ontwikkelen.

een groep van actieve predikanten droeg bij aan een vreedzaam verloop van de verkiezingen.

In het algemeen kenmerkt de regio Zuid-Oost Azië

Zuid-Afrika bereidt zich voor op verkiezingen in

zich door snelle economische groei. Helaas gaat

2014, het zal gaan over belangrijke thema’s, zoals de

deze groei gepaard met een groeiende kloof tussen

slechte basisvoorzieningen, lage lonen en de kloof

arm en rijk. Daarom is het van belang dat ook de

tussen rijk en arm. Kerk in Actie zal zich concentre-

armsten in de samenleving profiteren van de eco-

ren op verbetering van de lonen en levensomstan-

nomische vooruitgang, bijvoorbeeld doordat zij hun

digheden van landarbeiders en hun gezinsleden.

producten voor een goede prijs kunnen verkopen. Het regiokantoor werkt hieraan en heeft als doel

Terwijl de SACC (Zuid Afrikaanse Raad van Kerken)

de rechtspositie van de de meest kwetsbaren te

zich in crisis bevindt, verloopt de samenwerking met

versterken.

de regionale Raad van Kerken van Kwa-Zulu Natal (KZNCC) in de bestrijding van hiv/aids voorspoedig. De samenwerking met partners van de ACT Alliance

3.5 AFRIKA

wordt geïntensiveerd. Kerk in Actie deelt kantoren en bereidt programma’s voor met onder meer Chris-

Het Werelddiaconaat van Kerk in Actie was in 2013

tian Aid, Dan Church Aid, Norwegian Church Aid en

in Afrika onder meer actief in de volgende landen:

de Church of Sweden.

Zuid-Afrika, Zimbabwe en Malawi, Ghana, Burkina Faso, Liberia, Sierra Leone, DR Congo, Oeganda,

3.5.2 WEST-AFRIKA

Kenia, Soedan.

Vanuit het regiokantoor in de Malinese hoofdstad Bamako behartigt Kerk in Actie de relaties in Ghana,

3.5.1. ZUIDELIJK AFRIKA

Liberia, Sierra Leone en Burkina Faso. De actuele

In zuidelijk Afrika concentreert het werelddiaconale

spanning in Mali, met geweld in het noorden en het

werk van Kerk in Actie zich in Zuid-Afrika, Zimbabwe

risico van religieuze conflicten, leidt tot een groeien-

en Malawi. De politieke context in deze drie landen

de betrokkenheid van Kerk in Actie in Mali. In eerste

geeft aanleiding tot zorg en dit is van invloed op

instantie betrof dit alleen noodhulp, inmiddels stuurt

uitvoering van de programma’s. In de aanloop naar

Kerk in Actie ook aan op interreligieuze dialoog, om

de verkiezingen in Malawi, die gepland zijn in 2014,

bij te dragen aan vrede en stabiliteit in het land. Als

werd de vrijheid van meningsuiting ingeperkt. Kerk

de (financiële) betrokkenheid bij Mali na 2013 verder

in Actie werkt in Malawi vooral aan moeder- en kind-

wordt geïntensiveerd, dan leidt dit haast onvermijde-

zorg. De betaalbaarheid van de zorg is een nieuw

lijk tot een inkrimping van het werk van Kerk in Actie

37


in Sierra Leone en/of Liberia.

In Ghana zetten de partners stappen om de lange

Liberia en Sierra Leone bevinden zich beide in een

historie van bijdragen aan basisgezondheidszorg via

post-conflictfase en dit leidt tot een geleidelijke

de Presbyteriaanse Kerk van Ghana af te bouwen.

verschuiving van de focus van de ICCO-coöperatie,

In plaats daarvan zal de betrokkenheid bij voedsel-

waarbinnen het werelddiaconaat vorm krijgt. In

programma’s worden geïntensiveerd. Ook krijgt de

Sierra Leone is een nieuw programma in voorberei-

samenwerking binnen het landbouwprogramma

ding dat zich richt op versterking van de tuinbouw,

van de Presbyteriaanse Kerk een andere focus; in

waarbinnen kansarme jongeren een stabiel inkomen

de komende jaren staat vooral het verbeteren van

opbouwen. In Liberia vervullen de partners een

productie en verkoop van kariténoten centraal.

belangrijke rol door transparantie van het bestuur en participatie van onderop te bevorderen. Een aanzet

3.5.3. CENTRAAL- EN OOST-AFRIKA

werd gemaakt tot het identificeren van een nieuwe

Deze regio omvat diverse brandhaarden en gebieden

focus voor Kinderen in de Knel, waarbij de bestrij-

met enorme economische potentie, wat leidt tot

ding van mensenhandel en kinderarbeid en het

verscherpte conflicten over land en andere natuur-

bevordering van het beroepsonderwijs binnen spe-

lijke hulpbronnen. De omvang van de nieuwe crisis

cifieke productketens vanaf 2014 verder vorm krijgt.

die eind 2013 uitbrak in Zuid-Soedan heeft iedereen

Zuid-Soedan. Noodhulp aan vluchtelingen.

38

03. Werelddiaconaat

verrast, zowel binnen als buiten de regio. Kerk in Ac-

chaos en burgeroorlog. Tegelijkertijd is er

tie verleent op beperkte schaal noodhulp en streeft

een jonge bevolking die graag werkt aan de

ernaar om de duurzame ontwikkeling op het gebied

opbouw van het eigen land.

van voedselzekerheid, onderwijs en participatie in de besluitvorming voortgang te geven. In Oost-Con-

De Episcopal Church of Sudan (ECS) ontving

go is de situatie niet veel beter. Het veldkantoor in

van Kerk in Actie in 2013 een bijdrage van

Oost-Congo begon met een kleinschalig Kinderen

€ 19.000 waarmee op vier basisscholen de

in de Knel-programma, gericht op kinderen die het

kwaliteit van het onderwijs werd verbeterd.

risico lopen om door milities te worden ingelijfd. De

Hiermee worden op dit moment onge-

vrijheid van meningsuiting is in Oost-Congo ernstig

veer 2.500 leerlingen bereikt. De docenten

aangetast en mensenrechtenactivisten zijn regelma-

worden getraind in een betere planning van

tig slachtoffer van geweld. Kerk in Actie ondersteunt

het onderwijs en de scholen krijgen basale

daarom mensenrechtenorganisaties in zowel Oost-

leermiddelen; schoolboeken, stoelen en

als West-Congo.

schoolborden.

In Kenia krijgt de samenwerking met drie partners

De jonge en dynamische partnerorganisa-

op het terrein van kinderrechten steeds meer vorm.

tie Youth Anti-Aids Organisation (YAASO)

Zo profiteert de African Divine Church (ADC) van de

ontving in 2013 van Kerk in Actie € 26.000

expertise van de nationale kinderrechtenorganisa-

om op 39 basisscholen in het oosten van

tie, die op zijn beurt weer profiteert van het brede

Zuid-Soedan de kennis over hiv/aids te

netwerk van de kerk om mensen te mobiliseren in

verbeteren en leerlingen, leerkrachten en

de strijd tegen kinderarbeid.

de hele gemeenschap te betrekken bij het

In het noorden van Oeganda heeft de terreur van

beperken van de risico’s op infectie. De

het Verzetsleger van de Heer (LRA) diepe sporen

ervaring leert dat je met voorlichting over hiv/

nagelaten. Kerk in Actie neemt deel aan een groter

aids niet vroeg genoeg kunt beginnen. Veel

programma van de ICCO-coöperatie, gericht op

basisschoolleerlingen in Zuid-Soedan zijn

voedselzekerheid. De resultaten zijn positief; de

ouder dan Nederlandse leerlingen, omdat ze

capaciteit van lokale partners is versterkt op het

door de burgeroorlog vaak niet naar school

gebied van landbouwvoorlichting, spaarsystemen,

konden.

opslag, verkoop en rampenbestrijding. De lokale netwerken van de ACT Alliance in de hele regio krijgen

Meisjes in het basisonderwijs leren dat zij

geleidelijk meer vorm, hoewel de verhouding tussen

de moeite waard zijn en dat alleen zij zelf

goed georganiseerde internationale partners en

bepalen wat er wel of niet met hun lichaam

minder goed geoutilleerde lokale kerken en organi-

gebeurt. Het bevorderen van eigenwaarde

saties soms ook tot de nodige spanning leidt. Een

en ‘nee’ leren zeggen is de basis van de

interessante ontwikkeling bij het regiokantoor is de

werkwijze van YAASO. De leerlingen worden

introductie van het concept Churches and Commu-

door middel van drama en muziek intensief

nity Mobilization Process (CCMP), dat oorspronkelijk

betrokken bij deze boodschap. Op de basis-

afkomstig is van Tear Fund. In 2013 zijn plannen

scholen zijn anti-aids clubs opgericht. Zestig

uitgewerkt om dit concept te gebruiken bij de ver-

leiders van de lokale gemeenschap werden

sterking van de betrokkenheid van lokale geloofsge-

getraind in het bestrijden van hiv/aids en het

meenschappen bij hun eigen ontwikkeling.

bevorderen van goede hygiëne. Zo wordt het taboe rond hiv/aids doorbroken en wordt het een onderwerp waarover openlijk kan

Kerk in Actie werkt in Zuid-Soedan samen

worden gepraat.

met drie partnerorganisaties die het onderwijs aan kwetsbare kinderen versterken en hun welzijn verbeteren. Zuid-Soedan is sinds

3.6 LATIJNS-AMERIKA

2011 een onafhankelijk land. Eind 2013 bleek hoe fragiel de vrede in Zuid-Soedan is. Het

Kerk in Actie werkt in Centraal- en Zuid-Amerika in

risico bestaat dat dit jonge land afglijdt naar

de volgende landen: Nicaragua, Guatemala, Brazi-

39


lië, Peru, Bolivia, Paraguay en Colombia. Een van

seksueel geweld tegen vrouwen en jongeren, op de

de voorbeelden van het werk in deze landen is

situatie van kinderen in Brazilië en Colombia, en op

Mencoldes, een stichting van de Mennonieten in

inheemse volkeren in het uitgestrekte Gran Chaco

Colombia.

gebied.

3.6.1. CENTRAAL-AMERIKA

In Colombia werd een programmacoalitie gereali-

In Centraal-Amerika wendde Kerk in Actie haar

seerd die zich gaat richten op kinderen in de knel.

fondsen vooral aan voor projecten die gericht zijn

De partnerorganisaties kwamen tot een gezamenlij-

op het tegengaan van kinderarbeid in Guatemala en

ke opzet van programma’s. Deze opzet heeft als doel

Nicaragua. Dit is in lijn met de campagne Stop Kin-

zoveel mogelijk kinderen uit het arbeidsproces te

derarbeid, waaraan Kerk in Actie actief deelneemt.

halen en te houden.

Er is veel tijd en energie gestoken in het identificeren van nieuwe partnerorganisaties, die zich inzetten

In Brazilië werd een programma gestart om kwets-

voor deze problematiek. Tot nu toe is het nog niet

bare kinderen te steunen. In Brazilië bestaan moge-

gelukt om een serieuze coalitie voor het kinderrech-

lijkheden om kerken actief te betrekken in de strijd

tenprogramma in de regio op te bouwen, hoewel er

tegen geweld onder jongeren. Om die mogelijkhe-

veel is gedaan om de partnerorganisaties hiervoor te

den in kaart te brengen, wordt in 2014 een verken-

motiveren. Uiteindelijk hebben zij zich wel aangeslo-

nend onderzoek uitgevoerd.

ten bij al bestaande fora. Het programma in het Gran Chaco gebied, dat een Daarnaast ligt in dezelfde landen het accent op

deel van Argentinië, Bolivia en Paraguay bestrijkt,

preventie en bescherming van vrouwen en kinderen

nam in 2013 ook economische initiatieven en initi-

tegen seksueel geweld. Het is een thema dat nauw

atieven die zich richten op klimaatverbetering op.

verbonden is met de mensenhandel, die steeds gro-

Kerk in Actie werkte in Colombia en de Gran Chaco

tere proporties in de regio aanneemt. Een program-

samen met verschillende partners, zowel van protes-

macoalitie lijkt hier wel haalbaar te zijn.

tantse als Rooms-Katholieke signatuur.

Het protestantse volksdeel in het van oorsprong Rooms-Katholieke Centraal-Amerika groeit, met

De al decennia durende oorlog tussen het

name in Guatemala. Dat leidde ertoe dat er een

regeringsleger en de guerrilla van de FARC heeft voor ruim vijf miljoen ontheemden in

IN COLOMBIA WERD EEN PROGRAMMACOALITIE GEREALISEERD DIE ZICH GAAT RICHTEN OP KINDEREN IN DE KNEL.

Colombia gezorgd, ondanks het feit dat in 2013 vredesonderhandelingen zijn gestart. Ook zijn in bijna alle departementen van het land gewapende groepen actief, die op strategische plekken controle uitoefenen op de drugshandel en gouddelving. In Colombia worden op grote schaal mensenrechten geschonden. Vooral de positie van meisjes, vrouwen en kinderen is kwetsbaar.

aantal nieuwe protestantse partnerorganisaties zijn gevonden. Deze FBO’s (Faith Based Organisations)

Mencoldes werkt aan integrale zorg en

sluiten aan bij de focus van Kerk in Actie.

verbetering van de situatie van gevluchte families in Bogotá en Ibagué. Mencoldes

40

3.6.2. ZUID-AMERIKA

verleent zorg aan deze mensen, voornamelijk

Het aantal projecten dat in 2012 gefinancierd werd

afkomstig van het platteland, die vervolgens

met fondsen van Kerk in Actie werd in 2013 gehand-

in de sloppenwijken van de stad terecht

haafd. De terugval in inkomsten van Kerk in Actie

komen. Daar worden ze vaak door omwo-

leidde wel tot meer geografische focus, waardoor

ners gestigmatiseerd, waardoor ze opnieuw

enkele projecten in Peru zijn afgevallen. Het accent

slachtoffer worden. Mencoldes biedt ma-

van de projecten lag in 2013 op de bestrijding van

teriële en psychosociale hulp en brengt de

03. Werelddiaconaat

belangen van de ontheemden bij de overheid onder de aandacht. De hulp van Mencoldes aan interne vluchtelingen bestaat uit verschillende fases. Zo biedt Mencoldes psychologische hulp via huisbezoek, individuele sessies en groepstherapie. Verder wijst Mencoldes mensen op hun rechten en geeft hen juridische voorlichting. Daarnaast wordt humanitaire hulp verstrekt aan mensen die hen huis moeten verlaten. In de tweede helft van 2013 kregen bijna 100 gezinnen in dit kader hulp. Daarnaast biedt Mencoldes de mensen activiteiten waarmee ze een inkomen kunnen genereren. De hulp door Mencoldes vindt plaats vanaf de aankomst van de gezinnen in de steden tot het moment dat zij een leven hebben weten op te bouwen in Bogota of Ibagué, fundamentele rechten. Kerk in Actie steunde

Jonge ondernemers voor duurzame energie

Mencoldes in 2013 met € 72.500.

Impulsis is trots op de samenwerking met

waarbij zij zich kunnen beroepen op hun

Rural Spark, een jong en innovatief initiatief dat is opgericht door technische studenten

3.7 IMPULSIS: VERSTERKEN VAN PARTICULIER INITIATIEF

uit Tilburg en Eindhoven. Zij ontwikkelden toepassingen om duurzame energie op het platteland van India mogelijk te maken én

Impulsis legt de verbinding tussen projecten waar

daarnaast ondernemerschap te bevorderen.

onder andere kerken of kerkleden actief bij betrok-

In de deelstaat Bihar is elektriciteit onvol-

ken zijn en het internationale werk van Kerk in Actie.

doende of niet aanwezig. Men moet vaak

Dit geldt in het bijzonder voor protestantse gemeen-

ongezonde en dure alternatieven aanboren

ten die een eigen samenwerkingsverband hebben

om ‘s avonds en ‘s ochtends vroeg licht

met een organisatie in ontwikkelingslanden. Impul-

te hebben. Rural Spark ontwikkelde een

sis is een gemeenschappelijk loket van Kerk in Actie,

kastje, dat werkt op zonnepanelen, wind- of

ICCO en Edukans. Impulsis ondersteunt projecten

waterenergie. Een lokale ondernemer kan

door haar wereldwijde netwerk in te zetten, advies

het kastje leasen en verkoopt de energie

te geven over het projectplan of een financiële

aan dorpsgenoten. Met het kastje kunnen

bijdrage te leveren. Daarbij ligt de focus op kwaliteit,

lampen en telefoons worden opgeladen,

groei en het uitwisselen van kennis.

maar het is ook mogelijk te koken of internet te gebruiken. Lokale werkplaatsen verzorgen

In 2013 sloot Impulsis meer dan honderd contracten

het onderhoud. Het beheer van het kastje is

af met stichtingen in Nederland die een partnerorga-

vaak een gezinsactiviteit en vult het inkomen

nisatie steunen. De ondersteunde projecten hadden

aan. De lokale partner Basix Group identifi-

betrekking op de thema’s Kinderen, Onderwijs,

ceert dorpen en mogelijke ondernemers en

Gezondheid, Duurzame Economische Ontwikkeling,

verzorgt de trainingen. Rural Sparks werd in

Voedselzekerheid en Klimaat. Naast advisering aan

de najaarsbrief van Minister Ploumen aan de

stichtingen en een bescheiden medefinanciering,

Tweede Kamer genoemd als voorbeeld van

organiseert Impulsis thema- en studiedagen om on-

een mix tussen particulier initiatief en het

derlinge uitwisseling en deskundigheidsbevordering

bedrijfsleven.

te stimuleren.

41


3.8 TOGETTHERE: PARTICIPATIE VAN JONGEREN

bracht een vrijwilliger warme maaltijden voor ouderen rond. Met de uitgebreide training en begeleiding

Togetthere is het internationale jongerenprogramma

van Togetthere gingen de vrijwilligers goed

van ICCO en Kerk in Actie. Togetthere zet zich sa-

voorbereid op reis en haalden ze het meeste

men met jongeren in voor een wereld zonder armoe-

uit hun buitenlandervaring. Ook zijn ze-

de en onrecht en werkt daarbij samen met partners

ven Nederlandse adviseurs via Togetthere

in alle werelddelen. Om de zichtbaarheid van het

uitgezonden naar lokale partnerorganisaties

werk van partners van Kerk in Actie te vergroten en

in Afrika en Azië. Gedurende zes maanden

jongeren handelingsperspectieven te bieden in hun

ondersteunden zij deze partners in hun werk

bijdrage aan een rechtvaardige wereld, ontwikkelde

om de weerbaarheid van de bevolking tegen

Togetthere in 2013 diverse activiteiten met jongeren

rampen te versterken.

in het buitenland. De groepsreizen van Togetthere

Togetthere realiseerde in 2013 drie nieuwe

brengen jongeren in contact met partners van Kerk

vrijwilligersplekken bij partnerorganisaties

in Actie. Jongeren delen hun ervaringen na terug-

in de Oekraïne, Roemenië en Zimbabwe. In

komst met kerken en jongerengroepen in het hele

totaal zijn er nu veertien vrijwilligersplekken

land.

in alle werelddelen. Daarnaast bereidde Togetthere in 2013 de uitzending van twee

In het voorjaar van 2013 brachten elf jongeren een

Communication Officers in 2014 voor. Beide

bezoek aan Israël en de Palestijnse gebieden. Bijzon-

uitzendingen starten in 2014.

dere ontmoetingen vonden plaats aan beide kanten van de muur. Verhalen van het dagelijkse leven in Israël en Palestina, verhalen van macht en machteloosheid maar ook van kracht en hoop. Na de reis volgden de jongeren het Changemaker-programma, waarin ze leerden om vervolgactiviteiten op te zetten die andere jongeren informeren over het dagelijkse leven van mensen in Israël en de Palestijnse gebieden. Een van de resultaten was een theaterproductie met de titel ‘Echte mensen’. Ook reisden er jongeren naar Indonesië, Burkina Faso, India en Moldavië. De deelnemers verbleven bij gastgezinnen en vertelden na terugkomst hun verhaal in plaatselijke kerken en jeugdgroepen.

Jongeren over de grens Togetthere organiseert niet alleen jongerenreizen, maar zendt ook voor langere tijd jongeren uit naar het buitenland, als vrijwilliger of communicatiemedewerker. Zo werden in 2013 elf jonge vrijwilligers uitgezonden naar partnerorganisaties van ICCO en Kerk in Actie in Bolivia, Nicaragua, Peru, Ghana, Oekraïne, Papua, India en Nieuw-Zeeland. De vrijwilligers ondersteunden de partnerorganisaties in hun dagelijkse werkzaamheden voor een periode van minimaal 6 en maximaal 12 maanden. De vrijwilliger in Bolivia deed bijvoorbeeld onderzoek naar de toekomstdromen van jonge prostituees. In de Oekraïne

42

03. Werelddiaconaat

Werelddiaconaat (x € 1.000) Rekening 2013


Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

€

€

€

€

€

14.278

15.494

14.094

15.664

19.164

4.432

570

1.160

8.394

15.030

182

265

248

314

362

24

137

1.049

Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Rentebaten Overige baten

83


18.975

16.329

15.526

24.509

35.605


16.930

11.437

15.774

18.999

21.428

Doelbestedingen via eigen organisatie Totaal programma's Kosten beheer en administratie Werving baten (kosten eigen fondsenwerving) Totaal besteed aan de doelstelling Resultaat

3.802

3.601

4.147

4.317

3.597

20.733

15.038

19.921

23.316

25.025

379

381

408

362

857

1.427

1.649

1.740

1.857

1.940

22.538

17.068

22.068

25.535

27.822

-3.563

-739

-6.541

-1.026

7.783


Bestedingen 2013 Werelddiaconaat Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

%

%

%

%

%


75%

67%

71%

75%

77%


17%

21%

19%

17%

13%

2%

2%

2%

1%

3%


2%

6%

10%

8%

7%

7%

100%

100%

100%

100%

100%





43

Jordanië, Mafraq. Jaarverslag Kerk in Actie 2013 Christelijke organisaties verlenen noodhulp aan Syrische burgers in vluchtelingenkampen nabij de grens met Syrië.

44

04. Noodhulp

04 Noodhulp

45


Op 8 november 2013 raasde tyfoon Yolanda over een groot deel van de Filipijnen. De eilanden Leyte en Samar werden het zwaarst getroffen. De gevolgen waren verschrikkelijk: duizenden mensen verloren hun leven, huizen werden verwoest en de infrastructuur werd vernield. Ruim 13 miljoen mensen werden slachtoffer van Yolanda en ruim 3 miljoen mensen raakten hun huis kwijt. De Samenwerkende Hulporganisaties (Giro555) startten op 11 november een actie waaraan Kerk in Actie en ICCO actief deelnamen. Kerk in Actie bood in samenwerking met de ACT Alliance hulp op Panay, Negros en Leyte. Direct na de ramp, in november en december 2013, richtte de hulp zich op de eerste levensbehoeften. Kerk in Actie leverde via lokale partners voedsel, noodonderkomens, hygiënepakketten, zeep en keukenspullen aan de mensen. Verschillende partners werkten met Cash for Work-projecten, zodat de mensen die hielpen bij het herstellen van huizen en landbouwgronden een klein bedrag verdienden. Voor de getroffenen is het essentieel dat zij zo snel mogelijk hun leven oppakken en hun eigen geld kunnen verdienen. Voor Kerk in Actie en ICCO is dit een belangrijk principe van (nood)hulp. Nu de eerste noodhulp is gegeven, is het doel dat de bevolking zo snel mogelijk kan terugkeren naar een normaal leven. In veel plaatsen worden er beschadigde huizen gerepareerd of heropgebouwd. Vissers krijgen middelen om hun boten en vissersgereedschap te herstellen. Boerenfamilies ontvangen jonge bananen- en kokosbomen en zaden, zodat ze weer gewassen kunnen verbouwen. Ook worden de rijst- en maïsvelden die verwoest zijn weer klaar gemaakt om te bewerken. Ook nemen de dorpen maatregelen om beter voorbereid te zijn op toekomstige rampen. Over twee jaar gaat de wederopbouw op de Filipijnen over in reguliere ontwikkelingshulp. Kerk in Actie zet het werk dan voort in projecten die de lokale economie blijvend ondersteunen.

46

04. Noodhulp

4.1 DWEILEN MET DE KRAAN GESLOTEN

de SHO. De gezamenlijke fondsenwerving leidt tot kostenbesparing en de hulpontvangers worden daar beter van.

Noodhulp heeft bij sommigen het imago dat het dweilen met de kraan open is. Conflicten duren

Bij elke SHO-actie zijn noodhulpmedewerkers,

soms jaren en natuurrampen zijn vaak terugke-

communicatiemedewerkers, fondsenwervers en

rende gebeurtenissen. Critici vinden dat noodhulp

boekhouders betrokken. De Algemene Rekenkamer

dan een pleister op de wond is en menen dat de

stelt eisen aan financiële verslaglegging en accoun-

oorzaak van problemen niet wordt aangepakt.

tantsrapporten. Kerk in Actie beseft dat donateurs

Kerk in Actie herkent zich niet in dit beeld en

KERK IN ACTIE STREEFT NAAR KOSTENREDUCTIE EN EFFICIËNTIE

werkt er samen met ICCO aan om de kraan te sluiten. Dat doet Kerk in Actie in het reguliere ontwikkelingswerk, door armoede te bestrijden en gerechtigheid te bevorderen. Al voordat er een ramp plaatsvindt, werkt Kerk in Actie eraan mensen beter voor te bereiden op rampen. Bijvoor-

zich niet altijd herkennen in het beroep dat de SHO

beeld door in droge landen te kiezen voor andere

op hen doet, maar ziet ook het belang van kosten-

gewassen, die beter bestand zijn tegen de hitte.

reductie en efficiëntie. Bij de SHO benadrukt Kerk

Of door druk uit te oefenen op een regering, zodat

in Actie dat het belangrijk is de eerste noodhulp

die de dijken beter onderhoudt en de bevolking

te verbinden met reguliere hulpprogramma’s,

beter beschermd wordt.

zodat mensen later hun leven weer sneller kunnen oppakken.

Dat houdt in dat echte noodhulp soms nodig blijft. Er zullen altijd rampen zijn die mensen overvallen. Kerk in Actie steunt deze mensen via lokale part-

4.3 NOODHULP IN SYRIË

nerorganisaties, in de vorm van voedsel, onderdak en medische voorzieningen. Kerk in Actie steunt

In Syrië is sprake van enorm leed en schijnbare uit-

daarbij grotendeels op het samenwerkingsverband

zichtloosheid terwijl de oorlog doorgaat. Hulporga-

ACT Alliance. De ACT Alliance coördineert de hulp

nisaties dweilen hier met de kraan open. Via lokale

die geboden wordt door organisaties die verbonden

partners lukt het om goede noodhulp te geven,

zijn aan de Wereldraad van Kerken en de Lutherse

ook aan groepen die andere organisaties moeilijk

Wereldfederatie. Zo wordt overbodige hulp voorko-

kunnen bereiken. Achtergrond en geloof zijn hierbij

men. De leden werken nauw samen, wat leidt tot

geen criteria. Alleen de noodzaak tot hulp mag be-

meer efficiëntie en lagere kosten. Kerk in Actie en

palend zijn voor de vraag wie ervoor in aanmerking

ICCO steunen de ACT Alliance van harte.

komt en wie niet. In 2013 werden lokale partners van Kerk in Actie voorzien van dekens, en maaltijdpakketten voor de bevolking. Zowel de plaatselijke

4.2 KERK IN ACTIE EN DE SAMENWERKENDE HULPORGANISATIES (SHO)

gemeenten als de particuliere donateurs doneerden ruimhartig voor Syrië: € 1.429.000 (inclusief Luisterend Dienen en de SHO). Dankzij deze steun heeft Kerk in Actie noodhulp verstrekt in en rond Syrië:

Kerk in Actie (en ICCO) zijn sinds de oprichting van

hygiënepakketten, dekens, maaltijden, huishuur,

de Samenwerkende Hulporganisaties lid van de

beurzen voor studenten en traumahulp voor kinde-

SHO. De SHO werd in 1989 opgericht om tijdens

ren en jongeren.

grote rampen de versnippering in de fondsenwerving tegen te gaan. Sindsdien ontwikkelde de SHO een systeem van kwaliteitsbewaking en, daarop

4.4 NOODHULP IN DE FILIPIJNEN

aansluitend, een gemeenschappelijke rapportage. Kerk in Actie onderschrijft dat het ineffectief is

De noodhulpactie voor de Filipijnen, na de orkaan

als hulporganisaties tijdens rampen afzonderlijk

in november, leverde Kerk in Actie € 3.667.000 op

giftverzoeken doen. Daarom is Kerk in Actie lid van

voor noodhulp en wederopbouw. Kerk in Actie en

47


ICCO werken op de Filipijnen vooral met lokale

Verschillende partners werken met Cash for Work

partners op het platteland en in de visserij. In de

projecten, zodat de mensen die helpen bij het

eerste week van december kregen 226 families op

herstellen van huizen en boerderijen ook een

het eiland Negros bouwmaterialen, zoals dakpla-

klein bedrag verdienen. Voor de getroffenen is

ten en spijkers, om hun huizen te repareren. In

het essentieel dat zij zo snel mogelijk hun leven

Madalag, op Panay, werden 940 huizen hersteld

oppakken en hun eigen geld kunnen verdienen.

of opnieuw opgebouwd. De families van wie de

In december zijn in Noord-Negros, in Toboso,

huizen het meest zijn beschadigd, kregen daar-

voedselpakketten, medicijnen en pakketten

bij voorrang. Via een andere lokale partner werd

voor persoonlijke verzorging uitgedeeld aan 800

bouwmateriaal geleverd voor 320 huizen, op een

gezinnen. In Tacloban, op het eiland Leyte, is een

locatie in Aklan.

juridisch bijstandscentrum gevestigd. Hier krijgen

Jordanië, Mafraq. Syrische vrouwen die gevlucht zijn voor de burgeroorlog koken een maaltijd in een vluchtelingenkamp.

48

04. Noodhulp

slachtoffers ondersteuning om claims richting sociale zekerheidsinstellingen en verzekeraars in te dienen.

4.4 NOODHULP IN CONGO In de Democratische Republiek Congo (DRC) sloegen in de oostelijke provincies Noord- en Zuid-Kivu begin 2013 maar liefst 640.000 mensen op de vlucht door de aanhoudende gevechten tussen verschillende rebellenbewegingen. Gezinnen moesten hun vertrouwde omgeving, hun huis en persoonlijke bezittingen achterlaten. Zij werden opgevangen in vluchtelingenkampen in en buiten Congo, waar Kerk in Actie via lokale partners hulp bood. De vluchtelingen kregen onderdak en er werd voorzien

De projectpartner

in hun eerste levensbehoeften. Zo deelden partnerorganisaties dekens, borden en pannen uit. Ook organiseerden ze activiteiten waarmee de mensen geld konden verdienen, verstrekten ze kredieten en deelden zaad uit om ervoor te zorgen dat de mensen weer in hun eigen levensonderhoud konden voorzien. Huishoudens ontvingen daarnaast landbouwmate-

“In Rotterdam leven ongeveer 20.000 mensen zonder verblijfspapieren,voor wie nagenoeg geen voorzieningen zijn. In de Pauluskerk vangen we

riaal als schoffels, harken en gieters, milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen en sproeiapparatuur. Maar de hulp ging verder. Lokale partners van Kerk in Actie boden de mensen traumaverwerking en ergotherapie om de schokkende gebeurtenissen een plek te kunnen geven. Met mobiele klinieken werden mensen in de dorpen bereikt. De ernstig

’MET STEUN VAN KERK IN ACTIE VANGEN WE HIER WEKELIJKS 1.750 MENSEN OP’

gewonden werden behandeld in de klinieken van de lokale partners. Kerk in Actie haalde ruim € 70.000 op voor noodhulp in Congo.

4.5 NOODHULP IN ZUID-SOEDAN In december werd de jonge republiek opgeschrikt door een uitbarsting van geweld met dramatische gevolgen. Op 15 december van 2013 braken gevechten uit in de stad Juba. Het geweld verspreidde zich met zorgwekkende snelheid door Zuid-Soedan. Meer dan 500.000 mensen verlieten huis en haard en sloegen op de vlucht. Op een groot aantal plaatsen werden vluchtelingenkampen ingericht. Daarnaast arriveerden er steeds meer vluchtelingen in de buurlanden Oeganda, Kenia en Ethiopië. Kerk in Actie stelde eind 2013 € 57.000 beschikbaar aan

mensen op die nergens anders hulp kunnen krijgen. Dat doen we met hart en ziel. Iedere week komen hier meer dan 1.750 mensen langs. Sommigen willen alleen even opwarmen, anderen zoeken gezelschap, drinken een kop koffie of hebben hulp nodig. We krijgen geen subsidie van de overheid en zijn dus volledig afhankelijk van bijdragen van anderen. De financiële steun die we van Kerk in Actie voor dit werk ontvangen, bijeengebracht door kerken en donateurs, is daarom erg waardevol.”

Ds. Dick Couvee

Pauluskerk Rotterdam 49


de ACT Alliance om via lokale partners noodhulp aan de slachtoffers te geven.

4.6 RAMPENPREVENTIE IN AZIË EN AFRIKA Kerk in Actie biedt niet alleen hulp aan na rampen, maar werkt ook aan rampenpreventie. Zeven Nederlandse adviseurs werkten in 2013 gedurende een half jaar bij lokale partnerorganisaties in Bangladesh, de Democratische Republiek Congo, Ethiopië, Indonesië, Liberia en Oeganda. Hun werk was erop gericht de mensen weerbaarder te maken tegen rampen, zodat die in de toekomst minder desastreuze gevolgen hebben. Weerbaarheidstraining heeft veel aspecten. Zo hielpen de adviseurs waarschuwingssystemen en evacuatieroutes op te zetten. Ook onderzochten ze met de bevolking of er een betere planning mogelijk is voor de landbouw, of de infrastructuur verbeterd kan worden en of er sneller contact mogelijk is tussen verschillende dorpen.

4.7 WEERBAARHEID IN ETHIOPIË EN KENIA In Ethiopië en Kenia zette Kerk in Actie met lokale partners een trainingsprogramma op om dorpsbewoners meer weerbaar te maken en hen beter voor te bereiden op rampen zoals droogte en hongersnood. Vijftien organisaties pasten hierna hun beleid aan, waardoor zij in de toekomst beter in staat zijn om risico’s in te schatten en preventiemaatregelen te nemen. In 2014 zullen deze partnerorganisaties projecten uitvoeren die dit beleid in de praktijk brengen en ervoor zorgen dat mensen weerbaarder en beter voorbereid op rampen zijn. Tegelijk zijn de trainers zich bewust van de betrekkelijkheid van het begrip weerbaarheid. “Ik moest eraan wennen dat vooruitkijken en langetermijnplanning hier een heel andere dimensie krijgen,” aldus een van de trainers. “Tegelijkertijd vraag ik me af of we in Nederland soms niet in een illusie leven van maakbaarheid, zekerheid en transparantie.”

50

04. Noodhulp

Subsidies en bijdragen 2013 Noodhulp (x € 1.000) Rekening 2013

Noodhulp algemeen uit reguliere geldwerving

Rekening 2013

Rekening 2012

Rekening 2012

Verschil

€

%

€

%

%

873

11%

1.162

21%

-11%

15%

16%

Noodhulpacties uit eigen fondsen: Sri Lanka

107

142

1.420

60

Pakistan

316

371

Hoorn van Afrika

246

240

Syrië

496

Haïti Pakistan

2

2.583

31%

815

Noodhulp acties uit SHO fondsen: Haïti

3.827

3.133

Hoorn van Afrika

347

Syrië

502

Filipijnen

533

Totaal

4.862

58%

3.481

64%

-5%

8.319

100%

5.458

100%

0%

11% Uit reguliere geldwerving

58%

31%

Uit SHO fondsen

Uit eigen fondsen

51

Nederland, Interkerkelijk Diaconaal Overleg. Jaarverslag Kerk in Actie 2013 Ouderen ontmoeten elkaar bij een warme maaltijd in het inloophuis.

52

05. Binnenlands Diaconaat

05

Binnenlands Diaconaat

53


In 2013 diende de Conference of European Churches (CEC) namens de Protestantse Kerk in Nederland een klacht in tegen de Nederlandse staat bij het Europees Comité voor Sociale Rechten. Het Comité heeft de klacht inmiddels ontvankelijk verklaard. De Protestantse Kerk vindt dat de Staat het recht van niet-gedocumenteerde volwassenen op voedsel, kleding en onderdak - zoals beschreven in het Europees Sociaal Handvest - moet nakomen. Het indienen van de klacht beschouwt de Protestantse Kerk als uiterst middel om de Staat der Nederlanden er op te wijzen dat bij het recht op leven ook het recht op voedsel, kleding en onderdak hoort. De klacht richt zich met name op het recht op sociale en geneeskundige bijstand en het recht op huisvesting, zoals beschreven in het Europees Sociaal Handvest: “Het recht op voedsel, kleding en onderdak is nauw verbonden met het recht op leven en is cruciaal voor het respect voor ieders menselijke waardigheid.” De Protestantse Kerk in Nederland vraagt al jaren aan de opeenvolgende regeringen om vluchtelingen niet op straat te zetten. De voorlopige voorziening die de Protestantse Kerk tegelijk met de klacht aanvroeg, is in oktober 2013 toegewezen door het Europese Comité voor Sociale Rechten. Het comité onderschrijft dat asielzoekers en vreemdelingen die geen toegang hebben tot onderdak, voedsel en kleding onnodige risico’s lopen, zoals de Protestantse Kerk vaststelde. Daarom roept het comité de Nederlandse overheid ertoe op om direct maatregelen te nemen zodat de basisrechten (voedsel, kleding, onderdak) van ongedocumenteerden zijn gegarandeerd. Een definitieve uitspraak door het Comité volgt in de loop van 2014. Toch is Kerk in Actie erg blij met de voorlopige voorziening. Rechters kunnen deze uitspraak van het Europese Comité gebruiken als juridische onderbouwing in zaken rond het vluchtelingenbeleid.

54


5.1 VOLLE DIACONALE AGENDA

5.2 BONDGENOOT VAN DIACONIEËN

Kerk in Actie bindt niet alleen over de grens, maar

De directe contacten die de medewerkers en vrij-

ook in Nederland de strijd aan met armoede, een-

willigers van Kerk in Actie hebben met diakenen en

zaamheid, discriminatie en onderdrukking. Het werk

andere diaconale vrijwilligers vormen de basis van

richt zich op mensen die in een kwetsbare positie

het werk van Kerk in Actie. Kerk in Actie gaf in 2013

leven: vluchtelingen, ex-gedetineerden, verslaafden,

ruim 300 keer concreet advies aan diaconieën. De

mensen met een beperking, ouderen en jongeren.

gemeenteadviseurs van Kerk in Actie organiseerden 29 diaconale basiscursussen en 30 diaconale ver-

In het Binnenlands Diaconaat is Kerk in Actie de

volgcursussen, en hielpen plaatselijke diaconieën in

bondgenoot van plaatselijke gemeenten van de Pro-

alle classes om diaconaal beleid te ontwikkelen.

testantse Kerk in Nederland. Samen met de plaatselijke gemeenten ontwikkelt Kerk in Actie diaconale

Kerk in Actie verstrekte tientallen malen advies op

projecten, die inspelen op vragen in de samenleving.

het terrein van diaconaal vermogen, duurzaamheid,

Kerk in Actie wil de lokale (geloofs-)gemeenschap

buurtgericht diaconaat, de professionalisering van di-

versterken als plaats van hoop, waar mensen niet

aconaat en de groeiende armoede. Ook de positie van

worden uitgesloten en waarin Gods betrokkenheid,

de kleine diaconie kwam diverse keren aan de orde.

liefde en zorg voor de wereld een gezicht krijgen.

In november organiseerde Kerk in Actie voor de 118e keer de Landelijke Diaconale Dag. Deze dag,

In 2013 zorgde de groeiende armoede en schulden-

die 125 jaar geleden voor het eerst plaatsvond, had

problematiek in Nederland voor een volle diaconale

als thema ‘Ieder mens telt’. Jeanet Veenstra, diaken

agenda. Diaconieën en diaconale organisaties merk-

uit Franeker, en ds. Arjan Plaisier, scriba van de

ten dit aan het toenemende aantal hulpvragen van

generale synode van de Protestantse Kerk, verzorg-

mensen die in financiële nood bij hen aankloppen.

den de opening. Ds. Dick Couvee van de Pauluskerk

Protestantse gemeenten namen ook nieuwe intiatie-

in Rotterdam inspireerde als hoofdgastspreker ruim

ven vanwege de oplopende werkloosheid.

900 diakenen, zwo-leden, predikanten en vrijwilligers van diaconale organisaties.

Verder zorgden de slechte positie van uitgeprocedeerde asielzoekers voor schrijnende situaties. De veranderingen op het gebied van zorg en welzijn en

Straatpastoraat Amsterdam

de nadruk op de participatiesamenleving vragen om

Het werk van het Straatpastoraat Amsterdam

alertheid en een herijking van de rol van diaconie-

kenmerkt zich door menselijk contact, warm-

ën. In dit klimaat ontstaan veel nieuwe diaconale

te en gezelligheid. Straatpastores en vrijwilli-

initiatieven. Ook op het terrein van duurzaamheid

gers zochten in 2013 daklozen op in inloop-

ontstaat veel nieuwe energie.

huizen, gevangenissen, ziekenhuizen en op straat en verzorgden vieringen en uitvaarten.

Het Binnenlands Diaconaat van Kerk in Actie voor-

Ook konden vrouwen in een kwetsbare posi-

ziet diaconieën van actuele informatie en passende

tie elkaar ontmoeten bij een tweewekelijkse

handreikingen en faciliteert de onderlinge uitwisse-

maaltijd. Bij het juridisch steunpunt dak- en

ling tussen diaconieën, bijvoorbeeld tijdens de Lan-

thuislozen helpen ervaringsdeskundigen en

delijke Diaconale Dag. Kerk in Actie streeft ernaar de

vrijwilligers met een juridische achtergrond

kracht van de lokale gemeenschappen te versterken.

tientallen cliënten aan advies. Het daklozen-

Daarbij is er in het bijzonder aandacht voor men-

koor ‘De Straatklinkers’, schrijfclub ‘Kantlijn’

sen in kwetsbare situaties, onder wie migranten

en de twitterende ‘Straatvogels’ toonden

en kinderen in de knel. Ook voert Kerk in Actie een

tijdens optredens en workshops voor bedrij-

voortdurende lobby bij de overheid op het gebied

ven en instellingen hun talenten. Ook gaven

van armoede- en vreemdelingenbeleid.

medewerkers van het Straatpastoraat achter

De vijftig diaconale organisaties die via Kerk in Actie

de schermen advies aan beleidsmakers,

financieel gesteund worden, kunnen hun werk doen

hulpverleners en justitie. Het Straatpastoraat

dankzij de blijvende steun van protestantse diaco-

Amsterdam werkt nauw samen met het

nieën.

drugspastoraat. Kerk in Actie steunde het

55


Straatpastoraat Amsterdam in 2013 met

zondheid, Welzijn en Sport over de veranderingen in

€ 15.000.

de zorg. Vooral de verhouding tussen informele en formele zorg stond in de gesprekken rond de ‘Agenda van de Toekomst’ centraal. Kerk in Actie bracht tijdens deze gesprekken de zorgen van diaconieën

Exodus

over de beleidsveranderingen onder de aandacht

Stichting Exodus Nederland helpt ex-gedeti-

van de minister en de staatssecretaris.

neerden hun leven na gevangenschap weer

De belangstelling van diakenen en kerkelijke vrijwilli-

op te bouwen en biedt hen een woon- en

gers voor de veranderingen in de zorg is groot. Kerk

werkprogramma in elf Exodushuizen. Exodus

in Actie organiseerde daarom samen met de Federa-

onderscheidt zich van andere instanties door

tie van Diaconieën de studiedag ‘Kerk en Wmo: Kan

een structurele aanpak. Alle aspecten van het

het zo?’. Deze studiedag werd goed bezocht door

leven van (ex-)gedetineerden komen aan bod.

kerkelijke afgevaardigden in Wmo-raden en diake-

In Exodustermen zijn dat de vier ‘sleutels’

nen. Tijdens de Landelijke Diaconale Dag trok de

wonen, werken, relaties en zingeving. Exodus

workshop ‘Kerk en Wmo anno 2013’ ruim honderd

boekt door de persoonlijke en kleinschalige

deelnemers.

aanpak goede resultaten. Bijna 1.600 vrij-

Kerk in Actie presenteerde er, naast informatie over

willigers van Exodus ondersteunden in 2013

de ontwikkelingen over de overgang van verzor-

ruim 4.000 gedetineerden, ex-gedetineerden

gingsstaat naar een participatiesamenleving, ook de

en hun familieleden. De – veelal kerkelijke

contouren van het nieuwe project Zorgzame Kerk.

– vrijwilligers zijn in heel Nederland actief.

Dit project stimuleert kerkelijke gemeenschappen

Exodus breidde in 2013 het project ‘Ouders,

om er te zijn voor zorgafhankelijke mensen binnen

Kinderen en Detentie’ (OKD) uit. Binnen dit

en buiten de kerk. Diverse diaconieën meldden zich

project brengen vrijwilligers de kinderen naar

aan als pilotdiaconie.

hun gedetineerde vader of moeder, om hen na het bezoekuur weer op te halen en thuis

Kerk in Actie participeerde in 2013 samen met

te brengen. Kerk in Actie steunde Exodus in

Exodus, Kerken met Stip en het Justitiepastoraat

2013 met € 30.000.

opnieuw in het project Verbinden en Versterken in Flevoland. De diaconale pastor zette er een samenwerking tussen kerken en organisaties op. Het

5.3 PARTNER IN MAATSCHAPPELIJKE ZORG

project Verbinden en Versterken werkt eraan dat ex-gedetineerden anderen, binnen en buiten de gevangenismuren, ontmoeten die met hen willen

Kerk in Actie voerde in 2013 samen met andere

optrekken bij hun nieuwe start in de samenleving.

vrijwilligersorganisaties in de informele zorg ge-

Daarbij komen zowel praktische vragen als levens-

sprekken met staatssecretaris Van Rijn van Volksge-

vragen op hen af.

KERK IN ACTIE SPRAK MET DE STAATSSECRETARIS VAN VWS OVER DE VERANDERINGEN IN DE ZORG 56


Steun aan inloophuizen

of een ander land en wil uitzicht bieden op wonen,

Kerk in Actie steunde in 2013 diverse

werk en inkomen.

inloophuizen, buurtcentra en het straatpastoraat in verschillende steden. Via DAK

Met de werkgroep ‘Kind in het Centrum’ droeg

zijn in 2013 150 beroepskrachten en meer

Kerk in Actie bij aan een betere positie van asiel-

dan 5.000 vrijwilligers met elkaar in contact

kinderen. Zo vroeg Kind in het Centrum bij de

gebracht. Zij staan klaar voor 7.500 men-

overheid aandacht voor de vele verhuizingen die

sen die op zoek zijn naar een plek waar ze

asielzoekersgezinnen treffen. Ook onderstreepte de

op adem kunnen komen, andere mensen

werkgroep in diverse gesprekken met het minis-

kunnen ontmoeten en hun verhaal kunnen

terie van Justitie dat kinderen beschadigd raken

delen.

als ze in de gevangenis worden vastgezet. In 2014

Kerk in Actie steunt diverse organisaties die trainingen verzorgen voor beroepskrachten, vrijwilligers en bestuurders, zoals een training in het omgaan met psychiatrische problematiek en agressie of een training

70% VAN DE LOKALE KERKEN BIEDT INDIVIDUELE FINANCIËLE HULP

voor het aanbieden van goed kinderwerk. Daarnaast treedt Kerk in Actie op als be-

vraagt Kerk in Actie hiervoor opnieuw politieke en

langenbehartiger richting beleidsmakers en

kerkelijke aandacht.

fondsen.

Samen met het moderamen van de generale synode van de Protestantse Kerk voerde een commissie

De werkplekken binnen het netwerk zijn

van Kerk in Actie gesprekken met bekeerlingen, om

altijd laagdrempelig. Het gaat om inloopcen-

hen en hun advocaat te ondersteunen in de asiel-

tra, buurtpastoraat, buurtkerken, straat-

procedure. Deze commissie Plaisier heeft inmiddels

pastoraat, drugspastoraat en kleinschalige

haar werkzaamheden opgepakt.

projecten, speciaal gericht op ontmoeting en zingeving.

Daarnaast riep Kerk in Actie het hele jaar door op tot gebed en wakes voor landen en regio’s in de wereld die in oorlog zijn of een gewapend conflict

5.4 PLEITER VOOR VREEMDELINGENRECHTEN

meemaken. In de vredesweek riep Kerk in Actie op tot wakes voor Syrië.

Kerk in Actie werkt er al jaren aan om de situatie van asielzoekers in Nederland te verbeteren.

5.5 BESTRIJDER VAN ARMOEDE

De Protestantse Kerk in Nederland diende via de Conference of European Churches (CEC) een klacht

Kerk in Actie presenteerde eind oktober samen met

in bij de Raad van Europa tegen de Nederlandse

andere kerken het onderzoek ‘Armoede in Neder-

staat. De klacht bepleit een humanitaire behande-

land 2013’. Het onderzoek laat zien dat de armoede

ling van asielzoekers die op straat zijn gezet. Het

in Nederland stijgt en dat het aantal hulpvragen bij

Comité verklaarde de klacht ontvankelijk en inmid-

kerken toeneemt. 70 procent van de lokale kerken

dels is er een voorlopige voorziening toegewezen

biedt individuele financiële hulpverlening aan.

(zie pag. 52). In 2014 doet het Europese Comité

Nieuwe groepen die bij de kerk aankloppen zijn zz-

voor Sociale Rechten een definitieve uitspraak over

p’ers en mensen met een restschuld. Protestantse

deze klacht.

diaconieën honoreerden in 2013 meer dan duizend aanvragen voor financiële hulp per maand.

Om vluchtelingen perspectief te bieden, runt Kerk in Actie het Transithuis, een project van Kerk in

Kerk in Actie gebruikt het Armoedeonderzoek 2013

Actie en Stichting Inlia. Het Transithuis biedt men-

om diaconieën te ondersteunen en te stimuleren

sen die in Nederland geen toekomst hebben de

om het gesprek aan te gaan met de lokale over-

mogelijkheid om terug te keren naar hun thuisland

heid. Ook pleitte Kerk in Actie er bij de landelijke

57


overheid veelvuldig voor om de meest kwetsbare

actief en gekoppeld aan een of meer hulp-

groepen te ontzien bij geplande bezuinigingen. Het

vragers. Ruim 10.000 mensen zijn of werden

programma Geloof, Economie en Duurzaamheid

ondersteund door SchuldHulpMaatje. Onge-

richtte in 2013, samen met DISK, de aandacht op

veer 8.000 mensen maakten gebruik van de

de economische crisis en de daardoor stijgende

website www.uitdeschulden.nu, terwijl 2.500

werkloosheid.

mensen in 2013 persoonlijke begeleiding van een maatje kregen.

Kerk in Actie nam tijdens symposia deel aan het publieke debat over de hervorming van de arbeids-

SchuldHulpMaatje onderhoudt nauw contact

markt, waardoor een toenemend aantal flexwerkers

met de landelijke politiek. Carola Schou-

in een onzekere situatie werkt. Onder de titel ‘Flexi-

ten, Tweede Kamerlid van de ChristenUnie,

bel en bezield?’ gaf Kerk in Actie materiaal uit voor vie-

noemde in diverse debatten in de Tweede

ring en gesprek in het tijdschrift Ondersteboven 2013.

Kamer knelpunten uit de praktijk, bijvoor-

Daarnaast verscheen er een themakatern over ‘ker-

beeld de effecten van de nieuwe fraude-

ken en werkloosheid’. Ook verzorgde Kerk in Actie

wet. Gemeenten zijn door deze fraudewet

workshops over dit thema op de Landelijke Pastorale

verplicht mensen boetes op te leggen die de

Dag en de Landelijke Diaconale Dag.

schuldenproblematiek kunnen verergeren. Ook de wachttijd bij het aanvragen van een

Kerk in Actie ondersteunde de Raad van Kerken door

uitkering en de terugvordering van toeslagen

het secretariaat van de Beraadgroep Samenlevings-

veroorzaakt schulden.

vragen op zich te nemen. Ook droeg Kerk in Actie bij aan de werkgroep ‘Geloof en Economische Crisis’ van

SchuldHulpMaatje publiceerde eind 2013 de

de Beraadgroep, door de bezinningsbrochure ‘Geloof

bundel ‘Verhalen van Hoop en Perspectief’,

en economie en het perspectief op de economische

over de impact die schuldhulpbegeleiding

crisis’ te publiceren in het Oecumenisch Bulletin.

heeft op het leven van mensen die worden ondersteund. Naast de steun van Kerk in Actie ontvangt het project SchuldHulpMaatje

Het 60ste project SchuldHulpMaatje

voor de landelijke coördinatie veel steun van

In november sloot Zoetermeer zich als zes-

het Skanfonds.

tigste plaats aan bij het landelijke netwerk SchuldHulpMaatje. Kerk in Actie is een van de initiatiefnemers van dit landelijke project en organiseerde met alle lokale en landelijke betrokken organisaties een feestelijke

5.6 STIMULATOR VAN DUURZAAMHEID

bijeenkomst. In bijna alle plaatsen waar SchuldHulpMaatje actie is, zijn protestantse

Kerk in Actie adviseerde in 2013 ruim 300 kerken

gemeenten betrokken bij het lokale project.

over de verduurzaming van de plaatselijke kerkelijke

SchuldHulpMaatje versterkt de diaconale

gemeente. Er was frequent contact met de gemeen-

inzet van samenwerkende kerken en gaat

ten die zich al bezighouden met het thema verduur-

de groeiende schuldenproblematiek onder

zaming. Op de website www.groenekerken.nl vinden

particulieren tegen.

gemeenten praktische tips om aan de slag te gaan met het thema duurzaamheid. Het aantal kerken dat

De afdelingen werken plaatselijk nauw samen

zich meldt als duurzaam, steeg in 2013 tot 38. Vrijwil-

met de burgerlijke overheid en andere relevan-

ligers uit diverse gemeenten zetten zich enthousiast

te organisaties, en dat werpt zijn vruchten af.

in om andere kerkelijke gemeenten te informeren

Onderzoeksbureau Regioplan onderzocht het

over duurzaamheid. Dit gebeurde onder meer in Ben-

‘rendement van vrijwilligers bij de schuldhulp-

nekom, Bunschoten en Comschate-Schalkhaar.

verlening’ en toonde in een rapport aan dat

58

wanneer de lokale overheid hierin investeert,

De Landelijke Groene Kerkendag trok in 2013 ruim

dit zich drie keer terugbetaalt. Eind 2013

140 mensen uit plaatselijke gemeenten en ongeveer

waren er 1.150 getrainde SchuldHulpMaatjes

30 mensen van kerkelijke organisaties: meer dan in


2012. Dominee Karin van den Broeke, preses van de

Kerk in Nederland (SKIN) op het gebied van intercul-

generale synode van de Protestantse Kerk in Neder-

turele communicatie. Andersom stelde Kerk in Actie

land, was ook aanwezig op deze dag.

haar deskundigheid op het gebied van fondsenwerving en relatiebeheer beschikbaar aan SKIN.

Kerk in Actie behaalde minder succes met het project ‘Jongeren geloven in duurzaamheid’. Het

Ook op plaatselijk niveau en in de regio ontstaan

bleek moeilijk te zijn om genoeg kerken te vinden

samenwerkingsverbanden met migrantenkerken.

waarin jongeren zich namens hun gemeente een

Een mooi voorbeeld hiervan is de ontmoeting tussen

paar maanden inzetten om gemeenschapsvorming

voorgangers van autochtone en allochtone kerken

en duurzaamheid in de praktijk te brengen.

in de classis Utrecht/Zeist. Kerk in Actie stimuleert uitwisseling en ontmoeting tussen voorgangers.

5.7 PARTNER VAN MIGRANTENKERKEN

In samenwerking met de Protestantse Kerk in Nederland organiseerde Kerk in Actie in november een conferentie over de samenwerking tussen

Kerk in Actie werkte in 2013 op landelijk niveau aan

protestantse gemeenten en migrantenkerken. Zowel

de uitwisseling van kennis en ervaring met migran-

de moeilijkheden als de mogelijkheden die deze

tenkerken. Hierdoor kon de Protestantse Kerk in Ne-

samenwerking kan opleveren, kwamen daarbij aan

derland gebruikmaken van de expertise van Samen

de orde.

Nederland, Lelystad. De keuken van het inloopcentrum dat door Kerk in Actie gesteund wordt.

59


5.8 CENTRUM VAN ONTMOETING EN DIALOOG

informatie en organiseert in samenwerking met jongeren inspirerende reizen om de situatie in het Midden-Oosten onder de aandacht te brengen in

Kerk in Actie nam deel aan het Caïro-overleg - het

Nederland. Op www.holyswitch.nl kunnen jongeren

informele overleg van joden, christenen en mos-

kennismaken met het leven van jongeren in zowel

lims. Ook voerde Kerk in Actie gesprekken met het

Israël als de Palestijnse gebieden. Ook zijn er inspi-

Nationaal Comité 4 en 5 mei en de burgemeester

rerende video’s te vinden die de situatie inzichtelijk

van Vorden over de invulling van dodenherdenking

maken. Met dit interactieve project betrekt Kerk in

en Bevrijdingsdag. Op 4 mei legde het Caïro-overleg

Actie samen met de partners Kerk & Israël, JOP en

bloemen bij het Nationaal Monument op de Dam.

Togetthere Nederlandse jongeren op een eigentijdse manier bij de situatie in Israël en de Palestijnse

Kerk in Actie droeg in 2013 bij aan de verbetering

gebieden. In 2013 bezochten diverse jongeren Israël

van de website die de plaatselijke dialoog tussen

en de Palestijnse gebieden.

joden, christenen en moslims stimuleert (www.geloveninsamenleven.nl). Het Caïro-overleg zoekt uit op

Kerk in Actie droeg in 2013 opnieuw financieel

welke manier zijn werkmethode gebruikt kan wor-

bij aan de KIDS Express. De KIDS Express helpt

den om de plaatselijke dialoog op gang te brengen.

kinderen van acht tot en met twaalf jaar een held te worden in hun eigen buurt. Vijf Bijbelverhalen en vijftien uitdagende opdrachten in vijf caravans

HET PROJECT HOLY SWITCH BETREKT JONGEREN BIJ DE SITUATIE IN HET MIDDEN-OOSTEN

laten kinderen ervaren dat ze een verschil kunnen maken in de wereld om hen heen. De KIDS Express is te huur voor kerken, scholen en verenigingen. Kerk in Actie zorgt in samenwerking met JOP en het Nederlands Bijbelgenootschap voor aantrekkelijk materiaal. De vijf caravans waren in 2013 bijna doorlopend verhuurd, waardoor ongeveer 9.000 kinderen werden bereikt. De KIDS Express zou eind

Kerk in Actie gelooft in een samenleving waarin

2013 stoppen, maar werd vanwege de vele aanvra-

mensen van alle culturen en religies in vrede en

gen met een half jaar verlengd.

harmonie met elkaar samenleven en doet een appel op iedereen om zich hiervoor in te zetten.

Kerk in Actie leverde ook een bijdrage aan Micha

Kerk in Actie wil met verschillende culturele en re-

Young, een training voor jongeren van 15 jaar en

ligieuze groepen samenwerken, om te streven naar

ouder rond thema’s als geloof, duurzaamheid en

een rechtvaardige en vreedzame samenleving.

rechtvaardigheid. In 2013 was Micha Young op verschillende evenementen aanwezig en gaf Micha Young trainingen aan jeugdleiders. Het werkboek

5.9 FACILITATOR VAN JEUGDDIACONAAT

voor jeugdleiders werd 150 keer verkocht. Daarnaast zijn in de online database van JOP tientallen werkvormen voor verschillende leeftijdscategorieën

Waar mogelijk verbindt Kerk in Actie het diaconale

beschikbaar over diaconaat, rechtvaardig samenle-

werk met andere programma’s van de Protestantse

ven en duurzaamheid voor het lokale jeugdwerk.

Kerk in Nederland, zoals missionair werk of jeugdwerk. Een voorbeeld hiervan is de advenstkalender die JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk, ontwikkelde voor kinderen. De kalender verwees naar het werk van Kerk in Actie en werd 1.400 keer verkocht. Hoe krijgen Nederlandse jongeren eerlijke en aantrekkelijke informatie over het Israëlisch-Palestijns conflict? Het project Holy Switch levert deze

60


Binnenlands Diaconaat (x € 1.000) Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

€

€

€

€

€

1.947

1.647

2.085

2.208

2.083

Verplichte bijdragen van gemeenten

450

450

450

500

550

Baten uit acties van derden

200

200


315

233

1.245

570


Rentebaten

2

Overige baten

5

158

150

177

149

64


3.072

2.247

3.144

4.102

3.272


1.855

1.200

1.919

2.791

1.937

Doelbestedingen via eigen organisatie Totaal programma's

903

653

723

685

668

2.758

1.853

2.642

3.476

2.605

224

188

180

225

253

Kosten beheer en administratie Werving baten (kosten eigen fondsenwerving) Totaal besteed aan de doelstelling

178

206

228

219

221

3.161

2.247

3.050

3.920

3.078

95

183

194

Resultaat

-89


Bestedingen 2013 Binnenlands Diaconaat Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

%

%

%

%

%


59%

53%

63%

71%

63%


29%

29%

24%

17%

22%

7%

8%

6%

6%

8%


7%

6%

9%

7%

6%

7%

100%

100%

100%

100%

100%





61

Oeganda, NECPA. Jaarverslag Kerk in Actie 2013 De chilipepers worden geoogst en daarna gedroogd.

62

06. Communicatie & Fondsenwerving

06

Communicatie & Fondsenwerving

63


Kerk in Actie werkte er hard aan om in december 2013 gereed te zijn voor SEPA (Single Euro Payment Area). SEPA is de nieuwe Europese manier van betalen die in 2014 ingevoerd wordt. Alle Europese rekeningnummers veranderen in IBAN (International Banking Account Numbers). De verkorte rekeningnummers, zoals 555 van Giro 555 en 456 van Kerk in Actie, zullen naar verwachting verdwijnen. Het IBAN-nummer van Kerk in Actie is NL89 ABNA 0 457 457 457. De overgang naar SEPA is een van de grootste veranderingen in het internationale betalingsverkeer tot nu toe: de regels en systemen bij banken veranderen volledig. Daarom informeerde Kerk in Actie in 2013 de plaatselijke gemeenten actief over de invoering van SEPA. Zo werd er een SEPA-checklist en een SEPA-instructiefilm ontwikkeld voor diaconieën en zwo-commissies. Kerk in Actie ondernam al in een vroeg stadium actie, waardoor de hele organisatie eind 2013 gereed was voor SEPA.

64


6.1 RESULTATEN EIGEN FONDSENWERVING

7,9% lager uitviel dan in 2012. De giften voor het diaconale werk in binnen- en buitenland en het zendingswerk lopen drastisch terug. Dat baart grote

Het totaal aan bijdragen aan het werk van Kerk in

zorgen. Kerk in Actie verklaart deze dalende trend

Actie uit vrijwillige geldwerving in 2013 bedroeg

door het teruglopende ledental van de kerk, de

€ 22.707.000. Hiervan is € 20.098.000 gedoneerd

vergrijzing, de aanhoudende economische crisis en

door diaconieën, particuliere donateurs en giftge-

de werving door andere hulporganisaties en goede

vers. Verder is uit nalatenschappen een bedrag van

doelen in plaatselijke gemeenten.

€ 2.609.000 verkregen. Kerk in Actie dankt iedereen

KERK IN ACTIE BLIJFT MET DE FONDSENWERVINGSKOSTEN RUIM ONDER DE CBF-NORM

6.3 BIJDRAGEN PARTICULIEREN Particuliere donateurs brachten in 2013 € 7.332.000 bijeen voor het werk van Kerk in Actie. Om deze particuliere donateurs nog beter van informatie te kunnen voorzien en te onderzoeken hoe het werk van Kerk in Actie nog beter onder de aandacht kan worden gebracht, liet Kerk in Actie een donateursonderzoek uitvoeren. Dit onderzoek bracht verschil-

hartelijk voor zijn betrokkenheid. Dankzij deze giften

lende groepen donateurs in kaart, die elk hun eigen

kon Kerk in Actie in 2013 het (wereld-)diaconale en

drijfveren hebben om betrokken te zijn bij het werk

zendingswerk van de kerk realiseren. De kosten voor

van Kerk in Actie. Kerk in Actie wil zich op basis van

fondsenwerving bedroegen in 2013 11,7 % van de

dit onderzoek in 2014 nog meer richten op de diverse

inkomsten. In 2012 was dit 13,9 %. Daarmee blijft

doelgroepen onder deze particuliere donateurs, door

Kerk in Actie ruimschoots onder de norm van het

hen te bedienen met op maat gemaakte mailingen

Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). Die norm

en brieven. Deze gedifferentieerde benaderingswijze

schrijft voor dat maximaal 25% van een gift besteed

zal in de toekomst nog meer worden toegepast. Net

mag worden aan fondsenwervingskosten.

als de bijdragen en giften van plaatselijke gemeenten daalde ook de bijdragen en giften van particuliere donateurs in 2013. Het bedrag was 2,9 % lager dan

6.2 BIJDRAGEN PLAATSELIJKE GEMEENTEN

in 2012. Kerk in Actie werkt er dan ook hard aan om het werk van de kerk op een aansprekende manier onder de aandacht te blijven brengen van particulie-

Plaatselijke gemeenten brachten in 2013

ren, binnen én buiten de kerk. In 2013 ontving Kerk in

€ 12.766.000 bij elkaar door middel van collecten,

Actie via deelname aan SHO-acties € 3.728.000 voor

giften en schenkingen. In 2013 stonden er elf regu-

Syrië en de Filipijnen.

liere collectes voor het werk van Kerk in Actie op het landelijke collecterooster van de Protestantse Kerk in Nederland. Kerk in Actie is dankbaar voor alle activiteiten die

6.4 BIJDRAGEN FONDSEN EN STICHTINGEN

plaatselijke gemeenten hebben uitgevoerd om deze collecten tot een succes te maken. Plaatselijke ge-

Kerk in Actie ontving in 2013 € 1.818.000 via

meenten tonen een grote betrokkenheid bij het werk

fondsen, stichtingen en EO Metterdaad. Fondsen

van Kerk in Actie. Zo zijn er op sommige zondagen

en stichtingen leveren een belangrijk deel van de

ruim duizend gemeenten die tegelijkertijd collec-

inkomsten van Kerk in Actie. Een groeiend aantal

teren voor het werk van Kerk in Actie. Ook tijdens

fondsen en stichtingen droeg in 2013 bij aan pro-

de 40dagentijd, de tijd voorafgaand aan Pasen, zijn

jecten van Kerk in Actie. Dit bedrag was mede het

deze gemeenten elke zondag actief voor het werk

resultaat van de speciale krant ‘Samen werken, sa-

van Kerk in Actie. Dit alles kon niet voorkomen dat

men bouwen’, die werd gemaakt om grote donoren

de opbrengst van plaatselijke gemeenten in 2013

te informeren.

65


Oeganda, NECPA. Vrouwen op hun landbouwgrond.

Samenwerkingsovereenkomst met institutionele donoren

rechten en voedselzekerheid. Ook kende

Voor institutionele donoren is het mogelijk

initiatieven in Nederland, gericht op diaco-

om betrokken te zijn bij Kerk in Actie door

naat of maatschappelijk activeringswerk.

Stichting Rotterdam € 25.510 toe aan lokale

middel van een samenwerkingsovereenkomst of een protocol. In deze op maat gemaakte overeenkomsten spreken fondsen en stichtingen hun vertrouwen uit in de relatie met Kerk in Actie en zeggen ze voor

6.5 SAMENWERKING MET EO METTERDAAD

meerdere jaren hun financiële steun toe. Een

66

voorbeeld van een fonds dat al jaren op deze

Kerk in Actie werkte in 2013 opnieuw samen met

manier het werk van Kerk in Actie onder-

EO Metterdaad, de charitatieve tak van de Evange-

steunt is Stichting Rotterdam, een protes-

lische Omroep. EO Metterdaad bracht op televisie

tants-christelijk stimuleringsfonds. In 2013

projecten van Kerk in Actie in beeld en vroeg er

steunde deze stichting met € 104.500 een

aandacht en steun voor. Zo kwamen een onderwijs-

aantal projecten in het buitenland, die gericht

project voor werkende kinderen in Colombia in beeld

zijn op diaconaat, gezondheidszorg, kinder-

tijdens een uitzending, en een inkomensproject voor


gehandicapten in Myanmar (voorheen: Birma).

Kerk in Actie gelooft in het werk van de kerk. In

In totaal droeg EO Metterdaad in 2013 € 723.000

2014 wil Kerk in Actie de projecten beter voor het

bij aan Kerk in Actie, waardoor het in totaal 16

voetlicht brengen en gemeenten aanknopings-

projecten (mede) mogelijk maakte. Kerk in Actie

punten bieden om dit werk meer een onderdeel

participeert sinds 2006 in een samenwerkingsver-

te laten zijn van het gemeenteleven. Kerk in Actie

band met EO Metterdaad, samen met Prisma en de

vertaalt de boodschap van Jezus tot dienstbaarheid

EZA (Stichting Evangelische Zendingsalliantie).

aan de naaste concreet in het ondersteunen van mensen in kwetsbare posities, zowel in Nederland als daarbuiten. Het mooie en unieke van Kerk in Actie is dat daarbij zoveel mogelijk wordt samengewerkt met kerken en daaraan gelieerde organisaties. Daarmee geeft Kerk in Actie invulling aan wereldwijd kerk zijn en aan de liefde tussen christenen onderling. Daarnaast maakt Kerk in Actie dit concreet door producten en activiteiten te bieden die de plaatselijke gemeenten informeren en inspireren. Kerk in Actie is zo een bron van praktische diaconale en missionaire activiteiten, gericht op jong en oud.

Symposium ‘Zielig of Zelfredzaam’

6.7 DOELGROEPENBELEID EN DIFFERENTIATIE

In oktober 2013 organiseerde Kerk in Actie in samenwerking met de Evangelische

De komende jaren staat Kerk in Actie voor de uitda-

Omroep een symposium onder de titel Zielig

ging om de talloze projecten wereldwijd te kunnen

of Zelfredzaam. Zo’n zestig deelnemers uit

blijven financieren. Om dit mogelijk te maken wor-

verwante organisaties trainden onder leiding

den gemeenteleden en individuele giftgevers in de

van communicatiedeskundigen op het

toekomst gericht benaderd: verschillende groepen

verwoorden van hun boodschap naar diverse

donateurs worden elk op hun eigen manier aan-

doelgroepen in de samenleving. Tijdens de

gesproken. Ook zet Kerk in Actie het gesprek met

training leerden de deelnemers hoe ze het

plaatselijke gemeenten over mogelijkheden om hen

beste kunnen aansluiten bij de belevingswe-

te versterken voort. Het team Interactief wordt om-

reld van de doelgroep, zonder dat de essentie

gevormd tot een team van vertegenwoordigers van

van het werk verloren gaat.

Kerk in Actie die met een breed aanbod plaatselijke gemeenten kunnen ondersteunen en Kerk in Actie kunnen laten groeien. Zo zullen ze in gesprek gaan over inspirerende manieren om betrokken te zijn bij

6.6 TOEKOMSTSTRATEGIE KERK IN ACTIE

projecten van Kerk in Actie, of over activiteiten voor en met jongeren.

Kerk in Actie heeft te maken met een dalend ledental van de Protestantse Kerk, met teruglopend kerkbezoek en met vergrijzing van het donateurs-

6.8 ONDERSTEUNING PLAATSELIJKE GEMEENTEN

bestand. De aanhoudende economische crisis dwingt mensen vaak tot scherpe keuzes en leidt tot

Plaatselijke gemeenten zien zich vaak gesteld voor

vermindering van giften en lagere collecteopbreng-

dezelfde problemen en uitdagingen als Kerk in Actie.

sten. Daarnaast wordt de ambitie tot het uitvoeren

Ook zij vragen zich af hoe ze geld bijeen kunnen

van het werk van zending en diaconaat in veel

blijven brengen voor de Protestantse Kerk en Kerk in

plaatselijke gemeenten ook vertaald in de steun van

Actie, in tijden van economische crisis en terug-

andere organisaties en plaatselijke initiatieven.

lopend kerkbezoek. Soms kunnen gemeenten zelf

67


maar nauwelijks het hoofd boven water houden. In 2013 startte de Protestantse Kerk daarom de pilot ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’ (OPG), waarbij gemeenten praktische handvatten krijgen om hun eigen fondsenwerving te verbeteren. Ruim 100 gemeenten meldden zich aan voor ondersteuning door een team van fondsenwervende experts, die op bezoek gingen bij de plaatselijke gemeente en in samenwerking met vrijwilligers een plan van aanpak opstelden. Dit project wordt in 2014 voortgezet en nog eens honderd gemeenten extra krijgen ondersteuning.

De diaken

6.9 VERNIEUWING VAN FONDSENWERVING Om de dalende trend in inkomsten om te buigen in een stijgende, richtte Kerk in Actie zich in 2013 nadrukkelijk op de mogelijkheden die nieuwe media bieden. Zo werkte Kerk in Actie in 2013 aan een

“Als diaken zet ik me vanuit onze kerk in voor het Exodusproject Ouders, kinderen en detentieprogramma, een project dat Kerk in Actie ook financieel ondersteunt. We verzorgen vervoer voor kinderen van wie een ouder in de gevangenis zit, zodat ze op bezoek kunnen. In de auto

online actieplatform voor de 40dagentijd van 2014. Mensen kunnen hierop een persoonlijke actiepagina aanmaken en zich door derden laten sponsoren voor Kerk in Actie. Daarnaast werd gewerkt aan een app die mensen door de 40dagentijd van 2014 leidt met inspirerende teksten en quotes, en tips voor bezinning en bezuiniging. Ook is het mogelijk te doneren via sms, door het zogenaamde ‘Geefmobiel’. Met de inzet van deze vernieuwende technieken hoopt Kerk in Actie gemeenten en gemeenteleden nog meer

‘IN DE AUTO ONTSTAAN DE BABBELTJES, WAARMEE JE WAT STEUN KUNT BIEDEN’ ontstaan natuurlijk gesprekjes waarmee je de kinderen wat steun kunt bieden. Terry begeleid ik sinds zijn vader negen jaar geleden vast kwam te zitten vanwege een ernstig delict. Terry’s wereld stond op zijn kop. Jaar in jaar uit ben ik met hem opgetrokken. Gelukkig gaat het nu de goede kant op met hem. Binnenkort ga ik stoppen met het diaconaat, ik ben 76, maar het werk voor Exodus blijk ik doen zolang ik dat kan!”

Ineke van Vark (met Terry) Heerlen 68

te betrekken bij het werk van Kerk in Actie en de partners wereldwijd.

6.10 40DAGENTIJDCAMPAGNE 2013: NIEUW LEVEN! ‘Nieuw leven!’ was het thema van de 40dagentijd-campagne in 2013. Het prachtige boekje met tips, inzichten en inspiratie om het eigen leven en dat van anderen een nieuwe impuls te geven, werd door ruim 8.000 mensen aangevraagd en werd zeer gewaardeerd. Het boekje is nog steeds te koop. Ruim 1.100 diaconieën, ZWO- en zendingscommissies hielden zich in de 40dagentijd bezig met het thema Nieuw leven. In totaal is er in de 40dagentijd € 951.000 gegeven door 1.182 kerken en € 176.000 door 10.704 particuliere donateurs. In totaal is dat een opbrengst van € 1.127.000! Dankzij deze steun konden talloze mensen wereldwijd een nieuwe start maken!


6.11 KERSTCAMPAGNE 2013: ‘OOK VOOR HEM IS ER GEEN PLAATS’

kastesysteem te doorbreken. Dat doet Cards door voor- en naschoolse bijeenkomsten te organiseren, met onder meer huiswerkbegeleiding, muziek en

Tijdens de kerstcampagne van 2013 stond de moei-

sport. Kinderen krijgen hierdoor weer zelfvertrouwen

lijke positie van Dalit-kinderen in India centraal. De

en hun schoolprestaties verbeteren. In het kader van

dalits zijn in India de bevolkingsgroep die vanouds

de kerstcampagne reisden drie jongeren met Toget-

de minste rechten heeft. Met de slogan ‘Ook voor

there naar India om verslag te doen van het werk

hem is er geen plaats’ vroeg Kerk in Actie aandacht

van Cards. Op de Landelijke Diaconale Dag vertel-

voor het werk van partnerorganisatie Cards. Cards

den zij over hun verhaal. Gemeenten en particuliere

wil dat Dalit-kinderen volwaardig meedoen in de

donateurs gaven in totaal € 836.930 (gemeten eind

samenleving en slaagt erin het onderdrukkende

februari 2014) voor het werk van Cards.

Collecten, giften en schenkingen (x € 1.000) Rekening 2013 Kerkinactie/diaconaat Vredeswerk

973

Begroting 2013 925

Rekening 2012 1.089

Verschil tov begr.

Verschil tov 2012

48

-116

% verschil tov begr.

% verschil tov 2012

5%

-11%

132

125

134

7

-1

6%

-1%

Kerkinactie/zending

4.758

5.100

5.091

-342

-332

-7%

-7%

Kerkinactie/werelddiaconaat

4.584

5.750

5.230

-1.166

-645

-20%

-12%

149

175

161

-26

-13

-15%

-8%

2.796

2.800

2.846

-4

-50

0%

-2%

Kerkinactie/noodhulp

466

750

1.062

-284

-596

-38%

-56%

Kerkinactie/klimaatplan

257

325

254

-68

3

-21%

1%

4.044

4.175

3.740

-131

304

-3%

8%

94

75

84

19

9

25%

11%

Kerkinactie/2% ontw.samenw. Kerkinactie/kinderenindeknel

Kerkinactie/totaal Luisterend Dienen/binnenland Luisterend Dienen/buitenland Noodhulp/speciale acties Totaal

583

700

708

-117

-125

-17%

-18%

1.263

750

71

513

1.192

68%

1691%

20.098

21.650

20.469

-1.552

-371

-7%

-2%

69

Titel

70


07. Toezicht, Beheer & Financiën

07

Toezicht, Beheer & Financiën

71


In dit verslag is een verkorte weergave opgenomen van de cijfers uit de financiële jaarrekening 2013. De uitgebreide financiële jaarrekening 2013 is terug te vinden op www.kerkinactie.nl

7.1 KERNCIJFERS De kerncijfers geven een beknopte weergave van de financiën van Kerk in Actie.

Kerncijfers Kerk in Actie Norm (minimaal-maximaal)

Begroting 2014

Balanstotaal in € 1.000

Begroting 2013

27.861

Resultaat

Rekening 2012

Rekening 2011

28.679

36.957

-1.534

-4.619

-1.625

-8.589

-2.914

22%

27%

28%

26%

29%

Baten in € 1.000

26.495

31.414

28.688

28.718

39.173

Lasten in € 1.000

28.029

36.033

30.313

37.307

42.087

Bestedingspercentage baten

92,6%

104,0%

92,6%

116,2%

93,9%

Bestedingspercentage lasten

87,5%

90,6%

87,6%

89,5%

90,5%

12,5%

11,7%

12,5%

13,9%

13,7%

Kosten beheer & administratie in %

3,4%

2,9%

3,4%

2,9%

2,4%

Personele lasten in € 1.000

3.076

3.498

3.087

3.493

3.315

Ziekteverzuim in % (begroot is Falkenorm)

4,00%

4,25%

4,00%

8,48%

8,38%

28,8

32,1

32,0

33,0

33,5

4,0

5,1

7,7

6,9

7,7

Bestemmingsreserves (excl. Noodhulp) in %

Kosten fondsenwerving in %

Basisformatie in fte Bijzondere formatie in fte

72

Rekening 2013

25-35%

9% - 12,5%


7.2 BEGROTING 2014 Hoofdstuk 1 van dit jaarverslag gaat nader in op het beleid en de strategie van Kerk in Actie voor de komende jaren. Ook is op www.kerkinactie.nl het jaarplan voor 2014 te vinden. In de vergadering 29 november 2013 stelde de Kleine Synode de begroting 2014 (VA 13-12) van Kerk in Actie van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland vast. De begroting 2014 van Kerk in Actie is als volgt:

Baten (x € 1.000)

Baten uit eigen fondsenwerving

Begroting 2014

%

Begroting 2013

%

25.046

94,5

26.753

93,3

Verplichte bijdragen van gemeenten

450

1,7

450

1,6

Baten uit acties van derden

570

2,2

570

2,0

Bijdragen voor dienstverlening

155

0,6

320

1,1

Baten uit beleggingen

195

0,7

365

1,3

80

0,3

230

0,8

26.495

100

28.688

100

Begroting 2014

%

Begroting 2013

%

8.977

32,0

9.689

32,0

13.650

48,7

15.038

49,6

1.910

6,8

1.853

6,1

24.537

87,5

26.580

87,7

2.550

9,1

2.707

8,9

942

3,4

1.027

3,4

28.029

100

30.313

100

Overige baten Totaal beschikbaar voor doelstelling

Lasten (x € 1.000)

Besteed aan doelstellingen Programmalijnen: Zending Werelddiaconaat Binnenlands Diaconaat Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten Beheer en Administratie Aandeel kosten ondersteunende afdelingen Totaal besteedbaar voor doelstelling Totaal resultaat

-1.534

-1.625

-1.534

-923

Resultaatverdeling: Bestemmingsreserves Bestemmingsfondsen

0

-702

-1.534

-1.625

73


7.3 VERANTWOORDINGSVERKLARING

en doen wij daaraan niet mee, wat betreft de eigen projecten.

Dit hoofdstuk bestaat uit een formeel door het bestuur

De fondsenwerving vindt voor een belangrijk deel

vastgestelde verantwoordingsverklaring, in overeen-

plaats door de plaatselijke diaconieën en ZWO-groe-

stemming met de eisen van het CBF over de principes

pen (zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssa-

van goed bestuur. Hiernaast zijn de samenstelling van

menwerking). Deze groepen hebben een regulerend

moderamen, bestuur en directie, de bezoldiging, het

effect omdat zij zeer betrokken en kritisch zijn.

rooster van aftreden en de nevenfuncties van het be-

Voordat er ethische of zelfs wettelijke normen over-

stuur vermeld. Bovendien is een kort verslag opgeno-

schreden worden, reageren zij direct op uitlatingen

men van de meest actuele zaken vanuit de gehouden

van Kerk in Actie of vanuit de Protestantse Kerk in

bestuursvergaderingen in het jaar 2013.

Nederland.

RECHTSPERSOONLIJKHEID EN TAKEN DIENSTENORGANISATIE De generale synode van de Protestantse Kerk in

TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN BESTUUR EN DIRECTIE DIENSTENORGANISATIE

Nederland onderhoudt ten behoeve van het werk

Het bestuur heeft onder meer tot taak het (doen)

van de kerk een dienstenorganisatie. Deze diensten-

voorbereiden, uitvoeren en toezien op het door de

organisatie is een kerkelijke instelling en bezit, als

kleine synode vastgestelde beleid voor de diensten-

zelfstandig onderdeel van de kerk, rechtspersoonlijk-

organisatie, de zorg voor de vermogensrechtelijke

heid. De generale synode laat zich in haar arbeid bij-

aangelegenheden van de dienstenorganisatie en het

staan door het bestuur van de dienstenorganisatie.

beheren van het vermogen van de Protestantse Kerk

Dit bestuur geeft leiding aan de dienstenorganisatie,

in Nederland. Het bestuur is tevens verantwoordelijk

binnen het raamwerk van de kerkorde en ordinan-

voor de naleving van alle relevante weten regelge-

ties van de Protestantse Kerk in Nederland en de

ving en voor het beheersen van de risico’s, verbon-

generale regelingen behorende bij deze kerkorde.

den aan het uit te voeren werk van de kerk. Het

In de generale regeling voor de dienstenorganisatie

bestuur rapporteert hierover aan de kleine synode.

zijn de taken, werkwijze en bevoegdheden van het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie

De directie is belast met de beleidsmatige voorberei-

vastgelegd.

ding en uitvoering van bestuursbesluiten, en met de dagelijkse leiding en organisatie van de dienstenor-

CODE GOED BESTUUR VOOR GOEDE DOELEN

ganisatie. De taken zijn bepaald in het directiestatuut

Het bestuur en de directie van de dienstenorgani-

vastgesteld. Tevens wordt hierin aangegeven welke

satie van de Protestantse Kerk in Nederland onder-

bestuursbevoegdheden aan de algemeen directeur

schrijven de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen

zijn gemandateerd.

dat door het bestuur van de dienstenorganisatie is

en handelen hiernaar in overeenstemming met een Tabaksblatt en het begrip ‘good governance’. Dit

VOORBEREIDING, UITVOERING EN EVALUATIE BELEIDSPLANNING

duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een

Het beleidsplan voor de dienstenorganisatie wordt

onderneming en de uitvoering van goed onderne-

voorbereid door het moderamen van de generale

merschap, waaronder begrepen integer en trans-

synode en het bestuur van de dienstenorganisatie.

parant handelen, een goed toezicht hierop en het

Zij doen dit zelf of laten dit doen en bieden het geza-

afleggen van verantwoording over het uitgeoefende

menlijk aan ter behandeling bij de generale synode.

toezicht.

De generale synode dient het beleidsplan vast te

aantal ontwikkelde codes: de Code Wijffels, de Code

stellen. De uitvoering van het beleidsplan wordt

74

GEDRAGSCODE FONDSENWERVING

jaarlijks geëvalueerd door moderamen en bestuur

Met betrekking tot de fondsenwerving bestaat geen

gezamenlijk, op basis waarvan besloten kan worden

formeel vastgestelde gedragscode. De normen voor

een voorstel tot bijstelling van het beleidsplan voor

ons handelen worden ons aangereikt vanuit het

te leggen aan de generale synode. Het beleidsplan

Evangelie en de kerkorde. Deze normen zijn scher-

2013 – 2016 is door de synode in 2012 vastgesteld.

per geformuleerd dan (de meeste) gedragscodes. Zo

Over de ontwikkeling uit het beleidsplan heeft op

worden loterijen beschouwd als ethisch ongewenst

het onderdeel ‘pioniersplekken’ een presentatie


plaatsgevonden in de novembervergadering van de

accountant strekt tot decharge van het bestuur

generale synode.

ter zake van het door hem gevoerde beheer. De jaarstukken worden opgesteld volgens de Richtlijn

BEHEERSINGSPROCES

Fondsenwervende Instellingen (650) van de Raad

Volgens artikel 11 van de generale regeling ge-

voor de Jaarverslaggeving, mede vanwege het feit

schiedt de uitvoering van de werkzaamheden van

dat de dienstenorganisatie het CBF-keurmerk heeft

de dienstenorganisatie, gericht op (externe) dienst-

ontvangen voor de activiteiten van Kerk in Actie. Het

verlening, zoveel mogelijk in de vorm van projecten.

bestuur brengt hierover een afzonderlijke verant-

Het beheersingsproces binnen de ‘planning- en

woording uit. De jaarverslagen en jaarrekeningen,

controlcyclus’ van de organisatie is gebaseerd op

evenals de begrotingen, zijn opvraagbaar en staan

de onderdelen Plan (plannen), Do (uitvoeren), Check

integraal op de websites van de Protestantse Kerk

(meten) en Act (analyse en bijsturen).

in Nederland (www.pkn.nl) en Kerk in Actie (www. kerkinactie.nl).

Sinds 2008 is de inrichting en werkwijze van het uit te voeren werk vastgelegd in een nieuwe program-

De directie verantwoordt minimaal per 4 maanden

matische organisatiestructuur (zie het organogram in

aan het bestuur de realisatie en voortgang van

dit jaarverslag), waarin programmatisch en project-

de uitvoering van de vastgestelde jaarplannen en

matig werken de uitgangspunten zijn. Deze struc-

begrotingen. Het verantwoordingsproces in het jaar

tuur is geëvalueerd bij de totstandkoming van het

2013 is uitgevoerd conform de gehanteerde regel-

beleidsplan 2013 – 2016 maar blijft goed hanteerbaar

geving en de hierover gemaakte afspraken. Over de

voor deze periode.

financiële resultaten is vanaf maart 2013 maandelijks gerapporteerd.

De (financiële) besturingsfilosofie geeft het management van de dienstenorganisatie de bouwstenen

(EXTERN) TOEZICHT

voor een adequate aansturing van het geplande werk

Naast het externe toezicht van het Centraal Bureau

en - indien nodig - correctie hierop. In 2009 is het

Fondsenwerving inzake het keurmerk voor een

rapport ‘Scoren in de Kerk’ door het bestuur vast-

verantwoorde fondsenwerving wordt de controle

gesteld. Vanuit de missie, visie en de strategische

uitgevoerd door PricewaterhouseCoopers Accountants

doelstellingen zijn hierin succesfactoren en presta-

NV te Utrecht. Deze certificerende accountant wordt

tie-indicatoren voor de dienstenorganisatie bepaald,

aangewezen door de kleine synode. Tevens woont de

die zijn opgenomen in een Balanced Scorecard. Deze

onafhankelijke externe accountant de vergaderingen

methodiek blijkt een waardevol instrument voor het

bij van de door het bestuur ingestelde auditcommissie.

management, zowel voor financiële als inhoudelijke monitoring en wordt ook in de nieuwe beleidsplan-

De auditcommissie ondersteunt het bestuur van de

periode gehandhaafd. Uiteraard zijn de BSC’s aange-

dienstenorganisatie bij het uitvoeren van de ver-

past naar aanleiding van het nieuwe beleidsplan.

antwoordelijkheden bij het toezicht. In 2008 werd daarvoor een auditreglement vastgesteld.

De financiële huishouding is op orde. De interne risicobeheersings- en controlesystemen functioneren en

Met ingang van 2013 wordt gewerkt met één au-

geven een solide basis voor rapportage en bijsturing

ditcommissie voor het geheel van het werk van de

bij gewijzigde omstandigheden. Het verhogen van

Protestantse Kerk in Nederland. De commissie wordt

transparantie en het verminderen van de omvang van

met ingang van 2013 gevormd door drie externe

de jaarverslaggeving worden door de besluitvorming

leden, de heren J-D. de Geer, B. Trouwborst en H.J.

in het kader van het project DOET gerealiseerd. Met

Haverkamp en twee bestuursleden, de heren G-J.

betrekking tot interne beheersing van de projectbe-

Kramer en P. Schreuder. De overige leden zijn de

stedingen van Kerk in Actie is verbetering nodig.

algemeen directeur, het hoofd van de afdeling F&C en twee afgevaardigden namens de accountant.

VERANTWOORDING

De commissie besprak op 6 mei 2013 de jaarver-

De jaarlijks door het bestuur uit te brengen begrotin-

slagen 2012. Op 23 september 2013 werden de

gen en jaarrekeningen worden vastgesteld door de

conceptbegrotingen 2014 besproken. De commis-

kleine synode. De vaststelling van de jaarrekening

sie adviseerde positief over de jaarverslagen en de

met een controleverklaring van een onafhankelijke

begrotingen. De commissie vroeg ook aandacht 75


voor het reglement en het rooster van aftreden, de

generale synode: vier leden van het bestuur worden –

ontwikkelingen nieuwbouw Hydepark/Roosevelthuis,

op aanbeveling van het bestuur en gehoord heb-

het ‘ontzorgen’ van gemeenten inzake kerkgebou-

bende het moderamen (dagelijks bestuur generale

wen, Kerk in Actie–ICCO en de vorming van het

synode) – benoemd uit de leden van de kerk;

Shared Service Center.

de beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een ander

BELANGHEBBENDEN

daartoe aangewezen lid van het moderamen.

De dienstenorganisatie streeft naar een transparante en open communicatie met alle belanghebbenden.

De onder a. vermelde bestuursleden worden be-

De Protestantse Kerk kan gezien worden als een

noemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen

van de grootste vrijwilligersorganisaties van Neder-

eenmaal voor een aansluitende periode worden

land. Iedere vrijwilliger of ieder gemeentelid is een

herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden

belanghebbende en kan op verschillende manieren

worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in

contact hebben met de dienstenorganisatie van de

het moderamen. Conform het bepaalde in de gene-

Protestantse Kerk in Nederland (vrijwilliger, ambtsdra-

rale regeling dienstenorganisatie vermijden de leden

ger, kerkrentmeester, diaken, predikant, donateur en-

van het bestuur in hun functioneren elke schijn van

zovoorts). Al die contacten hebben tot gevolg dat er

belangenverstrengeling.

verschillen zijn in de wijze waarop gecommuniceerd wordt, de vormen en de periodiciteit daarvan. De Pro-

Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de dien-

testantse Kerk heeft contact met andere belangheb-

stenorganisatie op aan een algemeen directeur, die

bende organisaties zoals gelieerde instellingen (SKG,

wordt benoemd door de generale synode uit de leden

Kerk en Wereld, PThU, Stichting de Zending enzo-

van de kerk en op gezamenlijke voordracht van het

voorts), modalitaire organisaties (IZB, GZB, HGJB),

bestuur van de dienstenorganisatie en het modera-

belangenverenigingen (VKB, Federatie van Diaconie-

men van de generale synode.

ën enz.). Ook worden er contacten onderhouden met internationale organisaties zoals de Wereldraad van

PROFIEL BESTUURDER

Kerken, ACT Alliance, WCRC, LWF, CEC enzovoorts

Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij:

en met partnerkerken. De begrotingen, jaarverslagen

- belijdend lid is van de Protestantse Kerk in Ne-

en de jaarrekeningen van deze organisaties zijn opvraagbaar en direct beschikbaar via het internet.

derland; - kennis heeft van kerkelijke structuren en culturen in de breedte van de Protestantse Kerk in Neder-

KLACHTEN Op basis van artikel 15 van de generale regeling dienstenorganisatie is een klachtenprocedure, evenals een klachtenformulier, opgesteld. Beide zijn beschikbaar

land; - ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties; - oog heeft voor veranderingen in kerk en maat-

via de website. In zijn vergaderingen van 13 januari

schappij en deze weet te vertalen naar het functi-

2014 en 10 februari 2014 werden de klachten die in

oneren van kerk en dienstenorganisatie.

2013 zijn ontvangen aan het bestuur voorgelegd. De

De generale synode wijst, gehoord het bestuur,

bestuursleden namen kennis van de reacties.

de voorzitter en secretaris van het bestuur aan.

Alle leden van het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland hebben deze verantwoordingsverklaring onderschreven en ondertekend op 12 mei 2014.

Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar specifieke ervaring en deskundigheid.

SAMENSTELLING MODERAMEN GENERALE SYNODE Per 31 december 2013:

7.4 VERSLAG BESTUUR EN DIRECTIE

Ds. K. van den Broeke, preses Dr. A.J. Plaisier, scriba

76

BENOEMINGEN BESTUUR EN DIRECTIE DIENSTENORGANISATIE

Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en

Het bestuur bestaat uit zes leden. De leden van het

Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester)

bestuur worden benoemd en ontslagen door de

Dhr. F. Pasveer (diaken)

eerste assessor)


SAMENSTELLING BESTUUR EN DIRECTIE DIENSTENORGANISATIE

ke is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid

Per 31 december 2013:

van het moderamen zijn geen leningen, voorschotten

hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden of garanties verstrekt.

Bestuur Ir. G-J. Kramer, voorzitter

BEZOLDIGING BESTUUR

G. Prins, secretaris

Conform de generale regeling dienstenorganisatie

Mr. P. Schreuder

artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur van

G.L. Westerveld

de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in

Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de gene-

Nederland geen beloning voor hun werkzaamheden,

rale synode

maar hebben zij recht op vergoeding van kosten die

B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de

in de uitoefening van de bestuursfunctie gemaakt

generale synode

worden. In het jaar 2013 is € 932 aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit betreffen voornamelijk

Na een zittingstermijn van 8 jaar eindigde per 31

vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Aan de

december 2013 het bestuurslidmaatschap van dhr.

bestuurders zijn geen leningen, voorschotten of

Kramer. In de novembervergadering benoemde de

garanties verstrekt. Het bestuurslid ds. A.J. Plaisier is

generale synode mevr. G. Prins tot voorzitter van het

onbezoldigd bestuurder van de dienstenorganisatie,

bestuur van de dienstenorganisatie, ingaande per 1

en daarnaast in loondienst als scriba van de Protes-

januari 2014. In de vacature, ontstaan door het ver-

tantse Kerk in Nederland.

trek van dhr. Kramer, benoemde de generale synode mr. W. van Leussen.

Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere

Directie

bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezol-

H. Feenstra, algemeen directeur

digingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. In de

Ds. E. Overeem, adjunct directeur; eind november

loop van 2014 vindt de eerstvolgende evaluatie door

emeritaat.

het bestuur plaats. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning wordt

Met ingang van 1 januari 2014 zijn twee leden van

aan de regeling van de VFI getoetst. Voor een over-

het managementteam, mevr. P.J.E. van den Bosch en

zicht van de bezoldiging van de directie(-leden) wordt

dhr. J.P. van Ark, adjunct-directeur.

verwezen naar de toelichting op de personeelskosten in de jaarrekening.

BEZOLDIGING MODERAMEN De leden van het moderamen van de Protestantse

WIJZIGINGEN BESTUUR

Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging, met

De samenstelling van het bestuur van de diensten-

uitzondering van de scriba, dr. A.J. Plaisier. De scriba

organisatie ondervond in het verslagjaar 2013 geen

wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaarden-

wijzigingen.

regeling van de Protestantse Kerk in Nederland, wel-

Rooster van aftreden Bestuurslid

Benoeming per

Benoeming door de GS Prostestansekerk in Nederland

(mogelijke) herbenoeming of aftreden

aftreden uiterlijk

Ir. G-J. Kramer

januari 2006

november 2005

herbenoeming per jan. 2010

ultimo 2013

G. Prins

januari 2010

november 2009

januari 2014

ultimo 2017

Mr. P. Schreuder

januari 2007

november 2006

herbenoeming per jan. 2011

ultimo 2014

G.L. Westerveld

januari 2011

november 2010

januari 2015

ultimo 2018

Ds. A.J. Plaisier

Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, mei 2008

april 2016

B. van Bokhoven

Afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten, april 2010

april 2014

77


FUNCTIEVERDELINGEN BINNEN HET BESTUUR

gadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV.

De bestuursleden maakten afspraken over specifieke aandachtsgebieden. Dhr. Kramer is in eerste instan-

G. Prins, secretaris

tie aanspreekbaar op ‘ICCO-zaken’ en is namens

Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia

het bestuur van de dienstenorganisatie lid van de

Zorg, Lid Raad van Beheer Cosun, Voorzitter Bestuur

aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV.

Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg, Lid Raad van

Dhr. Kramer vertegenwoordigt het bestuur van de

Bestuur Nictiz (beëindigd per 30 juni 2013), Lid Raad

dienstenorganisatie in de auditcommissie.

van Commissarissen CSU, Bestuurslid SMRA en lid

Mevr. Prins vertegenwoordigt het bestuur in het

Participantenberaad van de Protestantse Stichting

participantenberaad van de Protestantse Stichting

Diaconaal Vakantiewerk.

Diaconaal Vakantiewerk en in de vertrouwenscommissie van ICCO.

Mr. P. Schreuder, penningmeester

Dhr. Schreuder richt zijn aandacht op zaken rond

Senior consultant van Schreuder Adviseurs, Bestuurs-

de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP,

lid van de SMRA en secretaris van het bestuur van de

SMRA en SILA) en hij vertegenwoordigt het bestuur

Stichting Kerken in de Schijnwerper te Nijkerk.

in het Georganiseerd Overleg Predikanten, de commissie Solidariteitskas en in de auditcommissie.

G.L. Westerveld, bestuurslid

Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking

Projectdirecteur van Brink Groep BV, adviseur

tot (het overleg met) de regio’s, de SKKN en de

samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten

Stichting Kerkelijk Geldbeheer.

Midden Langstraat, Voorzitter Algemene Kerkenraad

Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur

Protestantse Gemeente Waalwijk, Lid ledenraad

van de dienstenorganisatie in het besturenoverleg

Donatus (onderlinge verzekering), Lid ledenraad

Land-Regio en de stuurgroep Hydepark.

Maatschappij van Welstand, penningmeester Stich-

Alle bestuursleden worden betrokken bij het overleg

ting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, Penningmees-

met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer.

ter Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid SMRA, Lid Raad van Advies Stichting Behoud en Herbestem-

NEVENFUNCTIES

ming Religieus Erfgoed (SBHRE).

Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regiotevens nevenfuncties op financieel, economisch en

Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode

maatschappelijke terreinen. Van het bestuur van

Voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het

de dienstenorganisatie worden onderstaand deze

curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris Boe-

nevenfuncties vermeld:

kencentrum BV en bestuurslid SMRA.

Ir. G-J. Kramer, bestuursvoorzitter Voorzitter Raad van Commissarissen ASM Interna-

B. van Bokhoven, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode

tional NV (beëindigd voorjaar 2013), Vicevoorzitter

Bestuurslid SMRA, lid van de Algemene Vergade-

Raad van Commissarissen Damen Shipyards Group,

ring van Aandeelhouders van Boekencentrum BV,

Lid Raad van Commissarissen NV Bronwaterleiding

Secretaris van het College van Kerkrentmeesters van

Doorn en Energie Beheer Nederland BV, Voorzitter

de hervormde gemeente te Linschoten.

naal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden

Raad van Toezicht Technische Universiteit Delft (beëindigd zomer 2013), Voorzitter bestuur Amsterdam Sinfonietta, Voorzitter bestuur Residentie Orkest,

De directie van de dienstenorganisatie heeft de volgende nevenfuncties:

Voorzitter bestuur Stichting Preferente Aandelen

78

Arcadis NV, Voorzitter Bestuur Vrienden Pieterskerk

H. Feenstra, algemeen directeur

Leiden (beëindigd najaar 2013), Bestuurslid Stichting

Statutair directeur van de stichting SMRA, lid van

Pieterskerk Leiden (beëindigd najaar 2013), Stichting

de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van

Museum Beelden aan Zee en Stichting Het Concert-

Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad

gebouw Fonds (beëindigd najaar 2013), Lid Raad

van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakan-

van Advies De Nieuwe Kerk en Frans Hals Museum,

tiewerk, lid van de Ledenraad Maatschappij van

Voorzitter bestuur SMRA, lid van de Algemene Ver-

Welstand en voorzitter van de Stichting Ten Vorsel.


Ds. E. Overeem, adjunct directeur

Veel tijd en aandacht werden, met name van dhr.

Dhr. Overeem heeft geen nevenfuncties.

Westerveld, opgeëist door de gesprekken met de gemeente Utrechtse Heuvelrug en de (gedeputeerde

EVALUATIE FUNCTIONEREN

van de) Provincie Utrecht. Een en ander resulteerde

In de vergadering van 9 december 2013 keken de

begin oktober in een inloopavond voor vrijwilligers,

bestuursleden terug op het eigen functioneren, het

gemeenteraadsleden en belangstellenden. Het initia-

functioneren van de dienstenorganisatie in haar to-

tief werd zeer gewaardeerd.

taliteit en was er aandacht voor ieders welbevinden

Begin november, na het akkoord van de gemeente-

in deze bestuurssamenstelling. De bestuursverga-

raad van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, zijn de

deringen en de behandeling van stukken verliepen

activiteiten voor de fondsenwerving voor de inventa-

constructief en in een goede sfeer; het besturen op

ris van het Roosevelthuis van start gegaan.

hoofdlijnen kwamen goed uit de verf. De voorzitter

De stuurgroep Nieuw Hydepark startte in januari

en dhr. Schreuder spraken op 20 november 2013

2013 zijn werkzaamheden. De Bijzondere Commis-

met de algemeen directeur over zijn functioneren en

sie van Rapport kwam op 10 april 2013 voor het

zijn welbevinden in de dienstenorganisatie van de

eerst in vergadering bijeen. De leden van deze com-

Protestantse Kerk. Het verslag van dit vertrouwelijke

missie zijn de heren H.B. van der Veen (voorzitter),

gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier bij

J.F. Mossel, H. de Pagter, J. Roest en A.W. van der

de stafafdeling HRM.

Vlies. De commissie rapporteerde over zijn bevindingen in juni en september aan de kleine synode en in november aan de generale synode.

7.5 KORT VERSLAG BESTUURSVERGADERINGEN 2013

BESTUUR DO–RAAD VAN TOEZICHT ICCO / KERK IN ACTIE

Het bestuur van de dienstenorganisatie kwam gedu-

In de verslagperiode woonden het bestuurslid en

rende het verslagjaar negen keer in regulier overleg

de algemeen directeur de Algemene Vergadering

bijeen. Alle vergaderingen werden bijgewoond door

van de ICCO-coöperatie bij op 23 mei 2013 en 13

de algemeen directeur en indien mogelijk, ook door

november 2013.

de adjunct-directeur. De rapportages van de opge-

In maart was er in de bestuursvergadering aandacht

dragen werkzaamheden stonden centraal.

voor de voortgang van het beheersplan van de Raad van Bestuur van ICCO. Van het reglement van de

Het bestuur besteedde extra aandacht aan de volgende dossiers:

auditcommissie van de ICCO-coöperatie werd in

ONROEREND GOED

KERK IN ACTIE&ICCO

Het agendapunt ‘Hydepark, informatie over de

De ontwikkelingen in de samenwerking DO-Kerk

stand van zaken’ kwam in alle vergaderingen van

in Actie en ICCO zijn een vast agendapunt voor de

het bestuur voor op de agenda. Dhr. Westerveld

vergaderingen van het bestuur van de dienstenorga-

rapporteerde nauwgezet over de activiteiten van de

nisatie, evenals de ontwikkeling van Kerk in Actie/

stuurgroep en de ontwikkelingen naar een nieuw

Zending. In de maartvergadering van het bestuur

Hydepark. In februari kon het Plan van Aanpak ge-

was er aandacht voor de tussentijdse evaluatie van

presenteerd worden.

ProCoDe en de toekomst van het Hendrik Kraemer

De statuten voor de op te richten Protestantse

Instituut.

september 2013 kennisgenomen.

Stichting Hydepark Beheer werden besproken en

staat uit de bestuursleden G-J. Kramer, G. Prins en

BELEIDSPLAN 2013 – 2016 VOOR DE DIENSTENORGANISATIE VAN DE PROTESTANTSE KERK

G. Westerveld.

Met de implementatie van het beleidsplan 2013 –

In september werden een workshop georganiseerd

2016 is dit verslagjaar een begin gemaakt. Aan het

voor betrokkenen (ook bestuursleden) bij het project

eind van het jaar kon gemeld worden dat in totaal

Hydepark over risicomanagement. In de bestuurs-

10 pioniersplekken van start waren gegaan dan wel

vergadering van 14 oktober 2013 werd daarop

‘op de rol’ stonden. Eén daarvan is de internetkerk

teruggekeken.

‘www.mijnkerk.nl’. De lancering van de website

uiteindelijk ter besluitvorming voorgelegd aan de kleine synode. Het bestuur van deze stichting be-

79


kreeg begin oktober zijn beslag.

dend tot de liquidatie van het pensioenfonds. Eén en

Verder werden de (on)mogelijkheden rond kerkge-

ander kreeg eind juni 2013 zijn beslag.

bouwen verkend. De ontwikkelingen bevinden zich

- In verband met de komende pensionering van

nog in een beginstadium.

de huidige adjunct-directeur, sprak het bestuur meerdere malen over de gewenste directiestruc-

BESTURENOVERLEG LAND – REGIO De leden van het besturenoverleg Land – Regio kwa-

tuur. - In het verslagjaar besteedde het bestuur in een

men in een regulier overleg bijeen op 8 mei 2013

aantal vergaderingen aandacht aan het punt ‘ont-

en 2 oktober 2013. De bespreking van de financiën

zorgen’ van gemeenten inzake kerkgebouwen.

(de jaarrekening 2012 in mei en de begroting 2014 in oktober) was een belangrijk agendapunt in de

De bestuursleden waren in 2013, indien mogelijk,

desbetreffende vergadering. Daarnaast werden de

aanwezig bij de vergaderingen van de kleine synode

leden geïnformeerd over de implementatie van het

op 25 april, 21 juni, 20 september, 29 november en

beleidsplan ’Met hart en ziel’ (kerkgebouwen, predi-

de vergaderingen van de generale synode op 26

kantenpool) en de vorming van de CRO’s (Classicaal

april en 14 en 15 november. De agenda’s en versla-

Regionaal Overleg). In beide vergaderingen rappor-

gen van deze vergaderingen vindt u op

teerde de commissie Rentebaten over de besteding

www.pkn.nl Bij agendapunten konden de bestuurs-

van de financiële middelen.

leden gevraagd of ongevraagd adviseren aan de leden van de generale en de kleine synode.

FINANCIËN Gedurende het boekjaar was er periodiek aandacht

Het jaarlijkse overleg van het bestuur van de

voor de exploitatieoverzichten. In 2013 werden de

dienstenorganisatie met de ondernemingsraad

(enkelvoudige en geconsolideerde) jaarrekeningen

vond plaats op 14 oktober 2013. Bestuursleden en

2012 en de begroting 2014 voor de Protestantse

OR-leden wisselden met elkaar van gedachten over

Kerk en Kerk in Actie voorbereid en ter vaststelling

de toekomst van de Protestantse Kerk en haar dien-

aan de kleine synode voorgelegd.

stenorganisatie.

In de vergadering van januari 2013 besprak het bestuur een notitie over het eigen vermogen van

Op 4 maart 2013 gingen de besturen van de dien-

de Protestantse Kerk in Nederland. De uitwerking

stenorganisatie en de VKB met elkaar in gesprek

van deze notitie vond plaats naar aanleiding van de

over de financiën en de organisatie in 2013, de (fi-

besluitvorming in het kader van het project DOET.

nanciële) ontwikkelingen in de plaatselijke gemeen-

In dit verslagjaar zijn voorstellen gedaan aan de

ten, het project ‘Geven is Delen’ en het ‘ontzorgen’

kleine synode met betrekking tot de opheffing van

van plaatselijke gemeenten met betrekking tot

de stichtingen, behorend tot de consolidatiekring

kerkgebouwen.

van de Protestantse Kerk. De kleine synode nam in november 2013 het voorgestelde beleid over.

Afgevaardigde bestuursleden participeerden in de

Het bestuur besloot een proposaltraject in te gaan

aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum

om te komen tot een accountantskeuze, nadat er 10

BV, in het participantenberaad van de Protestantse

jaar gebruik is gemaakt van de dienstverlening van

Stichting Diaconaal Vakantiewerk en in het Georga-

Pricewaterhouse Coopers Accountants N.V..

niseerd overleg Predikanten.

OVERIGE - De bestuursleden voerden in de bestuursverga-

7.6 RISICOBEHEERSING

dering van 14 januari 2013 een richtinggevende gesprek over het Boekencentrum. Daarover werd

ALGEMEEN

gerapporteerd in de Algemene Vergadering van

De dienstenorganisatie is niet alleen in Nederland

Aandeelhouders van het Boekencentrum (13 mei

actief, maar ook in een groot deel van deze wereld.

2013).

Daarnaast zijn zeer vele vrijwilligers en ongeveer 400

- Eén van de bestuursleden en de algemeen direc-

80

medewerkers betrokken bij de uitvoering van het

teur waren namens het bestuur van de diensten-

werk. Hierbij wordt risico gelopen.

organisatie gesprekspartner van het pensioen-

Risicobeheer betekent het in kaart brengen van de

fonds Predikanten over de ontwikkelingen lei-

risico’s voor de organisatie, een inschatting van de


waarschijnlijkheid dat een risico zich in de praktijk

NIEUW HYDEPARK

zal voordoen, de impact die dat voorval op de orga-

Na de besluitvorming door de generale synode

nisatie zal hebben en de maatregelen die voor- en

(november 2012) is de projectorganisatie van Nieuw

achteraf worden genomen.

Hydepark gestart met de voorbereidingen voor de ontwikkeling van een nieuw Hydepark, dat een inves-

Bij de beleidsbepaling 2013-2016 is een SWOT-ana-

tering van circa € 11.000.000 met zich meebrengt.

lyse uitgevoerd. Gevolgd door het in kaart brengen

In september is een uitgebreide risico-inventarisa-

van het risicolandschap. Naast de operationele en

tie en analyse uitgevoerd met betrokkenen bij het

financiële risico’s zijn de volgende risico’s nadrukke-

project. De resultaten van de analyse zijn vertaald

lijk in beeld gekomen:

naar stuurinstrumentarium dat wordt gebruikt bij

- Reputatierisico;

de uitvoering van het project. Ook is een Bijzondere

- Gebouwenproblematiek gemeenten van de

Commissie van Rapport geïnstalleerd. Zij toetsen het

werk en informeert de Synode over haar activiteiten

Protestantse Kerk in Nederland;

- Nieuwe Hydepark.

en oordeelsvorming.

REPUTATIERISICO

Naast de aanzienlijke financiële impact zijn er ook

De dienstenorganisatie streeft naar een transparante

andere risicogebieden. Bijvoorbeeld dat het land-

en open communicatie met alle belanghebbenden.

goed Hydepark is gelegen in de ecologische hoofd-

Dit is van groot belang voor de wijze waarop belang-

structuur. Er is veel onderzoek verricht naar effecten

hebbenden het werk ervaren dat wordt uitgevoerd.

op het verkeer, de vleermuizen, de bomen etcetera.

Er is een gedifferentieerde aanpak naar doelgroepen die wordt uitgevoerd via verschillende media. De or-

OPERATIONELE RISICO’S

ganisatie is voortdurend alert op interne en externe

Dit behelst het risico dat ontstaat als gevolg van het

invloeden.

falen of tekortschieten van interne processen, menselijke en technische tekortkomingen en onverwach-

Reputatierisico’s als gevolg van synodale uitspraken

te externe gebeurtenissen.

en besluiten worden niet benoemd in dit verslag. Deze komen - indien van toepassing - aan de orde in

VRIJWILLIGERS/PERSONEEL

de rapportage van het moderamen van de Protes-

Vrijwilligers zijn voor Kerk in Actie geen ‘tweede

tantse Kerk in Nederland aan de synode.

keuze’ na de beroepskrachten. Beiden zijn nodig in een goed samenspel. In de dienstverlening wordt

GEBOUWENPROBLEMATIEK PLAATSELIJKE GEMEENTEN PROTESTANTSE KERK IN NEDERLAND

steeds meer accent gelegd op het werven en toerus-

Voor veel gemeenten van de kerk vormt het onder-

ciperen op (natuurlijk) verloop en door overdracht

houd van het kerkgebouw een zware financiële last.

goed te organiseren wordt geprobeerd de continuï-

Ook zijn er gemeenten die een overtollig kerkge-

teit te waarborgen.

ten van vrijwilligers. Hiervoor zetten wij onder meer de coördinator vrijwilligersbeleid in. Door te anti-

bouw zouden willen verkopen maar daarvoor geen mogelijkheden zien, bijvoorbeeld omdat hun kerk-

VEILIGHEID

gebouw tot gemeentelijk monument is verklaard.

Bij het reizen en werken in het buitenland lopen

Naast financiën ontbreekt in toenemende mate de

mensen risico’s. Het is goed om hierbij stil te staan.

bestuurlijke kennis en ervaring om (historische) kerk-

Medewerkers kunnen het slachtoffer worden van

gebouwen te beheren en te exploiteren.

beroving, diefstal, ontvoering of gewelddadige acties met een religieuze of politieke achtergrond.

Om gemeenten die problemen hebben bij de finan-

Daarom hebben Kerk in Actie en ICCO een veilig-

ciering van hun kerkgebouw te ontlasten, wil de

heidsbeleid ontwikkeld. Hierin zijn uitgangspunten,

dienstenorganisatie steun geven aan een stichting

verantwoordelijkheden en bevoegdheden met

die tegen een symbolisch bedrag bereid is kerkge-

betrekking tot veiligheid vastgelegd. Per situatie

bouwen van gemeenten van de Protestantse Kerk

worden deze aangevuld met lokale veiligheidsplan-

over te nemen. Voor deze vorm is gekozen omdat

nen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen het

de financiële risico’s te groot zijn om dit binnen de

veiligheidsbeleid voor dienstreizen en voor uitge-

dienstenorganisatie onder te brengen.

zonden medewerkers. 81


Ook twee Codes of Conduct maken onderdeel uit

‘In company’ zijn er in 2012 herhalingstrainingen

van het veiligheidsbeleid. Alle medewerkers van

geweest voor de BHV en AED. De herhalingstraining

Kerk in Actie worden geacht zich hieraan te houden

EHBO is op locatie gevolgd. Tevens zijn er nieuwe

als zij voor de organisatie als dienstreiziger dan wel

BHV’ers en EHBO’ers getraind op locatie.

als uitgezondene in een gastland verblijven. Het betreft hier de ‘Code of Conduct for the Internati-

VERZEKERINGEN

onal Red Cross and Red Crescent Movement and

Het pakket van schadeverzekeringen wordt met re-

NGO’s in Disaster Relief’ en de ‘Code of Conduct

gelmaat geëvalueerd en besproken met onze externe

van Action by Churches Together’. Daarnaast zijn er

adviseurs. Waar nodig vinden aanpassingen plaats.

de Gedrags- en Preventieregels (bij overlap met de Codes of Conduct prevaleren de laatste).

FINANCIËLE RISICO’S

Als zich tijdens een reis of uitzending een incident

De Protestantse Kerk in Nederland besteedt de be-

of trauma voordoet, dan kan dat tijdens het debrie-

schikbare middelen met grote zorg. We hebben hier-

fingsgesprek worden gemeld en besproken en is

in immers een verantwoordelijkheid; deze middelen

professionele begeleiding mogelijk.

zijn door anderen ter beschikking gesteld. In de

Ook is een veiligheidsadviseur aangesteld die op-

jaarrekening staan ‘de niet in de balans opgenomen

treedt wanneer de algemene veiligheidssituatie in

activa en verplichtingen’ vermeld (aan het einde van

een regio, gebied of land daarom vraagt en in geval

de toelichting op de balans). De volgende belangrijk-

van calamiteiten en incidenten.

ste financiële risico’s zijn in 2012 onderkend:

In 2013 hebben zich analoog aan andere jaren verschillende incidenten voorgedaan en is in alle

arantiestelling Stichting Protestants G Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)

bekende gevallen begeleiding geboden. Het betreft

Voor het wenselijke garantievermogen van deze

ziekte en ongevallen, maar het komt echter ook voor

stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geld-

dat uitgezonden medewerkers slachtoffer worden

beheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van)

van criminele activiteiten en/of bedreiging. In deze

de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling

laatste gaat het onder meer om een beroving in

afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal

Bolivia, een overval in Zuid-Afrika en bedreigingen

Krediet Nederland (PDKN) van elk 750k tot no-

in Israël, Nairobi en Congo. Het betreft in de meeste

vember 2015. Op verzoek van het bestuur van de

gevallen niet direct medewerkers van de PKN, maar

stichting PDKN besloot het bestuur van SKG en het

personen die via contractpartners ingezet worden

bestuur van de dienstenorganisatie (in maart 2013)

bij door Kerk in Actie gefinancierde projecten. Dit

de bestaande garantstelling te verlengen voor op-

maakt de incidenten natuurlijk niet minder ernstig.

nieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van € 500k. Hiermede

BEDRIJFSHULPVERLENING

kan een garantievermogen worden aangehouden

Bij het landelijk dienstencentrum en op Hydepark

van 8% (was 4%) van het uitgezette obligo.

is een team van bedrijfshulpverleners aanwezig, dat dagelijks klaar staat om op te treden in noodsi-

Risico’s geldwerving

tuaties. Om de paraatheid en kennis van de be-

De bruto-opbrengst vrijwillige geldwerving is ge-

drijfshulpverleners actueel te houden, biedt Kerk in

daald. Met name de inkomsten uit gemeenten staan

Actie haar medewerkers de noodzakelijke opleidin-

onder druk. Tot 2011 wisten de leden de daling van

gen met betrekking tot ontruiming, EHBO, reanima-

het ledental meer dan te compenseren met de giften

tie en brandpreventie aan. De bedrijfshulpverlening

voor het werk van de kerk. Voor het eerst in 2011 is

heeft in 2012 één ontruimingsoefening uitgevoerd

bij de geldwerving vanuit en voor het werk van de

op de locatie van de dienstenorganisatie in Utrecht

gemeenten een daling te zien ten opzichte van de

en één ontruimingsoefening op de locatie van

voorgaande jaren. Naar het zich nu laat aanzien is

Hydepark in Doorn. De BHV’ers zijn vooraf niet ge-

deze daling geen eenmalige zaak (de quotumheffing

ïnformeerd over deze oefeningen. Beide gebouwen

beweegt mee met de inkomsten van de gemeenten).

waren binnen 10 minuten ontruimd. De ontruimin-

82

gen zijn geëvalueerd en er is actie ondernomen op

BELEGGINGEN

de aandachtspunten.

Voor de beleggingen van de Protestantse Kerk is


het beleggingsbeleid vastgesteld door de synode. In

ceerde Kerk in Actie tijdens de GroeneKerkendag de

samenspraak met de beleggingsadviescommissie

‘Toolkit Duurzaam Kerkbeheer’.

worden de grenzen van de belegginsmix bewaakt en worden keuzes gemaakt voor beleggingsfondsen.

DUURZAAMHEID IN BEDRIJFSVOERING Een behulpzame indeling van het actiegericht kijken naar duurzaamheid is het maken van een onder-

7.7 DUURZAAMHEID

scheid tussen Verminderen, Veranderen en Vergoeden. Die indeling wordt hieronder gevolgd. Dit levert

De aandacht van Kerk in Actie voor duurzaamheid

een goed beeld op van wat al gebeurd is, waar nog

heeft alles te maken met de opdracht om zorgvuldig

een probleem is en wat we daaraan zouden kunnen

om te gaan met de schepping. Het doet ons naden-

doen.

ken over onze plaats en onze verantwoordelijkheid ten opzichte van de naaste (hier, op andere plekken

Wat gaat al goed met verminderen:

in de wereld en later), de aarde en onze Schepper.

- Vanaf 1 januari 2010 wordt groene stroom

Bij dit aardse onderwerp is de spiritualiteit voelbaar.

gebruikt (GreenChoice). Ook het water wordt

De kerk heeft iets in te brengen in het gesprek over

hiermee verwarmd;

duurzaamheid.

- De dienstenorganisatie heeft een telewerkregeling. Woon-werk verkeer wordt vergoed op basis

CONFERENTIE DE AGENDA VOOR MORGEN Een belangrijk moment in 2012 was de conferentie samen met de leden van de ICCO-coöperatie, de Nederlandse Zendingsraad (NZR) en de Evangelische Zendingsalliantie (EZA) getiteld: ‘Christelijke inspiratie en mondiaal burgerschap: De Agenda voor

van openbaar vervoer (OV). Er zijn voldoende faciliteiten voor de mensen die met de fiets naar kantoor komen; - In de regio’s werken de mensen vanuit huis. Van woon-werk verkeer is daar al een paar jaar nauwelijks meer sprake; - Bij de verbouw van het PLD is goed gelet op

Morgen’. Aandacht voor duurzaamheid komt onder

energiezuinigheid. Voorbeelden hiervan zijn: dub-

meer terug in de agendapunten Zorgen voor elkaar,

belglas, klimaatbeheersing, lampen met senso-

ver weg en dichtbij; Zorgen voor de Schepping, voor nu en later en het Leef- en geefgedrag synchroniseren.

ren; - Er wordt kritisch gekeken naar de oplagen drukwerk. Het aantal papieren uitgaven is de laatste jaren verminderd. Er wordt veel gebruik gemaakt

De deelnemende organisaties spraken af binnen de eigen organisaties te streven naar het realiseren van deze agenda. Zorgen voor de schepping, voor

van e-mail. Het gebruik van websites als informatiebron neemt steeds verder toe; - De uitstoot van CO2 ten gevolge van het gebruik

nu en later, zodat we deze prachtige, maar ook

van water en het weggooien van afval zijn bei-

geschonden aarde in minstens even goede staat aan

den ten opzichte van het jaar ervoor afgenomen.

toekomstige generaties nalaten. De deelnemende

Water en afval veroorzaken maar 1% van de

organisaties werken aan het waarmaken van deze

uitstoot van de organisatie;

principes via een concreet actieplan Duurzame Be-

- De uitstoot van CO2 als gevolg van papierge-

drijfsvoering vanaf 2013. In publieke campagnes en

bruik en versturen van post was slechts 2% van

andere acties zullen we de zorg voor de schepping

de totale uitstoot van de organisatie. Doordat

uitdragen en mogelijkheden bieden om gedrag aan

post via PostNL CO2-neutraal verstuurd wordt, is

te passen.

er een afname van 19% te zien in deze categorie.

DUURZAAM LEVEN EN GROENE KERKEN

Wat kan beter met verminderen:

Kerk in Actie besteedde in 2013 ook aandacht aan

- Er wordt veel gevlogen. Vliegen is nog steeds

duurzaamheid via het programma Duurzaam Leven.

onze nummer één vervuiler, 27% van de CO2-uit-

Met de Groene Kerken-campagne probeert Kerk in

stoot van de organisatie wordt hierdoor veroor-

Actie samen met Tear ook kerken en gemeenteleden

zaakt. In 2013 werden minder vliegkilometers

te betrekken bij duurzame bedrijfsvoering en een

afgelegd dan in 2012.Dit komt vooral omdat er

verandering in levensstijl. In december 2013 introdu-

minder langeafstandsvluchten werden gemaakt.

83


- Er wordt veel zakelijk met de eigen auto gere-

In de organisatie wordt driekwart van de uitstoot

den. Deze autokilometers vormen samen de

veroorzaakt door mobiliteit van de medewerkers. Hier

tweede belangrijkste component van de CO2

is in de toekomst dus de meeste winst te behalen.

uitstoot, in 2013 ging het om 21% van de CO2 uitstoot. Er is wel een kleine vermindering van

Wat gaat al goed met veranderen:

het aantal zakelijke autokilometers te zien omdat

Het synodebesluit ten aanzien van het alleen nog

er in 2013 meer met de trein is gereisd.

maar gebruiken van FSC-papier is uitgevoerd. Daar-

- In 2013 was de uitstoot van de lease auto’s even

naast wordt steeds gezocht naar papiersoorten die

belangrijk als het jaar ervoor. De beloofde vervan-

een hoog percentage gerecycled papier bevatten.

ging van onzuinige lease auto’s door zuinigere

Bij drukwerk gebeurt al veel positiefs. Voorbeelden:

auto’s is aan de cijfers nog niet te zien. Relatief

enveloppen zijn van afbreekbaar materiaal, plastic

veel mensen komen met de auto naar het werk;

verpakkingsmateriaal is vervangen door milieu-

- Positief is dat er stadsverwarming gebruikt

vriendelijk maisfolie, alle post wordt verspreid door

wordt. Die veroorzaakt minder CO2 uitstoot dan

bedrijven die CO2-neutraal werken. Er wordt zoveel

‘gewone’ verwarming met gas, maar kijken naar

mogelijk met Nederlandse drukkers gewerkt en veel-

besparing op verwarming blijft een mogelijk-

al zelfs met drukkerijen die CO2 neutraal werken.

heid; in 2012 werd er wel meer ‘gestookt’ dan in 2011. Het gaat om een toename van 12% ten

Wat heeft meer aandacht nodig met veranderen:

opzichte van het jaar ervoor;

De dienstenorganisatie is een (erg) zichtbaar onderdeel van de Protestantse Kerk. Dit kan beter benut

Opvallend is dat de uitstoot per fte ten opzichte van

worden. Een overschakeling naar een duurzamere

2010 niet is afgenomen! Er moet nader bekeken wor-

samenleving wordt vaak voorgesteld als complex,

den hoe hier wel vooruitgang in geboekt kan worden.

bewerkelijk, offers vragend enzovoorts. De Protes-

GRAFIEK CARBON FOOTPRINT

21%

27%

Woonwerk verkeer

Vliegen

0% Electra

7% Lease auto’s

19% Gas

2% Dienstreizen OV

84

2% 21%

1%

Dienstreizen prive-auto

Afval

Papier en post


tantse Kerk kan laten zien dat het anders kan. Het

passing van het gebouw, is besloten om nu niet

is belangrijk dat ze haar symboolfunctie uitbuit; De

over te gaan op zonne-energie. Wel wordt gevolgd

CO2-uitstoot wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door mobiliteit. Zoals gezegd kunnen er op dit vlak nog stappen (om te verminderen) gezet worden.

hoe de techniek zich in de toekomst ontwikkelt; - Verder is het waard te vermelden dat de nieuwe vloerbedekking die eind 2012 en eind 2013 is gelegd, is voorzien van een ecobased tapijtrug.

Vergoeden

Ecobase betekent dat het materiaal gebruikt voor

Vergoeding van de CO2-uitstoot maakt het mogelijk

de tapijtrug moet voldoen aan strenge criteria op

om ergens anders een vermindering van CO2-uitstoot

het gebied van milieu en gezondheid. Bovendien

mogelijk te maken. In 2012 werd 1.497 ton CO2

is een Ecobase tapijtrug voor 100% te recyclen.

uitgestoten. Een vermindering van 553 ton vergele-

De nieuwe vloerbedekking is duurzaam gefabri-

ken met 2011. De prijs van het vergoeden was voor

ceerd (deels van gerecycled materiaal gemaakt)

2012 € 19.000,- (inclusief 21% btw). Dit gebeurt door

en houdt 8 keer meer fijnstof vast dan de oude

het kopen van zogenaamde Carbon Credits van het

vloerbedekking; dit verbetert het werkklimaat aan-

FairClimate Fund. Voor de uitstoot van 2012 werden

zienlijk. De oude vloerbedekking is gerecycled.

carbon credits gekocht van partnerorganisatie NOVA (Zuid-Afrika). Het gaat om credits type: Basa Magogo Ver (van 10,50 euro per ton, ex btw). De CO2-uitstoot

7.8 FINANCIËN

2012 is ook via het Fairclimatefund vergoed.

CONTINUÏTEITSRESERVE Buiten alle maatregelen, die al genomen zijn in

Kerk in Actie is onderdeel van de (dienstenorgani-

voorgaande jaren zijn in 2013 naar aanleiding van een

satie van de) Protestantse Kerk, die in haar eigen

energiescan de volgende maatregelen genomen:

vermogen een algemene risicoreserve kent. Deze algemene risicoreserve geldt enerzijds als continu-

- De noodverlichting is helemaal vernieuwd en

ïteitsreserve, een ‘buffer’ voor onverwachte tegen-

voldoet aan bouwbesluit 2012, daarbij is gebruik

vallers, en anderzijds als egalisatiereserve voor de

gemaakt van LED verlichting;

operationele resultaten van de dienstenorganisatie.

- Alle algemene ruimten (gangen, toiletten, trappenhuizen) zijn voorzien van bewegingsmelders

NORMERING CONTINUÏTEITSRESERVE

en de lampen zijn vervangen door LED verlichting;

De bufferfunctie (weerstandsvermogen, conjuncturele

- Er is software is geïnstalleerd om het energiever-

reserve) van het eigen vermogen houdt in het vormen

bruik te kunnen monitoren. N.a.v. deze software

van reserves ter waarborging van de continuïteit,

zijn de meterkasten met hoge prioriteit (veel elek-

opvang van fluctuaties in de exploitatie (egalisatie-

tra verbruik) voorzien van bemetering en is een

functie) en opvang van algemene bedrijfsrisico’s.

watermeter geïnstalleerd voor het meten van het water. In 2014 zal, indien nodig, naar aanleiding

Het verloop van de continuïteitsreserve over de peri-

van deze meetgegevens bekeken worden welke

ode 2007-2013 geeft het volgende beeld:

maatregelen nog genomen kunnen worden om het energieverbruik zo veel als mogelijk is verder te verminderen; - Met deze software is het ook mogelijk een energiespiegel te tonen. Hiervoor komt er een TV in de hal van het Landelijk Dienstencentrum waarop het verbruik van de energie te zien is. De verwachting is dat dit in maart 2014 gerealiseerd is;

70% 65% 60% 55%

- De buizen van de stadsverwarming zijn ‘ingepakt’

45%

met isolatiemateriaal, zodat hierdoor geen warm-

40%

teverlies meer plaats vindt; - Er is onderzoek gedaan om zonnepanelen te installeren t.b.v. het opwekken van zonne-energie. Gelet op de investeringsomvang en de kosten voor aan-

Normmaximaal Normminimaal Realisatie

50%

35% 30%

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

85


De normering van deze continuïteitsreserve werd

te worden. Alle bijdragen komen ten goede aan

geactualiseerd en uitgebreid door de normering niet

toekomstige noodhulpacties.

meer te baseren op de personeelslasten van de basisformatie van de dienstenorganisatie, maar uit te

BELEID BESTEMMINGSRESERVES

gaan van de totale personeelskosten inclusief bijzon-

Kerk in Actie wijst jaarlijks op grond van de begro-

dere aanstellingen, verhoogd met een opslag van

ting van Kerk in Actie, die is vastgesteld door de

20% voor overige verplichtingen. De bandbreedte

kleine synode, de bedragen toe ten behoeve van de

of de hoogte van deze reserve werd opgerekt naar

steunverlening aan partners en projecten door de

minimaal 33% en maximaal 67% (dit was 40-60%).

afdeling buitenland van ICCO en Kerk in Actie.

RESERVES EN FONDSEN

Indien de steunverlening aan bepaalde projecten

Het eigen vermogen van Kerk in Actie is onderver-

vertraagd is of om moverende redenen door de

deeld in reserves en fondsen.

relatiebeheerders niet aan een project wordt toegekend, vloeien de gelden die niet besteed zijn terug in

Reserves (€ 12.328k)

een revolving fund. Deze bestemmingsreserve kan

Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsre-

aangewend worden om in een volgend jaar eventuele

serves, bestemmingsreserves en herwaarderingsreser-

tekorten te dekken wanneer de inkomsten achterblij-

ves zijn. De reserves van Kerk in Actie vallen in de ca-

ven bij de begroting. Op deze wijze wordt voorkomen

tegorie bestemmingsreserves. Bestedingen van deze

dat een onverwachte daling van inkomsten leidt tot

bestemmingsreserves dienen plaats te vinden binnen

vermindering van al aan partners toegezegde steun.

de gegeven algemene bestemming. Binnen deze alge-

De revolving funds fungeren zo als egalisatiereserve

mene bestemmingen kunnen de bestedingen door het

voor de doelen waarvoor de gelden zijn bestemd.

bestuur worden bepaald. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen.

Bij de toekenning van de bedragen voor steunverlening wordt de restrictie gegeven, dat 90% van

Fondsen (€ 6.961k)

het totaal bedrag mag worden toegezegd. Blijken

Deze bestemmingsfondsen zijn vanwege de spe-

de inkomsten in het lopende jaar voldoende om de

cifieke bestemming, die door derden (gevers of

uitgaven te dekken, dan wordt het laatste deel van

overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de

de gelden besteed. Voor de revolving funds wordt als

specifieke bestemming.

buffer voor mogelijk lagere opbrengsten een minimale norm aangehouden van 25% van de bruto begrote

Overheveling actiepotten noodhulp Kerk in Actie:

baten van het jaar volgend op het verslagjaar met

In de bestuursvergadering van 9 december 2013

een bovengrens van 35%. Alleen voor het revolving

is besloten tot opheffing van vier actiepotten. De

fund Noodhulp wordt een reserve aangehouden van

vrijgekomen gelden zijn overgeheveld naar het Re-

minimaal € 1 mln., zodat bij rampen snel kan worden

volving Fund Noodhulp, een reserve voor algemene,

gereageerd, vooruitlopend op fondsenwerving.

niet geoormerkte noodhulpgelden. De herverdeling gaat over de volgende posten, waarbij het gaat om

Op deze wijze kan de toezegging voor het betreffen-

een totaalbedrag van € 346.536,82.

de jaar gegarandeerd worden. Als het saldo van de revolving funds na het eerste halfjaar hoger is dan

1. Aardbeving Iran

€ 207.967,91

35% wijst de programmamanager Kerk in Actie een

2. Vluchtelingen-ontheemden

€ 8.156,00

extra bedrag voor steunverlening toe aan het doel

3. Rampen wereldwijd

€ 12.092,00

waarvoor de gelden van het betreffende revolving

4. Cycloon Myanmar

€ 118.320,91

fund bestemd zijn. Ten aanzien van de egalisatiereserves nalaten-

86

Aangezien deze gelden meer dan drie jaar oud zijn

schappen is besloten dat de jaarlijkse, bij begro-

en in de tussentijd ongebruikt zijn gebleven, besloot

ting toe te wijzen bijdragen aan Kerk in Actie met

het bestuur akkoord te gaan met het verzoek tot

ingang van 2014 worden bepaald op een ‘driejaars’

overheveling.

gemiddelde van de werkelijke ontvangsten uit

Met deze publicatie voldoet Kerk in Actie aan de

nalatenschappen. De bijdragen voor 2014 zullen

voorwaarde dat overheveling bekend gemaakt dient

worden gebaseerd op de werkelijke ontvangsten


conform de jaarrekeningen 2012, 2011 en 2010.

opbrengsten in dat jaar nihil zijn.

In 2013 is het verschil tussen de begrote bedragen en de werkelijk ontvangen nalatenschappen

Voor de egalisatiereserve ZZO zijn bij de overdracht

onttrokken aan deze reserves. Voor deze egalisa-

vanuit de voormalige Stichting Zwakzinnigenzorg in

tiereserves wordt een jaarlijks norm gehanteerd ter

Ontwikkelingslanden aparte afspraken vastgelegd.

hoogte van de begroting nalatenschappen m.b.t.

Per 1 januari 2008 heeft de overdracht plaatsgevon-

deze egalisatiereserves in het eerstvolgende jaar.

den van het vermogen van de ZZO aan Kerk in Actie

Hiermee wordt de toezegging voor dat betreffende

ten behoeve van projecten voor mensen met een

jaar gegarandeerd, ook al zouden de betreffende

verstandelijke handicap in ontwikkelingslanden.

Het verloop van de bestemmingsreserves exclusief de egalisatiereserves nalatenschappen in 2013 is als volgt:

Bestemmingsreserves (x € 1.000) Stand uit 2012

Resultaat 2013

Stand uit 2013

Baten in 2014

Norm min.

Norm bedrag

Meerminder

Programma’s Kerk in Actie: 860

-142

718

2.890

25%

723

-4

Revolving fund Werelddiaconaat

Revolving fund Kinderen in de Knel

1.760

-101

1.659

9.507

25%

2.377

-718

Revolving fund Zending

4.540

-535

4.005

8.374

25%

2.094

1.912

Revolving fund Noodhulp

969

-157

812

1.080

min.

1.000

-188

Egalisatiereserve diaconaal werk

176

3

178

2.352

25%

588

-410

nvt

1.624

0

800

nvt

800

-58

nvt

Egalisatiereserve ZZO

1.676

-52

1.623

Egalisatiereserve nalatenschappen Zending

1.173

-431

742

Egalisatiereserve nalatenschappen Werelddiaconaat Totaal

3.045

-456

2.590

1.493

14.200

-1.873

12.328

26.495

1.493

1.097

10.697

1.629

Hieronder volgt een meerjarenoverzicht van de bestemmingsreserves (exclusief de nalatenschappenreserves in vergelijking met de conform het beschreven beleid, vastgestelde norm.

Ratio bestemmingsreserve (x € 1.000)

Stand ultimo jaar (excl.reserve nalatenschappen en ZZO) Af: Revolving fund Noodhulp

Begrote baten volgend jaar (2014:excl.nalatenschappen) % werkelijk t.o.v. begrote baten % norm t.o.v. begrote baten

Begroting 2014

Begroting 2013

Rekening 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

6.772

9.080

7.374

8.306

9.648

969

1.000

812

969

917

5.803

8.080

6.370

7.337

8.731

24.202

28.688

24.202

28.688

29.829

24%

28%

27%

26%

29%

25-35%

25-35%

25-35%

25-35%

25-35%

969

1.000

812

969

917

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

-31

0

-188

-31

-83

Revolving fund Noodhulp Stand ultimo jaar Normbedrag afwijking t.o.v. norm

87


RESULTAAT KERK IN ACTIE 2013

Reguliere lasten De reguliere lasten bedroegen in 2013 € 27.885k.

Resultaatbestemming

Rekening houdend met een in de begroting opge-

Het boekjaar 2013 sluit met een negatief resul-

nomen bedrag van € 1.377k voor noodhulpacties,

taat van € 4.619k, hetgeen € 2.994k hoger is dan

is dit € 1.051k lager dan begroot. Doordat tijdig is

begroot. Van dit resultaat is een bedrag van € 1.872k

onderkend dat de inkomsten uit reguliere werving

onttrokken aan de bestemmingsreserves en

konden tegenvallen is bijgestuurd in de uitgaven.

€ 2.747k aan de bestemmingsfondsen.

Er is hierdoor minder geld beschikbaar gekomen voor de buitenlandse projectfinancieringen (€ 650k

Algemeen

minder dan begroot). Ook is gesneden in de posten

De totale baten in 2013 bedragen € 31.414k en kwa-

eigen activiteiten en afdrachten contributies e.d. die

men hiermee € 2.726k hoger uit dan de begroting

hierdoor € 162k lager zijn uitgekomen.

2013. Dit ondanks een daling van de baten uit eigen fondsenwerving. De oorzaak hiervan kan vooral wor-

De kosten fondsenwerving zijn € 365k lager. Ook

den gevonden in de éénmalige baten uit de nood-

ten opzichte van vorige jaren is deze post aanzienlijk

hulpacties voor de Filipijnen (€ 3.197k) en Syrië (€

lager. Een en ander is het gevolg van investeringen

531k). Ook zijn additionele bijdragen ontvangen voor

die in voorgaande jaren zijn gedaan in particuliere

de projecten Schuldhulpmaatje (€ 200k) en het Tran-

adressenbestanden. Omdat deze op de middellange

sithuis (€ 315k). Hier tegenover staan ook weer extra

en langere termijn niet voldoende rendement ople-

lasten als gevolg van de subsidies en bijdragen die

veren is besloten deze methode grotendeels stop

in het kader van deze en eerdere incidentele acties

te zetten en te gaan zoeken naar andere en meer

zoals voor de aardbeving in Haïti worden gemaakt.

moderne vormen van fondsenwerving.

De totale lasten in 2013 zijn € 36.033k, wat € 5.720k hoger is dan begroot. Dit

De (overige) personeelskosten tenslotte overschrij-

kan nagenoeg geheel worden toegeschreven aan de

den de begroting met € 411k. Dit is vooral het ge-

eerder genoemde extra lasten in de post subsidies

volg van de noodzakelijke inhuur van extra personeel

en bijdragen. Deze laat hierdoor een overschrijding

ten behoeve van de uitvoering van de hierboven ge-

zien van € 5.859k.

noemde noodhulpacties. Deze zouden eventueel als incidenteel kunnen worden aangemerkt, ware het

Reguliere baten

niet dat sommige acties langlopend zijn en er zich

Na aftrek van de bijzondere baten ad € 5.540k

regelmatig nieuwe rampen voordoen. Verder kan

resteert een bedrag van € 25.874k. Dit is € 2.814k

worden gesteld dat de vergoeding die bij SHO-acties

lager dan begroot, hetgeen nagenoeg geheel is toe

in rekening mag worden gebracht (rond de 7%), niet

te schrijven aan de lagere opbrengst uit collecten,

toereikend is voor de dekking van de totale uitvoe-

giften en schenkingen. Deze kwamen, exclusief de

ringskosten. Een deel zal derhalve uit eigen midde-

opbrengsten uit eigen noodhulpacties, € 2.815k

len moeten worden gefinancierd. In de begroting

lager uit dan begroot. Overige opvallende posten

2014 is hiervoor een bedrag opgenomen.

waren de lagere opbrengsten uit dienstverlening (€ 141k), de lagere rentebaten (€ 129k) en de lagere

Bijzondere baten en lasten

overige baten (€ 50k). Hiervoor zijn de volgende

Deze posten worden voornamelijk bepaald door

redenen aan te wijzen.

baten en lasten als gevolg van noodhulp acties bij

- Als gevolg van het stoppen met het project door-

rampen. De baten en lasten uit deze acties en ove-

start HKI en het anders organiseren van de oplei-

rige specifieke projecten kunnen als volgt worden

dingsactiviteiten kwamen de opbrengsten uit dienst-

samengevat.

verlening lager uit dan begroot. De lage rentestand en de daling van het eigen vermogen resulteerden in lagere baten uit beleggingen. De opbrengst publicaties tenslotte werd negatief beïnvloed door het stoppen met het uitgeven en verkopen van de missie zendingskalender.

88


Bijzondere baten en lasten in 2013 (x € 1.000) Acties SHO

Eigen Acties

Noodhulp

3.197

470

3.667

3.667

531

793

1.324

1.324

Overige

Totaal

Baten: Filipijnen Syrië Binnenlandse projecten: Schuldhulpmaatje

234

234

Transithuis

315

315

549

5.540

Totaal

3.728

1.263

4.991

3.827

1.420

5.247

239

239

239

Syrië

502

566

1.068

1.068

Filipijnen

533

533

533

Pakistan

316

316

316

Sri Lanka

107

107

107

Lasten: Haïti Hoorn van Afrika

5.247

Binnenlandse projecten: Schuldhulpmaatje

323

Transithuis Totaal

4.862

2.647

7.509

323

315

315

638

8.148

Zowel de baten en lasten uit de noodhulpacties als

echter al zien dat de daling zich nog harder doorzette

de specifieke projecten worden via de bestemmings-

dan toen kon worden voorzien. Alhoewel er door het

fondsen verantwoord.

tijdig signaleren hiervan in 2013 kon worden bijgestuurd in de kosten, en er in het jaarplan en de begro-

Conclusie bij het resultaat

ting 2014 al maatregelen zijn doorgevoerd, laten de

Er zijn twee zaken die duidelijk van invloed zijn

eerste resultaten voor 2014 opnieuw een daling zien.

geweest op het resultaat. Allereerst is zichtbaar dat

Dit maakt dat kritisch zal moeten worden gekeken

steeds meer geld specifiek wordt bestemd, hetzij

naar de ontwikkelingen die zich nu voordoen en de

door de particuliere gever, de overheid of instituties,

gevolgen die dit heeft voor de exploitatie 2014. Hier-

hetzij als gevolg van speciale acties bij rampen. Dit

voor is een aparte werkgroep in het leven geroepen.

betekent niet alleen fluctuaties in baten en lasten ten opzichte van de begroting, maar het heeft ook impact

Bestedingsratio’s

op de wijze waarop het geld dient te worden besteed

De kosten van Kerk in Actie zijn naar bestedingsca-

en verantwoord. Hiernaast heeft het gevolgen voor

tegorieën in specifieke ratio’s uitgedrukt. Deze geven

de uitvoeringsorganisatie. Het is mede hierom dat in

het volgende weer:

de jaarplannen 2013 en 2014 als in deze jaarrekening een lijn van flexibele inzet van mensen en middelen

% ten opzichte van de totale lasten = waar is een

is uitgezet. In 2014 zal dit nog concretere vormen

uitgegeven euro aan besteed

moeten gaan aannemen.

% ten opzichte van de totale baten = waar is een ontvangen euro naar toe gegaan

Vervolgens is de doorzettende daling van inkomsten uit onze eigen geldwerving in de jaarcijfers 2013 een

Tenslotte zijn de directe kosten fondsenwerving (dit

zorgwekkende ontwikkeling. In de begroting 2013,

betreft de inzet van fondsenwervers en de directe

alsmede in de meerjarenbegroting, was rekening

kosten m.b.t. fondsenwervingsprojecten) uitgedrukt

gehouden met een inkomstenontwikkeling op het

in een % van de opbrengst uit collecten, giften en

niveau van de realisatie 2011. De cijfers 2012 lieten

schenkingen.

89


Ratio’s Kerk in Actie (x € 1.000) Begroting 2014

Begroting 2013

Rekening 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Subsidies en bijdragen

64,9%

64,9%

70,9%

68,5%

72,7%

Via eigen organisatie

22,6%

22,7%

19,7%

21,0%

17,8%

87,5%

87,6%

90,6%

89,5%

90,5%

9,1%

8,9%

6,5%

7,6%

7,1%

3,4%

3,4%

2,9%

2,9%

2,4%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

68,7%

68,6%

81,3%

89,0%

75,4%

23,9%

24,0%

22,6%

27,2%

18,5%

92,6%

92,6%

104,0%

116,2%

93,9%

9,6%

9,4%

7,5%

9,9%

7,4%

Norm % ten opzichte van de totale lasten Doelbestedingen:

Werving baten Kosten beheer en administratie

4,5-4,75%

% ten opzichte van de totale baten Doelbestedingen: Subsidies en bijdragen

60-70%

Via eigen organisatie Werving baten Kosten beheer en administratie

3,6%

3,6%

3,3%

3,8%

2,5%

Mutatie in reserves en fondsen

-5,8%

-5,7%

-14,7%

-29,9%

-3,8%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

12,5%

12,5%

11,7%

13,9%

13,7%

% t.o.v. opbrengst vrijwillige geldwerving Kosten eigen fondsenwerving

9-12,5%

Doelbestedingen

- Kosten beheer en administratie Dit zijn de kosten die door de ondersteunende

- Subsidies en bijdragen

afdelingen van de dienstenorganisatie van de

Dit betreffen de direct met partners overeen-

Protestantse kerk (zoals Financiën, HRM en Fa-

gekomen projectfinancieringen. Dit percentage

cilitaire Zaken met huisvesting) aan Kerk in Actie

geeft aan hoeveel procent van de baten aan

worden doorberekend op basis van de begrote

directe steunverlening wordt besteed. Het

bezetting.

percentage ten opzichte van de totale baten in

- Werving baten

2013 is relatief hoog in vergelijking met andere

Hieronder wordt verstaan de kosten eigen

jaren. Dit wordt met name veroorzaakt door de

fondsenwerving die specifiek betrekking hebben

noodhulpacties. De opbrengsten zijn voor een

op de werving van de opbrengsten uit collecten,

groot deel in voorgaande jaren binnengekomen.

giften en schenkingen. Kosten met betrekking

Ten opzichte van de totale lasten is ook een

tot de werving van de overige baten worden niet

hoger percentage waar te nemen. Ook dit heeft voornamelijk te maken met noodhulpprojecten. - Via eigen organisatie Het betreft hier activiteiten die in het kader van

90

apart gepresenteerd. - Kosten eigen fondsenwerving Het percentage fondsenwerving valt in 2013 binnen de door Kerk in Actie gehanteerde norm

de doelstelling vanuit de eigen organisatie, en

van 9 tot 12,5%. Vanuit het Centraal Bureau

dus niet via partners, worden uitgevoerd. Deze

Fondsenwerving is een norm gesteld van maxi-

activiteiten liggen onder meer op het gebied van

maal 25% van de opbrengsten vrijwillige geld-

binnenlands diaconaat, voorlichting en commu-

werving. Aan deze norm wordt ruimschoots

nicatie en Interactief.

voldaan.


7.9 VERKORTE JAARREKENING 2013 KERK IN ACTIE Activa (x € 1.000)

Deelneming Participatie Leningen u/g

Balans 31-12-2013

Balans 31-12-2012

1.000

1.000

200 12

14

Financiële vaste activa

1.212

1.014

Vorderingen en overlopende activa

3.562

9.773

Liquide middelen

23.087

18.377

Vlottende activa

26.649

28.150

Totaal Activa

27.861

29.164

Balans 31-12-2013

Balans 31-12-2012

12.328

14.200

6.961

9.708

19.289

23.908

369

485

Passiva (x € 1.000)

Reserves en fondsen Reserves Bestemmingsreserves Fondsen Bestemmingsfondsen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal Passiva

350 8.203

4.421

27.861

29.164

91


STAAT VAN BATEN EN LASTEN Baten (x € 1.000) Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

20.098

21.650

20.469

2.609

2.650

2.215

22.707

24.300

22.685

2.645

2.453

3.087

25.353

26.753

25.771

450

450

450

4.701

570

1.365


315

0

233

Bijdragen voor dienstverlening

179

320

309

Baten uit beleggingen (rentebaten)

236

365

295

81

225

208

Beschikbaar voor de doelstelling Baten uit eigen fondsenwerving Collecten, giften en schenkingen Nalatenschappen Bijdragen van derden

Verplichte bijdragen van gemeenten Baten uit acties van derden

Overige baten Opbrengst publicaties Diverse baten Totaal baten

92

99

5

87

180

230

295

31.414

28.688

28.718


Lasten (x € 1.000) Begroting 2013

Rekening 2012

9.167

9.689

10.821

20.733

15.038

19.921

Rekening 2013 Besteed aan doelstellingen Programma's Zending Werelddiaconaat 1 Binnenlands Diaconaat

2.758

1.853

2.642

32.659

26.580

33.384

2.342

2.707

2.843

35.000

29.287

36.227

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Subtotaal Beheer en Administratie Staf en ondersteunende afdelingen Directie

62

62

63

Financiën & Control

274

274

289

Human Resource Management

130

130

139

C&F- servicedesk

45

45

48

Facilitaire Zaken

521

515

542

1.033

1.026

1.080

Totaal lasten

36.033

30.313

37.307

Totaal baten

31.414

28.688

28.718

-4.619

-1.625

-8.589

Totaal resultaat 1) Inclusief Noodhulp, Kinderen in de Knel en FairClimate.

93


RESULTAATVERDELING Resultaatverdeling (x € 1.000) Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Het resultaat is toegevoegd (+) of onttrokken (-) aan

Bestemmingsreserves Egalisatiereserve diaconaat

3

101

Revolving fund Zending

-535

-136

-552

Revolving fund Werelddiaconaat

-101

463

-887

Revolving fund Kinderen in de Knel

-142

-180

Revolving fund Noodhulp

-157

52

-52

-4

Egalisatiereserve ZZO Reserve Werelddiaconaat Protestantse kerk Reserve Zending Protestantse kerk

-456

-500

-1.502

-431

-750

-1.544

-1.872

-923

-4.517

-3.007

-702

-4.430

-2.747

-702

-4.072

-4.619

-1.625

-8.589

Bestemmingsfondsen Noodhulpfondsen Overige fondsen Totaal

94

280

358


TOELICHTING OP DE LASTEN CONFORM RICHTLIJNEN CBF (MODEL 3) De totale uitgaven van de staat van baten en lasten dienen volgens de richtlijnen van het CBF te worden weergegeven conform het zogenaamde model 3. Dit ziet er als volgt uit:

Lasten doelstellingen (x € 1.000) Programma- en overige activiteiten Kerk in Actie Zending

Werelddiaconaat

Binnenl. diaconaat

Totaal progr.

Comm./ voorl.

Interactief

Totaal 2013

Directe steunverlening 6.762

16.930

1.855

25.547

0

0

25.547

- Afdrachten contributies e.d.

- Subsidies en bijdragen

32

158

24

214

0

0

214

- Activiteiten incl. uitbesteed werk

72

84

163

319

172

7

498

- Inzet van/aan andere progr. lijnen

0

-2

82

80

-8

0

72

- Publiciteit en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten

0

0

86

86

118

0

204

1.044

1.882

572

3.498

298

478

4.274

51

30

33

114

1

1

115

134

103

52

288

30

46

364

8.094

19.186

2.866

30.146

610

532

31.288

430

379

224

1.033

170

274

1.477

8.524

19.564

3.090

31.178

780

807

32.765

Medefinanciering andere progr.lijnen

1.074

1.547

-108

2.513

-780

-807

927

Totaal lasten doelstellingen

9.598

21.111

2.983

33.691

0

0

33.691

Totaal lasten (voor doorbelasting) Beheer&administatie naar doelstelling

95


Lastenverdeling totaal (x € 1.000) Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

25.547

25.547

19.688

25.547

- Afdrachten contributies e.d.

214

214

80

162

- Activiteiten incl. uitbesteed werk

498

13

1.829

2.320

2.717

- Inzet van/aan andere progr. lijnen

72

8

79

36

91

204

255

301

560

5.493

5.597

5.808

173

288

555

549

239

653

759

833

41

41

37

35

444

758

764

770

0

0

-637

-495

1.477

35.106

29.455

36.317

-1.477

0

0

0

2.342

35.106

29.455

36.317

927

858

990

2.342

36.033

30.313

37.307

Lasten doelst.

Werving baten

Kosten beheer&adm.

Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen

- Publiciteit en communicatie Personeelskosten

1.319

204 4.274

Huisvestingskosten

115

Kantoor en algemene kosten

364

659

50

Dotaties aan voorzieningen Doorbelaste kosten B&A vanuit C&F

314

Eigen inkomsten Totaal lasten (voor doorbelasting)

31.288

2.342

Doorbelaste kosten kosten beheer & administatie naar doelstelling

1.477 32.765

Medefinanciering andere progr.lijnen Totaal lasten doelstellingen

96

927 33.691


Personeelskosten directie H. Feenstra

Ds. E. Overeem

Onbepaald

Onbepaald

36

18

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Dienstverband Aard (looptijd) Uren (voltijds werkweek) Parttime percentage

100%

50%

Periode

01/12

01/12

Bezoldiging (x € 1.000) Jaarinkomen: 103

40

143

146

143

Vakantiegeld

Bruto loon/salaris

8

3

11

11

11

Eindejaarsuitkering

9

4

13

12

12

120

47

167

169

166

8

4

12

12

12

25

6

30

21

22

32

10

43

33

34

153

58

210

202

200

Variabel jaarinkomen Totaal jaarinkomen

Sociale lasten Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten Overige beloningen op termijn Uitkeringen beëindiging dienstverband Totaal overige lasten en vergoedingen Totaal bezoldiging 2013 Totaal bezoldiging begroting 2013

147

56

203

Totaal bezoldiging 2012

145

55

200

97


CONTROLEVERKLARING

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

De in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening, bestaande uit de verkorte balans per 31 december 2013 en de verkorte staat van baten en lasten over 2013 met bijbehorende toelichtingen, is ontleend aan devan gecontroleerde jaarrekening van Kerk in Actie te in Utrecht over 2013. Wij hebben een Aan: het bestuur Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk Nederland goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 12 mei 2014. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van De in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening, bestaande uit de verkorte balans per 12 mei 2014. 31 december 2013 en de verkorte staat van baten en lasten over 2013 met bijbehorende toelichtingen, is ontleend de gecontroleerde jaarrekening van Kerk Actie te Utrecht Wij 650 hebben De verkorteaan jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die in zijn vereist op basisover van2013. Richtlijn vooreen goedkeurend oordeel verstrektvan bij die jaarrekening Raad in onze controleverklaring van 12Het meikennisnemen 2014. fondsenwervende instellingen de Nederlandse voor de Jaarverslaggeving. Desbetreffende samenvatting bevatten weergave vanvan de van de verkorte jaarrekening jaarrekening en kandeze derhalve niet in dedaarvan, plaats treden vangeen het kennisnemen gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van gecontroleerde jaarrekening van Kerk in Actie. 12 mei 2014.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

De verkorte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van Richtlijn 650 voor Het bestuur van deinstellingen Dienstenorganisatie van de Protestantse in Nederland is verantwoordelijk fondsenwervende van de Nederlandse Raad voorKerk de Jaarverslaggeving. Het kennisnemen voor het opstellen van een samenvatting van dein gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming van de verkorte jaarrekening kan derhalve niet de plaats treden van het kennisnemen van de met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 voor fondsenwervende instellingen. gecontroleerde jaarrekening van Kerk in Actie.

Verantwoordelijkheid Verantwoordelijkheid van van de hetaccountant bestuur

Onze verantwoordelijkheid is het geven van oordeel overKerk de verkorte jaarrekening op basis van Het bestuur van de Dienstenorganisatie van een de Protestantse in Nederland is verantwoordelijk onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder Standaard voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met 810, "Opdrachten om te rapporteren betreffende verkorte financiële overzichten". de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 voor fondsenwervende instellingen.

Oordeel Verantwoordelijkheid van de accountant

Naar oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten Onze ons verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de verkorte jaarrekening opconsistent basis van met de gecontroleerde jaarrekening van Kerk in Actie voor het jaar geëindigd op 31 december 2013 in onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder Standaard overeenstemming mettederapporteren Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 voor fondsenwervende instellingen. 810, "Opdrachten om betreffende verkorte financiële overzichten".

Mededeling betreffende het jaarverslag Oordeel

Wij het jaarverslag gelezen teneinde van materieel belang belang zijnde inconsistenties, Naarhebben ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel zijnde aspecten indien consistent aanwezig, met de gecontroleerde jaarrekening te onderkennen. Op basis van van2013 het in met de gecontroleerde jaarrekening van Kerk in Actie voor het jaar geëindigdhet op doorlezen 31 december jaarverslag vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 voor fondsenwervende instellingen. met de informatie in de jaarrekening en dat het jaarverslag alle informatie bevat die vereist is volgens Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 'Fondsenwervende instellingen'. Wij hebben geen controle- of beoordelingswerkzaamheden uitgevoerd op de informatie in het jaarverslag. Den Haag, 28 mei 2014 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Fascinatio Boulevard 350, 3065 WB Rotterdam, Postbus 8800, 3009 AV Rotterdam Origineel door: M.95van RA T: 088 792getekend 00 10, F: 088 792 33, Ginkel www.pwc.nl ‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK 51414406), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK 54226368), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, deze8800, algemene PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Fascinatio Boulevard 350, 3065 WB Rotterdam,waaronder Postbus (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.

3009 AV Rotterdam T: 088 792 00 10, F: 088 792 95 33, www.pwc.nl

‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK 51414406), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK 54226368), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.

98

Colofon Kerk in Actie, juni 2013 In dit jaarverslag legt Kerk in Actie verantwoording af van het werk in 2013. U kunt het jaarverslag bestellen via de Kerk in Actie servicedesk: (030) 880 18 80 of downloaden via www.kerkinactie.nl. Samenstelling Jacolien Weststrate Eindredactie Jacolien Weststrate, Henk van IJken Redactie Renate Barendregt, Kees van den Berg, Evert van Bodegom, Martin Harteveld, Evert-Jan Hazeleger, Henk van IJken, Jeroen Jurriëns, Dick Loendersloot, Miriam Nagtegaal-Van der Veen, Hester Oosterbroek, Heleen Platschorre, Carla van der Vlist. Vormgeving Reprovinci Fotografie Marcella Bos (14, 20-21), ICCO (30-31), Gerrit Groeneveld (65), Paul Jeffrey - ACT Alliance (42-43, 47), Rieneke de Man (cover, 4, 8-9, 60-61, 63, 68-69), George Möllering (24), Shutterstock (14, 25), Marieke Viergever (13, 27, 34, 45, 50-51, 53, 57, 64). Adres Kerk in Actie Postbus 456 3500 AL Utrecht Protestants Landelijk Dienstencentrum Joseph Haydnlaan 2a 3533 AE Utrecht (030) 880 14 56 [email protected] www.kerkinactie.nl IBAN: NL89 ABNA 0457 457 457 t.n.v. Kerk in Actie, Utrecht BIC: ABNANL2A RSIN-nummer t.b.v. ANBI: 813 612 809 Dit jaarverslag zal op 20 juni 2014 ter goedkeuring worden voorgelegd aan de kleine synode van de Protestantse Kerk.

99

Jaarverslag 2013

Oeganda, NECPA. Jaarverslag Kerk in Actie Struik met Chilipepers. Missie

Recommend Documents