Handelingsgericht werken in de klas & samenwerken met ouders Nationale Dyslexie Conferentie 3 april 2013, Ede Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog, SWV Annie M.G. Schmidt te Hilversum 1
Doel en opzet
Aandachtspunten dyslexie:
HGW – cyclus binnen de groep (nivo 1 & 2) Individuele aanpak (nivo 3) Rol van de ouders 2
HGW in de klas: 7 uitgangspunten 1.
2.
3.
4.
Doelgericht werken aan lezen/spelling en systematisch evalueren Onderwijs/opvoedbehoeften kind (OWB): wat heeft leerling nodig om met plezier te leren lezen/spellen? Leraar doet ertoe! Ondersteuningsbehoeften: wat heeft hij nodig om deze leerling kwalitatief goed lees/ spellingsonderwijs te bieden? Wisselwerking: hoe stemmen we af op OWB zodat kind profiteert van onderwijs in groep en extra begeleiding?
Vervolg uitgangspunten 5. Hoe benutten we positieve van kind, school en ouders om leesplezier te verhogen en ontwikkeling lezen/spellen te optimaliseren? 6. Constructieve samenwerking tussen leraren, kind & ouders en begeleider: samen sterk! 7. Systematiek & transparantie (planmatig werken) Gebaseerd op onderzoek en 15 jaar praktijkervaring
Meta analyses John Hattie: boven 0.4 = zeer effectief, tussen 0.0 en 0.4 = licht effectief; onder 0.0 = negatief effect Interventie
Effectiviteit
Directe gerichte feedback: informatief – positief bekrachtigend
1.13
Kwaliteit instructie verhogen
1.00
Evaluatie a.d.h.v. toetsgegevens
0.90
Inzicht in eigen schoolprestaties
0.73
Positieve relatie leraar - leerling
0.72
Ouders (in school) het leren laten begeleiden
0.55
Doelen samen met/door leerlingen stellen
0.52
Werken met kleine instructiegroepen
0.49
1 – zorgroute
HGW‐ cyclus op groepsniveau: alle leerlingen
groepsplan 5. Opstellen groepsplan
& waarnemen
6. Uitvoeren
Groepsbespreking
1. GO bijstellen Evalueren 2a. Doelen komende periode 2b. Signaleren leerlingen die extra begeleiding nodig hebben
Leerlingen
realiseren
Groepsobservatie
begrijpen
Leerling‐ bespreking
4. Clusteren leerlingen met onderwijs‐ behoeAen
plannen
vergelijkbare
3. Benoemen van hun onderwijsbehoeAen
Extra ondersteuning: leerkracht, IB, ouders & dyslexie – expert 6
HGW - cyclus
Preventief: bij eerste signalen intensiveren Doel = bij groep houden (convergente differentiatie) Preteaching groepsinstructie verlengde instructie + gerichte feedback Doel (wat, waarom) & hoe: ik doe het, wij doen het, jullie doen het, je doet het alleen
7
HGW- cyclus
Duo’s sterke en zwakke lezer/speller: zelfde interesse of talent Sterke vakken: stimuleren en benutten Niet teveel zelfstandig werken
8
Overdracht: niet ‘blanco’
Van groep groep en van PO VO:
Dyslexie (of lees/spellingsproblemen) Positieve kenmerken leerling & ouders Dat wat werkt (niet opnieuw wiel uitvinden) Tip van leerling en tip van ouders
Kennismakingsgesprek nieuwe leerkracht/mentor, ouders en leerling 9
Groepsoverzicht: zicht op groep Cito’s (HGW/ OGW)
Scores TL, BL, SP, R & toets analyses
I (20%)
-
II (20%)
-
Stimulerende factoren kind, onderwijs, opvoeding
Belemmerende factoren kind, onderwijs, opvoeding
Hoe leert deze leerling het beste ( 1zin; de handreiking)?
III (20%) IV (20%)
-
V (20%)
-
10
Groepsplan: grip op de groep Subgroep 1 (intensief aanbod of arrangement): leerlingen die meer instructie/oefening nodig hebben om doelen te halen (nivo 2) Zeer intensief (nivo 3)
Subgroep 2 (verdiept aanbod of arrangement): leerlingen die minder instructie/oefening en meer verrijking/ verdieping nodig hebben Zeer verdiept
GROEPSPLAN
Basisaanbod of arrangement: doelen en aanpak voor hele groep (nivo 1)
7 aandachtspunten individueel plan (nivo 3)
Planmatig werken Belang van onderlinge afstemming en samenwerking Rol begeleider, leerkracht, kind & ouders 12
1. Plan gebaseerd op analyse? Van Overzicht & Inzicht
Onderwijs +-? Doel
naar Uitzicht: wat is nodig om doelen lezen/spellen te behalen?
Kind +-? Doel
Opvoeding +-? Doel 13
Onderwijs/opvoedbehoeften Wat heeft leerling nodig om lees/spellingsdoel (vaardigheid of kennis) te behalen, - Instructie die … - Opdrachten/leeractiviteiten die … - Feedback die … - Leerkracht die.. - Groepsgenoten die … - Ouders die ... - Dyslexie behandelaar die …
14
2. Heldere doelen?
Zonder doelen, geen evaluatie en geen feedback (Hattie: 1.13)! SMARTI? Ambitieus (OGW) Kleine snelle doelen (Marzano): wat zien en horen we als doel is behaald? Samenhang lange en korte termijn?
15
3. Aansluiting bij lees/ spellingsonderwijs?
Sluit plan aan bij instructie leerkracht en methode? (ingebed in groepsplan) Is effectieve instructie & leertijd in groep behouden? Goede kwaliteit instructie en (ICT) materialen? Geen “dwaalwegen”? Is voldoende oefentijd ingeroosterd?
16
4. Rol leerkracht?
Is leerkracht actief betrokken bij plan? Is plan afgestemd op zijn werkwijze? Blijft hij verantwoordelijk voor lees/ spellingsonderwijs (regie)? Wordt dubbelleren voorkomen? Ervaart leerkracht effecten van plan? 17
5. Rol kind?
Leert kind van & met andere leerlingen? Is leerling actief betrokken bij opstellen, uitvoeren & evalueren plan? Is het ook zijn plan (eigenaarschap)? Sluit plan aan bij talenten & interesses? Is het positief geformuleerd? Zin in? 18
Kindplan: samen aan de slag! Nu kan/ Ik ga weet ik al … …. Straks kan/weet ik ook … Evaluatie …
Leerkracht Ouders helpt met … helpen door …
Vriendje; digitaal hulp middel …
19
6. Ouderbetrokkenheid? Effect ouderbetrokkenheid op leerling (Marzano; Hattie: 0.55): - Hoger welbevinden op school - Betere leerprestaties - Minder gedragsproblemen En: grotere tevredenheid ouders En: leerkrachten meer plezier in werk 20
Schoolsucces & rol ouders 1.
Onderwijsondersteunend gedrag - -
2.
Betrokkenheid ouders bij school -
- -
3.
TV, computer, lezen, bibliotheek, museum Achter schoolbeleid staan, leraren ondersteunen
Belangstelling tonen, vorderingen volgen, inzet school waarderen, complimenten geven Helpen met huiswerk, thuis extra oefenen Komen op gesprekken, meedenken bij aanpak kind
Verwachtingen van ouders: hoog maar realistisch 21
Rol ouders bij plan?
Zijn ouders actief betrokken bij opstellen, uitvoeren en evalueren plan? Is hun ervaringsdeskundigheid benut? Sluit plan aan bij hun krachten? Wat hebben ze nodig om bij te kunnen dragen aan plan; wat zijn hun ondersteuningsbehoeften?
22
7. Evaluatie?
Is met kind, leerkracht en ouders afgesproken: hoe, wanneer & wie de vorderingen monitoort en evalueert of doelen behaald zijn (Hattie: 0.73)? Successen samen gevierd? Als doelen behaald, dan … Als doelen nog niet behaald, dan … 23
Effectieve feedback
1.
2.
3.
Feed up (FU): waar willen we heen (doel): wat zien/horen/merken we dan? Feedback (FB): hoe dichtbij doel zijn we al? Feed forward (FF): hoe verder om dichter bij doel te komen? 24
!"#$#%,(#),($'%(#)*"+# &" &!
!"#$#%
% $
()*+),-+.-,./.*-01.2.*-3.43,)*3.4516.
#
()*+),-7.,./.*-01.2.*-3.43,)*3.4516.
" ! &
"
'
#
&$'%(#)*"+# 25
!
Bronnen?
Pameijer e.a.: HGW voor schoolteams (2009, gele boek) www.acco.be voor downloads Hattie & Timperly (2007). Effectieve feedback Hattie (2011). Visible Learning Marzano (2009). Wat werkt in onderwijs? 26
