Hooglandse Nieuwe informatieblad voor alle geïnteresseerden rondom de Hooglandse Vieringen van de Leidse Studenten Ekklesia

Hooglandse Nieuwe informatieblad voor alle geïnteresseerden rondom de Hooglandse Vieringen van de Leidse Studenten Ekklesia

tiende jaargang, nr. 2 april 2014 € 2 (gratis voor leden)

! F E I T C A

Hooglandse Nieuwe april 2014 |

1

10e jaargang, nummer 2, april 2014

Rapenburg 100 2311 GA Leiden 071 - 513 4558

€ 2 (gratis voor leden van de LSE)

[email protected] www.ekklesialeiden.nl www.rapenburg100.nl

Hooglandse Nieuwe is het blad voor alle geïnteresseerden rondom de Hooglandse Vieringen van de Leidse Studenten Ekklesia. Het verschijnt zes maal per jaar. Redactie René Fraters, Bep van Houten, Tine van Iren, Job van Keulen, Wim Schouten, Edo Schraa, Jan Slotboom, Myranda Wilbrink

Zie voor de diensten in de Goede Week het overzicht op pagina 17.

Opmaak Jan Slotboom Kleurenversie downloaden www.ekklesialeiden.nl Abonnement € 20 per jaar Nieuwe abonnees opgeven bij het secretariaat Kopij voor het nummer van 15 juni met het thema 'Verbeelding' uiterlijk op zondag 1 juni 2014 sturen naar: [email protected] PASTORES Christiane van den Berg­Seiffert participantenpastor (PKN), 071­5125137 [email protected] Christiane Berkvens­Stevelinck, academie­ predikante (Rem.), [email protected] 010­2298774, www.moederoverste.nl Jac van der Hoeven, participantenpastor (RK), [email protected] 071­5224801 Henk Schouten, participantenpastor (PKN) [email protected] 071­5218723 Rob van Waarde, studentenpastor (PKN) 06­41935997, [email protected] Tobias Karsten (Hum. studentenraadsman), 06­53583081, [email protected] VERENIGING LSE Zie: www.ekklesialeiden.nl Dagelijks bestuur: ­ Amos Kater, [email protected] ­ Marga Bakker, vice­vz, [email protected] ­ Wim Schouten, [email protected] ­ Diederik van Essel, [email protected] REKENINGNUMMERS NL66 INGB 0004 8198 29 Vereniging LSE ­ voor alle vrijwillige bijdragen ­ voor lidmaatschap: € 25 (studenten € 12,50) per jaar NL42 INGB 0003 3133 66 Stichting Diaco­ naal Fonds Hulpverlening LSE voor alle dia­ conale giften. Beide rechtspersonen zijn erkend door de fiscus. Uw giften zijn aftrekbaar.

2 | Hooglandse Nieuwe april 2014

En verder: 17 Overzicht Hooglandse Vieringen 18 Mededelingen van het bestuur ­ Algemene ledenvergadering 20 mei ­ In gesprek met: Tobias Karsten 24 april ­ LSE­borrel 24 april Uitgangscollecten Leidse lieddag 17 mei Goede Vrijdagdienst 18 april: Matthäus Passion (Heinrich Schütz) 19 Toegewijde kunst ­ opening 17 mei ­ Vieringen ­ Studium Generale 20 Hoogstpersoonlijk ­ Dirk Bakker (1928­2014) ­ Sjef Mank (1959­2014) 21 ­ Vida Rahimi (73) ­ Gedoopt op 16 maart: Fenna Haanstra 22 Ingezonden Het karakter van Actie en informatie ­ Ad van der Waals 23 Hoop (Stichting COME) ­ Maaike Hoffer 24 Geloven in meer ­ Rob van Waarde, Fokje Wierdsma 25 Kinderpagina Dit nummer is opgemaakt met het gratis programma Scribus onder het besturingssysteem UBUNTU

redactioneel functies, zien dat ze het zich konden permitteren om het werk aan de arbeiders over te laten.

Wim Schouten

H

et CBS verdeelt de mensen tussen de 15 en 65 jaar in twee categorieën: de actieve en de passieve beroepsbevolking. Je bent als beroepsbevolker actief, wan­ neer je 12 uur of meer betaald werk doet. Werk je 80 uur per week voor een goed doel maar krijg je daar geen cent voor, dan ben je passief. Zit je ander­ halve dag per week achter de kassa en lig je de rest van de tijd aan het strand, dan ben je actief. Deze indeling komt wellicht wat vreemd over, maar is zoals alle indelingen te billijken wanneer je naar het doel ervan kijkt. En dat doel is, de markt van betaald werk in beeld te brengen. Maar toch wringt er iets. Het lijkt wel of er sprake is van een hiërarchie van menselijke activiteiten. Bovenaan staat betaald werk in een reguliere baan. Daarop volgt vrijwilligerswerk in or­ ganisatorisch verband. Dan mantelzorg, huishoudelijk werk en helemaal onder­ aan activiteiten die je alleen voor je zelf doet zoals een fietstochtje door de bollenvelden. Het grappige is dat die volgorde nog niet zo lang geleden om­ gekeerd was. Toen rond 1960 een Rus­ sische delegatie van vrouwenclubs, op bezoek in Nederland, trots vermeldde dat in Rusland alle vrouwen een baan hadden, reageerde de vertegenwoordig­ ster van de Nederlandse vereniging van huisvrouwen nog trotser, dat in Neder­ land geen enkele vrouw hoefde te werken. En van de socioloog Thorstein Veblen kennen we het begrip “conspi­ cuous leisure”. Door opvallend recre­ atief gedrag zoals verre reizen of tennissen laat je zien dat werk beneden je stand is. In het calvinistische noorden van Nederland, waar ledigheid des duivels oorkussen was, bedacht men daar een variant op: “conspicuous volonteering”. Rijke herenboeren lie­ ten, door hun tijd te vullen met tal van onbetaalde politieke en bestuurlijke

Ook nu zijn tal van mensen op allerlei terreinen, al dan niet naast een betaalde baan en/of naast zorg voor huishouden en huisgenoten belangeloos actief. Niet om te laten zien dat ze er tijd voor hebben. Maar waarom dan wel? In deze HN, door vrijwilligers gemaakt, laten we een aantal vrijwilligers uit onze LSE­ gemeenschap daarover aan het woord. Bep van Houten en Wil Hees­ akkers komen met een heel concreet, en voor het bestuur van de LSE als op vrijwilligers drijvende organisatie ook heel leerzaam lijstje. Ada van Mil, Jolanda Hus, Annette Albers, Jan Slot­ boom, Henk Schouten. Nely de Wit en Herman van Bemmel vertellen uitvoe­ rig over wat hen drijft om zich onbe­ zoldigd voor uiteenlopende activiteiten als de bakkerij, mensen in achter­ standssituaties in voormalig Joegosla­ vië, het verwelkomen en rondleiden van bezoekers van Leiden, het behoud van de Hooglandse Kerk, het gods­ dienstonderwijs in Suriname, het se­ cretariaat van de LSE of het bereiken van wereldvrede in te zetten. Verant­ woordelijkheidsgevoel voor de wereld dichtbij en veraf lijkt daarbij de be­ langrijkste drijfveer. Of, zoals Herman van Bemmel het formuleert, om met een onbezwaard gemoed te kunnen gaan slapen. Ad van der Waals kraakt wat kritische noten over het onderdeel “Actie en in­ formatie” tijdens onze diensten. Met Hans Feddema bewandelen we het levenspad van actie uit ambitie en ijdelheid naar innerlijke vrede. Bette Westera leert ons, kinderen en volwas­ senen, dat wie zich niet voor het kleine wil inzetten, het grote niet waard is. Desirée van Keulen en ondergetekende leggen uit waarom vrijwillige inzet in de participatiemaatschappij niet ge­ bruikt mag worden als alternatief voor betaalde krachten. En René Fraters kruipt ditmaal in de huid van de Paus, om ons te vertellen hoe deze via vrij­ willigerswerk uit zijn comfortzone stapte en inzag dat je de kerk alleen in de sloppenwijken uit het slop kunt ha­ len.

In dit nummer over

Actief

3 Redactioneel ­ Wim Schouten 4 Twaalf Gulden Regels voor het vrijwilligerswerk ­ Bep van Houten, Wil Heesakkers 5 Mijn leven is actie ­ Jorge Mario Bergoglio SJ 6 Werken met vrijwilligers in de zorg ­ Desirée van Keulen 7 Actief als vrijwilliger ­ Ada van Mil 8 Actief in Paramaribo ­ Henk Schouten 9 Actief op het secretariaat ­ Nely de Wit 10 Wandelend actief ­ Annette Albers 11 Recht en Vrede kussen elkaar ­ Herman van Bemmel 12 Actief voor zonvol leven ­ Hans Feddema 13 Ik heb een droom ­ Jan Slotboom 14 Doe­democratie ­ Wim Schouten 15 Wij helpen daar Namens de redactie wens ik u veel leesplezier met dit activerende nummer. ­ Jolanda Hus Hooglandse Nieuwe april 2014 |

3

actief 1. Contacten met andere mensen, vriendschap 2. Samenwerken met anderen, collega’s 3. Leermogelijkheden, ontwikkeling, ervaring 4. Nuttig zijn, iets betekenen voor anderen 5. Sociaal aanzien verhogen

VRIJWILLIGERSWERK GEWOON DOEN!

6. Waardering krijgen binnen de organisatie 7. Gebruik maken van ervaringen 8. Gebruik maken van talenten 9. Eigen ideeën kunnen ontwikkelen 10. Zelf kunnen kiezen wat en wanneer je je wilt inzetten 11. 'Rechtspositie' binnen de organisatie 12. Naar buiten kunnen optreden namens de organisatie

Twaalf Gulden Regels voor het vrijwilligerswerk

ontleend aan Liebje Hoekendijk

Wat zoek ik in een organisatie? Wat wordt geboden? Bep van Houten, Wil Heesakkers

I

n een workshop voor stedenbanden met Nicaragua werd dit lijstje ingevuld door zowel gemeenten als bijbeho­ rende vrijwilligers. Het werd Bep als vrijwilliger in één klap duidelijk waarom ze zich in haar vrijwilligersbaantje zo hogelijk onplezierig voelde – wat ze vroeg en wat de gemeente bood kwam op geen punt overeen. Ze ging bijna per direct op zoek naar een plek waar ze beter uit de verf kon komen. Voor wie op het punt staat zich in het vrijwilligers­ werk te begeven is dit een nuttige lijst, maar ook voor wie tot zijn nek in het vrijwilligerswerk zit, bevat het nog steeds niet te versmaden gezichtspunten. Voor een organisatie als de LSE, die bloeit door vrijwilligers en die met twee professionals nagenoeg volledig afhankelijk is van vrijwilligers, kan deze gulden lijst een spiegel zijn: ­Geven wij onze vrijwilligers wel genoeg waardering, bijv. in de vorm van scholing, indien gewenst? (Men denke hier onder andere aan het secretariaat) Wie bekijkt of onze vrij­ willigers goed in hun vel zitten op hun plek? En wie verzint een alternatief als plek en vrijwilliger niet goed matchen? Veel van onze vrijwilligers hebben hun hart verpand aan de LSE. En hebben er heel veel voor over. Hoe zorgen we dat we elkaar niet uitputten en elkaar aandacht en energie geven? ­ Hoe staat het met de contacten van de vrijwilligers onder­ ling? Of anders gezegd: Hoe kan de communicatie tussen de groepen vrijwilligers verbeterd worden? We hebben nogal 4 | Hooglandse Nieuwe april 2014

wat gremia in de LSE. Zeven pastores die samen met LSE­ raad wel overzicht hielden op alle clubs en werkgroepen was ooit een luxe situatie en is een nostalgische herinnering. Een voorbeeld: De koepel van participantengroepen is al jaren opgeheven. Is het geen tijd om in elk geval te weten waar nog plaatsen zijn voor nieuwkomers in dit soort groepen? En wat er leeft in deze wervelkolom van de LSE? ­ Als je geen “vrijwilligerswerk” binnen de LSE doet, hoe ben je dan ingebed binnen de organisatie? Is het genoeg om deel te nemen aan de kerkdiensten om je thuis te voelen? En gekend te zijn? Momenteel is de taakstelling van de contact­ groep een punt van discussie in het bestuur van de LSE. ­ Maken wij inderdaad al optimaal gebruik van elkaars erva­ ringen? Is er bij voorbeeld genoeg contact tussen de genera­ ties? Vragen om over na te denken. We bevelen ze graag in uw aandacht aan.

actief

Mijn leven is actie Lieve broeders en zusters van de (studenten) Ekklesia, Via één van mijn informele contacten is mij het verzoek ter ore gekomen om een kort woord te schrijven over mijn vrijwilligersactiviteiten. Je zult begrijpen dat ik, vanuit mijn huidige positie, hierover ietswat meewarig moet glimlachen. Als bisschop van Rome heb ik, als privé persoon, nauwelijks nog tijd over. Schokkend maar waar. Vroeger, in Argentinië, ging ik 's avonds het liefst de straat op, in één van de sloppenwijken. Ik wandelde dan uren rond en zocht diegene op die behoefte had aan een luisterend oor. Hoeren, verslaafden, eenzamen, noem maar op. Al dat wrakhout dat door het Trickle­down kapitalisme was vermalen en uitgespuugd. Ik voelde me aangetrokken door het contact met deze kwetsbare mensen. Waarom? It is through the cracks, that the Light gets in... (Leonard Cohen). Zo is het. De laatste decennia is de Catholica erg in zichzelf opgesloten geraakt. De juiste leer, de juiste riten, dat was de teneur. En, zoals ik tijdens het preconclaaf al opmerkte, een Ekklesia die in zichzelf is opgesloten, wordt ziek. Erg ziek zelfs.. We hebben de gevolgen daarvan om ons heen gezien. Voor mij is één ding heel duidelijk. De blijde boodschap wordt vaak verkondigd, maar (te) zelden werkelijk in praktijk gebracht. Het is mijn brandende passie om hierin verandering te brengen. Mijn ideaal is een Ekklesia waarin iedereen welkom is, hoe gekwetst of beschadigd ook. En een Ekklesia waarvan de leden zozeer gegrepen zijn door de woorden en daden van Jezus van Nazareth, dat zij bereid zijn hun comfort zone te verlaten en deze beschadigde wereld in te trekken. Ik heb in mijn leven veel fouten gemaakt. Vooral mijn autoritaire bestuursstijl is mij als jonge Jezuïet opgebroken. Maar ik heb de moed gehad om dat later onder ogen te zien. Jarenlang heb ik op dat lood gehamerd tot het in goud is veranderd. Dat was mijn moment van ommekeer.

Ik ben op 13 maart 2013 met een groot avontuur begonnen. Wat ik vroeger, in mijn vrije tijd, als vrijwilliger deed, dat doe ik nu eigenlijk continu. Ik treed uit mezelf, ik verras mezelf (en mijn omgeving...). Weg uit de macht, uit de knellende zekerheden. Afdalen, als levend water, naar die plekken waar nog geen licht is. Waar het leven verdrukt wordt. Telkens moet ik zo mijzelf overwinnen. De veilige kaders verbreken. Enkel zo kan ik de ander werkelijk ontmoeten. En ik daag jou, jullie uit om hetzelfde te doen. Ontsteek dat (innerlijk) vuur opdat de omstanders mogen uitroepen: "Wat heeft dat te betekenen?" (Handelingen 2:12). Aan het einde van zijn leven zei Franciscus van Assisi tegen zijn naaste vertrouwelingen: "Kom broeders, laten we opnieuw beginnen!" Wat een prachtige, inspirerende levenshouding. Ook ik ben (opnieuw) begonnen. Maar ik kan het niet alleen... Ik heb jou, ik heb jullie nodig. Iedereen, alle leden van de (wereldwijde) Ekklesia. Voor dat prachtige avontuur van God en zijn geliefde mensen. Avanti, avanti! (dit zeg ik nu vaak tegen mensen ter bemoediging) Ik sluit jullie allemaal in mijn hart. Franciscus, papa

Auteur: Jorge Mario Bergoglio SJ Hooglandse Nieuwe april 2014 |

5

actief

Werken met vrijwilligers in de zorg en vrijwilligerswerk in de zorg

Desirée van Keulen (activiteitenbegeleidster)

A

ls activiteitenbegeleidster in de zorg (voornamelijk voor dementerende ouderen) had (en heb ik nog wel) te maken met vrij­ willigers. De kunst is m.i. een win­win­winsitua­ tie te creëren: een toegevoegde waarde voor de cliënten, voor de vrijwilliger en liefst ook nog voor de zorgmedewer­ kers. Dat vraagt de nodige tact, deskun­

6 | Hooglandse Nieuwe april 2014

digheid en flexibiliteit van de kant van de zorginstelling: een verpleeghuis, een zorgcentrum of bijvoorbeeld op een ‘OCD’, een ontmoe­ tingscentrum voor ouderen met demen­ tie, waar ik nu werk. Ik heb de afgelopen tien jaar twee golven vrijwilligers langs zien komen. Eerst de vrijwilligers die na hun pensi­ onering nog iets wilden en soms wel twintig jaar meedraaiden naar ‘vrijwil­ lig verplichte’ re­integreerders die weer naar een baan toe moesten groeien en soms na drie maanden al weer verdwe­ nen. En krijgen we dan nu i.h.k.v. de participatiemaatschappij… vrijwillig verplichte familieleden? Familieleden die vaak toch al overbelast zijn, die de vaak overbelaste zorgmedewerkers moeten bijstaan? Ik houd mijn hart vast! Vrijwilligers in de zorg kunnen veel

betekenen voor de cliënten: ze hebben meer tijd voor de cliënten, brengen vaak iets nieuws en ‘fris’ met zich mee: andere verhalen, andere ideeën, een open oor… Helemaal top voor de cliënten. Helemaal top kan het ook zijn voor de medewerker die even wat onverdeelde aandacht kan besteden aan iets wat echt per se niet uit besteed kan worden en waarvoor toch ook echt aandacht en tijd nodig is. Weten dat je cliënten toch wel aandacht krijgen, met koffie en koek. Goed ook kan het voor een vrijwilliger zijn, die zinvolle bezigheid zoekt, ge­ waardeerd wil worden, zijn eigen erva­ ringen in kan brengen, een eigen deskundigheid mee kan brengen. En allemaal gratis en voor niks! Dan is het een win­win­win­situatie. Vooral als de organisatie oog houdt voor die vrijwilliger, of ‘ie op zijn of

actief haar plek zit, of dat hij / zij beter een andere plek kan krijgen, in goed overleg. Minder is het wanneer, door bij­ voorbeeld de werkdruk, de grenzen van de verantwoordelijkheden begin­ nen te schuiven: zorgkrachten die zich de benen uit het lijf lopen en opge­ lucht even een hele huiskamer vol dementerende ouderen onder de hoe­ de van een vrijwilliger (of een fa­ milielid) achterlaten. Dat is niet minder omdat die vrijwilliger dat niet zou kunnen of zich onverantwoor­ delijk zou gedragen, maar omdat de zorg toch echt ook wel een beroep is en de verantwoordelijkheid hoe dan ook bij de instelling hoort te liggen. Minder is het ook als vrijwilligers of familie zich zozeer ‘thuis’ voelen dat ze ongevraagd gaan ingrijpen in de gang van zaken in de zorg. Ik denk bijvoorbeeld aan iemand die op een dag besloot een huiskamer anders in te delen: cliënten een andere plek geven in de huiskamer, bij andere medebewoners dan normaal aan ta­ fel… Soms is het geweldig: zo’n vrijwilli­ ger erbij. Iemand die even de koffie van je overneemt. Wel kan gaan wandelen met die meneer die zo dol graag een blokje om wil. Eindelijk eens een man voor die heren om mee te bomen over voetballen en motoren. Dus heren? Soms is het ook lastig, als je een vrij­ williger moet ‘bijsturen’ die qua leef­ tijd je moeder kan zijn. Of die jonge vrouw die je moet coachen omdat ze niet begrijpt dat ze niet op de avances van een oude dementerende heer kan ingaan omdat er geen sprake is van een gelijkwaardige relatie… Of als de vrijwilliger iemand is met een beper­ king die wel een plekje nodig heeft maar eigenlijk extra zorg en werk be­ tekent. En dan nu? Familieleden die verplicht moeten komen helpen? Om de gaten te vullen die vallen als de maatschap­ pij besluit minder geld te stoppen in de zorg voor zeer kwetsbare ouderen? Wordt dat de volgende golf ‘vrijwilli­ gers’? Hoe gaan we daar dan een win­win­ winsituatie van maken??? Daar houd ik mijn hart voor vast. Of kan ik beter een schietgebedje doen?

Actief als vrijwilliger

Ada van Mil

achter de balie. Je wordt gevraagd, je bent nu toch met pensioen dus je hebt ctief zijn na het werkzame, al­ de tijd. Ja zeg jezelf, waarom? Er wordt thans betaalde, deel van je een beroep op je gedaan, je wordt leven. We worden er allemaal gezien, dat geeft een goed gevoel. En toe opgeroepen met allerlei slogans. Ja, trouwens het is echt weer een andere ik doe vrijwilligerswerk, in de ogen van wereld waarin veel en eenvoudig con­ een aantal mensen, veel zelfs. Zelf heb tact met allerlei mensen zomaar voor ik die indruk niet. De aktiviteiten die ik handen is. onderneem, zijn goed verdeeld in de Van het een komt het ander en voordat week en het is ook zeer verschillend van je het weet, zit je in een werkgroep of elkaar. Ik ervaar nog steeds dat ik bin­ rijd je met voedselpakketten door de nen andere werelden stap. Een wereld stad. Er was iemand nodig, je hebt een die niet van mij is of toch wel? auto en de tijd, dus doen of niet? Het is Mijn ervaring is dat het vrijwilliger zijn aan jou. ook in mijn vroegere levensfase al iets Ik moet zeggen dat ik geniet van al die vanzelfsprekends was. Je rolde om het verschillende werelden. Toch is er een eenvoudig te zeggen er zomaar in. Bij­ overheersend element in al mijn vrij­ voorbeeld binnen mijn werk als maat­ willigerswerk: armoede. Kan ik daar schappelijk werkster voor ouderen wat aan doen, ik hoop het wel. kwam ik veel familieleden van de oude­ Wekelijks ben ik betrokken als be­ re tegen, met al hun zorgen en stuurslid bij beoordeling van de aanvra­ problemen. Tegenwoordig is het woord gen voor financiele steun in diverse 'mantelzorg' bekend en erkend maar situaties van mensen die vaak in moei­ midden jaren negentig was dat zeker lijke, soms zelfs uitzichtloze narigheid nog niet. Met een aantal enthousiastelin­ zitten. Kennis van de sociale kaart in gen hebben we in 1997 de Leidse Ver­ Leiden en contacten met veel instanties eniging van Mantelzorgers opgericht. Ik spelen hierbij een grote rol. Wekelijks was een van de vijf bestuursleden. Werk ervaar ik dat heel veel mensen vanuit de naast het eigenlijke werk maar wel min diverse organisaties hun uiterste best of meer erbij passend. Zo kan vrijwilli­ doen om hier te helpen. gerswerk ontstaan. In de LSE ben ik betrokken bij het Dia­ Soms kan je vanuit achtergrond van conale Hulpfonds. In deze werkgroep werk en/of studie voor iets gevraagd proberen we met elkaar ook voor men­ worden. Bijvoorbeeld jurylid worden sen van wat verder weg van de LSE en voor toekenning van de jaarlijkse vrij­ Leiden iets te doen, met name geld bin­ willigersprijs. Hoe meer contacten van­ nen halen via de maandelijkse collectes. uit allerlei hoeken en des te bekender Na dit relaas op papier moet ik goed na­ word je. denken over de vraag, heb ik er zelf iets Zo kan je op een achternamiddag naar aan en wat is dan mijn motivatie? Ik de Bakkerij gaan om een vergaderzaal te ervaar het als heel gewoon, het hoort bij reserveren en binnen no­time zit je een mij om iets concreets te doen, proberen middag in de week als vrijwilliger te delen met anderen.

A

Hooglandse Nieuwe april 2014 |

7

actief

Henk Schouten bij de uitreiking van de certificaten. Zelf kreeg hij een beeldje van een Surinaams vrouwenhoofd uitgereikt.

Actief in Paramaribo

Henk Schouten

I

n december 2010 werd ik (op advies van Japke van Malde) ge­ polst of ik mee wilde doen met het project van upgrading van de docenten aan de christelijke kweekschool (CPI) in Paramaribo. De bedoeling was, dat het niveau verhoogd zou worden van MBO naar HBO. Hiervoor moesten eerst de docenten worden bijgeschoold, opdat zij weten wat op HBO­niveau verwacht mag worden van de studenten. Naast rekenen en taal en zaakvakken is godsdienst een belangrijk vak in Suri­ name. Het CPI is opgezet door de samenwerking van het Bisdom (RK) en de Evangelische Broedergemeente (EBG). Voor elk vak werden twee docenten uit Nederland aangetrokken, die al met pensioen zijn. Want deze bijscholing is kosteloos. Voor alle subsidies die nodig zijn scheelt dit een belangrijke post. Al­ leen alle onkosten worden vergoed, dus 8 | Hooglandse Nieuwe april 2014

reiskosten en verblijfkosten en benodig­ de boeken. Voor het vak godsdienst was het nodig, dat er één rk en één protes­ tantse expert zou zijn. Voor de andere vakken was dit niet van belang. De an­ dere docenten zijn of waren betrokken bij de Fontys Hogescholen in Brabant, want het initiatief is oorspronkelijk van­ uit de Fontys Hogescholen ontstaan. Voor mij was het dus van belang om goed contact te onderhouden met de EBG. Mijn betrokkenheid heeft drie jaren ge­ duurd. In die drie jaren ben ik tien keer in Paramaribo geweest voor direct con­ tact met de betrokken docenten. Verder gingen alle opdrachten en overleg per e­ mail. Het eerste wat we deden was het vak godsdienst verbreden tot gods­ dienst/levensbeschouwing (G/L). Dit heeft wel even tot een principiële discussie geleid. De vier docenten voor G/L moesten eerst een belangrijk en dik boek over godsdienstdidactiek bestude­

ren, namelijk het boek “Levensbe­ schouwing ontwikkelen” van Jef de Schepper. Hiervoor werden allerlei op­ drachten gegeven. Verder hebben we verschillende thema’s behandeld als omgaan met Bijbelverhalen, verschil­ lende leeswijzen van de Bijbel en vor­ men van verhalen vertellen, gods­ dienstpedagogische thema’s, omgaan met dood en verdriet, gebruik van boeken en lesmethoden, etc. De docenten waren zeer betrokken. Een nieuwe manier van bijbel lezen riep vooral in het begin problemen op, maar soms ook enthousiasme en nieuwsgie­ righeid. We hebben meermalen lessen van de docenten bijgewoond en lessen van de studenten op de basisscholen en deze besproken, precies zoals dat ook gebeurt bij een pabo in Nederland. Mijn rk collega was vooral betrokken als theoloog, want hij geeft ook kader­ cursussen bij het bisdom in Paramaribo. Ik was vooral aangetrokken voor de

actief didactiek van het vak. Voor de vakken rekenen en taal kon men terugvallen op methodes uit Nederland en Vlaanderen. Maar voor godsdienst/levensbeschouwing was geen budget hiervoor. Dit betekende, dat ik vooral heel veel nieuwe modules en readers heb geschreven, want wat men gebruikte was officieel MBO, maar in mijn ogen vaak nog LBO. Bij elkaar heb ik 9 modules en readers ge­ schreven, die we uitvoerig met de do­ centen hebben besproken, want zij moeten er mee kunnen werken. Hoe je

modules en readers moet maken was voor hen volstrekt onduidelijk. Nu we­ ten ze wat het niveau is, al hebben ze natuurlijk de vrijheid dit aan te passen aan de Surinaamse werkelijkheid. Dat heb ik ook uitdrukkelijk aangeraden bij de uitreiking van het certificaat in fe­ bruari 2014. Waarschijnlijk houden we per e­mail nog contact. Bij de start van het project heb ik niet geweten hoeveel tijd dit zou vragen. Maar ik heb met veel vreugde en inzet voor deze bijscholing gewerkt. Zonder de ervaring bij de Pabo in Oegstgeest

had ik dit niet gekund. Het kan dus heel verrassend zijn wat zomaar op je pad komt. Vorig jaar is Anke, mijn vrouw, met mij meegegaan en hebben we er een interessante vakantie aan het be­ zoek vastgeknoopt. Het is een prachtig land. Naast deze vakantie was er niet zoveel tijd om wat te bekijken, want het bezoek was telkens één week, begrijpe­ lijk gezien de kosten voor het project. Terugkijkend op het project bewaar ik goede herinneringen. Als het aan de do­ centen G/L van het CPI ligt kom ik nog een keer. Wie weet…

El de Meijer, Nely de Wit, Loes Hoeflaak, Annette Albers, Sylvia van Hoven en Lies Pijl

Actief op het secretariaat Nely de Wit

V

anmorgen bij Actie en infor­ matie: "Vandaag is het uw laatste kans om actief te zijn, over en in uw vrije tijd". Actie en in­ formatie op de liturgie ­ de liturgie die we wekelijks krijgen en waarvan we het heel gewoon vinden dat die er verzorgd uitziet. Actie in de vrije tijd, hulde aan Sylvia en Lies, dank aan de stencilaars Ben, Anneke, Anne­Marie, Jaap en Irm­ traud. Actief. Diverse associaties roept dat bij mij op: actief zijn, actieveling, activist, actief luisteren, actief meedoen, actief meewerken, allemaal woorden van deze tijd en zoals je in advertenties ziet, geen mentaliteit van negen tot vijf. Moet je

uitblinken in iets om het etiket actieve­ ling opgeplakt te krijgen? Actief zijn, volgens het woordenboek betekent dat bezig zijn; bezig zijn is je niet vervelen, of je dat nu doet voor een baas of in het vrijwilligerswerk. Voor mij betekent actief zijn ook zorg hebben voor je medemens, verantwoor­ ding durven nemen voor de samen­ leving waarin wij leven. Het zit in mijn genen. Tijdens een fa­ miliefeest hadden wij het er nog over, om gewoon eng van te worden. Velen zijn kerkelijk en maatschappelijk actief, de leeftijd kent geen grenzen. Op mijn beurt betrek ik mijn kinderen weer bij de genoemde activiteiten, ook om hun wereld te vergroten en dat zij mede ver­ antwoordelijk zijn voor de plek waar zij wonen en werken.

De liturgie is een belangrijk onderdeel van de vele werkzaamheden die op het secretariaat aan het Rapenburg plaats vinden. Ik blijf het nog steeds een eer vinden om daar bezig te zijn en nu alle mensen die daar actief zijn eens in het zonnetje te zetten, Annette, Ceciel, Elly, Kees, El, Loes, de eerder genoemde li­ turgiemakers en stencillaars, naast de actieve beheerscommissie, onze huis­ houdelijke hulp Yasna , Pieter onze huismeester en vele anderen. Met elkaar zijn we "stil actief" voor en buiten de LSE. Velen van ons zijn ook nog actief op andere terreinen, ook ik ben besmet met dat 'actieve virus', maar dat is voor een ander artikel. Nely de Wit is coördinator secretariaat Hooglandse Nieuwe april 2014 |

9

actief

Wandelend actief

Annette Albers­Westerhoff Omdat ik vroeger oorspronkelijk o’n 23 jaar was ik qua werk en­ Engelse les gaf in het middelbaar on­ thousiast betrokken bij de op­ derwijs was een groep meenemen en vang van buitenlandse promo­ hen allemaal een verhaal vertellen ge­ vendi en hoogleraren aan de Leidse lukkig niets nieuws. Ja, eigenlijk was Universiteit bij de Stichting Internati­ het een verademing: je vertelt je verhaal onal Centre op Rapenburg 6 (nu al jaren aan mensen die er voor gekozen hebben een dichtgetimmerd pand ). Het was om iets van de stad te weten te komen. onze taak om te zorgen voor hun huis­ Dat is leuk en een compleet ander ge­ vesting (intern en extern), er waren cur­ hoor dan pubers die tegen hun zin vaak sussen Nederlands en een grote groep in de schoolbanken zitten! Mensen gaan vrouwelijke vrijwilligers organiseerden voor hun plezier met je mee en je wilt culturele uitjes, ‘potluck’­ etentjes , het ze dus een fijne en leerzame tijd bezor­ Sinterklaasfeest en koffie ochtenden gen. voor deze mensen en hun gezinnen. Als manager van deze Stichting moest ik Er is natuurlijk een verschil tussen een dat coördineren maar ik deed ook als losse groep mensen die samen komt bij vrijwilliger in ieder geval mee met Sin­ het Visitor Centre (bij station) en een terklaas, het 3­oktober festijn (soms dagje op stap gaat of een groep vrien­ met Spaanse wetenschappers!) en ik or­ den of families die zich speciaal aan­ ganiseerde jaarlijks in de zomer een melden. De eerste heeft geen onderlinge historische stads­en hofjeswandeling band en is heel gemotiveerd om je ver­ die door Gilde Leiden speciaal in het haal te horen, maar een vriendengroep Engels voor ons werd gehouden. heeft elkaar vaak lang niet gezien en de Die stadswandelingen vond ik heel wandeling is voor hen een aangename boeiend en ik dacht toen al: ‘als ik later manier om samen iets te doen, naast stop met werken’ dan is dat iets wat ik eten en borrelen. Je moet daar dan wel best zou willen doen. In 2009 hield de een iets andere insteek bij hebben en als Stichting op te bestaan en was het in­ ze wat meer onderling praten en bij de eens door vervroegd pensioen zover. Ik winkels blijven snuffelen is het mooi had het idee dat ik mijn werkende echt­ als je de hele groep toch nog iets hebt genoot natuurlijk wel moest laten zien weten te melden. Lukt dat echter niet dat ik ook ‘echt bezig’ was en mijn da­ voor de volle 100% dan is dat ook geen gen nuttig vulde, dus meldde ik mij bij ramp en heb je het toch leuk gehad met Gilde Leiden aan. Acht maal moest ik de geïnteresseerden, die er ook altijd bij door de stad meelopen met een gids en zitten. flink studeren en daarna werd er ge­ Ik heb ook wel eens gewandeld met 2 oordeeld dat ik ‘af’ mocht lopen. Als echtparen die een dagje op stap waren gehoor konden er wat vrienden mee en en elkaar niet kenden, maar allebei uit onder het toeziend oog van de Commis­ de Achterhoek bleken te komen. Onder­ sie heb ik toen het examen afgelegd. weg hebben we toen uitgebreid koffie

Z

10 | Hooglandse Nieuwe april 2014

gedronken omdat het gewoon genoeg­ lijk was en we allemaal geen haast hadden. Dan besef je ineens weer wat het betekent om zomaar mensen te ont­ moeten en met elkaar ervaringen uit te wisselen. Soms kan ik toch nog wel een beetje stressy zijn voor een bepaalde wande­ ling, omdat ik mijn ‘territorium’ heel langzaam uitbreid en die kennis toch weer geoefend en herhaald moet worden (vooral als je, zoals ik, zo’n slecht geheugen hebt). Maar ik weet dat ik mijzelf dit aan doe om steeds maar weer mijn ‘comfort zone’ iets op te rekken en dat is kennelijk de aard van dit beestje. De stad kan ik nu echter vanaf verschillende plekken doorkrui­ sen en ik geef ook met enkele andere gidsen rondleidingen in de Academie (speciaal voor de universiteit) en in de Pieterskerk. Toen ik indertijd besloot om gids te worden, besefte ik niet dat er ook weer een hele wereld van niet alleen wande­ laars maar ook gidsen, boeken, een Gilde bestuur met verplichtingen en ook allerlei uitjes aan vast zaten. Ik ben dit allemaal vrolijk aangegaan en dat maakt mijn leven, met nog meer van zulk soort uiteenlopende kringen (ook trouwens in de Ekklesia), afwisselend en dagelijks bewust actief.

actief

Recht en Vrede kussen elkaar

Herman van Bemmel

H

et leven is ondraaglijk. Al­ thans voor degene die zich voortdurend bewust is van de hartverscheurende dilemma’s waarvoor hij of zij zich onophoudelijk ziet ge­ plaatst. Als ik nieuwe kleren koop, dan weet ik dat ik mijn geld ook had kunnen weggeven, opdat er iemand van de hon­ gersnood wordt gered. Mijn leven zou ondraaglijk zijn als mijn onverschillig­ heid jegens de diepe ellende van ande­ ren mij niet te hulp zou snellen. Maar ik zou het ook onverdraaglijk vinden als ik zou moeten toegeven dat ik mezelf wijs probeer te maken dat al mijn doen en mijn laten ethisch verantwoord zijn. Uit deze benarde positie heb ik mij pro­ beren te bevrijden door mij beschikbaar te stellen voor ‘het goede doel’. Ruim tien jaar geleden raakte ik, via een goe­ de vriend, betrokken bij de Nederlands­ Vlaamse Vereniging van Economen voor Vrede. Daarvan was ik enige tijd bestuurslid­secretaris. Samen met een andere organisatie werd besloten tot op­ richting van de Stichting VredesWeten­

schappen1 (SVW). Van die stichting was ik een aantal jaren bestuurslid­secre­ taris, resp. notulist. Over de juistheid van ons doel bestond en bestaat bij mij geen spoor van twijfel: een mondiaal visioen van recht en vrede.2 Want waar het visioen ontbreekt verwildert het volk.3 Bestaat er een hoger perspectief als motief voor het concrete handelen?

ling van ideeën voor de oprichting van een bijzondere leerstoel, zonder enig (zichtbaar) resultaat. Je moet wel héél sterk gemotiveerd zijn om dan tóch door te zetten. En gelukkig bestaan er zulke doorzetters.

Terugkijkend op een periode van tien jaren overheerst, ondanks de teleurstel­ lingen, de voldoening over hetgeen Maar nu de werkelijkheid. Aan de ene werd bereikt. Er is een enorme rijkdom kant ervoer ik het intensieve contact met aan inspirerende ideeën van veel men­ zeer gemotiveerde en deskundige vrede­ sen, waar ook ter wereld, om mensen – stichters als een weldaad voor de geest. letterlijk – tot hun recht te laten komen. Ik vertegenwoordigde SVW een keer op In het bijzonder door eerbiediging van een grote lustrumviering van onze Duit­ de mensenrechten, waaronder de eco­ se zusterorganisatie in Osnabrück, de nomische rechten.4 Voldoening ook over stad van de Vrede. Ik, die vreselijke her­ het feit dat ik ‘iets’ heb kunnen bijdra­ inneringen aan het laatste oorlogsjaar in gen aan het bereiken van vrede, zodat ik mij draag, vertoefde er te midden van aan het eind van de dag met een enigs­ vredelievende Duitsers. zins onbezwaard gemoed kan gaan slapen. Aan de andere kant moest SVW bedelen om geld voor noodzakelijk onderzoek 1 Zie www.stichtingvredeswetenschappen.nl naar de voorwaarden voor vrede en voor 2 Psalm 85, 11 Recht en vrede kussen elkaar. bijzondere leerstoelen aan universitei­ 3 Spreuken 29,18 (Willibrordvertaling 1995) ten. Dat bedelen was dikwijls 4 Zie hierover de bijdrage van Rob van den tevergeefs. Niet zelden werkten we, met Boom in de vorige aflevering van Hoog­ anderen, maandenlang aan de ontwikke­ landse Nieuwe. Hooglandse Nieuwe april 2014 |

11

actief

Actief voor zinvol leven Hans Feddema

A

ctivisme lijkt een kenmerk van onze cultuur. Het heeft ons collectief geen windeieren gelegd, maar voor het individu is de keerzijde, dat er ook vervreemding, te­ kort aan bezieling en psychische ver­ warring is te constateren. Wellicht een gevolg van te krampachtig ons richten op actie, ambitie en presteren. Ook de vereenzelviging daarmee, denk ik, dus dat we zijn wat we (actief) doen of de attitude van ‘rupsje nooit genoeg’ in dat alles. Vaak is dit zo (over)actief in het leven staan een attitude van westerse mensen in de eerste helft van hun leven, terwijl pas op latere leeftijd er een om­ slag komt naar meer op zingeving gericht leven. Tweede geboorte in de wereld van de Geest In de bijbel heet die omslag wederge­ boorte en in de Bhagahavad Gita ‘de tweede geboorte in de wereld van de Geest’, daarmee aangevend dat we na de incarnatie die geest een tijdje zijn vergeten of hebben weggedrukt. De bestsellerschrijver Wayne Dyer noemt dit zijn boek De Verschuiving. Van am­ bitieus naar zinvol leven (2010) en tevens in de verfilming daarvan: ‘ver­ schuiving’. Een door hem aangehaald onderzoek in de VS onder 50­plussers signaleert bij zowel vrouwen als man­ nen daarin een omslag van waarden. Waren de mannen tot ongeveer hun 50e 12 | Hooglandse Nieuwe april 2014

jaar actief voor het verkrijgen van rijk­ dom, avontuur, succes, eer en genot als top­vijf waarden, nu was dat voor spiri­ tualiteit, persoonlijke rust, gezin, je ‘ho­ gere’ wil en eerlijkheid. Bij de vrouwen in het onderzoek was deze top­vijf eerst actief zijn voor gezin, onafhankelijk­ heid, carrière, ‘zich aanpassen’ en aan­ trekkelijk zijn; na de omslag ging het vooral om persoonlijke groei, eigen waarde, spiritualiteit, geluk en vrijge­ vigheid. Bij de Bosjesmannen in Bots­ wana constateerde ik iets analoogs, althans het onderscheid tussen twee soorten ‘honger’. De ‘kleine honger’ is luisteren naar de maag en de ‘grote honger’ zou volgens hen het verlangen naar zingeving en betekenis zijn.

in zijn ‘De Held met de 1000 Gezich­ ten’ ­ m.i. een must voor theologen ­ als ‘de roep tot dienen, tot het overgeven van ons leven aan iets groters dan wijzelf, de roep die we vanuit onze zie­ lenmissie bedoeld zijn om te worden’. Ik denk, dat deze roep pas zuiver ge­ stalte kan krijgen na bovengenoemde omslag van ambitieus naar zinvol leven. Ik zie dat ook in m’n eigen leven. Er was voorheen wel bevlogenheid in m’n vredes­acties, maar ik herinner me ook dat die tevens niet gespeend was van ego­kenmerken als ijdelheid. Beter gezegd dat de innerlijke vrede bij mij nog niet optimaal was, wat idealiter zou moeten bij het zich inzetten voor uiter­ lijke vrede, wil je geloofwaardig zijn. Pas later ben ik beter gaan inzien dat vrede niet iets is van opkomen voor ‘het eigen (vredes)gelijk’, maar een ‘strate­ gie van de liefde’, of steeds een on­ derscheid maken tussen de persoon en iemands gedrag. Toch heb ik geen spijt van mijn activiteiten op het terrein van vrede en politiek, omdat het tevens een leerproces was voor m’n innerlijke groei.

Actie als (beetje) ijdelheid en/of als ‘strategie van de liefde’? Als ik naar m’n eigen leven tot nu toe kijk, dan was ik naast m’n professie als antropoloog ook vrij actief in het doen aan vrede en politiek, zij het politiek meer deelnemend van de zijlijn, dus als activist en/of journalist, maar ook enige jaren als Statenlid. Journalistiek ben ik nog steeds in deze wat actief en onder meer bestuurslid van Pais en voorzitter van de 700 leden tellende 'Beweging voor Geweldloze kracht', die zich laat inspireren door Gandhi. Achteraf vraag ik me dan af of dit streven naar vrede een ego­behoefte was dan wel het volgen van je ziel of van een calling, de roep in jezelf. Joseph Campbell, de gro­ Dr. Hans Feddema is antropoloog, oud­ te mythenkenner, omschrijft het laatste docent VU, publicist en vredesactivist.

actief

Ik heb een droom Actief voor de Hooglandse kerk

Jan Slotboom

I

k droom van een Hooglandse kerk die zowel in het voorjaar als in het najaar, maar ook in de winter com­ fortabel is voor iedereen. Dus niet al­ leen voor de kerkgangers, maar ook voor de bezoekers van bijeenkomsten, conferenties en muzikale manifestaties. Kortom een kerk die het hele jaar door multifunctioneel te gebruiken is. Dat multifunctionele gebruik is hard nodig. Zonder een commerciële exploitatie is de instandhouding van de kerk als ge­ bouw niet mogelijk.

gramma een bijdrage van 100.000 euro aan een verwarmingssysteem voor de zomerkerk. Daarvan is al 50.000 euro binnen. Wat beweegt mij om zo actief te zijn voor de Hooglandse kerk? In de eerste plaats is er het gevoel van verbonden­ heid met de kerk waar ik al vanaf de restauratie in de jaren zeventig kom. Die diensten van de LSE in het hoog­ koor van de kerk kan ik mij nog goed herinneren. De ruimte was van de rest van de kerk afgescheiden door een hoge houten wand met gordijn. Daarachter lag de kerkvloer open, zodat je over een houten plankier naar het hoogkoor moest lopen. Dat gevoel van verbondenheid strekt zich ook uit naar het verdere verleden, de gebruikers van de kerk door de eeu­ wen heen. Wie waren zij en wat dachten zij over geloof en samenleving?

Dat inzicht heeft mij ertoe gebracht be­ gin 2008 ja te zeggen op het verzoek bestuurslid te worden van de pas op­ gerichte Stichting Vrienden van de Hooglandse kerk. Met nu ruim 200 vrienden is in zes jaar tijds rond 65.000 euro opgehaald. Daarvan is in 2010 15.000 euro besteed aan de restauratie van de doopkamer (waar 's zomers de Volgend jaar bestaat de Hooglandse koffie wordt gezet). Nu staat op het pro­ kerk 700 jaar, want in het jaar 1315 be­

gon de bouw van een houten kapel op het 'Hooge Land'. Tot het jaar 1535 werd aan de kerk gebouwd en hij is nog steeds niet af. Maar intussen staat er wel een prachtige gotische kerk. In 2015 zullen er diverse feestelijke manifesta­ ties worden georganiseerd. Ik zit daar­ om ook in het comité 700 jaar HK. Mooi om dat te te doen allemaal. Maar waar het om gaat zijn uiteindelijk de mensen die van de Hooglandse kerk gebruik maken. Zij moeten een fijne avond, een goede bijeenkomst of een mooie kerkdienst kunnen hebben. Daar zet ik mij voor in. Daarvan droom ik.

Jan Slotboom (gepensioneerd fiscaal­ jurist) was secretaris van de voormalige LSE­raad. Hij werd in 2007 redacteur/ opmaker van dit blad. Voor het Leids Kerkblad verzorgt hij de LSE­pagina's. Daarnaast is hij vanaf 2008 penning­ meester van de Stichting Vrienden van de Hooglandse kerk. Hooglandse Nieuwe april 2014 |

13

actief

Doe­democratie Wim Schouten

V

an de troonrede uit 2013 hebben de meeste mensen maar één woord onthouden: 'participatiemaatschappij'. De overheid wil een samenleving waarin de burgers zelf de verantwoordelijkheid voor hun omgeving en voor hun naasten op zich nemen. De overheid moet daarbij steeds minder 'zorgen voor' , en meer 'zorgen dat'. Deze beleidsfilosofie wordt uitge­ breid beschreven in de nota van het kabinet 'Doe­democratie'. Dat was in het Nederlands­Russische vriend­ schapsjaar 2013 een gemiste kans om het Nederlandse parlement ook gelijk maar “Doema” te noemen! Maar liefst twaalf professionele adviesorganen hebben aan deze nota meegewerkt, en niet in hun vrije tijd. Maar het resultaat mag er dan ook zijn. Doelstellingen van de participatiemaat­ schappelijke beleidsinzet en doe­demo­ cratische voornemens zijn: een zelf­ organiserende samenleving, een terug­ tredende overheid en meer sociale bin­ ding. En dan de middelen: een heuse veldverkenning naar praktijkinterven­ ties en bureaucratische tegenkrachten, een versnellingsagenda en een hele reeks agenderende contacten. Wie nu nog niet naar het dichtstbijzijnde be­ jaardenhuis snelt om een tegenstribbe­ lend oudje per rolstoel de vrijwillig geschoren natuur in te duwen moet echt gerangschikt worden onder de categorie 'hopeloze gevallen'!

14 | Hooglandse Nieuwe april 2014

Al deze bobobeleidsblabla lijkt bedoeld om één ding te verhullen: het gaat enkel en alleen maar om de centen en de rest is flauwe kul! De overheid moet bezuinigen en dus is het goed dat waar de professionals ontslagen worden, de zorg en de collectieve voorzieningen op peil blijven doordat burgers zelf de luier, de rollator, de verfkwast en de spade ter hand nemen. We betalen dan minder belasting, maar worden wel ex­ tra belast. Dat heeft voor­ en nadelen. Hoe gek het ook klinkt: de voordelen zitten vooral bij degenen die vrijwillig zorgen, en de nadelen bij degenen die onvrijwillig door een vrijwilliger verzorgd worden. De eerste ervaart een grotere betrokken­ heid bij zijn omgeving. De laatste ervaart een grotere afhankelijkheid. Want tegen een instantie die alleen maar wetten en regels uitvoert hoef je geen “dank u wel” te zeggen, maar tegen een vrijwilliger wel. Het voordeel van mensen de dingen weer zelf laten opknappen is meer so­ ciale binding, het nadeel is minder vrij­ heid. Volgens diverse sociologen is een van de belangrijkste oorzaken van het leeglopen van de kerken de opkomst van de verzorgingsstaat. Je hoefde je niet meer via een actief lidmaatschap van een levensbeschouwelijke organisa­ tie verzekerd te weten van hulp in tijden van nood. Het diaconaatsmannetje trekt nu van Drees, en is dus niet meer af­ hankelijk van de kerk. Wat een bevrij­ ding betekende dat toch! En wat mooi

voor de kerken dat mensen nu alleen betrokken zijn omdat ze er een bood­ schap aan hebben! De keerzijde van die vrijheid is het op de loer liggen van onverschilligheid. Mensen zien zorg en ondersteuning als een recht, en voelen geen prikkel om er zo zuinig mogelijk gebruik van te maken. Gevolg: exploderende kosten. Zo blijft het schipperen tussen wat we aan de samenleving zelf overlaten en wat we de overheid centraal laten regelen. We leven nu in een tijd waarin het eerste weer in belang toeneemt. En gelukkig zijn er overal enthousiaste mensen die onderkennen waar iets gedaan moet worden en die vervolgens de mouwen opstropen. Van die mensen wordt de wereld elke dag een stukje mooier en beter. Van die mensen moet echter nie­ mand volledig afhankelijk zijn. Daarom is het goed om steeds in de gaten te houden wat maatschappelijke kerntaken zijn die door professionals verricht moeten worden om de kwaliteit ervan te waarborgen en afhankelijkheid van goedbedoelende vrijwilligers te voor­ komen. Laat alle activiteiten die men­ sen onbetaald in hun vrije tijd ver­ richten de slagroom zijn op de collectief gebakken taart. Dan wordt het maat­ schappelijk smullen.

Wim Schouten (gepensioneerd socio­ loog) is secretaris van de Vereniging LSE en redacteur van dit blad.

actief

Jolanda met Mira

Wij Helpen Daar: De weg naar geluk Jolanda Hus

voorbereiding vond ik het bijna gek om daadwerkelijk in de bus naar Kroatië te orig jaar februari kwam ik zitten, wetende dat de reis het begin is voor het eerst in aanraking met van de aankomst. Aankomst op het het werk van Stichting Wij project waar je zolang aan hebt gedacht Helpen Daar. Een vriend vertelde mij en zoveel tijd aan hebt besteed, zowel over het vrijwilligerswerk en kort daar­ alleen als met je projectgroep. Voor het op vertelden ook twee toenmalige be­ plaatsvinden van de eerste projectbij­ stuursleden tijdens één van mijn eenkomst zijn de andere groepsleden hoorcolleges over de vrijwilligers­ nog als vreemden voor je, terwijl hier projecten in de zomervakantie. Sinds­ bij latere bijeenkomsten geen sprake dien ben ik actief geweest in de meer van is. Omdat je als projectgroep activiteitencommissie, heb ik deel ge­ in dezelfde omstandigheden komt, leidt nomen aan een vrijwilligersproject en het delen van je eigen momenten en ben ik terecht gekomen in het bestuur, ervaringen met personen of situaties waar ik nu de Public Relations functie vaak tot herkenning bij de andere vrij­ vervul. willigers. De projectgroep dient als een samenwerking met anderen naar een Doel voor ogen specifiek doel toe. Toch voelt het niet Deze betrokkenheid met het vrijwilli­ als werk om vrijwilliger te zijn. Het gerswerk begon voor mij vorig jaar voelt als opdoen van ervaring en verbre­ lente bij vorming van de projectgroep. ding van je wereld en mensbeeld. Want Iedereen heeft hetzelfde doel voor ogen, ook al is vrijwilligerswerk belangeloos, namelijk minderbedeelden in voormalig als vrijwilliger krijg je zeker iets voor je Joegoslavië de aandacht en afwisseling handelen terug, namelijk maakbare van routine geven die zij normaal niet momenten van geluk, die het delen krijgen. Na een aantal maanden van waard zijn.

V

Taalbarrière In tegenstelling tot de vrijwilligers uit je projectgroep, spreken de Kroaten, Bosniërs en Serven over het algemeen geen Nederlands. Toch vond ik het communiceren zonder gebruik van taal in Trogir heel erg meevallen. Com­ municatie vind ik heel belangrijk omdat dit de basis is om iemand te leren ken­ nen. Voor ik naar een land ga waar een andere taal wordt gesproken, heb ik bij­ na altijd de ambitie om deze taal te willen leren. Helaas kost het leren van een taal tijd en volledige aandacht, waar het in combinatie met dagelijkse bezig­ heden veelal fout gaat. De eerste maandagmorgen toen we de drempel van tehuis Dom Staraca betraden heb ik de mensen goedemorgen kunnen wen­ sen. De twee weken die hierop volgden is mijn woordenschat met slechts een handjevol woorden gegroeid. In het be­ gin ging ik vooral met deze taalbarrière om door de paar geleerde kroatische woorden te gebruiken. Omdat ik al snel door mijn woorden heen was, ben ik maar in het Nederlands terug gaan Hooglandse Nieuwe april 2014 |

15

actief praten. Dit bleek veel beter te werken omdat intonatie al verra­ dend is voor het verhaal dat je vertelt. Sommige gesprekstech­ nieken blijven namelijk uni­ verseel. Zoals het onthouden van namen, wat een persoonlijke band creëert omdat het deel uitmaakt van iemands identiteit. En ook herhalen van enkele woorden die iemand zegt, waardoor die per­ soon weet dat je luistert en zich gehoord voelt. Lichaam en geest Daarnaast is aanraking vaak een goed communicatiemiddel. Het wil meestal zeggen dat je om ie­ mand geeft en niet bang bent om contact met die persoon te maken. Een klein, maar heel mooi moment in Trogir, begon met aan­ raking van een bedlegerige. In Trogir zijn een aantal personen op dusdanige manier hulpbehoevend dat zij grotendeels van de tijd aan bed gekluisterd zijn en weinig tot zelden op de binnenplaats komen. Om ook deze mensen van aan­ dacht te voorzien gingen twee meiden langs de bedden. Diep­ gaande gesprekken zijn hier niet mogelijk, daarom brachten zij bodylotion met zich mee. De mensen die behoefte hadden aan contact kregen bodylotion op hun handen en armen in gemasseerd. Een manier om hun zintuigen te stimuleren, in dit geval gevoel op de huid. Ieder persoon ervaart dit op zijn of haar eigen manier. Eén bedlegerige vrouw ervoer deze handmassage op een dergelijk po­ sitieve manier, dat zij begon te lachen, en eindigde in de slappe lach. Leven met elkaar Veel van zulke geluksmomenten zijn nu veranderd in herin­ neringen, waar bijna een jaar later nog steeds met geluk aan kan worden gedacht. Denkend aan zulke momenten denk je te weten wat geluk is en wat belangrijk is, een onderwerp waar van jongs af aan over wordt nagedacht. Als je een kind vraagt wat het later wil worden, is er namelijk een grote kans dat je hoort ‘gelukkig’. Wat ik daarom jammer vind is de he­

dendaagse hype rondom vrijwilli­ gerswerk. Tegenover de commerciële wereld van nu, met geld als voornaam machtsmiddel, lijkt vrijwilligerswerk te staan als het doen van iets goeds. Als je het op deze manier bekijkt lijkt het uitsteken van een helpende hand iets speciaals, wat het naar mijn mening niet hoort te zijn. Of het nu dichtbij huis is of ver weg, we leven met en niet zonder elkaar, en om deze reden hebben we elkaar nodig. En nu… Op dit moment ben ik wederom actief in een project voor aan­ staande zomer. Dit jaar niet Tro­ gir, maar Stamnica (Servië). Zowel in Trogir als Stamnica zijn uiteenlopende handicaps terug te vinden, zowel psychisch als li­ chamelijk. Verschillen tussen de projecten zijn de leeftijdsgroep en de ernst van de handicaps, welk in Stamnica nog meer gevarieerd zijn. Waarom ik dit jaar naar Stamnica wil? Voor de uitdaging. Afgelopen jaar heb ik veel lieve mensen leren kennen door het vrijwilligerswerk. Een aantal van hen ging naar Stamnica en ver­ telden bij terugkomst zo enthou­ siast over Stamnica, dat ik het deze zomer zelf wil ervaren. Naast vrijwilliger ben ik dit jaar ook projectleider van onze groep, waardoor ik me nog meer betrok­ ken voel bij het project en zijn verloop. Gelukkig ga ik deze reis maken met anderen die hetzelfde doel voor ogen hebben. Je gaat immers niet alleen maar met elkaar, want het is een ervaring om te delen. Ik ben ervan over­ tuigd dat we ook dit jaar samen een succes van het project kunnen en zullen maken, en dat we het geluk in momenten zullen vinden.

Stichting Wij helpen daar www.wijhelpendaar.org NL82ABNA0404587151

Jolanda Hus (20) studeert psychologie en is pr­lid van het stichtingsbestuur, dat regelmatig op Rapenburg 100 vergadert.

16 | Hooglandse Nieuwe april 2014

Contraprestatie Ik doe niet veel, 'k breng de dagen door met punten slijpen. 'k Weet van vóór nauw'lijks dat ik van achteren leef noch wat voor zin of nut het heeft. Als 't puntje goed is, zet ik hier of daar een krul op het papier, O, 'k schaam mij wel eens: uit mijn hand kwam nooit iets nuttigs voor dit land! Soms, onder 't slijpen groeit de wens actief te zijn, een actiemens. Maar zie ik dan, op 't Journaal, dat hol gesjouw, dat leeg kabaal, dan denk ik weer op de rand van 't bed: vandaag één krul te veel gezet.

Lévi Weemoedt (1948) uit: 'Vanaf de dag dat ik mensen zag' (2007)

vieringen

Hooglandse Vieringen Iedere zondagochtend om 11.45 uur Hooglandse Kerk Leiden De diensten zijn (ook achteraf) te beluisteren op: www.kerkomroep.nl

OVERZICHT 13 april

Christiane van den Berg

Palmzondag

Goede Week 17 april, 19.30 uur 18 april, 21.30 uur 19 april, 22.00 uur

Christiane van den Berg Henk Schouten Christiane van den Berg

Witte Donderdag (samen met LBG) Goede Vrijdag: – Matthaüs Passion van Heinrich Schütz Paaswake (met LBG), met doop van Kari Elisabeth van der Toorn

Paastijd 20 april 27 april 4 mei 11 mei

Henk Schouten Karin van den Broeke Jan Delhaas Ruben van Zwieten

Pasen Beloken Pasen (liturg Jac van der Hoeven)

'Toegewijde Kunst ­ wat is nog heilig?' 18 mei Ben Blonk 25 mei Marcel Barnard 1 juni Ton Snepvangers 8 juni: Henk Schouten

'Adam en Eva' 'De Zondvloed' 'De Leegte' (liturg Henk Schouten) Pinksteren ­ 'Het geheugen' (jongerendienst)

15 juni 22 juni

Sperwers en adelaars (uit Hemel en Aarde) Belijdenisdienst

Christiane Berkvens Rob van Waarde

Cor van Bree Nadat we Palmzondag hebben gevierd, volgt in de Goede Week het bekende drietal diensten, het zogeheten triduüm. Op Witte Donderdag schuiven we aan bij de Binnenstadsgemeente, die op zijn beurt bij de Paaswake onze gast is. Op Goede Vrijdag verzorgt onze schola weer na lange tijd een uitvoering van de Matteüspassion van Heinricht Schütz. Op Pasen gaat de overweging over de vraag of het niet idioot is om iets te gedenken dat tweeduizend jaar geleden is gebeurd. De drie volgende diensten zijn themavrij, al zal op 4 mei de datum zeker niet onopgemerkt

blijven. Ruben van Zwieten, die op 11 mei onze gast is, is predikant­directeur van de Stichting Zingeving Zuidas in Amsterdam. Vanaf half mei is er weer een serie, ge­ wijd aan kunst. Ben Blonk die er sterk de hand in heeft gehad, deelt ons het volgende erover mee. In de Hoogland­ se kerk staan deze zomer acht moderne altaarstukken opgesteld. Het zijn houten kunstwerken die gemaakt zijn door de Amsterdamse beeldhouwster Hanneke de Munck in samenwerking met andere kunstenaars. (Zie ook het artikel op pagina 19 in dit blad: Toege­ wijde kunst – wat is er nog heilig?) In de serie, waar 6 juli bij aansluit, staat

per viering steeds één altaarstuk met bijpassend thema centraal. In deze vie­ ringen speelt naast de woordtaal (Bij­ belverhaal, liedtekst) nadrukkelijk ook de beeldtaal een rol. Woord en beeld vullen elkaar aan in onze zoektocht naar wat in onze tijd nog heilig is. Gas­ ten zijn oud­pastor Marcel Barnard en diaconaal werker Ton Snepvangers van De Bakkerij. Op 15 juni staan vogels centraal, in aansluiting bij een methode gods­ dienstonderricht voor schoolkinderen die ook in onze kindernevendiensten wordt gebruikt. Zondag 22 juni is gere­ serveerd voor jongeren die belijdenis willen doen. Hooglandse Nieuwe april 2014 |

17

bestuur

Mededelingen van het bestuur Algemene ledenvergadering Op dinsdag 20 mei heeft de Vereniging LSE weer een algemene ledenvergadering. Aan de orde zal komen het conceptbeleidsplan voor de LSE dat is opgesteld door het bestuur. Nadere informatie zal op tijd beschikbaar zijn.

Lieddag in Leiden

20 april 2014: Stichting Straatpastoraat Leiden NL21 TRIO 039 049 0814 18 mei 2014: Stichting Exodus NL27 ABNA 054 310 4044 Exodus Leiden

Op zaterdag 17 mei zal in de Hooglandse kerk van 10 ­ 16 uur een lieddag worden gehouden voor iedereen die van zingen houdt. Het programma bestaat uit een mix van eigentijdse, bekende en nieuwe liederen van o.a. Huib Oosterhuis die rijmen op de "Moderne altaar­ stukken" van de tentoonstelling die hiernaast wordt genoemd. Dirigenten: Wim de Ru (van de Schola Cantorum) en Jan Hulsber­ gen (van het Jenhkakoor uit Den Haag). Aanmelden bij [email protected]. Kosten: € 20, incl. bladmuziek. Aansluitend zal de tentoonstelling 'Toegewijde Kunst' worden geo­ pend (zie de pagina hiernaast).

Giften ook welkom op NL42 INGB 000 331 3366 Stichting Diaconaal Fonds Hulpverlening LSE, o.v.v. de instelling die u wilt ondersteunen. Uw giften zijn fiscaal aftrekbaar.

Nadere info: Ineke Arnoldi, 06 4843 1548 [email protected] www.toegewijdekunst.nl

Extra In gesprek met ... Tobias Karsten studentenraadsman donderdag 24 april, Rapenburg 100, 20.15 uur Aansluitend: LSE­borrel!

Uitgangscollecten

Goede Vrijdagdienst, 18 april, 21.30 uur In deze dienst is Henk Schouten de liturg. De Schola Cantorum zal de Matthäus Passion van Heinrich Schütz ten gehore bren­ gen, met als solisten Uros Petrač (evangelist) en Hans Brons (Christus). Schütz volgt de tekst van het Mattheusevangelie op de voet, voorafgegaan door een introïtus. Het werk van rond 50 minuten wordt geheel a capella gezongen, maar heeft door zijn geraffineerde toonzetting een grote intensiteit. Heinrich Schütz is geboren in 1585, dus precies honderd jaar voor Johann Sebastiaan Bach. Als 24­jarige rechtenstudent ont­ ving hij van de Landgraaf van Marburg een beurs om in Venetië bij Gabrieli muziek te gaan studeren. Hij is daar drie jaar ge­ weest. In 1611 verscheen zijn opus 1. Nadien maakte hij weer een studiereis naar Venetië om zich te bekwamen in de nieuwe stijl van Monteverdi. Van hem is voornamelijk geestelijke muziek bekend, waaronder drie Passies. Zijn Matthäus Passion dateert uit 1666; hij was toen 81 jaar oud. Hij overleed in 1672 op 87­jarige leeftijd in Dresden. Zijn kleindochter was bij zijn sterfbed zijn enige nog levende bloedverwant. 18 | Hooglandse Nieuwe april 2014

toegewijde kunst

Serie 'Toegewijde Kunst ­ wat is nog heilig?'

I

n de Hooglandse Kerk staan deze zomer acht 'Moderne Altaarstukken' opgesteld. Monumen­ tale houten kunstwerken, gemaakt door de Amster­ damse beeldhouwster Hanneke de Munck in samenwerking met andere kunstenaars.

OPENING: zaterdag 17 mei 2014

Hooglandse kerk

Vieringen gewijd aan deze expositie 18 mei: 'Adam en Eva' 25 mei: 'De Zondvloed' 1 juni: 'De Leegte' 8 juni: 'Het Geheugen'

10.30 ­ 16.00 uur: Lieddag (zie pagina 18 hiernaast) Onstilbare tonen en sprekende beelden o.l.v. Wim de Ru en Jan Hulsbergen 17.30 uur: Opening Expositie Toegewijde kunst (vrij toegankelijk) m.m.v. ­ Meta Knol, directeur Museum De Lakenhal ­ Ad Alblas, predikant Binnenstadsgemeente ­ Hanneke de Munck, beeldhouwster en initiator van Toegewijde Kunst www.toegewijdekunst.nl 29 juni: 'De Verwondering' (kinderdienst) (de eerste vier besproken stukken staan hierboven afge­ beeld, de laatste hiernaast). In deze vieringen speelt naast woordtaal (Bijbelverhaal, liedtekst) nadrukkelijk ook beeldtaal een centrale rol. Woord en beeld, ze vullen elkaar aan in onze zoektocht naar wat in onze tijd nog heilig is. www.toegewijdekunst.nl

STUDIUM GENERALE

Amsterdam en buitengewoon hoogleraar Praktische Theologie, Universiteit Stellenbosch (Zuid Afrika).

Universiteit Leiden

woensdag, 30 april 2014 Nieuwe altaren Prof.dr. Erik Borgman, hoogleraar Publieke Theologie en bekleder van de Cobbenhagen­leerstoel, Universiteit van Tilburg

Lezingencyclus Altaarstukken door de eeuwen heen

Vier woensdagavonden, 19.30 tot 21.00 uur Zaal 028, Lipsiusgebouw (1175) Cleveringaplaats 1, Leiden Toegang gratis, iedereen welkom!

woensdag, 7 mei 2014 Altaar in het zicht. Het visualiseren van een boodschap door middel van het altaarstuk Dr. Wendelien van Welie, docent Kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen, Universiteit van Amsterdam.

woensdag, 23 april 2014 Vloeibare religie: transitie en transformatie van religie Prof.dr. Marcel Barnard, hoogleraar Praktische Theologie, Protestantse Theologische Universiteit (Amsterdam), bijzonder hoogleraar Liturgiewetenschap, Vrije Universiteit

woensdag, 14 mei 2014 God in de woestijn. Derrida en de negatieve theologie Dr. Rico Sneller, universitair docent Wijsgerige antropologie, Instituut voor Wijsbegeerte, Universiteit Leiden. www.toegewijdekunst.nl Hooglandse Nieuwe april 2014 |

19

hoogstpersoonlijk Na de uitvaart van Dirk schreef zijn jongste dochter Suze ons:

Dirk Bakker Den Helder, 10 oktober 1928 ­ Voorschoten, 26 februari 2014

Op 26 februari is overleden Dirk Bakker. Dirk was ziek en al door de dood getekend, toen hij veertien dagen tevoren voor het laatst nog bij onze viering was. Hij was ­ samen met zijn vrouw Jik die in 2004 overleden was ­ een LSE­ganger van het eerste uur. Hij heeft als zeeman alle wereldzeeën bevaren. Later op de wal was hij elek­ tricien en heeft menige klus geklaard in ons pand Rapenburg 100. Hij was jarenlang actief in de werkgroep dien­ sten en later in de koffiegroep. Ook op het secretariaat was hij decennialang een waardevolle kracht. Hij was ­ compleet met zijn Amsterdamse ac­ cent ­ een echte arbeider, een rasechte FNV'er. In de aula van begraafplaats Rosen­ burgh in Voorschoten, hebben wij in een bijeenkomst o.l.v. Henk van Breukelen afscheid van hem ge­ nomen. Daarna werd hij begraven naast zijn vader. We gedenken hem met genegenheid en grote dankbaarheid. Dat hij mag rusten in vrede.

Sjef Mank Langeraar, 12 januari 1959 Leiderdorp, 8 maart 2014 Op 8 maart is op 55­jarige leeftijd in Leiderdorp overleden Sjef Mank. Met zijn vrouw Yolande Schutte en hun kinderen, Joost en Roos, zijn ze betrokken geraakt bij de LSE. Vanuit zijn achtergrond in een groenopleiding maakte hij een overstap naar het on­ derwijs. Hij was een bevlogen leraar aan het Wellantcollege in Alphen aan den Rijn. Zijn hart lag bij het stimule­ ren van jongeren in een praktijkoplei­ ding om te vertrouwen op hun 20 | Hooglandse Nieuwe april 2014

Wij hebben het erg gewaardeerd dat jullie er waren bij de begrafenis. Het was fijn dat er echt gezongen werd en ik vond het zo troostrijk hoe iedereen over mijn vader sprak. Mijn zus Irene zei vanmiddag nog: 'Ze hebben me mijn vader terug gegeven.' Ik ben vooral heel dankbaar dat er voor mijn vader altijd een plek is geweest waar hij zich thuis voelde, waar hij zich ge­ waardeerd en geliefd mocht weten en waar mensen hem bleven omringen, ook toen hij achteruit ging. Pas toen ik mijn verhaal over pappa schreef, werd het me duidelijk hoe belangrijk het voor hem was dat hij zich verdienstelijk kon maken en dat hij mensen van dienst mocht zijn, dat hij lid was van een gemeenschap, waarin je jezelf mag zijn, met een zekere vanzelfsprekend­ heid. Ik vind het zo mooi dat jullie hem dat gegund hebben, ook toen het al niet meer zo best ging. Als jongste ben ik nog heel lang met mijn ouders mee gegaan naar de ekklesia. Zelfs heb ik op de Hooglandse Kerkgracht ge­ woond en kuierde dan 's zondags om half twaalf naar de kerk. Het is een mooie, warme en genoeglijke kring, waarin ook nog eens echt nagedacht en gesproken wordt over de dingen. Dat is een groot goed geweest voor mijn beide ouders en dat hebben ze mij ook meegegeven. Ik hoop dat jullie je dat bewust zijn en die dankbaarheid met ons kunnen delen. Hartelijke groeten, Suze Bakker

Voorzichtig heb ik de gevangen vogel uit de strik verlost ik laat hem vliegen hij geeft mij vleugels

kunnen. Door zijn creativiteit, humor en oog voor wat mensen om hem heen nodig hadden, heeft hij veel betekend. Grote woorden waren daarbij niet zo nodig, wel betrokkenheid en durven kwetsbaar te zijn. Zie daarover ook het Naschrift in Trouw van 24 maart. Zijn uitvaart was op 13 maart in de Dorpskerk te Leiderdorp. We zullen hem gedenken; bovenal zijn we dankbaar voor wie hij was.

hoogstpersoonlijk Overleden, 1 april 2014

Vida Rahimi

Op dinsdag 1 april is Vida Rahimi, de vrouw van Julius Rakers, bij een hart­ operatie overleden. Haar naam be­ tekent “Leven, genadevolle”. Ze is 73 jaar geworden. Vida en Julius zijn 50 jaar geleden in Teheran getrouwd, waar ook hun beide dochters Persia en Yassamin zijn ge­ boren. Het was een islamitisch huwe­ lijk, want anders had de gereformeer­ de Julius haar niet kunnen trouwen. Door de islamitische revolutie onder Khomeiny zijn ze voor haar veiligheid naar Nederland verhuisd, want als dochter van een generaal en als lid van een belangrijke familie onder de Sjah liep haar leven gevaar. Julius vond hier werk aan de TU Delft. Op donderdag 3 april vond de be­ grafenis plaats. Naar islamitisch ge­ bruik moet iemand binnen 24 uur

begraven worden, maar in Nederland moet daar volgens de wet minimaal 36 uur overheen. Het ritueel hiervoor kan je echter ook in twee onderdelen knip­ pen. Dan voldoe je aan beide regels. Julius vertelde me dat Vida begraven is op de 13e dag van het Perzische Nieuwjaar. Volgens de traditie moet dan iedereen een dag zijn huis uit. Hij ervoer dit als symbolisch. Vida was een wijze vrouw, die veel van de Perzische cultuur wist. Ze ver­ tegenwoordigde een milde islam in de geest van de Soefi­traditie. Zij voelde zich dan ook thuis bij de LSE­vie­ ringen in de Hooglandse kerk en was dankbaar dat Persia bij mij haar be­ lijdenis heeft gedaan. Yassamin heb ik nog getrouwd. Mogen we de gedachtenis aan haar wijsheid in ere houden. Henk Schouten

Kind van de zon Kind van de zon, zomaar gegeven daglicht en leven, uit welke bron?

Kind van de maan, uit nacht geboren hemel verloren, op weg gegaan.

Komen mag jij, met al je dromen aarde bewonen jij, mens met mij Bernard Huijbers

Op zondag 16 maart heeft ds. Christiane van den Berg gedoopt: Fenna Anneke Haanstra, dochter van Auke Haanstra en Vera Veldhuis Hooglandse Nieuwe april 2014 |

21

ingezonden

Het karakter van Actie en informatie

Ad van der Waals

E

en van de vaste onderdelen van de zondagse vieringen van de LSE is Actie en Informatie. De oproep om de mandjes voor de collectie te vullen en door te geven wordt gevolgd door een aantal mededelingen die te maken (moeten) hebben met het werk van de LSE. Aandacht voor een diaconale actie, een lezing of activiteit, een handtekeningenactie, de laatste of eerstvolgende Hooglandse Nieuwe, een overlijdensbericht, de komende viering, de koffie etc. Ondanks het verzoek om daarin kort te zijn willen veel sprekers toch een boodschap kwijt die vaak niet in een halve minuut te vatten is. Niet zelden wordt door voorlezen en/of toelichting de mededeling in herin­ nering gebracht die al een plaats heeft gekregen op de (omvangrijke) liturgie die elke week door nijvere handen voor ons wordt gedrukt, ‘geraapt’ en uitge­ deeld. Bovendien zijn de elektronische media binnen de LSE en bij de meeste kerkgangers of andere belangstellenden inmiddels bekend en volop in gebruik, maar dat is kennelijk nog niet voldoen­ de. Ik moet bekennen dat het mij meestal niet mogelijk is de mededelingen al­ 22 | Hooglandse Nieuwe april 2014

lemaal in mij op te nemen. Veel ervan gaan trouwens verloren in het geroe­ zemoes van de kerkgangers en door de wijze waarop ze gedaan worden. Soms is de boodschap – of de boodschapper ­ al bekend en dus voorspelbaar en ver­ slapt de aandacht. Als er een keer nie­ mand voor een mededeling naar voren komt is de verbazing of misschien de opluchting merkbaar. Sneller naar bui­ ten of naar de koffie! Iets van de laatste tijd? Nee hoor, maakt u niet ongerust want het is al zo sinds ik meer dan dertig jaar geleden voor de eerste keer in de LSE kwam. Soms hoor je wat gemopper over de gang van zaken maar na een korte periode van meer zelfdiscipline komt de oude situa­ tie gewoon weer terug. Je raakt eraan gewend maar ook aan je irritatie hier­ over. Er is voor mij ook een meer actuele aanleiding om in dit themanummer Ac­ tief Actie en Informatie aan de orde te stellen. In een aantal opeenvolgende vieringen is de aandacht gevestigd op een nieuw verschenen boek. Naar ik heb begrepen is er in wetenschappelijke kring enige discussie is ontstaan over de kwaliteit van een proefschrift. Het be­ treffende boek is in zekere zin een reac­ tie of zelfs onderdeel van die discussie.

Een van de ‘partijen’ geeft nadere uitleg en verweert zich tegen aantijgingen van ‘arrogante’ anderen. Voor zover ik kan overzien is het niet direct een publicatie die het werk van de LSE betreft, hoog­ uit binnen de LSE op belangstellende lezers kan rekenen. De LSE heeft er in­ middels zelfs een bijeenkomst over ge­ organiseerd. Nu denk ik dat er in de diensten van de LSE nogal wat mensen komen die boeken hebben geschreven of publica­ ties hebben laten verschijnen, die mis­ schien ook wel interessant zijn voor Ekklesiagangers. Het is mij ook wel eens overkomen maar ik heb er geen moment aan gedacht daar in Actie en Informatie aandacht voor te vragen. Soms heb ik een boek of artikel in han­ den waarvan ik denk: zou iedereen moeten lezen! Hoewel ooit bibliotheca­ ris en als zodanig ‘geroepen’ boeken aan de man te brengen: ik treed ook dan niet naar voren. Een zeker activisme is altijd het ken­ merk van de LSE geweest. Het is voor mij daarom niet de vraag of Actie en Informatie een plek moet houden bin­ nen de viering op de zondagmorgen. Het lijkt me echter wel goed om er over na te denken of het middel, de inhoud en de vorm wel altijd functioneel zijn.

ingezonden

Hooglandse Nieuwe

Hoop Voor Stichting COME organiseer ik jaarlijks een 11­daags seminar voor 30 Israëli’s en Palestijnen, jongeren van 20 tot 35 jaar die de moed hebben om ‘de vijand’ te ontmoeten en open staan om naar het verhaal van de andere kant te luisteren. Welke impact deelname aan zo’n seminar heeft op de deelnemers, kan het beste verwoord worden door een van de deelnemers van afgelopen jaar, Samar. Zij is een 23­jarige Palestijnse die in Israël woont. “Jezelf de kans geven om het conflict waarin je leeft te bespreken met de ‘an­ dere kant’ is niet altijd makkelijk. Het geeft je ook geen directe resultaten of oplossingen. Het is echter wel een noodzakelijke stap die je moet nemen als je wilt dat de hoop die je ooit had voor een betere toekomst, ontwaakt. Ik kan eerlijk zeggen dat ik absoluut zonder verwachtingen naar het seminar ging, maar dat ik ben teruggekomen als een ander persoon. Als Israëlisch burger ontmoet ik op da­ gelijkse basis joodse Israëli's, maar toch is er, ondanks de fysieke nabijheid, een onmiskenbare scheiding. De mogelijk­ heid om de situatie waarin we leven te bespreken, bestaat bijna niet. Ik ontmoette zowel joodse Israëli's als Palestijnen uit de Westelijke Jordaan­ oever. Ik had de kans om met hen om ta­

fel te zitten en het conflict zeer serieus te bespreken. Ik slaagde erin om te luiste­ ren en om mijn eigen mening te laten horen. Naast diepe en serieuze discussies ­ die soms eindigden in woede of tranen ­ kregen de deelnemers de kans om in de vrije tijd op natuurlijke wijze te mixen. De mogelijkheid om op deze manier met elkaar om te gaan, hielp ons om sommi­ ge obstakels die tijdens discussies ge­ voeld werden, te verbreken. Vóór het seminar had ik alle hoop op een mogelijke toekomst in Israël verloren. Maar nu, na het ontmoeten van deze fantastische mensen die bereid zijn om het conflict te bespreken, te luisteren naar de mening van anderen, die hun persoonlijke verhalen willen horen en hun hart willen openen voor de pijn van elke kant ­ nu is mijn hoop voor een mogelijke oplossing voor het conflict nieuw leven ingeblazen. Het seminar heeft mij laten zien dat er nog hoop is.” Op 30 maart was de uitgangscollecte ge­ deeltelijk voor Stichting COME. Wilt u alsnog, of nog eens, bijdragen aan het werk van de stichting zodat meer jonge Palestijnen en Israëli’s deze ervaring kunnen hebben? Doneer dan naar NL04INGB0003733187 t.n.v. Stichting COM in Driebergen. De deelnemers zijn u dankbaar! Maaike Hoffer Projectleider Stichting COME Hebt u onze diensten al eens beluisterd op kerkomroep.nl? Op de site intypen: plaatsnaam: Leiden, daarna: Hooglandse kerk, dienst 11.45 uur. Luidsprekers aanzetten.

Hebt u van dit nummer genoten? Of hebt u zich geërgerd? Of wilt u in gesprek met een auteur? Geef het op bij de redactie: [email protected] Bij voldoende belangstelling or­ ganiseren wij dan een korte bij­ eenkomst na een zondagse dienst.

Het volgende nummer van Hooglandse Nieuwe komt uit op 15 juni met het thema:

Verbeelding 'De verbeelding aan de macht'. Het jaar 1968, Parijs, Boedapest, de Praagse lente, Joop den Uijl, enzo­ voorts. Dat is bijna vijftig jaar ge­ leden. Maar nog steeds verbeelden wij ons wel wat. Of zijn we daar­ door juist arrogant? "Wat verbeeld jij je wel!" Wie zijn we; wat is onze indenti­ teit? Wat verbeelden wij met onze kunst? Wat is de betekenis van de beelden die de Bijbel ons aan­ draagt? Voelt u zich aangesproken? Mail dan uw bijdrage in maximaal 600 woorden.

Schrijf mee over

Verbeelding in maximaal 600 woorden Kopij uiterlijk op 1 juni aanleveren bij:

[email protected]

Hooglandse Nieuwe april 2014 |

23

ingezonden In een gezamenlijke dienst namen de kerken afgelopen zondag stelling voor verdraagzaamheid. In mijn onderzoek naar religieuze initia­ tieven in gemarginaliseerde wijken blijken pluriforme en kritische gemeenschappen van Hollanders, Bulgaren en Marokkanen te ont­

staan. Drijvende kracht is de werk­ wijze die bekend staat als exposure: een wederkerige houding, open voor de leefsituatie van de ander. De stellingname in de kerkdienst wordt daadkrachtiger als zij nuchter wijst op de resultaten van deze benadering.

Geloven in meer ­ De daad bij het woord Rob van Waarde en Fokje Wierdsma

In zogenaamd ‘kerk en buurtwerk’ en wijkpastoraat zijn (inter­religieuze) nder de titel 'Geloven in meer' gemeenschappen van Hollanders, Bul­ namen gezamenlijke kerken garen en Marokkanen. Wat bindt hen? dit weekend stelling tegen ra­ In deze wijken drukt de realiteit van la­ cisme en vooral: voor verbinding in de ge inkomens en lage sociale status op samenleving. PKN­preses Karin van bewoners. Aan den lijve merken zij de den Broeke wist andere kerken en ver­ spanning door de culturele verschillen. tegenwoordigers van islam, jodendom, Langdurige stigmatisering doet bewo­ boeddhisme en hindoeïsme met elkaar ners ernaar verlangen volwaardig te te verbinden. 'De oplossing voor een worden benaderd. ‘Met de voeten op goede samenleving is niet dat iedereen de grond’ hebben beroepskrachten een wordt als ik' stelde dominee Tom Mik­ werkbenadering ontwikkeld die verbin­ kers niet zonder inspirerende en ontwa­ ding mogelijk maakt. De zogenaamde penende zelfspot. ‘exposure­benadering’ traint pastores en Het verdient waardering dat de kerken welzijnswerkers om sterke relaties aan zich mengen in dit maatschappelijk de­ te gaan. ‘Exposure’ wil zeggen open­ bat. De kerken zijn in staat tot een staan voor de ander, zonder de eigen zorgvuldiger en diepgaander gesprek cultuur of geloof op te geven. Dat leidt dan binnen de huidige partijpolitiek tot wederkerige relaties. De gemeen­ mogelijk is. De joods­christelijke baga­ schap profiteert dan van ieders kracht ge die de basis vormt van onze westerse en levensovertuiging in plaats van te maatschappij staat vol ervaringsverha­ focussen op verschillen. len over discriminatie èn wijsheid om De exposure­benadering schept de die te doorbreken. ruimte voor het basale menselijke ver­ Op twitter klonk de kritische noot dat langen als volwaardig te worden bena­ moslims afwezig waren in de dienst. derd. Daarop komen ook talenten van Deze kritiek wijst – hoewel geheel juist bewoners naar boven: onderlinge zorg, – op een teer punt: het merendeel van medeleven in ziekte en leed, delen van de aanwezigen leek niet afkomstig uit schaarse middelen. Vrijwilligers uit zo­ wijken waar ook veel migranten wonen. wel kerken, als moskeeën, hindoe­ De deur staat open voor kritiek dat wij tempels en agnostische achtergrond een kerkdienst zagen van mensen die de voelen zich merkbaar aangetrokken tot werkelijke problemen alleen van horen deze houding. Via die concrete basis zeggen hebben. groeit begrip voor elkaars levenswijze ‘Geloven in meer’ was de titel van de en geloof. Het gaat niet om een nieuw kerkdienst. En er is ook meer. In de wij­ godshuis – ook agnosten kunnen mee­ ken waar de integratie volgens velen zo doen. Wel gaat het om plaatsen met een moeizaam verloopt bestaan deze ge­ ontmoetingsfunctie, die huisvesting bie­ mengde gemeenschappen namelijk al. den aan belangengroepen en gelovige

O

24 | Hooglandse Nieuwe april 2014

samenkomsten mogelijk maken. De kracht van levensovertuiging wordt zo vloeiend verbonden met het geloof het eigen leven en de buurt vooruit te kun­ nen brengen. Het zijn best practices die experimenteren met samenleven. De kerken kunnen deze best practices aanvoeren in het maatschappelijk debat. Zij kunnen met enige trots wijzen op opgedane ervaring. Dat maakt de stel­ lingname krachtiger. Daarmee gaan zij in op critici die terecht wijzen op dege­ nen die daadwerkelijk voor overlast en criminaliteit verantwoordelijk zijn. Daarmee doen zij ook recht aan de Hol­ landers die merken dat zij niet volwaar­ dig meetellen. Daarmee voorkomen ze ook het verwijt dat het vanuit een hoog­ opgeleide of binnenkerkelijke groep ge­ makkelijk is om goede waarden aan te hangen: de kerken staan in deze wijken met beide benen in de harde realiteit. De best practices via een exposure­ benadering bieden stof waar andere lo­ kale kerken en bovendien de overheid van kunnen leren.

Rob van Waarde studeerde scheikunde en theologie in Leiden en is daar nu predikant en studentenpastor. Hij is promovendus bij de Protestantse Theologische Universiteit. Fokje Wierdsma is predikant bij het wijkpastoraat Bloemhof in deel­ gemeente Feijenoord, Rotterdam en is trainer bij Trainingscentrum Kor Schip­ pers.

kinderpagina

Goeie actie! Zeesterren Het tij had duizenden zeesterren op het strand laten aanspoelen. Toen werd het eb. Het zou uren duren voor de voor de vloed hen weer bereikte. Zo lang kan een zeester op het droge niet overleven. Er liep een jongen over het strand. Hij pakte zeesterren op en gooide ze terug in het water. 'Waarom doe je dat?' vroeg een oude man. 'Het strand is kilometers lang. De meeste zullen sterven. Wat voor verschil maakt het er een paar te redden?' De jongen antwoordde: ‘Inderdaad meneer, voor de meeste zeesterren maakt het niets uit wat ik doe.‛ Hij keek naar de spartelende zeester in zijn handen en vervolgde: ‘Maar voor deze ene zeester is het een wereld van verschil.‛ En hij gooide hem terug in zee.

Geven en nemen Franciscus en zijn broeders waren bedelmonniken. Ze gingen de boerderijen in de buurt langs en kreeg er brood eieren en kaas. De enige die altijd met lege handen thuiskwam, was Juniper. Onderweg ontmoette hij altijd wel aan arme bedelaar of een moeder met een stel hongerige kinderen. En dan kon hij het niet laten om alles wat hij had gekregen meteen weer weg te geven. ‘Die kinderen moeten er nog van groeien,‛verontschuldigde hij zich dan. Eten was niet het enige wat broeder Juniper weggaf. Wie zere voeten had, gaf hij zijn sandalen en wie het koud had, kreeg zijn pij. Toen hij op een dag voor de derde keer in zijn hemd en op blote voeten thuiskwam, was voor de gardiaan de maat vol. ‘Broeder Juniper,‛ zei hij ernstig, Dit is nu de derde keer dat broeder kleermaker voor jou een nieuwe pij moet maken. Als vader van dit klooster verbied ik je ooit nog iets weg te geven.‛ Een paar dagen later kwam Juniper een landloper tegen zonder jas. Hij had zijn pij al bijna uit toen hij zich de woorden van de gardiaan herinnerde. Hij mocht zijn pij niet weggeven. Wat nu? ‘Broeder landloper,‛ riep hij. ‘Ik zie dat je het koud hebt. Ik mag je mij pij niet geven. Maar als je hem mij afpakt, zal ik niet protesteren.‛ Dat liet de landloper zich geen twee keer zeggen. Hij rukte Juniper de pij van het lijf, trok hem aan en ging er vandoor. Tevreden vervolgde broeder Juniper zijn weg.

Je weet maar nooit Mosje hoort hoe de rabbi in de synagoge hardop aan het bidden is. ‘Misschien is het waar, God, dat je bestaat., ‘ zegt de rabbi tot besluit. ‘Misschien...‛ Verbaasd gaat Mosje naar de rabbi toe en vraagt: ‘Wat hoor ik nu, rabbi? Twijfelt u aan Gods bestaan? U bent toch rabbi? Niemand in de stad is vromer dan u. Hoe kunt u nu denken dat God niet bestaat?‛ De rabbi kijkt Mosje ernstig aan en antwoordt: ‘Stel je voor, Mosje, dat ik straks iemand tegenkom die in grote nood verkeert. Dan moet ik er voor alle zekerheid rekening mee houden dat God niet bestaat en dat ik dus de enige ben die hem of haar op dat moment te hulp kan schieten.‛ Bette Hooglandse Nieuwe april 2014 |

25