Handelingsgericht werken Deel 1: Recente ontwikkelingen & ervaringen Deel 2: Ouderbetrokkenheid Marnix Academie vrijdagmatinee 24/1/2014, 13.00 – 16.00 uur Noëlle Pameijer, school/kinderpsycholoog, SWV en SBO Annie M.G. Schmidt
1
Deel 1: Uitgangspunten? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Doelgericht werken en evalueren Onderwijs/opvoedbehoeften kind Ondersteuningsbehoeften leraren en ouders Wisselwerking en afstemming (integraal) Positieve factoren leerling, onderwijs & opvoeding Samenwerking ouders, leraren, kind, OW en JH Systematische werkwijze & transparantie
Gebaseerd op onderzoek, praktijkervaringen en beroepscodes 2
Mindmap HGW www.nto-effekt.nl
3
1
Wat leert onderzoek ons?
Marzano (2007; 2009; 2011) Ambitieuze doelen en effectieve feedback zijn belangrijke kenmerken van effectief onderwijs Meest effectieve professionals behandelen niet alle leerlingen hetzelfde, ze experimenteren bewust & doelgericht en evalueren hun aanpak systematisch 4
John Hattie (2012) Visible learning “Any classrooom; Anywhere” (PO VO MBO)
800 meta-analyses van 50.000 onderzoeken Interventies in het onderwijs die wel, een beetje en niet werken: ‘lijstjes’
5
Plaats onderstaande interventies in volgorde van effectiviteit Werken met niveaugroepen Doubleren Directe feedback: informatief – positief bekrachtigend Evaluatie a.d.h.v. toetsgegevens Kwaliteit instructie verhogen/directe instructie Het nieuwe leren (versus traditioneel leren) Klassen verkleinen Positieve leraar – leerling – relatie Ouders (in school) het ‘leren’ laten begeleiden Doelen samen met/door leerlingen stellen
2
1. Doelgericht werken Puzzelen met opbrengstgericht werken: wat zijn voor ons waardevolle opbrengsten?
•
Wat willen we bereiken met deze leerling (OPP) en deze groep (groepsplan)?
•
SMARTI (korte snelle) doelen: wat zien en horen we dan?
•
En wat betekent dit voor mij als leerkracht (doel)?
•
Effectieve feedback Power of Feedback (Hattie, 2009; 2011) 1. 2. 3.
Feed up (FU): waar willen we heen (doel): wat zien/horen/merken we dan? Feedback (FB): hoe dichtbij doel zijn we al? Feed forward (FF): hoe verder om dichter bij doel te komen? 8
2. Onderwijsbehoeften Gele boek, bladzijde 236: Handreiking voor alle leerlingen: deze leerling leert het best met/door/van/als …. Zoek de overeenkomsten! In deze groep hebben .. leerlingen een vergelijkbare handreiking OWB voor enkele leerlingen: wat heeft leerling nodig om doel te halen? Zijn deze leerlingen te clusteren (1 x 4 i.p.v. 4 x 1)
3
en dan pas de hulpzinnen -
-
Instructie die Opdrachten/leeractiviteiten/leeromgeving die … Feedback die … Leerkracht die.. Groepsgenoten die … Ouders die … Hoe past dit in groepsplan? Zijn er nog andere leerlingen die ook … ? Want dat wat goed is voor leerlingen met … is ook goed voor … Wenselijk haalbaar
10
Waarom onderwijsbehoeften?
Passend Onderwijs: wie is welkom in jouw groep? Joost: heeft ADHD, is hyperactief, heeft kenmerken van ODD, gaat discussies aan, ruzies in pauzes, ouders zijn erg druk, komen niet op besprekingen op school Joris: een energieke enthousiaste jongen, heeft behoefte aan autonomie, een leerkracht nodig die gedragsregels consistent hanteert, korte opdrachten, beweging tussendoor, toezicht pauze, ouders betrokken, werken beiden, hebben een herinnering nodig, dan komen ze op afspraken op school 11
3. Leerkracht/ouders doen ertoe Van behoeften kind ondersteuningsbehoeften: wat heb jij nodig om deze leerling/groep passend onderwijs te kunnen (of willen ?!) bieden? … kennis over … … vaardigheden om … … extra materiaal voor … … collega’s, IB, directie die … … extra handen in de klas in de vorm van … … een deskundige uit OW en/of JZ die … OSB’s verschillen sterk in een team 12
4
4. Afstemming & Wisselwerking
Dit kind, deze groep, leerkracht, school ouders (5x): stimulerend en belemmerend? Overzicht groep of leerling Inzicht: Hoe komt het nu dat …. ? Op flap (cirkels/pijlen):
Kind? Onderwijs? Opvoeding?
5. Aandacht voor positieve Sterke kanten kind, leraar, groep, school & ouders (5x): zoek ze, zie/hoor ze, benoem ze, schrijf ze op in GO en benut ze in GP of OPP (5x) Waarom? Realistischer beeld van kind, onderwijs, opvoeding Hogere doelen (sub)groep en leerling Verhoogt gevoel van competentie leerling, leerkracht en ouders motivatie neemt toe Samenwerking verbetert enorm Benutten in aanpak plan van aanpak heeft grotere kans van slagen
6. Samenwerken
Leerkracht/IB/directie: onderwijsprofessionals, verantwoordelijk voor onderwijs Ouders: ervaringsdeskundigen, verantwoordelijk voor opvoeding Kinderen hebben effectieve oplossingen! Gezamenlijk belang: leerling van school = kind van ouders Ouders borgen dit uitgangspunt! 15
5
Leerlingplan: samen aan de slag Nu kan ik Ik ga al …. …
Leerkracht helpt me door …
Ouders helpen door …
Straks kan ik …
Vriend/vr iendin helpt door …
Evaluatie 16
Met wie en wanneer kindgesprekken?
Alle leerlingen, een groepje of enkele?
Tips van leerkrachten:
Bereid het goed voor, scheelt veel tijd In pauzes, gym, crea (laat leerling kiezen) Als duo, stagiaire, klasse-assistent in groep is Voor en na school (kopje thee) Leerlingen borgen het! 17
7. Systematiek & transparantie HGW is meer dan formulieren GO en GP! Formulier is middel, geen doel Formulieren als houvast/geheugensteun Voorkom herhaling en overschrijven
Een HG formulier:
GO bij rapport GP voor vervanger en ‘lekker afvinken’
6
Effectieve feedback en HGW? Uitgangspunten HGW = Feed up!
Wat doe ik al? Tops? Succeservaringen? FB!
Wat kan meer HG? Hoe? Tips? FF!
1. Doelgericht werken 2. Onderwijsbehoeften Hulpzinnen OWB 3. Leerkracht doet ertoe Hulpzinnen OSB 4. Wisselwerking & afstemming 5. Positieve factoren 6. Samenwerken leerlingen & ouders 7. Systematiek en transparantie 19
Bronnen
Gele boek “HGW/schoolteam” JSW artikelen HGW (4x), kindgesprek/plan (3x) en HGW + OGW (1x)
Interview in LBRT (2011) Leraar 24: 4 x HGW Annie M.G. Schmidtschool (kindgesprek, groepsplannen, oudergesprekken)
20
Leerkrachten, leerlingen en ouders: samen sterk!
Deel 2: Ouderbetrokkenheid
Handelingsgericht Samenwerken 21
7
Waarom ouderbetrokkenheid?
Omdat (Marzano, 2007; Hattie, 2009):
Hoger welbevinden, betere leerprestaties en minder gedragsproblemen leerling op school Grotere tevredenheid ouders Docenten meer plezier in hun werk
Ouderbetrokkenheid is belangrijk kenmerk van succesvol passend onderwijs Communicatie is het sleutelwoord 22
Onderwijsondersteunend gedrag 1. Opvoedgedrag van ouders -
Op tijd naar bed/op school, gezond eten, verzuim Beleid TV en computer, lezen, bibliotheek, musea Achter schoolbeleid staan, docenten ondersteunen, zelfde gedragsregels op school en thuis
2. Betrokkenheid bij school -
-
Belangstelling tonen, leervorderingen volgen, goed gedrag op school waarderen, inzet voor school waarderen, complimenten Thuis extra oefenen, helpen met huiswerk en werkstuk Meedenken bij aanpak kind, kennis delen
3. Verwachtingen (OPP): hoog maar realistisch
23
Ouderbetrokkenheid
Ouderparticipatie versus ouderbetrokkenheid
1.0 = een richtingsverkeer
2.0 = twee richtingsverkeer
3.0 = samen ontstaan nieuwe inzichten 24
8
Activeren voorkennis!
Denk aan een constructief gesprek: wat maakte dat het zo goed ging?
Denk aan een moeilijk gesprek: wat maakte dat het zo moeizaam ging? 25
10 Aandachtspunten Communicatie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Gemeenschappelijk belang Eigen rollen school en ouders Doelen: wat streven we samen na? Wat gaat juist goed? Gedrag school kan anders zijn dan thuis Kinderen erbij betrekken Samen analyse maken Wat hebben kind en ouders nodig (behoeften) Route van school Goede afspraken
26
1. Gemeenschappelijk belang
Dat het goed gaat met kind/leerling: welbevinden, motivatie en leren Dus samen i.p.v. tegen Ouders en school op 1 lijn: vermijd loyaliteitsprobleem of ‘kansen’ voor leerling 27
9
2. Eigen rollen Ouders en school gelijkwaardig Eigen verantwoordelijkheden:
Ouders ervaringsdeskundigen; opvoeding Docenten onderwijsprofessionals; onderwijs Leerling centraal: eigen oplossingen?
Heldere verwachtingen over en weer: wat kan wel/niet (en waarom)
28
3. Doelen
Gesprek: waarom, met wie, hoe lang? Hoe duidelijker doel, hoe minder misverstanden. Zoals: samen
Analyse van de situatie Formuleren doelen leerling, onderwijs en/of opvoeding Onderwijs- en ondersteuningsbehoeften: wat is nodig om de doelen te behalen? 29
4. Het positieve
Problemen helder, maar ook: wat is positief van leerling, onderwijs en opvoeding? Uitzonderingen (wanneer wel …) Talenten en interesses Eerlijke kijk op de situatie Oplossingen Complimenten
30
10
5. Gedrag thuis anders
Gedrag thuis anders dan op school Thuis is 1 op 1 School is 1 op 8 Andere situaties en relaties Voorkom welles – nietes Ga samen in gesprek: wat maakt dat … Hoe benutten we dat wat werkt? 31
Wat vinden leerlingen er zelf van (Colpin, 2011)?
Fijn als: Positieve informatie Betrokken bij met wie wat bespreken Gesprek leidt tot ondersteuning Niet fijn als: Privacy geschonden Gesprek leidt tot straf
32
6. Leerlingen betrekken
Geef leerling er grip op en betrek hem/haar; wat bespreek je met wie en waarom? (bewaak privacy) Wat zal ik je ouders vertellen en vragen? Tips voor ouders voor gesprek met kind over school
33
11
Opdracht
Doorloop de eerste 6 richtlijnen Heb je een mooi voorbeeld? Vertel! Wat zou je in een volgend gesprek anders doen? Wat zou je dan zeggen of vragen en hoe? 34
7. Van analyse naar doelen
Wisselwerking leerling, onderwijs en opvoeding: wat gaat goed en wat moeizaam? Samen bespreken: doel
Dat wat sterk is, uitbouwen? Dat wat zwak is, aanpassen? 35
8a. Onderwijsbehoeften leerling Wat heeft leerling nodig om doelen te halen? - Instructie/uitleg die … - Opdrachten/materialen die … - Leeromgeving die … - Feedback die … - Docent die… - Groepsgenoten die … - Ouders die ...
12
8b. Ondersteuningsbehoeften Van onderwijsbehoeften leerling ondersteuningsbehoeften: wat hebben docent en ouders nodig om deze leerling deze aanpak te kunnen bieden? -kennis over … -vaardigheden om … -ondersteuning bij/met/door/van … 37
9. Route van school: houvast
Voor alle leerlingen Voor leerlingen die extra begeleiding nodig hebben Ouders en school zo vroeg mogelijk in gesprek Samen traject in: als … dan …, maar als niet … dan … (stappen inzichtelijk) 38
10. Afspraken
Afspraak is: OK, ik ga … Wat wel en wat niet Wie doet wat, waarom, hoe en voor wanneer (5x)? Schrijf op Neem mee naar volgende afspraak Evaluatie: is het ons gelukt? 39
13
Meer weten? Samen Sterk: Ouders & School! (HGW ouders, Pameijer, 2012) Passend Onderwijs Magazine, sept 2013 Voor onderbouw: HJK okt en nov 2013 JSW november 2013 40
14
