hét magazine voor de overheid
A m b t e n a re n s t u re n b r i e f naar i n f o r m a t e u r W i jf f e l s Zie pagina 33
18 januari 2007
Het rijk en Koning voetbal
nr
1
derde jaargang
Zie pagina 24
In gesprek:
PvdA’er Sharon Dijksma interviewt tv-kok Pierre Wind Zie pagina 30
ALLES VOOR
ELKAAR? WWW.RESOURCES.NL
Afscheidsinterview DG Wonen Annet Bertram pagina 12
Milieubeweging zwijgt over fouten met gifschip pagina 11
Dierziektes door klimaat steeds dichterbij pagina 19
I.M.
Oud-EZ’er Lankhorst over het energiebeleid pagina 8
Resources Global Professionals is een beursgenoteerde, wereldwijd opererende dienstverlener op het gebied van Interimmanagement en Professional Services. Onze interim-professionals beschikken over ruime ervaring in verschillende typen opdrachten bij ministeries en non-profit organisaties. Bel 0346-583300 voor meer informatie en vraag naar Michel de Kok.
Debattenreeks | 8 en 14 februari | Theater Diligentia
| Slotconferentie | 7 maart | WTC Rotterdam
Transitie van Sociale Zekerheid naar Sociale Zorg inschrijven: www.debatcyclus.nl/socialezekerheid Bij de start van een Nieuwe Regeerperiode is het tijd voor een richtinggevend debat voor (top)bestuurders én professionals op gebied van Werk, Inkomen, Economie en Loopbaan(ontwikkeling)
Een selectie uit uw debaters:
organisatie:
Hans-Martin Don
Rudi Nieuwenhoven
Rens de Groot
René Paas
wethouder maatschappelijke zorg, financiën, personeel en organisatie Gemeente Eindhoven
directeur Sociale Zaken Vereniging VNO-NCW
voorzitter Raad van Bestuur CWI
voorzitter CNV
Marjolein ten Kroode
Danny Pieters
Jos Leenhouts
Renk Rooborgh
Peter van Lieshout
Tof Thissen
executive partners:
hoogleraar Arbeids- en Sociale Zekerheidsrecht Katholieke Universiteit Leuven
lid van de Raad van Bestuur Sociale Verzekeringsbank
directeur generaal Hoger Onderwijs, Beroepsonderwijs en Wetenschap Ministerie OCW
voorzitter College van Bestuur Mondriaan onderwijsgroep
hoogleraar Sociale Theorie Universiteit Utrecht en lid Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR)
voorzitter Divosa
Met politieke woordvoerders van de Tweede Kamerfracties van de grote partijen
data debatcyclus: Top Bestuurders Meeting I:
Top Bestuurders Meeting II:
Slotconferentie:
Werknemers en Werkgevers Debat
Arbeidsmarkt en Sociale Zekerheid
Transitie van Sociale Zekerheid naar Sociale Zorg
8 februari 2007 Theater Diligentia, Den Haag
14 februari 2007 Theater Diligentia, Den Haag
7 maart 2007 WTC, Rotterdam
laat ook úw stem horen!
inhoud
PM n ummer 1 18 jan uari 2007
12 ‘Ik vind politiek hartstikke leuk’
Afscheidsinterview met DG Annet Bertram (Vrom)
16 Ambtenaren in de beklaagdenbank - deel II
Bouwfraude en Jamby-affaire
19 Het klimaat van de knut
12
Steeds meer dierziekten in Europa
24 Voetbal is big business
De kosten en baten van Koning Voetbal
30 Pleidooi voor voedingslessen op school
Sharon Dijksma (PvdA) in gesprek met tv-kok Pierre Wind
43 Een lintje voor de SG
Jan Willem Oosterwijk (EZ) verlaat rijksdienst
NIEUWS 6 t/m 11
19
6 ICT vormt barrière bij samenwerking 7 Steeds meer adviescommissies 8 Oud-DG van EZ Lankhorst over het energiebeleid 10 Utrecht privatiseert vervoerbedrijf 11 De groene stilte rond Marijke Vos SPELERS 33 t/m 37
3 Ambtenaren komen op voor eigen hachje 3 34 Jeroen Gossen (VenW) naar LNV 35 BZ’er Talens bezocht Afghanistan 36 Van Breukelen nieuwe CFO Rijkswaterstaat 37 Nieuwe job voor directeur Staatsbosbeheer MENINGEN
7 Column Cindy Castricum: Haantjes 29 Column Jorrit de Jong: Een nog niet geboekt succes
43 SERVICE
8 Kameragenda 3 39 Europese agenda 40 Et cetera
Omslagfoto: Rob Jongbloed
PM 18 / 1
3
lopende zaken > Algemene Zaken chinese MUUR • De agenda van premier Balkenende is volledig
schoongeveegd voor de kabinetsformatie. Op vrijdag 19 januari wordt de ministerraad voorgezeten door vice-premier Zalm. Op het Europese vlak hoeft de premier, naar het zich laat aanzien, deze weken evenmin in actie te komen. Het ministerie van Algemene Zaken ondersteunt op dit moment de kabinetsinformateur en waakt ervoor niet een van de onderhandelaars, te weten Jan Peter Balkenende, van dienst te zijn. In verband met de verantwoording die straks door de informateur moet worden afgelegd, is er in ambtelijke zin een Chinese muur opgetrokken tussen AZ en het informatieteam. COMMUNICATIE • Het samenwerkingsproject Rijksbrede Communicatie (Surc) begint vruchten af te werpen. Alle publieksvoorlichting valt nu onder Postbus51. Er is bij de RVD een unit Campagnemanagement opgericht voor de begeleiding van alle rijkscampagnes in de massamedia en er is een stijlgids voor alle websites van het rijk. Totale besparing, mede dankzij een gezamenlijk inkoopbeleid: 6 miljoen euro.
BZK
RAMPENBESTRIJDING • Op 19 januari rapporteert de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding hoe de eerste operationele oefening voor het Alerteringssysteem Terrorismebestrijding op het spoor is verlopen. Tijdens deze oefening, die plaatsvindt van 10 tot 19 januari, werken onder meer de NS, de regiopolitiekorpsen en het ministerie van Verkeer en Waterstaat nauw samen. Op 23 januari bespreekt minister Remkes in een AO met de Kamer een reeks onderwerpen rondom het thema rampenbestrijding, zoals het plan van aanpak ter verbetering van de informatievoorziening bij grote regio-overschrijdende incidenten. Politie, brandweer, ambulances en gemeenten moeten daartoe beter samenwerken. Ook wordt tijdens dit AO het kabinetsstandpunt over het eindrapport van de Commissie tegemoetkomingen bij rampen en calamiteiten (CTRC) besproken, dat betrekking heeft op financiële tegemoetkomingen aan partijen die schade oplopen door rampen en calamiteiten.
Buitenlandse Zaken NAVO • Demissionair of niet, voor een minister van Buitenlandse Zaken
maakt het in de praktijk niet zoveel uit. Ben Bot is op 22 januari in vergadering met zijn Europese collega’s. Op deze Razeb zullen de plannen van George Bush ten aanzien van Irak worden besproken, evenals de vredesinitiatieven van Condoleeza Rice in het Midden-Oosten. Voor Nederland is van belang dat de reflectieperiode na de afwijzing van de Europese grondwet ten einde is en dat tout l’Europe vindt dat er nu wel lang genoeg geluisterd is naar de nee-stemmers, zodat Bot al zijn diplomatieke skills in de strijd zal moeten gooien om de vaderlandse positie te verklaren. Eind van diezelfde week vergadert de minister in Navoverband, onder meer over de ontwikkelingen in Afghanistan. Op 29 januari speecht hij bij de uitreiking van de Four Freedoms Awards van de Roosevelt Stichting in Middelburg. DRAAGVLAK • Minster Van Ardenne zal zich tussen 22 en 24 januari zeker verstaan met de delegatie van de Inter-Amerikaanse Ontwikke-
4
PM 18 / 1
lingsbank die op die dagen ons land aandoet. Deze bank opereert in Latijns-Amerika, een regio waar Nederland van oudsher bij veel ontwikkelingsprojecten betrokken is. De minister verwaarloost haar contacten met de Nederlandse samenleving echter niet. Op maandag 29 januari staat een werkbezoek aan Volendam in haar agenda.
Defensie MISSIE • Het Nederlandse fregat dat voor de kust van Libanon deelneemt aan de Unifil-missie, heeft de honderdste ondervraging uitgevoerd. Sinds december vorig jaar controleert het schip op illegale wapentransporten en draagt het bij aan de handhaving op zee. De Nederlandse deelname aan de VN-missie duurt tot eind augustus. OVERdracht • Het defensiegebouw ‘De hoofdwacht’ aan het Vrijthof is weer in handen van de gemeente Maastricht. Afgelopen maandag droeg staatssecretaris Van der Knaap het gebouw officieel aan burgemeester Leers over.
Economische Zaken FRAUDE • Op 24 januari neemt de staatssecretaris het rapport Bieden en binden in ontvangst. De Adviesraad voor wetenschaps- en technologiebeleid (AWT) heeft dit advies opgesteld om de internationalisering op het terrein van research en development te stimuleren. Vijf dagen later bezoekt Van Gennip een bijeenkomst van het Design Management Netwerk. Hier zal zij spreken over het vormgeven van innovatie. Op 31 januari ontvangt de staatssecretaris in het kader van het veilig ondernemen een brochure over het voorkomen van fraude in de detailhandel. Minister Wijn maakt deze dag tijd voor de prijsuitreiking van het Corus Schaaktoernooi. Zoals gebruikelijk sinds 1968 vindt ook de 69e editie van dit prestigieuze toernooi plaats in Wijk aan Zee.
Justitie
DATABANKEN • Justitie is deze week volledig in de ban van de begrotingsbehandeling in de Tweede Kamer. Minister Hirsch Ballin mocht daar meteen aan beginnen na zijn terugkomst uit Dresden, waar hij met zijn collega-ministers van Justitie tot het akkoord kwam dat politiekorpsen uit de Europese lidstaten elkaars databanken met DNA en vingerafdrukken mogen raadplegen. Mogelijk komt het formele voorstel al in februari op tafel, waarna invoering niet lang meer op zich zal laten wachten. Minister Verdonk houdt het deze week bij de begroting.
Financiën SLOVENIË • Op 30 januari zal minister Zalm aanwezig zijn in Brussel voor de maandelijkse Raad Economische en Financiële Zaken (Ecofin). Voorafgaand aan deze vergadering ontmoeten de ministers van Financiën van de eurolanden elkaar. Daarbij zal deze maand voor het eerst de collega uit Slovenië aanwezig zijn. Slovenië is met ingang van 2007 het dertiende land waar met de euro betaald kan worden. Eerder deze week woonde Zalm een ceremonie in Slovenië bij ter gelegenheid van de invoering van de euro. Op 31 januari is Zalm weer terug in Den Haag voor een Algemeen Overleg in de Tweede Kamer, waar het rapport van
lopende zaken < de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) over de benzinemarkt zal worden besproken.
LNV
GRÜNE WOCHE • Op 18 en 19 januari bezoekt minister Veerman de Internationale Grüne Woche in Berlijn. De Grüne Woche is de grootste Europese consumentenbeurs op het gebied van landbouw, tuinbouw en voeding. Veerman zal de officiële opening door bondskanselier Merkel op donderdagavond bijwonen. Daarnaast spreekt hij onder meer met de voorzitter van de Europese Commissie Barroso. Nederland is de oudste buitenlandse deelnemer van het evenement. De eerste Europese Landbouw en Visserijraad van dit jaar vindt plaats op 29 januari. Aan de orde komen onder meer een verbod op de invoer van honden- en kattenbont en wijzigingen in de regelgeving voor fruit, groente en granen. Daarnaast zal de nieuwe voorzitter Duitsland de plannen voor het komende half jaar presenteren. Op 31 januari spreekt de minister in Rotterdam op de agribusiness contactbijeenkomst in het kader van de jaarlijkse landbouwattachéweek, waarbij het agrarisch bedrijfsleven de gelegenheid krijgt in contact te komen met de Nederlandse landbouwattachés. Op 1 februari spreekt Veerman in Wageningen met EU landbouwcommissaris Fischer Boel over de toekomst van het Europees landbouwbeleid tijdens het symposium Mind the Cap.
Verkeer en Waterstaat A15 • Minister Peijs zal maandag 22 januari de gereconstrueerde A15 openen. Lang zal deze weg waarschijnlijk niet vrij blijven van werkzaamheden. Het is de bedoeling dat in 2009 weer aan de weg wordt gewerkt bij Rotterdam en in 2012 moet de weg worden doorgetrokken bij het knooppunt Ressen. hanzelijn • Op 30 januari zal Peijs het startsein geven voor de realistie van de vijftig kilometer lange Hanzelijn tussen Lelystad en Zwolle. De spoorlijn zal onder andere de drukke Gooilijn moeten ontlasten. Verwacht wordt dat de lijn in 2012 in gebruik kan worden genomen. RUIMTE VOOR DE RIVIER • Staatssecretaris Schultz van Haegen ondertekent donderdag 25 januari in Deventer de eerste bestuursovereenkomsten in het kader van de PKB Ruimte voor de rivier. Hierdoor kan met de uitvoering begonnen worden van beveiligingsmaatregelen, zoals het terugleggen van dijken, afgraven van de uiterwaarden en ontpoldering, waarmee overstromingen door hoogwater, zoals in 1995, voortaan voorkomen moeten worden.
Vrom groene hart • Winsemius is, ondanks zijn demissionaire status, druk bezig. Zo heeft hij op 23 januari een uitgesteld AO met een overvolle agenda, waar onder meer de voortgang in het plan van aanpak Groene Hart aan de orde komt, een van de vier rijksprogramma´s die voortvloeien uit de Nota Ruimte. Verder bespreekt hij dan met de Kamer het omstreden plan voor een groot bedrijventerrein in de Zuid-Hollandse Hoeksche Waard. Op 24 januari heeft Winsemius een AO over het EUbeleid en de ruimtelijke ordening. Op 26 januari reikt hij in het stijlvolle Muiderslot de jaarlijkse Award voor de beste corporatiedirecteur uit. De organisatie is in handen van koepelorganisatie Aedes.
OCW onderwijstentoonstelling • Minister Van der Hoeven is de ko-
mende twee weken veel op pad. Maandag 22 januari bezoekt ze een aantal musea in Apeldoorn, dinsdag de 23ste opent zij in de Utrechtse jaarbeurs de Nationale Onderwijstentoonstelling 2007, die dit jaar in het teken staat van innovatie. Ook op 24 januari is ze op de vakbeurs te vinden, nu voor de oprichtingsbijeenkomst van CNV Schoolleiders. Donderdag is Van der Hoeven eerst in Nijmegen voor een bezoek in het kader van archeologie, daarna opent ze in Rotterdam het Cosmicus College. Zaterdag woont zij de opening van het Jaar van de molens in Den Bosch bij en maandag bezoekt ze het sterrenkundig instituut Astron in Dwingeloo. Dinsdag 30 januari vindt het jaarlijkse nationale voorleesontbijt plaats. Dit keer is de minister in Zoetermeer.
SZW VROUWen • Als het aan minister De Geus ligt, moet 2007 het jaar van
scholing en reïntegratie worden. ‘Het mag niet zo zijn dat we er, net als in de vorige periode van hoogconjunctuur, onvoldoende in slagen mensen met een uitkering aan het werk te krijgen,’ stelde de minister onlangs op een congres van uitkeringsinstantie UWV. Op 24 januari bezoekt De Geus de Verenigde Naties in New York. Nederland is een van de 177 landen die het VN-Vrouwenverdrag heeft geratificeerd en moet daarom iedere vier jaar verslag uitbrengen. Ten overstaan van het VN-comité zal de minister vragen beantwoorden over de vierde Nederlandse voortgangsrapportage.
DUURZAAMHEID • Staatssecretaris Van Geel woont van 21 tot 24 januari in New Delhi een conferentie bij over mondiale duurzaamheid. Politici, onderzoekers en topmensen uit het bedrijfsleven discussiëren over zaken als de uitputting van natuurlijke bronnen. Ook oud-premier Ruud Lubbers is van de partij. Op 26 januari gaat Van Geel met scholieren in Nijmegen in debat over het milieu. Op 31 januari heeft hij, samen met de minister van LNV, een AO met de Tweede Kamer over het Toetsingskader Ammoniak, dat meer bedrijfsuitbreidingen rond kwetsbare natuurgebieden mogelijk moet maken en de neerslag van ammoniak in die gebieden terug moet dringen.
VWS WMO • Op het ministerie van VWS staat nog steeds de introductie van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) centraal. Staatssecretaris Ross zal op dinsdag 23 januari spreken op een WMOcongres in Varsseveld. Onder de verwachte 1.400 aanwezigen zullen, behalve mensen uit de zorgsector, ook veel betrokken wethouders acte de presènce geven. Naast een evaluatie over de implicaties van de wet voor de thuiszorg, zal er ook gekeken worden naar andere onderdelen van de WMO, zoals bijvoorbeeld de opvang van daklozen en de verslavingszorg.
PM 18 / 1
5
nieuws >
eenheid rijk ver te zoeken door intranetten
Twee weken geleden meldde RTL op basis van een rapport over de Rijkspas dat de ministeries niet goed beveiligd zijn. Eveneens staat in het rapport dat ‘interdepartementaal en/ of telewerken vanuit een andere locatie praktisch onmogelijk is’. RIJKSDIENST • Volgens het rapport is ‘de
relatie tussen de werkgever (het ministerie) en de werkplek van de medewerker gebaseerd op een fysieke aanwezigheid van de medewerker op zijn eigen kantoorlocatie met zijn eigen toegangspas voor het desbetreffende pand van het ministerie’. Ambtenaren zouden dus alleen binnen hun eigen ministerie kunnen werken. Bert Mulder, lector Informatie, Techniek en Samenleving aan de Haagse Hogeschool herkent het probleem. ‘We bevinden ons nu in een overgang van een fysieke manier van netwerkbeveiligen naar een logische. Het huidige fysieke systeem van nu is een compleet afgesloten systeem met een firewall erop, zodat niemand er in of uit kan.’ Mulder meent dat, met het opkomende telewerken en het werken in ketens, de ministeries externe gebruikers toegang moeten geven tot het eigen netwerk om zo een toepassing te bereiken. ‘We zitten nu in versie 1.0 voor de veiligheid en we moeten naar versie 2.0.’ Beveiliging Als voorbeeld van een keten noemt Mulder het opstellen van de rijksbegroting. ‘Alle ministeries vormen samen de rijksbegroting. Er ontstaan steeds meer structurele relaties, dan is het handig als je bij elkaar naar binnen kunt kijken. We werken steeds meer in een netwerksamenleving. Een flexibel toegangsbeleid is dan essentieel.’ Hij erkent dat de overgang van een fysiek naar een logisch systeem lastig kan zijn. ‘Het is makkelijker om alles op slot te zetten. Voor een logisch systeem heb je heel andere hardware, software en een ander beheerssysteem nodig.’ Mulder trekt de vergelijking met een gebouw: ‘Wij zijn gewend aan beveiliging bij de ingang, maar in het nieuwe systeem zou je op alle kamers aparte sloten kunnen zetten, zodat mensen toegang tot een bepaalde kamer kunnen krijgen. Je gaat van een grof systeem naar een fijnmaziger systeem. Technisch is het simpel, maar organisatorisch en uit het oogpunt van cultuur is het een uitdaging.’ Volgens Mulder bestaan er al mogelijkheden voor een dergelijk systeem. ‘Via een Virtual Private Network kun je een afgesloten tunnel creëren tussen een computer op locatie en een dienst op het netwerk van het ministerie. Via een Secure Socket Layer kun je de informatie die verstuurd wordt door die tunnel ook nog versleutelen. Zo kun je individuele pc’s toegang geven tot diensten, ongeacht waar ze zich op het net bevinden.’
6
PM 18 / 1
Beheersmatig ziet Mulder wel een probleem. ‘Het vereist nieuwe hardware en software voor encryptie en het controleren van virussen.’ En dan is er, volgens Mulder, nog een cultuur probleem. ‘Ervaring en kennis zijn noodzakelijk om warm te lopen voor zo’n systeem. Het systeem moet veilig bevonden zijn. De dienst automatisering zou die ervaring op moeten doen. Ik vind wel dat de dienst automatisering gestimuleerd moet worden om door die onbekendheid heen te breken.’ Dat de departementen met verschillende administratieve systemen werken, hoeft volgens Mulder geen belemmering te zijn. ‘Het gaat om de netwerklaag onder die van de toepassingen en die is wereldwijd redelijk hetzelfde.’ Mulder geeft de ontwikkeling nog vijf tot tien jaar. ‘Dan werkt elk ministerie zo. Dat is een voorwaarde voor elke volwassen instantie in de informatiesamenleving.’< [Vincent Smits]
In hoeverre zijn ambtenaren gebonden aan hun werkplek en hebben zij toegang tot informatie van andere departementen? Agaath Rebel werkt op de afdeling Digitale Media van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Zij heeft vanuit heel Nederland toegang tot het intranet van Verkeer en Waterstaat. ‘Iedereen die een webaccescard heeft, kan op die afgeschermde omgeving komen.’ Wel heeft Rebel passwords nodig. ‘Het systeem is uiteraard beveiligd.’ Tot het intranet van andere ministeries heeft zij geen toegang. ‘Er is wel het rijksbrede intranet, Rijksweb genaamd, maar voor de rest is het intranet aan een ministerie gebonden.’ Caspar Sluiter van het ministerie van Economische Zaken heeft ook van buitenaf toegang tot het intranet van zijn ministerie. ‘Je moet gewoon inloggen om bij je applicaties te komen. Als je dat gedaan hebt, kun je ook bij het intranet.’ Sluiter heeft geen toegang tot het intranet van andere ministeries, maar denkt wel dat de overheid toegaat naar een rijksbreed intranet. Bij EZ houdt Sluiter zich bezig met Europa en hij moet daarvoor regelmatig naar Brussel. ‘Zo’n anderhalf jaar geleden, toen we bij EZ nog geen Blackberries hadden, kwam het nogal eens voor dat je als ambtenaar van EZ niet kon inloggen op computers in Brussel, omdat je niet van Buitenlandse Zaken was. Dat leidde tot veel gesleep met laptops en memorysticks.’
nieuws >
Thom de Graaf kampioen uitbesteden
adviescommissies. In tien jaar tijd zijn er 364 commissies ingesteld. Dat is gemiddeld een per twee weken. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voert de lijst aan: tussen 1995 en 2005 hebben 55 commissies onderzoek gedaan naar een OCW-gerelateerd onderwerp. Dit blijkt uit de publicatie Besturen in commissie van Martin Schulz, Mark van Twist en Henk Geveke dat vorige week is gepresenteerd. Het drietal onderzocht de rol van commissies in het openbaar bestuur. Na OCW volgt BZK met 48 commissies, gevolgd door Justitie (46), VWS (34) en Verkeer en Waterstaat (27). Opvallend is dat er tijdens de regeerperioden van Jan Peter Balkenende meer advies werd gevraagd aan commissies dan ten tijde van de paarse kabinetten van Wim Kok: 36 versus 22 commissies per jaar. Of er sprake is van een trend, durven de onderzoekers niet te zeggen. ‘Daarvoor zal een langer tijdbestek moeten worden onderzocht,’ zo schrijven zij. Dat commissies in het openbaar bestuur symbool zouden staan voor ‘alles wat stroperig is, veel geld kost, geen resultaten oplevert en afbreuk doet aan het politieke primaat’, vindt het drietal onterecht. ‘Dat zijn de vooroordelen die over het instellen van commissies leven,’ licht onderzoeker Martin Schulz toe. ‘Veel van die vooroordelen blijken niet te kloppen. Zo krijgen commissieleden een vergoeding voor hun diensten en die bedragen vallen alleszins mee.’
GroenLinks Kamerlid Wijnand Duyvendak nam in 2005 de adviescommissies onder de loep. In het boekje Schaduwmacht in de schijn werpers bekritiseerde hij de samenstelling en het functioneren van door de regering ingestelde externe commissies. Hij komt tot andere conclusies dan Schulz en de zijnen. ‘Voorzitters en leden van commissies komen steeds uit hetzelfde circuit. Dat was in 2005 zo en dat is niet veranderd,’ meent Duyvendak. ‘Vooral de voorzitters worden meer vanwege hun bestuurlijke handigheid gekozen dan vanwege hun expertise.’ Volgens Schulz wijst zijn onderzoek iets anders uit: ‘Van de 331 commissies waarvan we een voorzitter konden achterhalen, hebben we 226 verschillende voorzitters gevonden. Natuurlijk is het zo dat sommige voorzitters vaker worden gevraagd dan anderen, juist omdat ze de weg kennen in Den Haag. Het is de vraag of daar iets mee mis is.’ < [Cindy Castricum]
Top 5 instellers van commissies 1995-2005 (bron: Besturen in commissie)
Aantal
Per
commissies regeringsjaar
Thom de Graaf (D66) Piet Hein Donner (CDA) Jo Ritzen (PvdA)
18
9,0
9
3,0
9
3,0
Loek Hermans (VVD)
11
2,8
Els Borst (D66)
19
2,7
Yvonne Kroese
BZK • Het stikt in Den Haag nog steeds van de
Haantjes De toekomst van Nederland ligt momen teel in handen van zeven heren. Onder leiding van informateur Herman Wijffels onderhandelen de drie fractievoorzitters en hun secondanten over het regeer akkoord dat de komende vier jaar de leidraad voor beleid moet vormen. Een haantjesvertoning is het wel. Waar zijn de dames in het gezelschap? Dat Jan Peter Balkenende wordt vergezeld door Maxime Verhagen is geen verrassing. Maar de nummer 2 van de PvdA, Nebahat Albayrak, is schaamteloos gepasseerd. Wouter Bos laat zich liever bijstaan door Jacques Tichelaar, de onbekende onderwijswoordvoerder die niet verder kwam dan plek 13 op de kandidatenlijst. André Rouvoet koos wel voor zijn nummer 2, Arie Slob, terwijl Tineke Huizinga, die op 3 stond, met meer dan 26.000 voorkeursstemmen bij de ChristenUnieachterban een stuk populairder is. Het wordt nog spannend als straks de poppetjes gevonden moeten worden. Bos heeft beloofd dat de helft van het kabinet uit vrouwen moet bestaan. Het is te hopen dat hij woord houdt. Zijn keuze voor een man aan zijn zijde bij de formatie is een slecht voorteken. Bij de overheid gaat het al niet veel beter. Onderzoek van de Volkskrant wees vorige maand uit dat het glazen plafond bij het rijk het dikst is. Is 27 procent van de managers in het bedrijfsleven vrouw, bij de rijksover heid stopt de teller bij 19 procent. En dit percentage is alweer achterhaald. Na het vertrek van Marjanne Sint is er geen vrouwelijke SG meer, waarmee ook het SGberaad tot hanendomein bestempeld kan worden. Bovendien hebben twee andere hoge Vrom-managers van het vrouwelijk geslacht aangekondigd de rijksdienst te verlaten. De DG’s Ineke Bakker en Annet Bertram vertrekken over een paar maan den naar de gemeenten Rotterdam en Den Haag. ABD-baas Jan Willem Weck heeft overduidelijk zitten slapen. Hij had een van de Vrom-vrouwen allang moeten voordra gen als opvolger van SG Oosterwijk van Economische Zaken. Als geen ander weet Weck dat ambtenaren uit de topmanage mentgroep om de zeven jaar van functie moeten wisselen. Toen er geen geschikte job voorbij leek te komen, hebben de drie dames van Vrom het heft in eigen hand genomen. Geef ze eens ongelijk. Cindy Castricum
[email protected] PM 18 / 1
7
nieuws > GasTerra-directeur Gertjan Lankhorst:
‘De Europese lidstaten zitten niet op een lijn’ gie te produceren. Deze twee stromingen botsen met elkaar.’ En waar bevindt u zich in dit spectrum? ‘Ik ben voorstander van het zoveel mogelijk investeren in nieuwe technologie. Om nu te De Europese Commissie legt met haar enerDe voormalig directeur-generaal Energie van zeggen dat we over drie jaar tien keer zoveel het ministerie van Economische Zaken, gieplan de nadruk op minder en schoner windmolens moeten hebben, vind ik onverstanGertjan Lankhorst, is tegenwoordig directeur energieverbruik. In 2020 moet de CO2dig. Je steekt dan heel veel geld in de huidige van GasTerra, het handelsbedrijf dat in 2005 uitstoot met 20 procent zijn afgenomen. Is windmolens, terwijl deze over vijf jaar is afgesplitst van de vroegere Gasunie. PM dit een realistische verouderd zijn. Ik zou spreekt met hem over de Europese ambities doelstelling? zeggen, zet er nu wat ‘Het afschaffen van de en de rol van EZ in het energiebeleid. ‘Ja en nee. Alles is haalminder neer en invesmep-regeling was helemaal baar, als je er maar met teer vooral in nieuwe niet nodig geweest’ EZ • De Europese Commissie presenteerde genoeg eensgezindheid technologie zodat je vorige week haar langverwachte visie op de aan wilt werken. Dat is in Europa een probleem. straks betere apparaten hebt.’ toekomst van het energiebeleid. De CO2-uitstoot De lidstaten hebben verschillende opvattingen moet drastisch verminderen, zo luidt de over welke kant het op moet, zij zitten niet op George Verberg, voormalig hoofddirecteur een lijn. Dat is overigens ook in Nederland het van de Gasunie, zei afgelopen zondag in centrale boodschap. geval.’ Buitenhof dat het Nederlandse energiebeleid veel te instabiel is om effectief te kunnen Commissievoorzitter Barroso noemde Eurozijn. Bent u het met hem eens? pa vorige week energieverslaafd. Bent u het Hoe bedoelt u? met hem eens? ‘Er zijn partijen die een ‘Economische Zaken wordt op dit moment ‘Niet alleen Europa, hele ambitieuze doel- vermangeld door de discussie over een nieuw ‘Het is erg jammer dat maar de hele wereld is s t e l l i n g h e b b e n stimuleringssysteem voor duurzame energie. De de splitsing van de omtrent duurzame MEP-regeling [subsidie voor Milieukwaliteit energieverslaafd. Ik energiebedrijven niet wettelijk geregeld wordt’ denk overigens dat energie en dit zoveel Elektriciteitsproductie, CC] is een half jaar geleBarroso bedoelde dat mogelijk nu al willen den in een klap afgeschaft. Dat was helemaal we verslaafd zijn aan het huidige energie- realiseren. Aan de andere kant heb je de men- niet nodig geweest. Deze regeling kost wel geld, systeem. Fossiele brandstoffen zijn nog steeds sen die vooral de technologische ontwikkeling maar was inmiddels zo aangepast dat het finanheel belangrijk én een goedkope bron van willen stimuleren om op de langere termijn cieel beheersbaar kon worden gehouden. Het is energie.’ betere middelen te hebben om duurzame ener- nu afwachten wat ervoor in de plaats komt.’
8
Invoering chipkaart in de knel
Dure campagne niet effectief
Europa vecht meldingsplicht aan
VENW • Minister Peijs van Verkeer en
JUSTITIE • De integratiecampagne van
SZW • De Europese Commissie gaat proce-
Waterstaat heeft van de Tweede Kamer uitstel gekregen voor het op 25 januari geplande Algemeen Overleg over de OVchipkaart. Peijs wil de extra tijd gebruiken voor een bestuurlijk overleg met de decentrale overheden en de vervoersbedrijven over de invoering van de OV-chipkaart en nieuwe afspraken maken over de implementatie. Vooral de beschikbaarheid van de poortjes in de Rotterdamse metro blijkt een knelpunt te zijn. De hierdoor ontstane vertraging heeft ook gevolgen voor de acceptatieplicht van nationale vervoersbewijzen in Rotterdam. De verwachting is dat deze niet voor 1 juli afgeschaft kan worden.
minister Verdonk krijgt een zeven, zo blijkt uit onderzoek van de Dienst Publiek en Communicatie. Daarmee ligt de waardering niet hoger dan de gemiddelde beoordeling van de Postbus 51-commercials. Verdonk wilde het met haar &-campagne juist eens helemaal anders doen en trok daarvoor een bedrag van maar liefst tien miljoen euro uit. Dit bedrag ging grotendeels op aan het inkopen van zendtijd. Ook sloot Justitie een deal met SBS dat in een aantal programma’s aandacht besteedde aan de multiculturele samenleving. Dit leidde tot weerzin in de Tweede Kamer, die vond dat er voor al dat geld veel te weinig van de grond kwam.
deren bij het Europese Hof als Nederland de meldingsplicht overeind houdt voor gedetacheerde werknemers uit nieuwe lidstaten. Volgens de Europese Commissie is de meldingsplicht in strijd met artikel 49 van het EG-verdrag inzake het vrije dienstenverkeer. In het toetredingsverdrag is Nederland een uitzondering toegestaan: werknemers uit de nieuwe lidstaten mogen geweerd worden om de arbeidsmarkt te beschermen. Bij detachering van werknemers heeft Nederland echter geen mogelijkheid een eigen beleid te voeren en dat is een tegenvaller voor Sociale Zaken.
PM 18 / 1
nieuws >
Een schone taak voor een nieuw kabinet? ‘Wat mij betreft wel. Ik heb goede hoop dat er in het regeerakkoord afspraken komen over een stabiel energiebeleid. Transitie is een proces van 25 jaar, dan moet het niet zo zijn dat een volgend kabinet weer een nieuwe koers gaat varen.’
elektriciteit oplevert. In 2008 hopen we dat de ketel op de markt beschikbaar is.’
In 2005 is de Gasunie opgesplitst in een handelsbedrijf en een transportpoot. Is dat een succes? ‘Ja, dat proces is heel goed verlopen. Natuurlijk zijn er zaken die vroeger makkelijker waren dan Trekt EZ het energietransitiebeleid niet te nu het geval is. Als GasTerra commercieel gas veel naar zich toe? verkoopt, moeten we naar een ander bedrijf toe ‘Nee, dat is juist niet het geval. EZ is een van om te vragen of er voldoende leidingcapaciteit de dragende partijen van het energietransitie- is. Vroeger zaten deze mensen bij wijze van proces. Samen met spreken in dezelfde gang. Maar het biedt Vrom, Verkeer en Wa‘Ik zou zeggen, investeer in terstaat, LNV, Financinieuwe technologie. Dan heb nu vooral voordelen. ën en OntwikkelingsGashandel en transport je straks betere apparaten’ samenwerking vormt zijn echt twee verschilEZ de interdepartementale programmadirectie lende takken van sport. We kunnen ons nu veel Energietransitie. Deze departementen werken meer focussen op onze core business, namelijk intensief met elkaar samen, iedereen gunt het in- en verkopen van gas.’ elkaar het succes en zo hoort het ook.’ De Splitsingswet is onlangs gestrand in de Eerste Kamer. Een gemiste kans? Op welke manier draagt GasTerra haar steentje bij aan een schoner milieu? ‘Het is erg jammer dat de splitsing van de ener‘In de eerste plaats zorgen wij ervoor dat we giebedrijven niet wettelijk geregeld wordt. Ik nog heel lang over gas kunnen beschikken, de heb me er destijds op EZ nog hard voor schoonste fossiele brandstof die er is. Duur- gemaakt. Ik vermoed dat er een tijd komt dat zaamheid staat daarbij voorop, dus wij advise- de energiebedrijven vrijwillig tot splitsing overren onze klanten dan ook hoe ze zo efficient gaan. Zij moeten nu blijven werken met twee mogelijk met gas kunnen omgaan. Verder zijn zielen in een bedrijf. Wat dat betreft zou ik niet we nu bezig met een microwarmtekrachtketel graag in hun schoenen staan.’ < die niet alleen warmte produceert, maar ook [Cindy Castricum]
Gertjan Lankhorst (1957) is sinds 1 september 2006 hoofddirecteur van GasTerra, het handelsbedrijf dat in 2005 is afgesplitst van de vroegere Gasunie. Daarvoor werkte hij op het ministerie van Economische Zaken, onder meer als directeur-generaal Energie. Daar was hij betrokken bij de oprichting van de taskforce Energietransitie die onder leiding staat van Shell-directeur Rein Willems. Lankhorst heeft ook een rol gespeeld bij de voorbereiding van de Splitsingswet die onlangs door de Eerste Kamer is aanvaard, zonder dat de splitsingsartikelen van kracht worden. Vanaf deze week houdt Lankhorst als ‘ambassadeur’ van de provincie Groningen een weblog bij op www.daaromgroningen.nl.
Op de barricaden
Raad van State op vingers getikt
Cannabisapotheek opent deuren
BZK • De ambtenarenvakbonden bundelen
JUSTITIE • Het Europese Hof heeft in de zaak
VWS • Op vrijdag 19 januari opent de
hun krachten en voeren actie voor een nieuwe CAO. De stiptheidsacties bij de douane vormen het startsein van een serie protesten. Ook de Belastingdienst zal deze week werkonderbrekingen inlassen. Op de ministeries worden bijeenkomsten georganiseerd waarin actievoerders met topambtenaren discussiëren over de arbeidsvoorwaarden. Minister Remkes noemde de looneisen ‘buitenproportioneel’. De bonden zien een loonsverhoging van 2,5 procent, compensatie voor de ziektekostenverzekering en het stapsgewijs inlopen van de eindejaarsuitkering echter als een bijzonder redelijke eis.
over een Somalische asielzoeker de Nederlandse staat op de vingers getikt, onder meer omdat de Raad van State in het vreemdelingenrecht onvoldoende onafhankelijk is. De betreffende zaak heeft bij de hoogste Nederlandse vreemdelingenrechter ‘vrijwel geen kans op succes’, aldus het Hof. Een zeldzame veroordeling. In september 2006 kwam in PM de al jaren klinkende kritiek over de partijdige, gouvernementele inslag en positie van de Raad van State aan de orde. Oud-minister Donner presenteerde eerder een wetsvoorstel voor herstructurering van de raad, maar dat zal weinig aan de partijdige positie veranderen.
eerste Nederlandse cannabisapotheek zijn deuren in Groningen. De ongeveer 15.000 Nederlanders die cannabis gebruiken voor een ziekte of een aandoening kunnen daar vanaf dat moment op recept hun ‘mediwiet’ halen. De apotheek verstuurt de wiet per post door heel Nederland. Sinds december 2003 is medicinale cannabis al op recept te krijgen. De prijs van de cannabis ligt in de reguliere apotheken echter veel hoger dan in de coffeeshop. De cannabisapotheek moet door grootschalige inkoop in staat zijn om de wiet onder de verkoopprijs van coffeeshops te leveren.
PM 18 / 1
9
nieuws >
utrecht privatiseert vervoerbedrijf
Wethouder Harm Janssen geflankeerd door GVU-directeur Roos van Erp (l) en vice-voorzitter Rob van Holten van de raad van bestuur van Connexxion. Per 1 januari is het Gemeentelijk Vervoerbedrijf Utrecht (GVU) geprivatiseerd. Utrecht is de eerste en voorlopig de enige van de vier grote steden die het vervoerbedrijf van de hand doet. De gemeente hoopt hierdoor de overlevingskansen van het GVU te vergroten. VenW • De Wet personenvervoer verplicht de vier grote steden het open-
blijven de bussen blauw-wit en vallen er tot 2012 geen gedwongen ontbaar busvervoer aan te besteden voor 1 januari 2009. Doordat Utrecht slagen. Het personeel blijft in elk geval tot dat jaar in dienst onder dede aandelen voor 1 januari 2007 heeft verkocht - voor 29 miljoen euro zelfde arbeidsvoorwaarden. De wethouder heeft er alle vertrouwen in dat Connexxion de gemaakte afspraken nakomt. ‘De overeenkomst is in goed aan Connexxion - krijgt de stad uitstel tot 2012. Bij deze privatisering vertrouwen getekend. Mocht Connexxion zich niet aan de afspraken houheeft de stad gunstige voorwaarden voor het personeel bedongen. den, dan kunnen we dit altijd nog via de rechter afdwingen.’ Volgens de Utrechtse wethouder Harm Janssen van Financiën is de beslissing dan ook weloverwogen genomen. ‘Wij hebben juist in het belang van de continuïteit van het GVU en het personeel gehandeld.’ Janssen Haken en ogen meent dat zelfs de vakbonden dit beaamd hebben. ‘Misschien niet in SP-Kamerlid Roemer heeft geen boodschap aan de afgedwongen garanties woorden, maar wel in daden. Toen wij de bonden klip en klaar uitlegden voor het GVU en het personeel. ‘Dat zijn eenmalige voordelen, maar voor hoe de situatie in elkaar stak en welke garanties er aan de verkoop de reiziger is het er echt niet beter op geworden. Bovendien gaan de verbonden waren, hebben ze afgezien van de geplande stakingen.’ regelingen voor de CAO’s alleen maar op voor herleidbaar personeel, zoals Tweede Kamerlid voor de SP Emiel Roemer deelt de mening van de chauffeurs. Hoe zit het met, bijvoorbeeld, de mensen van de personeelsJanssen niet. ‘Het is nooit verstandig om te privatiseren, maar nu de afdeling?’ Voor Roemer is het een duidelijke zaak. ‘Er zitten zoveel haken gemeente Utrecht de aandelen verkocht heeft, is het een voldongen feit.’ en ogen aan de privatisering dat het echt niet verstandig is.’ Janssen Roemer wil de Wet personenvervoer op dit punt aanpassen. ‘De Eurobenadrukt dat de afgegeven garanties voor het GVU voor al het personeel pese verplichting tot deze wet vereist niet dat de concessies openbaar geldt. Volgens de wethouder houdt de gemeente bovendien dezelfde invloed aanbesteed worden. Wat Europa op het openbaar vervoer in de regio als ‘Wij hebben juist in het belang van de betreft mag dat ook via een ondervoorheen. ‘Het Bestuur Regio Utrecht, continuïteit van het GVU en het handse gunning. Wanneer de minister waarin de gemeente een grote invloed personeel gehandeld’ heeft, legt de concessies vast. Het BRU of de gemeente dat niet wil, is dat een nationale of lokale keuze.’ Roemer wil stelt de voorwaarden bij openbare aande verplichting tot aanbesteding uit de wet hebben. ‘Het belangrijkste bestedingen zoals frequentie van de lijnen en milieueisen.’ Janssen zag al is dat de reizigers tevreden zijn met de huidige vervoerder.’ een doemscenario voor zich: ‘Je had de gekke situatie kunnen krijgen CDA-wethouder Janssen verwacht niet dat de Wet personenvervoer dat de gemeente als onderdeel van het BRU eisen stelt aan het aanbewordt teruggedraaid. Bovendien vindt hij privatiseren niet per definitie steden van het openbaar vervoer en dat Utrecht dan zelf de financiële een slechte zaak. ‘Ik zeg niet dat je alles moet privatiseren wat je kunt consequenties daarvoor moet dragen. Vervolgens kan de stad dit niet privatiseren, maar privatisering van een busbedrijf kan voordelen oplewaarmaken waardoor het GVU de aanbesteding verliest met een liquiveren. Wij hebben dat de afgelopen jaren bij het streekvervoer gezien: datie van het bedrijf tot gevolg. De aandeelhouder zou dan zijn eigen het publiek is tevreden en het openbaar vervoer is niet duurder geworbedrijf de nek omdraaien.’ Onzin, vindt Roemer. ‘Het is meer een kwesden.’ Janssen vreest voor de gemeentelijke vervoerbedrijven in Amstertie van niet willen dan niet kunnen. Ze hebben in het verleden ook dam, Rotterdam en Den Haag. ‘Zij hebben het veel te lichtzinnig opgevat. altijd investeringen gedaan. Waarom zou dat nu niet meer kunnen?’ De directeur van het GVB in Amsterdam heeft al openlijk gezegd zich Utrecht had net als Amsterdam kunnen kiezen voor een samenwerking van de verschillende bedrijven ter voorbereiding op de verplichte aanzorgen te maken over de toekomst van het bedrijf.’ Trots vertelt Janssen dat de gemeente bij de verkoop van de aandelen besteding. Maar voor de gemeente Utrecht was dat geen optie, houdt enkele garanties heeft afgedwongen. Zo blijft het merk GVU bestaan, Janssen vol. < [Vincent Smits]
10
PM 18 / 1
nieuws <
Milieubeweging zwijgt over fouten met gifschip De groene stilte rond Marijke Vos
Onder verantwoordelijkheid van milieuwethouder Marijke Vos verliet gifschip de Probo Koala de Amsterdamse haven. De groene, activistische achterban oordeelt opvallend mild over het optreden van het voormalige GroenLinks-Kamerlid. GROENLINKS • ´Het linkse actiewezen zit duide-
lijk in zijn maag met de kwestie rondom de Probo Koala. Iemand uit eigen kring openlijk aanvallen over een dergelijke zaak, dat valt ze zwaar,’ zegt Philip van Praag, politicoloog aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Het actiewezen heeft bijvoorbeeld wel fel op Verdonk gereageerd bij de Schipholbrand, maar nu zijn ze vrij stil. Dat is opvallend. Daar zit zeker een stukje selectieve verontwaardiging bij.’ Vorig jaar juli werd in Amsterdam gif uit de Probo Koala teruggepompt in het schip. Daar waren gemeente-ambtenaren bij betrokken. Het schip dumpte het gif later in Ivoorkust met tien doden en tienduizenden zieken tot gevolg. Kort na de ramp verklaarde Vos dat ambtenaren van gemeentelijke diensten naar behoren hadden gehandeld, terwijl er nog geen gedegen onderzoek was gedaan. Een paar dagen later bood ze in de Amsterdamse gemeenteraad haar excuses aan voor deze voorbarige uitlatingen. Een onafhankelijke commissie onder leiding van voormalig staatsraad Hein Hulshof kwam in december met een vernietigend oordeel over onder andere het handelen van ambtenaren onder verantwoordelijkheid van Vos. Vervolgens gaf de wethouder haar topambtenaar Joke Goedhart van de Milieudienst goeddeels de schuld van het debacle. Het Openbaar Ministerie was intussen ook een onderzoek gestart. Staatssecretis Van Geel van Milieu (CDA) kwam in de Tweede Kamer onder vuur te liggen vanwege de rol van landelijke controlediensten in de zaak Probo Koala. De Amsterdamse GroenLinks-fractie was, net als collegepartner PvdA, uitzonderlijk mild over het optreden van Vos tijdens raadsvergaderingen, constateert Eric van der Burg, fractievoorzitter van de VVD in Amsterdam. Hetzelfde geldt voor GroenLinks in de Tweede Kamer, zegt VVDTweede Kamerlid Helma Neppérus: ‘Het was opvallend stil naast me, toen de Probo Koala aan de orde kwam.’ Het is volgens Van der Burg geen toeval dat er nog geen enkele protestactie is georganiseerd. ‘Na de Schipholbrand werden er de meest smakeloze acties tegen Verdonk ge
voerd. Waar die minister toen allemaal niet voor is uitgemaakt. Voor mensen uit die protesthoek is het natuurlijk veel moeilijker om te demonstreren tegen iemand van hun eigen club. ’ Linkse complotten ‘Wat een onzin’, reageert Judith Sargantini, fractievoorzitter van GroenLinks. ‘Ik zit al jaren in de linkse actiehoek en als er ergens een plek is waar mensen elkaar de maat nemen is het wel daar.’ Volgens haar waren er geen fakkeloptochten en nachtwakes omdat ‘de bestuurlijke verantwoordelijkheden hier veel ingewikkelder liggen’. ‘Tegen wie moet je demonstreren? Bovendien vind ik dat bij de Schipholbrand de verkeerde ministers zijn opgestapt. Verdonk had daar moeten aftreden,’ stelt Sargantini. Ook Milieudefensie, waar Marijke Vos jarenlang werkte, voerde de afgelopen maanden geen enkele actie. ‘Dat klopt,’ zegt woordvoerder Arno Bonte van Milieudefensie. ‘Maar dat komt doordat we dit onderwerp overlaten aan onze collega’s van Greenpeace.’ Maar Greenpeace organiseerde in Nederland geen acties of demonstraties, maar legde zich toe op het daadwerkelijk tegenhouden van het schip bij Ivoorkust toen het daar weer was uitgevaren. Ook op Indymedia.nl, de website waar activistisch Nederland acties en demonstraties aankondigt, bleef de Probo Koala de afgelopen maanden vrijwel onbesproken.
Van Praag: ‘Ik geloof niet in linkse complotten, maar ik denk dat de linkse actiehoek echt met deze zaak in zijn maag zit. Vera Dalm, de voorzitter van Milieudefensie, heeft sterke banden met GroenLinks. Ik denk dat ze deze kwestie bij Milieudefensie uitermate gênant vinden.’ Intussen heeft het armlastige Ivoorkust niet genoeg geld om het gif in de havenstad Abidjan op te ruimen. Het land komt zeker 15 miljoen euro te kort, zegt Unep, het milieuprogramma van de VN. Unep deed in december dan ook een oproep aan de internationale gemeenschap om bij te springen. Nick Nutall van Unep: ‘Nederland zou daar als een van de rijkste geïndustrialiseerde landen ter wereld aan mee moeten betalen, al was het maar als blijk van solidariteit met de mensen in Ivoorkust, onafhankelijk wie er juridisch verantwoordelijk is. De regering van dit straatarme land moet nu kiezen tussen het betalen van artsen in ziekenhuizen of het schoonmaken. En dat door vuil dat van overzee komt.’ Vos wilde in december al niet ingaan op een verzoek van oppositiepartij SP om humanitaire en juridische steun te geven aan Abidjan. De gemeente is namelijk op geen enkele wijze verantwoordelijk te stellen voor het gifdrama, antwoordde Vos. SP-raadslid Laurens Ivens: ‘Eerst gaf de wethouder aan dat ze daarover wilde beslissen nadat het rapport Hulshof was gepresenteerd. Toen dat was verschenen` wilde ze wachten op de uitkomst van het OMonderzoek. De echte reden is natuurlijk dat ze bang is schuld te bekennen door het bieden van hulp. De GroenLinks-fractie steunt haar hierin en probeert haar zo uit de gevarenzone te houden. Maar juist het tegenovergestelde is het geval. Op deze manier geeft ze blijk van gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel. De gemeente Amsterdam heeft ook geld gegeven bij de Tsunami-ramp. Dat zou hier zeker moeten gebeuren.’ Van Praag: ‘Ik vind dat GroenLinks zich wel heel formalistisch opstelt. Dit schip is vanuit Amsterdam vertrokken. Je hebt als gemeente Amsterdam daarom in ieder geval een morele plicht om te helpen in Ivoorkust.’ Sargantini: ‘Amsterdam heeft gewoon niet de verantwoordelijkheid om daar handelend op te treden. Als er ergens op de wereld een ramp is gebeurd, geeft de nationale overheid vaak humanitaire hulp. Die kan wellicht ook bij deze ramp hulp bieden. Maar niet vanuit de optiek dat Nederland daar een betrokkenheid bij zou hebben.’ < [Maurice Swirc]
PM 18 / 1
11
12
PM 18 / 1
PM 18 / 1
13
14
PM 18 / 1
PM 18 / 1
15
achtergrond > Werken met het zwaard van
Ambtenaren in de beklaagd Wat betekent het voor zelf eigenlijk nog wel van het tweeluik, duik
CASUS III
Bouwfraude: ex-topambtenaar eist eerherstel De bouwfraude De boekhouding waarmee ex-directeur Ad Bos van de Groningse aannemer Koop Tjuchem in november 2001 naar buiten kwam, was de leidraad in het onderzoek naar de bouwfraude. Bos had een lijstje van ambtenaren die zich door bouwers lieten ‘fêteren en smeren’. De klokkenluider vertelde tijdens zijn verhoor door de parlementaire enquêtecommissie dat hij zelf, net als collega’s van andere bouwbedrijven, ambtenaren meenam naar clubs en dure cadeaus uitdeelde. Later trok hij zijn bekentenis weer in. De uitspraak Het Openbaar Ministerie heeft verschillende ambtenaren vervolgd wegens corruptie in de bouwfraudezaak. Zo werd J.J. in april 2005 door de Rotterdamse rechtbank veroordeeld tot 240 uur werkstraf. Golfreisjes met Koop Tjuchem en een bezoek aan Yab Yum op kosten van deze firma, werden hem zwaar aangerekend. In het najaar van 2006 sprak het gerechtshof J. echter vrij op alle punten. Bezoeken aan Yab Yum waren niet bewezen en de golfreizen naar Schotland, Ierland en Zwitserland zouden tevens bedoeld zijn voor het bezoeken van bestaande projecten en om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in het vakgebied. Daar komt bij dat J. wel vaker met instemming van zijn werkgever op kosten van aannemers op reis ging. Het Openbaar Ministerie is in cassatie. Hoe nu verder Het voormalig hoofd Realisatie Werken van Rijkswaterstaat zit thuis. De ex-topambtenaar eist eerherstel van Justitie en beraadt zich op een schadeclaim. Volgens zijn advocaten zit hij financieel aan de grond. Een reconstructie van de zaak rond een topambtenaar van Rijkswaterstaat in het advocatenkantoor Cleerdin & Hamer aan het Amsterdamse Van der Helstplein leert dat de zaak de vroegere topambtenaar niet in de koude kleren is gaan zitten. J. J., voormalig hoofd
16
PM 18 / 1
Realisatie Werken van Rijkswaterstaat, zit thuis. ‘Mijn cliënt was een gewaardeerd collega die zijn hele leven voor de overheid heeft gewerkt, en dan wordt er ineens een strafzaak tegen hem aangespannen. Hij was tegen de zestig toen hij werd ontslagen.’ Volgens zijn
advocaat Simeon Burmeister is hij ‘te besmet om nog aan de slag te gaan’. Omdat hij is ontslagen als ambtenaar zal de overheid hem niet snel meer in dienst nemen. De gevolgen van de strafzaak voor de ambtenaar van Rijkswaterstaat zijn, naar zijn zeggen, niet te over-
Damocles boven het hoofd
Tekst marcia nieuwenhuis en jan sanders beeld rob jongbloed
enbank (II) ambtenaren als hen een vervolging boven het hoofd hangt. Zijn ze dan nog welkom bij hun werkgever? En kunnen ze het opbrengen om zich weer, tegen een doorgaans bescheiden salaris, in te zetten voor de publieke zaak? In dit laatste deel t PM opnieuw in de wereld van harde beschuldigingen met alle verstrekkende gevolgen van dien.
schatten. ‘Hij is als persoon geschaad. Zijn reputatie is kapot. Wat denk je dat er met je reputatie gebeurt als je thuis wordt opgehaald door de politie voor dagenlange verhoren? Zijn spullen werden in beslag genomen en hij werd ontslagen. Hij is in financiële problemen geraakt en moet zijn huis verkopen. In de media werd gespeculeerd over bezoeken aan Yab Yum. Dat is nooit bewezen, maar je kunt je voorstellen dat dat niet goed is voor je relatie.’ Draaikolk Na zijn ontslag bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft J. geen nieuwe baan meer gevonden. ‘Hij heeft geen inkomen, een pensioengat en hij moet zijn huis verkopen,’ vertelde zijn advocaat Robert Malewicz al eens aan NRC Handelsblad. Zijn kantoorgenoot Burmeister vertelt dat J. zich momenteel beraadt op een mogelijke schadeclaim tegen Justitie wegens imagoschade. Hoe hoog de schadeclaim uit zal vallen is nog niet bekend. ‘Dat kan behoorlijk oplopen. Het is geen tientjeswerk,’ verzekert Burmeister. ‘Maar de zaak is nog niet onherroepelijk, omdat het openbaar ministerie in cassatie is. We gaan pas een claim indienen als alles achter de rug is.’ Volgens Burmeister is de ambtenaar het slachtoffer geworden van de negatieve spiraal
in het nieuws. ‘De bouwfraude, de Schipholgehoord zijn die de deur heeft open gezet, tunnel, schaduwboekhoudingen en omgemaar nu worden zelfs de leveranciers van de kochte ambtenaren werden allemaal over een materialen en de ontwerper van het brand veiligheidssysteem erbij gehaald. Dat gebeurt kam geschoren. Mijn cliënt is meegezogen in in mijn beleving steeds vaker.’ Als het aan de die draaikolk. Naarmate het proces vorderde, zag je dat mijn cliënt de verpersoonlijking werd advocaat lag was het strafrecht er nooit aan te van al die problemen. Hij werd het gezicht.’ pas gekomen, en was deze zaak arbeidsrechVolgens de advocaat van J. heeft klokkenluider telijk opgelost. ‘Mensen die te goeder trouw Ad Bos, om zijn verhaal over de schaduwboekzijn, worden geconfronteerd met justitie, polihoudingen meer body te geven, het verhaal tie en dwangmiddelen zoals huiszoekingen. over de ambtenaren ‘verzonnen‘. ‘Bos heeft van Dat is heel extreem. Zijn buren kijken hem niet gewone dienstreizen plezierreisjes gemaakt. meer aan. De werkgever had met hem over zijn Als klap op de vuurpijl heeft hij gezegd dat er gedrag kunnen praten. Dat Justitie hem in zijn grote geldbedragen zijn werkorganisatie beaangenomen door amboordeelt is vreemd.’ ‘Mensen die te goeder tenaren. Mijn ervaring Volgens Burmeister trouw zijn, worden is, dat als dat echt was geconfronteerd met justitie, werkte zijn cliënt zo’n politie en dwangmiddelen. gebeurd, het duidelijk tachtig uur per week Dat is heel extreem’ was geworden in het en had zijn werkgever eerder toegestaan dat strafrechtelijk onderzoek.’ hij op kosten van aannemers reisjes maakte. ‘Hij maakte zoveel overuren dat hij geen Volgens de advocaat wordt er bij heftige zatoestemming meer vroeg. Gewone mensen ken die in het nieuws komen onder druk van zomaar blootstellen aan zo’n strafrechtelijk de publieke opinie te snel gegrepen naar het middel van een strafrechtelijk onderzoek. Buronderzoek is niet verstandig. Het stigma van meister signaleert de trend dat politie en juseen strafproces is te groot, ook al wordt je cliënt vrijgesproken. Ik win de procedures titie steeds eerder grijpen naar het strafrecht. ‘Ook het onderzoek naar de Schipholbrand ging juridisch wel, maar ik verlies ze op het menselijke vlak.’ < heel ver. Vroeger zou misschien alleen de cipier
PM 18 / 1
17
achtergrond < CASUS IV
Zwartepieten op OCW De Jamby-affaire Tijdens het hoogtepunt van de internethype in 2000 was Jamby, het vroegere multimediabedrijf van Adam Curry, vergevorderd met een opdracht van OCW voor de ontwikkeling van Kennisnet, een computernetwerk ten behoeve van het onderwijs. Toen OCW het project afblies, eiste Jamby een schadeloosstelling. Met het ministerie werd een vergoeding van 900.000 gulden overeengekomen. Toenmalig directeur-generaal ICT-zaken Jan Vrolijk droeg zijn ambtenaren op deze vergoeding te ‘regelen’. Besloten werd het bedrag ‘op te knippen’ in deelopdrachten zodat de Europese aanbestedingsgrens niet zou worden overschreden. Hierbij werd onder meer gebruik gemaakt van onjuist gedateerde facturen. Na een onderzoek van Deloitte & Touche, deed OCW aangifte. Daarop besloot het Openbaar Ministerie drie lagere ambtenaren te vervolgen wegens valsheid in geschrifte. Tegen hen werd een boete en een voorwaardelijke gevangenisstraf geëist. De top bleef buiten schot. De uitspraak Op 9 juni 2004 werden de ambtenaren vrijgesproken. Volgens de Haagse rechtbank was er van valsheid in geschrifte geen sprake. De rechtbank uitte forse kritiek op de vroegere directeur-generaal Jan Vrolijk. Naar het oordeel van de rechtbank had het meer voor de hand gelegen als het Openbaar Ministerie hem had vervolgd in plaats van de drie ondergeschikte ambtenaren. Door zijn juridische achtergrond zou de voormalige topambtenaar beter op de hoogte zijn geweest van de onrechtmatigheden in de Jamby-zaak. Hoe nu verder Siep Eilander, een van de ambtenaren, is bij monde van minister Van der Hoeven van OCW in ere hersteld. Hij is onlangs benoemd tot Chief Procurement Officer Rijksoverheid op het ministerie van Economische Zaken. Ook de andere twee ambtenaren hebben een nieuwe baan. Hun kosten van de rechtsbijstand zijn vergoed. Tegen DG Vrolijk is nooit aangifte gedaan. Kort na de zaak is hij met vervroegd pensioen gegaan.
‘Toen de affaire begon te spelen waren er ineens heel veel mensen die zich niet meer zo goed konden herinneren wat er precies gebeurd was. Iedereen verschuilde zich,’ zegt advocaat Peter Plasman die twee van drie ambtenaren bijstond. Het ministerie had naar de onregelmatigheden een onderzoek laten instellen door Deloitte & Touche, het kantoor dat tegenwoordig door het leven gaat als Deloitte. ‘Die hebben er echt met de pet naar gegooid. Je merkt heel duidelijk dat er niet is doorgevraagd en dat niet met de juiste mensen is gesproken. Ze hebben aan de hand van de opdrachtgever gelopen,’ aldus Plasman. De drie lagere ambtenaren kregen volgens hem de zwarte piet toegespeeld. Daar kwam ook heel gauw nog eens een brief van minister Maria van der Hoeven overheen, ver voordat de rechter zich had uitgesproken over de zaak. ‘Een heftige brief, die eigenlijk niet anders kon worden gelezen dan dat de ambtenaren fout zaten. Ze voelden zich in de steek gelaten en dat kwam erg hard aan. Dag en nacht waren ze met Jamby bezig geweest en nu werden ze van de ene op de andere dag gezien als criminelen,’ aldus Plasman. Te persoonlijk Voordat de zaak aan het rollen werd gebracht, heerste er op zijn zachtst gezegd een zeer ontspannen sfeer tussen Jamby en OCW. ‘De betrokken afdeling van OCW was een heel vooruitstrevende afdeling, waarmee ik bedoel dat er heel marktgericht werd gewerkt. Ik heb wel eens ambtenaren meegemaakt die vanwege het cultuurverschil niet uit de voeten
18
PM 18 / 1
konden met het bedrijfsleven. Hier was dat wel anders,’ aldus Plasman. Toenmalig VVDminister Loek Hermans, tegenwoordig voorzitter van MKB Nederland, deed daar in deze zaak graag nog een schepje bovenop. Hij zou erg enthousiast zijn geweest over Kennisnet en veel druk hebben gezet achter een snelle aanleg, zo stelde een van de advocaten naderhand. Plasman brengt de informele ontmoetingen in herinnering. ‘Op een matras en ontdaan van zijn schoenen voerde hij gesprekken met Adam Curry. Daar zijn ook foto’s van. Hij bracht op een gegeven moment zelfs zijn vrouw mee. Het was te persoonlijk.’ De door Curry gedane uitspraak ‘Loek, look me in the eyes. We hebben een deal’ staat volgens hem symbool voor het enthousiame van de minister om op flitsende wijze zaken te doen. Ondanks vergaande speculaties ging de minister vrijuit. ‘Loek Hermans is, wat je noemt, een uitstekend politicus, die zich heel goed uit de hete materie wist te draaien,’ aldus Plasman. Genoegdoening De top wast zijn handen in onschuld en de onderlaag moet boeten, zo kwam het over bij de ambtenaren. De genoegdoening was dan ook groot toen het drietal werd vrijgesproken. Plasman: ‘De hele rechtszaal zat vol collega’s. Iedereen maakte de afgang van het ministerie en topambtenaar Vrolijk mee.’ Een schadevergoeding is nooit geëist. ‘Het was ze te doen om het principe.’ Minister Van der Hoeven heeft zich later nog verontschuldigd voor haar voorbarige brief. ‘Die stond de ambtenaren nog helder voor de geest.’<
achtergrond >
Het klimaat van de knut Tekst Arne Gielen beeld Rob Jongbloed
De afgelopen jaren nestelt het ene na het andere virus zich in de veestapels van Europa. In Nederland heeft de blauwtong zich in korte tijd goed weten in te burgeren. Volgens Eurocommissaris Markos Kyprianou zullen door de opwarming van de aarde meer dierziekten uit warmere landen in Europa uitbreken.
Is de uitbraak van het blauwtongvirus in noordwest Europa slechts een klimaat hierop van invloed is geweest is vooralsnog onduidelijk. Het staat voorbode van wat ons te wachten staat? Piet van Rijn, projectleider kleine wel vast dat het beestje hier nu door de warmere temperaturen een stuk exotische dierziekten van het Centraal Instituut voor Dierziektecontrole in beter gedijt,’ aldus Van Rijn. Het interessante aan de uitbraak van het blauwtongvirus is dat het virus Lelystad, denkt van wel. ‘Wat de blauwtong kan, kunnen andere virussen immers ook,’ zegt de wetenschapper. Hoe het blauwtongvirus zich hier een nieuwe vector (drager) in de meer noordelijk gelegen gebieden van heeft kunnen vestigen, blijft volgens hem voorlopig nog onduidelijk. Nader Europa heeft gevonden. Volgens Van Rijn kan deze verandering evengoed onderzoek moet dit uitwijzen. ‘We kunnen wél zeggen dat de knut, het bij andere vectorziektes plaatsvinden. ‘Het is niet ondenkbaar dat bijvoorvliegje dat het virus van dier tot dier overbrengt, voorheen nog niet in staat beeld de Afrikaanse varkens- en paardenpest zich in de toekomst op een was als transportmiddel voor het virus op te treden.’ Sinds kort is dit soortgelijke manier als de blauwtong zullen verplaatsen. Als ook deze beestje dus wel voor het virus ontvankelijk, hetgeen zelfs voor de experts virussen in staat blijken om het virus aan een inheemse vector door te geven, hebben we hier in de toeeen verrassende wending is. Het blauwtongvirus komt gewoonkomst een groot probleem,’ meent Een vaccin voor het nederlandse type lijk in de meer subtropische gebieden Van Rijn. blauwtongvirus is nog niet voorhanden in het zuiden van Europa en het noorden van Afrika voor. Het vliegje, Vaccinatie de Culicoides imicola, die daar de verspreiding voor het virus voor zijn Dat dierziekten grote problemen opleveren, hebben de meest recente rekening neemt, is niet hetzelfde beestje als de Culicoides dewulfi, dat hier epidemieën van mond-en-klauwzeer, vogelgriep en varkenspest wel het virus overbrengt. Op een of andere manier is de C.dewulfi dus in staat aangetoond. De dreiging voor nieuwe uitbraken van deze ziekten ligt nog gebleken zich als drager van het virus te ontpoppen. ‘In hoeverre het altijd op de loer en op het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedsel
PM 18 / 1
19
De Culex Pipiens brengt het West Nijlvirus over
kunnen overwaaien. ‘Omdat alle ziekten specifieke eigenschappen bezitten, kunnen we natuurlijk niet met zekerheid zeggen of ze zich hier zullen vestigen, maar de kans dat het gebeurt, is zeker niet denkbeeldig,’ aldus Van Rijn. Door het opwarmen van de aarde is de vectorgrens langzaam aan het verschuiven. Ziekten waarvan de brandhaarden vooralsnog in Afrika liggen komen hierdoor steeds dichterbij. Dit geldt bij uitstek voor dierziekten, maar ook voor de mens dreigt groot gevaar. De recente uitbraak en snelle verspreiding van het West Nijlvirus is hier een voorbeeld van. Naast de eventuele uitbraak van de meer onbekende dierziekten, blijft de dreiging van ziekten die hier al eerder zijn uitgebroken, natuurlijk ook actueel. Met de toetreding van Roemenië en Bulgarije heeft Europa weer een groot aantal oude bekenden binnen gehaald. In Roemenië en Bulgarije is vooral de klassieke varkenspest nog wijd verbreid. De Europese Commissie heeft voor dit jaar 11,5 miljoen euro gereserveerd voor de aanpak, het onderzoek, de uitroeiïng en controle van de dierziekten in de twee nieuwe lidstaten. <
kwaliteit (LNV) hebben ze de draaiboeken, die bij nieuwe uitbraken als rampenplan fungeren, altijd binnen handbereik. Toch ontbreekt er met name over de blauwtong nog veel kennis. Zo is alle informatie over het blauwtongvirus op de Culicoides imicola gebaseerd en weet men niet in hoeverre deze informatie ook voor de C. dewulfi opgaat. Hoewel het ministerie twee dagen voor de jaarwisseling de knuttenvrije periode in heeft laten gaan, ontbreekt tot op heden elke zekerheid over de vraag of het virus de winter kan overleven. In november vorig jaar bracht het ministerie van LNV nog een persbericht naar buiten waarin stond dat het koude winterweer het virus wel de das om zou doen. ‘Nu, een paar maanden later, ziet dit plaatje er toch echt anders uit,’ zegt Klaas Johan Ozinga van LTO Nederland. ‘Wij willen zekerheid en hebben onze zinnen dan ook op vaccinatie gezet.’ Dat LTO wil vaccineren is op zichzelf geen gekke gedachte, want de kansen dat het virus de winter overleeft, of dat het virus zich na de winter weer op dezelfde manier als in het voorgaande jaar verspreidt, neemt met het warme weer alleen maar toe. Een minor detail, waar ze bij LTO Nederland tegenaan lopen, is dat een vaccin voor het type blauwtongvirus dat in Nederland heerst, nog niet voorhanden is. De ontwikkeling hiervan kost tijd en de farmaceuten lopen nog niet warm voor de ontwikkeling van dit vaccin. ‘Voorlopig zijn we nog lang niet van de problemen af,’ constateert Ozinga dan ook. Wat de mogelijke uitbraak van veeziekten betreft, ziet de Europese toekomst er dus niet zo zonnig uit. Het blauwtongvirus belichaamt een miljoenenstrop voor de veeteeltsector en wat erger is: op de meest simpele vragen omtrent de recente uitbraak van het blauwtongvirus, moet de wetenschap het antwoord schuldig blijven. Dus wat staat ons te wachten? Zowel wetenschapper Van Rijn als Eurocommissaris Kyprianou veronderstelt dat ook De Ornithodoros Moubata is de drager van de Afrikaanse varkenspest andere ziekten vanuit warmere gebieden naar Europa
20
PM 18 / 1
achtergrond <
Rift Valleykoorts Rift Valleykoorts is een virusziekte bij runderen, schapen en geiten. Ook voor de mens is deze ziekte erg gevaarlijk. In Afrika zijn de afgelopen jaren al honderden menselijke slachtoffers gevallen. Het virus wordt overgebracht door muggen en in principe kan de Rift Valleykoorts via een geïnfecteerde mug of door een geïnfecteerd dier Nederland binnenkomen. De kans hierop is echter klein, want de controle op het diertransport is zo groot dat er moeilijk nog een ziek beest doorheen kan glippen. Toch bestaat de kans dat de ziekte zich naar noordelijke gebieden zou kunnen verspreiden, zoals blauwtong overduidelijk heeft laten zien. Met het oog op de opwarming van de aarde is de kans op introductie zeker niet te verwaarlozen, omdat na introductie verdere verspreiding mogelijk kan worden, met alle gevolgen van dien. Het West Nijlvirus Dit virus, dat zich onlangs nog in rap tempo van de Amerikaanse oost- naar de Amerikaanse westkust wist te verspreiden, is ook voor mensen erg gevaarlijk. In Amerika heeft het virus al enkele dodelijke slachtoffers op zijn naam staan. Het virus vermenigvuldigt zich in vogels en wordt vervolgens door muggen naar andere zoogdieren overgebracht. Ook de mens is voor deze ziekte ontvankelijk en in de meer gematigde temperatuurgebieden van Europa kan de ziekte zich ontwikkelen. In 1996 vond de eerste grote Europese epidemie van het West Nijlvirus in Roemenië plaats. In totaal werden er 393 mensen met het virus besmet, van wie er 17 overleden. Ook Frankrijk heeft met het virus te kampen. In de herfst van het jaar 2000 werden in de Camargue in het zuiden van het land 76 klinische gevallen bij paarden gevonden. De ziekte komt daar zo nu en dan terug en wetenschappers weten nog steeds niet waarom het virus zich daar niet verder verspreidt. In Nederland zijn er inmiddels drie importgevallen beschreven. Sindsdien wordt de ziekte nauwlettend in de gaten gehouden. Afrikaanse paardenpest De Afrikaanse paardenpest is een genetische verwant van het blauwtongvirus. Dit virus verspreidt zich, net als blauwtong, via een vector, in dit geval zelfs hetzelfde vliegje de Culicoides imicola. Vooralsnog komt de Afrikaanse Paardenpest enkel in de tropische gebieden van Afrika voor, maar in 1989 was er een uitbraak in Portugal en een jaar later moest ook buurland Spanje eraan geloven. De kans dat de Afrikaanse paardenpest in Nederland uitbreekt is klein. Toch is het volgens wetenschapper Piet van Rijn niet geheel ondenkbaar dat deze ziekte zich op dezelfde wijze als het blauwtongvirus kan gaan ontwikkelen. ‘We dienen deze dreiging zeker serieus te nemen,’ aldus Van Rijn. Op LNV zijn ze goed op een eventuele uitbraak van deze ziekte voorbereid. Het Engelstalige rampenplan Afrikaanse paardenpest is op de website van het departement te vinden. Afrikaanse varkenspest De Afrikaanse varkenspest lijkt voor wat betreft het ziektebeeld veel op de klassieke varkenspest, waarvan onlangs nog een uitbraak in Duitsland was. De twee soorten varkenspest worden door zeer verschillende virussen veroorzaakt, maar beide dierziektes zijn erg besmettelijk. De Afrikaanse varkenspest is een vectorziekte en de vector is in dit geval een teek. Ook kan de ziekte, evenals bij de klassieke varkenspest het geval is, via dierlijk contact worden overgedragen. Doordat het om een vectorziekte gaat, is een eventuele uitbraak niet zo gemakkelijk te bestrijden. Waar het ruimen van varkens bij de klassieke varkenspest de oplossing is, heeft enkel ruimen bij de Afrikaanse variant geen zin. De vector dient immers ook uitgeroeid te worden. De Afrikaanse varkenspest komt voornamelijk in Afrika voor, maar heerst al jaren op het Italiaanse eiland Sardinië. Ze krijgen deze ziekte daar maar niet onder controle. De Afrikaanse varkenspest wordt daar door zogenoemde free ranging pigs over het eiland verspreid. Op elke boerderij lopen er wel een aantal varkens rond die via contact met de wilde zwijnen de ziekte verder over het eiland verspreiden. De free ranging pigs worden als statussymbool beschouwd en het doden van deze beesten stuit bij de eilandbevolking dan ook op groot verzet. Door de ligging van deze actieve haard is de kans dat deze ziekte zich over andere delen van Europa verspreidt bijzonder groot. Het gebied wordt al jaren nauwlettend in de gaten gehouden en het transport van en naar het eiland wordt veelvuldig gecontroleerd. Inmiddels zijn er al uitbraken in Spanje en Portugal geweest. In Nederland is de ziekte voor het laatst in 1986 opgedoken. Ook voor deze ziekte heeft het ministerie van LNV onlangs een crisishandboek ontwikkeld.
PM 18 / 1
21
wij zien
kinderen leren, ontdekken, groeien in een beschermde omgeving. Microsoft doet er alles aan om van internet een veilige plek voor kinderen te maken, waar ze kunnen leren en ontdekken. Op MSN, de plek waar zovelen van hen vrijwel dagelijks te vinden zijn, worden ze met raad en daad geholpen om het leven in de digitale wereld zo plezierig mogelijk te laten zijn. Ook helpen we ouders te voorkomen dat hun kinderen aan ongewenste invloeden worden blootgesteld. En ten slotte werken we nauw samen met diverse instanties aan een veilig internet voor iedereen. Ontdek er meer over op microsoft.nl/potential
coverstory >
De kosten en baten van Koning Voetbal Honderdduizenden mensen wonen wekelijks een voetbalwedstrijd in de profcompetities van volgen de wedstrijden op tv. Voetbal is big business. Er gaan enorme bedragen in om. Ook de veren voor het betaald voetbal. Maar hoeveel is de overheid nu eigenlijk kwijt aan deze tak Voetbal de scepter zwaait.
Grof gezegd zijn er drie grote directe kostenposten voor de overheid als het gaat om het betaald voetbal. Ten eerste de uitzendrechten van de verschillende competities voor zover die bemachtigd worden door de publieke omroep. Ten tweede wordt bij de wedstrijden gebruik ge maakt van politie-inzet in en om het stadion. Als laatste, en misschien wel meest saillante kostenpost, de financiële bijdragen die gemeenten aan de voetbalclubs verstrekken.
Uitzendrechten
24
PM 18 / 1
De NOS is vanaf het seizoen 2005/2006 de uitzendrechten van de samenvattingen van de eredivisie kwijtgeraakt aan de commerciële zender Talpa. De publieke omroep beschikt echter nog wel over de rechten van de Champions League, sommige wedstrijden van de Uefacup, samenvattingen uit de Engelse Premier League en de uitzendrechten van de eredivisie voor de radio. Tevens verkreeg de NOS de rechten van het WK in 2006. Hoewel
de NOS huiverachtig is om mededelingen te doen welke bedragen er precies met de diverse contracten gemoeid zijn, kan uit het jaarverslag 2005 worden opgemaakt dat het budget voor de rechten van het uitzenden van sportevenementen 68 miljoen euro is. Volgens Jan de Jong, adjunct-directeur van de NOS, gaat daarvan zo’n 50 tot 60 procent naar voetbal. ‘We hebben ook nog veel andere sporten en grote evenementen zoals bijvoorbeeld de
Nederland en Europa bij. Miljoenen mensen overheid moet elk jaar een flink bedrag reservan sport? PM dook in de jungle waar Koning
Tekst Vincent Smits beeld Rob Jongbloed
Tour de France.’ De Jong schat dat zo’n 40 miljoen van het budget aan voetbal wordt besteed. Talpa bood in 2005 35 miljoen voor de uitzendrechten op de samenvattingen van de eredivisie. Hierdoor leek bij de NOS een bedrag van 21 miljoen euro vrij te komen. Maar het verlies van de uitzendrechten van de eredivisie bracht ook een verlies aan Sterinkomsten met zich mee, dat direct ten laste
werd gebracht van het budget van de landelijke omroep. Daardoor zag de NOS zich gedwongen om te bezuinigen op het sportrechtenbudget: een bedrag van 7,5 miljoen euro in 2006 en 10 miljoen in 2007. Opmerkelijk is dat het geld voor de tv-rechten van de Champions League naar de Uefa gaat, die het geld weer uitkeert aan de deelnemende clubs. Dat betekent dat het geld dat de NOS betaalt voor het voetbal niet bij het
Nederlandse voetbal terechtkomt. Met PSV als enige Champions League deelnemer dit seizoen, gaat een groot deel van het geld uit Nederland naar steenrijke clubs in grote voetballanden zoals Real Madrid en Chelsea. Aan het eind van dit jaar worden de rechten van de eredivisie vanaf 1 juli 2008 weer voor een periode van drie jaar te koop aangeboden. Wie van plan is daarop te gaan bieden is nog niet bekend.
PM 18 / 1
25
Politiekosten
Achter een voetbalwedstrijd gaat een hoop organisatie schuil. Om een wedstrijd in goede banen te leiden, wordt er veel gebruik gemaakt van politie-inzet. Het sinds de jaren tachtig opgekomen voetbalvandalisme heeft de inzet van politieagenten steeds meer noodzakelijk gemaakt. In 1986 werd naar aanleiding van het toenemende voetbalvandalisme het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (CIV) opgezet, gefinancierd door het ministerie van BZK. Het CIV houdt sinds die tijd de politie-inzet per uur bij. In het seizoen 2004-2005 was ruim 355 duizend uur politieinzet nodig. In het seizoen 2005-2006 was dit, ondanks de introductie van de play-offs, gedaald tot minder dan 310 duizend uur. De laatste jaren is er veel ophef ontstaan over de kosten die de inzet van politie met zich meebrengt, maar hoe hoog deze nu precies zijn blijft onduidelijk. Minister Remkes heeft het plan gelanceerd om de kosten van politie-inzet bij voetbalwedstrijden te verhalen op de voetbalclubs. In de Tweede Kamer lijkt dit plan ondertussen onvoldoende steun te krijgen. Halverwege vorig jaar bleek, na gesprekken met KNVB, politie en gemeenten, dat het CDA de enige grote fractie was die nog
26
PM 18 / 1
achter het voorstel stond. Zelfs Remkes’ eigen partij, de VVD, trok de steun voor het voorstel in omdat, zoals VVD-Kamerlid Van der Sande het verwoordde, ‘het draagvlak voor deze wet ontbrak’. Met de nieuwe verhoudingen in de Tweede Kamer lijkt de wet helemaal ten dode opgeschreven. Toch heeft minister Remkes het voorstel, dat een model zou behelzen waarin een groot deel van de kosten voor politie-inzet zou kunnen worden terugverdiend, nog niet ingetrokken. Als de clubs zouden meewerken en de inzet van politie terug weten te brengen, zou er minder betaald hoeven te worden. Bij het ministerie is niet bekend wat de totale kosten van de politie-inzet zijn. Frank van Beers, woordvoerder van Binnenlandse Zaken, legt uit waarom er geen berekening is gemaakt. ‘Het doorberekenen van de kosten is een wetsvoorstel. Daaruit zal een algemene maatregel van bestuur voortvloeien, waarin dan een bedrag wordt vastgesteld. Er komt geen echte berekening.’ Mogelijke uitgangspunten om het bedrag vast te stellen zijn volgens Van Beers het gemiddelde uurloon van een agent of de rekeneenheid BVE (Budget Verdeel Eenheid).
Cees den Bakker, woordvoerder voor de Raad van Korpsbeheerders, vindt de BVE juist geen goed uitgangspunt voor berekening van de kosten. ‘BVE moet je zien als een soort FTE. 5.000 BVE wil nog niet zeggen 5.000 agenten. Het is meer een budgettaire rekeneenheid om het korps draaiende te houden.’ Beter is het, volgens Den Bakker, om uit te gaan van zo’n 50 euro per uur per agent. Met dat bedrag als uitgangspunt bedroegen de kosten voor politie-inzet bij voetbalwedstrijden voor het vorige seizoen ruim 15 miljoen euro. Het seizoen 2004-2005 zat ruim twee miljoen hoger: bijna 18 miljoen euro. De Raad van Korpsbeheerders is overigens geen voorstander van het doorberekenen van politie-inzet aan clubs. Den Bakker: ‘De politie is niet te koop. Dat zou betekenen dat je verantwoordelijkheid kan afkopen. Bovendien kan het niet betalen van een club nooit een grond zijn voor weigering van politie-inzet.’ Den Bakker vindt het beter om via een goed vergunningenbeleid en goede afspraken ervoor te zorgen dat er een mooie planning ligt. ‘Dus niet Feyenoord-Ajax, de marathon van Rotterdam en de Wereldhavendagen op een dag.’
coverstory >
Overheidssteun aan voetbalclubs
Voetbalclubs ontvangen financiële bijdragen van de overheid in veel verschillende vormen. Zo verstrekte de overheid in 2005 170 miljoen euro aan de voetbalsport. Dit bedrag is echter inclusief subsidies bestemd voor de breedtesport, die veruit het grootste gedeelte van het bedrag behelzen. Toch ontvangt het betaald voetbal veel meer van de overheid dan een gedeelte van het subsidiebedrag van 170 miljoen euro. In 2003 presenteerde het ministerie van BZK het rapport De gemeente als de twaalfde man over de financiële relaties tussen gemeenten en voetbalclubs. In de periode 1992 tot halverwege 2002 vonden er 178 transacties plaats tussen gemeenten en betaald voetbal met een gezamenlijke waarde van meer dan 300 miljoen euro, waarvan 80 procent betrekking had op financiële relaties tussen gemeenten en stadions. De overige 20 procent betrof relaties met clubs. Het rapport onderscheidt zes verschillende soorten relaties: giften, leningen, financiële bijdragen van gemeente met tegenprestatie, financiële bijdragen aan gemeente met tegenprestatie en symbolische bijdragen aan gemeente met tegenprestatie. In veel gevallen is er sprake van een overeenkomst waaraan
de overheid ook wat overhoudt in de vorm van genoemde tegenprestatie. Alleen kan vaak niet duidelijk worden vastgesteld of er van steun gesproken kan worden en hoe groot de bijdrage van de overheid is. Het rapport van Binnenlandse Zaken bestrijkt de periode van 1992 tot medio 2002. In heel 2002 ging er echter 216 miljoen euro naar de clubs uit het betaald voetbal. Door onder andere de gevolgen van het Bosmanarrest zochten veel clubs naar meer financiële middelen, waardoor de overheid vaak bijsprong. De gemeente Den Haag gaf dat jaar met 34 miljoen euro voor de bouw van het nieuwe stadion van ADO Den Haag het hoogste bedrag uit. In een uitzending van Netwerk in 2004 kwam een KRO-reporter tot de conclusie dat de 34 gemeenten met een professionele voetbalclub in 2003 en de eerste helft van 2004 zo’n 150 miljoen euro aan clubs zouden hebben verstrekt. Zo bekeken zou de bijdrage over de periode 1996-2006 veel hoger uitvallen dan over de periode 1992-2002. Alleen al omdat in 2002 216 miljoen euro en in 2003 en begin 2004 150 miljoen euro zouden zijn uitgekeerd.
De winst Betaald voetbal in Nederland levert de overheid ook geld op. Zo ontvingen het rijk en lokale overheden in 2004 bijna 377 miljoen euro aan belastingen. De KNVB bracht begin 2006 het rapport Maatschappelijke en econo mische waarde van voetbal uit, waarin de inkomsten van 377 miljoen euro in 2004 worden geplaatst tegenover de overheidsbijdrage van 170 miljoen dat jaar. Helaas maakt de bond bij beide bedragen geen onderscheid tussen breedtesport en topsport. De 377 miljoen aan belastinginkomsten blijkt wel opgebouwd uit meerdere componenten: loonbelasting van spelers salarissen, BTW-afdracht, vennootschapsbelasting, kansspelbelasting en belastingafdrachten van toeleveranciers uit het voetbal. In haar rapport wijst de KNVB ook op de belangrijke maatschappelijke, sociale en economische functie die voetbal heeft, ook voor de nationale, regionale en lokale overheid. Zo genereerde de voetbalsector in 2004 voor ruim 934 miljoen euro aan toegevoegde waarde. In 2004 waren de kosten van politie-inzet 16,6 miljoen euro en het geschatte budget van de NOS voor de voetbalrechten zo’n 50 miljoen euro, maar aangezien er geen harde cijfers bestaan over de financiële bijdragen van de overheid aan clubs in het betaald voetbal is een totaalbalans moeilijk op te stellen. De kans is groot dat ondanks het feit dat het voor de meeste professionele clubs moeilijk is om winst te maken, de overheid een flink centje meepikt van de voordelen van het voetbalcircus. Dit ondanks kosten voor tv-rechten, politie-inzet en bijdragen van de overheid aan clubs. In de jungle van Koning Voetbal is het echter zo duister dat zoiets niet makkelijk is vast te stellen.
PM 18 / 1
27
coverstory < Sporteconoom Pieter Verhoogt:
‘EU zit in zijn maag met het commerciële sportdossier’ Pieter Verhoogt, directeur van het sporteconomisch bureau Sport2B beaamt dat in de tijd dat het rapport De gemeente als de twaalfde man van het ministerie van BZK uitkwam, de steun aan clubs in het betaald voetbal een vlucht nam. ‘Er ontstond een enorme hausse aan overheidssteun die zo’n anderhalf jaar daarvoor begonnen was.’ Volgens Verhoogt zijn er verschillende oorzaken aan te wijzen voor de financiële problemen waarin clubs in het betaald voetbal in die tijd terechtkwamen. ‘In sommige gevallen ging het om mismanagement. Daarnaast speelde het Bosman-arrest een grote rol. De spelerssalarissen namen enorm toe en bovendien hadden een boel clubs nog geen clausules in de contracten van spelers in het geval van degradatie opgenomen. Hierdoor kwamen gedegradeerde clubs in de situatie dat ze veel minder inkomsten genereerden maar wel nog de hoge salarissen van spelers als kostenpost hadden.’ Nu lijkt de steun aan clubs gestabiliseerd te zijn. Verhoogt: ‘De financiële betrokkenheid van de overheid in het betaald voetbal is natuurlijk niet opgehouden, maar het lijkt nu wel rustiger. Het aantal probleemgevallen is dan ook gedaald. Vorig jaar waren er nog problemen met Cambuur Leeuwarden, maar ik denk niet dat er vijf clubs op te noemen zijn die het afgelopen jaar in de schulden zijn geraakt en waar de gemeente bij moest springen.’ Verhoogt ziet een aantal redenen voor de stabilisatie van overheidssteun. ‘Brussel is strenger geworden, de Nederlandse overheid houdt het scherper in de gaten en clubs gaan nu ook verstandiger om met geld. Daarnaast heeft de KNVB een nieuw licentiesysteem ingevoerd waardoor het, indien nodig, de duimschroeven kan aandraaien. Voorheen was de bond niet bij machte om op te treden. Nu wel, de bond heeft ook al enkele waarschuwingen gegeven.’ Het rapport van Binnenlandse Zaken uit 2003 markeert de enige keer dat de financiële relaties tussen de overheid en clubs zijn onderzocht en vastgelegd. Verhoogt was toentertijd projectleider van het onderzoek. ‘Het was buitengewoon lastig om de informatie en gegevens die wij zochten boven water te krijgen. Bovendien: vinden is een, daarna moet je het nog vertalen.’ Vooral de symbolische bijdrage aan de gemeente met tegenprestatie geeft nogal wat problemen, meent Verhoogt. ‘Een stadion verkopen aan een club voor een euro kan een enorme steun van de overheid aan een club inhouden. De waarde van het stadion min een euro is dan de eigenlijke steun, maar om die waarde te bepalen, moet je een vastgoedexpert inschakelen.’ Verhoogt vat de complexiteit van de financiële relatie samen als ‘soms geldt: hoe hoger de steun, hoe fouter, maar het kan ook juist zijn: hoe lager de steun, hoe fouter’. De 300 miljoen in het rapport komt dan ook niet in de buurt van het daadwerkelijke bedrag van financiële bijdragen. ‘Dat is simpelweg niet te achterhalen omdat er vaak hele ingewikkelde constructies gebruikt worden. Dan kom je er niet achter of het steun is, of dat er echt een tegenprestatie wordt verlangd. En in het geval er sprake is van steun moet je daarna nog vaststellen of er sprake is van illegale steun, want niet alle staatssteun is verboden in Brussel.’ Zo vroeg de Europese Commissie onlangs opheldering over de financiering van het nieuwe stadion van FC Zwolle. Het probleem is, volgens Verhoogt, dat Brussel er zelf ook niet helemaal uit is waar ze de grens moeten trekken tussen legale en illegale steun. ‘De EU zit enorm in haar maag met het hele commerciële sportdossier.’ Verhoogt vindt de gedachtengang van de EU daarbij vreemd. ‘Als een bank als financier in een stadion zit en deze ziet dat het slecht gaat met de huurder, de voetbalclub in dit geval, dan is het in het belang van de bank om te zorgen dat de club niet omvalt. Voor een bank is het verstandig om dan bij te springen, want aan een leeg stadion valt niks te verdienen. Maar een gemeente die financier is van een stadion, wordt gedwongen de handen op de rug te houden. Gemeenten mogen de clubs niet direct helpen, terwijl er wel veel gemeenschapsgeld op het spel staat. De EU houdt geen rekening met de enorme belangenverstrengeling tussen stadion en club.’ Sport is dan ook niet te vergelijken met een normale bedrijfstak, meent Verhoogt. ‘In de sportwereld is financieel succes heel sterk verbonden met sportief succes. Het missen van een strafschop kan miljoenen kosten. Ik pleit hier niet voor een vrijbrief om te knoeien, maar de bedrijfstak sport werkt niet met normale marktregels en zou niet onder het normale mededingingsrecht moeten vallen. Zelfs in de Verenigde Staten, toch de koning van de vrije markt, is er een uitzondering gemaakt voor sport.’ <
Pieter Verhoogt Pieter Verhoogt (1969) studeerde economie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en international business aan de San Diego State University in Amerika. Tijdens en na zijn studie werkte hij voor verschillende bureaus voor economisch onderzoek en advies, waaronder KPMG. Daar was hij als projectleider betrokken bij meer dan honderd projecten, waaronder vele op het gebied van sport. In 2004 verliet hij KPMG en startte het sporteconomisch adviesbureau Sport2B. Daarnaast is hij docent sporteconomie aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Uiteraard is Verhoogt een groot sportliefhebber en beoefenaar. Zo speelde hij jarenlang honkbal in de landelijke hoofdklasse.
28
PM 18 / 1
Colofon PM is een uitgave van Politieke Pers BV Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 - 31 22 777 fax 070 - 34 56 925 www.pm.nl
[email protected] [email protected]
Een nog niet geboekt succes Zo oud als het politieke vak is, zo oud is de ‘spin’. Een goede Nederlandse vertaling is er eigenlijk niet voor, maar ‘draai’ of ‘verdraaiïng’ zouden nog het meest in de buurt komen. Als er iets belangrijks is gebeurd of gezegd op het politieke toneel geven de spindoctors daar een draai aan. Om commotie te voorkomen of te beperken. Om de politicus tegen de media of tegen zichzelf te beschermen. Om de interpretatie door het publiek subtiel te leiden. In de Verenigde Staten is ‘politieke communicatie’ uitgegroeid tot een zeer professionele discipline. Alles wat de president gaat zeggen of heeft gezegd wordt onder handen genomen door een legertje communicatiemedewerkers. Speeches worden getest met focusgroepen, vraag- en antwoordsessies zorgvuldig voor bereid en moeilijke berichten voorzien van flankerend PR-beleid. Als er bijvoorbeeld een ongeluk is gebeurd, waarbij mensen zijn omgekomen, wordt ook altijd gezorgd voor een boodschap die de pijn verzacht: de heldendaden van de hulpverleners worden geroemd en de aandacht wordt gevestigd op overlevende slachtoffers. Wanneer de regering zelf blaam treft voor de tegenspoed, wordt de spin natuurlijk lastiger. Neem bijvoorbeeld de oorlog in Irak. Enerzijds is de catastrofe nauwelijks nog te ontkennen door de regering Bush, anderzijds is het niet mogelijk om na vier jaar oorlog nog toe te geven dat de invasie een inschattingsfout was. Alle politieke communicatie is vanaf het begin van de war on terror gericht geweest op de vanzelfsprekendheid van een overwinning. Iedereen kent nog de ronkende oorlogskreten, die blaakten van zelfvertrouwen en ferm patriottisme: ‘We will hunt them down and smoke them out!’, ‘Shock and awe!’ en ‘Our troops will prevail!’
Toen duidelijk werd dat de zaken in Irak toch niet zo liepen als men had verwacht of gehoopt, werd het steeds lastiger om vol te houden dat de VS aan de winnende hand waren. Toch werd het woord winnen niet losgelaten. Het heette nu dat de Amerikanen weliswaar niet gewonnen hadden, maar wel aan de winnende hand waren of dat ze wel wonnen, alleen nog niet in de gewenste mate. Elke formulering was goed, als het woord verliezen er maar niet in voorkwam. Dat kan natuurlijk nooit lang goed gaan. Een politieke spin heeft een zekere houdbaarheidsdatum. En die verstreek afgelopen week. CNN-journalist Ed Henry interviewde White House-aide Frances Fragos Townsend naar aanleiding van de vierde verjaardag van de oorlog in Irak. Een prachtig televisiemoment: HENRY: ‘You know, going back to September 2001, the president said, dead or alive, we’re going to get Bin Laden. Still don’t have him. I know you are saying there’s successes on the war on terror, and there have been. But this is a failure.’ TOWNSEND: ‘Well, I’m not sure -- it’s a suc cess that hasn’t occurred yet.’ Het feit dat Osama nog niet gevonden is, is geen mislukking, maar een nog niet geboekt succes. Ik denk dat het een van de mooiste spins is van zes jaar Bush. Zo retorisch en zo hopeloos tegelijk. Het doet me denken aan de ridder in Monty Python’s Search for the holy grail. Al zijn ledematen zijn afgehakt door zijn rivaal, maar nog steeds bijt hij zijn rivaal uitdagend toe: ‘You coward, don’t walk away from me, come on! I can still spit on you!’
Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Arne Gielen, Jan Sanders, Vincent Smits, Maurice Swirc, Sandra Verdel, Rianne Waterval, Nicoline Maarschalk Meijer (eindredactie) Josien Hillen (stagiair) Medewerkers aan dit nummer Yvonne Kroese, Marcia Nieuwenhuis, Pim Oxener en Mark Weemen Artdirector Rob Jongbloed Opmaak Cindy Versteeg Uitgever Heleen Hupkens Directeur Willem Sijthoff Bladmanager Asha Narain Projectmanager Ivonne van Uden Klantenservice Chantal Siebert Drukkerij UnitedGraphics, Zoetermeer Abonnementenadministratie Chantal Siebert Advertenties Recent,
[email protected], 020 - 33 08 998 Verschijning PM komt 22 maal per jaar uit in een oplage van ruim 13.000 exemplaren Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen Een jaarabonnement op PM kost € 135,- excl. 6% btw. Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stilzwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2007, Politieke Pers BV
Jorrit de Jong Directeur Centre for Government Studies, Universiteit Leiden, Campus Den Haag
PM 18 / 1
29
in gesprek > TV-kok en voedingsdocent Pierre Wind:
‘Het is een drama wat TEKST sandra Verdel Foto’s Mark Weemen
PvdA vice-fractievoorzitter Sharon Dijksma interviewt tv-kok Pierre Wind PM draait de rollen om. In de serie ‘in gesprek’ verplaatst een politicus of bestuurder zich in de rol van interviewer. Met de formatiebesprekingen in volle gang ontmoet vice-fractievoorzitter van de PvdA Sharon Dijksma de tv-kok Pierre Wind.
30
PM 18 / 1
kinderen over voedsel weten’ De voorbereidingen voor de lunch op de Mid- alles wat je in dat strotje stopt, komt van de delbare Hotelschool in Den Haag zijn in volle ouders. Kinderen die meer lusten hebben vaak gang. Jonge ondernemers in opleiding verzor- ouders die breder georiënteerd zijn en meer gen de zaak tot in de weten van eten. In puntjes. In een rustig 1992 zag ik al de eer‘voedingslessen moeten hoekje praten Dijksma ste getallen dat het verplicht worden’ en Wind over voefout ging met te dik dingslessen en slechte wordende kinderen.’ eetgewoonten, maar ook over politiek en de verkiezingen. Dijksma Dijksma: ‘Daar maak ik mij echt zorgen over. weet wervelwind Wind prima in toom te hou- Kinderen krijgen te veel vette tussendoortjes. den. Tussen de vragen door vinden ze genoeg Jamie Oliver heeft daar in Engeland veel aan gelegenheid om het te hebben over hun liefde gedaan. Vind jij niet dat er in Nederland ook zo’n beweging op gang moet komen?’ voor eten. Wind: ‘Jamie Oliver is een beetje een blok aan Sharon Dijksma: ‘Mensen kennen je van de mijn been geworden. Hij heeft veel goeds getelevisie, maar wat doe je nog meer?’ daan hoor, maar ik ben al jaren bezig met Pierre Wind: ‘Ik doe heel veel. Ik heb een smaaklessen op basisscholen. Toen Jamie Oliver pedagogisch technische graad, daardoor ben ik in de picture kwam werd mijn werkwijze met heel breed bevoegd. Daarnaast heb ik een hem vergeleken. Bij Jamie Oliver gaat het alleen liefde voor scheikunde, en voor eten natuurlijk. om een heel ander probleem. Hij pleit voor Ik geef twee dagen in de week les op de Mid- goede kwaliteit van de schoolmaaltijden. Mijn delbare Hotelschool hier in Den Haag, en vijf smaaklessen zijn juist bedoeld om kinderen dagen per jaar op de Hogere Agrarische School kennis bij te brengen over voedsel. Voedingslesin Den Bosch. Ik zie dat echt als vrije tijd. Ik roep sen zouden naar mijn idee verplicht moeten altijd dat het erg belangrijk is dat mensen uit worden voor scholen. Ik ben er van overtuigd het vak parttime lesgeven, om zo de kennis te dat kennis de oplossing is voor het beperken behouden. Als je dat roept moet je het ook doen, van onder andere hart- en vaatziekten en kanzeker als je bevoegd bent. Ik vind het ook echt ker. Ook ouderdomssuikerziekte wordt een leuk om te doen. Ik kan daar mijn ideeën kwijt, steeds groter probleem. Overgewicht is daar een en word zo bovendien op de hoogte gebracht grote oorzaak van. Je moet het aanpakken bij van de nieuwste trends.’ de bron. Smaak is emotie, en als je op een leuke manier kennis over voedsel overbrengt dat Dijksma: ‘Wat zijn de nieuwste trends in de zal men later anders met voedsel omgaan.’ wondere wereld van het koken?’ Wind: ‘Het moleculaire Dijksma: ‘Je wilt de koken wordt nu bekend kinderen dus opvoe‘In 1992 zag ik al de bij het gewone publiek, den met eten binnen eerste getallen dat het de combinatie van kode bestaande lesfout ging met te dik wordende kinderen’ ken en scheikunde. Je stof.’ ziet ook een hang naar Wind: ‘Het idee is dat gezond voedsel, fruitshakes zijn bijvoorbeeld bijvoorbeeld in de biologieles, wanneer er aanenorm populair. Dat weet ik veel eerder dan een dacht wordt besteed aan vis, de leerstof niet stopt bij hoe een vis ademt en waar een vis leeft, trendbox, daar doe ik mijn voordeel weer mee.’ maar dat men ook leert dat je een vis kunt eten Dijksma: ‘Jij hebt ook iets met kinderen. Je en dat vis heel gezond voor je is. Als in de aardgeeft bijvoorbeeld smaaklessen op basis- rijkskundeles Zeeland wordt behandeld, kun je scholen.’ het ook hebben over het voedsel dat er vandaan Wind: ‘Kinderen krijgen altijd de schuld als ze komt, zoals aardappelen en mosselen. Waarom lastige eters zijn, of iets niet lusten. Vaak is het zou je het niet doen? Het is onze eerste levensde schuld van de ouders. Smaak is aangeleerd, behoefte. Het is een drama wat kinderen over
voedsel weten. Ze denken bijvoorbeeld dat zuurkool aan een boom groeit, als een soort treurwilg.’ Dijksma: ‘Het lastige voor ons is dat wij in de politiek veel commentaar krijgen van scholen als we weer iets nieuws verplichten. Het zal inderdaad makkelijker binnen een bestaand vak onder te brengen zijn. Ouders spelen natuurlijk ook een grote rol, hoe zorg je ervoor dat ook zij bereikt worden?’
Pierre wind Pierre Wind (1965) is opgegroeid in Den Haag. Hij werkte als chefkok in vele restaurants. Door zijn televisie-optreden in 1997 in het kookprogramma De Eetfabriek over voedsel en de voedselindustrie kreeg hij grote bekendheid. Hij heeft verschillende kookboeken op zijn naam staan en heeft een eigen column over voedsel in het weekblad Nieuwe Revu. Momenteel is hij werkzaam als praktijkdocent keuken op het Mondriaan College in Den Haag. In 2001 lanceerde Wind zijn eerste smaaklessen als proefproject op basisscholen. Nu draagt het ministerie van LNV zorg voor vrijwillige smaaklessen op 500 basischolen. Wind bepleit dat met deze smaaklessen voeding wordt opgenomen als vast onderdeel in het onderwijspakket. Hij zou graag willen dat de politiek hieraan meewerkt.
PM 18 / 1
31
in gesprek < Wind: ‘Ik wil het liefst alles tegelijk, maar je moet het structureel aanpakken. Je moet ergens beginnen. We zijn met de voedingslessen al een tijd bezig en je merkt dat het als een uitbreidende vlek gaat werken. Je kunt bij de lessen niet de leerkracht verplichten de boodschappen te doen. We vragen de kinderen iets van huis mee te nemen. Zo worden de ouders ook betrokken. Scholen werken met leesouders, waarom zou je geen kookouders kunnen hebben? Voor echte resultaten heb je tijd nodig, maar smaak is echt een hot item geworden.’ Dijksma: ‘Mensen worden zich ook bewuster van voedsel.’ Wind: ‘Een verklaring voor het voedselprobleem ligt in de verandering van levensstijl. In de jaren zestig was er altijd iemand thuis en kinderen aten ’s middags ook thuis. We zitten nu in een andere tijd, overdracht van kennis over voedsel gebeurt niet meer thuis. Er wordt nog maar weinig gekookt. Dat is niet erg, alleen moet je wel dat gat opvullen. De school heeft een opvoedende taak erbij gekregen. Scholen moeten dat
Sharon Dijksma Sharon Dijksma (1971) is sinds 2004 vicevoorzitter van de fractie van de Partij van de Arbeid. Ze studeerde enkele jaren rechten aan de Rijksuniversiteit Groningen en bestuurskunde aan de Universiteit Twente. In 2004 werd ze op 23-jarige leeftijd gekozen als het jongste Kamerlid ooit. Ze kwam de afgelopen jaren onder meer in het nieuws door het indienen van een initiatiefnota over gratis openbaar vervoer. Naast haar werkzaamheden als vicefractievoorzitter is zij onder andere lid van het Nationaal Aanbevelingscomité voor de Stichting Samenwerkende Straatkranten Nederland en de stichting Groene Jeugd Onder Dak.
32
PM 18 / 1
accepteren. Ik weet zeker dat deze lesstof de staatskas veel gaat schelen. Je gaat zoveel ziektes tegen.’ Dijksma: ‘Wie is in je vak je grootste voorbeeld?’ Wind: ‘Apicius, dat is een Romeinse kok uit de 5e eeuw na Christus. Zijn recepten zijn bewaard gebleven en later op schrift gezet. Het is het eerste kookboek uit de geschiedenis. Apicius is voor mij de belichaming van de Romeinse kookkunst, hij was een echte vernieuwer. Ik hoop dat ik over een paar eeuwen herinnerd zal worden als nieuwe Apicius.’
Dijksma: ‘Is de Partij voor de Dieren ook niet een luxeprobleem?’ Wind: ‘Ik vind dat het niet eens een politieke partij moet zijn. Met alle respect, maar het is een beweging. Die kleine partijen veroorzaken de politieke instabiliteit die we nu hebben. In het artistieke wereldje was de Partij voor de Dieren erg populair, dat was wel zo veilig om geen kleur te hoeven bekennen. Ik erger me echt aan hoe men klakkeloos alles overneemt. Een goed punt wordt óf meteen de grond in geboord omdat het niet kan, óf het wordt meteen overgenomen. Er wordt niet meer de tijd genomen om het te bekijken. Zo komen er te weinig doordachte plannen uit de politiek. Men reageert te snel op de media omdat men denkt dat de kiezer dat verwacht. Terwijl ik denk dat de kiezer het alleen maar waardeert als men later met een beter plan komt. Zolang het maar aan de kiezer uitgelegd wordt. Snel willen scoren is funest voor de politiek.’
Dijksma: ‘Ik wil het graag met je hebben over politiek. Ik zag je vlak voor de verkiezingen bij Pauw en Witteman. Je zat toen naast Rendert Algra van het CDA en tegenover iemand van ons, Karina Schaapman, die beiden niet in de Kamer zijn gekomen.’ Wind: ‘Dat was heel erg. Ik vond hun punten wel Dijksma: ‘Milieu is een van de onderwerpen goed, maar de argumentatie niet. Dat is denk ik geweest die wij zelf op de agenda wilden een probleem van de hele politiek. Je mag wel krijgen. Dat is zo moeilijk gebleken. We iets roepen, maar dan moet je ook met een oplos- hadden een discussieavond georganiseerd sing komen. Alleen constateren kan iedereen. waar ook Wouter Bos een praatje hield. In de Mensen die het redden in de politiek hebben media stond daarna alleen wat Wouter níet authenticiteit. Mensen die heel lang in de Kamer over het milieu had verteld.’ zitten zijn, zoals je ze ziet, bevlogen. Je hebt altijd Wind: ‘Dat wil ik graag weerspreken. Gore en mensen die willen proClinton waren onlangs fiteren, maar die redden in Nederland, en drie ‘Ik hoop dat ik over een het niet. Anderen zijn dagen ging het alleen paar eeuwen herinnerd zal worden als nieuwe Apicius’ misschien wel goed, maar over het milieu. maar komen niet bij de Als je het goed aanpakt kiezer over. De kiezer moet geloven dat een lukt het wel. Maar als je iets op de kaart wilt Kamerlid voor ze vecht.’ zetten moet je daar een strategie voor hebben. Wat, denk ik, het probleem met het milieu is: men Dijksma: ‘Wat vond je verder van de verkie- wil het te groot brengen en meteen aandacht voor het hele milieu. Het onderwerp is dan voor zingen?’ Wind: ‘Ik vond het jammer dat het maar over zo de kiezer niet te begrijpen. In de documentaire weinig onderwerpen echt ging. De politieke van Gore werd duidelijk een aspect belicht. Hoe opinie heeft volgens mij de stempel op het pro- dichter je het bij je bed kan brengen, hoe meer ces gezet. De publieke opinie kun je alleen ver- het een punt wordt. anderen als je met nieuwe dingen komt. Voedingsproblemen werden niet op de kaart gezet, Dijksma: ‘Ik zie duidelijk een overeenkomst maar ook Europa niet. Waar ik mij echt over kan tussen jouw vak en het mijne, het is allebei verbazen, is dat nadat de Partij voor de Dieren een ambacht. Je kunt het niet zomaar, en als een beetje succes heeft behaald, meteen alle je het goed doet, dan komt dat door de liefde partijen voor de dieren zijn.’ voor het vak.’ <
spelers >
Ambtenaren hebben genoeg van ‘stemmingmakerij’ TEKST Jan Sanders BEELD ROB JONGBLOED
Met de forse bezuiniging op de rijksoverheid in het vooruitzicht komen de gezamenlijke rijksondernemingsraden in het geweer. Ze proberen, nu het nog kan, de politiek op andere gedachten te brengen. BZK • Nu de coalitiebesprekingen vorderen, komt het moment van de ‘waarheid’ dichterbij. Zal het nieuwe kabinet gaan snijden in het ambtenarenapparaat? Over de hele linie vormde inkrimping van de rijksoverheid een belangrijk onderdeel in de verkiezingsprogramma’s. Zo heeft de PvdA een bezuiniging van 2 miljard euro voorgesteld. Het CDA wil het met 2,5 miljard euro nog drastischer aanpakken. De roep om te bezuinigen op het ambtenarenapparaat is niet nieuw. ‘Maar de kans dat het er nu wel van gaat komen, is een stuk groter. Niet eerder werd het onderwerp zo breed gedragen,’ zegt Jouke de Vries, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden. Onderhand voelen de rijksambtenaren steeds meer de hete adem in hun nek. Volgens Ruurd van der Spoel, voorzitter van Platform rijks Ondernemingsraden (PRO), is de stemming onder ambtenaren dan ook niet al te best: ‘We missen de waardering. Het ambtenarenapparaat wordt ten onrechte afgeschilderd als een log bureaucratisch blok.’ De plannen liggen extra gevoelig, daar ze volgen op alle maatregelen die de afgelopen regeringsperiode zijn genomen ten behoeve van het economisch herstel. ‘Na zuur komt zoet, maar dat geldt kennelijk niet voor de rijksambtenaren.’ Door de bank genomen
blijven de ambtenaren wel gewoon ‘loyaal’ hun werk doen. Maar op een stapje extra hoeft hun werkgever niet te rekenen. ‘Animo om nieuwe projecten op te starten is er bijvoorbeeld niet.’ Er ontstaat, meent Van der Spoel, het beeld van de overheid als onaantrekkelijke werkgever, wat zijn uitwerking op potentiële nieuwkomers niet mist. ‘Je krijgt als je niet uitkijkt iets van cynisme. Het rijk heeft nu al moeite om accountants te vinden. Op deze manier komen ze helemaal niet.’ Nieuwe regels De gezamenlijke rijksondernemingsraden hebben afgelopen week een kritische brief laten uitgaan naar kabinetsinformateur Herman Wijffels en de fractievoorzitters van de Tweede Kamer. Volgens het platform gaat de huidige discussie voorbij aan een aantal belangrijke punten. ’De overgrote meerderheid van de
‘Het ambtenarenapparaat wordt ten onrechte afgeschilderd als een log bureaucratisch blok’ rijksambtenaren, zo’n 90 procent, werkt in de uitvoering. Met een bezuiniging van 25 procent ontkom je er dus niet aan daarin te snijden. Dat betekent dat je bijvoorbeeld minder agenten de straat op kunt sturen of dat je dijken onbewaakt moet laten. Het moet ergens vanaf,’ zegt Van der Spoel. Bovendien verwijten de gezamenlijke ondernemingsraden de politiek zelf de grote veroorzaker van de regeldruk te zijn, door steeds bij ieder incident te gillen om nieuwe regels. Brigitte van der Burg, het nieuwe VVD-Kamerlid dat met de verkiezingen was ingedeeld op
de veelbelovende plaats vier, trekt zich die kritiek voor een deel wel aan. ‘Er is inderdaad vaak overhaast geroepen om nieuwe regelgeving, maar de wijze van regelen heeft natuurlijk ook met een bestuurscultuur te maken. In Nederland hebben we de neiging om alles van tevoren dicht te regelen door het verplicht stellen van vergunningen voor van alles en nog wat, terwijl je ook algemene regels kunt stellen en vervolgens gericht toezicht uit kunt oefenen op de risicogroepen.’ Om de politiek alsnog op andere gedachten te brengen, hebben de gezamenlijke ondernemingsraden inmiddels overleg gehad met de fracties van CDA en VVD. Met de PvdA staat een afspraak gepland. Of de gesprekken iets uithalen, is niet te voorspellen. De beoogde coalitiepartners houden, omwille van de onderhandelingen, de kaken stijf op elkaar. Steeds meer zwaargewichten uit het publieke domein beginnen zich openlijk te roeren. Onlangs nog uitte Ad Geelhoed, de invloedrijke secretaris-generaal van EZ en AZ uit het tijdperk-Kok en tegenwoordig collegelid bij Telecom-waakhond Opta, zijn grote zorgen over het afwaarderen van het ambtelijk apparaat. In zijn ogen is de minachting voor de ambtenarij nergens zo groot als in Nederland. Eerder deed secretaris-generaal Roel Bekker van VWS een oproep aan de politiek om een einde te maken aan de ‘stemmingmakerij’. De voorgestelde bezuinigingen van miljarden euro’s noemde hij ‘volstrekt onhaalbaar’. Ook het toezicht vreest de bezuinigingszucht van de politiek. Zo waarschuwde NMavoorzitter Pieter Kalbfleisch vorige week, tijdens de presentatie van de agenda voor 2007, dat de effecten van bezuinigingen op het toezicht slecht te overzien zijn. <
PM 18 / 1
33
spelers > ‘De kern zit in het zoeken naar verbindingen’
WIE ZIT WAAR?
LNV • Jeroen Gosse (39) treedt per 1 februari aan als regiodirecteur van de vestiging Zuid op het ministerie van LNV. Na twaalf jaar op Verkeer en Waterstaat te hebben gewerkt, vindt Gosse het tijd voor iets nieuws: ‘Het is goed om ambtenaren tussen de ministeries uit te wisselen. Dit zou wel wat meer mogen gebeuren.’ Hij sluit zich aan bij de oproep van de SG’s om een doel gerichter, slagvaardiger en meer programmatische manier van werken. ‘Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. De kern zit in het samenwerken en het zoeken naar verbindingen.’ Het Schipholdossier is volgens Gosse, die acht jaar werkzaam was op dit terrein, een goed voorbeeld van programmatisch en slagvaardig optreden. ‘Er is sprake van een integrale manier van werken met een club mensen uit verschillende disciplines.’ De overheid moet volgens hem niet meer komen vertellen hoe het moet, maar juist de partijen opzoeken. ‘Het gaat erom te kijken en te luisteren naar wat er in de maatschappij speelt. Van daaruit moet het beleid worden gemaakt.’ In zijn nieuwe functie hoopt Gosse de lijn van deze ‘moderne overheid’ door te kunnen zetten. Het afgelopen half jaar was Gosse gedetacheerd als manager overheidsrelaties bij de HSL-Zuid. De startdatum is inmiddels uitgesteld naar 1 oktober 2008. Gosse: ‘Mijn belangrijkste taak bij de HSL was het zorgen voor een goede verbinding tussen uitvoering en beleid zodat de spoorbaan samen met alle partijen kon worden opgeleverd en dat is gelukt.’ < [Rianne Waterval]
Clarelly Hato-Willems (42) is voorgedragen voor benoeming tot plaatsvervangend lid van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba. De benoeming gaat met terugwerkende kracht in per 1 april 2006 voor een periode van drie jaar. Hato-Willems was in 2003 al benoemd tot rechter-plaatsvervanger in de functie van rechtercommissaris in strafzaken in het Gerecht van eerste aanleg van de Nederlandse Antillen voor Curaçao. Edwin Schuchmann (41) is vanaf 1 maart 2007 benoemd tot directeur van de Dienst ICTUitvoering van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Schuchmann was hiervoor werkzaam als directeur Gemeenschappelijke Organisatie Bedrijfsvoering bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
MENSEN IN BEWEGING
advertentie
Altijd de juiste m/v op de juiste plaats
w w w.p oser.nl
Mobiliteitsbureau Gemeenten: mobiliteit voor bestuurders en ambtenaren binnen gemeenten Mobiliteitsbureau Overheid: mobiliteit voor bestuurders, politici en ambtenaren binnen Rijk, provincies en waterschappen De Ondernemende Ambtenaar: interim en/of detachering binnen overheden De Selectiespecialist: werving en selectie top- en middenkader binnen overheden
Voor informatie: Neem gerust kontakt met ons op via ons algemene nummer: 073-5039320
Den Haag Plein 17
Meppel Schoolstraat 7a
Tilburg Reitseplein 2
Wageningen Agro Business Park 65
Hedel Kronenburgpark 2
spelers >
‘In Afghanistan gaat het leven gewoon door’
Nadat Charlotte Talens het diplomatenklasje van BZ had gevolgd, vond ze op het zelfde departement een baan als beleidsmedewerker publieksvoorlichting. Onlangs bracht ze een bezoek aan Afghanistan. ‘Dat de militairen in Kabul zich uit de naad werken, wordt vaak vergeten.’
www.poser.nl
BZ • Ze had al een prachtbaan in Brussel, maar wilde per se bij Buitenlandse Zaken in dienst. Charlotte Talens (30) weet dat ze nooit meer dan een radertje in het grote geheel zal zijn, maar vindt de kleine veranderingen en verbeteringen die zij zou kunnen bewerkstelligen ook een groot goed. Onlangs was ze voor haar nieuwe functie als beleidsmedewerker publieksvoorlichting in de straten van Kabul te vinden. ‘Over het wel en wee van de militairen komt veel informatie naar buiten, maar dat ze zich op de ambassade in Kabul volledig uit de uit. ‘Ik kreeg een spontane black-out waardoor naad werken, wordt vaak vergeten.’ Het bezoekje aan de Afghaanse hoofdstad ik niets meer klaarspeelde,’ zegt Talens, die was voor Talens, die voor haar vorige baan als dankzij een geslaagde tweede poging uiteinlobbyist voor het Wereld Natuur Fonds in Brus- delijk wel tot het klasje werd toegelaten. sel al grote delen van Na drie maanden Afrika doorkruiste, hard werken zat het ‘De Afghanen weten als echt genieten. ‘Als je klasje er in augustus geen ander met oorlog om te gaan’ ziet wat er in Afghanivorig jaar op en kon ze stan allemaal op poten bij BZ aan de slag. ‘Na is gezet, weet ik weer waarom ik al sinds mijn het klasje kun je je voorkeuren opgeven, maar vijftiende bij Buitenlandse Zaken wil werken.’ het blijft natuurlijk spannend. Dat ik bij puHet fameuze diplomatenklasje was voor Talens blieksvoorlichting zo dicht op het Afghanistandan ook een uitkomst. De eerste poging om dossier zit, vind ik echt prachtig.’ tot het klasje van BZ toegelaten te worden, In Kabul bezocht ze met een groepje liep drie jaar geleden nog op een mislukking collega’s de Nederlandse ambassade. ‘Ze werken daar met een beperkt aantal mensen, advertentie maar praten echt met iedereen. Het netwerk is enorm. Ze onderhouden en contacten met de troepen, de bevolking, het parlement, de NGO’s en 073-5039320 vormen een belangrijke schakel in het internationale contact tussen bij de missie betrokken landen.’ Ook kreeg Talens een rondleiding langs veel instellingen waar-
Assessment Development
mee BZ van doen heeft. ‘Het eerste wat opvalt, is dat het leven er gewoon doorgaat. Als je hier naar het nieuws kijkt, heb je daar geen notie van. Zo sprak ik de directeur van een commercieel televisiestation, die na de val van de Taliban na 25 jaar als rasechte ondernemer was teruggekeerd. Het station zendt voornamelijk muziekvideo’s uit, maar stapje voor stapje is er ruimte gecreëerd om te discussiëren, door mannen en zelfs vrouwen. Die ontwikkeling is, in een land waar vrouwen jarenlang gemarginaliseerd zijn, zeer opmerkelijk en positief.’ Talens: ‘De Afghanen weten als geen ander met oorlog om te gaan. Ze leven al dertig jaar met oorlog. De bevolking laat zich grofweg opsplitsen in zo’n 15 procent die voor de Taliban is en 15 procent die juist voor de aanwezigheid van buitenlandse troepen is. Alles wat daartussen zit, wil gewoon zijn eigen hachje redden en wacht af welke partij de meeste veiligheid en inkomsten kan bieden. De militaire aanwezigheid van de Nederlandse troepen staat voor twee jaar gepland. Het is goed dat we die afspraak nakomen. In ieder geval is het een geruststellende gedachte dat er diplomaten blijven, want de wederopbouw van de structuren in Afghanistan is zeker een kwestie van de lange termijn.’< [Arne Gielen]
PM 18 / 1
35
spelers > Van Breukelen nieuwe CFO bij Rijkswaterstaat VENW/FIN • Na 28 jaar bij de Belastingdienst te hebben gewerkt, maakt Richard van Breukelen (53) de overstap naar het ministerie van VenW. De voorzitter van het managementteam van het ICT-centrum begint per 1 februari als Chief Financial Officer bij Rijkswaterstaat. Van Breukelen wordt als bestuurslid verantwoordelijk voor het financiële management, de strategie en de aansturing van de organisatie. ‘Afgezien van de douane heb ik alle hoeken en gaten van de Belastingdienst wel gezien. Het is tijd voor een nieuwe omgeving.’ De keuze voor Rijkswaterstaat is niet toevallig. ‘Ik ‘Ik heb alle hoeken en gaten werk graag op het snijvlak van de politieke besluitvan de Belastingdienst vorming en uitvoering,’ verklaart Van Breukelen. Ook wel gezien, het is tijd voor een nieuwe omgeving’ op zijn nieuwe werkplek zal hij dit spanningsveld weer opzoeken. ‘Bezig zijn met zaken die er echt toe doen, maakt het werk leuk. Net zoals bij de Belastingdienst heb je bij deze organisatie meteen een stevig probleem als de taken niet goed worden uitgevoerd. ’ Transparantie is hierbij volgens Van Breukelen onontbeerlijk. ‘Het gaat erom dat iedereen ziet wat je doet, zodat verrassingen worden voorkomen. We moeten open zijn, zowel naar de politiek en de bewindslieden als naar de burgers.’ De fiscaal econoom heeft, onder meer door de invoering van de inkomensafhankelijke toeslagen, hectische tijden beleefd bij de Belastingdienst. ‘Het feit dat deze nu achter de rug zijn, maakt dit een mooi moment voor mijn vertrek.’ < [Rianne Waterval]
WIE ZIT WAAR? Rhodia Maas (44) is per 1 november 2006 benoemd tot algemeen directeur van de Dienst Terugkeer en Vertrek van het ministerie van Justitie. Maas was hiervoor werkzaam als kwartiermaker bij het project directoraat-generaal Herinrichting Vreemdelingenketen en verantwoordelijk voor de oprichting van de terugkeerorganisatie. Jeanette Morang (41) is sinds 12 januari werkzaam als commandant op het luchtverdedigingsen commandofregat Hr. Ms. De Ruyter. Zij is de eerste vrouwelijke bevelhebber van een fregat in de historie van de Koninklijke Marine. Annette Dümig (55) is herbenoemd als lid van de raad van bestuur van de UWV voor een periode van vijf jaar. Haar portefeuille bevat onder meer Arbeidsongeschiktheidsverzekering, Werkloosheidsverzekering, Bezwaar en Beroep, en Fraude Preventie en Opsporing. Ook vervult zij binnen de raad van bestuur de rol van plaatsvervangend voorzitter.
MENSEN IN BEWEGING
advertentie
De Selectiespecialist Maatwerk op het gebied van werving & selectie voor de overheid.
w w w.p oser.nl
De Selectiespecialist is onderdeel van de P&O Services Groep en richt zich volledig op werving en selectie van structurele functies binnen de overheid. Voor onze opdrachtgevers nodigen wij u graag uit te reageren op de volgende vacatures:
• • •
Inkoopcoördinator, 36 uur, max. € 4.192,Gemeente Gorinchem Teammanager Bedrijfseconomisch Control, 36 uur, max. € 5.132,-
Gemeente Heusden
Senior HRM-adviseur, 36 uur, max. € 4.011,ROC Rijn en IJssel Arnhem. Uitgebreide informatie over de vacatures treft aan op onze web-site, www.poser.nl. U kunt ook telefonisch informatie opvragen. Neem dan contact op met Ronald Steffens (06-53424757), senior consultant. U kunt ook meteen uw reactie sturen naar
[email protected]. Wilt u dit per post doen, dat kan ook. Het postadres is P&O Services Groep, t.a.v. de Selectiespecialist, postbus 94, 5320 AB Hedel. Den Haag Plein 17
Meppel Schoolstraat 7a
Tilburg Reitseplein 2
Wageningen Agro Business Park 65
Hedel Kronenburgpark 2
spelers <
Vriesman wil het Groene Hart op de kaart zetten
‘Als je doorgaat met een defensieve strategie, bestaat het Groene Hart over vijftig jaar niet meer’
LNV/VROM • Algemeen directeur Staatsbosbeheer Kees Vriesman (62) is per 1 maart benoemd tot directeur van het programma G4P3. Doelstelling van dit project, geïnitieerd door ministers Veerman (LNV) en Winsemius (Vrom), is het toegankelijker maken van het Groene Hart voor de inwoners van de Randstad. Wethouders uit de vier grote steden en gedeputeerden van de provincies Utrecht, Noord- en Zuid-Holland zullen, onder leiding van de coördinerend minister Veerman, om de tafel gaan zitten en bestuurlijke en financiële obstakels uit de weg ruimen. ‘Het baart mij zorgen dat de ruimtelijke kwaliteit in de Randstad nog niet goed is geborgd. Ik ga mij met hart en ziel inzetten om dit te verbeteren,’ aldus Vriesman. Na ruim vijf jaar bij Staatsbosbeheer vindt hij het een mooi moment voor een laatste carrièremove. ‘Ik wil aan het einde van mijn carrière graag nog iets inhoudelijks doen. Deze baan is relevant. ’ De directeur wil dat meer stedelingen van ‘de groene en blauwe gebieden’ genieten. ‘Ik zou graag zien dat de Randstad aantrekkelijk wordt, ook internationaal gezien.’ Vriesman is
niet bang dat de aanleg van recreatiezones ten koste zal gaan van de natuur: ‘De natuur kan wel een stootje hebben. Je moet natuurlijk wel denken vanuit het perspectief van de natuur, maar er zijn veel mogelijkheden om recreatieve en natuurlijke waarden te koppelen.’ Vriesman wil zich ook voor klantgerichtheid sterk maken. ‘Ik wil met de provincies, de gemeenten en het rijk goed nadenken over wie mijn klanten zijn en wat die willen. Dat heb ik bij Staatsbosbeheer ook altijd gedaan.’ Hij pleit daarom voor een offensieve strategie. ‘Tot nu toe is er te vaak uitgegaan van wat er allemaal niet mag. Als je doorgaat met zo’n defensieve strategie, bestaat het Groene Hart over vijftig jaar niet meer.’ Vriesman, die ook enkele jaren in het bedrijfsleven heeft gewerkt, benadrukt dat er hierbij met private en semi-publieke partijen zal moeten worden samengewerkt. Goede communicatiestrategieën acht hij daarbij noodzakelijk. ‘De Randstad en het Groene Hart zijn met elkaar versmolten en daarom uniek. Dit zal je moeten koesteren. Internationaal gezien heb je goud in handen.’ < [Rianne Waterval]
advertentie
wonen en zorg gaan samen door een deur.* Ben Spelbos en André Loogman, PricewaterhouseCoopers
Kijk voor meer meningen op www.pwc.nl/publicsector
*connectedthinking ©2007 PricewaterhouseCoopers. Alle rechten voorbehouden.
Assurance • Tax • Advisory
service > Kameragenda Plenaire vergaderingen Na de start in week 3 met onder meer de begroting van Justitie en VWS, gaat de Kamer met volle kracht vooruit in week 4. Voor 23, 24 en 25 januari staat de begroting van BZK op het programma, het debat over het WRR-rapport Dynamiek in islamitisch activisme en de herziening van de Postwet in verband met de marktliberalisatie. Ook komt de Wet BOPZ aan de orde (voorwaardelijke machtiging en dwangbehandeling) en buigt men zich over de handel in broeikasemissierechten en over de Zeevaartbemanningswet. Commissievergaderingen
18 januari 13.00-15.00 Vrom, Defensie, Algemeen Overleg Awacs en Navovliegbasis Geilenkirchen
13.00-15.00 BZK, Justitie, Algemeen Overleg Evaluatie overheidsoptreden rondom de moord op Van Gogh 15.30-17.30 BZ, EU, Algemeen Overleg Europa overleg: Raad Externe Betrekkingen (Razeb) 15.30-17.30 Vrom, VWS, Algemeen Overleg Bodemsanering
23 januari 16.00-18.00 BZK, Algemeen Overleg Kabinetsstandpunt over tegemoetkomingen bij rampen en calamiteiten 16.00-19.00 Vrom, EZ, LNV, VenW, Algemeen Overleg Nota Ruimte
18 januari t/m 1 februari 24 januari
10.00-11.00 SZW, Algemeen Overleg
10.00-12.00 BZK, Algemeen Overleg
Mantelzorgers onder werking Wet kinderopvang 13.00-15.00 Defensie, Rijksuitgaven, Algemeen Overleg Personeelsbeleid 14.00-16.00 Integratie, Algemeen Overleg ACVZ-advies ‘Terug naar school’ 14.30-16.30 LNV, Vrom, Algemeen Overleg Toetsingskader ammoniak voor NB-wet gebieden 16.00-18.00 EZ, OCW, Algemeen Overleg Vergunningverlening digitale radio
Kabinetsstandpunt Interbestuurlijk toezicht en voortgangsbrief ‘vermindering bestuurlijke drukte’ 11.00-12.00 Vrom, Algemeen Overleg EU-beleid en ruimtelijke ordening
25 januari 10.00-12.00 BZK, Algemeen Overleg Programma Andere Overheid, voortgangsreportage 10.00-12.00 Integratie, Algemeen Overleg Discriminatie 10.00-12.00 LNV, EU, Algemeen Overleg Landbouw- en Visserijraad 10.15-12.45 BZ, Algemeen Overleg Navo-top Riga
14.00-16.00 LNV, Vrom, Algemeen Overleg Gewasschade tuinbouw Aalsmeer, ontwerpbesluit gewasbeschermingsmiddelen en biociden 14.00-15.30 Financiën, Algemeen Overleg Overleg Ecofin Raad 14.00-16.00 EZ, BZ, Algemeen Overleg Rapportages wapenexport
31 januari
1 februari 10.00-11.00 LNV, Algemeen Overleg Diervoeders
10.00-12.00 SZW, Algemeen Overleg Demografische toekomst van Europa
10.00-12.00 Financiën, Defensie, EZ, OCW, Vrom, VenW, VWS, Algemeen Overleg Voortgangsrapportage PPS 12.30-16.30 SZW, Algemeen Overleg 12e voortgangsrapportage Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (Suwi) 15.00-17.00 BZK, Algemeen Overleg Jaarverslag AIVD 2005
10.00-12.00 Financiën, EZ, VenW, Algemeen Overleg Kabinetsreactie op het rapport NMa over de benzinemarkt 2005-2006, het aandeel van de staat in TNT en het jaarverslag Beheer Staatsdeelnemingen
EIDHR gaat in huidige vorm door Op 18 januari komen de commissies voor Buitenlandse en Europese Zaken bijeen ter voorbereiding op de Raad van Ministers van Algemene Zaken en Externe Betrekkingen op 22 en 23 januari in Brussel. Een van de onderwerpen op de agenda is het European Initiative for Democracy and Human Rights (EIDHR). Met dit instrument financiert de Europese Unie de bevordering van democratie en mensenrechten in de wereld. Het EIDHR stimuleert de politieke dialoog, maar financiert ook initiatieven van maatschappelijke organisaties voor democratisering en mensenrechten, waardoor de EU ook zonder toestemming van een regering de dialoog over democratisering in ontwikkelingslanden kan bevorderen. Aanvankelijk was ervoor gekozen het instrument te vervangen door een thematisch programma. Op verzoek van het Europees Parlement is besloten tot voortzetting van het huidige EIDHR. Aangezien de juridische basis eind 2006 afliep, zal het project worden voorzien van een nieuwe juridische basis.
38
PM 18 / 1
service <
Vanaf 1 februari 2007 elke twee weken Europees nieuws voor Haagse beleidsmakers in:
Europese agenda 18 t/m 29 januari 18 januari Brussel Coreper II
18 januari Wenen Europees voorzitter bezoekt Permanente Raad van de OVSE
18 t/m 20 januari
EUROPA
Berlijn Informele bijeenkomst van ministers van Werkgelegenheid en Sociale Zaken
18 t/m 28 januari Berlijn Opening event ‘International Green Week’
19 januari Brussel Coreper I
22 t/m 30 januari Brussel Presentaties van de nieuwe EU-voorzitter aan de commissies van het Europees Parlement
22 januari Brussel Troika Montenegro
22 en 23 januari Brussel Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen
23 januari Brussel Politiek en Veiligheidscomité
23 januari Brussel Troika - OVSE
24 januari Brussel Coreper II
evenementen 23 januari
25 en 26 januari
31 januari
Cursus Onderwijshuisvesting VO Congres- en Studiecentrum VNG Dorint Hotel, Eindhoven www.cs-vng.nl
Congres Dag van de Zorgverzekeraars Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Hotel Okura, Amsterdam www.sbo.nl
Nationale Conferentie Beheer en Onderhoud van Infrastructuur Nederlands Instituut voor de Bouw Holiday Inn, Leiden www.bouw-instituut.nl
24 januari Congres Goed Besteed Congres-en Studiecentrum VNG Fortis Auditorium, Utrecht www.cs-vng.nl
25 januari Studiedag Actueel Faillissementsrecht Euroforum Hilton, Rotterdam www.euroforum.nl/faillissementsrecht.htm
30 en 31 januari 2-daagse cursus Professioneel Servicedesk Management Euroforum Hotel Lapershoek, Hilversum www.euroforum.nl/servicedeskmanagement.htm
31 januari REURING!Café VOM Nutshuis, Den Haag www.vom-online.nl
31 januari 2 Jaarcongres Terrorisme en Crisismanagement Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid NBC, Nieuwegein www.sbo.nl/terrorisme.htm e
2 februari CactusCafé PM ’t Maliehuisje, Den Haag www.pm.nl
24 en 25 januari Brussel Vergadering directeuren Defensiebeleid (PSC)
25 januari Brussel Visserijcomité (PECH)
26 januari Brussel Coreper I
29 januari Brussel Troika Afghanistan
29 januari Brussel Raad Landbouw en Visserij
29 januari Brussel Eurogroep
PM 18 / 1
39
et cetera > Integriteit in al haar facetten
40
Lonsdale op het platteland
Hoe integer is Nederland? Deze vraag stellen de makers van het boek Zuiver op de graat. Frans Kok en Tom van der Maas hebben daarbij de hulp ingeroepen van een hele stoet experts die een voor een hun zegje mogen doen over de integriteit van een bepaalde groep of sector in Nederland. Daardoor bekruipt de lezer af en toe het gevoel op een congres over dit onderwerp te zijn beland. De politiek, de ambtenarij, het bedrijfsleven, voorlichting en PR, non-profit organisaties en de media, ieder segment wordt tegen het licht gehouden. Twee journalisten van Het Parool, Addie Schulte en Bas Soetenhorst, openen de bundel met een betoog over de integriteit van de Nederlandse politiek. Alle affaires van de afgelopen decennia, waaronder Lockheed, de Rotterdamse- en Amsterdamse bonnetjesaffaire en de kwestie Oudkerk komen uitgebreid aan de orde, wat twee conclusies oplevert. Ten eerste is, naar de mening van beide publicisten, de integriteit van een politicus gekoppeld aan de ideologie van zijn politieke partij. Zo kan een VVD’er zich veel makkelijker inspannen voor een bedrijf dan een PvdA’ er, een CDA’er kan zich geen misstap veroorloven in het gezinsleven en voor GroenLinks is het milieu een heet hangijzer. Maar zouden het tippelbezoek en het drugsgebruik van Rob Oudkerk dan nog verwoestender voor zijn carrière zijn geweest wanneer hij lid was geweest van het CDA? Daarnaast stellen Schulte en Soetenhorst vast dat de affaires niet hebben geleid tot strengere regels voor de landelijke politiek. Het tweede schrijversduo, Edgar Karssing en Alain Hoekstra, neemt voor een beschouwing over integriteit een speech van voormalig minister van Binnenlandse Zaken, Ien Dales, als uitgangspunt. Wie er niet bij in slaap valt, komt te weten dat de ontwikkeling die minister Dales in 1992 inzette, heeft geleid tot veel meer aandacht voor het onderwerp integriteit. Zo heeft Binnenlandse Zaken de wetgeving voor ambtenaren aangescherpt - dit in tegenstelling tot die voor de landelijke politiek! - en het Bureau Integriteitsbevordering voor de Openbare Sector opgericht. In juni 2005 organiseerde het blad Binnenlands Bestuur een enquête, waarbij Ien Dales als beste minister van BZK in de afgelopen vijfentwintig jaar uit de bus kwam. Het verhaal van Karssing en Hoekstra maakt duidelijk waarom. Voor de lezers van PM zijn de verhalen over voorlichting en de media ongetwijfeld interessant. Om aan te tonen dat propaganda zo oud als de wereld is, begint PR-expert Frans Kok bij De Bello Gallico, een prachtig voorbeeld van politieke propaganda uit de tijd van de auteur, Julius Ceasar. Inderdaad een goede inleiding voor thema’s als de inzet van spindoctors door Tony Blair en Rita Verdonk. Tenslotte is de analyse van oud-Elsevier hoofdredacteur Hendrik Jan Schoo, waarom de journalistiek ‘een ongeregeld zooitje’, is ondanks zijn wat geforceerde taalgebruik, heel boeiend. De bundel bevat kortom een bont palet van meningen en inzichten over integriteit. Helaas loopt de schrijfstijl van de verhalen behoorlijk uiteen. Omdat niet alle auteurs over een gouden pennetje beschikken, was eindredactie misschien geen slecht idee geweest en kan het geen kwaad af en toe een paar pagina’s diagonaal door te nemen. < [Vincent Smits]
Marinus (17) heeft veel last van buitenlanders. ‘Ze denken maar dat ze alles mogen,’ klaagt de tiener uit het Friese Zwaagwesteinde. Dat er slechts twee zwarte gezinnen wonen in het 5.100 zielen tellende dorpje, maakt zijn werkelijkheid niet anders. Marinus heeft vooral ook een hekel aan de bewoners van het nabijgelegen asielzoekerscentrum (AZC). ‘Ze laten ons niet met rust. Hoog tijd dat het AZC weggaat. Dat vindt iedereen hier in het dorp.’ Marinus is een van de jongeren die aan het woord komen in Generatie Lonsdale, extreem rechtse jongeren van freelance journaliste Maaike Homan. Deze autochtone tieners, in de media vaak aangeduid als Lonsdalers, maken deel uit van de subcultuur van de hardcore-muziek met bijbehorende dresscode. Ze dragen kleding van het Engelse merk Lonsdale, waarbij de letters NSDA in de merknaam een verwijzing zouden vormen naar de NSDAP, de nazipartij van Hitler waarmee deze groep, die er extreem-rechtse denkbeelden en vaak ook nazi-sympathieën op nahoudt, zich mee associeert. De Lonsdalers haten vooral moslims, maar ook joden. Het boek van Homan verscheen al een paar maanden geleden, maar is nog steeds actueel. Zo bleek uit onderzoek van het Vara/NPS-programma Zembla op 14 januari, dat 54 procent van de jongeren in de leeftijd van 14 tot 16 jaar negatief denkt over moslims. De belangrijkste verklaring voor deze negatieve houding is het gebrek aan direct contact met moslims. Verder speelt de mening van vrienden en ouders bij deze tieners een belangrijke rol, zo blijkt uit het programma. Precies die laatste factor komt in het boek van Homan alleen zijdelings aan de orde. Homan laat de Lonsdalers wel aan het woord, maar schiet helaas tekort in het schetsen en duiden van de sociale context van deze extreem-rechtse plattelandsjongeren. Bovendien worden er wel erg veel jongerenwerkers geciteerd die het extremistische gedachtegoed relativeren en de vaak gewelddadige Lonsdalers vergoeilijken. Het meest lezenswaardig is het een na laatste hoofdstuk ‘White power aan het Noorderbolwerk’. Daarin wordt een interessant beeld geschetst van verongelijkte tieners in het sociaaleconomisch zwakke gebied rondom het Friese Dokkum. Politieagenten, schooldirecteuren en jongerenwerkers benadrukken het probleem dat de Lonsdalers ook racistische, verongelijkte ouders hebben. Het is een gemiste kans dat de ouders in dat hoofdstuk niet aan het woord komen. Omdat het boek voor een belangrijk deel bestaat uit het rubriceren van informatie die grotendeels in de anti-racisme monitor van de afgelopen jaren te vinden is, had Homan die ruimte beter kunnen gebruiken om dieper in de wereld van de Lonsdalers te duiken. Toch biedt het boek een interessante eerste inkijk in de wereld van de extreemrechtse jongerencultuur in Nederland. De centrale conclusie van Homan in het afsluitende hoofdstuk is echter mager: vooral meer jongerenwerkers aanstellen. Daarmee versmalt Homan het probleem tot de kleine groep Lonsdalers en gaat zij voorbij aan de vraag hoe de opkomst van Lonsdalers gezien moet worden als onderdeel van een brede tegencultuur, die steeds meer aan belang toeneemt. < [Maurice Swirc]
Zuiver op de graat Frans Kok en Tom van der Maas 152 pagina’s Van Gorcum, € 24,50
Generatie Lonsdale, Extreem-rechtse jongeren in Nederland Maaike Homan 174 pagina’s Uitgeverij Houtekiet, € 16,50
PM 18 / 1
et cetera <
Uw mening ChristenUnie I Beste redactie,
de ruimte. Passen die beter in het ‘onafhankelijke’ kader van PM? Dat zou bijzonder fundamentalistisch zijn. Peter van Dalen Houten
Niet goed nagedacht bij het artikel over zg fundamentalisme (foute term overigens) achterban ChristenUnie? Gewoon democratie, hoor. Blijkbaar vinden de stemmers een wending noodzakelijk! Succes met uw blad,
Naschrift: De Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie heeft het artikel voor publi catie gelezen. Op ons verzoek tot wederhoor is de fractie niet ingegaan. Wij hadden er graag plek voor ingeruimd.
Menno Doeven
ChristenUnie III Geachte redactie,
ChristenUnie II PM stelt een onafhankelijk vakblad te zijn voor de gehele publieke sector.Is dat waar? Ik las namelijk in PM van 21 december een artikel van Maurice Swirc over de vermeende fundamentalistische achterban van de partij waarvan ik lid ben, de ChristenUnie. Strekking van het artikel is: André Rouvoet oogt gematigd maar pas op, hij heeft een hele enge orthodoxfundamentalistische achterban. Om dat aan te tonen worden diverse lieden geciteerd die zich inderdaad met zaken bezighouden waar de ChristenUnie weinig mee op heeft, zoals een dame die spreekt namens de samenwerkende abortusklinieken in Nederland en een heer van een euthanasievereniging. Van enige wederhoor is geen sprake en deze lieden krijgen alle ruimte hun aantijgingen te etaleren. Uw redacteur weet tenslotte te melden dat André Rouvoet weliswaar niet de eindtijdverwachting zal inbrengen in de coalitiebesprekingen, maar wel allerlei immateriële zaken ‘omdat hij dat aan z’n achterban verplicht is’. Is PM het ook aan de ambtelijke achterban verplicht eenzijdige berichtgeving te verspreiden zonder hoor of wederhoor ? Onafhankelijk vakblad voor de publieke sector? Dit artikel zet een eenzijdig beeld neer waarbij geen ruimte is voor het woord van een ander: alleen de tegenspelers krijgen
Wat een ongelooflijk eenzijdig, ongenuanceerd en tendentieus artikel heeft Maurice Swirc in PM mogen zetten. De ChristenUnie is een voluit democratische partij, die hier wordt weggezet in de hoek waar je mensen met ideeën zoals Mohammed B verwacht. Volstrekt beneden alle peil. Het is misschien niet geheel toevallig dat op blz. 7 een column staat van de hoofdredactie, ooit namens D66 in de Kamer. We kennen deze partij als de partij die ondanks een beperkt aantal zetels de in het artikel genoemde ethische onderwerpen van een meerderheid in de Kamer wist te voorzien. Dat is democratie. Waar haalt deze auteur dan het idee vandaan dat de ChristenUnie daarin anders zou handelen en alle medelanders met andere opvattingen daarin te grazen zou nemen? En zouden CDA en PvdA dan helemaal geen wensen hebben? Ik verwacht van PM wel prikkelende stukken, maar niet ten koste van de waarheid. Vr. gr., Rien van Zetten
Wilt u ook reageren op een artikel in PM? Stuur dan een e-mail naar
[email protected]
Bijeenkomsten Jan Pronk over Jan Pronk
‘Europa dat zijn wij’
Oud-minister van Ontwikkelingssamenwerking en Vrom Jan Pronk loopt al meer dan dertig jaar mee in de politiek. Zijn wereld is verdeeld in aanbidders en haters. Zijn laatste wapenfeit, weggestuurd worden uit Soedan, zal niemand zijn ontgaan. Nu is hij terug in Nederland. Op zondagmiddag 21 januari is er in De Rode Hoed een vraaggesprek met hem. Over getuigenispolitiek en geloof in Den Uyl, over kracht en kwalen van de VN, over maakbaarheid en ministerschap.
Woensdag 24 januari vindt in Haarlem een debat plaats over de toekomst van Europa, met als titel: Europa, dat zijn wij. Het debat is het derde in een serie van vier debatten in verschillende steden. De debatreeks is een initiatief van het bureau van het Europees Parlement in Den Haag en het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP). Onderwerpen die deze avond worden aangesneden zijn het milieubeleid van de EU en de vraag hoe het verder moet met de Europese grondwet.
Wat De Volkskrant op zondag Wanneer Zondag 21 februari 2007, 16.00 uur Waar Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam Informatie en reserveren www.rodehoed.nl Toegang Gratis, wel reserveren
Wat Debat over de toekomst van Europa Wanneer Woensdag 24 januari 2007, 20.00 uur Waar De Philharmonie, Lange Begijnestraat 11, Haarlem Informatie en reserveren Anna Domingo,
[email protected] Toegang Gratis, wel reserveren PM 18 / 1
41
DE VERENIGING VOOR OVERHEIDSMANAGEMENT ORGANISEERT:
Het REURING!Café Een ontmoetingsplek voor vernieuwende mensen binnen de overheid. Thema: “Personalities in het openbaar bestuur”
Je persoonlijkheid neem je altijd mee. Je bent iemand en je staat ergens voor. Maar wat als jouw persoonlijkheid of die van een ander je in de weg komt te staan?
3 1 a g d te s e n huis s t w o u et N In h
r i u a n a j g Haa n e D
et
in h s e liti stuur a n e so Per nbaar b ope
REURING!Café richt zich op het informeel samenbrengen van ambtenaren. Zes avonden in 2006 en 2007 van 17.00 tot 18.30 (met borrel na)
r hee ast , g s os ni nb f en ij ui e e l q st e e e H or et Fr ter ho h r N k k in Ve nd ar Pe eke Br M ne Ba m) oor in d n n t T ië os Ja AZ centru .a. ar geh sno ( of M ste en a z aag r g u nH rd als e a D La iz 5, : W markt 0 uur ing s i 3 d i v 16. ier ele Riv en : beg p – e o l l is zika zaa shu mu Nut ur | : u e i 00 at loc 17. ng: a v aan
R REU
ING
!Ca
fés
lu zijn
cht
Het derde REURING!Café van dit seizoen wordt gehost door het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
ige
sh talk
ow
so
ve
Zij kunnen uit ervaring meepraten over de invloed van personalities in de ambtenarij en de politiek. '
2%52). #AFÏ
m F A # '
. ) 2 5 2% er rs
Onze gasten: •Mariënne Verhoef voormalig pSG van het ministerie van Financiën •Laurens-Jan Brinkhorst voormalig minister van Economische Zaken •Tineke Netelenbos waarnemend burgemeester Haarlemmermeer
ieu
ze
zak
e
an n, v
, vo
or
en
d
a oor
mb
ten
are
n
2 5 % 2 #AFm
Gastmuzikant van de Wizards of AZ: Jaap de Bruijn campagne manager GroenLinks.
Presentator: Mark Frequin
Meer informatie en aanmelden: www.vom-online.nl. Toegang alleen met (gratis) toegangsbewijs. Locatie: Het Nutshuis, Riviervismarkt 5, Den Haag / Zaal open: 16.30 uur / Aanvang: 17.00 uur precies!
Het volgende REURING!Café vindt plaats op woensdag 21 februari 2007.
Tot kijk bij REURING!
beau monde
Jan Willem Oosterwijk (JWO) treedt terug als SG van EZ. Per 1 maart wordt hij de nieuwe bestuursvoorzitter van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Tijdens zijn afscheidsreceptie in de Ridderzaal in Den Haag kreeg hij tot ieders verrassing de onderscheiding van Officier in de Orde van Oranje-Nassau uitgereikt.
Officier Oosterwijk Wat: Afscheidsreceptie Jan Willem Oosterwijk, SG van het ministerie van Economische Zaken Waar: Ridderzaal, Den Haag Wanneer: donderdag 11 januari van 17.00 tot 19.00 uur
EZ’ers Marhijn Visser, Irene Voskamp en Tjalling de Vries met BZ’er Arnoud Bader (vlnr). ‘Wij zijn het enige groepje onder de veertig.’
De echtgenote van JWO luistert toe terwijl haar man een lintje krijgt. Wist zij meer? Joop Wijn, minister en nog lang geen veertig, speldt de onderscheiding op het jasje van JWO. Het lintje kleurt goed bij de das van zoon Jannes. Wist Jannes ook meer? Een receptie is dé gelegenheid om weer eens met studievrienden in contact te komen. Jan Karel Bout (l) en Hendrik Jan Hamer werkten ooit met JWO op het ministerie van Financiën. Bout vertelt boeiend over Brussel. Zou Oosterwijk daar zijn ideeën over een nieuwe Europese politiek vandaan hebben? Kees Vijlbrief (l) van de Algemene Bestuursdienst kent JWO nog uit de tijd dat hij bij EZ werkzaam was. Samen met Peter van den Berg (ministerie van Financiën), die zichzelf omschrijft als ‘medebeheerder van het FESfonds’ is hij vol lof over JWO. Jammer dus, dat hij weggaat.
Mari Brabers (KPMG) is in gesprek met Niko van Niekerk (algemeen secretaris van de Ser). Van Niekerk kent JWO uit de straat. Zowel het ministerie van EZ als de Ser zijn immers op de Bezuidenhoutseweg gevestigd.
Marije Hulshof, directeur van de Consumenten autoriteit, praat met Marten van den Berg van EZ die de champagne liet staan voor een glas icetea.
Oud-minister Brinkhorst kwam persoonlijk afscheid nemen van JWO. Aan de gelaats trekken te zien is hij vergezeld van zijn vrouw, de moeder van prinses Laurentien.
Erik Jan van Kempen, directeur Algemene Politiek EZ en Steven van Weyenberg pl. dir. Europa en Jan Versteeg van AZ (vlnr) zijn bekenden van JWO. Zij vinden het leuk te zijn uitgenodigd voor zijn afscheid: ‘De tijd dat wij op recepties slechts als vulling dienden, is gelukkig allang voorbij.’
Bernadette van Buchem en Joke van der Toolen, collega en secretaresse van Oosterwijk, valt een ding op. ‘Er zijn zo weinig vrouwen aanwezig.’
De dochters van Oosterwijk, Willemijn (l) en Cato studeren pedagogiek in Amsterdam en water management in Delft. Zij hebben beiden geen enkele ambitie om ambtenaar te worden.
Gert Oosterwijk in gesprek met Mauk Tilanus (l). Op de vraag of hij jaloers is op de onderscheiding die zijn broer zojuist heeft gekregen, antwoordt Gert: ‘De Oosterwijks kennen geen jaloezie, als broer kan ik in alle subjectiviteit melden dat Jan Willem deze onderscheiding absoluut verdiend heeft.’
PM 18 / 1
43
[advertorial]
UITNODIGING aan alle jonge ambtenaren bij de rijksoverheid
‘
Vrijdag 2 februari a.s. ‘Last van de generatiekloof?’
De generatiekloof volgens Mei Li Vos
De vergrijzing slaat toe, ook binnen de overheid. Bestaan er generatiekloven? Zo ja, welke kansen of bedreigingen brengt dat met zich mee voor werkwijzen, cultuur en collegialiteit, maar vooral ook voor je eigen carrière? We vragen het aan Mei Li Vos, medeoprichter van het Alternatief voor Vakbond (AVV), Jannes Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter van Jong Financiën en Olaf Sleijpen, directeur Algemeen Financieel Beleid bij ABP.
‘Ik zie geen oorlog tussen de generaties op de departementen. Het gaat erom dat we ons ervan bewust zijn in welke situatie wij in de toekomst willen gaan leven. De leeftijd maakt dan in principe niets uit zolang je je maar tussen gelijkgestemden bevindt.’ Mei Li Vos is medeoprichter van het Alternatief voor Vakbond
’
Datum: 2 februari 2007 Tijd: 17.00 uur (aanvang programma 17.30 uur) Locatie: ’t Maliehuisje, Maliestraat 8, Den Haag Toegang is gratis! Wel graag even aanmelden. Meer informatie en aanmelden: www.pm.nl of stuur een mailtje naar
[email protected].
‘
De generatiekloof volgens Jannes Nieuwenhuijzen Kruseman ‘Eigenlijk zijn er twee kloven: een generatiekloof en een kwaliteitskloof. Hierdoor ontstaan er vier kwadranten. Daarin de juiste balans vinden, is toekomstgericht personeelsbeleid.’
’
Jannes Nieuwenhuijzen Kruseman is voorzitter van Jong Financiën
Een debatcafé speciaal voor jonge ambtenaren. Een plaats en tijd om de werkweek af te sluiten met jonge collega’s. Een moment om inhoudelijk geprikkeld te worden. Gastheer Bas van Werven, presentator bij BNR Nieuwsradio, ontvangt jonge ambtenaren, politici en bestuurders op de bank en praat na met een bobo achter de bar. Jonneke Stans (AZ), winnares van dé Cactus van het vorige café verzorgt de column. En natuurlijk voor de komische, maar kritische noot: de stamgasten! CactusCafé is voor ambtenaren t/m 35 jaar. Toegang is gratis op vertoon van de werknemerspas. Aanmelden via www.pm.nl.
