UITGAVE VAN GROENLINKS

GROENLINKS magazine UITGAVE VAN GROENLINKS - nummer 2 - april 2014

Herstel

bij verkiezingen gemeenteraden

Industrie moet nu snel vergroenen

Russische roulette met Noordpoololie

Van Eickhout & Sargentini:

Europa sociaal

W Wie: Lilian Peters, actief GroenLinks-lid in Amsterdam Zuidoost & landelijk. Wat: Benefietfeest voor de Vluchtgarage. Waarom: ‘Sinds 2013 vinden ongeveer zeventig mensen zonder geldige verblijfspapieren onderdak in de leegstaande parkeergarage Kralenbeek in Amsterdam Zuidoost. Ze moeten zelf voor hun bad, bed en brood zorgen, de gemeente springt niet bij en als illegaal mag je nu eenmaal niet werken. Met het benefietfeest wordt geld en voedsel ingezameld. Ik help zelf ook een paar vluchtelingen met hun levensonderhoud. Als meer GroenLinksers willen helpen: je gift is welkom op het banknummer van XminY o.v.v. ‘We Are Here’: NL39 INGB 0000609060!’ Voor meer info, zie wijzijnhier.org. foto Michiel Wijnbergh

11 verkiezingn Bram van Ojik: ‘In korte tijd hebben we driekwart van het verlies van 2012 goedgemaakt’

6 groenlinks kiest vóór een sociaal Europa

Opinie: De natiestaat creëerde een politieke rechtvaardiging voor vreemdelingenangst. Europa moet de natiestaat overwinnen.Op pagina 20

in actie

16 ‘de groene economie is geen verre toekomstdroom’

En verder 2 In actie 4 Kort nieuws 13 Kort lokaal 14 Media & meer 15 Groen moet je doen 20 Ingezonden 20 Strip 21 Column 23 Partijkatern 24 De Achterkant

G

redactie Afmaken

De gemeenteraadsverkiezingen zijn nog maar net achter de rug of de Europese dienen zich aan. GroenLinks verlaat haar campagnemodus dus niet, en timmert verder aan de weg met essays en trek-aan-de-bel-acties. Allereerst is daar natuurlijk het unique selling point van GroenLinks met betrekking tot Europa: het is de enige linkse partij die onomwonden vóór Europa kiest. Waarom ze dat doet? Dat leest u op pagina 6 en verder in een dubbelinterview met de nummer één en twee van de kandidatenlijst: Bas Eickhout en Judith Sargentini. Het economische verhaal waarmee GroenLinks de Europese verkiezingen ingaat, heet ‘groene industriepolitiek’. Vijf jaar geleden was dat de Green New Deal, het toenmalige antwoord op de economische en klimaatcrisis. Die voorstellen moeten allemaal nog steeds worden uitgevoerd, zegt Bureau de Helling-directeur Jasper Blom op pagina 16, maar er moet méér gebeuren. Een groene industriepolitiek werkt aan energiebesparing; hernieuwbare bronnen; recycling; ruimte voor groene pioniers om hun ideeën ten uitvoer te brengen. En op al die gebieden ligt een schone taak voor de overheid. Op Europees niveau, maar ook op nationaal en niet te vergeten lokaal niveau. Nog even terug naar de gemeenteraadsverkiezingen dan. De uitslag viel niet tegen – lang niet tegen. ‘Als ik anderhalf jaar geleden te horen had gekregen dat we in zo’n korte tijd driekwart van het verlies van 2012 zouden goedmaken, dan had ik daar blind voor getekend’, zegt partijleider Bram van Ojik op pagina 10. In de daaropvolgende pagina’s leest u meer over wat er goed ging, en natuurlijk ook over de grote teleurstellingen die in een aantal gemeenten moesten worden verwerkt. Als de – in landelijk opzicht – stijgende lijn zich nog even doorzet, kan GroenLinks straks wellicht twee van de drie zetels in het Europees Parlement (EP) behouden. Eén of twee zetels, dat is het verschil tussen een Groene EP-fractie met of zonder Judith Sargentini. En waarschijnlijk ook het verschil tussen wel of geen openbaar eigendomsregister. Dat wetsvoorstel om het witwassen van geld tegen te gaan, loodste Sargentini onlangs door het EP. Sargentini: ‘Het geld dat Afrikaanse landen op die manier mislopen: dát kost levens. Dat kost ziekenhuizen die niet worden gebouwd, wegen die niet worden aangelegd, medicijnen die niet worden aangeschaft.’ Nu moet het voorstel nog door de Raad. Sargentini maakt de klus graag af. Carolien Ceton 4



Nu op groenlinksmagazine.nl Kijk in onze agenda voor Groene activiteiten, internationale gesprekken, verdiepende lezingen en meer – van binnen & van buiten GroenLinks. De Helling, het tijdschrift van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks, organiseert een debat over opkomend nationalisme in Europa en de noodzaak van verdere democratisering (11 mei, Amsterdam). Zie ook pagina 20. En verder: lezingen over het gebrek aan betrokkenheid bij Europa (6 mei, Utrecht) en de macht van het Europarlement: kan zij de financiële sector temmen? (8 mei, Den Haag), een gesprek met Esther Mombo, Keniaans theologe en vredesactiviste (17 mei, Amsterdam), de Nacht van de Vluchteling – een sponsorloop waarbij de deelnemers ’s nachts van Rotterdam naar Den Haag wandelen; de opbrengst gaat naar noodhulp voor Syrië (29 mei), Earth Day – een wereldwijde actiedag voor Groene Steden (22 april) en nog veel meer.

25 jaar GroenLinks GroenLinks bestaat dit jaar 25 jaar. Op de eerste van drie bijeenkomsten die voor de gelegenheid werden georganiseerd, stond de lokale democratie centraal. Beeldend kunstenaar Jonas Staal hield op 9 maart in het Amsterdamse Pakhuis de Zwijger een voordracht, waarin hij de verschuiving hekelde van een principiële politiek naar een politiek die geregeerd wordt door meningen. En die laatste soort politiek, kenmerkend voor de mediacratie die onze parlementaire democratie verdringt, hoort niet bij een progressieve partij, vindt Staal. Politici zitten liever bij Pauw en Witteman met hun hoge kijkcijfers dan in het parlement, want het parlement is leeg, merkt Staal op; ‘praatcircussen’ waarin alleen maar meningen worden uitgewisseld. Het is ‘de hysterische overproductie van meningen’ die ten grondslag ligt aan de ‘politieke erosie’ van onze samenleving. De Nederlandse politiek wordt getekend door ‘kleurloze managementcoalities’ die ons onveranderlijk een middenweg voorschotelen die de naam ‘geleidelijke privatisering’ draagt. Maar het is juist de voortdurende privatisering van de aarde die de huidige crises heeft voortgebracht, stelt Staal. Wie draagt daar de verantwoordelijkheid voor? Femke Halsema

schreef recentelijk een column op journalistiek platform De Correspondent naar aanleiding van de film The Wolf of Wall Street van regisseur Martin Scorsese. Haar ongemakkelijke boodschap luidde: de ‘kapitalistische wolf’ schuilt in ons allen. Maar het gevaar achter die redenering is dat wij allen evenredige schuld hebben, en ‘dat is een onwaarheid, voorbij een mening of een column’. Staal zette zijn pleidooi tégen meningen en vóór principes kracht bij met de beroemde uitspraak van kunstenaar en medegrondlegger van de Duitse Grünen Joseph Beuys: Jeder Mensch ein Künstler, ofwel: Elk mens een kunstenaar. Voor Beuys stond de wijze waarop een samenleving de scheppende krachten van alle mensen mogelijk maakt, centraal. ‘En dat is de kern van het progressieve project: geen vrijheid van expressie als glorificatie van de individuele wolf, maar als emancipatorisch project dat de samenleving als geheel aangaat. Dat is het verschil tussen de meningenmachine van de mediacratie en een principiële democratie. Het verschil tussen entertainment en emancipatie. Het verschil tussen de mens als wolf en de mens als schepper.’ CC Lees de complete voordracht op bureaudehelling.nl/artikel/ principi-le-democratie april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

Russische roulette GroenLinks Rotterdam wil geen Noordpoololie in de haven, maar het eerste schip van het Russische Gazprom Neft is al onderweg. Geplande aankomst: 1 mei. Toen in februari bekend werd dat Rusland een lijnschip met Noordpoololie heen en weer wil laten varen naar Rotterdam, kwam GroenLinks Rotterdam meteen in actie: wat de partij betreft komt olie die is opgepompt onder de Noordpool, niet in de Rotterdamse haven aan land. De olie is afkomstig van het boorplatform Prirazlomnoye, waar in september dertig opvarenden van het Greenpeace-schip Arctic Sunrise door Russische veiligheidsagenten werden gearresteerd en beschuldigd van piraterij. De olieboringen in het Noordpoolgebied zijn omstreden. Lekkages kunnen leiden tot enorme en onherstelbare schade aan het kwetsbare ecosysteem ter plaatse – reden waarom Greenpeace er actie voerde. Met de verwerking van Noordpoololie in Europa moet Rotterdam niets te maken willen hebben, meent GroenLinks raadslid Arno Bonte: ‘Het opslaan van Noordpoololie past niet bij de doelstelling om van de Rotterdamse haven de meest duurzame haven van

Europa te maken.’ De ruwe olie uit het Noordpoolgebied is eigendom van Gazprom Neft, de olietak van het Russische gasbedrijf. Dat probeert langetermijncontracten af te sluiten met raffinaderijen in Nederland, Noorwegen en Groot-Brittannië voor de aankoop en verwerking van zijn olie. Zeeland Refinery in Vlissingen, een joint venture van Total en Lukoil, toonde interesse. ‘Russische roulette spelen met de Noordpool’, zo noemt Bonte het. Inmiddels heeft staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken na Kamervragen laten weten dat er geen juridische mogelijkheden zijn om olietankers met Noordpoololie te weren. Bonte wil daarom dat het internationale Marpol-verdrag over het weren van Zuidpoololie ook van toepassing wordt verklaard op Noordpoololie. In de tussentijd had hij zijn hoop – naar het nu lijkt vergeefs – gevestigd op het Havenbedrijf Rotterdam. ‘Ook zonder juridische kaders kan het Havenbedrijf ervoor kiezen geen zaken te doen met bedrijven die zich niet maatschappelijk verantwoord gedragen. Dat hier sprake is van onverantwoord gedrag, lijkt me glashelder.’ Marije Wilmink

Ik ben een Marokkaan Op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen leverde de uitslagenbijeenkomst van de PVV – de inmiddels overbekende – onverkwikkelijke beelden op. Een halve week later werd er massaal aangifte gedaan en stroomde het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam vol met demonstranten. ‘Wij zijn Marokkanen. Wij zijn Turken. Wij zijn homo’s. Wij zijn Joden. Wij zijn kinderen. Wij zijn Nederlanders!’, zo riep oud-GroenLinks-voorman Mohamed Rabbae de veelkleurige en goedgemutste demonstratie toe. GroenLinks maakte een T-shirt: ‘Ik ben een Marokkaan’. Achterop het shirt staat artikel 1 van de Grondwet, die afgelopen 29 maart tweehonderd jaar bestond.

Lokale munt De sociale onderneming Qoin bedacht het ruilmiddel ‘tradeqoin’. Het moet zorgen voor een sterke lokale economie, en een duurzaam en divers bedrijfsleven. En het is goed voor de ondernemer zelf. 20 maart jl. werd de ‘tradeqoin’ gelanceerd, een nieuwe telg aan de tak van alternatieve, lokale betaalmiddelen. In Amsterdam-Haarlem en de Achterhoek hebben ondernemers – de tradeqoin is bedoeld voor het midden- en kleinbedrijf en zzp’ers – de munt tot hun beschikking. Via een online platform kunnen zij diensten of goederen uitwisselen in tradeqoins. Waarom GroenLinks deze ‘community currency’ moet omarmen? ‘De tradeqoin zorgt voor nieuwe, lokale handel tussen de aangesloten mkb’ers. Geld blijft langer GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

in de regio circuleren en dat versterkt de lokale economie. Dat zorgt voor een tegenwicht aan multinationals en grote ketens, zodat een divers bedrijfsleven blijft bestaan’, legt Rob van Hilten uit, co-directeur van Qoin en in het verleden werkzaam voor STRO (vroeger Aktie Strohalm) en van daaruit betrokken bij de oprichting van LETS-ruilsystemen in Nederland. Wereldwijd bestaan er zo’n achthonderd van dergelijke business-to-businessnetwerken waarin jaarlijks voor 50 miljard euro aan handel omgaat, aldus Van Hilten. In Nederland is sinds vorig jaar in Rotterdam De Alternatieve Munt, kortweg ‘DAM’, actief. Momenteel heeft tradeqoin zo’n tweehonderd deelnemers, een begin. Van Hilten: ‘Op de lange termijn moet tradeqoin echt een aantoonbare impact op de regio hebben.’ Marc van Dijck

Dessine-moi l’Europe Op 5 april nam Daniel Cohn-Bendit, met een dag vol rondetafelgesprekken, debat, film, muziek en kunst, afscheid van het Europarlement. Cohn-Bendit speelde een sleutelrol binnen de Duitse Grünen, de Franse Les Verts en de European Green Party. Hij was twintig jaar Europarlementslid. Zijn afscheid is ook een nieuw begin, zo benadrukten de organisatoren van de conferentie Dessine-moi l’Europe (Ontwerp Europa voor mij), omdat ‘het Europese project moet worden heruitgevonden; we moeten onze hoop en ambities herdefiniëren’. 5

‘Ons verhaal is goed voor

Noord en

Drie zetels heeft GroenLinks in het Europarlement. De derde - een restzetel - was een mazzeltje. Die gouden tijden zijn na de Europese verkiezingen van 22 mei voorbij, maar met een beetje goede wil sleept GroenLinks twee zetels binnen. In het Utrechtse café De Rechtbank praten de nummers één en twee van de kandidatenlijst, Bas Eickhout en Judith S ­ argentini, over de invloed van het Europees Parlement, het opkomend nationalisme en de kansen voor de Groene fractie. door Carolien Ceton

A

lle fracties in het Europees Parlement (EP) gaan dit keer – voor het eerst – de verkiezingsstrijd aan met hun eigen internationale topkandidaat; een Europabrede ‘lijsttrekker’ (zie kader). Zo is Guy Verhofstadt topkandidaat voor de liberalen, Martin Schulz voor de sociaaldemocraten en Jean-Claude Juncker voor de christendemocraten. De Europese Groene Partij heeft via een voorverkiezing onder leden en sympathisanten – de Green Primaries – gekozen voor twee internationale topkandidaten: José Bové en Ska Keller.

6



Noord versus Zuid Als topkandidaten moet zij komen met een verhaal dat aanslaat in zowel Noord- als Zuid-Europa, en dat maakt deze campagne extra interessant, vindt Bas Eickhout. ‘De sociaaldemocraten krijgen het lastig. Zij hebben in het EP altijd kritiek gehad op de bezuinigingen, maar dat beleid wordt in de lidstaten wel deels door sociaaldemocraten uitgevoerd. Schulz kan het bezuinigingsbeleid van Merkel niet al te zeer afvallen, maar daar zitten ze in het zuiden niet op te wachten.’ Ook de VVD zit met Verhofstadt in een lastig parket, zo schat Eickhout in, maar het april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

foto’s daphne kuilman

Zuid’

Wie staan er nog meer op de kandidatenlijst voor de Europese verkiezingen? Kijk op groenlinks.nl/ mensen#europa

CDA zit met Juncker gebeiteld. ‘In Nederland zijn de christendemocraten een beetje weggezakt, maar in Europa zijn ze nog steeds de grootste beweging.’ En dan is er nog de kandidaat van wat Eickhout ‘versnipperd links’ noemt. Judith Sargentini schuift, verlaat door een vertraagde trein, aan tafel. ‘Je bedoelt die Griek van SYRIZA (de Griekse Coalitie van Radicaal-Links, CC)? Ik noem dat postcommunistisch.’ Eickhout: ‘Hij is de kandidaat van de SP. Die is juist populair in Zuid-Europa, maar voor Noord-Europa gaat hij weer veel te ver.’ De Groenen hebben een verhaal waarmee ze in Noord- én Zuid-Europa vrienden maken, denkt Eickhout. ‘Wij hebben een

GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

redelijk gelijkluidende boodschap met hoezeer het Europa van nu niet klopt met het oplossen van de crisis. Dat de rekening onevenredig in het zuiden en daar weer bij de armen ligt. Wij pleiten voor een groene investeringsagenda. Wat dat betreft kent onze campagne geen valkuilen.’ Sargentini ziet ook donkerder wolken. ‘Laten we eerlijk wezen: de echte doorbraak in Oost-Europa lijkt er niet te komen. Dat vind ik heel jammer.’ De Groene fractie gaat waarschijnlijk een kleine tien zetels inleveren, vooral als gevolg van het verwachte verlies van de Franse Groene partij. Daar staat tegenover dat er straks wel meer landen vertegenwoordigd zullen zijn. Eickhout somt op: ‘De Tsjechen krijgen waarschijnlijk een zetel. De Ieren maken een goede kans en in Slowakije en Slovenië zijn populaire individuen die interesse hebben getoond voor de Groenen. In Spanje lijkt EQUO zich te ontpoppen als de echte Groene partij, en zij krijgt misschien wel twee zetels. En in Hongarije komt, na een intern conflict, de principiële tak van de partij bovendrijven. De strijd speelde tussen groen en principieel je eigen lijn voeren of aansluiten bij de sociaaldemocraten – met een communistisch verleden maar ook een sterkere basis. De principiële tak haalt straks waarschijnlijk een zetel.’ ‘Dat is toch ook wel eens boffen hè’, reageert Sargentini tevreden, ‘dat je met een principiële keuze iets binnenhaalt. Mijn stelling dat de Groenen een West-Europese club blijven, is bij deze achterhaald. Ook zonder echte doorbraak zie je nu toch dat partijen buiten West-Europa een voet aan de grond krijgen. Het grote voordeel is dat we ze zo een beetje verder kunnen helpen: met een Europarlementariër ben je een serieuze partij, en komt er ook wat geld binnen. En er zijn thema’s zat. In Hongarije bijvoorbeeld heeft Orbán (premier, CC) net een deal gesloten met de Russen voor geld en een kerncentrale. Ook vervuiling kan in MiddenEuropa een grote rol gaan spelen.’ Eickhout: ‘Helaas gaan we Griekenland verliezen. Alles wat daar links is, is meteen anti-euro. En een Italiaanse Groene partij komt al jaren niet van de grond.’ GroenLinks heeft ervoor gekozen om zich niet aan te sluiten bij de slogan van de Europese Groene Partij (EGP) ‘Vote Green Change Europe’, maar gaat de Europese verkiezingen in met de slogan ‘Kies Europa stem groen’. Is GroenLinks zo voorzichtig dat ze de aandacht niet te veel wil vestigen op de eis voor een ander Europa? Sargentini: ‘De formulering “stem groen” geeft natuurlijk al aan dat het heel anders moet. Groen munten we 7

zo’n register kan iedereen zien waar de zoon van Janoekovitsj zijn geld heeft gestald, welke bedrijven belasting ontduiken, hoe corrupte politici hun geld wegsluizen. Het geld dat Afrikaanse landen op die manier mislopen: dát kost levens. Dat kost ziekenhuizen die niet worden gebouwd, wegen die niet worden aangelegd, medicijnen die niet worden aangeschaft.’ Het voorstel moet nog door de Raad, en dat zal niet meevallen. Sargentini hoopt vurig dat ze de kans krijgt om dat af te maken. ‘Zonder de Groenen waren die witwaspraktijken niet aangepakt’, zegt Eickhout optimistisch. Zelf is hij erg te spreken over zijn wetsvoorstel voor het terugdringen van superbroeikasgassen. ‘Californië wil nu de Europese wetgeving voor F-gassen, de zogenaamde superbroeikasgassen, overnemen. Als je zoiets doet als Europa, krijg je navolging. Meer dan als aparte lidstaat.’ hiermee als een politieke ideologie, die meer omvat dan alleen maar het milieu.’ ‘Natuurlijk willen wij ook een ander Europa,’ vult Eickhout aan, ‘maar in Nederland heeft vrijwel iedere partij een slogan met iets van die strekking. Zelfs de SP zegt “Nee tegen deze EU”. Wij willen heel duidelijk vóór Europa kiezen.’

Witwassen

Eickhout: ‘Het Europa van nu klopt niet met het oplossen van de crisis’

Milieuproblemen aanpakken heeft meer effect op Europees niveau, en dat geldt voor meer onderwerpen. Zo maakt Sargentini zich binnen het EP sterk voor asielrecht, digitale vrijheid, persvrijheid en eerlijke handel. Onlangs loodste zij een wetsvoorstel door het EP om het witwassen van geld tegen te gaan. ‘Meer dan zeshonderd parlementsleden hebben ingestemd met een openbaar eigendomsregister, dertig waren tegen. Met

Topkandidaten Nieuw bij de verkiezingen van 22 mei: alle Europese politieke partijen schuiven hun eigen topkandidaat naar voren, die tevens kandidaatvoorzitter voor de Europese Commissie is. De kandidaat van de grootste Europese fractie wordt straks waarschijnlijk voorgedragen als de nieuwe Commissievoorzitter. De topkandidaat leidt ook de campagne en is daarmee ‘lijsttrekker’ van de desbetreffende Europese partij. GroenLinks maakt deel uit van de

8



Europese Groene Partij, een bondgenootschap van meer dan veertig Groene partijen uit de landen van de Europese Unie en daarbuiten, de Groene fractie in het EP en individuele leden. De meeste politieke stromingen zijn vertegenwoordigd in een Europese politieke partij, bijvoorbeeld de Partij van de Alliantie van Liberalen en Democraten (met D66 en de VVD), de Europese Volkspartij (met het CDA) en de Partij van de Europese Sociaaldemocraten (met de PvdA).

Boosdoener GroenLinks kiest voor de mogelijkheden die Europa biedt, maar er zijn ook partijen die ‘Brussel’ zien als de grote boosdoener. Nationalistische partijen zijn al jaren in opmars en laten een radicaal anti-Europees geluid horen. Ze zetten zich af tegen de EU die de nationale soevereiniteit aantast en willen de nationale cultuur – de basis van samenhang en solidariteit – beschermen tegen ‘vreemde’ elementen en invloeden van buitenaf; van Europa, van vluchtelingen, van immigranten. In de woorden van Arnon Grunberg: haat jegens de EU is dikwijls vermomde vreemdelingenhaat. Neemt een linkse en pro-Europese partij als GroenLinks hier duidelijk genoeg stelling tegen? Sargentini: ‘Een paar maanden geleden deed de ombudsman stevige uitspraken over discriminatie, met bijbehorend rapport. Ik had graag gezien dat GroenLinks daar bovenop was gesprongen. Racisme is nog altijd diep geworteld in de Nederlandse samenleving. Eickhout: ‘Ik vind de Zwarte Piet-discussie een verhelderend voorbeeld. Het leek me een beetje een onzindiscussie, totdat ik de heftigheid van de reacties zag. Ronduit racistisch. Voor mij legde die discussie bloot hoe erg dat nog speelt in Nederland. Helaas heeft Rutte onlangs weer eens laten zien hoe weinig hij ervan begrijpt.’ Eickhout pakt zijn iPad erbij en speelt een fragment af van een persconferentie rond de nucleaire top. Geconfronteerd met een vraag over Zwarte Piet verhaalt Rutte over zijn vrienden van de Nederlandse Antillen, die altijd blij zijn dat zij zich niet hoeven te schminken als ze voor Zwarte Piet spelen, terwijl hijzelf nog een dag bezig is de troep april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

van zijn gezicht te halen. Sargentini huivert: ‘Tenenkrommend! Er zijn Nederlanders die zich gediscrimineerd voelen, dat kun je niet afdoen. Maar Rutte zegt: ik voel die discriminatie niet, dus hij is er niet.’ Eickhout wil een duidelijk onderscheid maken tussen de vraag hoe je om moet gaan met racisme en discriminatie enerzijds, en met euroscepsisme anderzijds. Ook binnen de EU bestaat discussie in hoeverre een land de Europese waarden moet onderschrijven om toe te kunnen treden. Nationalistische partijen zijn welkom in het EP, vindt GroenLinks. Eickhout: ‘Het spreekt vanzelf dat je niet mag discrimineren, maar je hoeft niet proEuropees te zijn. In Europa heb je een aantal partijen die echt alleen anti-Europa zijn.’ Hij denkt daarbij aan Nigel Farage van de United Kingdom Independence Party (UKIP), maar ook de Alternative für Deutschland (AfD).’ Sargentini reageert: ‘Dat geldt misschien voor Nigel zelf, maar niet voor zijn entourage. En de AfD is fel gekant tegen Roemenen en Bulgaren. Bovendien spreken ze discriminatoire sentimenten aan. Als je buiten de wet stemmen gaat halen, is dat onacceptabel.’ Maar daarmee plaats je sentimenten buiten de wet, vindt Eickhout, en dat kan niet. ‘Alle politici proberen een breed electoraat aan te spreken door op sentimenten te spelen.’ ‘Maar discriminatie hoort daar niet bij’, herhaalt Sargentini stellig.

Terugtrekken of aanpakken Maar euroscepsisme leeft niet alleen binnen nationalistische partijen. Ook veel progressieve kiezers hebben zo hun twijfels bij het bureaucratische gehalte van de EU, bij de beperkte macht van het Europarlement, bij de grote invloed van bedrijven en hun lobbyisten. Hebben ze een punt? Eickhout: ‘Als de kritiek is: Europa voert slecht beleid, dan ben ik het daar roerend mee eens. We zitten in Europa met een rechtse meerderheid, dus ik zou zeker niet alles van Europa willen verdedigen. Maar Den Haag voert ook slecht beleid, en zijn we daarom tegen Den Haag? Dat het bedrijfsleven in Europa machtiger is dan de politiek, heeft ook te maken met de geschiedenis. Europa is begonnen als interne markt. Later kwam er een munt en werd het milieu erbij gesleept. Nu moet Europa sociaal worden. De SP en GroenLinks zijn het qua analyse eigenlijk helemaal met elkaar eens, totdat we het over oplossingen gaan hebben. De SP haakt dan af, maar GroenLinks zegt: als je je handen ervan aftrekt, laat je Europa helemaal aan de bedrijven.’ Sargentini vult aan: ‘Veel GroenLinksers delen de kritiek, GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

Sargentini: ‘Nie wieder Krieg is weer actueel voor Europa’

maar de vraag is wat je daarmee doet. Terugtrekken of aanpakken? Als je straat een bende is, ga je dan in je achtertuintje zitten of pak je een bezem? Internationale samenwerking werkt ook vaak niet, of niet goed genoeg. Dan zeggen we nooit: laat maar zitten! Het is een verantwoordelijkheid aan jezelf en aan de rest van de wereld om je te engageren.’ Eickhout, boos: ‘Ik ben voorgoed op de SP afgeknapt toen ze onlangs tegen een hulppakket voor de Oekraïne stemden. Is hun haat tegen Europa dan echt zo groot, dat ze de Oekraïners in deze tijd niet willen steunen?’ Nog een veelgehoorde kritiek: Europa maakt internationaal geen vuist. Eickhout: ‘Maar we wíllen geen sterk Europa! Natuurlijk spreekt Europa niet met één stem; 28 nationale leiders moeten het eens worden en ze hebben allemaal een veto. En één van die 28 is Orbán, die net een lening van Poetin heeft gekregen van tien miljard. Zolang we blijven hameren op nationale soevereiniteit, zal dat nooit veranderen.’ En als Poetin de westerse hypocrisie hekelt, heeft hij wel een punt. ‘Eigen soevereiniteit is vaak een schaamlap voor asociaal gedrag. Voordat Griekenland draconische bezuinigingsmaatregelen moest nemen, hebben Duitsland en Frankrijk eerst nog even snel hun militaire orders afgerekend.’ Hoe bouw je aan een beter Europa als de solidariteit zo ver te zoeken is? Door te pleiten voor een Europese minister van Buitenlandse Zaken om zo de verdeeldheid te beteugelen. De spanningen met Rusland hebben het debat verschoven; het gaat er niet langer alleen maar om of iets geld oplevert. ‘Nie wieder Krieg is weer actueel voor Europa’, besluit Sargentini. ‘In Polen zijn mensen bang, en terecht.’ < 9

De comeba GroenLinks GroenLinks verliest en wint bij de gemeenteraadsverkiezingen. In de grote steden lijkt de partij te blijven besturen. door Lara de Brito

E

lf dagen na de gemeenteraadsverkiezingen kwamen tientallen campagneleiders en lijsttrekkers bij elkaar om de lokale verkiezingen te evalueren. Partijleider Bram van Ojik opende de middag in de bovenzaal van het historische stadhuis van Gouda. ‘Ik realiseer me goed dat er op bepaalde plekken teleurstelling is’, begon hij. De rest van de boodschap was er – ondanks het verlies – een van overwinning: GroenLinks is terug. ‘Als ik anderhalf jaar geleden te horen had gekregen dat we in zo’n korte tijd driekwart van het verlies van 2012 zouden goedmaken, dan had ik daar blind voor getekend’, zegt Van Ojik resoluut. Voor het eerst was er een strakke landelijke lijn rond de speerpunten werk, zorg en schone energie. Landelijk campagneleider Wijnand Duyvendak bevestigde dat afdelingen de landelijke thema’s massaal hebben gevolgd. Hij benadrukte het belang van duidelijkheid als constante factor voor succes. Verhalen uit de zaal illustreerden dat personen – lokale bekendheden met een groot netwerk – ook een belangrijke succesfactor zijn. Bij de afdelingen die winst boekten,

10



stond de persoon van de lijsttrekker centraal in de campagne. Overigens is de bekendheid van politiek leider Van Ojik flink gestegen, zo blijkt uit kiezersonderzoek. ‘De waardering is altijd bijzonder hoog geweest, maar als niemand je kent, heb je daar niet zoveel aan’, grapte Duyvendak.

Resultaten Vanuit landelijk perspectief is er geen twijfel mogelijk dat het de goede kant op gaat. In platte percentages uitgedrukt is het verlies gemiddeld ‘slechts’ één procentpunt. Dat geldt voor de kleine afdelingen maar ook voor de grote steden. Kiezersuitwisseling was er vooral met de PvdA, minder met de SP en D66. Potentiële kiezers kan GroenLinks, met het oog op de komende Europese verkiezingen, dus vinden onder ontevreden april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

foto hollandse hoogte

ack van

PvdA-kiezers, die nu nog vaak voor de SP en D66 kiezen. In de gemeenten waar deze twee partijen meededen, heeft GroenLinks relatief meer verloren. Een kleine greep uit het cijfers- en grafiekjesfestijn: tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 – de hoogtijdagen van Femke Halsema – haalde GroenLinks gemiddeld 6,4 procent van de stemmen, goed voor 423 duizend stemmen en 425 zetels. Anderhalf jaar geleden – tijdens het dieptepunt bij de Tweede Kamerverkiezingen – zakte het aantal kiezers naar 166 duizend, slechts 2,3 procent van de stemmen. Vergeleken daarmee is de uitslag van 19 maart jl. een grote comeback: terug naar 5,2 procent en met 345 duizend stemmen goed voor 353 zetels.

Onderhandelingen Dat neemt niet weg dat er sinds 19 maart 72 GroenLinksers minder in gemeenteraden zitten. Het wachten is nu op de vorming van de nieuwe colleges, voordat bekend is

Heerhugowaard: voor het eerst in de oppositie Sinds de oprichting van GroenLinks Heerhugowaard in 2002 heeft de partij nooit in de oppositie gezeten. Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 lijkt daar nu een einde aan gekomen. GroenLinks Heerhugowaard ging terug van drie naar één zetel; met slechts één zetel in de raad is de partij uitgesloten van deelname aan de coalitievorming in de Noord-Hollandse gemeente. Demissionair wethouder Christiaan Kwint noemt de uitslag dan ook simpelweg ‘slecht’. Kwint: ‘Mijn analyse is dat we hebben verloren aan de SP en aan lokale partijen.’ Net als in andere gemeenten waar de SP voor het eerst meedeed, raakte

GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

GroenLinks ook in Heerhugowaard stemmers aan de socialisten kwijt. ‘De SP is hier van nul naar drie zetels gegaan, dat zijn kiezers die op ons stemden.’ Daarnaast stond de lokale partij Nederland Duurzaam voor het eerst op de stembiljetten. Naast Heerhugowaard is deze ‘groen-, liberaal- en rechtsconservatieve partij’ alleen actief in Utrecht. Kwint: ‘De duurzaamheidsthema’s zijn hetzelfde als bij GroenLinks, maar de rest van het programma van Nederland Duurzaam kun je meer met de PVV vergelijken.’ Dat GroenLinks kiezers kwijtraakt aan deze partij lijkt

onwaarschijnlijk. ‘Dat klopt,’ beaamt Kwint, ‘maar de opkomst van zo’n partij kan wel wantrouwen scheppen. Waarom komt er nog een duurzame partij bij? Je achterban rent niet meteen weg, maar het kan wel een vertrouwensbreuk geven.’ Net als bij de vorige verkiezingen is de lokale Heerhugowaardse Onafhankelijke Partij de grootste geworden. ‘De gemeenteraadsverkiezingen van Heerhugowaard kenden geen grote issues waarop we ons konden profileren’, analyseert Kwint. Daardoor werd het nog belangrijker wat een partij op landelijk niveau doet en welke rol landelijke politici

innemen in de gemeentepolitiek, denkt de demissionair wethouder. ‘Persoonlijk vind ik het onhandig dat de landelijk partijleider tijdens de gemeenteraadscampagnes zegt dat “we door het hele land voor linkse coalities gaan”. Dat is van de gemeente afhankelijk. Wij zaten met de VVD in een coalitie en dat ging prima.’ Nu moet de Heerhugowaardse coalitie het voor het eerst in twaalf jaar zonder GroenLinks doen, maar Kwint is optimistisch: ‘We gaan nu vanuit de oppositie aan de gang en ik denk dat we daarmee de basis scheppen om bij de volgende verkiezingen goed terug te komen.’ Sarah Haaij

11

of GroenLinks op veel plekken bestuurlijke macht kwijtraakt. Aanvankelijk leek GroenLinks in een aantal belangrijke steden buiten de boot te vallen, maar inmiddels ziet het beeld er gunstig uit. In Amsterdam besloten GroenLinks en D66 – dat na zestig jaar PvdA-bestuur de grootste partij is geworden – samen een ‘as voor het stadsbestuur’ te vormen en pas daarna een derde partij te kiezen om het plaatje te completeren. Daarmee werd de keuze voor een college met een linkse of een rechtse signatuur vooruitgeschoven. De inzet op links bestuur was een van de belangrijkste boodschappen tijdens de campagne: GroenLinks kan gemeentelijk van grote betekenis zijn door het rechtse regeringsbeleid lokaal van een links antwoord te voorzien. De Utrechtse GroenLinks-leider Heleen de Boer was een van de lijsttrekkers die tijdens de campagne duidelijk zei rechts – de combinatie D66 en VVD – niet aan een meerderheid te gaan helpen. Ze kreeg steun van Van Ojik, die haar belofte aan de kiezer ondersteunde. Met de brede coalitie in Utrecht waar naast D66, VVD en GroenLinks ook de SP deel

van uitmaakt, ontsnapt Utrecht aan de door GroenLinks gevreesde rechtse coalitie. Net als in Utrecht is GroenLinks in Nijmegen de koppositie kwijt, in dit geval aan de SP. De linkse identiteit van de stad met de koosnaam ‘Havana aan de Waal’ staat fier overeind. Opvallend is ook dat GroenLinks in grote steden als Groningen en Rotterdam, waar GroenLinks de afgelopen periode in de oppositiebankjes zat, ook aan de onderhandelingstafel belandde. Vooralsnog lijkt het erop dat GroenLinks, zeker wat betreft de grote steden, de machtspositie weet te behouden.

Verdienste Met de blik op de toekomst is de grootste verrassing – en verdienste – dat GroenLinks op het thema werk steeds beter wordt gewaardeerd, veel beter dan de PvdA, zo blijkt uit een recente poll. Met de Europese verkiezingen in het verschiet een belangrijk pluspunt; werk is een belangrijk Europees onderwerp. Als GroenLinks zich blijft ontwikkelen als de nieuwe (Groene) partij van de arbeid, dan zijn succesvolle Europese verkiezingen binnen handbereik. <

Roermond: betrouwbare overheid ‘We mogen blij zijn als we één van de twee zetels overhouden bij de gemeenteraadsverkiezingen’, zo was de stemming bij GroenLinks Roermond na de landelijke verkiezingsnederlaag anderhalf jaar geleden. Gedurende 2013 bracht een aantal bestuurlijke successen het geloof in behoud van de twee zetels terug, en in de aanloop naar 19 maart was er binnen de partij zelfs stille hoop op een derde zetel. Maar het uiteindelijke resultaat van vier zetels is boven alle verwachting. In haar twaalfjarige carrière in de Roermondse gemeentepolitiek heeft Marianne Smitsmans-Burhenne het niet eerder meegemaakt: GroenLinks de derde partij van Roermond. De overwinning kwam onverwacht, maar valt ook te verklaren.

12



De crisis rondom VVD’er Jos van Rey heeft het politieke landschap veranderd; in maar weinig andere gemeenten zal lokale politiek zo sterk de uitslag hebben bepaald. Wethouder Smitsmans-Burhenne: ‘Als gevolg van de bestuurscrisis heeft GroenLinks samen met andere partijen politieke verantwoordelijkheid genomen. We hebben gezegd: de stad moet bestuurd worden en dat gaan wij doen op een open en transparante manier, zodat burgers weer een betrouwbare overheid ervaren. Voor die houding heeft GroenLinks erkenning gekregen.’ In oktober 2012 moest Van Rey aftreden als VVDwethouder nadat justitie een corruptieonderzoek naar hem was begonnen. Kort

daarna stapte de VVD uit de coalitie. Om het machtsvacuüm op te vullen vormde GroenLinks samen met zes andere kleine partijen een coalitie die zich profileerde met een nieuwe politiek voor Roermond. In de relatief korte bestuursperiode zijn successen behaald. Smitsmans-Burhenne: ‘Wij hebben er de afgelopen veertien maanden voor gezorgd dat alle collegebesluiten openbaar worden gemaakt en gepubliceerd. Dat was een heel concreet signaal: we praten niet alleen over openheid, we doen het ook.’ Bovendien is GroenLinks Roermond de boer op gegaan. ‘Mensen die ons via social media benaderden, kregen altijd een reactie. Dat beleid betaalt zich uit. Kiezers waarderen de bestuurlijke openheid

en hebben het idee dat er geluisterd wordt.’ In de verkiezingscampagne heeft GroenLinks Roermond steeds benadrukt deze open manier van besturen voort te willen zetten. ‘Daarbij hebben we ook helder gemaakt dat het voor ons ondenkbaar is om een bestuur te vormen met de Liberale Volkspartij Roermond (LVR), de nieuwe partij van Van Rey.’ Die partij werd met 10 van de 31 zetels de grootste in Roermond. Maar niemand wil met de LVR samenwerken. Een brede coalitie ligt in het verschiet. ‘De onderhandelingen lopen voorspoedig’, aldus Smitsmans-Burhenne. ‘Ik hoop vooral dat Roermond weer positief op de kaart komt te staan en niet langer geassocieerd wordt met crisis.’ Sarah Haaij

april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

kort lokaal

s

Ongedocumenteerden

Kraken 2.0 Hoewel in het afgelopen jaar ruim 80 duizend vierkante meter ongebruikte kantoorruimte in Amsterdam een nieuwe functie kreeg, staat er toch nog altijd ongeveer 1,3 miljoen vierkante meter leeg. Dat is zonde, vindt GroenLinks Amsterdam, omdat er zat (startende) bedrijven en bewonersinitiatieven zijn die een dak boven het hoofd zoeken. Meer bedrijvigheid betekent meer banen, meer sociale cohesie en minder kapitaalvernietiging – een leegstaand gebouw kost immers alleen maar geld. Vroeger was kraken de aangewezen methode om leegstaande gebouwen in gebruik te nemen, waarmee de eigenaar meteen werd aangespoord om iets aan de leegstand te doen. Omdat kraken niet meer mag, diende GroenLinks een voorstel in: de Pandenpool. Het idee is simpel: vastgoedeigenaren geven een aantal van hun leegstaande panden in gebruik, voor een periode van vijf jaar. Mocht een pand tussentijds een koper of betalende huurder vinden, dan verhuist de gebruiker naar een ander leegstaand pand. Omdat niemand de eerste stap wil zetten – en omdat de gemeente zelf meer dan vijftig leegstaande panden bezit – moet de overheid het voortouw nemen. Uiteindelijk moet de pandenpool gevuld worden door gemeente, corporaties én private eigenaren. 

GroenLinks Amsterdam loodste onlangs twee voorstellen door de gemeenteraad die de positie van mensen zonder geldige verblijfspapieren versterkt. Een motie van Fenna Ulichki regelt dat kinderen jeugdzorg krijgen, ook als ze geen papieren hebben. De motie – die zich keert tegen staand kabinetsbeleid: in de nieuwe Jeugdzorgwet worden ongedocumenteerde kinderen uitgesloten van jeugdzorg – werd ook door de VVD gesteund. Ulichki: ‘Degene die heeft bedacht dat kinderen de dupe mogen worden van botte regels over verblijfspapieren, is niet goed bij z’n hoofd.’ Ook Marieke van Doornincks initiatiefvoorstel Perspectief bieden: Een proactief Amsterdams vluchtelingenbeleid werd aangenomen. Het voorstel regelt o.a. structurele opvang voor uit-

geprocedeerde asielzoekers en goede medische zorg. Dat de strafbaarstelling van illegaliteit nu van tafel is, maakt weinig uit. Van Doorninck: ‘Bij het generaal pardon van 2007 is afgesproken dat gemeenten geen noodopvang meer zouden verlenen; het Rijk zou ervoor zorgen dat mensen niet langer op straat worden gezet. Van dat laatste is weinig terechtgekomen, maar gemeenten hebben wel hun opvangfaciliteiten gesloten. Mensen die een beroepsprocedure aanspannen of een nieuwe beginnen, bijvoorbeeld op medische gronden, mogen dat niet doen vanuit een asielzoekerscentrum. En staan dus – als ze niet naar hun land terug kunnen of durven – nog altijd op straat. Gelukkig hebben we die opvang in Amsterdam nu wel geregeld.’

Koken met GroenLinks Broodje Europa

foto wim molenaar

Als het om voedsel gaat, is Europa een belangrijke speler. In aanloop naar de Europese verkiezingen eten we dus een broodje Europa bij Loekie in Amsterdam (Utrechtsestraat). Een broodje met de zeer toepasselijke naam: Europa 1992. Het jaar waarin het geloof in een toekomstig Europa springlevend was. Smul met ons mee voor Europa en geniet van Frans stokbrood belegd met Spaanse ham, geitenkaas uit Duitsland en olijven uit Italië.

Leiden online Pieter Kos, lijsttrekker van GroenLinks Leiden, mag zich op twitter de Beste Online Politicus van Nederland noemen. Hij maakt veelvuldig gebruik van twitter, waarbij hij niet alleen landelijke onderwerpen aanroert, maar zich juist ook op lokale thema’s profileert. Jury en publiek waardeerden ook dat Kos ‘de mens achter de politicus laat zien’. GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

Eten uit een doos ‘De krat’ kenden we natuurlijk al (dekrat. nl), maar het laten bezorgen van boxen en dozen met veelal biologische en streekproducten lijkt in opmars. Bij mijn biologische supermarkt staan de laatste tijd vaak mensen van Hello Fresh (hellofresh.nl) en op twitter zie ik veel enthousiaste mensen over Food We Love (foodwelove.nl). Even goog-

elen levert nog veel meer resultaten op. Het is mooi dat verantwoord eten uit de buurt zo populair is. Het leuke en spannende aan een doos is ook dat je niet weet wat je krijgt en zo nieuwe producten leert kennen. En thuisbezorgd is natuurlijk heel gemakkelijk. Toch zou ik m’n wekelijkse tochtje naar de boerenmarkt niet willen missen... Voor mij voorlopig nog geen box aan huis.

Klaver wil weidegang Door het vroege voorjaar danst menig koe nu vrolijk de wei in. Dat is niet vanzelfsprekend: het aantal koeien dat dagelijks in de wei staat, neemt nog altijd af. Slechts één op de drie koeien staat in de wei. Als koe zou ik liever vers gras eten in plaats van dat eeuwige kracht- en ingekuilde voer. Ook de Tweede Kamer is daarvoor, vorig jaar is een motie van onze eigen Jesse Klaver aangenomen om maatregelen te nemen die de weidegang stimuleren. Antoinette Tanja en Lene Grooten

13

I

Als burgemeesters zouden regeren Memoria Histórica In het verleden woonde het merendeel van de mensen op het platteland, maar dat is veranderd. Meer dan de helft van de wereldbevolking woont nu in steden, naar verwachting is in 2030 zelfs zeventig procent van de mensen geürbaniseerd. Het probleem is dat onze politieke structuren nog niet aan deze nieuwe realiteit zijn aangepast, stelt politiek denker Benjamin Barber in zijn nieuwste boek. Natiestaten zijn niet langer in staat de grote wereldwijde problemen op te lossen. Ten eerste zijn ze te grootschalig geworden om nog als democratie te kunnen functioneren. Mensen voelen zich niet vertegenwoordigd door hun nationale overheid. Daarnaast is soevereiniteit een struikelblok. Soevereiniteit werkt alleen als problemen zich binnen de landsgrenzen afspelen, maar in de moderne tijd worden we vooral geconfronteerd met problemen die zich niets van grenzen aantrekken: klimaatverandering, terrorisme, armoede en de handel in drugs, wapens en mensen, de macht van grote bedrijven en migratie. Steden zijn veel beter in staat om die problemen aan te pakken, daarvan is Barber overtuigd. Burgers voelen zich veel meer betrokken bij het bestuur 14



van een stad. Burgemeesters leveren ook veel tastbaarder resultaten, omdat zij dagelijks met dezelfde praktische – stedelijke – problemen worden geconfronteerd en daardoor veel pragmatischer van instelling zijn. Een mooi voorbeeld is de strijd tegen de opwarming van de aarde: staten komen niet tot een effectief beleid, maar steden dragen wel bij aan de oplossing. Goed nieuws, volgens Barber, vooral ook omdat steden verantwoordelijk zijn voor tachtig procent van de totale co2-uitstoot. Tot slot zijn steden ook niet soeverein, waardoor er veel minder onderlinge strijd ontstaat. Barber pleit voor een wereldwijd parlement van burgemeesters, volgens hemzelf alleen een formalisering van wat al gebeurt in talloze netwerken en samenwerkingsverbanden tussen steden. Of dat gaat werken? Steden hebben in ieder geval meer gemeenschappelijk dan landen, en bovendien meer potentie om de grote wereldwijde problemen aan te pakken, vindt Barber, en daarom moet de stad – financieel en juridisch – meer bewegingsruimte krijgen. Als burgemeesters zouden regeren, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 480 p., € 24,95

Jehanne van Woerkom bezocht het Plaza Puerta del Sol in Madrid. Iedere donderdag wordt daar gedemonstreerd door nabestaanden van de vele tienduizenden mensen die tijdens de Spaanse burgeroorlog en de daaropvolgende Franco-dictatuur zijn vermoord vanwege hun politieke of religieuze opvattingen. Net als de moeders van het Plaza de Mayo in Argentinië dragen zij portretten van hun verloren geliefden met zich mee, en zijn zij op zoek naar

waarheid en gerechtigheid. Van Woerkom maakte de tentoonstelling Memoria Histórica – Een beeldverhaal over de bittere erfenis van de Franco-dictatuur. ‘Ik kijk, luister, vraag, registreer en doe een poging om het drama in beeld te brengen. De Spaanse aarde is één groot massagraf. De stilte daarover moet doorbroken worden.’ Te zien van 14 april t/m 22 juni 2014, Verzetsmuseum Amsterdam. Zie verzetsmuseum.org

Raduga Met de Russische wet die het maken van propaganda voor homoseksualiteit strafbaar stelt, verdween ook het symbool van de regenboog uit het Russische straatbeeld. De app Raduga gaat daar verandering in brengen. Aan de hand van radardata voorspelt Raduga wanneer en waar er een regenboog te zien is; de gebruiker kan vervolgens foto’s maken en delen via social media – liefst in Rusland! Het benodigde geld is bijeengebracht met crowdfundingacties. Binnenkort te downloaden, kijk op pinkponyexpress.nl.

april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

media&meer

Groen moet je doen Gered gereedschap Stel je bent een koe

Groenten in de hoofdrol

tgECHO brengt een nieuwe voorstelling: stel je bent een koe. Lotte Dunselman en Anna Schoen nemen de kijker mee naar een wereld van zwevende kadavers, roze discolampjes en caviarecepten. Met een theatrale slachthuiskermis presenteren zij hun kijk op de bio-industrie, er onderwijl op los feestend in plassen bloed. Welk verhaal zit er vast aan het stukje vlees op uw bord? Verschillende personages passeren de revue – van politicus tot uitbener, van chefkok tot varken. ‘Stelt u zich voor de hele wereld in rood oranje rood zoals de ondergaande zon cadmiumrood zoals de schilders van vroeger het gebruikten karmijn of karmozijn vermiljoen of ossenbloed stel je voor de hele wereld de kleur van ossenbloed.’ Première: vrijdag 13 juni 2014, Oerol, Terschelling. Theaterpremière op 24 september in Theater Kikker Utrecht, tour t/m 1 november

Stadslandbouw, verticale tuinen, streekproducten en seizoensgebonden eten. Steeds meer mensen willen weten wat ze eten, liefst gezond en zonder al te veel milieubelasting. Dan is plantaardig eten ‘de meest logische en eigenlijk enige keuze voor de toekomst’, vindt Peter Bauwens van kwekerij De Nieuwe Tuin. In zijn boek Groenten in de hoofdrol. Voedsel kweken voor de toekomst zijn tien interviews opgenomen met mensen die ieder op geheel andere wijze met voeding bezig zijn. Van zelfvoorziening tot stadstuin; als kok, verzamelaar of wetenschapper. Naast theorie – het belang van meer vers en plantaardig, wereldwijde voedselproblematiek en biodiversiteit – komt ook de praktijk aan bod. Bauwens vertelt van twaalf groepen groenten zoals quinoa, sugar snaps, edamame en kiemgroenten, iets over de teelt, de geschiedenis en tot slot: hoe je ze klaar kunt maken. Groenten in de hoofdrol. Voedsel kweken voor de toekomst, Tirion Natuur, 160 p., 24,99 euro

GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

Bij Gered Gereedschap wordt oud gereedschap – de naam zegt het al – ingezameld, opgeknapt en verscheept naar scholen in Afrika. René Rutte coördineert er vrijwilligers en leidt het transport, van inzamelpunt tot zeecontainer, in goede banen. ‘Gered Gereedschap bestaat 31 jaar. Een grote groep vrijwilligers knapt het ingezamelde gereedschap op; oudtechnici bijvoorbeeld, of asielzoekers die geen regulier werk (mogen) hebben en vanwege de connectie tussen Gered Gereedschap en hun geboorteland graag bij ons aan de slag gaan. We hebben 34 werkplaatsen verspreid door het hele land, daar zitten ook werkplaatsen van de reclassering en sociale werkplaatsen tussen. We maken sets waarmee een technische school in Afrika een leslokaal kan inrichten voor de opleiding tot bijvoorbeeld timmerman, automonteur of kleermaker. We versturen ook eenpersoonsgereedschapskisten, waarmee een leerling na afronding van de opleiding zijn of haar vak kan uitoefenen. Om zeker te zijn dat het gereedschap goed terechtkomt, onderwerpen we alle aanvragen aan een strenge selectieprocedure. Scholen moeten zichzelf kunnen bedruipen; soms worden ze gefinancierd door de overheid maar meestal hebben ze een inkomsten genererend project. Dan maakt de timmermansopleiding ook meubels, bijvoorbeeld. Wij zorgen voor het transport naar de dichtstbijzijnde haven; het transport naar de school doen ze zelf – dat is hun eigen bijdrage. Het inklaren van een zeecontainer bij de douane lukt vaak ook beter als een lokale organisatie dat doet. We werken met vaste partners in een achttal landen in West- en Oost-Afrika. Van de driehonderd aanvragen die we per jaar binnenkrijgen, kunnen we er tachtig tot honderd honoreren. We zouden meer scholen kunnen bedienen; maar het ontbreekt ons aan de financiële middelen voor het transport. Trouwe donateurs maken ons werk mogelijk, maar meer donateurs zijn altijd welkom: dan kunnen we ons werk verder uitbreiden. Ik krijg altijd heel positieve reacties als het gereedschap is ontvangen, of als we een aanvraag hebben goedgekeurd. “I kneel before your door”, lees ik dan in een e-mail. Als ik op kantoor kom, vraag ik me wel eens af: wanneer zou hij er zitten?’ Zie geredgereedschap.nl Carolien Ceton Je groene idealen in de praktijk: doen! Tips voor deze rubriek ontvangen we graag op [email protected] 15

Je ogen op de De overheid moet de omslag naar een duurzame economie inzetten, en wel met een groene industriepolitiek. En ja, dat betekent dat

door Marc van Dijck

A

l geruime tijd luidt het economisch credo: laat de markt vrij en weerhoud je als overheid van interventies – dan komt alles goed. ‘Maar dat klopt niet’, zegt Jasper Blom, politiek-econoom en directeur van Bureau de Helling. ‘De overheid intervenieert met alles wat ze doet. En op dit moment doet ze het fout met haar steun aan dirty business as usual; met lage belastingtarieven voor energie-intensieve bedrijven bijvoorbeeld. En als je havens uitdiept om steenkoolvervoer mogelijk te maken, dan maak je een politieke keuze die ertoe leidt dat je meer steenkool gebruikt.’ Hoofdstuk drie van GroenLinks’ Europees verkiezingsprogramma heet ‘Een groene industriepolitiek’. In de term ligt een duidelijke keuze besloten: het is de overheid die de omslag naar een duurzame economie moet initiëren – lokaal, nationaal en Europees.

Green New Deal

Essay groene economie Partijleider Bram van Ojik, Europees lijsttrekker Bas Eickhout en Bureau de Hellingdirecteur Jasper Blom werken aan een essay over de groene economie, waarin de groene industriepolitiek verder wordt uitgewerkt. 16



De groene industriepolitiek is het vervolg op de Green New Deal, waarmee GroenLinks vijf jaar geleden de Europese verkiezingscampagne inging. De Green New Deal was het toenmalige antwoord op de economische en klimaatcrisis, waarbij het draaide om ‘groene banen’. Die moesten ontstaan door Europese maatregelen als duurzaamheidsnormen voor nieuwbouw en een groen investeringsprogramma voor de Europese Investeringsbank. En door maatregelen in eigen land als de bouw van windmolens en het gesubsidieerd isoleren van huizen. Ook belangrijk is het ‘groen’ hervormen van het belastingstelsel: banen scheppen door milieuvervuiling te belasten in plaats van werk. Blom: ‘Dat moeten

foto hollandse hoogte

plasma­televisies van de markt verdwijnen.

we ook allemaal doen. Maar de Green New Deal is een macro-economisch verhaal. De groene industriepolitiek schetst de omslag naar een groene economie op sectorniveau; wat daar moet gebeuren.’ De aandacht gaat met name uit naar de meest vervuilende industrie waar dus de meeste winst te boeken is: de energiesector, en bijvoorbeeld de chemie- en staalindustrie.

Groene industriepolitiek De contouren van zo’n groene industriepolitiek: energiebesparing, energie winnen uit hernieuwbare bronnen en inzetten op recycling en hergebruik van grondstoffen. De overheid moet gericht verduurzaming stimuleren en koplopers belonen. Bijvoorbeeld door groene pioniers financieel te faciliteren. De ervaring leert dat groene innovaties niet vanzelf komen bovendrijven; om de industrie in beweging te krijgen moet de overheid investeringsbeleid ontwikkelen voor duurzame productie en innovatie – geen onderzoeksbudgetten meer voor onderzoek naar kernenergie, juist wel voor onderzoek naar energiebesparing en recycling van fosfor. Er april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

e bal houden

moeten scherpere milieustandaarden komen voor producten en een lager co2-emissieplafond: het principe dat ‘de vervuiler betaalt’ is een essentieel onderdeel van de economische agenda. Grondstoffen en energie moeten gewonnen worden uit biomassa, zoals planten en algen, in plaats van uit fossiele grondstoffen – de biobased economy. We moeten efficiënter omgaan met natuurlijke hulpbronnen en kringlopen moeten worden gesloten – de circulaire economie. Dat betekent niet dat chemie- en staalbedrijven – doorgaans niet de grootste vrienden van de milieuwereld – worden verjaagd; wel dat ze energiezuiniger en duurzamer moeten gaan produceren. En dat gebeurt: staalproducent Tata Steel is een energiebesparend proefproject gestart dat op termijn kan leiden tot ten minste twintig procent minder co2-uitstoot. En ook de groene economie kan niet zonder staalindustrie – denk aan windmolens.

Alle niveaus Een succesvolle groene industriepolitiek werkt op verschillende niveaus. Blom, die meeschreef aan het programma: ‘OnderGROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

zoeksgelden toekennen kan nationaal, strengere standaarden moet je Europees vaststellen en bij energie grijpen alle niveaus in elkaar. Landelijk kan de overheid belastingen aanpassen; lokaal gaat het om een welwillende wethouder die meedenkt over de plaatsing van een windmolen; en een intelligent stroomnet dat verschillende bronnen van duurzame energie met elkaar verbindt – de supergrid – moet Europees worden geregeld.’ De Groene familie discussieert graag over de vraag of een groene economie mondiaal kan functioneren of juist lokaal gericht moet zijn. Een valse tegenstelling, vindt Blom: ‘De milieu-uitdaging waar we voor staan is zo groot, dat we geen keuze hebben: we moeten alles doen. Groene productie is prioriteit nummer één. Dat betekent dat als sperzieboontjes uit Kenia hierheen varen minder milieu-impact heeft dan sperzieboontjes uit een Nederlandse kas, we voor de Keniaanse moeten kiezen. Je moet je ogen op de bal houden.’

Gevaren De gevestigde belangen van de fossiele industrie zijn een bedreiging voor een suc- >

Regionaal vs. mondiaal Een discussie over Europese industriepolitiek tussen Natalie Bennett, leider van de Green Party of England and Wales, en de Duitse Europarlementariër en co-voorzitter van de European Green Party Reinhard Bütikofer is te lezen op bureaudehelling.nl/artikel-tijdschrift/ renaissance.

17

> cesvolle groene industriepolitiek, dat is duidelijk. De macht van die belangen kan alleen doorbroken worden door een sterke overheid. Een overheid die niet in achterkamertjes overlegt met representanten van de fossiele lobby, zegt Blom, maar met groene en progressieve pioniers. Ook de internationale context brengt gevaren met zich mee. Wat betekent het voor de wereldwijde concurrentiepositie van Europese bedrijven als duurzaamheidseisen leiden tot extra kosten? Draai het om, zegt Blom: ‘Als het gaat om milieustandaarden voor consumentengoederen moet we niet onderschatten hoeveel marktmacht Europa heeft. Europa kent ruim 500 miljoen relatief rijke consumenten. Door vooruitstrevende Europese standaarden te zetten, kun je mogelijk wereldstandaarden zetten waar uiteindelijk iedereen zich aan gaat houden. Dan zou je mondiaal juist een positief effect hebben. Strengere standaarden kunnen ervoor zorgen dat Europese bedrijven innovatiever worden en daarmee concurrentievoordeel halen.’ En dan is er nog de mogelijkheid van ‘groen protectionisme’ om bedrijven die duurzaam produceren, te beschermen. ‘Daarmee straf je eigenlijk industrie van buiten Europa die niet voldoet aan milieueisen. Europa doet dat nu al met hormoonvlees uit de VS.’ Gevolg is wel dat Europa ‘teruggestraft’ wordt bij haar export. ‘Dat is een keuze die je kunt maken als overheid. Natuurlijk kost het je geld, maar dirty business as usual kost ons – zeker op de langere termijn – ook geld in de vorm van milieuschade. Vergroening komt niet vanzelf.’ Want dat benadrukt Blom ook: de maatregelen die uit een groene industriepolitiek voortvloeien, hebben consequenties. ‘De gevolgen voor bijvoorbeeld onze vleesconsumptie willen we niet ontkennen. En striktere normen voor energieverbruik betekent dat plasmatelevisies verdwijnen. De vrije keus van de consument zal niet meer vanzelfsprekend vooropstaan. En over all komen er meer banen – dat tonen verschillende studies wel aan – maar mensen in bepaalde industrieën waar minder werk komt, zullen werk moeten zoeken in nieuwe industrieën.’ Is dat erg? Blom vindt van niet. Zo’n dertig jaar geleden leefde Limburg nog van de mijnen. ‘We vergeten wel eens hoe snel zo’n verandering kan gaan. Het is de rol van de overheid om die transitie in goede banen te leiden.’ De groene economie, zegt Blom, is geen verre toekomstdroom. Allerlei bedrijven ontwikkelen zich al in die richting. ‘Het is niet iets wat we nog moeten uitvinden, het breekt alleen om verschillende redenen nog niet door.’ < 18



Opinie

Europa voorbij de natiestaat De nieuwe coalities die deze weken overal in Nederlandse dorpen en steden worden gesmeed, krijgen veel voor hun kiezen. Steeds meer bevoegdheden worden overgeheveld naar de gemeenten. Tegelijkertijd komen er steeds meer richtlijnen uit de Europese Unie. GroenLinks moet serieus nadenken over de toekomst van nationale regeringen.

V

oor regio’s waar veel minderheden wonen, lijkt het een uitstekende oplossing: meer macht aan de steden én meer macht aan Europa. Want vooral minderheden hebben te lijden (gehad) onder de natiestaat. Zij kwamen met de opkomst van het nationalistische ideaal in de negentiende eeuw al te vaak in de marge terecht. Elk volk had recht op zijn eigen regering, was de gedachte. Dat klonk aanvankelijk mooi, maar het leidde in veel gemengde regio’s en grensstreken tot oorlogen en verdrijvingen. Neem de Elzas, gelegen op de grens van Frankrijk en Duitsland. De landstaal was een Duits dialect, maar er waren ook banden met Frankrijk. In de korte periode tussen 1870 en 1945 kregen de Elzassers maar april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

liefst drie oorlogen te verwerken. Ook op de Balkan en in de grensgebieden tussen Polen, Rusland en de huidige Baltische staten leidde de vorming van nationale staten tot grote onrust. Duizenden mensen raakten op drift, woonden plotseling in een ander land of werden stateloos. De actuele spanningen op de Krim en in de Oekraïne horen ook in dit rijtje. Met de schepping van de nationale staat werden ook de minderheden in het leven geroepen. Sommige mensen ontdekten dat ze plotseling tweederangsburgers waren geworden, dat hun taal niet langer gesproken mocht worden en dat ze afhankelijk waren geworden van de mate waarin hun land rechten voor minderheden respecteerde. Veel kleinere volken vechten daarom tot op vandaag tevergeefs voor een eigen staat, zoals de Basken. Trekkende volken zoals de Sinti en Roma en volken die overal verspreid wonen, zoals de Joden, kwamen apart te staan. Ze hoorden niet tot de ‘eigenlijke’ natie, het ‘echte’ volk. Zo creëerde de natiestaat nieuwe scheidslijnen in Europa en gaf het een politieke rechtvaardiging aan vreemdelingenangst.

Mythe Historisch onderzoek naar het proces van natievorming laat zien dat de gedachte van de natie, het volk dat ook een politieke eenheid vormt, een idee is dat door geweld en assimilatiepolitiek in Europa is doorgevoerd. De kaart van Europa werd grondig veranderd door de Eerste Wereldoorlog, die dit jaar honderd jaar geleden begon – met nog enkele kleine wijzigingen na de Tweede Wereldoorlog. De enorme geweldsexplosie van 1914-1918 heeft meerdere generaties voor het leven getekend en beschadigd. De Franse dichter Paul Valéry schreef dan ook in 1918: het nationalisme is failliet. Geen enkel ideaal blijft overeind in zo veel geweld. Maar het nationalisme én de natiestaten hebben tot op heden overleefd. Het is een merkwaardige paradox: op het moment dat duidelijk is geworden dat de gedachte van de culturele homogeniteit van de natiestaat in grote mate op een mythe berust, grijpen velen er weer op terug om het Europese project in diskrediet te brengen. Er is geen Europees volk, en zonder dat kan er geen politieke eenheid worden gecreëerd, zeggen ze geheel volgens de nationalistische ideologie. De druk op minderheden neemt de laatste jaren weer toe. Inderdaad, er is geen Europees volk. Maar het ‘volk’ is ongeschikt als belichaming van een politieke eenheid. GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

Burgerschap Er zijn minstens twee argumenten voor méér Europa. Ten eerste: veel urgente mondiale problemen kunnen niet meer op nationaal niveau worden opgelost. Ten tweede: de natiestaat heeft grote nadelen, zoals haar geschiedenis van oorlog en verdrukking van minderheden laat zien. Voor die in het nauw geraakte groepen zou het een zegen zijn als de koppeling tussen ‘volk’ en ‘natie’ wat losser zou worden. Er is dus alle reden na te denken over andere vormen van politieke organisatie. En dat is precies wat de Europese Unie doet. Het is een politiek experiment, waar nog veel aan kan en moet verbeteren. Op dit moment is Europa verscheurd door sociaaleconomische ongelijkheid en een ongelijke verdeling van politieke zeggenschap. Om hierin verandering te brengen is, behalve veel politieke creativiteit en deskundigheid, ook een nieuw élan nodig. De bevrijding uit het denken in termen van nationalisme en nationale staten zou het perspectief kunnen bieden dat nieuwe ruimte schept. In plaats van ‘het volk’ kan ‘burgerschap’ dienst doen als basis van politieke organisatie. Burgerschap gaat over individuele rechten en verantwoordelijkheden. Het erkent het bestaan van volkeren en culturen, maar neemt die niet tot uitgangspunt voor de vorming van een politieke eenheid. Het zou zeer de moeite waard zijn als GroenLinks met denkers, politiek strategen en bestuurders zou spreken over de mogelijkheden en voorwaarden van een politieke accentverschuiving naar enerzijds meer macht aan de steden, waardoor de politiek zo dicht mogelijk bij de burgers komt en hun zeggenschap zo groot mogelijk maakt, en anderzijds een Europese politiek die overkoepelend beleid realiseert. Zonder de nationale regeringen zal het niet gaan, maar hun rol kan een stuk minder centraal en vooral minder ideologisch beladen dan nu het geval is. Europa moet de natiestaat overwinnen. <

Door Erica Meijers, hoofdredacteur van de Helling

Debat ‘Europa voorbij de natiestaat’ In samenwerking met de Green European Journal en de Vlaamse collega’s van Oikos publiceerde de Helling het themanummer Europa 1914-2014. Naar aanleiding hiervan vindt een debat plaats over urgente politieke kwesties rondom nationalisme en de Europese Unie. Met politiek filosofen Yolande Janssen en Robin Celikates, de Vlaamse oud-politicus van Groen! Jos Geysels en Ivana Ivkovic. In de wandelgangen exposities van Philippe Velez McIntyre (‘De onbekende soldaat’) en Willem Speekenbrink (‘Grafschriften’). Op 11 mei 16.00-18.00 uur, in De Brakke Grond in Amsterdam. Aanmelding en meer info: bureaudehelling.nl/ agenda. Voorbereiding: de Helling lente 2014: bureaudehelling.nl/tijdschrift 19

h

ingezonden

Kernenergie blokkeert duurzaamheid Zo, het circus is weer verder getrokken. Ons landje werd even overspoeld door het grootste evenement dat we ooit in huis hebben gehaald, de Nuclear Security Summit. De twee drukste provincies werden bijkans afgesloten, duizenden rijksambtenaren werden vriendelijk verzocht vrij te nemen of thuis te werken en 13 duizend agenten (van de 60 duizend die we hebben) werden permanent de straat op gestuurd. Aandacht voor de inhoud was er bijna niet. Logisch: noch de ijverige ambtenaren die de top voorbereidden, noch Rutte konden goed uitleggen wat er nu eigenlijk op het spel stond. Ja, ‘betere beveiliging van nucleaire materialen’. Maar het mocht niet gaan over de hypocrisie van het internationale non-proliferatiebeleid en niet over de grootste veroorzaker van de mondiale verspreiding van nucleaire materialen: de kernenergie-industrie. Maatschappelijke organisaties waren zeer terughoudend en kwamen niet of nauwelijks in actie. Politieke partijen van wie je een inhoudelijke bijdrage zou mogen verwachten, waren muisstil. Ik

20



had een Bram van Ojik of een Liesbeth van Tongeren wel verwacht, bij de basis in Volkel of bij Urenco in Almelo: ‘Als Nederland echt iets wil doen aan verbetering van de veiligheid, dan stoppen we met het verrijken van uranium voor tientallen kerncentrales in de hele wereld!’ Niets daarvan... Misschien paste bescheidenheid omdat GroenLinks geen principieel standpunt tegen de JSF – het vliegtuig dat in staat is die kernwapens te gooien – meer heeft? Maanden geleden werd mij verzocht de petitie tegen de JSF te tekenen, een verzoek dat alleen onderbouwd werd met een verhaal over de hoge kosten. Mijn vraag luidde: zouden jullie dan wel voor aanschaf zijn als het toestel veel goedkoper was? Nooit een antwoord gekregen. Populisme valt niet te beargumenteren. Maar was er dan helemaal geen protest tegen de nucleaire top? Gelukkig wel. Er waren twee kleine demonstraties in Den Haag. Zelf hebben we – met anderen – een actie georganiseerd bij die andere top, de Nuclear Industry Summit (NIS). Een bijeenkomst van tweehonderd directeuren van kerncentrales, uraniummijnen, verrijkingsfabrieken,

Brieven en opinieartikelen zijn welkom, voor in het Magazine of op groenlinksmagazine.nl. De redactie behoudt zich het recht voor stukken ingekort of niet te plaatsen.

pro-kernenergie lobbyorganisaties en atoomstroomverkopers. De NIS werd georganiseerd door URENCO, het Duits-Brits-Nederlandse bedrijf dat uranium verrijkt voor ten minste 170 kerncentrales in 18 landen. Meesurfend op de golven van de Nuclear Summit kwamen ze – twee weken na de mondiale herdenkingen van de ramp in Fukushima – bijeen om kernenergie te promoten. Minister Kamp (Economische Zaken) kwam de top openen – een wonderlijk signaal. Omdat we niet mochten debatteren met de industriedelegaties, besloten we de straat op te gaan. Bij de Beurs van Berlage in Amsterdam bouwden we een muur van dozen, waarop langzaam een leus zichtbaar werd: ‘Kernenergie blokkeert duurzaamheid’. De volgende dag bezochten de deelnemers van de lobbytop een paar van Nederlands laatste nucleaire ‘hotspots’: de tijdelijke kernafvalopslag COVRA bij Borssele, de onderzoeksreactoren in Delft en Petten en de URENCO verrijkingsfabriek in Almelo. In Almelo stond een groepje activisten met spandoeken bij de poort, in Petten probeerden activisten (tever-

april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

geefs) de bus met internationale vertegenwoordigers van de nucleaire industrie te blokkeren. De volgende Nuclear Security Summit (en een – nog grotere –Nuclear Industry Summit) zal plaatsvinden in 2016 in Chicago. Onze Amerikaanse collega’s en de – zelfs in absolute zin kleiner dan GroenLinks – Green Party van Amerika zijn nu al aan het mobiliseren onder het motto ‘No fake talks: debate the root causes’. Peer de Rijk, Amsterdam. Directeur van WISE, wisenederland.nl

5 op de schaal van Richter Gaswinning Groningen. Met elke tien meter die je dieper de bodem in gaat, neemt de druk van de bovenliggende grondlaag met één bar toe. Ho, wacht even! Dat geldt alleen als je als mens niets aan die grond daar beneden hebt gedaan, maar in Groningen is al meer dan de helft van de oorspronkelijke hoeveelheid gas er uitgehaald. Tijdens een gesprek met NAM en Gasunie zo’n twintig jaar geleden werd mij verzekerd dat het de bedoeling was de gasproductie geleidelijk te verminderen. Geschat werd toen dat de bodem van het Groningse land desondanks vijf tot tien centimeter zou dalen. Die daling zou bovendien over een zeer lange periode uitgesmeerd verlopen. Met de winningstechniek op zo’n gigantisch groot gasveld had men nog geen ervaring. De NAM begon met het plaatsen van compressoren op het Groningse veld. De druk in het veld was zodanig afgenomen, dat het tempo waarin het gas op natuurlijke wijze naar boven stroomde, aanmerkelijk was afgenomen. Dat zinde de regering niet. Die compressoren zuigen het gas op uit het veld en brengen het op de gewenste druk in de transportpijpleiding. Deze techniek kan alleen verantwoord worden toegepast daar waar de zandsteenlaag ten minste honderd meter dik is. De NAM doet het vanaf tachtig meter. Doordat er nu al zo’n twintig jaar met compressoren gas is gewonnen, is de ondergrond veel minder stabiel geworden. Ik heb mijn bedenkingen tegen het voornemen van de regering, die de gasproductie (zo goed mogelijk) op peil wil houden. Uit zichzelf kan het gasveld op dit moment per jaar nog zo’n vijftien tot twintig miljard kubieke meter produceren. Produceren zonder compressoren is de enige mogelijkheid om geen geforceerde bodembewegingen in gang te zetten. Als men op de huidige voet voortgaat, kan het zijn dat de aardschokken nog voor het jaar 2020 vijf op de Schaal van Richter halen. Zonder compressoren kan dat beperkt worden tot drie tot drieënhalf. En denk erom: Richter is een logaritmische schaal: 1 = neutraal, 2 = 4x zo sterk, 3 = 9x zo sterk, 5 = 25x zo sterk.

joost Vergeet de lijstjes Na vijf jaar lid geweest te zijn van het Europees Parlement (EP), is het bijna zover voor Bas en Judith. In een korte maar felle campagne zullen zij eindelijk de Nederlandse kiezers duidelijk kunnen maken wat ze de afgelopen jaren in dat ver-van-mijn-bed-parlement zoal gedaan hebben. Die indrukwekkende lijst resultaten zal, zo is ongetwijfeld de inschatting van het campagneteam, een substantieel deel van het twijfelende electoraat alsnog overhalen om toch maar op GroenLinks te stemmen op 22 mei. Afgesproken is dat Bas in elk panel en voor iedere microfoon nog eens uitlegt hoe hij een meerderheid van het EP achter zijn aanscherping van de wetgeving over het uitbannen van superbroeikasgassen kreeg. Judith zal niet nalaten te beklemtonen dat dankzij haar inzet netneutraliteit is vastgelegd in de nieuwe Europese telecomwet. In de binnenzak zit vast en zeker een lijstje met het ‘foute’ stemgedrag van de Nederlandse collega’s op alle belangrijke dossiers van de afgelopen vijf jaar. Als dat allemaal bekend wordt bij progressieve en links-liberale kiezers, staat niets een goed resultaat meer in de weg, zo hoopt iedereen. Maar is dat ook zo? Ik ben er niet gerust op. Niet omdat ik vind dat Bas en Judith het slecht gedaan hebben. Integendeel. Ik vrees alleen dat het daar in de campagne helemaal niet over zal gaan. Ik kan me nog goed herinneren hoe ik zelf totaal op het verkeerde been gezet werd bij de verkiezingen in 2004 en bij het referendum over de Europese Grondwet een jaar later. Ook ik dacht met goede argumenten en concrete voorbeelden uit de parlementaire praktijk het debat te kunnen winnen. Vergeet het maar. Bij negen van de tien optredens was eigenlijk niemand geïnteresseerd in wat ik had gedaan of wat GroenLinks vond over een specifiek onderwerp. In plaats daarvan moest het gaan over de absolute noodzaak de perfide invloed van Europa terug te dringen, de monsterlijke Brusselse bureaucratie en het jammerlijke falen van de Europese elite, waartoe ik als Europarlementariër gemakshalve ook maar gerekend werd. Die dominantie van populistische thema’s in het Europese debat is sindsdien alleen maar sterker geworden. Daarom is mijn advies aan Bas en Judith: vergeet de lijstjes, vermijd elke discussie over de Europese instellingen, studeer een paar goede oneliners en bon mots in en probeer vooral goed gehumeurd te blijven onder de lawine van euroscepsis die je over je heen gaat krijgen de komende weken. Joost Lagendijk was lid van het Europees Parlement van 1998 tot 2009 en is nu columnist bij de Turkse krant Zaman.

Peter van Wermeskerken, voormalig energieredacteur Algemeen Dagblad GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

21

Adverteren in GroenLinks Magazine?

Zorg voor meer duurzame energie word lid van

de Windvogel

Profiteer nu van

Adviesburo e

re ve

niging

‘D e vogel’ ind

Coöperati

ev

meer informatie op www.Windvogel.nl

W

Cadex

15% korting

op aankoop van zonnepanelen

0111 643307 | [email protected] | www.cadex.nl

uw mediagids op milieugebied

k a n t i a e v v i e e r e j n! t a a m Op Voor elk wat wils

Al 25 jaar toonaangevend in betaalbare, creatieve en duurzame vakanties in de Franse Vogezen Voor algemene informatie en meewerken:

www.ecolonie.eu

22



Lekker luieren en een boek lezen of deelnemen aan een van de vele cursussen en workshops met onder andere de thema's: yoga, wandelen, zingen, dansen, keramiek, massage, paarden, kruiden, koken, beeldhouwen, mozaïeken. Voor een actueel overzicht zie: www.ecolonie.eu/activiteiten

april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE

Colofon

Geef je op voor leergang

GroenLinks Magazine Nr. 2, april 2014

Zin in GroenLinks

GroenLinks Magazine is een uitgave van het partijbestuur van GroenLinks en verschijnt 5 maal per jaar in druk en digitaal, met tussentijdse digitale berichtgeving. Het wordt samengesteld door een ­onafhankelijke redactie, die werkt op basis van een redactiestatuut.

Wil jij je kennis en ervaring inzetten voor de partij, maar weet je nog niet waar en hoe? Dan is de loopbaanleergang Zin in GroenLinks (ZiGL) iets voor jou! In september 2014 start leergang nummer 13.

Agenda 1 mei Debat over de sociale en internationale Europese politiek (Amsterdam)

22 mei Europese verkiezingen (Nederland) Lees meer op groenlinks.nl/agenda Deze pagina is een uitgave van het ­Landelijk Bureau GroenLinks.

Mirjam Isodora (deelnemer 2011): “Door ZiGL werd ik steunfractielid voor de Provinciale Staten. Ook was ik deze verkiezingen lijsttrekker voor GroenLinks Ten Boer. Daar deden we voor het eerst mee. Het prachtige resultaat is dat we twee zetels haalden (van de 13) en in het college komen. De stap naar de politiek heb ik dan ook definitief gemaakt. Een ander belangrijk gevolg van ZiGL is dat ik een grote groep GroenLinksers heb leren kennen met wie het altijd heel gezellig is en die elkaar steunen bij alles dat nodig is. Kortom: geef je op voor ZiGL en kom erachter wat een prachtige partij GroenLinks is!” Aanmelden Geïnteresseerd? Stuur dan voor 16 juni een mail naar [email protected] o.v.v. ZiGL 13. Je ontvangt dan meer informatie en een intake­formulier. Een commissie selecteert de deelnemers op basis van motivatie en achtergrond van de kandidaten. Uiterlijk 1 juli krijg je bericht of je al dan niet bent toegelaten. Meer informatie: academie.groenlinks.nl/zin-groenlinks

Kandidaten gezocht:

Ben jij straks Statenlid voor GroenLinks? Maart 2015 zijn er verkiezingen voor de Provinciale Staten. Alle provincies gaan de komende tijd een kandidatenlijst opstellen. Is het Statenlidmaatschap misschien iets voor jou? Daar moet je nu over nadenken en je moet je op tijd bij de kandidatencommissie melden. Eerst een verkennend gesprek met een Statenlid of het bestuur kan natuurlijk ook. Carla Brugman (Statenlid Limburg): “Neem nu het openbaar vervoer, natuurgebieden, culturele instellingen of milieuvraagstukken. Allemaal zaken waar de provincie zich mee bezig houdt en die ons allen raken. Bovendien opent het Statenlidmaatschap heel veel deuren, je bouwt een groot netwerk op. Juist omdat de provincie die bestuurlijke tussenlaag vormt. Kortom: Statenlid zijn is een boeiende uitdaging binnen het politieke krachtenveld." GROENLINKS MAGAZINE / april 2014 

Meer informatie en aanmelden: ga naar de website van jouw provincie (groenlinks.nl/lokaal)

Servaz van Berkum (Statenlid Noord-Holland): “De provincie is vaak onbekend en ook vaak onbemind maar voor ons GroenLinksers erg van belang. Wil jij werken aan de vergroening van de economie en aan het terugdringen van het autoverkeer dan moet je in de provincie zijn. Al deze thema’s, maar ook natuurbeheer, duurzame energie en landbouw, hebben pittige types nodig die de komende vier jaar in alle provincies GroenLinks op de kaart willen zetten.”

Abonnement Leden van GroenLinks ontvangen het blad voor € 9,90 per jaar. Anderen kunnen zich abonneren voor € 17,50 per jaar. Er is een gesproken editie beschikbaar voor mensen met een leeshandicap. Opgave via het Landelijk Bureau van GroenLinks Postbus 8008 3503 RA Utrecht Bezoekadres: Oudegracht 312 Utrecht tel. 030 2399900 [email protected] groenlinks.nl Redactie Carolien Ceton (hoofdredacteur), Lara de Brito, Laura Bromet, Marc van Dijck, Katinka Eikelenboom en Mieke van der Vegt. Redactieadres: Postbus 8008 3503 RA Utrecht tel. 030 2399909 [email protected] groenlinksmagazine.nl Aan dit nummer werkten verder mee: Rinske Bijl, Pieter Geenen, Lene Grooten, Sarah Haaij, Daphne Kuilman, Joost Lagendijk, Erica Meijers, Antoinette Tanja, Michiel Wijnbergh en Marije Wilmink. Vormgeving Ruparo (Ivo ­Sikkema en Ingeborg Seelemann), Amsterdam ruparo.nl Druk Dijkman Print, op 100% kringlooppapier. ISSN 1380 3700 Advertenties Adviesbureau Cadex tel. 0111 643307, cadex.nl Tweede Kamerfractie GroenLinks Postbus 20018 2500 EA Den Haag tel. 070 3183030 fax 070 3182685 [email protected] Sluitingsdatum 16 juni 2014 (verschijnt 5 juli 2014) Foto voorpagina Kees van de Veen / Hollandse Hoogte

Contact •

Adreswijziging doorgeven: mijn.groenlinks.nl

•

Contact met partijbestuur en landelijk bureau: groenlinks.nl/contact/ service

•

Contact met Tweede Kamerleden: groenlinks.nl/contact/ tweedekamer

•

Webwinkel: webwinkel.groenlinks.nl

•

Landelijk Bureau GroenLinks, Postbus 8008 3503 RA Utrecht (030) 2 39 99 00 Bezoekadres: Oudegracht 312 (3511 PK) Utrecht.

23

NIEUW LID

Marius Groene v eld GroenL inkser sinds: februa ri 2014

‘Het

winstprincipe moet geen hoofdrol spelen’

Marius Groeneveld was als jongeman nog aanwezig bij de oprichtingsvergadering van de PvdA. Nu is hij 88 jaar, en hij heeft zijn hele leven op die partij gestemd. Tot de laatste gemeenteraadsverkiezingen. ‘Ik was al lang ongelukkig over de liberale koers van de PvdA, maar heb altijd gedacht dat ik met mijn stem nog invloed uit kon oefenen. Inmiddels is er van het oorspronkelijke verantwoordelijkheidsgevoel voor een rechtvaardige samenleving zo weinig over, dat ik het niet meer verantwoord vind om op ze te stemmen’, vertelt hij bij hem thuis in het NoordHollandse Schoorl. Hij woont daar sinds zijn pensionering. Eerst met zijn vrouw, en sinds zij zeven jaar geleden overleed, alleen. Hij heeft een paar klusjesmannen in dienst om het karakteristieke oude huis met ruime tuin te onderhouden, en krijgt dagelijks thuiszorg. Zijn beide zoons wonen in de buurt; een van hen helpt hem ‘s ochtends met opstaan en aankleden. ‘Zo gaat het allemaal net. Mijn zoons hebben me beloofd dat ik tot aan mijn dood hier mag blijven wonen en niet naar een bejaardentehuis hoef.’ Achteraf gezien ligt de kiem voor de breuk van Groeneveld met de PvdA bij de privatisering van onder meer de spoorwe24



gen. ‘Een instantie die zo nadrukkelijk ten behoeve van het geheel is, kan je niet ongestraft privatiseren. Als je het winstprincipe een hoofdrol laat spelen, gaat dat ten koste van de belangen van een heleboel mensen.’ Een ander thema dat hem aan het hart gaat is de ouderenzorg. ‘Ik ben natuurlijk zelf belanghebbende daarbij. Dankzij mijn pgb kan ik hier nog op mezelf blijven wonen.’ Hij is slecht ter been, dus wandelen in de duinen gaat niet meer, maar autorijden doet Groeneveld nog met veel plezier. ‘Ik ga regelmatig naar een concert in Amsterdam en ben afgelopen zomer nog in m’n eentje naar Frankrijk gereden.’ Hij bestudeert de cantates van Bach, doet aan beeldhouwen en leest veel. Zijn maatschappelijke betrokkenheid hangt voor hem samen met zijn protestantse levensovertuiging. ‘Mijn vader brak met het orthodox-gereformeerde geloof en koos voor een veel ruimere opvatting van religie. Ik heb in mijn geestelijke en politieke vorming veel te danken aan mijn ouders.’

Onterecht afgestraft Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen stemde hij voor het eerst op GroenLinks.

Die switch lag voor Groeneveld bepaald niet voor de hand. ‘Ik heb altijd gevonden dat je niet moet stemmen op een partij die qua omvang nooit echt invloed zal hebben.’ Maar uiteindelijk was zijn keuze gevoelsmatig. ‘Ik vind dat GroenLinks de afgelopen jaren wel erg zwaar en ten onrechte afgestraft is. Er zit daar blijkbaar toch een stel mensen dat overtuigd bezig is met een klus en een politieke boodschap heeft. Bovendien lijkt het linkse karakter van GroenLinks sterker gericht te zijn op het socialisme dan dat van de PvdA.’ Ondanks zijn levenslange trouw aan de PvdA, werd Groeneveld nooit lid van die partij. ‘Daar heb ik toch altijd een zekere reserve bij gehad. Maar tegelijkertijd heb ik mezelf dat ook mijn hele leven kwalijk genomen.’ In februari dit jaar werd hij wel lid van GroenLinks. Dankzij een gesprek met een van zijn zoons, vertelt hij trots. ‘Toen mijn zoon vertelde dat hij lid is van GroenLinks had ik daar veel respect en een beetje bewondering voor. Ik realiseerde me ineens dat hij een beslissing genomen had, die ik altijd voor me uit heb geschoven.’ Rinske Bijl

april 2014 / GROENLINKS MAGAZINE