LOKALE VERGEZICHTEN VAN GROENLINKS UTRECHT

ʹͲ͵Ͳ LOKALE VERGEZICHTEN VAN GROENLINKS UTRECHT

April 2013

GroenLinks Utrecht

Commissie Lokale Vergezichten

Eindmateriaal Commissie Lokale Vergezichten 2013

1

GroenLinks Utrecht


DEEL I VERHALEN UTRECHT 2030 Bijdrage van de Commissie Lokale Vergezichten

1.

Economie en ondernemerschap

2.

Burgers aan het stuur

3.

Duurzame netwerkstad Utrecht

4.

Cultuur en historie

5.

Utrecht sociaal

Analyse: Bewegingen Versterken


2

GroenLinks Utrecht

1.


Economie en ondernemerschap

Triodos Bank Socio-Economic Outlook 2031 voor Utrecht Wat zal het jaar 2031 voor de Utrechtse economie? De grootste en meest duurzame bank in de regio schetst de kansen en ontwikkelingen voor volgend jaar.

Sterke kanten van de Utrechtse economie Sinds de binnenstad in 2018 volledig autovrij werd gemaakt, zijn de horeca en de cultuursector bijna elk jaar verder gegroeid. Interessanter is, dat allebei de sectoren in diezelfde periode ook fundamenteel van karakter zijn veranderd. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is in GH]H VHFWRUHQ GH QRUP JHZRUGHQ ¶:HUNHQ LQ GH KRUHFD· betekent nu iets heel anders dan twintig jaar geleden. De variatie is flink toegenomen, en het aanbod voor Utrechters met een smalle beurs is meer dan verdubbeld. De schaarse ruimte in de binnenstad wordt steeds minder een probleem. Vroeger werd de stad overstroomd door winkelend publiek, gecombineerd met de aanvoer van goederen naar de winkels leverde dat een enorm verkeersinfarct op. Nu meer dan 80% van de detailhandel via webwinkels YHUORRSWHQHHQ¶ZLQNHO·YRRUDOGHJHOHJHQKHLG biedt om de producten te bekijken en uit te proberen (maar niet mee te nemen, want zij worden vanuit het magazijn thuisbezorgd) is het minder druk geworden in de binnenstad. En is de variatie sterk toegenomen: er is nu veel meer ruimte voor unieke winkels.

Stedelijke concurrentiepositie (index) 100 90 80 70 60 50 40 30

Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht

20 10 0 2020

2025

Lokalisering voedselproductie Utrecht aandeel regioproductie 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2015

2020

2025

2030

Meer dan bijvoorbeeld de conglomeratie Amsterdam/Almere heeft Utrecht de omslag weten te maken naar lokale productie en naar de circulaire economie. Het areaal aan stadslandbouw in de stad Utrecht is relatief groot, daar komt nog een flinke capaciteit aan stads- en dak-WXLQHQ ELM (Q GH GLUHFWH ¶RPPHODQGHQ· YDQ de stad leveren een steeds grotere bijdrage aan de voedselvoorziening. Dit verlaagt de transportkosten en daardoor ook het prijsniveau voor de consumenten in Utrecht. Het inzetten op kleinschaligheid heeft Utrecht in een unieke positie gebracht. Er is voldoende werkgelegenheid, dankzij de beschermde positie van kleine ondernemers en vooral ook door het stimuleren van het opzetten van coöperaties op allerlei terreinen. Er is meer werk in de wijk, er is flexibele kantoorruimte, en er zijn voldoende netwerkgelegenheden voor zzp-ers.

2030


3

GroenLinks Utrecht


Kansen voor de Utrechtse economie

Studentenaantallen 40000

Persoonlijke diensten zijn nog steeds een groei-sector. 6LQGVKHWEHJLQYDQGH¶JULM]HJROI·QDPGH]HVHFWRUVQHOLQ omvang toe (boodschappendienst, schoonmaak, kapper en verzorging aan huis, klussen in huis en nog veel meer). 'H ¶DOORFKWRQH RQGHUQHPHUV· YDQ HHQ MDDU RI WZLQWLJ geleden zijn tegenwoordig overal in de stad te vinden, inclusief de binnenstad. Maar in de wijken met een groot aantal immigranten komt een nieuwe generatie kleurrijke bedrijven tot ontwikkeling, variërend van winkels en restaurants van immigranten uit Centraal Afrika tot de sterk groeiende creative industrie rond de politieke vluchtelingen uit de VS.

30000 20000 10000 0 2015

2020

2025

2030

Nu de studenten-aantallen weer groeien, nemen de kansen voor Utrecht toe: de stad is hier goed op voorbereid, na de studenten-huisvestings-impuls van de afgelopen vijf jaar is er nu weer voldoende woonruimte én individuele werkruimte beschikbaar.


3

GroenLinks Utrecht

2.


Burgers aan het stuur

2013: PAMFLET VOOR DE MAATSCHAPPIJ Staat, markt en samenleving De eerste decennia van de 21e eeuw staan in heel Nederland -‐ sterker, in heel Europa Ȃ in het teken van een herijking in de verhouding tussen staat, markt en samenleving. Aan het begin van de eeuw werd nog voort-‐ geborduurd op oude oplossingen voor publieke voorzieningen: liberalisering en privatisering. Maar dit recept werkt niet meer, want ook de markt blijkt niet efficiënt: als het goed gaat wentelen succesvolle managers zich in steeds hogere bonussen, maar als het slecht gaat mogen de overheden tegen vaak hoge kosten de reddingsboei uitgooien. Daarnaast hebben we te maken met een serieuze crisis van verantwoording en legitimiteit: het blijkt steeds moeilijker om de overheid Ȃ of liever, de politiek Ȃ aan te kunnen spreken op hun verantwoordelijkheid, want deze is verwaterd in een onontware kluwen van semi-‐publieke instellingen, publiek-‐private samen-‐ werkingen, op afstand gezette functies en ǯǤ De samenleving zelf moet hier te hulp schieten: wat kunnen burgers zelf betekenen? Wat is de rol van de civil society voor het waarborgen van publieke doelen? Wat staat burgers zelf in de weg om de maatschap-‐ pelijke dynamiek er in te houden? Nieuwe scheidslijnen in de stad De uitdagingen voor Utrecht in de komende decennia zijn niet mis: bestaande maatschap-‐ pelijke scheidslijnen zullen lang niet allemaal verdwenen zijn. De klassieke kloof tussen arm en rijk bestaat al sinds mensenheugenis, maar


is in de afgelopen decennia groter geworden. Met de steeds grotere verantwoordelijkheid voor de lokale overheden om uitvoering te geven aan het sociale vangnet ligt hier een belangrijke rol voor de stad Utrecht. Er komen ook nieuwe scheidslijnen bij: opleiding zal steeds vaker het verschil maken tussen kansrijk en kansarm, en dus steeds vaker bepalend zijn voor de vorming van nieuwe sociale klassen. Het is een belangrijke uitdaging voor Utrecht om te voorkomen dat bepaalde wijken in de stad gezonder zijn dan andere, bijvoorbeeld door een overmaat aan autoverkeer of een gebrek aan groen. En ook leeftijd lijkt steeds vaker sociaal onder-‐ scheidend te zijn, getuige de huidige discussie over pensioenen en pensioen-‐premies. Al deze scheidslijnen zijn van belang voor de vraag: wat hebben we als maatschappij voor elkaar over? Waar ligt de kern van de solidariteit, om te zorgen dat degenen buiten je eigen sociale groep ook kansen krijgen in het Utrecht van 2030? Burgers aan het stuur! Het Utrechtse bestuur kan en moet deze uitdagingen niet alleen te lijf: de Utrechters doen zelf mee. Daarbij geeft het bestuur vertrouwen in de burger, niet om de eigen publieke verantwoordelijkheid over de schutting van de maatschappij te kieperen, maar vanuit het besef dat je een samenleving ook samen vormt, en niet bestuurlijk van bovenaf. In tegenstelling tot wat Thatcher ooit beweerde, is er wel degelijk zoiets als een

4

GroenLinks Utrecht

samenleving, maar die ontstaat niet vanzelf: dat vergt van iedereen een investering. Dit zal niet eenvoudig zijn, want Utrecht wordt groter, diverser en dynamischer. Maar burgers kunnen veel. Met burgers aan het stuur ontstaan coöperatieve samenwerkings-‐ verbanden voor zaken die voor ons allemaal van belang zijn, en dan vooral voor zaken die we in de markt zien falen. In 2030 zijn er verschillende duurzame, decentrale energie-‐ coöperaties, die hun eigen energie produceren, zonder de nadelen van groot-‐ schalige vervuiling af te wentelen op de samenleving. Met burgers aan het stuur ontstaan solidaire, coöperatieve verbanden voor zorg, waarbij de randvoorwaarden voor adequate zorg niet meer op basis van administratieve indicaties worden bepaald door zorgverzekeraars in grote kantoren elders in het land, maar waar zorg op maat wordt verleend op basis van individuele behoeften. Met burgers aan het stuur ontstaan solidaire gemeenschappen die investeren in kansen voor anderszins kansarme kinderen, door vrijwillig les te geven op weekend-‐ scholen, door maatjes en buddies, en door een levendige interactie met scholen, die midden in de wijk staan. Met burgers aan het stuur wordt er met regelmaat geïnvesteerd in de kwaliteit van de wijk: groenvoorzieningen, speelplaatsen, plekken voor stadslandbouw, plekken om te zijn in plaats van om snel door te lopen. Burgers kunnen dat niet alleen en zullen die taak niet moeten overnemen van de gemeente, maar de gemeente zal zich meer rekenschap geven van de wensen in straat en buurt, in plaats van vorm te geven aan de stad vanaf de kaart. Met burgers aan het stuur is er ruimte voor ondernemerschap in de wijk, voor een diversiteit in het culturele aanbod, voor respect van eigenheid en karakter.


Met burgers aan het stuur wint de samenleving aan kracht, doordat verant-‐ woordelijkheden weer dichtbij komen, doordat rechten weer in evenwicht zijn met plichten, en doordat kansen voor het individu kunnen worden vertaald in kansen voor de maatschappij. De rol van de overheid is niet uitgespeeld Met burgers aan het stuur is de rol van de overheid niet uitgespeeld. Immers, niet iedereen zal in staat zijn om zichzelf staande te houden in de snel veranderende maat-‐ schappij. Niet iedereen heeft de bagage, niet iedereen kent de weg, en voor niet iedereen is het vanzelfsprekend om het heft in eigen hand te nemen. Hier ligt dan ook nog steeds een belangrijke rol voor de Utrechtse politiek:: er zal een wegwijzer nodig zijn voor wie richting nodig heeft, er zal een hulpvaardig handje nodig zijn om af en toe iemand een kontje te geven, en er zal een vangnet nodig zijn voor wie buiten de boot valt. Dat kunnen burgers onderling, maar de gemeente kan zich niet aan de verantwoordelijkheid onttrekken om de evenwichtigheid aan kansen te waarborgen. Maar ook de overheid kan het niet alleen. Burgers met grip op het eigen leven hebben de grote verantwoordelijkheid om dat ook te vertalen naar inzet voor het welzijn van de stad. Zodat Utrecht in 2030 geen stad is van 400.000 individuen, maar een sterke samenleving van mensen die zich met elkaar verbonden voelen.


5

GroenLinks Utrecht

3.


Duurzame netwerkstad Utrecht

10 april 2030 Zojuist met de Fyra uit Parijs gearriveerd. Behoefte aan meer ruimte, aan meer lucht. Weg van de beklemming van de metropool. Utrecht ken ik niet, maar deels op de goede gok, deels op de goede naam stap ik uit. Het is een groot station, geen wonder voor een stad midden in het land. Het ziet er nog niet oud uit, dit is nog niet lang geleden verbouwd. Informatieborden bevestigen mijn eerste indruk. Via een fraai parkje voor een enorm bakstenen gebouw loop ik langs het water van de Catharijnesingel. Gek genoeg deels overdekt, maar vanaf de andere kant krijg ik de lucht die ik zoek. Dit zijn de aderen die voorkomen dat een stad verkalkt. Wat een leuke stad is dit! Dit ga ik de komende dagen verkennen.

11 april 2030 Utrecht is een bijzonder autoluwe stad. Het heeft het voorbeeld gevolgd van inmiddels vele Europese steden, die een kwart eeuw geleden genoeg hadden van het continue auto-infarct van de binnensteden, en daarom HHQUDGLFDOHVWDSYRRUZDDUWVQDPHQDXWR·VHUXit, schoner vervoer erin. Hoewel ik Utrecht nog maar een dag ken, kan ik wel zien dat het de stad veel goed heeft gedaan. Een netwerk van vier slim aangelegde tramlijnen verbindt alle delen van de stad en verschillende dorpen en stadjes rondom Utrecht. Waar geen tram is rijden kleine busjes af en aan, en voor het werkelijk fijnmazige netwerk ² vooral buiten het centrum ² QHHPMHppQYDQGHYHOHHOHNWULVFKHWD[L·V2YHUDOLVYHOHUXLPWHYRRUILHWVHUVHQYRHWJDQJHUV+LHULVJRHG over nagedacht! Fijnmazige distributie ² en niet alleen pizza, zoals vroeger, maar voor alles wat ik via internet kan bestellen ² gheeel via elektrische scooters of met kleine bestelbusjes. Ik zie maar weinig SDUNHHUSOHNNHQLNYHUPRHGGDWGHPHHVWHDXWR·VJHGHHOGZRUGHQ'DWLVWRFKwel de norm tegenwoordig. Op het universiteitsterrein aan de oostkant van de stad verbindt een net opgeleverde monorail delen van de campus met elkaar. Ik weet nog niet of het beter werkt dan een tram, maar het ziet er tof uit en het geeft zeker een boost aan het denken over alternatieven voor publiek transport. 2SGDWYODNLVQLHWDOOHVQLHXZWURXZHQV,NEHVOXLW·VDYRQGVRPLQ0DDUVVHQWHJDDQHWHQHHQGRUSQHWWHQ noorden van Utrecht. Met het kleine, op gas rijdende busje ben ik er in een goed kwartier. Terug kan ik met een vlotte elektrische boot! Dat is een mooie binnenkomer in de stad, over de Vecht. In de stad valt op hoe goed de walkant onderhouden is. Bij de sluis stap ik uit en loop ik het laatste stukje. Ik weet nu zeker dat dit de plek is die ik zocht.

12 april 2030 Allemachtig, wat een warme dag! Het is nog maar half april, maar het kwik tikt al goed over de 25 0C. Ik besluit één van de vele parken op te zoeken. Utrecht is goed bedeeld. In het oude gedeelte van de stad liggen verschillende grote en kleine parken, met veel groen langs de singel en andere waterlopen. Maar het summum is toch wel de drukke groene verbindingszone tussen het oude


6

GroenLinks Utrecht


gedeelte en de nieuwe stad, Leidsche Rijn. Wat een rust, middenin de stad, bovenop de snelweg naar Amsterdam! Liggend in het gras, in de schaduw van een mooie oude linde lees ik verder in de reisgids. Ik lees dat dit park uit nood geboren is: net toen LeidVFKH5LMQ]R·QEHHWMHRSJDQJNZDPDOVQLHXZGHHOELMGH stad, sloeg de economische crisis van twintig jaar geleden genadeloos toe, net als overal in Europa. De plannen om de twee delen van de stad te verbinden werd een flinke hak gezet door een vastgoedcrisis zonder weerga; deze is in de verte nog steeds zichtbaar in de rode brokstukken van wat ooit het langste gebouw van het land was, De Muur. Iemand heeft het ooit bedacht, maar het is moeilijk in te zien hoe dit zelf in goede tijden ooit een succes had kXQQHQZRUGHQ«+RHGDQRRNELMJHEUHNDDQRQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHIZHUGGRRU het stadsbestuur een jaar of vijftien geleden besloten om de teloorgang niet af te wachten en te investeren een groene long van de stad. Een gouden greep! Hier ligt een park dat zich in vele opzichten kan meten met het beste wat ik in Europa heb gezien. Grootste plus is dat het een gebruikspark is. Dit is niet een groen grasveld, maar een ontmoetingsplek, er is een dagelijkse drukbezochte markt van lokale en biologische producten, HULVYRORSUXLPWHYRRUVSRUWKLHUHQGDDU]LHMH]HOIVGUXNEHZHUNWHYHOGMHVVWDGVODQGERXZ«*RHG toeven hier! En ik heb me laten vertellen dat er verderop in Leidsche Rijn nog zo´n park ligt. Ik kan me onderhand wel voorstellen dat dit zo´n beetje de meeVWJHZLOGHSOHNYDQ1HGHUODQGLVRPWHZRQHQ«

13 april 2030 De hitte dezer dagen is geen toeval meer, sinds het mislukken van het onder controle brengen van klimaatverandering. Gelukkig draait het politieke tij de laatste jaren bij, maar daar zal niet iedereen blij mee zijn: Venetië is jaren geleden al verdwenen, de Malediven zijn het eerste permanent ondergelopen land ter wereld, het nieuwe Atlantis, en in Dhaka is het dagelijks hozen. Blijkbaar moet eerst de wal het schip keren, voordat er actie wordt RQGHUQRPHQ2SGDWYODNELHGWGHJHVFKLHGHQLVPDDUZHLQLJYRRUXLWJDQJ«


7

GroenLinks Utrecht


In Utrecht heeft men wel wat lessen van de geschiedenis geleerd: er werd een actief programma opgezet om actief in te spelen op de onontkoombare veranderingen in het klimaat. Overbodige asfaltering en verharding werd vervangen door groen, om een meer natuurlijke waterhuishouding terug te brengen in de stad, in plaats van drie keer per jaar met overlopende riolen en onderlopende straten te zitten. Kleine ingrepen kunnen hier veel betekenen, daar kunnen andere steden nog van leren! Opvallend onopvallend zijn ook de vele voorbeelden van duurzame energie. Gisteren, in het park, zag ik al de grote windturbines op het voormalig industrieterrein staan, maar nu ik zo eens door de oude wijken aan de noordkant van het centrum loop, zie ik ineens dat vrijwel alle daken met zonnepanelen bedekt zijn. Verdomd, als iedereen het heeft dan zie je het haast niet meer. Hier en daar zie je nog oude modellen liggen, een jaar of twintig geleden aangeschaft en nog steeds niet afgeschreven, maar deze leggen het toch af tegen de moderne en veel fraaiere flexibele modellen, die lekker over de dakpannen heen gedrapeerd liggen. Het zou me niks verbazen als ze en passant nog isolerend werken ook. Mooi zijn ook de verticale windturbines, maken nauwelijks geluid en al helemaal geen slagschaduw. Ik heb me laten vertellen dat Utrecht al bijna JHKHHO]HOIYRRU]LHQHQGLVPHWGXXU]DPHHQHUJLH«GDWNXQQHQQRJQLHWYHHOVWHGHQKDDUQDYHUWHOOHQ

14april 2030 Laatste dag al weer, helaas. Utrecht is een bijzondere stad, die een fraaie balans heeft gevonden tussen haar historie en de moderne tijd. De stad is niet al te groot en het is aangenaam om alles te lopen. Hier word je niet GRRUDXWR·VRYHUKRRSJHUHGHQSOHN]DWYRRUYRHWgangers. Overal kun je ook fietsen huren, voor maar een paar JXOGHQYLDMHEDQNNDDUW'HWUDPVHQGHZLWWHWD[L·VEUHQJHQPHRRNRYHUDOWRWLQGHZLMGHRPJHYLQJGXV DXWR·V]LMQKLHUIHLWHOLMNRYHUERGLJJHZRUGHQ(QYRRUGHODQJHDIVWDQGSDNLNVWUDNVZHHU de trein, die niet stuk te krijgen negentiende-eeuwse technologie. Utrecht heeft niet alleen een evenwicht tussen vroeger en nu, maar ook een balans tussen de stad en de wereld, om het maar eens pauselijk uit te drukken. De stad is in vele opzichten zelfvoorzienend en heeft enorm veel aandacht voor de lokale leefomgeving, maar tegelijk zie je een enorme diversiteit aan mensen uit de hele wereld rond lopen, met de universiteit als grote magneet. Adieu Utrecht, ik kom gauw weer terug.

Verde Dexterio


8

GroenLinks Utrecht

4.


Cultuur en historie

N

ynke loopt op een zonnige voorjaarsmiddag in 2030 door de historische binnenstad Utrecht. Nog voor de zomer zal ze haar opleiding architectuur afronden. Gisteren is ze vierentwintig geworden, een schijntje vergeleken met de eeuwen geschiedenis die hier aan haar voeten ligt, maar voor haar een nieuwe stap voorwaarts in een leven met een grote culturele belofte. Ze denkt na over de mogelijkheden die de rijke historie van Utrecht biedt voor een cultureel bewuste architecte-in-spé, maar ze wil ook zelfbewust vorm geven aan de toekomst van de stad. Het lijkt soms alsof Utrecht niet veel is veranderd in de afgelopen twintig jaar, maar ze herinnert zich niettemin nog goed hoe de historische 2XGHJUDFKW ]LFK YURHJHU YHUVWRSWH DFKWHU ULMHQ JHSDUNHHUGH DXWR·V HQ achter vele, vele achteloos gestalde fietsen. De tijd van parkeren voor de voordeur in het centrum is voorbij, maar er is een aantrekkelijke, door de UNESCO erkende binnenstad voor teruggekomen, waar jaarlijks vele toeristen op afkomen. Niet alleen de Oudegracht, maar alle waterwegen van Utrecht zijn in volle glorie hersteld, met als hoogtepunt de feestelijke opening van de Catharijnesingel in 2019 door president WillemAlexander. Er is in de binnenstad ook veel meer ruimte ontstaan voor parkjes en pleintjes, die bijdragen aan een opmerkelijke rust voor een middelgrote stad met zoveel toerisme. Achteraf gezien is het wonderlijk dat Utrecht zo lang haar historie veronachtzaamde; het was een leuk extraatje voor wie kwam winkelen, maar nauwelijks een waarde op zich. Nynke is al sinds haar vroegste herinneringen vertrouwd met de diversiteit aan Utrechtse cultuur, van prachtig kindertheater tijdens de Lente-uitjes in de schoolvakantie tot muziek van Kyteman, Gem en Homemade Empire. Al vroeg ontwikkelde ze een fascinatie voor het prachtige theater van De Utrechtse Spelen, die inmiddels internationaal vermaard zijn, maar die opmerkelijk vast geworteld zijn gebleven in de stad van haar oorsprong. En geen wonder, want Utrecht is een stad die cultuur niet alleen in naam hoog in het vaandel heeft staan, maar ook boter bij de vis doet. Na het mislopen van de titel Culturele Hoofdstad 2018 is de stad Utrecht zich eens goed gaan bezinnen op het culturele substraat dat een stad van deze omvang en met deze potentie nodig heeft. Achteraf gezien wekt het geen verwondering dat niet het groteske Vredenburg het centrum is van de stedelijke podiumkunsten, maar dat de talloze podia in de stad de bodem zijn onder een veel bredere Utrechtse podiumcultuur. De bands die


9

GroenLinks Utrecht


doorbreken zullen ooit hun moments of fame wel inkoppen op het Vredenburgse podium, maar het is door spannende festivals als Le Guess Who waarmee bekende en verborgen podia een kans krijgen en waar onbekende bands zich nu al weer meer dan twintig jaar in de kijker hebben kunnen spelen. Daar achter liggen vele, vele tientallen oefenruimtes, creatieve broedplaatsen en culturele ontmoetingsplekken, die ² net als het JURH]HOLJH'%·Vuit haar jeugd ² als aanjager dienen voor een rijk cultureel leven. De stad Utrecht heeft hier feitelijk niet eens veel voor hoeven doen: het was vooral een kwestie van ruimte geven, van mogelijk maken, niet in de weg staan met rigide bestemmingsplannen, dat soort werk. Voor film geldt iets vergelijkbaars. Het enorme bioscoopcomplex bij de Jaarbeurs vervult een zelfde rol als Vredenburg: hier is ruimte voor de grote publiekstrekkers, maar Utrecht als filmstad wordt gedefinieerd door de vele filmhuizen ²de vURHJHUH ¶JURWH· ELRVFRSHQ 7HNHQHQG LV GDW KHW Utrechtse filmfestival nog altijd in de Stadsschouwburg en op het Neude wordt gehouden, en niet bij de wat sfeerloze megaplex. Niet alleen popmuziek en film hebben geprofiteerd van de vriendelijke bestuurlijke houding ten opzichte van cultuur. De Stadsschouwburg was altijd al goed ingebed in het stedelijke theaterleven, een rol die ze met verve heeft vastgehouden. Een jaar of twaalf geleden dreigde in een vlaag van bestuurlijke waanzin nog de sloop voor het prachtige rijksmonument van Dudok, maar samen met vrijwel alle scholen in Utrecht had Nynke in het stadhuis geprotesteerd: nota bene de scholieren hadden de burgemeester moeten uitleggen dat de Stadsschouwburg niet slechts de door de tijdsgeest zo verfoeide haute culture vertegenwoordigde, maar een onontbeerlijke schakel was in het culturele leven van de stad. Hier was ruimte voor theatervoorstellingen van, voor en door de scholen, hier werd serieus werk gemaakt van culturele vorming van alle Utrechters. Gelukkig was het protest niet voor niets geweest; het college was gevallen, de burgemeester stapte beschaamd op en onder de energieke wethouder De Jong werd een programma ingezet waar de Utrechtse cultuur een structureel element werd van de kwaliteit van de stad, in plaats van louter een kostenpost. Nynke had er zelf flink van geprofiteerd. Naar verluid was haar lagere school in Zuilen ooit niet veel meer geweest dan een opvangplek voor kansloze jongeren uit de wijk, maar dat was al verleden tijd toen Nynke op school kwam. Er kwam meer en meer ruimte voor verbreding en culturele vorming, in de lessen en bij naschoolse activiteiten. Dat werd breed aangepakt; in alle seizoenen ging de klas er op uit voor waanzinnig inspirerende lessen over natuur en leefomgeving. Alle kinderen deden mee PHWSURJUDPPD·VYRRUPRHVWXLQHQGHJURWHSDUNHQLQGHVWDGERGHQKHW


10

GroenLinks Utrecht


decor voor prachtige buitenlessen, en rondom de stad kwam geschiedenis en natuur samen in excursies op de Vecht, naar het ternauwernood geredde Groene Hart en op de uitgestrekte Utrechtse Heuvelrug. En de stad Utrecht had ook flink geprofiteerd. Het toerisme bloeide als nooit tevoren, kroegen en restaurants profiteerden volop. Ongelooflijk dat de overvolle terrassen op het de zonovergoten Janskerkhof nog niet eens ]R ODQJ JHOHGHQ SDUNHHUSODDWVHQ ZDUHQ« What a waste was dat toch. En het zijn niet alleen de toeristen die komen, Utrecht is ook een steeds internationalere stad geworden, een stad die open staat voor migranten, voor studenten die van heinde en verre naar de beste universiteit van Nederland komen, voor vluchtelingen die hier een gastvrij thuis weten te vinden en ook voor gelukszoekers, die als ondernemers dubbel en dwars terug betalen. Volgend jaar komt notabene de president van China ² met in zijn kielzog vele ondernemers ² op bezoek in de stad van zijn Alma Mater, omdat juist hier de goede herinneringen van zijn studententijd liggen. Utrecht trekt ongelooflijk veel voordeel uit haar open en gastvrije houding naar de wereld. En nu staat ze hier, op de lommerrijke Mariaplaats, met haar knusse terrasjes. Ze herinnerde zich nog dat ze hier ooit als kind bijna was aangereden door een auto, die met een rotvaart vanuit de nu gelukkig gesloten parkeergarage Springweg kwam gescheurd. Wat kon ze zelf nog bijdragen aan de toekomst van Utrecht? Veel leek al op orde, maar een architect ² ook al is ze nog niet eens afgestudeerd ² ziet altijd ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling. Een stad is nooit af. Mensen komen en gaan, met nieuwe wensen en nieuwe ideeën over hoe de stad er uit moet zien. Daar ligt altijd ruimte voor de kersverse architect. Ze heeft natuurlijk haar bedenkingen over al het lelijks dat in de loop der jaren in de stad is neergezet en dat nog steeds niet is weggepoetst ² grote delen van Hoog Catharijne, de nog vrij nieuwe bibliotheek daarnaast, de toren op het Neude, hHW PHJDORPDQH VWDGVNDQWRRU« /LHYHU EHVWHHGW ]H KDDU HQHUJLH meer constructief, aan de goede voorbeelden die de stad ook kent. Het Westplein was zo lang een onoverbrugbare barrière, maar is nu een prachtige verbindingszone tussen Lombok en de binnenstad. Het is niet voor niks dat ze in Lombok op kamers is gaan wonen! Utrecht zal kansen blijven bieden voor wie ze ziet. Nynke weet nog niet precies hoe, maar de kansen zal ze grijpen in deze stad waar ze de wereld zal kennen door er altijd te blijven wonen.


11

GroenLinks Utrecht

5.


Utrecht sociaal

Na twaalf jaar de stad Utrecht met hart en ziel als burgervader gediend WHKHEEHQJDDWEXUJHPHHVWHU]HJPDDUµ3HSLMQ¶ =ZDQHQEHUJHLQG 2030 de stad verlaten. W at is hem uit die periode het meest bijgebleven?

Interview met vertrekkend burgemeester Zwanenberg

De moderne arbeidsmarkt, die heeft ons heel wat hoofdbrekens gekost. Een vast dienstverband zoals dat eind vorige eeuw voor veel mensen nog KHWLGHDDOZDVMHKHOHRIWRFKRS]¶Q minst je halve) leven bij één organisatie werken, jezelf daar verder ontwikkelen en binnen de organisatie carriere maken: helemaal verdwenen. De ene helft van de mensen werkt nu drie tot vijf jaar bij een bedrijf en dan veranderen ze weer van baan. De andere helft is eigen baas, meestal zzp-er, en leeft van opdracht naar opdracht. Voor het stadsbestuur was vooral de onderkant van deze moderne arbeidsmarkt een enorme uitdaging. Twintig jaar geleden hadden we grote aantallen draaideur-werklozen, die zaten vaker bij een reïntegratiebedrijf dan op een werkplek. Ik ben erg blij dat we een eind hebben gemaakt aan het commerciële reïntegratie-circus. We zijn toen gaan samenwerken met bedrijven, grote maar juist ook kleine. En met integratie-begeleiders die echt verstand van de doelgroep hadden. Toen bleken er veel meer banen aan de onderkant te zijn dan iedereen dacht.

,Q 'HQ +DDJ ZDV µ]HOIUHG]DDPKHLG¶ de filosofie, of moet ik zeggen: het excuus? In de grote stad zie je de andere kant daarvan: niet iedereen kan zomaar mee in de digitale wereld van vandaag, juist kansarme en laagopgeleide mensen zijn helemaal QLHW]Rµ]HOIUHG]DDP¶:HKHEEHQGDW op wijkniveau aangepakt met het FRQFHSWµVDPHQNUDFKW¶

Je moet blijven opletten: wie krijgt het moeilijk? Je ziet dat ook in de zorg en het welzijn. Ik denk niet dat mensen zich 20 jaar geleden konden voorstellen hoe belangrijk mantelzorg en zorg door de buurt vandaag de dag zijn. Natuurlijk, voor de hele urgente zaken is er nog steeds zorg beschikbaar, maar alléén daarvoor. Ik kan mij nog herinneren dat mensen een rollator door hun zorgverzekeraar vergoed kregen. Nou, die kopen we toch al zeker 15 jaar gewoon zelf bij de ANWB, net

als de nieuwste scoot-o-bile. Personenalarm was vroeger een knop aan een koordje om de hals, moest je ook aanvragen bij een zorgorganisatie, en niet gewoon zoals nu een app op je smartphone. Gelukkig heeft de ongelijkheid zijn eigen oplossingen opgeroepen. Bijvoorbeeld de nieuwe kleine woningcorporaties, de zogenaamde ³RQGHUOLQJH¶V´ 'DDUPHH KHEEHQ huurders zelf de sociale huurwoning weer teruggebracht, voor en door de bewoners. Met alle voorzieningen die erbij horen, met aandacht voor de woonomgeving en de buurt. Dat vind ik prachtig! Wat is voor hem de rode draad door al die jaren heen? Dat welvaart, kansen, gezondheid en welzijn altijd ongelijk verdeeld zijn. Er zijn altijd mensen die buiten de boot vallen en die zichzelf niet weten te redden. De wereld verandert en daardoor veranderen de scheidslijnen van tijd tot tijd, maar je moet blijven opletten: wie krijgt het in deze nieuwe werkelijkheid moeilijk?


12

GroenLinks Utrecht


BEWEGINGEN VERSTERKEN Negen ŽǀĞƌǁĞŐŝŶŐĞŶĞŶĚŝůĞŵŵĂ͛ƐǀŽŽƌ'ƌŽĞŶ>ŝŶŬƐ͕Žŵnu vorm te geven aan 2030 Als je op dit punt bent aanbeland, heb je gelezen hoe volgens GroenLinks 2030 eruit ziet als we onze GroenLinks-‐idealen hebben weten te realiseren. Een mooi, prettig, fijn, sociaal, groen, duurzaam Utrecht. Maar daar zijn we nog niet. Idealen zijn er om na te streven, nooit om 100% te realiseren. Al is het maar, omdat we niet de enigen in de stad zijn en idealen altijd in de toom gehouden moeten ǁŽƌĚĞŶĚŽŽƌĚĞƉƌĂŐŵĂƚŝĞŬŽŵŐĞĞŶĚŽŐŵĂ͛ƐƚĞǁŽƌĚĞŶ͘ŶĂůƐǁĞĞĞŶŚĞĞůĞŝŶĚǁŝůůĞŶŬŽŵĞŶ͕ĚĂŶ ŚĞďďĞŶǁĞŽƉǁĞŐŶĂĂƌϮϬϯϬĞĞŶĨůŝŶŬĂĂŶƚĂůĚŝůĞŵŵĂ͛ƐƚĞŚĂŶƚĞƌĞŶĞŶŽƉŐĂǀĞŶŽƉƚĞůŽƐƐĞŶ͘/ŶĚŝƚ stuk zet de commissie Vergezichten een stap dichter bij, in de huidige tijd. Omdat we niet alleen ǁŝůůĞŶĚƌŽŵĞŶŽǀĞƌϮϬϯϬ͕ŵĂĂƌŽŽŬǁŝůůĞŶĂĂŶŐĞǀĞŶŵĞƚǁĞůŬĞŽǀĞƌǁĞŐŝŶŐĞŶĞŶĚŝůĞŵŵĂ͛ƐǁĞŝĞƚƐ moeten, willen we zo dicht mogelijk bij die idealen van 2030 komen. 1. Coöperatieven en collectieven Op dit moment zie je de kanteling van het huidig openbaar bestuur naar actief burgerschap, civil society en een terugtrekkende overheid. In 2030 hebben we die kanteling bereikt, maar dat vraagt op weg naar 2030 wel aandacht voor hoe we willen dat de overheid verandert, en waar we vinden dat de burger het wel zelf kan en waar niet. We moeten opnieuw uitvinden waar we een sterke overheid willen, en waar we een faciliterende overheid willen, in de rol van versterker van ĐŽůůĞĐƚŝĞǀĞǁĂĂƌĚĞŶ͚͘ƵƌŐĞƌĂĂŶŚĞƚƐƚƵƵƌ͛ŝƐŝŵŵĞƌƐŶŝĞƚŽǀĞƌĚĞƐĐŚƵƚƚŝŶŐŬŝĞƉĞƌĞŶǀĂŶ verantwoordelijkheden die nu bij de overheid liggen. Het gaat om gebruik maken van de kracht in de ƐĂŵĞŶůĞǀŝŶŐ͕ĞŶŽŵǀĞƌĂŶƚǁŽŽƌĚĞůŝũŬŚĞŝĚŶĞŵĞŶĞŶƚĂŬĞŶŽƉƉĂŬŬĞŶĚĂĂƌǁĂĂƌĚĞ͚ďƵƌŐĞƌ͛ĚĂƚ (even) niet kan. Reikwijdte van deze beweging voor wat nu overheidstaken zijn: x x

Kan Utrecht via energiecoöperatieven energieneutraal worden? Kan Utrecht via zorgcoöperatieven voor alle zorgbehoevenden zorgen?

2. Maatschappelijke scheidslijnen In 2030 is Utrecht een open, diverse en kosmopolitische stad. Liefst ook een stad waarin iedereen mee kan doen en waar geen scheidslijnen zijn. Maar wat zijn de nieuwe maatschappelijke scheidslijnen? Rijk/arm? Hoog opgeleid/laag opgeleid? Digifiel/digifoob? Wie kan er mee in de snelle en volatiele economie van 2030, wie heeft een steuntje nodig, en wie heeft een vangnet nodig?

GroenLinks Utrecht


3. Lokale economie en zelfvoorziening In 2030 staat de lokale economie centraal. De consument staat dichter bij de producent en soms is de consument zelfs producent. Tegelijkertijd is Utrecht onderdeel van Nederland en van de wereld. Onze GroenLinks-‐idealen vragen soms om lokale oplossingen en soms om bijdragen aan wereldoplossingen. Soms is wat goed is voor Utrecht niet goed voor de wereld en vice versa. ͚,ŽŶŐĞƌĚĞǁĞƌĞůĚƵŝƚ͛ďŝũǀŽŽƌďĞĞůĚƌĞĚĚĞŶǁĞŶŝĞƚŵĞƚŬůĞŝŶƐĐŚĂůŝŐĞƐƚĂĚƐůĂŶĚďŽƵǁƉƌŽũĞĐƚĞŶ͘ůŝũĨƚ grootschaligheid nodig en hoe doen we dat dan? Wat is de verhouding tussen lokale oplossingen en mondiale problemen? Hoe verhouden lokale productienetwerken zich tot mondiale productieketens? 4. Kwaliteit van de stad en de publieke ruimte In 2030 hebben we een andere stad: groen, autoluw (-‐loos?), ruimte voor fietsen en voetganger, rust. Als we dat willen bereiken, dan zijn slimme stappen in de publieke ruimte nodig. Meer nog, er moeten een flink aantal vragen over hoe we die publieke ruimte willen invullen, beantwoord worden: x x x x x

Hoe waarborgen we publieke, openbare ruimte in de stad, waar ook plek is voor rust? Hoe geven we vervoer binnen de stad vorm en hoe realiseren we een vervoersnetwerk tussen stad en omgeving. Hoe houden we de stad bijzonder en aantrekkelijk: zorg voor historie, diversiteit aan winkels e.d., onderscheidend? Hoe bereiden we ons voor op het veranderende klimaat? Hoe brengen we wonen en werken dichter bij elkaar?

Belangrijk vraagstuk hierin is ook hoe we met grond en gebied omgaan, nu grondexploitatie bijna stil ligt. Hoe kunnen we dat benutten en welke alternatieven hebben we? 5. Zorg en welzijn De overheid trekt zich terug uit het gebied van zorg en welzijn. En dat terwijl we op grond van demografische ontwikkelingen weten dat er meer zorg nodig zal zijn. Burgerschap krijgt op dit thema op dit moment de meeste nadruk. In 2030 hebben we dat natuurlijk goed geregeld, maar zover zijn we nog niet. Als de overheid zich terugtrekt en buurt en familie meer zelf gaan doen, hoe zorg je dan dat ook hier geen mensen tussen wal en schip vallen? Hoe zorg je dat ͚ŵŝŶĚĞƌƐƚĂĂƚ͛ŐĞůŝũŬŽƉŐĂĂƚŵĞƚ͚ŵĞĞƌǀŽŽƌĞůŬĂĂƌ͛;ŵĂŶƚĞůǌŽƌŐͿ͍ŶŚŽĞǌŽƌŐũĞĚĂƚ͚ŵĞĞƌǀŽŽƌ elkaĂƌ͛ŶŝĞƚĂůůĞĞŶŐĞůĚƚǀŽŽƌĚĞƐƚĞƌŬƐƚĞŶŽŶĚĞƌŽŶƐ͍

GroenLinks Utrecht


6. Nieuwe verhoudingen op de moderne arbeidsmarkt In 2030 hebben we een ander stelsel van arbeidsverhoudingen: veel zzp-‐ers, de relatie tussen organisaties en medewerkers is anders, de wijze waarop werk en privé samenhangen is anders. De aanzet naar dat andere stelsel arbeidsverhoudingen is er nu al. Het huis van arbeidsverhoudingen staat onder druk. We zien dat in de wijze waarop organisatie en medewerker een relatie aangaan (andere verhouding vast/tijdelijk ŝŶĞĞŶŽƌŐĂŶŝƐĂƚŝĞ͕ŵĞĞƌǌǌƉ͛ĞƌƐ;ĞŶŶŝĞƚĂůƚŝũĚƵŝƚǀƌŝũĞǁŝůͿ͕ productiviteit wordt belangrijker), maar ook in hoe vakbonden een nieuwe rol zoeken, hoe de waarde van de CAO afneemt en steeds vaker afspraken over arbeidsvoorwaarden in bedrijven zelf gemaakt worden. ,ĞƚǀƌĂĂŐƚǀĂŶ'ƌŽĞŶ>ŝŶŬƐĞĞŶĂĐƚŝĞǀĞƌŽů͗ǁĂƚǀŝŶĚĞŶǁĞĞĞŶƌŽůǀĂŶĚĞŽǀĞƌŚĞŝĚĞŶǁĂƚǀĂŶ͚ĚĞ ŵĂƌŬƚ͍͛,ŽĞǌŽƌŐũĞĚĂƚŝŶĚŝĞǀĞƌĂŶĚĞƌŝŶŐĞŶŶŝĞƚƚĞǀĞĞůŚĞƚƌĞĐŚƚǀĂŶĚĞƐƚĞƌŬƐƚĞŐĂĂƚŐĞůĚĞŶ͍,ŽĞ borg je dat mensen beschermd blijven als er sprake is van ziekte, arbeidsongeschiktheid of (tijdelijke) werkloosheid, als je niet meer uit kunt gaan van het huidige stelsel? Nieuwe arbeidsverhoudingen leiden tot een nieuwe en andere sociale infrastructuur (bijvoorbeeld verhouding werk/vrije tijd) en fysieke infrastructuur (bijvoorbeeld flexibele en bereikbare werkplekken). Dit vraagt aanpassingen op het gebied van ruimtelijke ordening. En tot slot: diversiteit aan arbeid is altijd nodig en ook daar moeten we aan blijven bouwen. Utrecht als stad van creativiteit en cultuur alléén biedt niet voldoende voor iedereen. Arbeid en werk zijn er in soorten en maten en ze zijn allemaal welkom in Utrecht. 7. Financiering van de stad In 2030 hebben we het vast opgelost, maar op dit moment staan traditionele financieringsmechanismen voor lokale overheden onder druk: grondexploitatie, gemeentefonds, lokale belastingen. Wat betekent dit voor lokale overheid? Tegelijk decentraliseert het Rijk veel beleid naar de gemeenten, maar met (te) weinig budget. Moeten wij ons in die bezuinigings-‐tang laten nemen? Of is dit een goede grond voor gemeenten om zelf belasting te gaan heffen? Wordt zij uitvoeringsorgaan van het Rijk? Waar is dan de democratische legitimatie? Wat betekent dit voor de publieke kerntaken? Wat doe je zelf, wat besteed je uit, en hoe dan? Hoe gaan we in de nabije toekomst bijvoorbeeld om met privatisering, publiek-‐private-‐samenwerking of samenwerking met burgers? Wat blijft de overheid doen en wat niet meer, welke nieuwe collectieve arrangementen ontstaan?

GroenLinks Utrecht


8. Technologische kansen en bedreigingen Onze visie 2030 bouwt voor een belangrijk deel door op technologische mogelijkheden. Technologie kan ons helpen een aantal vraagstukken (mee) op te lossen. Echter voor sociaal-‐economische problemen is er zelden een technological fix. Gebruik maken van technologie, betekent navigeren tussen enerzijds technologisch optimisme en overschatting en anderzijds technologisch pessimisme en dystopie: it is never as good (nor as bad) as it seems. Technologisch optimisme kan ook de nieuwe scheidslijn tussen kansrijk en kansarm opleveren. Niet iedereen kan even makkelijk mee in de technologisering van de maatschappij. Als wij er in belangrijke mate op leunen, dragen we dan bij aan een nieuwe kloof in de samenleving? En laten we alles niet te mooi maken. Technologie wordt niet altijd van harte omarmd, zelfs niet als het bijdraagt aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken: sociale media leidt niet meteen tot crowdfunding, een windmolen kent maatschappelijke weerstand, elĞŬƚƌŝƐĐŚĞĂƵƚŽ͛ƐǀĞƌŐĞŶĞĞŶ infrastructuur. 9. Aanpassingsvermogen en weerbaarheid Tot slot een pleidooi voor realisme. We kunnen wel doen of we in de toekomst kunnen kijken, maar dat kunnen we niet. We weten niet echt wat er op ons af gaat komen. Deze verkenning helpt om focus te kiezen als GroenLinks, maar we moeten ons ook realiseren dat ondanks die focus en de daarop gekozen richting, we in staat moeten zijn om te schakelen en bij te sturen als het toch anders uitpakt dan we bedachten. Een stad moet weerbaar zijn tegen nu nog onbekende ontwikkelingen: de toekomst is onkenbaar en aanpassingsvermogen dus een vereiste. Aanpassingsvermogen heeft drie componenten: x

x

x

Diversiteit: een brede, diverse samenleving bijvoorbeeld, met verschillende perspectieven en oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, helpt onverwachte wendingen in het bestaan van de stad op te vangen. Korte feedbacklussen: hoe langer het duurt voor je reactie krijgt op je handelen, hoe moeilijker het is om adequaat en tijdig daarop te reageren. Een stad moet zorgen dat ze voldoende korte feed backlussen kent. Zo kun je bijvoorbeeld de korte productieketens in de regio koesteren. Modulariteit: zorg dat je zo georganiseerd bent dat als ergens iets niet lukt, het niet betekent dat het zijn weerslag heeft op de hele stad. Als we maar één oplossing hebben voor onze problemen (dé markt, dé burger, dé staat), dan heb je een probleem als deze oplossing haar beloftes niet inwilligt.

Beleid dat zich rekenschap geeft van een onbekende toekomst creëert via deze lijnen aanpassingsvermogen en weerbaarheid.

GroenLinks Utrecht


DEEL II ACHTERGRONDMATERIAAL Input van werkgroepen, leden, fractie, wethouders

x

Geordende samenvatting input werkgroepen, fractie en wethouders

x

Collages ledenbijeenkomst 6 maart 2013

GroenLinks Utrecht


Demografische ontwikkelingen x x x x ͻ ͻ ͻ ͻ

Utrecht blijft groeien tot 2040 (tot 400000 inwoners) Groei inwonersaantal in regio Utrecht vergrijst minder dan andere gemeenten; grote instroom van jongeren (met name via universiteit) Toename van extremen in klimaat: droogte, hitte, water Door middel van internet en technologie zijn andere oplossingen mogelijk voor vraagstukken dan voorheen veel jongeren uit m.n. etnische groepen Vergroting stedelijk agglomeraties Tekorten op de arbeidsmarkt Crises: economie, olie, ŐƌŽŶĚƐƚŽĨ͕͙

GroenLinks Utrecht


Civil society x x x x x x x x x x x x x

GL moet partij van civil society worden, maar dan zonder vaag taalgebruik Mensen moeten grip kunnen nemen op eigen leven Zelfredzaamheid is bij lageropgeleiden minder vanzelfsprekend; moet de nieuwe verhouding burger/overheid rekening mee houden Regionale bestuursorganen in plaats van stadsniveau Meer verantwoordelijkheid naar de burgers; eigen initiatieven op allerlei gebieden: energie, zorg, kinderen Kleinschaligheid dichtbij huis; gemeenschappen in groter geheel Meer repressie, minder preventie in veiligheidsbeleid Banken/sponsors enzovoort gaan meer subisidiëren Besturen met inlevingsvermogen, sociaal besef, compassie en erkenning Overheid trekt zich terug op het publieke domein Verzorgingsstaat afgeschaft Netwerkachtige werk-‐ en samenlevingsverbanden Woon/werkvormen worden anders: werk in de wijk, flexkantoren, zzp-‐netwerkplekken, zorgtaken delen Glocalisering Wat betekent stagnatie gronduitgifte voor gemeentelijke financien?

x x Bedrijven x Meer niet-‐westerse bedrijven x Meer webwinkels; centrum verandert, minder detailhandel in binnenstad, minder grote ketens, meer ruimte voor bijzondere winkels x Centrum wordt een etalage Technologie x Wifi als openbare infrastructuur

GroenLinks Utrecht


Milieu en groen x

x

x

x x x

x

x

x

Vervoer o Terugdringen autogebruik o Schoner OV o Inzetten op electrisch vervoer Energie o Energievoorziening: wat ontwikkelt Utrecht komende jaren aan duurzame energievoorziening? Wat is rol van smart grids en opslag ten behoeve van optimalisatie? o Utrecht richting zelfvoorziening in energie? o Energieneutraal o Watertorens als buffervaten voor energieopslag. Voedsel o Urban farming/stadslandbouw o Zoutwatergewassenteelt o Samenhang in voedselvoorziening met ommelanden. o Duurzaam, fair trade, biologisch wordt de norm o Biodiversiteit en ecologische verbindingen binnen de stad Klimaatneutraal Groene daken Leefkwaliteit knelpunten: o Slechte luchtkwaliteit o Afnemen van groen o Hoge stadstemperatuur o Infrastructuur niet berekend op huidig een toekomstige mobiliteit o Verdere verstening Stel duurzaamheid centraal: o Gebruik maken van slimme energie o Bij nieuwbouw kiezen voor duurzaam en compact o Kies voor verbouw van huizen naar duurzame huizen Leefbare stad: o Groene en waterelementen in de stad beter benutten en uitbreiden (groene longen) o Waar groen kan, groen toestaan o DŽďŝůŝƚĞŝƚĚĞ͚ŐƌŽĞŶĞ͛ŬĂŶƚŽƉƐƚƵƌĞŶ͗ŵŝŶĚĞƌƵŝƚƐƚŽŽƚĞŶƌƵŝŵƚĞďĞƐůĂŐ Betrokken stad: o /ŶŝƚŝĂƚŝĞǀĞŶǀĂŶďƵƌŐĞƌƐĚŝĞďŝũĚƌĂŐĞŶĂĂŶ͚ĂĚĞŵĞŶĚĞ͛ƐƚĂĚĂůůĞŬĂŶƐŐĞǀĞŶ o DĂĂŬǀĂŶƌĞŐŝŽ͚ĂĚĞŵĞŶĚĞ͛ƌĞŐŝŽ͗ƌŝĐŚƚŵĞĞƌŽƉĚŝƌĞĐƚĞŽŵŐĞǀŝŶŐŽŵĚĞƐƚĂĚĞŶŶĞĞŵ als stad daarin verantwoordelijkheid.

GroenLinks Utrecht


Ruimtelijke ordening en stadsontwikkeling x

x x

x

Bouw en ontwikkeling o Door huidige crisis ligt bouw stil; gemeente kan veel bouwplannen niet afmaken. o In Utrecht nog lang open plekken op de kaart. o Kiezen wat we willen met braakliggende terreinen. o Let op veroudering van de stad en de ring eromheen. Beheer en op niveau houden van bestaande. o Gemeente kan rol private partij (grondexploitatie) minder benutten voor publieke taak (financiering). o Kwaliteit van openbare ruimte centraal o Stedelijke herstructurering: Blik op 20 jaar Wat gebeurt er met wijken in die periode; met name binnenstad (dynamisch stedelijk plan stagneert), Leidsche Rijn (wat betekenen plannen daar als druk op de stad anders wordt), Lunetten (corporaties stoten woningen af; verschuiving in sociale groepen), stationsgebied Leidse Rijn: uitbreiding of inbreiding; komt LR af, als je over 20 jaar kijkt heb je geen aanvullende plannen nodig o Wat betekent stagnatie in de bouw voor afspraken met corporaties over investeringen in publieke ruimte o Wat doe je met ruimtelijke ontwikkeling als economie blijvend stagneert? Structuurvisie A12 Relatie met omgeving o Utrecht kan niet zonder Amsterdam; vraagt visie op Noordelijke Randstad. o Bovenstedelijke belangen gaan boven stedelijke belangen o Utrecht is door internationale focus niet langer centrum van Nederland o Kernen vergroeien met de stad door groei o Samenhang met Almere? Bouw en demografie o Met compactere bebouwing minder adaptief vermogen tegen extreme klimaatomstandigheden. Koeling gebouwen? o Woningvoorziening moet rekening houden met vergrijzing en andere demografische ontwikkelingen; andere woonvormen; aansluiten bij zelfredzaamheid o Nieuwe woonvormen: generatie, adaptief bouwen, wat komt er in plaats van verzorgingshuizen o Stad open houden voor biodiversiteit en ecologische verbindingen o Schaarste aan sociale woningen; GL moet inzetten op meer sociale huurwoningen o Kleinere woningen; toename alleenwonenden o Er komen weer kleine woningcorporaties voor en door bewoners

GroenLinks Utrecht

x x x


o Na-‐oorlogse wijken worden populair: ruim en groen Aantrekken van recycle en cradle to cradlebedrijven &ůĞǆŝďĞůŐĞďƌƵŝŬǀĂŶƐĐŚĂĂƌƐĞƌƵŝŵƚĞ;ŽǀĞƌĚĂŐƚĞƌƌĂƐ͖͛ƐĂǀŽŶĚƐƉĂƌŬĞƌĞŶͿ Cultuur: x Meer parken en pleinen in de stad x Utrechtse grachten komen op werelderfgoedlijst

GroenLinks Utrecht


Mobiliteit x x

x x

x

x x x

Mobiliteit is lastig te stoppen; gaat om vinden van oplossingen die niet te veel ruimte vragen. Hoe mobiliteit bij groei organiseren/in balans te houden? o Gebruik maken van technologische ontwikkelingen (je hoeft niet meer overal voor ergens naartoe) o Betere combinaties van wonen/werken maken o Publieke ruimte inzetten voor private mobiliteit? o Meer betalen voor gebruik publieke ruimte? o Maximaal gebruik maken van fiets, maar dan moeten we ook de fietscongestie oplossen o Delen van vervoer: OV-‐auto-‐fiets, collectief bezit van deelfietsen o Versterkte integratie van regionaal OV; breder kijken dan de stad o Lokaal OV electrisch o ,ĞƌǀĞƌĚĞůĞŶǀĂŶŬŽƐƚĞŶǀĞƌǀŽĞƌ͗ĂƵƚŽ͕ĨŝĞƚƐ͕ƌĞŝƐŬŽƐƚĞŶ͕͙ o Uitbreiding lightrailnetwerk met omliggende gemeenten en buitenwijken o Watertaxi? o Belasten van mobiliteit Niet meer de stad aanpassen aan het vervoer, maar de kwaliteit van de stad als uitgangspunt nemen en dan te bedenken welk vervoer erbij hoort Verfietsing o Fiets wordt steeds belangrijker; fietssnelweg, twee niveaus boven elkaar? o Snelle fiets voor lange afstanden o Fiets geeft meer overlast dan auto Parkeren: o Buiten de wijk; kinderen kunnen spelen o &ůĞǆŝďĞůƌƵŝŵƚĞŐĞďƌƵŝŬ;ŽǀĞƌĚĂŐƚĞƌƌĂƐ͕͛ƐĂǀŽŶĚƐƉĂƌŬĞƌĞŶͿ Denk aan ruimtelijke inbedding Utrecht: goed en hoogwaardig OV, sneltram, fietsverbindingen, logische en vlotte verbindingen, ook met ommeland. Zorg voor alternatief goederenvervoer. Geen uitbreiding A27.

GroenLinks Utrecht


Sociaal x x

x

x

x

ͻ

Groeiende scheiding tussen mensen die meeontwikkelen in digitale wereld, en mensen die dat niet doen Flexibilisering van de arbeidsmarkt: x Meer mensen worden zzp x Dienstverbanden worden steeds meer tijdelijk x Draaideurwerkelozen Zelfsturing en zelfredzaamheid x Zelfsturing met eigen budget x Van eigen kracht naar samenkracht (Hilhorst) x Kansarme, laagopgeleide mensen krijgen het moeilijk in een zelfredzame maatschappij Zorg en welzijn x Rekening houden met verschillende culturen in zorg en welzijn x Slecht armoedebeleid x Meer mantelzorg en zorg door de buurt; budget voor welzijn laag; alleen nog faciliteiten voor urgente situaties beschikbaar x Mensen met een laag inkomen moeten partneronafhankelijk kunnen blijven x Wat gebeurt er met zorgfinanciering? x Grotere zorg(behoefte): ouderdom, individualisering, hulpmiddelen ontwikkelen x ĞǁĞŐŝŶŐƐƉƌŽŐƌĂŵŵĂ͛ƐǀŽŽƌƚĞĚŝŬŬĞŵĞŶƐĞŶ x Zorg/welzijn grotendeels door private aanbieders x Uitholling ABWZ x Vergrijzing verandert aanbod in welzijn Werk en inkomen x Werkzekerheid neemt af x Impact van participatiewet op kansen voor burgers x Door bezuinigingen minder geld beschikbaar voor reintegratie, passend werk en dergelijke x Te weinig banen aan de onderkant x Tekorten op arbeidsmarkt in crisis: scheefstand in vacatures; omscholing; aandacht voor focus onderwijs Migranten: ͻ Kleine stroom migranten blijft ͻ Migranten zijn nodig voor arbeidsmarkt en maatschappelijke toegevoegde waarde ͻ Scheiding laag-‐ en hoogopgeleiden wordt groter ͻ DĞĞƌŽƉǀĂŶŐŝŶǁŝũŬĞŶŝŶƉůĂĂƚƐǀĂŶŐƌŽƚĞ͛Ɛ ͻ Wat moet GL doen: x detentiecentra afschaffen x kansen voor arbeidsmigratie vergroten

GroenLinks Utrecht


ICT x x x x x x x x x ͻ

Groter verschil tussen digibeten en mensen die mee kunnen in digitale ontwikkelingen Veel meer gegevens zijn vrij beschikbaar Cybercrime wordt aandachtspunt Minder plaatsgebonden werken en leren Mensen gaan groter deel van hun leven digitaal doorbrengen Automatisering en robotisering gaat werk in huis en taken in het werk overnemen (zorg) Gemeenten krijgen te maken met keteninformatisering: samenwerken met verschillende partners Door technologie kan contact tussen gemeente en burger anders Investering in infrastructuur (glasvezel) is noodzakelijk Digitale vluchtigheid van contacten

Studenten x x x x

Aantallen nemen toe, of juist af door strenger leenstelsel Als Utrecht deel van studenten kwijtraakt, waardoor faciliteiten duurder worden Kamernood: oplossen door gebruik te maken van leegstaande kantoren? Digitaal en plaatsonafhankelijk onderwijs heeft effect op inrichting onderwijs; ander ruimtegebruik Universiteit en Hogeschool

GroenLinks Utrecht


Collage 1

GroenLinks Utrecht


Collage 2

GroenLinks Utrecht


Collage 3

GroenLinks Utrecht


Collage 4

GroenLinks Utrecht


Collage 5

GroenLinks Utrecht


DEEL III PROCESBESCHRIJVING

GroenLinks Utrecht


Commissie Lokale Vergezichten in actie Oh my God, what have we done?! Wat is de Commissie Lokale Vergezichten? De Commissie Lokale Vergezichten is een commissie van GroenLinks Utrecht. Zij is door het bestuur gevraagd om voor Utrecht een verkenning ƚĞŵĂŬĞŶǀĂŶƚŚĞŵĂ͛Ɛvoor de lange termijn (2030). De turbulente tijden van nu vragen om gestructureerde blik vooruit. Dat schept een behoefte om verder te kijken: van de politieke waan van de dag naar een langetermijnvisie op stad Utrecht. De resultaten zijn toeleverend aan de GroenLinks Programmacommissie voor de gemeenteraadsverkiezingen 2014, zodat de ideeën voor 2014-‐2018 goed ingebed kunnen worden in een langetermijnvisie. Werkwijze De Commissie Lokale Vergezichten kan dit niet alleen. Ze heeft sinds de zomer van 2013 gesproken met alle inhoudelijke werkgroepen van GroenLinks Utrecht, er is een sessie geweest met de gemeenteraadsfractie, er is gesproken met de wethouders, en in maart 2013 is een actieve en bevlogen workshopbijeenkomst gehouden met ĞŶŬĞůĞƚŝĞŶƚĂůůĞŶůĞĚĞŶǀĂŶ'ƌŽĞŶ>ŝŶŬƐ;ĚĞĨŽƚŽ͛ƐŝŶĚŝƚ verslag zijn van die bijeenkomst). Vooruitkijken en toekomstverkennen De toekomst is onbekend; vooruitkijken is dan ook niet hetzelfde als voorspellen. Wat we wel kunnen doen is nadenken en redeneren over mogelijke trends. Hierover zijn de werkgroepen en onze politici bevraagd. Daarna is doorgevraagd over mogelijke effecten: wat zou het kunnen betekenen als bepaalde trends doorzetten? Ten slotte is gevraagd naar mogelijke kantelpunten: wat kunnen we bedenken om trends te keren? In de discussies is een enorme hoop informatie naar boven gekomen (zie overzichten in deel II). Deze zijn samengevat op enkele tientallen kaartjes, die vervolgens zijn gebruikt als input voor de

GroenLinks Utrecht


ledenbijeenkomst van 6 maart 2013. Daar hebben vijf groepen aan de hand van een handjevol kaartjes collages gemaakt (zie eveneens deel II), waarin de trends zijn getoetst aan de waarden van GroenLinks: solidariteit, duurzaamheid, diversiteit. Ten slotte heeft de Commissie Lokale Vergezichten zelf de pen opgepakt, om al deze input te verwerken in vijf verhalen over Utrecht in 2030 (Deel I): 1. economie en ondernemerschap in Utrecht; 2. Burgers aan het stuur!, 3. Mobiliteit en stadsontwikkeling, 4. Cultuur en historie, en 5. Utrecht sociaal. Gezamenlijk schetsen deze verhalen een beeld van de uitdagingen die voor ons liggen. Het eindresultaat is gepresenteerd op het politiek café van 10 april 2013. Hoe nu verder? Met het verslag dat je nu in handen hebt is de Commissie Lokale Vergezichten klaar. Dit verslag wordt overgedragen aan de Programmacommissie voor de gemeenteraadsverkiezingen 2014. Maar dit verslag is niet persé het belangrijkst. Veel belangrijker is de enorme betrokkenheid van de vele actieve leden van GroenLinks Utrecht. Uiteindelijk hebben jullie de voeding gegeven voor dit project. Er zijn debatten gevoerd, discussies geweest, gedachten zijn ver in de toekomst gegaan, en velen hebben beredeneerd of gefantaseerd over hoe Utrecht er over enkele decennia uit kan zien, en vooral over hoe we graag willen dat het er uit gaat zien. Daar begint het nadenken over politieke actie! Men hoeft geen ziener te zijn om te kunnen bedenken dat belangrijke tijden voor ons liggen. GroenLinks staat voor cruciale verkiezingen in 2014. Met het proces van de Commissie Lokale Vergezichten zijn twee belangrijke stappen gezet om hier een succes van te maken. Ten eerste is er een belangrijke inhoudelijke stap voorwaarts gezet in het denken over de toekomst van Utrecht: hoe zien we dat eigenlijk, een duurzame, solidaire en diverse stad in 2030? Ten tweede is er door de leden van GroenLinks Utrecht hard gewerkt aan de eigen betrokkenheid. Een belangrijke eerste stap is gezet, nu is het van belang om die betrokkenheid vast te houden. Niet alleen voor GroenLinks succes bij de volgende verkiezingen, maar voor een mooiere toekomst van Utrecht.

GroenLinks Utrecht


Colofon Commissie Lokale Vergezichten, GroenLinks Utrecht Monique Bollen, Albert Faber, Jaap Korpel, Johan Melse, Leike van Oss

(CU 2030!)

Bijdragen De werkgroepen van GroenLinks Utrecht, het afdelingsbestuur, de fractieleden en de wethouders De actieve leden van GroenLinks Utrecht tijdens de workshop op 6 maart 2013 Presentatie Politiek café GroenLinks Utrecht, 10 april 201

LOKALE VERGEZICHTEN VAN GROENLINKS UTRECHT

Recommend Documents