GROENLINKS NATUURLIJK BETROKKEN
Verkiezingsprogramma van GroenLinks Overijssel voor de Provinciale Staten 2015 - 2019 1
Inhoud
GroenLinks voor Overijssel
3
1. Werk
4
2. Zorg en welzijn
6
3. Schone energie
8
4. Land en water
11
5. Vervoer
15
6. Cultuur
19
7. Openbaar bestuur
21
Financiën
23
Contact
25
2
GroenLinks voor Overijssel Voor u ligt het verkiezingsprogramma van GroenLinks Overijssel voor de Provinciale Statenverkiezingen van 18 maart 2015. Hierin kunt u lezen wat wij de komende vier jaar willen voor onze provincie. Per thema geven we eerst kernachtig weer wat we belangrijk vinden voor de nieuwe Statenperiode. Na een beschrijving van de huidige situatie volgt onze visie, die het kader is voor onze inzet in de nieuwe periode. Met de actiepunten laten we zien hoe we die visie concreet en zichtbaar willen maken. De nieuwe leden van de Provinciale Staten kiezen de Eerste kamer. Een stem op GroenLinks Overijssel is dus ook een stem op GroenLinks in de Eerste Kamer. GroenLinks is een partij met een duidelijke en realistische visie op de toekomst van ons land. We hebben heldere idealen voor Overijssel. Wij kiezen voor een eerlijke verdeling van kansen, ruimte en geld. Dat is van belang voor Overijssel en Nederland én over onze grenzen heen, voor wie nu leeft en voor toekomstige generaties. We staan voor een sociale provincie, waarin mensen belangrijk zijn, nu en straks. Dat is, bij alles wat we doen, de basis van ons handelen. Daarom zeggen wij: GroenLinks, Natuurlijk Betrokken. Milieubeleid, energie- en klimaatbeleid behoren tot de kerntaken van het provinciaal beleid. En Overijssel roept om een partij die daar handen en voeten aan geeft, niet alleen in woorden, want dat doen vele partijen, maar ook in daden. Een echt solidaire partij is groen en kijkt verder en breder, ook naar de volgende generaties. GroenLinks streeft naar een circulaire economie, een economie waarin grondstoffen maximaal hergebruikt worden en er geen onbruikbaar restmateriaal overblijft. De toekomst is groen en de toekomst is links. De toekomst is GroenLinks!
GROENLINKS NATUURLIJK BETROKKEN
3
Werk GroenLinks streeft naar een duurzame groene economie, een economie die energieneutraal, kennisintensief en milieuvriendelijk is, een circulaire economie, die de natuur niet aantast. Een economie bovendien die zorgt voor werkgelegenheid en die past bij de bestaande en toekomstige beroepsbevolking.
Wat is er gaande? Onze provincie is de afgelopen jaren hard getroffen door de crisis. Dat heeft geleid tot een hoge werkloosheid en vele faillissementen. Sommige regio’s en sommige beroepsgroepen worden hierbij onevenredig zwaar getroffen. Van de startende ondernemers stopt dertig procent binnen een jaar. Innovaties uit het MKB worden vaak opgekocht door grotere bedrijven die zelf steeds minder besteden aan Research and Development. Het ondernemersrisico wordt zo bij de kleine bedrijven gelegd. De provincie beschikt als (mede)eigenaar van diverse participatiemaatschappijen over middelen om de lokale economie te stimuleren. Ook zijn via het provinciale Energiefonds projecten in gang gezet om woningen te isoleren. In de zorg zien we een toenemende verschraling, een stijgende werkloosheid en steeds meer flexcontracten. Hierdoor komt niet alleen de continuïteit van de zorg in de verdrukking, maar het veroorzaakt ook veel onzekerheid voor mensen die werken in de zorg. Gelukkig zien we ook positieve ontwikkelingen in de zorg en nieuwe initiatieven, zoals kleinschalige zorgvoorzieningen, zorgboerderijen en dagbehandelingcentra, en de ontwikkeling van nanotechnologie. Door intensieve samenwerking tussen de Overijsselse hogescholen en de Universiteit Twente (UT) ontstaan nieuwe duurzame ideeën en innovatieve projecten. De kenniscentra in Enschede/Hengelo, Deventer en Zwolle (UT, Saxion en Windesheim) hebben een centrale rol in de ontwikkeling en het ontstaan van nieuwe bedrijven. De UT is toonaangevend op veel gebieden en heeft met het nano-lab de beste onderzoeksfaciliteiten voor nanotechnologie van Nederland. De technische geneeskunde ontwikkelt zich razendsnel en brengt belangrijke innovaties voort. Op het kennispark in Enschede zijn tal van spin off-bedrijven van Saxion en de UT te vinden die daadwerkelijk bijdragen aan de werkgelegenheid in Twente, zowel voor hoger- als lageropgeleiden.
Visie van GroenLinks Werkgelegenheid In de komende periode moeten we hard werken aan het herstel van de werkgelegenheid. Dat kan het best door arbeid minder te belasten en vervuiling zwaarder te belasten. Onze landelijke fractie zet zich in voor een aanpassing in het belastingstelsel. Maar ook op provinciaal niveau zijn er mogelijkheden arbeid te stimuleren. De provinciale taak controle op naleving van milieuregels en opleggen van boetes bij overtreding valt onder de categorie: milieuvervuiling duurder maken. Arbeid kunnen we in bijzondere gevallen goedkoper maken via subsidies, zoals in het 1000-jongerenplan (Vrijwilligers)werk is van groot belang voor levensonderhoud, ontwikkeling, zelfwaardering en maatschappelijke betrokkenheid. Daarom wil GroenLinks extra inzetten op werkgelegenheid door bestaande woningen en bedrijven duurzamer te maken en door bevordering van netwerken die zorgen voor een goede aansluiting van het (beroeps)onderwijs op de regionale arbeidsmarkt. De provincie moet een voortrekker zijn als het gaat om aanstellen van mensen die een kwetsbare positie hebben op de arbeidsmarkt.
4
Startende ondernemers Startende ondernemers en ZZP’ers zijn belangrijk voor vernieuwing van de economie. GroenLinks wil in samenwerking met UWV’s, de Kamer van Koophandel, gemeenten en (oud-)ondernemers de begeleiding van starters beter organiseren. Dat vergroot de kansen voor de continuïteit van hun bedrijvigheid. Nieuwe ondernemers worden gestimuleerd om groene ondernemers te worden. Kenniscentra De provincie kan de samenwerking bevorderen tussen onderzoeksinstellingen en bedrijven, groot en klein. Daar profiteren beiden van. Dat kan bijvoorbeeld door het inzetten van innovatievouchers. Zo kunnen we ook meer spin-off bedrijven, die voortkomen uit de kenniscentra, in Overijssel houden. Daarmee behouden we hoogwaardige, kennisintensieve werkgelegenheid. Levendige kernen We zijn voor de revitalisatie van steden en dorpskernen en de ontwikkeling van die kernen tot vernieuwde sociale ontmoetingsplaatsen. Dit kan door publiek te trekken met niet-commerciële voorzieningen in de dorpskernen, zoals rustpunten en informatieborden . Breedband is van groot belang om plattelandsgebieden vitaal te maken en te houden. De aanleg van het zoveelste bedrijventerrein daarentegen is geen stimulans voor de economie en dat geldt ook voor grootschalige winkels buiten de bebouwde kom, de zogenaamde weidewinkels. Ook een goed openbaar vervoer bevordert de bereikbaarheid en levendigheid. Een goede ontsluiting via openbaar vervoer is een voorwaarde voor de leefbaarheid van de kernen. Bussen dienen gereden te worden door betaalde chauffeurs en niet door vrijwilligers. Renovatie en isolatie GroenLinks wil dat de provincie meer investeert in de renovatie en isolatie van woningen. Dat levert werkgelegenheid op en is goed voor het milieu. Daar is de provincie al mee bezig, maar er is nog een flinke slag te maken. De economie kan ook duurzamer gemaakt worden via bijvoorbeeld het Innovatiefonds en het provinciale Energiefonds dat zich richt op energiebesparing en hernieuwbare energie. Daarmee geven we gelijktijdig een impuls aan de economie en het milieu. Recreatie en toerisme Onze provincie kent veel prachtige natuurgebieden, waaronder twee nationale parken, de Sallandse Heuvelrug en de Weerribben-Wieden. Daarnaast zijn er de natuurgebieden die deel uitmaken van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en het Europese netwerk van Natura 2000-gebieden. GroenLinks ziet deze natuurgebieden als kwetsbaar kapitaal van Overijssel. Het is belangrijk om de natuurwaarden in deze gebieden te beschermen. Bovendien maken ze Overijssel aantrekkelijk voor recreatie en toerisme en dragen daarmee ook bij aan de werkgelegenheid. Wij willen ruimte geven aan kleinschalige vormen van recreatie en toerisme die bijdragen aan de natuurlijke omgeving.
Actiepunten ◘ ◘ ◘ ◘ ◘
Geen vaste contracten inruilen voor flex-contracten, de provincie heeft daarbij een voorbeeldfunctie
◘
Voortzetting en uitbreiding van de regelingen voor isolatie en renovatie van woningen
Een duurzame economie stimuleren met behulp van het Innovatiefonds en het Energiefonds Stimuleren van kleinschalige initiatieven, die in evenwicht zijn met het landschap en de natuur
Beginnende bedrijven worden gecoacht door (oud)ondernemers Aanpassen van het systeem van innovatievouchers om de uitwisseling tussen kennisinstellingen en MKB te verbeteren
5
Zorg en Welzijn Sociale kwaliteit gaat over mensen. Over het betrekken van mensen bij de samenleving, bij de ontwikkeling van projecten en over het ruimte geven aan initiatieven van onderop. Het gaat ook over leefbaarheid, zelf- en samenredzaamheid, over diversiteit en het ontdekken en benutten van talenten van mensen.
Wat is er gaande? De zorg en het sociale domein zijn op dit moment zeer in beweging door de transities in de jeugdzorg, van AWBZ naar WMO en de Participatiewet. Vanaf 1 januari 2015 is de jeugdzorg geen kerntaak meer van de provincie. Deze transities, waarbij de verantwoordelijkheid geheel overgaat naar de gemeenten, zijn een enorme operatie, waar de gemeenten keihard aan werken. In de loop van 2015 zal blijken of de gemeenten voldoende op hun taak berekend zijn. De provincie stelt fondsen beschikbaar voor verschillende sociale projecten. Zoals projecten die tot doel hebben de sociale cohesie te bevorderen, projecten die gericht zijn op sociaaleconomische zekerheid, projecten die gericht zijn op het versterken van eigen kracht van de burger en het vergroten van de zelfredzaamheid en projecten gericht op maatschappelijke participatie in het sociale, culturele en economische leven. Overijssel heeft veel provinciale (steun)organisaties die zich inzetten voor de belangen van onze inwoners op het gebied van zorg en welzijn. Deze organisaties zorgen ervoor dat mensen weten waar ze terecht kunnen met hun vragen of klachten. Ze vervullen een belangrijke rol in het signaleren van problemen en ontwikkelingen. Ook ondersteunen ze nieuwe initiatieven.
Visie van GroenLinks Decentralisaties Jeugdzorg is vanaf 2015 geen kerntaak meer van de provincie. GroenLinks hecht aan een goede overdracht van deskundigheid en taken en aan kwaliteit in de uitvoering. De kwaliteit staat onder druk doordat gemeenten de zorgtaken met minder geld moeten uitvoeren. In haar toezichthoudende rol kan de provincie de financiële gevolgen van de overdracht monitoren. GroenLinks ziet voor de provincie ook een rol weggelegd bij de coördinatie van de inkoop van zorg die gemeente-overstijgend is. De provincie moet een zorgfonds instellen om, als dat nodig blijkt te zijn, problemen te kunnen oplossen. Het mag niet zo zijn dat mensen die hulp nodig hebben door alle veranderingen en bezuinigingen tussen de wal en het schip raken. Er moet menskracht ingezet worden om, waar dat nodig is, de gemeenten te kunnen ondersteunen bij deze grote veranderingen. Een (provinciale) ombudsman of -vrouw draagt bij aan het signaleren en helpen oplossen van knelpunten bij individuen of groepen. Hij of zij kan daarbij ook gebruik maken van de signalen die komen van cliëntenorganisaties, patiëntenverenigingen en andere belangenorganisaties. Daarom is het belangrijk dat de provincie deze provinciale organisaties blijft steunen. Juist in deze tijd, nu er zulke grote veranderingen plaatsvinden, is hun signalerende, coördinerende en verbindende functie van groot belang.
6
Zorgloketten Op dit moment ondersteunt de provincie gemeenten in het werven en begeleiden van vrijwilligers en bij de ontwikkeling van dorpsloketten of zorgloketten. GroenLinks wil doorgaan met deze ondersteuning, zodat niet elke gemeente het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Dat is efficiënter en zorgt voor meer kwaliteit. Kangoeroewoningen Voor mensen die hulp nodig hebben wil GroenLinks de bouw van kangoeroewoningen mogelijk maken, zodat zij zo veel mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen, dicht bij familie of verzorgers, in een tweede (kleine) woning op hetzelfde perceel. Eigen kracht GroenLinks is een groot voorstander van beleid dat de eigen kracht van burgers versterkt en dat samenwerking en de sociale cohesie bevordert. Daarom moet de subsidiëring van projecten gericht op zelfredzaamheid en sociale cohesie doorgaan, juist in deze tijd, nu er steeds meer gevraagd wordt om veel zelf te doen. Armoede Armoede heeft grote gevolgen, individueel en maatschappelijk. Mensen voelen zich minderwaardig en ongeschikt. Kinderen hebben meer moeite om volop deel te nemen aan onderwijs. Armoede is ongezond. GroenLinks vindt dat de provincie hier een taak heeft in de tweede lijn door organisaties en samenwerkingsverbanden te ondersteunen die mensen helpen om uit de armoede te komen en hun zelfredzaamheid helpen vergroten.
Actiepunten ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘
Menskracht vrij maken om de gemeenten waar nodig te ondersteunen bij hun zorgtaken Monitoren van de gevolgen van de overdracht van zorg naar gemeenten Een zorgfonds voor het oplossen van onvoorziene knelpunten in de zorg Begeleiden en ondersteunen van vrijwilligersorganisaties, cliëntenorganisaties en patiëntenverenigingen Desgewenst faciliteren van coördinatie van inkoop van zorg van gemeenten Blijven ondersteunen en coördineren van belangenorganisaties die ontwikkeling, emancipatie en participatie van de burger als doel hebben Blijven subsidiëren van projecten die participatie en sociale en maatschappelijke ontwikkeling van inwoners als doel hebben Gemeenten blijven ondersteunen bij de werving en begeleiding van vrijwilligers voor zorg(loketten) Initiatieven steunen die armoede voorkomen en bestrijden
7
Schone energie Fossiele energiebronnen vervuilen en raken uitgeput. Het gebruik van kernenergie en schaliegas is geen optie vanwege de enorme veiligheidsrisico’s. Wij willen een wereld waarin we gebruik maken van hernieuwbare energie, waarin alles hergebruikt kan worden en we niet steeds meer afval produceren.
Wat is er gaande? In het coalitieakkoord ‘De kracht van Overijssel’ van CDA, VVD, CU en SGP (uit 2011) werden op het gebied van energie, milieu en afval slechts bescheiden doelen gesteld. Neem bijvoorbeeld de ambitie voor het opwekken van hernieuwbare energie; het resultaat is dan ook mager. Vanaf 2012 heeft het Energiefonds Overijssel 250 miljoen euro beschikbaar gesteld om nieuwe energie op te wekken en energie te besparen. Dit geld gaat nog vooral naar enkele grotere projecten. De plaatsing van windmolens loopt achter bij de (toch al bescheiden) ambities, net als de plaatsing van zonnepanelen. De provincie subsidieerde de vergistingsinstallatie van de ROVA in Zwolle waar GFT-afval wordt vergist. De controle op en handhaving van het milieubeleid is in handen van de provincie en wordt op een laag niveau uitgevoerd. Er zijn weinig controles op bijvoorbeeld de kwaliteit van grond- , oppervlakte- en zwemwater. De provincie kent een subsidieregeling om asbestdaken op agrarische schuren te vervangen door daken met zonnepanelen. De regeling staat echter alleen open voor agrariërs en niet voor woningeigenaren die hun asbestdaken willen vervangen. Op initiatief van GroenLinks heeft Overijssel zich verzet tegen de winning van schaliegas. Schaliegas is een optie die door de rijksoverheid nog steeds als mogelijkheid wordt gezien. De winning ervan kan echter, door het gebruik van vervuilende stoffen, schadelijk zijn voor de drinkwatervoorziening en voor de leefomgeving.
Visie van GroenLinks Klimaatakkoord GroenLinks maakt zich grote zorgen over de opwarming van onze aarde. Ook Nederland krijgt daar in toenemende mate mee te maken. We krijgen drogere zomers en nattere winters, extremere buien en de zeespiegel stijgt langzaam. GroenLinks wil dat de provincie Overijssel doet wat binnen haar vermogen ligt om klimaatverandering tot een minimum te beperken. We willen dat er een Overijssels Klimaatakkoord komt, waarin alle partijen zich verbinden aan ambitieuze en concrete doelen voor het terugdringen van energieverbruik en de opwekking van duurzame energie. Energiewinning en –besparing GroenLinks wil het gebruik van fossiele energiebronnen sterk terugdringen en het gebruik van nieuwe fossiele energiebronnen als schaliegas voorkomen. Schaliegas is immers ook een fossiele bron van energie, die de klimaatverandering niet vermindert, maar daar juist aan bijdraagt.
8
GroenLinks wil meer ruimte bieden voor windenergie. De locaties hiervoor moeten zorgvuldig gekozen worden en met respect voor leefmilieu en natuurwaarden. Op industrieterreinen en langs wegen is een wereld te winnen. Op veel (bedrijfs)daken is ruimte voor zonnepanelen. Het gebruik van waterkracht en zonnewarmte wordt actief gestimuleerd en de drempel om een beroep te doen op het Energiefonds wordt verlaagd, zodat ook kleinere energiecoöperaties daarvan gebruik kunnen maken. De doelstellingen voor energiebesparing en de winning van hernieuwbare energie worden verhoogd. De provincie blijft, in samenwerking met woningbouwcorporaties en gemeenten, het isoleren van woningen steunen, net als de realisatie van warmte-koude-opslag. GroenLinks wil meer LED-lampen, om te beginnen in alle openbare gebouwen en langs openbare wegen die van de provincie zijn, met in het achterhoofd ‘Licht waar het moet, donker waar het kan’. Afval GroenLinks wil de (negatieve) invloed die mensen hebben op de wereld hebben zo klein mogelijk houden. Dat is belangrijk voor onze eigen kwaliteit van leven en ook voor de generaties die na ons komen. Afval zien we veel meer als een herbruikbare grondstof dan als een restproduct. GroenLinks wil dat afval 100% wordt gescheiden en hergebruikt. De provincie stimuleert dat en zet zich in om statiegeld te behouden, zodat verpakkingen worden hergebruikt en zwerfafval wordt tegengegaan. De provincie stimuleert de bouw van vergistingsinstallaties voor afval in andere Overijsselse steden. Daarin worden geen gewassen vergist die bedoeld zijn voor voedselconsumptie. De provincie gaat een extra inspanning leveren om zwerfafval langs provinciale wegen tegen te gaan. Een schoner milieu De regeling om asbestdaken van agrarische schuren te vervangen door daken met zonnepanelen blijft bestaan en wordt ook opengesteld voor woningeigenaren. Asbest in de grond en op de wegen moet op verantwoorde wijze worden verwijderd. Bodemsaneringen worden voortvarend doorgezet. De controle op milieuregels moet op een hoger peil worden gebracht. Er moeten meer medewerkers komen om een intensievere handhaving mogelijk te maken. De controles van grond- en oppervlaktewater en van zwemwater worden uitgebreid om milieuverontreinigingen (snel) te constateren en aan te kunnen pakken. Schone grond Aan schaliegaswinning werken we niet mee. In de ondergrond wordt geen opslag van gasolie, kernafval, vliegas en andere reststoffen van afvalverbrandingsinstallaties toegestaan. GroenLinks staat wel open voor andere vormen van opslag en verwerking. Geen kernenergie Overijssel verklaart zich tot “kernenergievrije provincie”. Dat wil zeggen dat ze zelf geen elektriciteit gebruikt die met kernenergie is opgewekt en bij de bevoegde instanties zal aandringen op sluiting van de nucleaire installaties op haar grondgebied (de Urenco-vestiging in Almelo) en vlak over de grens (de Urenco-vestiging in Gronau, de opslaghal voor nucleair afval in Ahaus, de splijtstofstavenfabriek in Lingen en de kerncentrale in Lingen). Als oud-aandeelhouder van de kerncentrale in Borssele steunt de provincie Overijssel plannen die een snelle sluiting van die centrale beogen en bevorderen. Duurzame initiatieven De provincie stimuleert en steunt duurzame initiatieven. Te denken valt aan bewonersinitiatieven als duurzame dorpen, initiatieven en corporaties voor schone energie, repair cafe’s, Transition Towns en aardehuizen. Deze dragen stuk voor stuk bij aan de verduurzaming van Overijssel.
9
Actiepunten ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘
Minimaal 20% hernieuwbare energie in 2020, 50% in 2040 en 100% in 2060 Schone grond: geen schaliegaswinning, geen opslag van kernafval, vliegas en gasolie Nieuwe energiecoöperaties ondersteunen met bijdragen uit het provinciale Energiefonds In 2019 liggen op de helft van alle daken die daarvoor geschikt zijn zonnepanelen Aandringen bij het Rijk op scherpere milieuwetten en provinciaal strikter handhaven Geen voedselgewassen in biomassa(vergistings)centrales
10
Land en water De ruimte in Nederland is schaars. Veel partijen vechten om deze schaarse ruimte en de natuur heeft in dit gevecht te vaak het nakijken. De afgelopen jaren is de natuur, onder invloed van het rijksbeleid, steeds meer in de verdrukking geraakt. GroenLinks wil een zorgvuldiger gebruik van de schaarse ruimte. We moeten kritischer kijken naar wat echt nodig is voor de bouw van nieuwe huizen en bedrijven en rekening houden met de beperkte groei van het aantal huishoudens.
Wat is er gaande? Het CBS verwacht dat het aantal huishoudens in Overijssel tot 2040 nog groeit met circa 50.000 tot ruim 540.000 huishoudens. De demografische ontwikkelingen in Overijssel verschillen per regio. In Zwolle en Deventer zullen de aantallen inwoners waarschijnlijk nog gaan stijgen, maar in Twente krimpt de bevolking. Daarnaast is er sprake van vergrijzing en ontgroening en neemt het aantal eenpersoonshuishoudens toe. Veel gemeenten willen rijkere bevolkingsgroepen aantrekken en de instroom van armere huishoudens beperken door vooral duurdere woningen te bouwen. Dit is oneerlijk en levert zichtbaar lege plekken op, terwijl de bouw van sociale huurwoningen steeds meer achter blijft bij de vraag; de wachtlijsten zijn lang. Gemeenten hebben de afgelopen jaren van de provincie (te) veel vrijheid gekregen bij het ontwikkelen van steeds maar weer nieuwe bedrijventerreinen: bedrijvenparken als XXL Businesspark tussen Almelo, Hengelo en Borne en het weidewinkelcomplex langs de A32 bij Steenwijk zijn ongewenst. Er zijn veel kantoorgebouwen bijgebouwd, die nu voor een groot deel leeg staan. Voor voormalig vliegveld Twente is nog geen goede herbestemming gevonden. Al sinds 2002 is er een flink getouwtrek gaande over de toekomst van de voormalige luchtmachtbasis Twente. Alle uiteenlopende plannen om tot een luchthaven te komen hebben veel geld en tijd gekost, maar weinig opgeleverd. GroenLinks en omwonenden hadden andere plannen met de 480 hectare die zijn vrijgekomen in het mooie groene hart tussen Enschede, Hengelo, Oldenzaal en Losser, zoals het plan Twenthepark en De Twentse Basis (Stichting Alternatieven Vliegveld Twente/Herman Finkers). De afgelopen vier jaar bepaalden met name CDA en VVD het natuurbeleid in Overijssel. Duizenden inwoners en organisaties hebben zich, samen met GroenLinks, verzet tegen dat beleid, waarin de intensieve landbouw in Overijssel voorrang kreeg boven de natuur. De stikstofuitstoot is mede hierdoor nog steeds veel te hoog en bedreigt onze natuur. Ook is de natuur in grote delen van provincie verdroogd. Daardoor neemt de variatie in planten en dieren, de biodiversiteit, af. Het korhoen bijvoorbeeld dreigt uit te sterven. De provincie heeft verbindingszones, die de natuurgebieden met elkaar moesten verbinden, geschrapt uit de EHS. Planten en dieren hebben daardoor te weinig ruimte om te overleven of zich te verplaatsen. Dat concluderen ook de onderzoekers van Alterra in hun alarmerende rapport ‘Herijking EHS Overijssel’ waarin ze de Overijsselse natuurplannen hebben onderzocht. Daarbovenop heeft het provinciebestuur voor een groot deel zijn handen afgetrokken van het natuuren milieuonderwijs. De kringlopen in de landbouwsector zijn nog lang niet gesloten. Veel voedsel voor de landbouwdieren komt van ver. Dat kost veel energie en veroorzaakt milieuschade in verre landen. En Overijssel zit uiteindelijk opgezadeld met een mestoverschot.
11
Op dit moment herbergt onze provincie zo’n tien miljoen kippen. Veel kippen zitten verplicht binnen, opgepropt in grote stallen. Dat lot treft ook koeien, zij worden ook steeds vaker het hele jaar ‘opgestald’ in plaats van dat ze in het voorjaar de wei in gaan. Met het verdwijnen van het melkquotum zal de veehouderij nog verder intensiveren en zullen er meer megastallen komen.
Visie van GroenLinks Bouwen We moeten compacte steden en dorpen gaan bouwen. Er moeten minder eengezinswoningen bij komen en meer kleinere wooneenheden voor één- en tweepersoonshuishoudens. Het aandeel sociale nieuwbouw is minstens 30 procent en er komt meer aandacht voor woningen voor jongeren. GroenLinks vindt dat er gebouwd moet worden volgens de ‘Ladder duurzame verstedelijking’. Dat betekent meer bouwen in steden en dorpen dan daarbuiten en niet steeds verder het groene buitengebied in. Inbreiding dus in plaats van uitbreiding. Geplande wijken als Dijklanden en Stadsbroek in Zwolle, Reeve in Kampen en Bornsche Maten in Borne zijn niet nodig en verkleinen de groene ruimte. Het nu bestaande overschot aan kantoorruimte moet waar mogelijk worden omgezet in woonruimte, met name kleinere wooneenheden. Ook voor nieuwe kantoren geldt: inbreiden gaat boven uitbreiden. Duurzaamheid Prestatieafspraken tussen Overijssel en gemeenten over bouwen en wonen moeten ook voldoen aan de ‘Ladder duurzame verstedelijking’. Ook bedrijventerreinen worden aangelegd volgens deze ladder. Hetzelfde geldt voor nieuwe havens, zoals de tweede Zuiderzeehaven bij Kampen, die in weidegebied de Melmerwaard is gepland. Dergelijke plannen zijn overbodig zolang oudere haventerreinen niet volledig zijn opgeknapt en opnieuw en efficiënt zijn ingericht. Platteland Een grote uitdaging ligt de komende jaren op het platteland. Dorpen hebben te maken met een ouder wordende en krimpende bevolking. We willen dat samen met bewoners wordt nagegaan hoe de dorpen leefbaar kunnen blijven en hoe we de sociale cohesie kunnen versterken. Natuur GroenLinks wil dat de bescherming van kwetsbare natuur weer de aandacht en zorg krijgt die het verdient. We zijn dat verplicht aan de natuur, maar ook aan toekomstige generaties. De provincie moet voortvarend verder met de EHS en werken aan de verbindingszones tussen de grote natuurgebieden, zodat planten en dieren zich kunnen verplaatsen en dus (over)leven. De duizenden hectares natuur die de provincie uit de EHS heeft geschrapt moeten daaraan weer worden toegevoegd en de EHS-status krijgen. GroenLinks wil dat de vermesting en de verdroging van onze natuurgebieden wordt teruggedrongen. De Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) is een eerste begin, maar de ambitie om de invloed van de landbouw op de natuur terug te dringen is nog veel te mager. Ook natuur buiten de natuurgebieden moet de ruimte krijgen. Denk aan kleine groene landschapselementen, zoals singels, akkerranden, poelen en bosjes. Ontwikkelingen langs de Vecht kunnen rekenen op onze steun: de Vecht mag meer ruimte krijgen als de bedding wordt verruimd op een groene en natuurlijke manier, zoals dat bijvoorbeeld bij Ommen-Beerze is gebeurd. Veel mensen zetten zich in om natuur en landschap te behouden en onderhouden, waaronder een groot aantal vrijwilligers. Deze vrijwilligers verdienen de complimenten en steun van de provincie.
12
Natuur- en milieueducatie GroenLinks draagt de Overijsselse natuur- en milieueducatie een warm hart toe. De provincie moet wat ons betreft hiermee snel weer aan de slag gaan. Goede voorlichting is nodig om mensen te leren hoe ze bewust kunnen omgaan met natuur en milieu. De educatie, bijvoorbeeld via kinderboerderijen of milieucentra, draagt bij aan provinciale doelstellingen, en is daarbij ook nog spannend en leuk. Het mes snijdt dus aan twee kanten. Dierenwelzijn GroenLinks is in principe tegenstander van ingrijpen in de wildstand door middel van jacht. Soms is ingrijpen echter nodig om bedreigde soorten voldoende rust en bescherming te bieden. Schade is geen reden voor ingrijpen, het is volgens ons beter, effectiever en goedkoper een schadevergoeding toe te kennen. De intensieve bejaging op muskusratten moet net als in de landen om ons heen worden beëindigd en plaats maken voor een schaderegeling en verbeterde controle van dijken. De provincie zorgt voor winterrust voor de ganzen. Agrarische bedrijvigheid Ook voor agrarische bedrijven moet dierenwelzijn vanzelfsprekend worden, net als de volksgezondheid. GroenLinks wil het gebruik van bestrijdingsmiddelen terugdringen en vindt het belangrijk dat dieren hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen. Dat betekent dat een koe in de wei mag loeien, kippen in de buitenlucht een zandbad kunnen nemen en varkens buiten kunnen wroeten. Eigenlijk heel normaal, maar de praktijk is nu helaas vaak anders. Melkveebedrijven mogen alleen verbouwen of uitbreiden als ze hun koeien weiden. Grondgebonden melkveebedrijven worden verplicht hun vee verplicht tenminste 120 dagen per jaar en zes uur per dag in de wei te laten lopen. Intensieve en niet-grondgebonden veeteelt, zoals in megastallen, past niet in de landbouw zoals GroenLinks die voorstaat. Megastallen en stallen met meerdere bouwlagen worden niet toegestaan en bouwblokken zijn maximaal 1,5 hectare groot. Het aandeel biologische landbouw is in Overijssel veel te laag en moet flink omhoog. Andere provincies doen het veel beter. Water GroenLinks staat voor een natuurlijker waterbeleid. We streven naar schoner water, minder waterverbruik en naar zoveel mogelijk hergebruik van overtollig regenwater. Water wordt zo lang mogelijk vastgehouden in het gebied waar het als regen valt, pas daarna willen we het tijdelijk opvangen (bergen) en als allerlaatste stap afvoeren. De verdroging in heel veel van onze natuurgebieden willen we terugdringen. GroenLinks wil dat er niet wordt bezuinigd op het natuurlijker en schoner maken van onze watersystemen. We willen schoner water zonder medicijnresten, met minder meststoffen en drinkwater dat niet met nitraten is verontreinigd. Gif Het gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen, bijvoorbeeld in de lelieteelt, moet verminderen, of nog beter: snel stoppen. Rondom kwetsbare instellingen als scholen wil GroenLinks een versnelde afbouw van gifgebruik. Minder gif is van belang voor bewoners én voor de natuur. De bijen in ons land, onmisbaar voor de bestuiving van landbouwgewassen, groenten en fruit, gaan dood door giftige bestrijdingsmiddelen. Luchthavens Twente en Lelystad De eerdere plannen voor vliegveld Twente (Twenthepark en De Twentse Basis) moeten worden geactualiseerd en een serieuze kans krijgen. Dit bijzondere gebied moet ook echt worden gebruikt voor iets unieks, dat ten goede komt aan de ecologische en economische waarde van Twente. Het is dus niet de bedoeling dat dit prachtige beekdal wordt gebruikt voor het zoveelste halflege bedrijventerrein in Overijssel.
13
Vanwege de te verwachten overlast en het ontbreken van nut en noodzaak is GroenLinks tegen de uitbreiding van luchthaven Lelystad in buurprovincie Flevoland. De provincie Overijssel verzet zich via lobby en juridische middelen zoals zienswijzen en procedures. Helikoptervluchten en drones De provincie is verantwoordelijk voor het opstijgen van helikopters. Voor de overlast van traumahelikopters bestaat begrip en is draagvlak, maar dat geldt niet voor de gevolgen van recreatieve rondvluchten. Die zorgen voor onnodige energieverspilling, uitstoot en geluidsoverlast. De provincie moet de regels voor recreatieve helikoptervluchten aanscherpen. Voor het zakelijk gebruik van onbemande vliegtuigjes, waaronder drones, moet het Rijk toestemming geven. De provincie moet het Rijk vragen te waarborgen dat er bij het vliegen geen opnamen worden gemaakt van mensen vanuit de lucht. Voor fysieke inspectie van bijvoorbeeld hoge gebouwen vindt GroenLinks drones wel toelaatbaar.
Actiepunten ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘
De grote natuurgebieden worden duurzaam met elkaar verbonden door middel van robuuste ecologische verbindingszones Snelle afname van de ammoniakuitstoot in de provincie en in natuurgebieden in het bijzonder Bij gebiedsontwikkelingen en gebiedsprocessen krijgt de natuurfunctie voorrang De provincie komt met een visie op dierenwelzijn Voortzetten en uitbreiden faciliteren van natuurvrijwilligers Nieuwe vergunningen voor melkveehouders schrijven voor dat koeien tenminste 120 dagen per jaar en 6 uur per dag in de wei lopen Stop op de bouw van megastallen opnemen in de provinciale verordening Alleen biologische landbouw wordt gestimuleerd In de komende bestuursperiode groeit de Overijsselse biologische landbouw met 50 procent Beëindiging van de nertsenfokkerij De bezuinigingen op natuur- en milieueducatie terugdraaien en er juist extra in investeren Stoppen met gifgebruik in de buurt van kwetsbare groepen Bouwen volgens Ladder Duurzame Verstedelijking Inbreiden in plaats van uitbreiden In prestatieafspraken met gemeenten tenminste 30% sociale woningbouw eisen Rivieren en weteringen krijgen alleen meer ruimte als dat kan op een groene en natuurlijke manier Revitalisering van bestaande haven- en bedrijventerreinen, geen nieuwe haven- en bedrijventerreinen Bescherming van het groene hart tussen Enschede en Hengelo: geen bedrijventerrein op de voormalige vliegbasis Twente Helikoptervluchten voor recreatief gebruik niet faciliteren Bij het Rijk aandringen op strenge privacyregels voor drones
14
Vervoer Vervoer is belangrijk. Of je nu boodschappen wilt doen, naar de sportclub wilt of naar school of werk moet. GroenLinks ziet een centrale rol voor het openbaar vervoer en de fiets: het zijn vormen van vervoer die goed zijn voor het milieu en gezond voor de mens. Beide staan echter steeds meer onder druk vanwege de grote nadruk van beleidsmakers op het autoverkeer. Met steeds meer asfalt lossen we de vervoersproblemen niet op, integendeel: ze nemen toe. Dat kan en moet anders.
Wat is er gaande? Grote delen van Overijssel worden steeds minder goed bereikbaar met het openbaar vervoer: buslijnen worden geschrapt, treinen rijden minder vaak en de afstemming tussen verschillende vervoersbedrijven laat te wensen over. Lange wachttijden bij een overstap zijn, met name ’s avonds en in de weekenden, geen uitzondering. En tijdens een reis binnen de provincie meerdere keren moeten in- en uitchecken is heel gebruikelijk. Dit jaagt mensen het openbaar vervoer uit en de auto in. Het is de bedoeling dat iedereen gebruik kan maken van het openbaar vervoer. Dit is echter niet voor iedereen mogelijk. Met name voor mensen met een krappe beurs en voor mensen met een mobiliteitsbeperking is reizen niet vanzelfsprekend. Voor deze laatste groep reizigers bestaat het aanvullend kleinschalig WMO-vervoer. De kosten hiervoor zijn hoger dan de kosten van het reguliere openbaar vervoer. Zowel op het reguliere openbaar vervoer als op het WMO-vervoer wordt fors bezuinigd. Fietsen is een snelle en goedkope manier om je te verplaatsen op de korte en middellange afstanden. Maar het is veel meer: het is ook een eenvoudige, goedkope manier om in beweging en gezond te blijven. Minder auto’s en meer fietsen helpt aanzienlijk in het verminderen van de CO2 uitstoot en in het halen van de klimaatdoelen en de normen voor fijnstof. Bovendien is fietsen een van de belangrijkste vormen van recreatie in Nederland. Voor het verkeer over de weg geldt: er is de afgelopen jaren onevenredig veel aandacht geweest voor het asfalt. De uitgaven voor onze wegen zijn, vergeleken met uitgaven voor het openbaar vervoer en fietsverkeer, onevenredig hoog. Deze grote aandacht voor het wegverkeer heeft ingrijpende gevolgen voor het landschap, neem bijvoorbeeld het verwijderen van de bomenrijen langs de N35. Maar het wegverkeer heeft ook grote gevolgen voor de volksgezondheid. Zo hebben bewoners nabij de A1, de A28, de A35 en provinciale wegen te maken met geluidsoverlast en gezondheidseffecten door de uitstoot van fijnstof. In delen van Overijssel is sprake van achterstallig onderhoud aan bruggen waarvoor Rijkswaterstaat verantwoordelijk is. Deze problemen worden mede veroorzaakt door zwaar landbouwverkeer dat het gevolg is van de intensieve landbouw.
15
Visie van GroenLinks Keuzemogelijkheid Een moderne samenleving moet een goed werkend en overzichtelijk vervoerssysteem hebben, waarin je ook echt kunt kiezen tussen particulier of openbaar vervoer. Iedereen in Overijssel moet binnen een redelijke reistijd van A naar B kunnen reizen. Een betere afstemming van de verschillende vervoersystemen is noodzakelijk om het vervoer betaalbaar te houden en toekomstbestendig te maken. Daarbij kunnen we gebruik maken van nieuwe technologie en slimme systemen waardoor de reiziger actuele informatie krijgt over de snelste dan wel meest comfortabele route. Openbaar vervoer Comfortabel reizen met het openbaar vervoer is duurzaam; het is veilig en milieuvriendelijk en moet voor iedereen bereikbaar en toegankelijk blijven. Alle regio’s moeten een goede ontsluiting hebben, die gebruiksvriendelijk is en toegankelijk voor iedereen. GroenLinks hecht aan goede OV-verbindingen binnen de gemeentegrenzen. Zodat treinreizigers vanaf het station verder kunnen reizen met een (stads)bus of buurtbus. Wie binnen de gemeente van A naar B wil, moet kunnen kiezen voor de bus in plaats van de auto. Alle (stads)bussen gaan rijden op schone energie. Dat maakt het stedelijk gebied schoner en veiliger. De bezuinigingen op het openbaar vervoer en het schrappen van buslijnen moet een halt worden toegeroepen. Vervoer vindt niet alleen plaats van A naar B: ook daartussen wonen mensen die ergens naar toe moeten. Een goede afstemming tussen de verschillende concessiegebieden voor bus en trein is belangrijk voor een betere aansluiting in het openbaar vervoer. Geld dat bedoeld is voor vervoer moet, veel meer dan tot nog toe, geïnvesteerd worden in betere openbaar vervoerverbindingen, zoals een intercity tussen Zwolle en Enschede. Ook internationale treinen kunnen dan van deze lijn gebruik maken. Om dit mogelijk te maken moeten delen van het spoor verdubbeld worden. Hetzelfde geldt voor de spoorlijn tussen Deventer en Zwolle. De steden zijn onderling verbonden door schone, veilige en snelle intercity’s. GroenLinks is voorstander van de elektrificatie van de belangrijkste spoorlijnen. Dit is van belang voor schonere lucht, voor het terugdringen van het energieverbruik en voor het terugdringen van geluidhinder door treinen. Bij het afgeven van nieuwe concessies voor het openbaar vervoer moeten striktere milieueisen gesteld worden aan de vervoersmaatschappijen. GroenLinks is voor landsgrensoverschrijdend spoorvervoer en Europese spoorafstemming. Het spoorwegennet wordt zo ingericht dat treinen vanaf Münster-Enschede en vanaf Bielefeld-BadBentheim verder kunnen rijden in Nederland. Voor de bereikbaarheid van vliegveld MünsterOsnabrück-Twente is een shuttle-dienst een goede oplossing. Voor goed openbaar vervoer is het nodig dat er ontschotting plaatsvindt. Een minder strikte scheiding tussen het reguliere openbaar vervoer enerzijds en het WMO-vervoer anderzijds maakt meer maatwerk mogelijk. Vervoersmaatschappijen, overheid, scholen en bedrijfsleven kunnen dit gezamenlijk organiseren. Goederenvervoer Goederenvervoer moet niet dwars door kernen gaan. Daarom moet, met het oog op het Programma Hoogfrequent Spoor, het knelpunt in de Betuweroute bij Zevenaar worden opgelost, zodat een noordelijke aftakking niet nodig is. GroenLinks is tegen de noordelijke aftakking van de Betuweroute. Voor het goederenvervoer kan bovendien nog veel meer gebruik worden gemaakt van de vaarwegen.
16
Fietsen Fietsbeleid is bijzonder efficiënt: met relatief kleine investeringen zijn grote resultaten te bereiken op het gebied van gezondheid, bereikbaarheid en milieu. Alle reden om het fietspadennetwerk goed te onderhouden. In najaar en winter moeten de provinciale fietspaden blad- en sneeuwvrij gehouden worden. De provincie kan snelfietsroutes ontwikkelen op alle belangrijke woon-werkverbindingen tussen de 5 en 20 kilometer. Snelfietsroutes hoeven niet altijd nieuw aangelegd te worden. Het zijn meestal bestaande verbindingen die sneller worden gemaakt door verbreding, asfaltering of het aanvullen van ontbrekende schakels. Bij het ontwerpen van fietstunnels moet aandacht zijn voor de sociale veiligheid. Wanneer de combinatie openbaar vervoer en fiets toeneemt in populariteit kunnen de overstappunten ook steeds meer een publieksvoorziening worden. Deze overstappunten kunnen beheerd worden door lokale ondernemers, die zorgen voor bewaking, schoonhouden en reparatie. Dit biedt bovendien werkgelegenheid op laaggeschoold niveau. Rustpunten en informatieborden maken het fietsnetwerk nog aantrekkelijker. In kleinere gemeenten ontbreekt soms de kennis of capaciteit op fietsgebied. De provincie kan waar nodig een rol spelen in het ondersteunen van kleinere gemeenten in het fietsbeleid. De provincie geeft zelf het goede voorbeeld door uitstekende arbeidsvoorwaarden als de fiets van de zaak, een fietskilometervergoeding, goede parkeergelegenheid en douche- en kleedfaciliteiten voor fietsers. Wegen De focus in het Overijsselse vervoersbeleid ligt nu te eenzijdig op asfalt, soms onder het mom van het geven van een impuls aan de economie. Maar investeren in de economie doe je niet door miljoenen uit te geven aan nieuw asfalt. GroenLinks vindt dat verspilling, zowel van natuur als van gemeenschapsgeld. Met hetzelfde geld kan het openbaar vervoer een enorme impuls krijgen. Als er de afgelopen jaren net zo veel geld in het spoor tussen Almelo en Zwolle was geïnvesteerd als in asfalt, dan hadden we daar nu elk uur een intercity rijden. Dat levert meer tijdwinst, is goed voor de regio’s, veiliger en beter voor het milieu en fijn voor de mensen die er wonen. De maximumsnelheid op wegen langs bewoond gebied en op gevaarlijke punten, zoals knooppunt Azelo, moet omlaag. Daarbij kan de provincie met het oog op de volksgezondheid veel slimmer gebruik maken van bestaande apps als de klimaat-app en de smog-app. Die brengen bij verhoogde concentraties fijnstof, direct via matrixborden boven de weg de maximumsnelheid omlaag. GroenLinks is niet voor een verdere verbreding van de N35, die moet tweebaansweg blijven. Om de veiligheid op de provinciale wegen te verbeteren moet de snelheid op gevaarlijke trajecten verlaagd worden. GroenLinks pleit bij het Rijk voor een lagere snelheid op de autosnelwegen. Dit is belangrijk voor een schonere lucht en veiliger verkeer. Waar we last hebben van achterstallig onderhoud aan de bruggen waarvoor het Rijk verantwoordelijk is, moet de provincie dit desnoods oppakken. GroenLinks is er echter geen voorstander van de bruggen meer geschikt te maken voor steeds zwaarder landbouwverkeer, dat voortvloeit uit verdergaande schaalvergroting in de landbouw.
17
Actiepunten ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘
Investeren in openbaar vervoer in plaats van in asfalt Verdubbeling van het spoor tussen Deventer en Olst Diesellijnen moeten worden geëlektrificeerd Strengere milieueisen bij het afgeven van nieuwe trein- en busconcessies Behoud van buslijnen in het buitengebied, geen verdere bezuinigen op het openbaar vervoer Meer snelfietsroutes voor woon-werkverkeer Veilige en goed onderhouden fietspaden en fietstunnels Stimuleren van goed toegankelijke en service-rijke overstappunten (fiets → trein, P&R) Ziekenhuizen, verzorgingstehuizen en scholen zijn goed bereikbaar met openbaar vervoer en fiets De provincie geeft met haar secundaire arbeidsvoorwaarden een fietsvriendelijk voorbeeld Een betere afstemming van dienstregelingen van verschillende aanbieders Geen verbreding van snelwegen en N-wegen Lagere maximumsnelheden op N-wegen omwille van veiligheid en milieu Slim gebruik van klimaat-apps om het leefmilieu te verbeteren
18
Cultuur Er is in alle opzichten een groot aanbod van cultuur in de provincie Overijssel. Cultuur is belangrijk voor een gemeenschap en voor mensen persoonlijk. Cultuur is drager van ons gemeenschappelijk erfgoed en geeft herinnering aan ons verleden. Tegelijk bieden kunst en cultuur ons de ruimte om het heden te beleven of te duiden en om heel nieuwe beelden te creëren van de toekomst. GroenLinks maakt zich daarom sterk voor cultuur in Overijssel. De samenbindende rol van cultuur moet niet onderschat worden. Ondanks de steeds beperktere financiële ruimte moeten we culturele uitingen blijven ondersteunen.
Wat is er gaande? Er zijn op dit moment veel regelingen van kracht om plaatselijke initiatieven financieel te ondersteunen. Maar slechts 4% van de provinciale begroting van 280 miljoen is beschikbaar voor cultuur. Er wordt bovendien steeds meer op projectbasis toegekend. Overijssel als ‘productiehuis’ is echt in zwaar weer. Veel (semi)professionele gezelschappen hebben het moeilijk, zoals het Valerius Ensemble, HET Symfonieorkest (orkest van het oosten) en het Jeugdsymfonieorkest. Ook de poppodia hebben het moeilijk. Kunstenaars in Overijssel kampen met teruglopende opdrachten en afnemende betalingen voor opdrachten. Openbare bibliotheken worden deels ondersteund door de provincie. Zij doen tegenwoordig veel meer dan boeken uitlenen en spelen een belangrijke rol bij taaleducatie. Zij krijgen echter steeds minder geld voor meer taken.
Visie van GroenLinks Professionele cultuursector GroenLinks is trots op de Overijsselse cultuur. Veel inwoners van Overijssel halen daar plezier en voldoening uit. Ondanks de economische situatie slagen professionals er in om zich te onderscheiden. Jaarlijks studeren bij de kunstopleidingen en conservatoria talentvolle jonge mensen af. Zij zijn het vooral die Overijssel op de kaart zetten als culturele provincie. GroenLinks vindt dat zij juist daarom ondersteuning verdienen, bijvoorbeeld door hen culturele opdrachten te gunnen. Maar zij moeten ook een beroep kunnen doen op een stimuleringsfonds. Daarvoor moet de provincie een substantieel bedrag reserveren. GroenLinks staat pal voor de uitstekende (jeugd)theatergezelschappen, podiumkunsten, poppodia en orkesten die Overijssel rijk is. Subsidies daarvoor moeten behouden blijven en - waar aantoonbaar noodzakelijk - verhoogd. Daarnaast vindt GroenLinks het belangrijk dat de provincie als cofinancier optreedt bij crowdfundingsprojecten. Jongeren GroenLinks vindt het van belang om de jeugd te blijven interesseren voor cultuur en om jongeren met talent de kans te geven om zich te ontwikkelen. De overheid zou als opdrachtgever, subsidiënt en als regisseur mogelijkheden kunnen scheppen.
19
Structurele subsidies De vele subsidieregelingen ondersteunen plaatselijke initiatieven nu op projectbasis. Dat is te summier. GroenLinks is voor structurele ondersteuning en voor verdere professionalisering van culturele instituten. Wij willen behoud van subsidie voor (jeugd)theaters, orkesten en podiumkunsten. Ook de poppodia dienen ruimhartig ondersteund te worden. Daarin vinden veel jongeren een manier zich te uiten in muziek. Cultuureducatie De cultuureducatieve taak van deze instituten, bijvoorbeeld binnen het basisonderwijs, kan verder uitgebouwd worden. RTV Oost kan hierin ook een belangrijke rol spelen. Cultuurmakelaars kunnen verschillende uitingen van cultuur en kunst bij elkaar brengen, maar ook scholen, verenigingen of andere groepen kennis laten maken met kunst en cultuur. Cultureel en landschappelijk erfgoed Overijssel is rijk aan monumentale gebouwen, streekcultuur en karakteristieke landschappen. Die zijn op zich al waardevol en het waard om zuinig op te zijn, maar bovendien ook aantrekkelijk voor de toerist en voor mensen op zoek naar een plaats om prettig te wonen. GroenLinks hecht aan zorgvuldig behoud daarvan. Daarom moet de provincie bijdragen aan het behoud van cultureel erfgoed en aan een goed beheer van dit erfgoed in onder andere gebouwen, musea en archieven. Overijssel telt ongeveer 250 grote en kleine landgoederen. Eigenaren, stichtingen en bedrijven zorgen voor het behoud van monumentale landhuizen, parken en cultuurlandschap. Het is belangrijk dit landschappelijk erfgoed in stand te houden, daarvoor ontbreekt nu vaak een financiële basis. De oplossing daarvoor ziet GroenLinks niet in deregulering of exploitatie van allerlei horeca en winkeltjes, maar veel meer in samenwerking met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Landschap Overijssel. Grenzeloze cultuur De afgelopen decennia zijn in Overijssel ook steeds meer mensen komen wonen die hun roots in andere delen van de wereld hebben. De provincie stimuleert culturele en andere evenementen waar ontmoeting tussen de verschillende bevolkingsgroepen centraal staat.
Actiepunten ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘
Verdubbelen van de cultuurbegroting Stimuleren van culturele initiatieven bij kulturhusen, kleine theaters, poppodia e.d. Structurele ondersteuning van culturele instellingen, zoals HET Symfonieorkest, het Jeugdsymfonieorkest, (jeugd)theater en bibliotheken In stand houden van subsidies voor amateurkunst en voor cultuurmakelaars De provincie verstrekt waar mogelijk met voorrang opdrachten aan Overijsselse kunstenaars en jonge talenten De provincie geeft een positief advies over RTV Oost aan het commissariaat van de media Stimuleren van initiatieven die gericht zijn op behoud van cultureel en landschappelijk erfgoed De instelling van een Overijssels stimuleringsfonds om (jonge) talenten te ondersteunen
20
Openbaar bestuur GroenLinks wil dat de provincie zich inzet voor meer dan enkel haar kerntaken. Voor GroenLinks zijn daarbij drie waarden leidend: solidariteit, duurzaamheid en ruimte voor diversiteit. Het is belangrijk dat de provincie Overijssel daarin als bestuurder en als werkgever een voortrekkersrol oppakt.
Visie van GroenLinks Burgerbetrokkenheid is uitgangspunt voor GroenLinks. Dit betekent dat de provincie in een vroeg stadium burgers betrekt bij beleidsontwikkeling en burgerinitiatieven ondersteunt. Samenwerken Samenwerking van de provincie met andere overheden en semi-overheden is voor ons vanzelfsprekend. Met de naburige provincies en ook met onze buren in Duitsland. Die samenwerking is ook van belang voor een duurzamere economie. In deze samenwerking liggen kansen op het gebied van bijvoorbeeld werkgelegenheid, natuurontwikkeling en openbaar vervoer. De provincie kan grenzen stellen aan de bebouwing van het groene gebied met bedrijven en woningen. Ze stelt zich daarbij in eerste instantie op als partner van gemeenten, maar grijpt waar nodig in en maakt daarbij gebruik van haar bevoegdheden om het buitengebied en natuurbelangen te beschermen. Toezicht op en bevorderen van de kwaliteit van het openbaar bestuur is een kerntaak van de provincie. Er ontstaan steeds meer gemeentelijke samenwerkingsverbanden, mede door de decentralisaties in de zorg, zonder dat daarop een effectief democratisch toezicht is. GroenLinks vindt het belangrijk dat gemeenteraden in staat zijn kaders mee te geven aan deze samenwerkingsverbanden en hierop controle uit te oefenen. Internationale solidariteit De provincie Overijssel onderzoekt de mogelijkheden om tot de heroprichting van een Centrum voor Internationale Samenwerking (COS) te komen dat initiatieven uit de Overijsselse samenleving op het gebied van internationale solidariteit ondersteunt. Goede voorbeeld Goed openbaar bestuur betekent ook dat je als overheid het goede voorbeeld geeft. In haar bedrijfsvoering en inkoopbeleid hanteert de provincie daarom criteria die rekening houden met (gewapende) conflicten en mensenrechtenschendingen elders. Daarom doet de provincie geen zaken met bedrijven die actief betrokken zijn bij de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden, zoals een aantal in Nederland actieve nuts- en beveiligingsbedrijven. Op initiatief van GroenLinks doet de provincie al aan green accounting en duurzame inkoop. Ze kan nog meer doen, denk aan duurzamere dienstauto’s, slimmere verlichting en minder verlichting waar het kan. Er is de afgelopen jaren bezuinigd op het personeel van de provincie. Het is zaak te bewaken dat er voldoende kennis in huis blijft om de provinciale taken goed te kunnen uitvoeren. Bestuur dicht bij de inwoner GroenLinks wil dat bestuurders dicht bij de inwoners staan en dat inwoners zich in hun bestuur herkennen. Bij discussies over de bestuurlijke indeling van Nederland en de rol van de provincies is dat onze toetssteen. Gedeputeerden kunnen ook in deeltijd werken. GroenLinks wil dat een van de gedeputeerden in onze dierrijke provincie Dierenwelzijn in de portefeuille heeft.
21
Actiepunten ◘ ◘ ◘ ◘ ◘ ◘
Samenwerking tussen de gemeenten moet onder democratische controle staan Werk maken van toezicht op de openbare ruimte De samenwerking met de buurprovincies in Nederland en Duitsland optimaliseren Provinciaal beleid afgestemd op de regio’s Gedegen toezicht op de financiën bij gemeenten Dierenwelzijn maakt deel uit van de portefeuille van een van de gedeputeerden
22
Financiën GroenLinks is voorstander van een duurzaam financieel beleid. De provinciale begroting bestaat voor een groot deel uit rijksfinanciering en uit de opbrengsten van de provinciale opcenten op de motorrijtuigenbelasting. De gelden van het Rijk zijn grotendeels geoormerkt en maar voor een beperkt deel naar eigen inzicht te besteden. Groen Links kiest ervoor om de resterende gelden uit de verkoop van de aandelen in Essent anders te besteden. We willen uitgaven en investeringen doen, die in zichzelf duurzaam zijn en geen nieuwe problemen oproepen met de daarbij behorende kosten. Daarom willen wij bestaande fondsen en budgetten anders inzetten en/of extra geld besteden aan duurzame werkgelegenheid, aan het openbaar vervoer, energiebesparing, zorg en cultuur. Daarnaast kiezen we ervoor de provinciale opcenten op de motorrijtuigenbelasting in de komende periode te verhogen. Werk Voor duurzame werkgelegenheid en het bevorderen en ondersteunen van startende- en innovatieve bedrijven hebben we 5 miljoen euro gereserveerd. Dit bedrag kan gefinancierd worden door de al aanwezige gelden in energie- en innovatiefonds en participatiemaatschappijen gerichter in te zetten. Zorg Hoewel de provincie geen wettelijke taken heeft op het gebied van zorg willen we hiervoor toch eenmalig geld beschikbaar stellen. Het grootste deel daarvan, 5 miljoen euro, is nodig voor een zorgfonds voor die inwoners die door de decentralisaties en bezuinigingen van het rijk geen toegang (meer) hebben tot een adequate ondersteuning. Daarbovenop willen we 0,5 miljoen euro uittrekken voor maatschappelijke en steunorganisaties met een bovengemeentelijk karakter die een taak hebben in de zorg voor kwetsbare groepen in de samenleving. Dit incidentele bedrag van 5,5 miljoen euro moet via herbestemming gedekt worden uit de reserve N-wegen (provinciale wegen). Hier maken we dus een duidelijk keuze voor de mensen en niet voor meer asfalt. Schone energie Voor energiebesparing reserveren we een bedrag van 10 miljoen euro om particuliere woningeigenaren te ondersteunen bij het duurzamer maken van bestaande woningen. Naast energiebesparing creëren we daarmee ook werkgelegenheid in de bouw. Verder stellen we 2,5 miljoen euro beschikbaar voor energiecoöperaties, 5 miljoen euro voor innovatieve vormen van recycling van afval naar grondstof en 5 miljoen euro voor het saneren van het asbestdaken in combinatie met de aanleg van zonnepanelen, ook voor niet-agrariërs. Dit gehele pakket kan gefinancierd worden uit de beschikbare gelden in het Energiefonds. Land en water Voor een goed natuurbeheer is jaarlijks 4.5 miljoen euro nodig, waarvan 0,5 miljoen euro voor natuureducatie. Dit is een structurele post in de begroting die kan worden gefinancierd uit een verhoging van de provinciale opcenten. Vervoer Voor het verbeteren van het openbaar vervoer in de provincie reserveren we eenmalig 10 miljoen euro en voor de verdere uitbreiding van het fietsnetwerk eenmalig 1 miljoen euro. Voor een aanmerkelijk deel wordt dit bedrag gedekt door het herbestemmen van de gelden in de reserve N-wegen en verder door gebruik te maken van de reserve gebiedsontwikkeling.
23
Cultuur GroenLinks wil de begroting voor cultuur terugbrengen op het niveau van voor de bezuinigingen. Hiervoor is structureel 15 miljoen euro per jaar nodig. Voor zover mogelijk wordt dit gefinancierd met de verhoging van de provinciale opcenten en in de komende periode deels ook uit de reserve “Kracht van Overijssel”. In de komende periode zijn er aanpassingen nodig in de begroting om de cultuur passend vorm te kunnen geven als onderdeel van ons beleid. Duurzaam inkoopbeleid GroenLinks wil dat de provincie een duurzaam inkoopbeleid voert. Als overheid heeft de provincie een belangrijke voorbeeldfunctie en GroenLinks wil dat Overijssel in de komende bestuursperiode een Fair Trade-provincie wordt. De provincie als opdrachtgever en subsidieverstrekker kiest waar mogelijk dan ook voor organisaties, die de uitgangspunten van Fair Trade in de praktijk brengen. De provincie als toezichthouder GroenLinks vindt dat de provincie de gemeenten bij de vele nieuwe taken, die zij krijgen als gevolg van de grote decentralisaties in het sociale domein, moet ondersteunen. De provincie onderneemt in haar rol van toezichthouder op de financiën proactief actie om te bevorderen dat gemeenten een meerjarige sluitende begroting vaststellen. Daarbij vindt GroenLinks het wenselijk dat de provincie oog heeft voor de gevolgen van gemeentelijke bezuinigingen en gemeenten wijst op de gevolgen van bezuinigingen voor kwetsbare burgers.
24
Kortom Een stem op GroenLinks bij de Provinciale Statenverkiezingen is een stem op - een gezonde economie - werk maken van werkgelegenheid - behoud van goede zorg - schone energieopwekking - duurzaam beheer van het landschap - hedendaags (ver)bouwen - een bruisende cultuur - transparant bestuur - een links en groen geluid in de Eerste Kamer
Meer weten? overijssel.groenlinks.nl
[email protected] secretariaat GroenLinks Overijssel, Betje Wolffstraat 7, 8023 BT Zwolle 06 19 84 80 88 (secretaris Arne Pronk) GLOverijssel
Stem GroenLinks op 18 maart 25
