Nota Ouders zijn partners Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie in onderwijs

Tussenevaluatie Nota Ouders zijn partners Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie in onderwijs

"Betrokkenheid is bereidheid je een beetje in elkaar te verdiepen. Dat is eigenlijk alles"

Uitspraak van een schooldirecteur

Directie S&B November 2012

1

INHOUD 1. Inleiding en samenvatting 1.1 Visie in Ouders zijn Partners 1.2 Leeswijzer en opbouw evaluatie 2. Tussenstand uitvoering 2.1 Op stadsdeelniveau 2.1.1 Toelichting per actie 2.2 Op buurt en (brede)schoolniveau 2.2.1 Toelichting per actie 3. Sterke punten bij de uitvoering 4. Uitdagingen 5. Tot slot

Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4

Structuur organisatie en uitvoering ouderbetrokkenheid e Verslag 2 bijeenkomst Ouderplatform ZO Verslag communicatietrainingen Verslag Oudereducatie

2

1. Inleiding en samenvatting Voor u ligt de tussenevaluatie van de beleid- en uitvoeringsnota Ouders zijn Partners. Dit plan is in maart 2012 door de stadsdeelraad met vastgesteld. Uw raad heeft bij deze vaststelling aangegeven de uitvoering aandachtig te zullen volgen. Daarbij hebt u een tussentijdse evaluatie rond de jaarwisseling gevraagd. Met deze notitie komen we tegemoet aan deze wens. We geven hieronder een volledig beeld van de stand van zaken. De uitvoering van het plan is gestart in mei 2012. In deze rapportage vindt u de stand van zaken na het eerste half jaar. Belangrijke opbrengsten De uitvoering van het plan is gestart in mei 2012. In deze rapportage vindt u de stand van zaken na het eerste jaar. Conform het plan zijn we op verschillende niveaus aan de slag gegaan: op beleidsniveau hebben we onze visie en strategie geformuleerd. We hebben daarnaast de regie opgepakt. Op wijkniveau hebben we verschillende activiteiten vanuit de (brede)buurt school gepland of uitgevoerd. Op schoolniveau hebben we verschillende trainingen en cursussen georganiseerd en uitgevoerd. Het thema communicatie met ouders heeft op alle niveaus een centrale een centrale plek ingenomen. Voor alle uitgevoerde acties zijn tussentijdse evaluaties beschikbaar. De kernbegrippen van de uitvoering zijn: laagdrempeligheid, maatwerk en partnerschap. In alle evaluaties zien we wederom het resultaat van deze principes: alle uitgevoerde activiteiten worden door ouders en leerkrachten hooggewaardeerd. Een andere belangrijke verdienste van de afgelopen periode is de participatie van ouders in de beleidsvorming. Conform de doelstellingen in de nota hebben we een ouderplatform gestart: Ouderplatform Zuidoost. Het platform is twee keer bij elkaar gekomen. Tijdens deze bijeenkomsten hebben we een aantal belangrijke onderwerpen besproken. In het 1 LOZO van februari 2013 zullen we een adviesrapport van het platform presenteren. De positieve en bindende kracht van het Ouderplatform is overigens niet onopgemerkt gebleven: één van de grote schoolbesturen heeft aangegeven samen te willen werken met het ouderplatform rond de thema partnerschap. Een andere bijzondere ontwikkeling is de aanstelling van HBO-ouderconsulenten binnen Swazoom. Deze functionarissen hebben de taak gekregen de doorgaande lijn ouderbetrokkenheid vanaf groep drie van de basisschool (na de Voor- en Vroegschoolperiode) op te pakken. Er zijn momenteel zes HBO-ouderconsulenten actief. We zijn bezig om dit aantal nog verder uit te bereiden. De financiële bronnen zoeken we in de bestuursafspraken Rijk-G42 waarin ouderbetrokkenheid, naast meer leertijd, als een van de prioriteiten wordt aangegeven. Voor de realisatie van de bestuursafspraken heeft de gemeente Amsterdam middelen vanuit het Rijk ontvangen. Voor het zomerreces zullen we u over de uitkomsten van "uitzoekactie" uitgebreid informeren. Wat betreft de bestuursopdracht over de informatievoorziening voor ouders over onderwijs hebben we de Opvoedpoli Zuidoost een opdracht gegeven een ouderinfopunt op te zetten. Het infopunt, omgedoopt als de Schoolpoli is in november gestart.

1 2

De geanonimiseerde notulen van het ouderplatform zijn nu beschikbaar Bestuursafspraken 2012-2016 tussen het Rijk en Amsterdam

3

Opbrengsten samengevat Regie, coördinatie en participatie in beleidsvorming
Het traject ouderbetrokkenheid heeft een duidelijke visie en structuur;
Het Ouderplatform Zuidoost is functioneel.
Er zijn HBO-opgeleide ouderconsulenten aangesteld. We zoeken momenteel structurele middelen voor uitbreiding; Communicatie en partnerschap
De training voor onderwijspersoneel communicatie met ouders is gestart; twee scholen hebben de training gevolgd; de derde school is in voorbereiding;
Negen scholen hebben aangegeven in 2013 ook een training te willen volgen; Informeren van ouders over onderwijs
De pilot Infopunt onderwijs (de schoolpoli) is gestart;
Brede informatie bijeenkomsten zijn gepland (in samenwerking met Buurtschool Kansrijk, zelforganisaties en kerken )
Oudereducatie bijeenkomsten (Thuis Leren Leren) zijn gestart.
Oudermentor projecten op schoolniveau zijn gestart.

4

1.1 Nota Ouders zijn Partners in vogelvlucht Doel Ons doel met dit plan dit plan is het stimuleren en vergroten van ouderbetrokkenheid in school en thuis. Van ouders wordt immers verwacht dat ze zich meer bemoeien met de school en de schoolresultaten van hun kinderen. De verwachting is dat kinderen van betrokken ouders hogere schoolresultaten behalen. Dit leidt tot minder schooluitval. Definities Ouderbetrokkenheid hebben we gedefinieerd als een term die wordt gebruikt om de steun en hulp van ouders bij de leerontwikkeling van hun kind te duiden. Ouderparticipatie wordt meestal gebruikt om de hulp van ouders bij de activiteiten op school te duiden. Zowel formeel via de medezeggenschapraad (MR) als informeel (door oudergroepen en/of handen spandiensten). Visie en uitgangspunt Ouderbetrokkenheid is een belangrijk onderdeel van een integrale aanpak van schoolontwikkeling. Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie zijn relevant voor de school zolang het kan helpen om het kind een beter schoolresultaat te geven. In deze visie staat het kind centraal. Verder Ouders moeten de krachten bundelen en de school waar nodig ondersteunen en helpen. Dit kan in de vorm van het ‘lidmaatschap’ van een oudergemeenschap, een ouderverband of een oudernetwerk. Ouders moeten het onderwijs helpen en ondersteunen zonder de autonomie van de school aan te tasten. Voorbeelden zijn het ouderplatform ZO en ouderbelangenorganisatie Parents United.

1.2 Leeswijzer en opbouw Deze tussenevaluatie is als volgt opgebouwd. Als eerste komen de acties op het stadsdeelniveau aan de orde (strategie, visie, beleid en coördinatie). Kort worden de stand van zaken interventies toegelicht, bijvoorbeeld de realisatie van het infopunt onderwijs als pilot (de schoolpoli) Vervolgens gaan we in op de acties op buurt (brede)school niveau. Ook op buurtniveau hebben we belangrijke vorderingen geboekt. Een voorbeeld is de teamtrainingen over communicatie met ouders. De tussenevaluatie wordt op basis van het projectbladen uit de nota gegeven. Dit maakt de vergelijking van de voorgenomen actiepunten en de stand van zaken praktischer. Als laatste komt het slotwoord aan de orde.

5

2. Tussenstand uitvoering 2.1 Op stadsdeelniveau Strategie, visie, beleid en coördinatie De voorbereiding van de uitvoering is in april gestart. In de tabel hieronder wordt een overzicht gegeven van de taken en resultaten op stadsdeelniveau zoals die in de nota 3 “”Ouders zijn Partners” zijn opgenomen. nota is op In een toegevoegde kolom wordt kort en bondig de stand van zaken aangegeven. In de toelichting geven we verder aanvullende, inhoudelijke informatie over een aantal gevorderde trajecten. Overzicht strategische doelen Stadsdeelniveau Trekker Actie

Doel

Wanneer

Resultaat

Stadsdeel

Ontwikkeling visie, beleid en regie

Zichtbare sturing vanuit stadsdeel

december 2011

Beleidsnota/ uitvoeringsplan

SD

Projectgroep Ouderbetrokkenheid Bevordert informatiestroom en interactie sdoudersonderwijs

Draagvlak beleid Samenwerking

2012

1. Ouders goed informeren over schoolkwesties 2. Ouders bij het beleidsproces betrekken

2012

Projectgroep samengesteld / werkplan klaar 1. OnderwijsInfopunt Ouders ZO

SD

SD

Campagne

SD

Inbedding ouderbeleid in subsidiebeleid

SD

Dialoog- en debatdagen

3

2. Het stadsdeel gaat een digitaal ouderpanel opzetten 2012

Ouderbetrokkenheid staat op de agenda van alle partners in onderwijs

Inbedding ouderbetrokkenheid in andere beleidsterreinen

2012

Communicatie platform voor ouders en leerkrachten

2012

Aandacht voor ouderbetrokkenheid is vanaf 2012 subsidievoorwaarde voor alle jeugd- en onderwijsrelevante subsidies Ouders en leerkrachten communiceren beter.

Stand van zaken Afgerond (vastgesteld in maart 2012) Projectgroep opgericht 1. Ouderplatform ZO opgericht (de schoolpoli) 2. In voorbereiding In voorbereiding / uitvoering in 2013 Gefaseerd gestart

In voorbereiding (uitvoering 2013)

Deze nota is op 27 maart 2012 door uw raad vastgesteld.

6

2.1.1 Toelichting per actie Actie 1 Regie en coördinatie Werkgroep Ouderbetrokkenheid Voor de coördinatie van de uitvoering is een werkgroep in het leven geroepen. Deze werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van het onderwijs, het Projectenbureau Primair Onderwijs, stadsdeel en Swazoom. Incidenteel zal Kansrijk Zuidoost ook deelnemen aan deze werkgroep. Daarnaast hebben we een ouderplatform opgestart. Het ouderplatform Zuidoost wordt vanuit de werkgroep gestuurd. De werkgroep heeft, naast de vaste kernleden, bij elke vergadering nieuwe deelnemers. De werkgroep stelt zich open voor ideeën en bijdragen uit andere organisaties en burgers. De werkgroep en het ouderplatform komen periodiek bij elkaar. Andere samenwerkingsverbanden Alle belangrijke partijen werken samen rond het traject ouderbetrokkenheid: onderwijs, welzijn, ouders en Kansrijk Zuidoost zijn natuurlijke partners. Samen werken we aan de bundeling van expertise en netwerk. De medewerkers van de Opvoed -en Schoolpoli en de medewerkers van Kansrijk Zuidoost zijn in oktober 2012 bij elkaar gekomen en hebben onderlinge afspraken gemaakt over de doorverwijzing van ouders met specifieke vragen naar de Opvoedpoli. Daarnaast zijn afspraken gemaakt over de deelname van de Opvoedpoli aan de ouderbijeenkomsten van de buurtscholen van Kansrijk Zuidoost. Ouders van de leerlingen van de buurtschool kunnen nu laagdrempelig terecht bij de Opvoed- en schoolpoli over onderwijs- en opvoedingsvragen.

Actie 2 Subsidiebeleid Inbedding in aangrenzende terreinen Een van de interne doelen in de nota ouderbetrokkenheid heeft betrekking op de subsidiesystematiek. Naast de VVE, de brede school en de kinderopvang moeten de andere beleidsterreinen (cultuur, vrijwilligerswerk, arbeidsparticipatie, buurthuiswerk, opvoedingsondersteuning) ook aandacht besteden aan ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid. Dit onderwerp is opgepakt en dit (school)jaar gedeeltelijk toegepast. Volgend jaar worden de resterende beschikkingen voorzien van een prestatieafspraak over ouderbetrokkenheid.

7

Actie 3 Informeren, adviseren en participeren

Informeren: ouderinformatie en adviespunt: de Schoolpoli

4

Een aanzienlijk deel van de kwetsbare ouders in Zuidoost heeft moeite met het vinden van informatie over schoolsystemen. Daarnaast ontbrak het in het stadsdeel aan een advies -en bemiddelingsbureau als vraagbaak voor ouders en leerkrachten. In het plan Ouders zijn Partners is deze prioriteit uitgewerkt. Het stadsdeel heeft de Opvoedpoli Zuidoost opdracht gegeven om dit idee een vorm te geven. Vanaf oktober 2012 kunnen zowel ouders als leerkrachten terecht bij het infopunt onderwijs voor alle onderwijsvragen naast opvoed- en opgroeivragen. Voor de herkenbaarheid wordt het informatiepunt de Schoolpoli genoemd. De Schoolpoli werkt samen met Swazoom, de scholen en met de zelforganisaties in de buurt. Het bestaande netwerk, kennis en de expertise van de medewerkers van de Opvoedpoli wordt automatisch ingezet in de Schoolpoli. Deze bundeling van expertise maakt het mogelijk dat opvoed- en onderwijsvragen integraal worden opgepakt. De Schoolpoli heeft daarnaast voor ouders individuele spreekuren. De medewerkers zijn regelmatig aanwezig bij koffieochtenden op scholen om voorlichting te geven en de vragen van ouders te beantwoorden. Daarnaast werkt de poli samen met een taalaanbieder. De Schoolpoli is vooralsnog een pilot en wordt in april en in september 2013 geëvalueerd. Een eventueel vervolg zal aan de hand van deze evaluaties worden bepaald. De vragen van ouders en de scholen en de aanpak van de begeleiders worden ten behoeve van deze evaluatie zorgvuldig geregistreerd. Participeren en adviseren: het Ouderplatform Zuidoost Na de vaststelling van de nota Ouders zijn Partners hebben we conform de doelstellingen in het plan een ouderplatform samengesteld: Ouderplatform Zuidoost. Het Ouderplatform Zuidoost wordt door Swazoom georganiseerd. Naast een kerngroep van 4 tot 5 ouders verandert bij elke bijeenkomst de samenstelling van het platform. Dit om een mogelijke eenzijdige benadering van de discussies te voorkomen. Het ouderplatform is twee keer bij elkaar geweest.

Actie 4 Dialoog en participatie Dialoogdagen/debatweken Dialoog- en debatdagen zijn bedoeld voor het creëren van een positieve onderwijs- en opvoedsfeer. Een programma is in voorbereiding als vervolg op de onderwijsdebatweek in 2011. In 2013 wordt ook een campagne georganiseerd met de slogan Help je Kind Scoren!.

4

Stand van zaken uitvoering plan ouderbetrokkenheid, de Opvoedpoli, 2012

8

2. 2 Op buurt en (brede)schoolniveau Toelichting De acties op buurt en schoolniveau zijn voornamelijk gericht op partnerschap (bereidheid) en communicatie. Met de term partnerschap wordt de relatie tussen de school en de ouders aangeduid: als het gaat over de afstemming op het gebied van schoolresultaten spreekt men van educatief partnerschap. Wanneer het over opvoedingskwesties of zorg gaat, hebben we het over het pedagogisch partnerschap. Cruciaal zijn hierbij de communicatievaardigheden. We hebben trainingen voor de schoolteams opgezet en voor een deel uitgevoerd om deze vaardigheden te ontwikkelen met intensief oefenen. In de tabel hieronder wordt eerst een overzicht van de taken in het plan Ouders zijn Partners op brede (buurt)schoolniveau gegeven. Per actiepunt wordt, in een toegevoegde kolom de stand van zaken aangegeven. In de toelichting geven we verder aanvullende informatie op een aantal actiepunten.

9

Overzicht doelen en acties in het plan Doel: versterken educatieve en pedagogische partnerschap versterken van formele en informele participatie De (brede) school als centrum van de wijk Actie Uitvoering Doel Wanneer Uitbreiding uren Swazoom/PO Doorgaande lijn 2012/2013 oudercontactper scholen ouderbetrokken (schooljaar) sonen vanaf heid groep 3 Pilot coouderschap (Ouder voor ouder)

Resultaat Elke school beschikt oudercontactper sonen vanaf groep 3 Pilot opgezet uitgevoerd: 150 extra ouders helpen andere ouders (naast het participatietraje ct )

Stand van zaken Uitgevoerd (6 HBO-ocf's)

Elke (brede)school beschikt over een ouderkamer 2012: leerkrachten van 10 scholen 2013: leerkrachten van 10 scholen 2014: leerkrachten van 10 scholen Cursus opgezet en afgerond en gerapporteerd binnen 1 cluster.

Aantal bestaande ouderkamers: 12 scholen hebben een ouderkamer

Brede school Zelforganisaties* Swazoom Scholen Kansrijk (verbinden met huis bezoeken Kansrijk) Stadsdeel/on derwijshuisvesting

Ontwikkelen mentorschap ouders Versterken oudernetwerken Versterken wijkgerichte samenwerking

2012 pilot

Ontmoeting Ruimte voor ouderbijeenkomsten

2012-2014

Cursussen communicatie en diversiteit voor leerkrachten

Brede school cluster/extern

Communicatie en interactie ouders leerkrachten sterk verbeterd

2012-2014

Ouder educatie cursussen

Brede school cluster/(zelf) Organisaties/ gespecialisee rde instellingen

Ouders zijn in staat hun kinderen te ondersteunen bij taal en rekenopgaven

2012 pilot

Structurele afstemming projectleider Kansrijk met projectgroep ouderbetrokken heid

Brede school cluster /PPOZO

Beter inzicht in de problemen kwetsbare ouders door samenwerking met Kansrijk Zuidoost en de brede school

2012 pilot

Kansrijk informeert de brede school over de behoeften van en de vraag vanuit ouders in de wijk.

Dialoog en debatweken

Alle partners

Bevorderen van communicatie en dialoog

2012 pilot

input ouders /proffessionals in beleids ontwikkeling

Training ouders voor MR/Ouderraad

Brede school

2012 pilot

Oudercontacten (voorbeeld bijlage 2)

School (bestuur)

Startgesprek

School (bestuur)

Ouders participeren actief in de schoolorganisatie Duidelijk maken van de wederzijdse verwachtingen Goede start met kind en ouder

Faciliteren (brede)scholen voor ouderkamers

2012 pilot

2012 pilot

Gestart op drie scholen Uitvoering door de Opvoedpoli

Gestart. per nov. 2012: leerkrachten van 3 scholen planning 2013: leerkrachten van 6 scholen 2014: de resterende scholen Gestart 1. Thuis Leren Leren in 3 scholen (door Opvoedpoli) 2. ondersteuning taalzwakke ouders (door Swazom) gaat door: 3. verteltassen door PPOZO op 20 scholen Verbinding gelegd/ afspraken gemaakt

Voor 2013 gepland

Voor 2013 en 2014 gepland

Rechten, plichten en verwachtingen vastgelegd Een gesprek voor een prettige start en samenwerking

Nog niet gestart

Gestart op drie scholen

10

Nieuwe acties

Uitvoering

Doel

Wanneer

Resultaat

Stand van zaken

Communicatie met ouders (VVE)

Projectenbureau POZO en Swazoom

Communicatie en interactie ouderspeuterleidsters/ onderbouwleerkrachten sterk verbeterd

2012 en 2013

2012: 4 locaties5 hebben trainingen gehad 2013: 5 locaties in voorbereiding

Passend Onderwijs en ouderbetrokken heid

Samenwerkingverband Stadsdeel ZO PPOZO Stadsdeel ZO Partners in de zorg, onderwijs en welzijn

Voorbereiding Passend onderwijs in alle facetten

2012-2014

2012: 5 en 2013: 5 VVElocaties krijgen een gezamenlijke communicatie training 2012: deelname ouders aan zorgbreedte overleg (ZBO)

Proeftuin Venserpolder

5

Gestart binnen proeftuin passend onderwijs

16e Montessori /Casa dei Bambini; Knotwilg/Drie Turven Hoog; de Ster/de Sterretjes; Gein/het Opstapje

11

2.2.1 Toelichting per actie Actie 1 Oudercontactpersonen (intermediairs) Inzetten oudercontactpersonen vanaf groep drie De werving en selectie van de ouderconsulenten is afgerond. Per 1 december zijn op dertien scholen zes ouderconsulenten op Hbo-niveau actief. Zij hebben een eerste aanbod ontwikkeld en zijn bezig dit uit te voeren en in de praktijk te verbeteren. Het aanbod is gericht op een methodische benadering voor ouders hoe ze thuis met hun kind het onderwijsaanbod op speelse wijze kunnen borgen6. Op de volgende brede schoolclusters zijn ouderconsulenten werkzaam: DE cluster (As Soeffah, Bijlmerhorst en Polsstok), Wijk Brede Schoolcluster (Samenspel, Bijlmerdrie en Wereld Wijs), Cluster e Kortvoort (Crescendo, Blauwe Lijn en Onze Wereld), Nellesteinschool, 16 Montessori, Knotwilg en De Ster. Wat is een contactouder/ouderconsulent? Een contactouder zorgt voor contacten tussen een bepaalde (Voor)school en de ouders. Zij spreekt meestal de taal van de ouders waardoor de communicatie van bepaalde ouders met de school makkelijker wordt. Het aanstellen van een of twee contactouders op elke (voor)school(cluster) verlaagt de drempel voor ouders om met school in contact te komen. Een contactouder heeft meestal een MBO - opleiding en werkt onder leiding van de welzijnscoördinator ouderbetrokkenheid en opvoedondersteuning. Om de kwaliteit van ouderbetrokkenheid te vergroten en te komen tot een effectievere en efficiëntere aanpak is gekozen voor combinatiefuncties ouderbetrokkenheid-opvoedondersteuning en zijn HBO geschoolde medewerkers aangetrokken. Met zes nieuwe ouderconsulenten wordt de doorgaande lijn van peuters naar groep 8 getrokken. Binnen de ouderbetrokkenheid zijn daarmee 12 medewerkers functioneel.

Actie 2 Co-ouder (mentoring ouder) Wat houdt mentoring ouder in? De ouder die een lichte vraag heeft over opvoeden, onderwijs of zorg wordt in de eerste instantie gesteund door een andere ouder. De pilot co-ouder is een project dat bedoeld is voor het opbouwen van een netwerk rond ouders die moeite hebben met de schoolgesprekken en met de begeleiding van het schoolwerk van hun kinderen. Mondige, goed geïnformeerde ouders (of andere vrijwilligers) helpen en ondersteunen andere ouders tijdelijk in hun rol als educatief partner. De co-ouder gaat mee naar de oudergesprekken. De contacten tussen ouders worden gelegd door professionals binnen de welzijnsorganisaties en de zelforganisaties. Ook de scholen hebben de mogelijkheid om ouders aan elkaar te koppelen. De Opvoed- en schoolpoli voeren dit project uit in samenwerking met een aantal zelforganisaties. Het project heeft voor de herkenbaarheid de naam Schoolsisters/Schoolbrothers gekregen.

6

Rapportage Swazoom, oktober 2012

12

Actie 3 Ouderkamers Elke school een ouderkamer De scholen zijn erg enthousiast over de ouderkamers. Van de 31 scholen in Zuidoost hebben 14 scholen een ouderkamer. Het streven is dat elke voorschool(cluster), voor zover het past in de huisvestingsplannen en voor zover het nog niet het geval is, een ouderkamer krijgt.7 Wat is een ouderkamer? Een ouderkamer is een vaste ontmoetingsplek voor ouders onderling en voor ouders met professionals waaronder schoolmedewerkers. De ouderkamers worden gebruikt als ontmoeting- en informatieruimte, als opvoedsteunpunt, vergaderruimte en spreekkamer. Ook wordt de ouderkamer gebruikt voor het verteltassenproject. Het hebben van een vaste, herkenbare plek voor ouders op de locatie levert een belangrijke bijdrage aan de communicatie tussen ouders en de school en ouders onderling.

7

Momenteel beschikken de voorscholen De Polsstok, Cressendo, De Blauwelijn, As-Soeffah, Bijlmerdrie, ’t Kruispunt, de Klaverblad, Knotwilg over een ouderkamer.

13

Actie 4 Communicatietrainingen leerkrachten Dit is één van de belangrijkste onderdelen binnen het traject ouderbetrokkenheid. De afgelopen periode hebben we een deel van de geplande trainingen uitgevoerd. Tijdens deze trainingen is o.a. veel aandacht besteed aan het voeren van een constructieve, open dialoog met ouders. Wat is het doel van deze trainingen? Er wordt zowel door ouders als het onderwijspersoneel vaak aangegeven dat de communicatie tussen ouders en school in veel gevallen een zwakke schakel is. Het doel van de training is om de leerkrachten te laten ervaren hoeveel verschil het maakt als de leerkrachten de ouders als partner zien en accepteren (positieve communicatie). Er zijn op drie scholen pilot trainingen gestart. Teamtraining de Achtsprong en de Schakel In november is de communicatiecursus gegeven aan de leerkrachten, directie en twee OR ouders. De cursus is uitgevoerd door communicatietrainers, een projectleider onderwijs en pedagogen. Hierover wordt binnenkort een evaluatieverslag gemaakt. Leerkrachten en directie hebben aangegeven rond maart een vervolgbijeenkomst te wensen waarbij de teams onder andere communicatievaardigheden met rollenspellen oefenen. Planning 2013: complexe gesprekken in het PO In 2013 nemen 9 basisscholen deel aan een aantal communicatietrainingen. De scholen zullen de training met hun gehele team volgen. De training gaat voornamelijk over het voeren van ‘complexe gesprekken’: gesprekken waarin ‘het er op aankomt, waarin tegenstrijdige belangen spelen, waarin de eigen professionaliteit, persoonlijkheid of oordeel in het geding is en emoties hoog kunnen oplopen’. De methodiek van deze teamtraining, ontwikkeld door een onderwijsadviesbureau, is de volgende: -Erkenning van belangen; -Echte dialoog in een veilige setting; -Serieus nemen van het standpunt van de ander -Je eigen standpunt helder formuleren; -Afspraken maken Van de volgende scholen is inmiddels zeker dat zij de teamtraining willen volgen: Blauwe Lijn, Holendrecht, Onze Wereld, Brink, Wereldwijs, Polsstok, Samenspel. Bijlmerdrie, Cornelis Jetses, Jan Woudsma. De verwachting bij de schoolbesturen is dat na deze eerste tranche van scholen ook andere scholen geïnteresseerd zullen zijn in het volgen van deze teamtraining. Ook verwacht men dat er bij de eerste deelnemende scholen mogelijk behoefte zal zijn aan een vervolgtraining. Het kan daarbij gaan om verdieping van de methodiek voor leerkrachten en/of directies.

14

Communicatietrainingen in het kader van Voor- en Vroegschool (VVE) In 2012 hebben de peuterleidsters en onderbouwleerkrachten van vier VVE-locaties (peuterspeelzalen en onderbouw scholen) 2 á 3 trainingsbijeenkomsten gevolgd over ‘Communicatie met ouders’. Het betreft de volgende VVE-locaties: e • 16 Montessori / Casa dei bambini • Knotwilg / Drie turven hoog • De Ster / de Sterretjes • Gein / ’t Opstapje Deze trainingen vonden plaats in het kader van het project Ouderparticipatie VVE. Dit project wordt georganiseerd door het Projectenbureau i.s.m. Swazoom en Stichting Verteltas. In 2013 zullen de peuterleidsters/onderbouwleerkrachten van vier andere VVE-locaties de training volgen (De Schakel, Shri Laksmi, Wereldwijs en i.o.m. de scholen nog een vierde school/locatie).

15

Actie 5 Oudereducatie Veel ouders kunnen hun kinderen niet helpen met het schoolwerk. Dit heeft verschillende redenen. Oudereducatie is bedoeld om ouders te leren hoe ze hun schoolgaande kinderen op een simpele manier kunnen helpen, bijvoorbeeld bij taal en rekenen. Thuisprogramma's VVE De DMO van de gemeente Amsterdam geeft de aanbieders van de voorschool begin 2013 de gelegenheid een aanvraag in te dienen voor thuisgerichte programma's. Het stadsdeel heeft hierbij geen directe rol dan de inbedding van de programma's in de bestaande structuur van de VVE. De resultaatafspraken worden direct met de aanbieder (Swazoom of kinderopvang met erkende VVE-status) gemaakt. De kosten worden betaald vanuit de middelen bestuursafspraken Rijk-Amsterdam 2011-2015. Taalondersteuning (door Swazoom) Ondersteuningsaanbod voor taalzwakke ouders Taalzwakke ouders krijgen op basis van de door het onderwijs vastgestelde woordkennis les in het eigen maken van nieuwe woorden, woordbegrippen en rekenwoorden. Verteltassen (door het Projectenbureau Primair Onderwijs) Dit project wordt momenteel in 20 scholen uitgevoerd. Wat is een verteltas? Een verteltas is een kleurrijke stoffen tas met daarin een mooi prentenboek. Een thema uit het boek is uitgewerkt met behulp van een informatief boek, een cd, attributen, handpoppenspelletje, informatiebladen, een leeswijzer en een feedbackschriftje. Ouders bepalen samen met de leerkrachten de thema’s en maken de inhoud van een Verteltas. Het doel is het stimuleren van (samen) lezen. Thuis Leren Leren (door de Opvoedpoli) In november 2012 zijn in één van de pilot scholen de Achtsprong acht bijeenkomsten (twee per twee leerjaren) uitgevoerd door de projectleider onderwijs, projectleider preventie en pedagoog en een Spaans sprekende creatief speltherapeut van de Opvoedpoli. De directie van de school heeft intensief meegewerkt. De 21 deelnemende ouders hebben na afloop van de cursus een evaluatieformulier ingevuld. Uit deze evaluatieformulieren bleek dat de ouders zich prettig voelden tijdens de bijeenkomsten en tevreden waren over de informatie voorafgaand aan de cursus, de trainers en de bespreking van de onderwerpen waarover ze meer wilden weten. Ze gaven de cursus in zijn geheel gemiddeld een 8.9. Tijdens de inventarisatie over welke onderwerpen de ouders meer zouden willen weten, bleek dat de wensen van ouders uiteen lagen. Toch kwamen een aantal onderwerpen vaker naar voren. Hierbij ging het om het handvatten krijgen voor het omgaan met ‘lastig’ gedrag van hun kinderen; het verbeteren van het contact met de leerkrachten; hun eigen leef- woon- en werksituatie bespreken. Daarnaast lijkt een aantal ouders met specifiekere opvoedingsvragen te zitten die ze graag eens zou willen bespreken. Uit de evaluatie van de trainers van de cursus bleek dat veel ouders behoefte hadden en hebben aan het delen van ervaringen met elkaar en om daar ook tips en trucs uit te halen. Zo kunnen ze elkaar steunen. Bij de school zouden de ouders graag meer openheid, een betere communicatie met ouders en meer informatie over de leerstof en verwachtingen willen zien. Over het algemeen lijkt geconcludeerd te kunnen worden dat de cursus door ouders als positief en leerzaam is ervaren. Bij een eventueel vervolg zou het verstandig zijn om de ouders weer in verschillende talen te woord te kunnen staan.

16

Actie 5 Oudereducatie vervolg Oudercomponent Zomerschool In de periode van de Zomerschool is een aantal bijeenkomsten voor ouders georganiseerd over de inhoud van de zomerschoollessen en de ondersteuning die ouders thuis kunnen bieden aan hun kinderen. Ook is er een spreekuur georganiseerd voor ouders, waarin zij hun vragen konden stellen over het onderwijs aan hun kind en de manier waarop zij hun kind kunnen helpen. Ouders is gewezen op de mogelijkheden van leerondersteuning in Zuidoost en er zijn tips voor ouders op de website van de Zomerschool geplaatst (www.zomerschoolzuidoost.nl). Aan de Zomerschool hebben 95 leerlingen deelgenomen, afkomstig van 20 basisscholen. De betrokkenheid van ouders en verzorgers bij de tweede editie van de Zomerschool Zuidoost was zeer groot. Ouders/verzorgers hebben samen met hun kind tijdens de kick off van de Zomerschool een contract ondertekend waarin zij deelname aan de Zomerschool hebben bevestigd. Tijdens deze kick off was van ieder kind minimaal één ouder/verzorger aanwezig. De eerste lesdag van de Zomerschool werden de ouders/verzorgers samen verwacht op de OSB, waar zij een informatieochtend bij konden wonen over de inhoud van het lesprogramma. Deze ochtend werd zeer druk bezocht. In de tweede week hebben de kinderen voor hun ouders/verzorgers gekookt. Tijdens het happy hour’ kwamen ruim 150 mensen genieten van de kookkunsten van de kinderen. Daarnaast zijn er in week 2 en 3 ouderbijeenkomsten georganiseerd waarin aandacht is besteed aan de thema’s “Wat leren kinderen in groep 8?”, “Hoe kunnen ouders hun kinderen ondersteunen bij het leren?”. En: “Wat wordt in Zuidoost aan extra hulp geboden?”. Uit de grote aanwezigheid van ouders tijdens de verschillende bijeenkomsten bleek dat ouders zeer betrokken waren bij de Zomerschool. Ook tijdens de excursies/uitstapjes in de middag hebben ouders zich vrijwillig en zeer betrokken ingezet. Daarnaast hebben ouders en kinderen zich ook gehouden aan de inhoud van het contract dat ze samen met de leerkracht hebben ondertekend.

17

Actie 5 Oudereducatie vervolg Oudercomponent leerlab De activiteiten gericht op het betrekken van ouders bij leerlabs zijn tot nog toe de volgende:









Scholen hebben ouders geïnformeerd over de inhoud en werkwijze van het Leerlab (op ouderavonden en schriftelijk). Er is een pilot gaande met portfolio’s waarbij de leerlingen een document bijhouden wat ze hebben geleerd en hoe ze het vinden. Kinderen krijgen dit mee naar huis en kunnen dat aan hun ouders laten zien. Een aantal ouders van Leerlab-leerlingen is onlangs door de projectcoördinatie geïnterviewd over de vraag op welke manier ze bij school en leren betrokken willen worden en hoe ze daarover geïnformeerd willen worden. Deze interviews hebben als doel kennis informatie te verkrijgen om beter in staat te zijn goed aan te sluiten bij de wensen van ouders. Er is een inhoudelijk programma voor ouderbijeenkomsten is in ontwikkeling.

Planning
Er wordt meer aangesloten bij reeds geplande ouderbijeenkomsten op de scholen.
Ouders worden uitgenodigd bij de laatste Leerlab-les om de diploma-uitreiking bij te wonen.
Met de nieuwe folders en bijbehorende poster voor in de school wordt ook voor ouders het Leerlab meer ‘zichtbaar’.
Scholen die starten met Leerlab worden gestimuleerd om ouders vanaf de start goed te informeren over de inhoud van de lessen en wat zij zelf kunnen betekenen ten aanzien van het onderwijs aan hun kind. Oudercontactpersoon ook een rol laten spelen is hierbij een optie.

18

Actie 6 Passend onderwijs en ouderbetrokkenheid Verbinding met passend onderwijs8 Proeftuin passend onderwijs Zuidoost en ouderbetrokkenheid Eén van de ambities van passend onderwijs is de versterking van de onderlinge communicatie en samenwerking van school en ouders. De nagestreefde, gewenste situatie is er één waarin ouders en leerkracht als gelijkwaardige gesprekspartners hun rol spelen in de zorg voor het kind. Het plan ouderbetrokkenheid komt in die zin goed van pas voor de voorbereiding en de uitvoering van passend onderwijs in Zuidoost. Ouderbetrokkenheid is een belangrijk component in de proeftuin Om het Kind in Venserpolder. Dit is een toevoeging aan het programma ouderbetrokkenheid. Deelname van ouders aan zorgbreedteoverleg (ZBO) De deelname van ouders van een kind dat besproken wordt tijdens het zorgbreedteoverleg (ZBO) van de school aan dat ZBO is één van de belangrijke ontwikkelpunten in de proeftuin passend onderwijs Zuidoost. Informatiebijeenkomsten voor ouders voorjaar 2013 In het voorjaar zal het Projectenbureau Primair Onderwijs een grote informatiebijeenkomst organiseren voor ouders van de scholen in Zuidoost. Alle ouders van de scholen van het samenwerkingsverband zullen via de school worden uitgenodigd voor deze bijeenkomsten. Het gaat daarbij om een brede voorlichting over passend onderwijs: wat is passend onderwijs en wat betekent het voor het onderwijs in de klas c.q. het onderwijs aan je kind. Het ouderplatform Zuidoost zal ook deelnemen aan deze bijeenkomsten. Wat is passend onderwijs? Passend onderwijs betekent dat zo veel mogelijk kinderen op de regulaire basisschool onderwijs krijgen. De verantwoordelijkheid voor goede onderwijszorg komt nog meer bij het onderwijs. Van leerkrachten wordt in de klas steeds meer gevraagd als het gaat om specifieke aandacht en zorg. Daar komt bij dat de taken van Jeugdzorg ook steeds dichterbij worden belegd en steeds meer samenvloeien met onderwijszorg. Het Samenwerkingsverband Zuidoost heeft de afgelopen periode alle voorbereidingen gedaan om organisatorisch en bestuurlijk klaar te zijn voor invoering van de wet vanaf 2014.

8

Samenwerkingsprogramma Zuidoost, Schooljaar 2011-2012, Aanbod voorjaar 2012 PPOZO

19

Actie 6 Passend onderwijs en ouderbetrokkenheid vervolg Pilot Venserpolder In april 2012 heeft het college van B&W het visiedocument “Om het kind” vastgesteld. Het concept van deze visie is op 8 februari 2012 in het DB behandeld. De raad heeft hierover in maart 2012 een presentatie gehad. In dit document beschrijft Amsterdam hoe zij de landelijke opdracht om inhoudelijke en organisatorische veranderingen in het jeugddomein door te voeren, wil uitvoeren. De inhoudelijke veranderingen moeten antwoord geven op de hieronder opgenomen analyse en uitgangspunten. Om het nieuwe stelsel van het jeugddomein uit te proberen starten we in de wijk Venserpolder een Proeftuin Om het Kind. De keuze is gevallen op de wijk Venserpolder omdat van deze wijk bekend is dat er relatief veel gezinnen wonen waarbij sprake is van opstapeling van verschillende risico’s. Hierdoor dreigt de ontwikkeling van een relatief grote groep kinderen en jongeren naar zelfstandige verantwoordelijke volwassenen te stagneren. De proeftuin begint op 1 januari 2013 en loopt tot 1 januari 2015. De uitvoering vindt dan ook in onderlinge samenhang plaats. Na 1 jaar vindt er een tussenevaluatie plaats. De uitkomsten van de evaluatie zijn medebepalend voor de voortzetting van de e proeftuin in het 2 jaar. In deze proeftuin gaan we, als extra inzet, VVE, leerondersteuning, en ouderbetrokkenheid versterken. Wat betreft de ouderbetrokkenheid zullen we vanaf januari 2013 de volgende activiteiten integraal uitvoeren:







Alle leerkrachten van de scholen in Venserpolder zullen een communicatietraining volgen; De Schoolpoli zal extra aanwezig in de scholen in Venserpolder om ouders over onderwijs te informeren; Er komen ouderbijeenkomsten voor Thuis Leren Leren; Extra aandacht voor “leerlab ouders”; Er zijn trainingen voor ouders ”hoe volg ik de kwaliteit van onderwijs” Er is ondersteuning voor sterke OR/MR binnen de scholen.

20

Actie 7 Formele participatie Training ouders voor MR/Ouderraad Alle scholen zijn wettelijk verplicht om ouders over de vorderingen van de leerling te informeren. Daarnaast moeten de scholen de informatievoorziening aan de ouders planmatig inbedden in het schoolbeleid. De Wet medezeggenschap op scholen (Wms) regelt het bestaan van medezeggenschapsraden van scholen in het primair en voortgezet onderwijs. De medezeggenschapraad heeft op een aantal belangrijke terreinen instemmingsrecht en adviesrecht. Dit relatief zwak ontwikkelde onderdeel zal in het jaar 2013 extra aandacht krijgen. Beoogd resultaat is het activeren van ouders voor formele participatie. Actie 8 Volgen van kwaliteit Training “hoe volg ik de kwaliteit van onderwijs?” De bedoeling van deze trainingen is ouders een paar simpele instrumenten mee te geven om de kwaliteit van de school van hun kind goed te volgen. Aandachtspunten hierbij kunnen bijvoorbeeld zijn: hoe houd ik de kwaliteitsontwikkeling van de school van mijn kind in de gaten, waar moet ik dan goed op letten? Dit onderdeel zal in het jaar 2013 samen met de training MR/Ouderraad starten.

21

3. Sterke punten bij de uitvoering Projectmatige uitvoering Voor het boeken van duidelijke en krachtige resultaten is de sturing van het traject bepalend. Daarom pakken we ouderbetrokkenheid in het stadsdeel projectmatig aan. In de bijlage 1 is de structuur van de sturing opgenomen zoals het vastgesteld was in het plan ouderbetrokkenheid, opgenomen. Samenwerking Een ontwikkelde oudercomponent in het onderwijs is ook één van de prioriteiten van Jong Amsterdam 2010-2014 en de Uitvoeringsnota Jeugd van het stadsdeel. Ook voor Zuidoost is dit een voorwaarde voor een goede onderwijssfeer. We werken daarom intensief samen met het onderwijs, welzijn, ouders en zelforganisaties. Deze sterke samenwerkingsverbanden zijn één van de sterke punten van de uitvoering ouderbetrokkenheid. Doorgaande lijn Het stadsdeel heeft altijd al een sterke oudercomponent bij de VVE. Voor de ouders van kinderen tot groep drie, heeft de VVE (voorschool) een ontwikkelde, verplichte oudercomponent. De VVE leeftijd is van twee t/m vijf jaar. Door de uitbreiding van de doelgroep t/m de ouders van groep acht wordt optimaal gebruik gemaakt van de bestaande vertrouwensrelatie tussen ouder en de HBOconsulent ouderbetrokkenheid van Swazoom die tevens opvoedondersteuning biedt. Samen met nieuwe ontwikkelingen rond een pré VVE aanbod, de VVE intake bij ouders thuis en het leveren van maatwerk op basis van gesignaleerde behoeftes sluit de werkwijze ouderbetrokkenheid van Swazoom aan op het koersbeleid ‘Om het Kind’, hervorming zorg voor de jeugd van het stadsdeel. Betrokkenheid Een van de sterke punten van Zuidoost als samenleving is de betrokkenheid van de burgers bij sociaal maatschappelijke onderwerpen waaronder onderwijs. De betrokkenheid brengt altijd een positieve sfeer met zich mee. In de uitvoering van dit plan zetten we op alle niveaus dit bijzondere en opvallende eigenschap van de burgers en professionals in.

22

4. Uitdagingen Sociale distantie ouders-leerkrachten De leerkrachten herkennen zich niet in diverse aspecten in de leefstijl van sommige ouders. Hierdoor blijft de communicatie tussen de betrokkenen gebrekkig. En door taalproblemen begrijpen de partijen elkaars standpunten minder goed. Het is een uitdaging om partijen om het belang van het kind in een positieve communicatie met elkaar te verbinden. De eerste trainingen zijn goed verlopen en hebben tot positieve reacties geleid. Werkende ouders Sommige ouders hebben intensieve banen. Het feit dat deze ouders vanwege de lange werkdagen niet voldoende tijd en energie hebben voor activiteiten en gesprekken in de school wordt door de scholen soms niet herkend. We stimuleren de scholen een kans te creëren om deze ouders alsnog te betrekken. Door ook in het flankerend beleid aandacht te besteden aan ouderbetrokkenheid krijgt dit een extra stimulans. Verschillen tussen de scholen en ouders onderling Er zijn grote verschillen tussen de scholen en de leerkrachten. Ouders zijn ook niet een homogene groep. Elke groep heeft een communicatiecultuur en stijl. En elke school gaat anders met ouders om. Zowel de leerkrachten als ouders komen uit zeer verschillende sociaaleconomische milieus. De verscheidenheid aan etniciteit geeft aan deze diversiteit nog een extra dimensie. Daarnaast is de draagkracht van sommige ouders met zwaar werk soms zodanig beperkt dat deze ouders met grote moeite tijd kunnen maken voor (de school van) hun kinderen. Dit wordt door de scholen soms geïnterpreteerd als desinteresse. De diversiteit aan mensen, culturen en communicatiestijlen vraagt in dit traject telkens een nieuwe aanpak op maat. En een aanpak op maat neemt meer tijd en meer middelen in beslag.

23

5. Tot slot Met de bovengenoemde acties hebben we een sterk basis gelegd voor de versterking van ouderbetrokkenheid in Zuidoost. We hebben een visie geformuleerd en een uitvoeringsplan gemaakt. Het plan wordt, samen met de scholen, ouders, welzijn en zelforganisaties uitgevoerd. Het draagvlak voor de voorgestelde acties is groot. Op wijkniveau hebben we ingezet op buurtbemoeienis vanuit de (brede buurt) school. Het doel hierbij is de herstellende en opvangende functie van de buurt zo effectief mogelijk in te zetten. We hebben geconstateerd dat de wil tot participatie en verandering vanuit de bewoners verrassend groot is. Het is voor de regievoerders een uitdaging om deze potentie enerzijds vast te houden en anderzijds te kanaliseren in een meerwaarde op het gebied van o.a. onderwijsverbetering en ouderbetrokkenheid. Wat betreft de betrokkenheid van ouders in onderwijs richten we ons voornamelijk op educatief en pedagogisch partnerschap. Educatief partnerschap houdt afstemming van school en ouder over (de schoolresultaten) van het kind in. Een goede communicatie maakt deze afstemming mogelijk. Met onze acties willen we de leerkrachten en de ouders bij elkaar te brengen. Vanuit dit principe creëren we een breed draagvlak voor samenwerking. Alle betrokkenen vanuit het onderwijs, welzijn en zorg nodigen we uit om een substantieel bijdrage te leveren aan de visie en de uitvoering. We hebben daarom een werkgroep ouderbetrokkenheid gevormd waar alle stakeholders aan bijdragen en/of deelnemen. Ook andere ouders kunnen volledig bijdragen aan de ontwikkeling van een betrokken wijk en een prettige onderwijssfeer.

24

Bijlage 1 Structuur organisatie en uitvoering ouderbetrokkenheid

Stadsdeel Schoolbestuur Welzijn/Zorg (LOZO/JOZO)

(Brede) school Voorschool

Kinderopvang

Swazoom

Aanbieders kunst en cultuur Leerondersteuning Zelforganisaties Ouderplatform- Zuidoost School Leerkrachten Ouders MR Ouderraad Schoolbegeleiding Oudercontactpersonen Schoolmaatschappelijkwerk

25

Bijlage 2 e

2 bijeenkomst ouderplatform Zuidoost dd 30-10-2012 in Buurthuis Anansi Aanwezig: Acht ouders Eén adjunct-directeur Projectleider Onderwijs De Opvoedpoli Beleidsambtenaar SDZO Leidinggevende ouderbetrokkenheid Swazoom Puntsgewijze samenvatting Algemeen
Belang van het kind centraal
Taal leren
Informatiebijeenkomsten: herhalen, herhalen, herhalen.
Geen standaard huisbezoek. Heel veel mensen willen geen huisbezoek. Geen vreemde in huis.
Jaarplan DE/Algemene ouderavond werkt goed
Ouderbijeenkomsten 3x organiseren, 1 van de 3 lukt het ouders tijd te maken voor de bijeenkomst
Rondleiding voor de startende ouders
Bewegwijzering binnen de school
Ouders moeten van elkaar leren Thema: beste leerkrachten naar Zuidoost
Prettige werksfeer is belangrijk
Leerkrachten missen soms passie voor hun werk
Je moet tijdig investeren in leerkrachten
Moderne leermiddelen
Mentaliteitsverandering nodig
Zuidoost als kweekvijver
Contacten met PABO
Bijscholing leerkrachten
Leerplicht zichtbaarder Verslag Projectleider onderwijs bij de Opvoedpoli, vertelt wat deze organisatie onderneemt op het gebied van ouderbetrokkenheid; Infopunt Onderwijs ligt nu bij de Opvoedpoli. Dit infopunt kan diverse vragen van ouders beantwoorden. Bijvoorbeeld; waarom zit mijn kind op het Speciaal onderwijs? De opvoedpoli organiseert hiernaast op basisscholen De Schakel en De Achtsprong bijeenkomsten voor ouders met als thema “Thuis Leren Leren”. Ook organiseren ze een cursus “Communiceren met ouders” voor leerkrachten van het basisonderwijs. Wat is de motivatie van de leerkrachten geweest om in het onderwijs te gaan? Oorspronkelijk was dat vaak juist het stadsdeel Zuidoost met al haar diversiteit aan cultuur en talen etc. In de praktijk is dit echter soms heel moeilijk en raken deze leerkrachten hun motivatie kwijt. Ouder 1: “het onderwijs van je kind is een partnerschap, een kwestie van gelijkwaardigheid, het moet onbevooroordeeld zijn. Nu hebben ouders ook blinde vlekken, die ze uitvergroten naar de ander toe.”

26

Ouder 2: “daar ben ik het helemaal mee eens. Ik heb de indruk dat de mensen die op de vorige ouderplatformbijeenkomst waren aan het vechten waren tegen het onderwijs, terwijl we ook samen kunnen optrekken. Wat is ons doel, wat willen we? Iedereen heeft toch het welzijn van zijn kind als doel? Nu lijkt het alsof iedereen zijn eigen belang verdedigt. Daarmee loop je het risico dat je je doel, namelijk het welzijn van je kind, uit het oog verliest. Er ligt veel leed uit het verleden, maar we moeten kijken naar waar we nu zijn en hoe we de samenwerking kunnen verbeteren.” Ouder 3: “we hebben als ouder pas recht van spreken als de ouderparticipatie op een bepaald niveau is. We moeten er als ouder ook tijd voor maken. We moeten ouders stimuleren om op school samen met docenten mee te draaien. Nu zie je ouders alleen als er rapporten zijn en de zaak geëscaleerd is.” Ouder 1: “Ouders parkeren het onderwijs bij school en zien niet dat ze onderdeel zijn van het kind.” Ouder 4: “We moeten blijven praten! Afrikaanse en Surinaamse ouders lezen niet. De communicatie moet het liefst verbaal. Volgens deze culturen moet de school alles doen. De mensen beseffen niet dat ze ook betrokken moeten zijn. Je moet met je kinderen meegroeien. Dat had ik zonder de themabijeenkomsten niet gekund.” Ouder 3: “Ouders komen niet omdat ze de taal niet beheersen. Ouders moeten begrijpen hoe het Nederlandse schoolsysteem werkt; dat ouderparticipatie erbij hoort al is het maar een half uur per drie weken. Dit is een ander systeem dan ze gewend zijn. Ouders moeten het belang van meedoen als ouder begrijpen.” Ouder 1: “je moet achter de deur van de ouders komen. Dan kan je kennismaken en vriendschap sluiten.” Voorzitter: “we moeten ouders dus op tijd voldoende informatie geven over hoe het hier zit met het schoolsysteem.” Ouder 3: “op de algemene ouderavond wordt het jaarplan en het lesplan per klas uitgelegd. Alleen komen de ouders niet.” Medewerker Swazoom: “daarom is bijvoorbeeld op het DE cluster besloten dit thema op een dag drie keer aan te bieden: ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds. Wie niet komt krijgt een huisbezoek van de ouderconsulent. Alle drie de scholen staan hier achter.” Ouder 2: “de scholen moeten duidelijker aangeven waar en bij wie je moet zijn voor bepaalde informatie; je krijgt nu wel een mapje met daarin, bijvoorbeeld de vakanties, maar geen telefoonnummers etc. Het moet ook duidelijk zijn voor wie geen Nederlands spreekt. De wegbewijzering moet zo dicht mogelijk bij de ingang zijn.” Beste leerkrachten Ouder 1: “om de beste leerkrachten naar Zuidoost te krijgen, moeten we onze zaakjes goed op orde hebben. De schoolbesturen en de scholen moeten naar binnen kijken; wat kan er beter? Dan moeten ze een slag maken en deze evalueren.” Voorzitter “wat kan beter?” Ouder 1: “de onderlinge communicatie tussen scholen met elkaar en op bestuurlijk niveau. Er moet een goede wisselwerking komen tussen ouders als aandragers van ideeën en problemen en de schoolbesturen die die goede ideeën toepassen en de problemen oplossen.” Ouder 2: “een deel van de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs ligt inderdaad in het partnerschap tussen ouders en onderwijs, maar een goede leerkracht aantrekken en behouden is niet aan ons ouders; het gaat toch om de sfeer op je werk. De leerkrachten zouden een paar keer per jaar bij elkaar moeten komen om te kunnen reflecteren op hun werk; wat zijn de knelpunten en hoe gaat het? De hoofden moeten dan luisteren naar de klachten van de leerkrachten, anders krijg je frustraties die uiteindelijk geprojecteerd worden op het kind. Een prettige werksfeer is heel belangrijk! Een actieve bijdrage van ouders kan ook werken; een school met betrokken ouders is leuker voor de leerkrachten.” Ouder 1: “ik kan me voorstellen dat het stadsdeel investeert om de competenties van leerkrachten te verhogen.” 27

Voorzitter “welke competenties?” Ouder 3: “iemand met passie voor het vak. Het begint al met de opleiding tot leerkracht; wat stelt de Pabo nog voor? Als ze van de Pabo afkomen hebben leerkrachten een magere basis. Ze moeten alle ervaring nog op school opdoen.” Voorzitter : “is het een idee om academische Pabo studenten hier stage te laten lopen?” Ouder 3: “misschien wel, als een soort ‘reality check’. De beste leraar hoeft niet perse hoog opgeleid te zijn. De werkdruk is nu gewoon te hoog en de ICT is niet in orde.” Ouder 4: “vooral de oudere keerkrachten van boven de 40 hebben moeite om computer gerelateerde zaken aan kinderen uit te leggen.” Ouder 3: “maar leerkrachten zitten ook vaak op school te wachten tot er een computer vrijkomt waarop ze kunnen werken. Geef ze een laptop, laat ze inloggen op het systeem en ze kunnen desnoods thuis werken. Hiermee kun je wat aan de werkdruk doen.” Janke: “het is uit onderzoek gebleken dat kinderen met een goede relatie met hun ouder én hun leerkracht, het ’t beste doen op school.” Ouder 1: “er moet zorgvuldig met stagiaires van de Pabo worden omgegaan. Zij moeten bekend gemaakt worden met de cultuur etc. Zo creëer je een kweekvijver.” Adjunct: “Het KBA traject is erg ingezet op leerkrachten. Leerkrachten worden twee jaar lang gecoacht en getraind om het leren van het kind te verhogen. Ze gaan bij elkaar kijken en hebben maatjes. De leerkrachten in heel Zuidoost hebben de afgelopen vier jaar echt een slag gemaakt. Ik ben zelf leerkracht geweest en heb ook veel met ouders te maken gehad. Ik heb van alles geprobeerd om ouders te enthousiasmeren om betrokken te zijn bij hun kind. Maar ze komen gewoon niet. Waar ligt dan aan? De ouders rennen weg. Het is een mentaliteit en heeft niets met de taal te maken.” Ouder 3: “ik ga naar ouders toe en spreek ze daarop aan.” Ouder 4: “de mentaliteit is “the teachers have to do it.” Adjunct: “ik vraag me af of het geen gemakzucht is. Het heeft niets met cultuur te maken. Een paar jaar geleden nog gingen blanke ouders ook niet naar school, omdat je dat toen niet deed. Hebben ouders wel door dat het om hun kind gaat?” Voorzitter : “in veel landen gaan ouders niet naar school. Is dat erg?” Ouder 1: “maar toen waren de ouders wel thuis!” Ouder 4: “wij hebben het te druk, we hebben soms drie banen. Het is de mentaliteit van; ik ga liever werken voor 30 euro dan tien minuten naar het optreden van mijn kind te kijken. Ik vertel ouders: “get involved”. Maar als een blanke tegen ze zegt: “kom, het wordt leuk”, dan werkt het niet. De tienminutengesprekken moeten langer en de leerkrachten moeten meer aan zelfreflectie doen; hoe zien wij als leerkrachten onszelf? Leerkrachten moeten ouders duidelijk maken dat ze taken hebben en de leerkracht moet ouders de kans geven om complimenten te geven en krijgen. Leerkrachten moeten van elkaar weten wie goed functioneert en van elkaar leren.” Ouder 3: “we moeten de ouderparticipatie vergroten; iedere ouder is verplicht om één keer per jaar mee te draaien. Dit gebeurt nu al bij de peuters. 80% van de ouders heeft niet een dusdanige band met de leerkracht dat ze binnenstappen om te vragen hoe het onderwijs van hun kind van dat jaar in elkaar zit. Hoe een staartdeling werkt etc.” Adjunct: “wij hebben bijvoorbeeld geprobeerd om de ouderavonden door de kinderen zelf te laten geven, maar dit werkt ook niet. De ouderbijdrage, waar de schoolreisjes mee betaald worden, komt vaak pas op de dag van het schoolreisje zelf binnen. Gemiddeld per klas betaalt één ouder überhaupt niet; dan mag zo’n kind niet mee op schoolreis. De mentaliteit is dat ouders van dag tot dag leven. We zouden ouders al voorlichting moeten geven voordat ze zwanger worden. In de VVE zijn ouders er nog wel, maar in groep 3 komen ze niet meer. Daarom hebben wij als BS X nu de ouderconsulent Y, die er alles aan doet om ouders te betrekken. Hoe trekken we als school meer samen op met de ouders. Nu zien we ze vaak pas als het te laat is. Moet je misschien een sanctie heffen als ouders niet komen naar een ouderavond of tienminutengesprek?” Ouder 5: “hier ben ik het mee eens! Dit moet vanuit de overheid, bijvoorbeeld door de leerplichtambtenaar. De sanctie zou kunnen zijn één of twee keer meedraaien en deze lijn doortrekken naar groep 8.” 28

Ouder 6: “de leerkrachten zijn heel blij met leesouders.” Ouder 5: “bij leuke uitstapjes staan de ouders in de rij om mee te gaan.” Medewerker Opvoedpoli: “dat is toch ook positief.” De voorzitter stelt voor meerdere bredere bijeenkomsten te houden met ouders en leerkrachten samen.

29

Bijlage 3 Verslag uitvoerder

Communicatietrainingen leerkrachten In opdracht van stadsdeel Amsterdam Zuidoost heeft de Opvoedpoli in november jl. een communicatietraining gegeven op twee basisscholen in Zuidoost. De training was gericht op het onderhouden en verbeteren van het contact met ouders met verschillende achtergronden en verwachtingen, en op het gebruik maken van de kwaliteiten van ouders. Om te kijken of de communicatietraining voldeed aan de verwachtingen van stadsdeel Zuidoost hebben de deelnemende leerkrachten, op verzoek van de Opvoedpoli, aan het einde van de training een evaluatieformulier ingevuld. Over het algemeen kan geconcludeerd worden dat beide scholen de communicatietraining als nuttig hebben ervaren en tevreden waren over de gekregen training. School 1 gaf de training gemiddeld een 7,31 en school 2 de training een 8,00, waarmee ze de training respectievelijk een ruim voldoende en een goed gaven. In het vervolg zouden scholen en de Opvoedpoli er goed aan doen om ten minste drie uur voor de training uit te trekken zodat er, naast het geven van nuttige theorie, genoeg ruimte is voor eigen inbreng van de leerkrachten en voor het oefenen van praktijksituaties. Bij de evaluatie heeft de directeur van school 2 aangegeven zeer tevreden te zijn met de ondersteuning vanuit het stadsdeel. In de toekomst wil de directeur de trainingen samen met de OR en MR gaan organiseren. School 2 wordt binnenkort geëvalueerd. Voorbeeld onderdeel wat kan ik beter? Op school 2 kregen de leerkrachten de opdracht zichzelf een cijfer te geven voor het contact met ouders, en daarbij aan te geven wat ze verbeterpunten vonden en wat ze als hun eigen kwaliteiten zagen. De resultaten hiervan staan hieronder beschreven.

Gemiddeld geven de leerkrachten van de Achtsprong zichzelf een 7,4.

30

Verbeterpunten volgens de leerkrachten
‘Beter te communiceren als ouders Twi (Engels) praten.’
‘Meer betrokkenheid vanuit ouder.’
‘Juiste adressen/telefoonnummers.’
‘Ouders meer mee laten doen/werken op school als dit mogelijk is.’
‘Meer betrokkenheid bij algemene dingen zoals: mee naar zwemmen, schooltuinen, algemene ouderavonden enz..’
‘De betrokkenheid van ouders. De opkomst op oudergesprekken word beter maar zou 100% moeten zijn.’
‘Ouders spreken veelal geen Nederlands en van vier leerlingen spreken de ouders ook geen Engels.’
‘Ik vind het lastig om snel te onthouden welke ouder bij welk kind hoort en na drie dagen durf ik het niet zo goed meer te vragen. En ik vind het lastig om met ouders te praten die weinig interesse lijken te tonen: die zo kort mogelijk antwoorden en haast lijken te hebben.’
‘Komen alle ouders met vragen, klachten, zorgen enz. bij ons? En horen we altijd het echte verhaal?’
‘Meer actieve communicatie vanuit leerkracht.’
‘Ouders moeten meer betrokken zijn met de school.’
‘Meer ruimte bieden, uitnodigen.’
‘Meer betrokkenheid bij activiteiten zoals tuinen, zwemmen, begeleiding bij buitenschoolse activiteiten.’
‘Meer betrokkenheid.’
‘Samenwerken.’

Krachten volgens de leerkrachten
‘Relatie is in het algemeen goed. Vertrouwen, respect, vriendelijk.’
‘Open en geïnteresseerd.’
‘Als ik de ouders zie in de gang/op het plein dan geef ik ze een hand en informeer ik hoe het met ze gaat, of ik vertel (meestal) iets leuks/positiefs over de klas/kind.’
‘Vriendelijk, geen dwang, tijd nemen voor.’
‘Ouders ondersteunen (lezen) en andere activiteiten.’
‘Over het algemeen heb ik goed contact met ouders
‘De relatie ouder-leerkracht is goed. Veel ouders zijn open en vertellen veel.’
‘Veel ouders komen naar de 10-minuten gesprekken.
‘Vertrouwen, open houding.’
‘Luisteren zonder te oordelen.’
‘Geef duidelijk aan waarom er een gesprek is en wanneer en hoe laat. 1 brief mee, soms 1 per post, vaak extra bellen ter herinnering. Opbouw (doel) tijdens gesprek aangeven. In gesprek niet praten tegen.’
‘Ouders altijd welkom laten voelen. Bereid om een gesprek te plannen als ouders dat willen. Ouders komen eigenlijk altijd als ik het vraag. Positief benaderen.’
‘De ouders zijn aanwezig op de gesprekken. Ontvangst: met een handdruk. En proberen de ouders in hun taal te woord te staan.’
‘Aanspreekpunt voor ouders.’

31

Bijlage 3 Verslag uitvoerder Oudereducatie: Thuis Leren Leren Wat is Thuis Leren Leren? De cursus ‘Thuis Leren Leren’ bestaat uit bijeenkomsten voor ouders en verzorgers. Het doel van de bijeenkomsten is een toename van aandacht van ouders/verzorgers voor het schoolwerk van hun kinderen, hierdoor voelen kinderen zich meer gesteund en gestimuleerd om hun best te doen op school. De bijeenkomsten zijn voor ouders/verzorgers die meer willen weten over de bezigheden van kinderen op school, over de ontwikkeling van hun kind en over hoe zij kunnen ondersteunen bij het leren thuis. Aan bod komen onderwerpen zoals: thuis helpen met huiswerk, leren door samen te lezen en te spelen en het creëren van een rustige werkplek. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan de kwaliteit van het onderwijs op school en de ervaringen van ouders met school en de leerkrachten. In de bijeenkomsten gaan we vooral interactief met ouders aan de slag. Wij vertellen veel, maar ouders en verzorgers delen ook ervaringen en geven elkaar tips. We houden rekening met de locatie en tijdstip die voor ouders uitkomt en de taal die zij verstaan en spreken (voornamelijk Nederlands, Engels en Spaans). Uitvoering op de Achtsprong In opdracht van stadsdeel Amsterdam Zuidoost heeft de Opvoedpoli in november jl. een oudercursus gegeven op basisschool de Achtsprong in Amsterdam Zuidoost: Thuis Leren Leren. Op verzoek van de Opvoedpoli hebben de deelnemende ouders na afloop van de cursus een evaluatieformulier ingevuld. Uit deze evaluatieformulieren bleek dat de deelnemende ouders zicht prettig voelden tijdens de bijeenkomsten en waren tevreden over de informatie voorafgaand aan de cursus, de trainers en de bespreking van de onderwerpen waarover ze meer wilden weten. Ze gaven de cursus in zijn geheel gemiddeld een 8.9. Tijdens de inventarisatie over welke onderwerpen de ouders meer zouden willen weten, bleek dat de wensen van ouders uiteen lagen. Toch kwamen een aantal onderwerpen vaker naar voren. Hierbij ging het om het handvatten krijgen om om te gaan met ‘lastig’ gedrag van hun kinderen, het verbeteren van het contact met de leerkrachten, hun eigen leef- woon- en werksituatie bespreken. Daarnaast lijken een aantal ouders met specifiekere opvoedingsvragen te zitten die ze graag eens zouden willen bespreken. Uit de evaluatie van de trainers van de cursus bleek dat veel ouders behoefte hadden en hebben aan het delen van ervaringen met elkaar en om daar ook tips en trucs uit te halen. Zo kunnen ze elkaar steunen. Bij de school zouden de ouders graag meer openheid, een betere communicatie met ouders en meer informatie over de leerstof en verwachtingen willen zien. Over het algemeen lijkt geconcludeerd te kunnen worden dat de cursus door ouders als positief en leerzaam is ervaren. Bij een eventueel vervolg zou het verstandig zijn om de ouders weer in verschillende talen te woord te kunnen staan. De cursus Thuis Leren Leren op basisschool de Achtsprong bestond uit 8 bijeenkomsten van twee uur op de maandag en dinsdagochtend in de maand november. De bijeenkomsten vonden plaats in de ouder- en leerkrachtenkamer van de school. Het werd gegeven door een projectleider preventie en tevens pedagoog, een projectleider onderwijs en een creatief speltherapeut.

32

Er deden in totaal 21 ouders aan mee, waarvan vijf ouders twee maal aanwezig zijn geweest. Opvallend was de aanzienlijk hogere opkomst van ouders met kinderen in de onderbouw dan in de bovenbouw. De deelnemende ouders namen vrijwillig deel aan de cursus en hebben we bereikt via uitnodigingen, door hen persoonlijk uit te nodigen en via tips van andere ouders. Na afloop van de cursus hebben de deelnemende ouders een evaluatieformulier ingevuld zodat er gekeken kon worden hoe de ouders de cursus ervaren hebben en of het aansloot bij hetgeen zij behoeften aan hadden. Daarnaast werd er middels de evaluatieformulieren geïnventariseerd over welke onderwerpen de deelnemende ouders graag meer zouden willen weten. Ook de trainers hebben geëvalueerd en aangegeven wat hen opviel. De aanwezige ouders gaven de bijeenkomsten een gemiddeld cijfer van 8,90.

De aanwezige ouders gaven aan ook de volgende onderwerpen te willen bespreken:











Hoe kan je kinderen anders instrueren? Minder bevelend of vragend. Hoe kunnen we beter naar mij luisteren.’ ‘Schoolsisters en Schoolbrothers, wat houdt dat precies in?’ Info over andere projecten/programma’s.’ ‘Van alles voor de moeders die graag willen oefenen. ‘Het laatste onderwerp.’ (Grenzen stellen, omgaan met lastig gedrag) ‘Leefritme: werken tot 21.00/22.00 uur, hoe dan hiermee omgaan, leef ritme kinderen bespreken’ ‘Huiswerk thuis maken.’ ‘Meer bijeenkomsten.’ ‘Zelfvertrouwen kind vergroten’ ‘Hoe kan ik mijn kind meer boeken laten lezen?’

Oordeel trainers















Ouders hebben behoefte aan het delen van ervaringen; Het was van belang om in het Nederlands, Engels en Spaans met ouders te kunnen praten; Ouders vertelden ook veel over hun eigen jeugd en achtergrond; Ouders met kinderen in de bovenbouw bereiken we in de toekomst beter door de bijeenkomsten ’s avonds of op zaterdag te organiseren; De samenwerking met de OR is erg belangrijk, kunnen samen activiteiten organiseren; Het leefritme van ouders blijkt een belangrijk thema; De reden van ouders om niet deel te kunnen nemen aan de cursus was: werkverplichtingen, doktersbezoeken of het volgen van Nederlandse les. Ouders willen het met elkaar hebben over het creëren van een rustige werkomgeving; Ouders spraken tijdens de cursus ook over hun ervaringen met school, de kwaliteit van het onderwijs op school en de verwachtingen die ze ten aanzien van school hebben; Ouders geven aan een algemene ouderavond te wensen waarbij wordt aangegeven wat de kinderen het komend schooljaar allemaal gaan leren en wat er van ouders verwacht wordt; Ouders geven aan dat ouders elkaar meer kunnen ondersteunen; Een aantal ouders wenst meer openheid vanuit school en een betere communicatie met ouders.

33

Voorbeeld opdracht Tijdens de bijeenkomsten van ‘Thuis Leren Leren’ is er besproken wat de ouders denken over wat school van hen verwacht en omgekeerd. In onderstaande tabel is dit uiteengezet. Wat verwacht school van ouders? •

Op tijd komen

Wat verwachten ouders van school? •

Het kind sociale vaardigheden aanleren

•

Luisteren naar het kind

•

Klaarmaken voor de maatschappij

•

Betrokken zijn

•

Talenten erkennen en ontwikkelen

•

Contact met leerkracht

•

Met andere leren omgaan en luisteren

•

Thuis helpen met

•

Kind accepteren zoals het is

schoolopdrachten •

Verantwoordelijk zijn

•

Aanpassen aan niveau van het kind

•

Ritme creëren

•

Dat ouders mee mogen kijken in de klas

•

Uitgeruste kinderen op school

•

Discipline bijbrengen zoals thuis

afzetten •

Ontbijt voor kinderen

•

Gelijke benadering, net zoals thuis

•

Ouders melden als thuis niet goed

•

Klassenregels

•

Ouders meer op school, betrekken

•

Gelijk melden zodra het niet goed

gaat •

Aanwezigheid 10-minuten gesprekken

•

Hulp vragen als ouders zelf niet kunnen

•

De Nederlandse taal leren

gaat •

Huiswerkbegeleiding

34