ICT binnen de Letterenopleidingen

Rijksuniversiteit Groningen

Faculteit der Letteren

Centrum voor ICT en Onderwijs Alfa-Informatica

ICT binnen de Letterenopleidingen Achtergrond ICT staat voor informatie- en communicatietechnologie, een begrip dat tegenwoordig in alle geledingen van de maatschappij opduikt om de toenemende rol van de computer in het verwerken van gegevens en de communicatie tussen personen te beschrijven. Ook in de Letterenfaculteit heeft de computer in deze rol zijn opwachting gemaakt. Communicatie via e-mail, het gebruik van de OPC en het schrijven met de tekstverwerker zijn veelgebruikte toepassingen binnen de faculteit. Het toepassingsgebied van ICT is echter veel breder dan deze veel voorkomende vormen van gebruik. Op dit moment beschikt een belangrijk deel van de Letterenmedewerkers over onvoldoende vaardigheden en kennis om ICT binnen de eigen discipline te kunnen toepassen. Bovendien lijkt men soms weinig behoefte te hebben om kennis en vaardigheden op dit gebied te vergroten, omdat "ICT voor mijn vak niet nodig is". Hierbij is de eigen horizon vaak maatgevend voor wat zinvol wordt geacht en wat niet. In toenemende mate grijpt ICT echter dieper in in de primaire processen van onderwijs en onderzoek dan menig Letterenmedewerker zich realiseert.1 Enkele voorbeelden volstaan om dit duidelijk te maken. Veel studenten beschikken nu reeds over grotere basisvaardigheden en kennis van elementaire toepassingen dan menig docent. Steeds vaker maken ze gebruik van methoden en technieken die de docent onvoldoende beheerst. Vragen die nu reeds worden gesteld zijn bijvoorbeeld: "Als ik ga zoeken in de ERL-bestanden van de UB, welke databases kan ik dan het best gebruiken?", "Welke van de Shakespeare sites is het meest bruikbaar om informatie te vinden voor mijn paper?" of "Is dit een goede databasestructuur voor het vastleggen van mijn onderzoeksgegevens?'. ICT leent zich uitstekend voor het bevorderen van een zelfstandige leerattitude bij studenten, maar als de docent hierbij zijn traditionele gidsfunctie wil behouden is een goede kennis van ICT methoden en technieken onontbeerlijk. Zonder de gidsfunctie van de docent blijft het gebruik van ICT door studenten beperkt tot basale vaardigheden of Spielerei. Bij bovengenoemde vakinhoudelijke overwegingen speelt uiteraard ook maatschappelijke relevantie een belangrijke rol. Het toekomstig beroepenveld is voor een deel bepalend voor de inhoud van de facultaire onderwijsprogramma's en de kansen van Letterenstudenten op de arbeidsmarkt worden aanzienlijk verbeterd indien ze beschikken over adequate kennis en vaardigheden om ICT op het relevante vakgebied te kunnen toepassen. Naast vakinhoud en beroepsperspectief, speelt ook doelmatigheidsbevordering een rol bij het gebruik van ICT. Door de toegenomen druk op studenten om te presteren (studieduurbeperking en prestatiebeurs) in samenhang met afnemende middelen voor onderwijs, is het van belang om het leerproces zo efficiënt mogelijk in te richten. Door het automatiseren van bepaalde onderdelen van het leerproces (in de vorm van computer-ondersteund onderwijs) kan ICT hier een bijdrage aan leveren. In meer algemene zin, maakt ICT het mogelijk het onderwijs minder afhankelijk van plaats, tijd en docent in te richten. In aansluiting op bovengenoemde vakinhoudelijke argumenten, hanteren we hierbij het uitgangspunt dat ICT de inzet van docenten niet overbodig maakt, maar juist nieuwe kansen biedt voor onderwijs en onderzoek. Om de mogelijkheden van ICT goed te benutten is deskundigheidsbevordering van docenten en studenten vereist. In de faculteit zijn reeds met succes aanzetten gegeven tot de bijscholing van docenten (bijvoorbeeld bij Geschiedenis, Archeologie, Kunst- en Architektuurgeschiedenis), opdat deze zelf de integratie van ICT zouden kunnen aanvangen. Daarnaast zijn er voor de hele faculteit in het kader van het K&S project Integratie IT bijscholingscursussen geweest om stafleden vertrouwd te maken met de mogelijkheden van het Internet en de computer als communicatiemedium. (Deze cursussen worden ook in de komende periode weer aangeboden.) En het K&S project op het gebied van COO levert een belangrijke bijdrage aan de bevordering van het gebruik van de computer als didactisch instrument. De inspanningen hebben geresulteerd in de introductie van afzonderlijke basiscursussen in ICT-gebruik bij verschillende opleidingen en het geïntegreerd gebruik van ICT binnen een aantal cursussen bij andere opleidingen. Van werkelijk geïntegreerd gebruik in alle opleidingsprogramma's is op dit moment echter nog geen sprake. Het onlangs opgerichte Centrum voor ICT en Onderwijs is door het Faculteitsbestuur Letteren belast met de verdere stimulering van het gebruik van ICT binnen de facultaire opleidingsprogramma's en het definiëren 1

Paradoxaal genoeg, is het vaak de overlast veroorzaakt door de ingebruikname van bijvoorbeeld een nieuw besturingssysteem of een nieuw tekstverwerkingsprogramma waardoor de opmars van ICT niet onopgemerkt aan de Letterenmedewerkers voorbijgaat.



Centrum voor ICT en Onderwijs

van eindtermen voor de inzet van ICT in verschillende fasen van de studie. Het onderwijsleerproces staat hierbij centraal en er dient voldoende recht te worden gedaan aan de discipline-specifieke aspecten van de opleidingen. Bovendien dient de opleidingen voldoende vrijheid te worden gelaten met betrekking tot de manier waarop de eindtermen worden bereikt. Voor het aanleren van basisvaardigheden ICT kan gebruik worden gemaakt van een afzonderlijke cursussen of van een meer geïntegreerde aanpak als onderdeel van bestaande cursussen, maar het beheersingsniveau van de verschillende vaardigheden en het vermogen om deze toe te passen binnen de opleiding dienen uiteindelijk vergelijkbaar te zijn. Het nauwkeurig bepalen van eindtermen zal enige tijd vergen (een eerste concept zal aan het eind van het lopend cursusjaar gereed moeten zijn). Verder uitstel van ICT-gebruik bij opleidingen waarbij ICT nog niet of nauwelijks wordt toegepast is echter ongewenst. Tot 1 september 1999 zijn er bovendien nog middelen beschikbaar om docenten op te leiden om het gebruik van ICT binnen de opleidingen te bevorderen. De eerste prioriteit ligt hierbij in het zo spoedig mogelijk opzetten van een basisprogramma ICT-gebruik in de propedeuse van diverse talenopleidingen. Dit kan worden gerealiseerd in de vorm van een afzonderlijke cursus (naar analogie van de reeds bestaande cursussen), of in vorm van integratie van de verschillende componenten binnen het bestaande cursusaanbod. Inhoud De basisvaardigheden ICT-gebruik hebben betrekking op o.a. de volgende toepassingen: • • • • •

Tekstverwerken Communicatie Het World Wide Web CD-Rom's en electronische bestanden Presentatie met electronische hulpmiddelen

Het gebruik van ICT is geen doel op zichzelf, maar een middel om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen. De volgende voorbeelden illustreren hoe het gebruik van ICT gekoppeld kan worden aan bepaalde vakinhouden om een functionele inzet te bereiken. Met het oog op de doelgroep van dit schrijven zijn de voorbeelden voornamelijk van toepassing op de talenopleidingen. Schrijfvaardigheidsonderwijs met behulp van de tekstverwerker De tekstverwerker kan uitstekend worden ingezet in verschillende stadia van het schrijfproces. De overzichtsfunctie kan worden benut voor het opzetten van de globale structuur van het werkstuk, de gewenste lay-out kan worden bereikt door te werken met opmaakprofielen (al dan niet door de docent beschikbaar gesteld), peer critiqueing en andere vormen van collaboratief leren kunnen worden ondersteund door commentaar- en redactiefuncties, de thesaurus en on-line woordenboeken zijn beschikbaar voor aanwijzingen en correcties op woordniveau, en de spelling-, grammatica- en stijlcontrole kunnen worden toegepast in de finale redactie. De laatste versie van het nu beschikbare tekstverwerkingsprogramma (MS Word 97) bevat taalmodules voor meer dan twintig verschillende talen en ondersteunt ook niet-westerse tekensets voor Grieks, Slavisch, Arabisch en Hebreeuws. Een electronische leeromgeving met behulp van E-mail, WWW en discussielijsten Electronische communicatie is uitstekend inzetbaar in activerende werkvormen, zoals het binnenkort bij RTC in te voeren laboratoriummodel. Opdrachten en aanwijzingen kunnen uitstekend via een cursuspagina op het WWW bekend worden gemaakt en last-minute wijzigingen via e-mail worden meegedeeld. Groepsdiscussies kunnen op discussielijsten worden geïnitieerd of voortgezet en opdrachten via e-mail worden ingeleverd. Allerlei cursusmateriaal dat reeds digitaal beschikbaar is kan binnen de electronische leeromgeving worden aangeboden. Een electronisch dossier van opdrachten en uitwerkingen kan worden aangelegd voor latere beoordeling. Het gebruik van ICT in een dergelijke setting vereist een zorgvuldige voorbereiding en een consequent gebruik van electronische communicatiemiddelen. Uiteraard zijn er diverse andere vormen mogelijk waarbij gebruik wordt gemaakt van een deel van de hier genoemde toepassingen. Talen en culturen op het Web Het World Wide Web biedt een uitgelezen mogelijkheid om in contact te komen met diverse talen en culturen ten behoeve van bijvoorbeeld het taalvaardigheidsonderwijs. Voor diverse talen wordt een dagelijks aanbod aan on-line kranten (vaak kwaliteitskranten) en nieuws (ook in video- en audioformaat) geboden. Diverse internationale instellingen, organisaties en bedrijven presenteren zich via het Web. En 2




voor verschillende talen is kant-en-klaar onderwijsmateriaal op het web beschikbaar. Het beschikbare materiaal kan door docenten in het onderwijs worden toegepast, maar minstens even belangrijk is de toepassing door studenten. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de meest nuttige informatie is dan ook een zeer belangrijke vaardigheid. Het gebruik van het Web op een soortgelijke manier kan bij vrijwel iedere Letterendiscipline worden toegepast. Electronische informatie raadplegen en verzamelen Het leren vergaren en analyseren van informatie is een belangrijk onderdeel van alle academische studies. Naast de traditionele middelen bieden de digitale technieken steeds vaker alternatieven. Woordenboeken en encyclopedieën kunnen op CD-Rom’s worden geraadpleegd en het verzamelen van primaire en secundaire literatuur geschiedt tegenwoordig vrijwel uitsluitend electronisch. De Letterenbibliotheek en de UB beschikken gezamenlijk over een groot aantal electronische bestanden en CD-Rom's (zie bijlage) die binnenkort voor het grootste deel ook vanaf de werkplek ontsloten kunnen worden. Een zinvolle integratie van deze electronische media vereist een selectie naar relevante media per studierichting en studiefase. Het gebruik van deze media leent zich uitstekend voor verdieping in de doctoraalfase van de studie. Presentatie met gebruikmaking van electronische hulpmiddelen Presentatievaardigheden spelen een belangrijke rol binnen verschillende Letterenopleidingen. Aan het gebruik van electronische hulpmiddelen wordt hierbij tot nu toe weinig aandacht besteed. Gebruikmaking van Powerpoint kan functioneel worden ingezet om het mondelinge betoog in het Nederlands of in de vreemde taal te ondersteunen. Desgewenst kan de tekst voor raadpleging later beschikbaar worden gesteld via het Web. Uiteraard kan presentatieprogrammatuur ook functioneel worden ingezet door de docenten tijdens het geven van colleges. Meer gevorderde toepassingen van electronische hulpmiddelen zijn eveneens denkbaar. Naast publicatie op het WWW, gaat het hierbij om verspreiding van documenten in electronische vorm op CD-Rom’s, of via publishing on demand. Laatstgenoemde vormen van publicatie zijn onder andere van belang bij de verspreiding van grote hoeveelheden onderzoeksgegevens en digitaal audio- en videomateriaal. Dit speelt o.a. een rol bij de historische, kunst- en cultuurhistorische disciplines. Overige toepassingen Afhankelijk van het specifieke onderwijsaanbod van de opleidingen zijn diverse andere toepassingen van ICT mogelijk. Het kan hierbij gaan om het gebruik van electronische tekstcorpora in het onderwijs (de faculteit beschikt over verschillende corpora, waaronder het uitgebreide British National Corpus), het gebruik van databases, spreadsheets en statistische programma's bij methodologische vakken, het gebruik van computer-ondersteund onderwijs (bijvoorbeeld in de vorm multi-media programma's) bij verschillende talen, het gebruik van scanning en OCR (optical character recognition), en het gebruik van referentiebeheerprogramma's voor het systematisch vastleggen en verwerken van bibliografische gegevens (een dergelijk systeem is beschikbaar en bij de Letterenbibliotheek is juist een pilot-project op dit gebied gestart). Gevorderde toepassingen zijn verder mogelijk op het gebied van de corpustaalkunde, modellering van taalkundige theorieën, dialectologie, statistiek en grafische communicatie. Voor de disciplines buiten de talen is nog een groot aantal andere toepassingen mogelijk. Implementatie Voor alle toepassingen geldt dat succesvol gebruik alleen mogelijk is als binnen de cursus voldoende aandacht is voor specifieke bedieningsaspecten van de te gebruiken applicatieprogrammatuur (Netscape, Word, Pmail, etc.). Daarnaast dient bij het opzetten van de cursussen rekening te worden gehouden met deficiënties met betrekking tot de elementaire bediening van de computer (opstarten en beëindigen programma, openen en sluiten bestanden, knippen en plakken, schakelen tussen applicaties en overige functies samenhangend met Windows en netwerkgebruik). Tegelijkertijd dient voorkomen te worden dat het aanbod van ICT binnen het onderwijs ontaardt in zgn. “knoppencursussen” waarin studenten domweg leren een aantal handelingen in een voorgeschreven sequentie uit te voeren zonder de relevantie voor het betreffende vakgebied te zien. Dit impliceert dat er zoveel mogelijk getracht moet worden om het gebruik van ICT af te stemmen op de verschillende vakgebieden, zoals geïllustreerd in bovenstaande voorbeelden. Hierbij dient het gebruik van ICT in een academisch perspectief te worden geplaatst dat de studenten in staat stelt zelfstandig te bepalen hoe ICT verder zou kunnen worden toegepast op het betreffende vakgebied. Het bieden van voldoende achtergrondinformatie op het gebied van de informatiekunde is hiervoor een aanvullende vereiste. In de afgelopen jaren zijn in het kader van het K&S project Integratie IT in het onderwijs een aantal cursussen ontwikkeld waarin de bovengenoemde aspecten terug te vinden zijn. De nadrukken die in de 3




cursussen gelegd zijn verschillen, afhankelijk van de discipline waarvoor ze ontwikkeld zijn. De totale omvang in studielast bedraagt ongeveer 3 punten per cursus. • HCI cursus geschiedenis (met een vervolg cursus in het tweede jaar) • IT cursus voor Nederlands • HCI cursus voor Kunst- en Architectuurgeschiedenis • IT cursus voor Journalistiek • IT cursus voor TCMO De bestaande cursussen kunnen als model voor de overige opleidingen worden gebruikt. De opleiding van studenten berust in dat geval bij een aantal docenten, die specifiek worden opgeleid voor het verzorgen van een dergelijke cursus. Een belangrijke verantwoordelijkheid van de opleidingen is om ervoor te zorgen dat de verworven vaardigheden en kennis in voldoende mate worden toegepast in de rest van het opleidingsprogramma. Daarnaast is er de mogelijkheid om de verschillende toepassingsmogelijkheden van ICT niet in één afzonderlijke cursus onder te brengen, maar om deze vanaf het begin te integreren in de overige vakken van het curriculum. Sommige opleidingen hebben een duidelijke voorkeur voor deze oplossing. In dit geval zal het door ICT ondersteund onderwijs meer verspreid in het opleidingsprogramma zijn opgenomen. De opleiding van de docenten zal in dit geval vergelijkbaar zijn met die van de docenten in bovengenoemde situatie, maar ieder wordt verantwoordelijk voor de invulling van een specifiek deel van de cursus. Het is de verantwoordelijkheid van de opleiding om ervoor te zorgen dat de verschillende vormen van ICT onderling samenhangend en langs een voldoende breed front worden aangeboden. Het is belangrijk hierbij voor ogen te houden dat de eindtermen, zoals die uiteindelijk zullen worden geformuleerd, voor beide vormen van implementatie hetzelfde zullen zijn (m.u.v. een aantal onvermijdelijke accentverschillen). Dat wil zeggen, dat alle onderdelen die in enkele cursus opgenomen zijn, ook behandeld moeten worden binnen een meer geïntegreerde aanpak.

4




Modellen voor implementatie De toepassing van ICT kan schematisch op twee manieren worden weergegeven. In het eerste schema wordt een aanpak in een cursus uitgewerkt, het tweede schema toont hoe dit gaat in een geïntegreerde aanpak.. De cursusnamen en de namen van de verschillende ICT-onderdelen zijn bedoeld als voorbeeld. De precieze invulling van het basisprogramma kan per opleiding afwijken en de bepaling van onderdelen is voorlopig totdat de eindtermen voor ICT-gebruik zijn uitgewerkt. Model 1.

….

⇑

World Wide Web

….

Windows, Bestandsbeheer, Netwerk, E-mail etc.

Spreekvaardigheid

Basisbediening

Communicatie

….

Tekstverwerking

⇑

⇑

⇑

⇑

ICT

Toepassing + Oriëntatie

….

Letterkunde

….

….

Cultuurkunde

….

….

Taalkunde

….

….

Schrijfvaardigheid

Opleiding

Cursussen

CD-Rom’s en electronische bestanden, OPC

Presentatie

In dit model is er een afzonderlijke ICT-cursus, waarin de verschillende aspekten van ICT aan de orde komen. De onderste twee rijen geven de ICT-specifieke componenten aan van deze cursus; de bovenste rij de opleidingsspecifieke toepassingen. Hierbij dient opgemerkt te worden, dat het van groot belang is, dat een werkelijke integratie van ICT pas te bereiken is, als ook in de overige studieonderdelen de opgedane vaardigheden toegepast worden op het eigen vak: indien wordt uitgegaan van een afzonderlijke ICT-cursus dient aansluiting met de overige opleidingsspecifieke cursussen te worden gegarandeerd

Model 2

Windows, Bestandsbeheer, Netwerk, etc.

Weer geven de onderste twee rijen de ICT-specifieke componenten aan van deze cursus en de bovenste rij de opleidingsspecifieke toepassingen. In dit model is er echter geen afzonderlijke ICT cursus, maar worden de verschillende vaardigheden en de reflectie op de toepassing van ICT ingebed in reeds bestaande opleidingsspecifieke cursussen. Het licht grijze deel geeft het niet ICT deel aan, het donker grijze het ICT

5

….

CD-Rom’s en electronische bestanden

….

Spreekvaardigheid

….

….

World Wide Web

Letterkunde

….

….

Communicatie

Cultuurkunde

….

….

Tekstverwerking

Taalkunde

….

Basisbediening

….

ICT

Toepassing + Oriëntatie

Schrijfvaardigheid

Opleiding

Cursussen

Presentatie




deel. Indien wordt uitgegaan van een geïntegreerde methode binnen één of meerdere cursussen, dient daar voldoende aandacht te worden besteed aan ICT-vaardigheden en kennis. De student die de geïntegreerde cursusvorm heeft gevolgd, moet in het totale aanbod tot dezelfde eindtermen komen als in de afzonderlijke cursus. Het is de bedoeling dit model als uitgangspunt te hanteren voor het beschrijven van de manier waarop opleidingen gebruik maken van ICT in het onderwijs (ook in de doctoraalfase van de studie). Aansluitingsproblemen kunnen op deze manier worden geïdentificeerd en onderbenutting in kaart gebracht. Hiermee biedt het model een goede basis voor het opzetten van een gericht cursusaanbod aan docenten en studenten. Het vervolg Om tot een werkelijke integratie van ICT in het onderwijs te komen is deze aanpak slechts het begin en op zich onvoldoende. Ook in het vervolgtraject dienen onderdelen ontwikkeld te worden waarin ICT op een zinnige manier toegepast wordt in opleidingsspecifieke onderdelen. Hierbij gaan de gedachten uit naar meer geavanceerdere toepassingen. In vele gevallen zal de ICT-expertise binnen de verschillende opleidingen hiervoor niet toerijkend zijn. Enerzijds zal bijscholing van docenten hier voor een oplossing moeten zorgen, anderzijds ligt het voor de hand tot samenwerkingsverbanden te komen met Alfa-informatica, waar deze expertise wel aanwezig is. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de ervaring opgedaan in verschillende vormen van team-teaching in samenwerkingsverbanden van Geschiedenis en Alfa-informatica, Het doel is de studenten zo toe te rusten, dat ze zowel beschikken over ICT-vaardigheden alsook over het inzicht in hoeverre ICT-toepassingen voor hun eigen vakgebied zinvol zijn. Op die manier kunnen we zowel de kwaliteit van de verschillende opleidingen verbeteren, als de studenten beter toerusten voor de arbeidsmarkt van de toekomst.

Sake Jager George Welling 1/10/98

6




Bijlage: Overzicht electronische bestanden (bijgehouden tot april 1998) (sommige titels nog dubbel) ABES (Annotated Bibliography for English Studies) Afternoon, a story Allgemeines Künstlerlexikon Internationale Künstlerdatenbank America: History & Life Arctic & Antarctic Regions Arden Shakespeare Art Index (via Spirs) Art Theorists of the Italian Renaissance (dl. 1+2) met Renaissance-teksten van o.a. Leonardo da Vinci{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Bibliography of the History of Art (BHA), RILA, RAA Bizon Canada Yearbook 1997 Canada-Québec debate CD-Perussanakirja, de Finse Dikke Van Dale op CD-ROM{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} CeteDoc - CLCLT-2 CeteDoc - CLCLT-3 Chaucer: life and times Chronology of World History: encyclopedie{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Current Contents - Arts & Humanities Abstracts (via Spirs) Database of Classical Bibliography: bibliografische informatie over alle aspecten uit de Grieks-Romeinse oudheid{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} De bibliografieën van Kunstgeschiedenis: B.H.A. 1996, RAA 1973-1989 en RILA 1975-1989{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} De CLCLT-3-CD-ROMs, de CeteDoc{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} De Volkskrant Dictionary of National Biography: biografische gegevens over personen van de Britse eilanden{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Dizionario Italiano Sabatini Colletti Dyabola encyclomedia Il Settecento Euroglot Finnish on 3 levels Frankfurter Allgemeine Zeitung Geo-Search 1970-1996 Gnomon{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Goethes Werke, de verzamelde werken van Goethe{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Handboek Informatica Historical Abstracts Hyperkalevala Hyperkielioppi Impariamo l'italiano In Principio International Medieval Bibliography Iter Italicum Jack Kerouac Romnibus Keesing Historisch Archief, 1946-1995, de Nederlandse Keesing{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Keesing's Record of World History 1960-1994 Keesings Record on World Events Keesings' Record on World History, 1960-1994, de Engelse Keesing{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Le Monde le Robert Electronique, de Franse Van Dale. le temps de Bruegel le temps de Van Eyck Leer Deens Leer Noors 7




Leer Zweeds Legy jo mindhalalig/Moricz Zygmond LiteRom LLBA (Linguistics & Language Behavior Abstracts (via Spirs) Logomatheia Magnus Merriam Webster Dictionary and Thesaurus Modern Language Association (via Spirs) MTX-reference Woordenboeken (Engels, Frans, Spaans) Multimedia Hans Christian Andersen National Gallery complete illustrated catalogue on CD-ROM New York Times Norge etter Krigen Online bible Oxford English Dictionary Past masters David Hume Patrologia Latina Database Schaman gaat voor goud Spanish Encounters Speechlab Sprachlabor The Guardian The Merriam-Webster Dictionary{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"} Thomas Mann, Rollende Sphaeren Utrecht Psalter Van Dale woordenboek Dui-Ned/Ned-Dui Van Dale woordenboek Eng-Ned/Ned-Eng Van Dale woordenboek Fra-Ned/Ned-Fra Van Dale woordenboek hedendaags Nederlands Vestdijk over Gustav Mahler Woordenboek der Nederlandse Taal (via Wincd) Woordenboek Italiaans: Dizionario Italiano Sabatini Coletti{PRIVATE "TYPE=PICT;ALT=[gold dot]"}

8

ICT binnen de Letterenopleidingen

Recommend Documents