GroenLinks 2012

Beheer en biodiversiteit

Nota Progressief West-Friesland / GroenLinks 2012

Inhoud      1 Voorwoord    2 Conclusies en aanbevelingen    3 Lijst betrokken organisaties, instanties, verenigingen en     geraadpleegde commissie en raadsleden    4 Geraadpleegde bronnen    5 Bijlagen  5‐1 Artikel ‘Bijen’ in de Andijker, juli 2011  5‐2 Artikel ‘Groenbeheer en biodiversiteit’ Medemblikker, juni 2012  5‐3 Overzicht activiteiten natuurvriendelijk beheer afd. Groenbeheer Gemeente Medemblik  5‐4 Vragenlijst infoavond Groenbeheer en biodiversiteit 

                           

1  

Voorwoord 

    Hierbij bieden wij u de nota “Beheer en Biodiversiteit, conclusies en aanbevelingen” aan. Voor de  oorsprong van dit uiteindelijke resultaat moeten we teruggaan naar het jaar 2010. Dat jaar werd  door de VN uitgeroepen tot het internationale jaar van de Biodiversiteit, omdat wereldwijd, ook  in  onze  nabije  omgeving,  soorten  en  ecosystemen  onder  druk  staan.  Onze  toenmalige  fractie  GroenLinks  van  Andijk  heeft  vanaf  dat  moment  geprobeerd  dit  onderwerp  op  de  politieke  agenda  te  krijgen.  Na  de  fusie  met  de  gemeente  Medemblik  zijn  we  als  Progressief  West‐ Friesland/  GroenLinks  daarmee  doorgegaan.  Contacten  werden  gelegd.  En  na    diverse  gesprekken,  discussies  ,  zoektochten  op  internet  naar  informatie  en    uiteindelijk  een  thema  avond “Groenbeheer en Biodiversiteit” met allerlei natuurorganisaties, vertegenwoordigers van  politieke partijen en groenbeheerders zoals het Hoogheemraadschap en het LTO was er genoeg  materiaal  verzameld  om  te  komen  tot  de  in  deze  nota  genoemde  lijst  van  aanbevelingen  en  conclusies.  Deze  nota  is  in  eerste  instantie  bedoeld  voor  de  raad,  het  college en  de  ambtelijke  organisatie  van    Medemblik,  want  daar  ligt  voor  ons  als  politieke  partij  onze  verantwoordelijkheid.  Dit  alles  met  het  uiteindelijke  doel  voor  ogen  de  bescherming  van  de  bestaande  biodiversiteit  in  de  gemeente  Medemblik  onderdeel  te  laten  zijn  van  het  gemeentelijke  groen,  water  en  landschapsbeheer.  Natuurlijk  sturen  wij  dit  document  ook  naar  alle  organisaties  en  betrokkenen,  die  hun  bijdrage  hebben  geleverd.  Wij  willen  ze    hierbij  hartelijk  danken.  Onze  speciale  dank  gaat  uit  naar  Guda  Kager  voormalig  medewerker  van  de  griffie van Medemblik, zij heeft ons in het goede spoor gezet en gehouden en Marco van der Lee,  die de informatieavond over Groenbeheer en Biodiversiteit heeft verzorgd en geadviseerd heeft  bij  het  opstelen  van  deze  nota.  Tenslotte:  Wij  hebben  niet  gestreefd  naar  volledigheid.  Na  het  lezen van deze nota zult u zeker ideeën of aanvullingen hebben. Natuurlijk staan wij daar open  voor. Deze nota is slechts een eerste aanzet om de bescherming van de aanwezige biodiversiteit  in onze gemeente tot een vast onderdeel te maken van het groen, landschap en waterbeheer.          Namens de fractie van Progressief West‐Friesland/GroenLinks  Ria Manshanden  www.pwfgl.nl     [email protected]   

     

2  

Conclusies en aanbevelingen 

    ‐ 1 Over het algemeen wordt er t.a.v. het algemene doel van dit thema ‘De instandhouding en  verbetering  van  de  bestaande  biodiversiteit  in  de  gemeente’  door  alle  betrokkenen  positief  en  open gereageerd met de bereidheid bruggen te slaan en mee te denken naar oplossingen m.b.t  tegengestelde  belangen;  het  belang  van  de  instandhouding  en  verbetering  van  de  aanwezige  biodiversiteit wordt ingezien.  ‐  2  Biodiversiteit  is  een  aanduiding  van  het  aantal  soorten  dat  aanwezig  is.  Hoe  meer  soorten,  hoe groter de biodiversiteit, hoe meer ‘natuur’ in kwalitatief opzicht. Tijdens de informatieavond  bleek  dat  er  verschillend  gedacht  wordt  over  het  begrip  biodiversiteit.  Kennis  vergaren  en  het  uitwisselen van kennis m.b.t. dit onderwerp wordt daarom van belang geacht.  ‐  3  Als  je  het  hebt  over  beheer  en  biodiversiteit  is  zowel  “groen”  als  “water”  en  “landschapsbeheer” van belang.  ‐  4  Vanuit  dat  standpunt  bezien  hebben  we  te  maken  met  verschillende  beheerders;  de  gemeente,  het  recreatieschap,  het  hoogheemraadschap,  de  agrariërs  en  de  burgers.  Deze  beheerders  hebben  verschillende  prioriteiten  en  verantwoordelijkheden.  Samenwerking,  afstemming en coördinatie van beheer met gezamenlijke doelen voor ogen kan van belang zijn  als het gaat om bescherming en verbetering van de biodiversiteit.  ‐ 5 De belangen van natuurliefhebbers en agrariërs hoeven elkaar niet te bijten. Er zijn genoeg  plekken  in  de  gemeente  waar  de  natuur  zonder  overlast  voor  agrariërs  zijn  gang  kan  gaan.  Bovendien  zijn  er  ook  ondernemers,  die  wel  kansen  zien  voor  natuur  in  de  nabijheid  van  hun  bedrijf.  Fruittelers  hebben  belang  bij  een  bloem  en  kruidenrijke  omgeving  i.v.m.  de  bestuiving  door bijen.  ‐ 6 In groen, water en landschapsbeheer en de inrichting daarvan kun je de basis leggen voor de  beleving van de burgers voor de schoonheid van natuur en landschap. In die context bezien is het  ook  van  belang  het  begrip  biodiversiteit  breed  te  promoten  en  burgers  en  recreanten  d.m.v.  vrijwilligers  (  projecten  met  scholen,  bedrijven  en  zorginstellingen)  te  betrekken  bij  onderhoud  en beheer.  ‐  7  Naast  de  beheerders  en  de  burgers  hebben  we  ook  te  maken  met  een  scala  van  allerlei  belangen groepen en organisaties op het gebied van natuur en dierenwelzijn. Maak gebruik van  hun kennis. In de bijlage vindt u een lijst van deze organisaties.  ‐  8  Er  zou  gewerkt  kunnen  worden  aan  een  digitaal  groenplein,  met  een  meldpunt  ‘natuurbescherming’,  waar  ongeruste  burgers  bijvoorbeeld  t.a.v.  de  bedreiging  van  soorten  terecht kunnen terecht kunnen.  ‐  9  Op  praktisch  gebied  kunnen  we  een  waslijst  aan  aanbevelingen  doen,  dat  doen  we  hierbij  niet, daarvoor kunt u de diverse natuur en belangenorganisaties consulteren, zie hoofdstuk 3 en  4.  Niettemin  willen  we  hier  een  aantal  punten  noemen,  waarmee  op  korte  en  lange  termijn  goedkoop en effectief resultaten te behalen zijn:  Inrichting 

1  Creëer  bloem  en  kruidenrijke  zones  daar  waar  het  niet  tot  overlast  leidt  door  extensiever  beheer, bijvoorbeeld op industrieterreinen, natuurgebieden en langs dijken en fietspaden.  2 Zorg bij de inrichting van groen en waterpartijen voor geleidelijke overgangen.  3 Probeer bestaande en nieuwe natuurgebieden zoveel mogelijk met elkaar te verbinden. Zoek  ook  een  verbinding  met  het  IJsselmeer.  Leg  compenserende  waterberging  aan  bij  bestaande  natuurgebieden, zodat die robuuster worden.      Beheer  1  Neem  zowel  in  het  gemeentelijk  Groenbeheer  als  Groenstructuurplan  biodiversiteit  op  als  kwaliteitscriterium van het openbare groen.  2  Minder,  gedoseerd  en  gefaseerd    maaien.  Maaisel  afvoeren,  dat  kan  nu  kostenneutraal,  wanneer het gebruikt wordt voor bio‐energie.  3  Snoei  doordacht  en  schep  daarmee  meer  variatie  in  het  beeld  van  het  groen;  creëer  bijvoorbeeld  open  plekken  in  bosschages  en  een  geleidelijke  overgang  naar  de  buitenkant  toe.  Snoeihout kan mogelijk terplekke blijven liggen of worden verwerkt.    10  Tenslotte  kunnen  we  stellen  dat  er  op  dit    gebied  al  veel  gebeurd.  Zie  daarvoor  bijlage  5‐ 3,activiteiten van de gemeente Medemblik. Maar het kan altijd beter : De instandhouding en het  verbeteren  van  bestaande  biodiversiteit  vraagt  een  andere  manier  van  denken  en  enige  aanpassingen. Een ding is zeker : Het hoeft niet duurder te zijn, terwijl je er veel voor terug krijgt.         

                       

3  

Lijst betrokken instanties,organisaties en verenigingen 

       

Gemeente Medemblik afd. Groenbeheer,  www.medemblik.nl 0229‐856000     Hoogheemraadschap, [email protected]  www.hhnk.nL 072‐5827010  RSW Recreatieschap Westfriesland, [email protected] 0228‐565750  Vertegenwoordiger LTO, C. Stins , [email protected]  IVN Vereniging voor Natuur en Milieueducatie, [email protected] 0228‐520486  www.ivn‐westfriesland.nl  Landschap  Noord‐Holland,  [email protected],  www.landschapnoordholland.nl  088‐0064455  KNNV, [email protected], [email protected] 0229‐249546  Insectenwerkgroep KNNV Hoorn,  [email protected]  Weidevogelgroep Noorder‐Koggenland, [email protected] 0229‐573933  Bijenstichting, www.bijenstichting.nl, [email protected]  Stichting Witte Mus, www.stichtingwittemus.nl, [email protected]  Marco van der Lee, natuurwetenschapper en weidevogelexpert, [email protected]         N.B.  Tijdens  de  informatie  avond  over  Groenbeheer  en Biodiversiteit  (  31  mei  2012)  zijn  vertegenwoordigers van  alle  politieke  partijen  van  Medemblik,  de  VVD,  CDA,  PVDA,  Gemeentebelangen,  Progressief  West‐Friesland/GroenLinks,  Andijker  Belang,  Progressief Wervershoof 2010, OWP, CU en D’66 geconsulteerd. Ook heeft die avond GroenLinks Enkhuizen bijgedragen.                                              

4      

Geraadpleegde en te raadplegen bronnen 

Coalitie biodiversiteit 2010, www.biodiversiteit.nl/2010    Ministerie van Economische zaken,landbouw en innovatie, www.rijksoverheid.nl  Onderwerpen/biodiversiteit    “Dierenwelzijn, de pittige 44” van Joke Schouw‐Pelt, [email protected]    Powerpoint presentatie Marco van der Lee van 31 mei 2012, [email protected]    WWF rapport ‘Living Planet, biodiversity, biocapacity and better choises’     

Bijlage 5‐1  

Bijen Regelmatig staan ze de laatste tijd in de belangstelling op TV en in krantenartikelen; de bijen zouden met uitsterven worden bedreigd. Zelf heb ik een bloemen en kruidentuin met appel, peren en een pruimenboom. Sneeuwklokjes, speenkruid, fluitekruid, damastbloemen, stokrozen,helianten en sedum enz. bloeien er rijk en kleurig. Van het vroege voorjaar tot de late herfst hoor en zie ik het gezoem van bijen en wespen en het geritsel en gekwetter van vogels. Het valt bij mij wel mee denk ik dan, maar kenners beweren anders. Tijdens een LTO avond afgelopen herfst in Café het Fortuin te Wervershoof riep een fruitkweker de gemeente op in hun groenbeheer diversiteit aan te brengen in planten en struikensoorten. Hoe meer diversiteit hoe beter. Fruitkwekers zijn voor de bestuiving afhankelijk van bijen en ook imkers hebben er baat bij. Als waarschijnlijke oorzaak van het verdwijnen van de bijen worden de varroamijt en het gebruik van bestrijdingsmiddelen als imidacloprid, clothianidine en thiamethoxam genoemd. Deze middelen ondermijnen de weerstand van de bijen, waardoor ze minder zijn opgewassen tegen die mijt,die ook allerlei bacterie en infectieziekten overbrengt. Als raadslid kan ik op z'n minst eens gaan informeren of onze gemeente een van deze middelen gebruikt. En tijdens de behandeling van het nieuwe groenbeheerplan van Medemblik,wat binnenkort door het college aangeboden wordt, kan ik dit aankaarten. Maar beste lezer : U kunt ook wat doen. Maak van uw tuin geen steenwoestijn, waar geen zaadje, grassprietje, plantje of ‘onkruid’ meer de ruimte krijgt. Laat eens een hoekje verwilderen. U zult versteld staan wat er aan komt waaien. Kamille, wilde margrieten, boterbloemen,akkerwinde, noem maar op. Een paar vierkante meter is al genoeg om een groenparadijsje te creëren, waar ook bijen en vogels zich welkom en prettig voelen. Wanneer u het een beetje uitkient waar u de ‘onkruiden’ toelaat en op tijd de zaden oogst of wegknipt voor het volgende jaar, hoeft u ook uw buren die een moestuin of een bloemkoolveld hebben, niet tot last te zijn. Een zonnige zomer ! Ria Manshanden, raadslid progressief West‐Friesland/ GroenLinks www.pwfgl.nl 

                           

Bijlage 5‐2  Biodiversiteit Laat ik eerst uitleggen waar dit begrip voor staat : Biodiversiteit omvat al het leven op aarde, de totale verscheidenheid aan soorten en ecosystemen. Allerlei vogels, insecten, vissen, knaagdieren, bomen, struiken, planten en kruidensoorten ze leven dagelijks in onze omgeving. We vinden dat prachtig, lastig of heel gewoon, maar een ding is zeker : Hun bestaan is niet vanzelfsprekend. Veel ecosystemen en soorten staan onder druk. En dan hebben we het niet alleen over tijgers of pandaberen in verre oorden, maar ook onze huismus werd een aantal jaren geleden bedreigd met uitsterven. En wat te denken van de bij ? Dit probleem van verlies aan biodiversiteit is niet alleen een lokaal probleem; de hele wereld heeft ermee te maken. Vandaar dat de VN het jaar 2010 had uitgeroepen tot het jaar van de biodiversiteit. Voor ons als Progressief West-Friesland/GroenLinks een reden om te proberen dit onderwerp na de verkiezingen in 2011 opgenomen te krijgen in het raadsprogramma Medemblik. Daar was toen geen meerderheid voor. Ongeveer een jaar later, bij de behandeling van het Groenbeheer Programma in de commissie ruimte van de raad van Medemblik hebben we dit opnieuw aangekaart. En wat bleek: Het tij kan keren, de voltallige commissie stond achter het voorstel een avond over dit thema te beleggen met alle betrokken partijen. Afgelopen donderdagavond 31 mei was het zover. Een informatieavond met als thema Groenbeheer en Biodiversiteit. De opkomst was goed. De gemeente, het Recreatieschap, het Hoogheemraadschap, allerlei natuurorganisaties en natuurliefhebbers, het LTO en 9 van de 10 politieke partijen waren vertegenwoordigd. Marco van der Lee, natuurkenner en weidevogelexpert, gastspreker voor die avond, liet aan de hand van 41 op een scherm geprojecteerde foto’s de aanwezige natuurschatten van Medemblik zien en tipte zo hier en daar aan hoe je als gemeente de aanwezige biodiversiteit op een verstandige manier kunt beheren. Daarna werd er in 3 groepen aan de hand van vragen gediscussieerd. De resultaten daarvan werden samengevat en gepresenteerd. De gesprekken waren levendig, zo’n avond is kort, het thema veelomvattend, niettemin konden we er hoofdlijnen uit filteren waar we zeker wat mee kunnen. Ik noem en paar: Over het algemeen wordt samenwerking, coördinatie en uitwisseling van kennis tussen de beheerders op dit gebied van belang geacht. De PvdA vroeg in verband hiermee aandacht voor een zeer recent WWF rapport “Living Planet, biodiversity,biocapacity and better choises”.En wat de burgers betreft: Creëer betrokkenheid en draagvlak en wellicht draagt eigenbeheer en adoptiegroen daartoe bij. Burgers moeten de schoonheid van het landschap, de natuur en biodiversiteit kunnen beleven. Het recreatieschap tipte aan dat als het om biodiversiteit gaat, je ook naar de functie van het gebied moet kijken; een speelweide is wat anders dan een zoom van een bos of een berm. En het Hoogheemraadschap : Wij zijn er in eerste instantie voor de waterkering en bepaalde planten kunnen de kracht van de dijk ondermijnen. Tenslotte : Er klonken geluiden om de tegengestelde belangen tussen de agrariërs en de natuurbeschermers te overbruggen. Dhr. Stins( LTO) citaat : “Niet overal kan alles, kijk waar tegen de laagste kosten de grootste resultaten te behalen zijn”. Dhr. Mosch (Gemeente Belangen): “Kijk waar je wel ruimte aan biodiversiteit kunt laten, zodat je de belangen van de agrariërs niet schaadt”. Het laatste woord is over dit thema nog niet gezegd, maar een ding is duidelijk : Biodiversiteit is op de juiste plaats op het juiste moment voor ons allen van belang. Ria Manshanden, raadslid Progressief West‐Friesland/ GroenLinks www.pwfgl.nl 

Bijlage 5‐3             

Biodiversiteit en ecologisch beheer in de gemeente Medemblik      Maatregelen    ‐  Minder  spuiten,alleen  gericht  met  toegestane  middelen  volgens  de  DOB  methode  op  verharding en tegen wortelonkruiden in plantsoenen en op sportvelden.  ‐  Het  maaien  van  bermen  en  taluds  2  keer  per  jaar,  uitgezonderd  de  eerste  meter  langs  verharding i.v.m. de veiligheid  ‐ In de wijken rekening houden met de keuze van beplanting en struiken/bosplantsoenen t.a.v.  biodiversiteit en variatie  ‐ aanbrengen van gesloten beplanting  ‐ ecologisch beheer van oevers, bosgebieden, parkjes waar mogelijk      Voorbeelden  Andijk : Klamptweid noord, de Put, voormalige volkstuinen  Wervershoof : Overhoekse bos, Kagerbos, Westrand, Kager berm  Wognum : Kreekbos, Heemtuin  Zwaagdijk‐west : Meester Derkbos  Hauwert : Egboetswater  Abbekerk : park achter nieuwbouw  Midwoud : Burg. Smitpark, P.Warius laan berm/talud  Oostwoud : Heemraad Witweg  Opperdoes : waterberging, gronddepot  Twisk : parkje achter sportvelden  Medemblk : Schepenlaan, Pronkvliet    Burger betrekken  Biodiversiteit meters plaatsen  Acties van schoolkinderen en verenigingen  Wijkschouw    Knelpunten  Boeren en agrariërs : overwaaiende onkruidzaden  Burgers : rommelig aanzicht  Ecologisch beheer : maaien en afvoeren is duurder  Opstellen beleid en kansen    31‐05‐2012 TPB 

Bijlage 5‐4 

Vragen  Infoavond Groenbeheer en biodiversiteit 31 mei 2012 

  1  Wat zijn volgens u de kansen  voor de biodiversiteit in onze gemeente ?       

  2  Wat kunnen beheerders doen ( Gemeente, Hoogheemraadschap en het Recreatieschap enz. )  om de biodiversiteit te verbeteren en in stand te houden ?          3  Kunt u tips geven die  goed zijn voor de instandhouding van de biodiversiteit  en daarbij ook  kunnen bijdragen aan de bezuinigingsopgaven ?          4  Wat kunnen de consequenties zijn van het verbeteren van de biodiversiteit ?          5  Is er iets wat u over dit onderwerp kwijt wilt wat nog niet aan de orde is geweest ?