Succesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer

Onderzoek Ouderbetrokkenheid

V.U. : Lieve Van Daele, Grote Markt 1, 9100 Sint-Niklaas

Succesvol samenwerken met ouders Bundel in te kijken in de leraarskamer http://flob.sint-niklaas.be

ONDERZOEK GOK-PROJECT ELLEN DE BRUYNE STAGIAIR FLANKEREND ONDERWIJS SINT-NIKLAAS STAGEBEGELEIDSTER: KATLIJNE HANSSENS [email protected]; [email protected]

INLEIDING Beste lezers Als stagiaire aan de dienst flankerend onderwijsbeleid stadsbestuur Sint-Niklaas heb ik tijdens mijn stage een GOK-project uit het GOK-projectenfonds onder de loep genomen. Dit project heeft een nauw samenwerkingsverband met Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen vzw, afdeling Sint-Niklaas. Tijdens het project krijgen een tiental scholen ondersteuning inzake ouderbetrokkenheid, beeldvorming bij het schoolteam, vereenvoudigde communicatie en kleuterparticipatie. De onderzoeksvraag luidde: “de succesfactoren en knelpunten van het project in beeld brengen en deze in de vorm van een eindproduct te communiceren naar alle basisscholen in de stad”. De onderzoeksopdracht werd in drie fasen opgezet: een interview met de scholen uit het project, een aantal observaties van het project, een tussentijdse evaluatie waarin de resultaten werden teruggekoppeld en tenslotte een algemene presentatie. De bondige samenvatting van de onderzoeksbevindingen kan u in deze bundel nalezen. Met vriendelijke groeten, Ellen De Bruyne

INHOUD SAMENVATTING BEVINDINGEN ONDERZOEK 1

Communicatie ............................................................................................................................. 2

2

Voordelen ouderbetrokkenheid .................................................................................................. 2

3

Ouders ......................................................................................................................................... 3

4

Lagere school ............................................................................................................................... 3

5

Schoolteam .................................................................................................................................. 4

6

Haalbaarheid activiteiten ............................................................................................................ 4

7

Openheid en visie ........................................................................................................................ 5

8

Evaluatie en/of denkproces......................................................................................................... 5

9

Samenwerking en ervaringsuitwisseling binnen en tussen scholen ........................................... 6

1

1 

Communicatie Tips: o o

o

Communicatie vereenvoudigen door het aanpassen van pictogrammenbeleid en brieven. Ouders persoonlijk aanspreken.  Beste manier voor uitnodiging.  Mondelinge boodschappen altijd gebruiken! Veel informele contacten onderhouden.  Belang van schoolpoortcontact!



Citaten: o “Elke les is een taalles.” o “Moeilijk om glashelder, begrijpelijk en ondubbelzinnig (schriftelijk) te communiceren.”



Bedenkingen: o De Nederlandse taal wordt ervaren als grootste struikelblok in het stimuleren van ouderbetrokkenheid. o Verbazing hoe snel er misverstanden ontstaan door te communiceren met mensen. o Er wordt al heel veel gedaan rond communicatie in de scholen.  Goede bedoelingen volhouden.  Het is telkens opnieuw beginnen, waarbij het organisatorische niet evident is. Blijven aanspreken: schriftelijk EN mondeling Schoolpoortcontact springt er boven uit qua effectiviteit!

2

Voordelen ouderbetrokkenheid



Effecten: o Betere begeleiding van het kind thuis. o Ouders tonen waardering aan hun kind door aanwezig te zijn. o Ouders hebben minder schroom om naar school te komen. o Samenhorigheidsgevoel bij ouders: ouders spreken elkaar aan en/of bekijken elkaar anders.



Tips: o o o o



Leerkrachten kunnen tips aan ouders meegeven. Ouders kunnen reflectie opwekken bij leerkrachten. Ouders maken persoonlijke reclame bij andere ouders. Op voorhand weten wat ouders afkeuren of wat ze niet begrijpen en daarop inspelen.

Citaten: o Wanneer ouders al eens aan iets hebben deelgenomen, voel je dat dit een andere relatie is dan ervoor. o De reacties van ouders geeft een gevoel dat wat gedaan wordt belangrijk is. o Ouders en kinderen gelukkig zien, geeft een goed gevoel. o Ook al zijn het maar een paar ouders die het mee hebben, zij kunnen het doorgeven aan andere ouders. Ouders

school + ouders + kinderen = 1 School

Kinderen

2

3

Ouders



Belang van onderwijs bijbrengen: o Waarom is het belangrijk dat het kind op tijd in de klas is? o Ouders laten zien wat er in de school gebeurt: een correct beeld geven van de kleuterschool en lagere school.



Effecten: o Bepaalde ouders komen vaker naar school dan ervoor. o Ouders kennen de school en kunnen terecht op de school. o Ouders hebben duidelijk meer aandacht voor activiteiten die er doorgaan.



Tips: o

o



De drempel van de school verlagen, kan pas wanneer je weet welke drempels er leven bij ouders.  Voorbeelden van drempels:  Niet alle ouders weten hoe een schooldag verloopt.  Over de speelplaats wandelen en een leerkracht aanspreken.  Ouders een veilig idee geven.  Waar zijn ouders blij om en waar hebben ze het moeilijk mee?  Wat gaat er gebeuren, wanneer en wat wordt daar van ouders verwacht?  Zich in de rol van de ouders inleven en ermee rekening houden.  Als leerkracht de reflex hebben om zich af te vragen of de verwachtingen haalbaar zijn.

Bedenkingen: o Hoe denken ouders over onderwijs?  Hoe interpreteren ouders zaken die ze op school zien?  Wat in het onderwijs gebeurt, is soms zo complex dat je dit niet zomaar goed kan overbrengen door mensen er naar te laten kijken. Nadenken over wat belangrijk is om naar ouders te brengen en op welke manier dit best gedaan wordt.

4

Lagere school

 

Ouderbetrokkenheid doortrekken naar de lagere school: de volledige school erin betrekken. Tips: o Vergeet niet als je met leerkrachten lager onderwijs werkt dat zij ook recht hebben om hetzelfde proces door te maken als in de kleuterschool. o Waakzaam zijn om dingen te verankeren in de schoolwerking. o Schooleigen ideeën opbouwen.  Zoeken naar wat past bij de school.  Enten op de behoeften en werking van de eigen school.  = op maat van de school bepalen.



Bedenkingen: o Weerstand ondervinden scholen iets meer in de lagere school in vergelijking met de kleuterschool. o Veel leerkrachten zijn er zich niet van bewust dat ze veel dingen spontaan doen.  Denken dat ze altijd “grootse” zaken moeten ondernemen.  Kleine dingen maken dat je aan dat groots werkt. Bewustwording proces schoolwerking Kloof ouderbetrokkenheid kleuterschool en lagere school overbruggen 3

5

Schoolteam



Tips: o Zich kunnen inleven in de situatie van kinderen. o Keuze laten aan leerkrachten zodanig dat zij zich veilig voelen:  Leerkrachten zoveel mogelijk ondersteunen en helpen. Daardoor voelen de leerkrachten zich een stuk gesteund en kunnen ze in dezelfde richting gaan.  Leerkrachten hebben het niet altijd gemakkelijk als ouders weerstand bieden of kritiek geven. o Draagvlak groter dan een kernteam maken:  Samen nadenken over de GOK-werking.  Ouderbetrokkenheid en het creëren van een draagvlak is een proces dat samen wordt afgelegd.  Actief meewerken en brainstormen, bespreekbaar maken, engageren.  Niet enkel praktische uitwerkingen maar ook mentaal draagvlak (draagkracht).   Brengt meer gewicht in de schaal en je kan meer bereiken. o De visie, het denken van de school oefenen bij jonge leerkrachten die in de school starten.



Citaten: o Openstaan voor enerzijds de problemen die er zijn en anderzijds een stuk op weg gaan om dat tegemoet te komen. o Mensen kunnen elkaar warm maken om iets te organiseren. o Steeds opfrissen van de GOK-pijlers in het schoolbeleid. Weten waar je als school staat. o Elke keer je de deur openzet, is dit een bijdrage aan de school.



Bedenkingen: o Veranderingen inbrengen, vergt veel energie. o Er is een openheid van leerkrachten nodig om ouders in de klas uit te nodigen. o Voor veel leerkrachten is aan de schoolpoort staan nog een drempel. o Het schoolteam voldoende tijd geven. Visie en doelstellingen blijven kaderen en herhalen + eigen visie genegen blijven  Deze moet eigen aan de school worden!  Een blijvende werking!

6 

Haalbaarheid activiteiten Tips: o

o o 

Het goede moment eruit kiezen en tijd geven zodat iedereen er achter kan staan.  Zowel stilstaan bij praktische als inhoudelijke aspecten.  Best één activiteit om de 6 weken plannen zodat dit voor ouders niet te belastend wordt. Sommige ouders kunnen ‘s avonds niet naar school komen, anderen overdag niet.  Activiteiten zowel overdag als ‘s avonds organiseren. Ouders bereik je het best wanneer ze hun kind bezig kunnen zien in de klas.

Bedenkingen: o Midden zoeken tussen acties die vooropgesteld worden en gewone schoolactiviteiten. o Uitdaging om ook ouders bij de voorbereiding te betrekken. o Bij de planning rekening houden met voorstellen van de ouders:  Inzicht krijgen welke activiteiten ouders aanspreken.  Variatie in activiteiten brengen: niet alle ouders zijn geïnteresseerd in hetzelfde. o Afwegen of je het koppelt aan iets pedagogisch of gewoon een moment laat zijn. Haalbaarheid planning en soort activiteit afwegen zowel bij leerkrachten als bij ouders 4

7 

Openheid en visie Tips: o

o

o

Team betrekken in opstellen visie en duiden ervan:  Het team moet het uitvoeren.  Blijven oefenen en herhalen.  Moet gedragen worden. Schooleigen blijven werken:  Eenduidige visie.  Visie concreet uitwerken.  Visie communiceren en blijven herhalen. Nood evenwicht visie en openheid?  Heb de durf om de visie te duiden.



Citaat: o “Relatie ouders-school is een relatie die op den duur door beide partijen bepaald wordt”.



Bedenkingen: o Evenwicht nodig tussen openheid van de school naar ouders toe en het stellen van grenzen:  Openheid van team nodig om ouders in de klas te laten komen.  Evenwicht in de mate waarin ouders betroken kunnen worden in de schoolwerking: niet de bedoeling dat ouders zich bezig houden met de schoolorganisatie. o Van elkaar willen leren. Schooleigen visie Vertolken van de visie in de school Evenwicht in openheid zoeken

8

Evaluatie en/of denkproces



Manier: o Personeelsbevraging en/of ouderbevraging. o Een aantal scholen evalueren zeer systematisch en sturen hun werking bij. o Een ander aantal scholen zitten ook in een dergelijk denkproces maar houden dit niet systematisch bij.



Tips: o o



Niet laten ontmoedigen als iets niet zo geslaagd is als gehoopt. Voor leerkrachten is het zeer belangrijk dat je alles eens op een rijtje zet:  Met wat zijn we bezig? Waar staan we al? Wat kunnen we nog verder doen?

Bedenkingen: o Aantal ouders en welke ouders je bereikt bij een activiteit is zeer onvoorspelbaar. o Ook andere scholen worstelen met dezelfde problemen. Welke doelgroep bereiken we? Welke ouders bereiken we? Herhalen we dit? Welke stappen kunnen we ondernemen om bepaalde ouders er zeker bij te hebben? Meetbaar maken!

5

9 



Samenwerking en ervaringsuitwisseling binnen en tussen scholen Effecten: o Stimulans:  Breder gaan nadenken.  Bevestiging dat je goed bezig bent.  Gevoel ‘we zitten er niet alleen op te kauwen’.  Leuke en bruikbare tips. o

Elkaar inspireren:  Concrete voorbeelden.  Ideeën bij elkaar overbrengen:  "Bij ons lukt dit niet, hoe komt het dat dit bij jullie wel lukt?"

o

 Belangrijke input

Bedenkingen: o Samenbrengen van scholen = bezorgdheid die moet blijven verder gaan o Expertise die scholen hebben ernstig nemen.  Tegelijkertijd: vrijheid  Uit expertise van anderen zaken schooleigen maken die relevant zijn. Samenwerking = versterking van de werking Werkelijke kracht van het project!

CONTACTGEGEVENS Meer informatie bij het flankerend onderwijsbeleid en Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen. Katlijne Hanssens Cel flankerend onderwijsbeleid - Dienst onderwijs Grote Markt 1 9100 Sint-Niklaas Tel: 03 760 91 35 http://flob.sint-niklaas.be [email protected]

Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen vzw Knaptandstraat 44 9100 Sint-Niklaas Tel: 03 777 12 14 Fax: 03 777 12 14 www.samenlevingsopbouw.be [email protected] [email protected] [email protected]

6