Een filosofie van GroenLinks
GROENLINKS GOES
Vooraf Hoe zal Goes eruit zien over dertig jaar? Een intrigerende vraag, waar niemand met zekerheid een antwoord op kan geven. Wel zijn er ontwikkelingen die grote maatschappelijke gevolgen zullen hebben. Ontwikkelingen op mondiaal, landelijk, regionaal en plaatselijk niveau. Ontwikkelingen die een overheid meestal niet in de hand heeft, maar waaraan ze wel sturing kan geven. GroenLinks heeft in 20 + 30 = 50 stellingen getracht aan te geven hoe Goes er in 2030 uit zou kunnen zien. Het resultaat is niet per se het ideaalbeeld van GroenLinks. Met sommige ontwikkelingen zijn we gelukkig, met andere veel minder. Het is aan ons die processen te stimuleren of juist af te remmen. Meestal houden politici zich vooral bezig met korte-termijnpolitiek, met de waan van alledag. Zelden waagt men zich aan een lange-termijnvisie. Het was boeiend, stimulerend en gewoon leuk om als fractie van GroenLinks in de gemeenteraad van Goes, samen met een aantal andere mensen met visie, te filosoferen, na te denken en te fantaseren over de toekomst van ons Goes. Wat er van die visie zal uitkomen? De tijd zal het leren.
Raymond van den Boorn Dorith van Ewijk Adri van Oosten
Goes, mei 2000
Inleiding Op basis van het huidige olieverbruik is er nog voor zo’n 40 jaar winbare olie op aarde aanwezig. Aangezien het verbruik alleen maar zal toenemen – ook in niet-westerse landen – zal de voorraad eerder op zijn. Nieuwe brandstoffen, zoals waterstof e.d., zijn vele malen duurder dan de huidige en dus minder bruikbaar. De arbeidsmarkt is in 2030 zeer flexibel. Sommigen hebben een 40-urige werkweek, anderen een werkweek van 20 of 30 uur, in e combinatie met zorgtaken e.d. Ouderen blijven langer werken, ook na hun 65 jaar. Thuiswerken is net zo belangrijk als werken op kantoor en ook dat heeft een aanzienlijke daling van het aantal verkeersbewegingen tot gevolg. Oorlog en dreiging van oorlog en de invloed die dit op het maatschappelijk leven heeft, is onveranderd groot.
Wonen en werken 1.
2.
3. 4.
5. 6.
7.
De vergrijzing is aanzienlijk. Goes kiest niet voor het weren van ouderen. Het wonen voor deze ‘pensioenmigranten’ is juist aantrekkelijk, waardoor veel ‘schone’ werkgelegenheid bestaat, vooral in de zorgsector. Daardoor blijft – ook hoogwaardige – arbeid behouden voor Zeeland. Jongeren en oudere jongeren blijven in de regio, een eventueel tekort aan personeel wordt aangevuld van buiten Nederland. Zeeland is hierdoor multicultureler geworden. Al vanaf 2000 is de bestaande woningvoorraad volledig geherstructureerd en is gericht aandacht besteed aan oudere woonwijken en de dorpskernen. Tot 2015 was er slechts gebouwd voor de natuurlijke groei, in afstemming met omliggende gemeenten. Hierdoor is er geen leegstand en zijn de dorpen ook niet verder verstedelijkt. Er bestaan geen wijken of (land)huizen voor rijken, maar er zijn gedifferentieerde woonwijken met een heel scala aan woningtypen. Alle woningen zijn aanpasbaar, omdat ze geschikt moeten blijven als de gezinssamenstelling wijzigt of de bewoners ouder worden. Goes is een leefbare gemeente voor alle lagen van de bevolking, met de herkenbaarheid en veiligheid als die van een dorp. Een stad op menselijke maat. Omdat thuiswerken zeer belangrijk is, is het stadskantoor dat in 2002 is gebouwd al te groot geworden. Het personeel heeft zijn intrek genomen in de voormalige strafgevangenis aan de Albert Joachimikade. Het wonen boven winkels, ook door de winkeliers zelf, is gemeengoed. Het wonen in woontorens is algemeen aanvaard, omdat er goed is gelet op de privacy van omwonenden. Goes is een compacte stad met veel groenvoorzieningen in de vorm van groene binnentuinen die door de bewoners gezamenlijk worden onderhouden. Cultureel erfgoed en historisch bewustzijn staan voorop. Daarom zijn de oude vestenstructuur rondom het Goese centrum en de historische binnenstad met haar groenstructuur in ere hersteld. Er zijn weinig supermarkten in Goes; in sommige uitbreidingswijken is er in de loop van de tijd een bijgekomen. Bijna alle (winkel)voorzieningen in de dorpen zijn verdwenen. Doordat veel artikelen elektronisch worden besteld en thuis afgeleverd, is er ook veel minder parkeerruimte nodig rondom de supermarkten. Het gebruik van bestaande en de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsterreinen is op regionaal niveau afgestemd. Voordat er nieuwe terreinen in ontwikkeling worden genomen, heeft het opnieuw leven inblazen van de bestaande terreinen voorrang. Mede hierdoor is er geen bedrijvenlint langs of ten Westen van de Deltaweg gekomen. Het natte industrieterrein is verplaatst naar de oevers van het Kanaal door Zuid-
8.
Beveland. Op de plaats van het havenindustrieterrein is (ook sociale) woningbouw gekomen en zijn watersportbedrijven gevestigd. Mens- en milieuvriendelijkheid en leefbaarheid zijn beleidsbepalend voor het gemeentebestuur. Dat heeft gevolgen voor bedrijven die zich in Goes vestigen. Het is bij uitstek de plek voor kenniseconomie en dienstensector. Goes is daarmee de belangrijkste stad (hoofdstad?), het centrum van Zeeland, de spin in het regionale web.
Mobiliteit 9.
10.
11.
12. 13. 14.
15. 16.
17.
18.
Er is een lightrail van Gent, via Terneuzen, Goes, en Zierikzee, naar Rotterdam. Deze lightrail ligt in een van de buizen van de Westerscheldetunnel en op het middengedeelte van de Zeelandbrug. Het fietsverkeer maakt gebruik van de fietsbuis die onder de brug hangt. De Deltaweg en de Zeelandweg zijn wegen met twee rijstroken gebleven. Het goederenspoor van het Sloegebied naar Antwerpen ligt langs de A58. De rest van het treinverkeer rijdt in de kern Goes ondergronds, waarmee een sinds 1950 slepend probleem voor het spoorwegkruisend verkeer is opgelost. Doordat het treingebruik aanzienlijk is toegenomen, is het station fraaier, aantrekkelijker, schoner, leuker, gezelliger, warmer en veiliger geworden. In plaats van camera’s zijn er weer mensen en is het station een sociale ontmoetingsplaats geworden. Het vervoer van goederen naar de binnenstad gebeurt door kleine elektrische voertuigen via een verdeelcentrum op het bedrijventerrein bij het transferium. De snelheid van al het snelverkeer wordt – afhankelijk van het type weg – automatisch begrensd,. Door de hogere brandstofkosten zal het autogebruik aanzienlijk zijn gedaald. De overgebleven auto’s worden in het centrum ondergronds geparkeerd; de Grote Markt is allang autovrij. Voor het parkeren van auto’s op en in de openbare ruimte moet worden betaald. Het deelautosysteem heeft mede hierdoor een grote vlucht genomen, evenals het teltaxisysteem. Voor fietsen zijn er bij de Grote Markt, het station en op andere plaatsen bewaakte gratis fietsenstallingen. In de stad bevinden zich aparte verkeersstromen voor steppers en skaters. Aan de rand van stad, wijk en dorp bevinden zich particulier geëxploiteerde autoparkeerterreinen. De straten in de woonomgeving zijn versmald ten gunste van de leef- en speelbaarheid, de groenontwikkeling en de beheersing van de onderhoudskosten van het verharde oppervlak. Voor het vervoer vanuit de regio en de kernen naar Goes en omgekeerd zijn er automatische ‘druk-op-de-knop’ openbaar vervoerssystemen. Daarnaast zijn er ook lijndiensten die minstens eenmaal per half uur rijden. Bij beide systemen is het fietsverkeer volledig geïntegreerd. Er zijn comfortabele fietssnelwegen die de dorpen met Goes verbinden. De fietser is tegen wind en regen beschermd.
Natuur, landschap en milieu
19. Het klimaat verandert. Het wordt steeds vochtiger, water is er in overvloed maar op de verkeerde momenten en niet altijd van de gewenste kwaliteit. Er zijn spaarbekkens nodig om het overtollige oppervlaktewater in op te bergen en het in tijden van schaarste te kunnen gebruiken. Een tekort aan schoon drinkwater is het probleem in 2030. 20. Energie wordt voor 50% duurzaam opgewekt, bijvoorbeeld met behulp
21.
22. 23. 24. 25.
26.
27. 28. 29.
van biomassa. Zonne-energie is 50% goedkoper geworden dan aan het eind van de vorige eeuw. Toepassing van zonne- en windenergie zijn gangbaar bij de bouw van woningen en bedrijven. Borsele heeft een Nucleair Museum. Bij de Zandkreeksluis zijn aan weerszijden van de Deltaweg enkele grote windmolens geplaatst, die voldoende opbrengst leveren voor de gemeente Goes en tevens visueel aantrekkelijk zijn door hun nevenfunctie als kunstobject. Onkruidbestrijding is geen probleem meer. Chemische middelen worden niet meer gebruikt en andere middelen alleen daar waar de veiligheid in het geding is. Het vergroende straatbeeld wordt gewaardeerd. Door een mentaliteitsverandering af te dwingen is de straatvervuiling geminimaliseerd. Alle goederen worden voor 100% hergebruikt of teruggewonnen. De landbouw is deels extensiever, deels intensiever. Biotechnologie wordt niet meer toegepast, omdat de landbouw er niet rendabeler op werd. Biologische landbouw beslaat 50% van de oppervlakte. Gangbare landbouw heeft een vergaande geïntegreerde teeltwijze. Er zijn meer veeteeltbedrijven gekomen, die veel minder dieren per oppervlakte houden dan voorheen. Het platteland verandert ingrijpend en kan niet los van de stad worden gezien. Toerisme en recreatie zijn belangrijke economische factoren op het platteland, maar de landbouw is en blijft de drager van het platteland. Ondanks schaalvergroting en extensivering van de landbouw is het landschap aantrekkelijker gemaakt. Kleinschalige landschapselementen en landschappelijk waardevolle gebieden zijn gehandhaafd of waar mogelijk uitgebreid. Ook bos en natuur zijn een steeds groter oppervlakte gaan beslaan. Door schaalvergroting is het aantal agrarische bedrijven afgenomen. De boerderijen die daardoor overtollig werden, zijn omgevormd naar andere functies zoals zorgappartementen. Het landschap is doortrokken met fiets- en wandelpaden die doorlopen tot in de stad. De paden sluiten aan op de historische structuur van het Zeeuwse landschap. De ecologische hoofdstructuur loopt rond Goes (Schenge - onder Goese Meer door - richting Kloetinge - richting ’s-Gravenpolder voorbij de A58 naar het zuiden). Ook is er een aansluiting vanaf de zuidkant van het Goese Meer richting Kattendijke - Oosterschelde.
Welzijn
30. Er is welvaart, maar de overconsumptie en -besteding zijn gestopt. Er is geen sprake van economische groei. Laag opgeleide mensen zijn op veel plaatsen buiten de boot gevallen: veel werk is volledig geautomatiseerd of naar lage-lonenlanden verdwenen. De zwakheden van de vrije markteconomie zijn schrijnend duidelijk. 31. Er is een vergaande individualisering, maar de waardering ervan loopt terug. Steeds meer beseft men de eenzaamheid ervan en vindt men saamhorigheid belangrijker. In iedere wijk en kern zijn er daarom sociaal-culturele voorzieningen voor zwart en wit, vrouw en man, arm en rijk, oud en jong. 32. De verkoop van softdrugs is gelegaliseerd en voldoet aan strenge kwaliteitseisen. De teelt van wiet is een bron van inkomsten voor boeren. 33. De straat is veilig, ook zonder camera’s. Mensen worden bij onverantwoord drank- en drugsgebruik daarop aangesproken. Horecaondernemers zijn verantwoordelijk voor het gedrag van hun klanten, voorzover samenhangend met onverstandig alcohol- en drugsgebruik.
Na een waarschuwing volgt (tijdelijke) sluiting. 34. Goes kent een aantal sportparken met een veelheid aan team- en individuele sporten. De sociale functie van sport staat buiten discussie. 35. Het Masterplan Welzijn – in 2002 door de gemeente Goes vastgesteld – bestrijkt het gehele terrein van cultuur, welzijn en sport en heeft inmiddels zijn waarde bewezen.
Onderwijs en cultuur
36. De voorzieningen voor kinderopvang, voorschoolse projecten en buitenschoolse opvang zijn voor iedereen optimaal en toegankelijk. Er bestaan geen wachtlijsten. 37. Elke kern heeft zijn basisschool. In tegenstelling tot middelbaar en hoger onderwijs is de sociale functie van het basisonderwijs van groot belang. Sociale contacten tijdens de eerste levensjaren zijn van levensbelang voor de ontwikkeling van het jonge kind. 38. Middelbare scholen zijn kleinschaliger en geven geïndividualiseerd en elektronisch onderwijs. Dat geldt ook voor hoger en academisch onderwijs. Een studie hoeft niet aan een universiteit buiten Zeeland te worden gevolgd, waardoor de trek van jonge, hoogopgeleide mensen vanuit de regio is gestopt. 39. Goes heeft een geheel eigen visie op alle vormen en de kwaliteit van kunst, met de nadruk op beeldende kunst. Cultuur kan de eigenheid van de stad versterken en speelt daarnaast een wervende economische rol. Goes stelt ateliers beschikbaar aan kunstenaars om hun kunstuitingen vorm te geven. Goes staat bekend als de ‘stad der verbeelding’. 40. Amateuristische kunstbeoefening is kwantitatief en kwalitatief gegroeid, mede door professionele begeleiding. 41. Musea, bibliotheek, kunstuitleen en galeries zijn de hele week geopend. 42. Het Museum voor Noord- en Zuid-Beveland staat op het terrein van de historische spoorlijn. De activiteiten van beide musea vullen elkaar naadloos aan. 43. De ‘Ronde van Goes’ en soortgelijke lokale krantjes hebben de email/internet hausse overleefd. 44. De beeltenis van de koning(in), die vroeger in het Stadhuis aan de Markt stond, heeft een plaats gekregen in een van de beeldende kunstroutes en heeft daardoor een echt representatieve functie gekregen.
Bestuur
45. De wethouders – die geen stemrecht hebben – worden door de raad uit hun midden gekozen, waarbij een van de wethouders als voorzitter optreedt. De burgemeestersfunctie is historie geworden. De raad wordt aangevuld tot het oorspronkelijke aantal leden. 46. Wijk- en dorpsraden worden democratisch gekozen en krijgen een eigen budget voor beheer en onderhoud van de leefomgeving, passend binnen de kaders van het gemeentelijk beleid. 47. In Zeeland zijn drie regio’s in de plaats van de provincie gekomen. De waterschappen zijn opgegaan in die nieuwe regio-organisatie en hebben opgehouden zelfstandig te bestaan. Dat geldt ook voor gemeenschappelijke regelingen. In Goes staat het regiokantoor inclusief waterschapstaken en voormalige gemeenschappelijke regelingen voor de Bevelanden. Dit is een voorbeeld van de privatisering die op sommige plaatsen is teruggedraaid. 48. Bestuurlijke vernieuwing – door intergemeentelijke samenwerking op ambtelijk niveau in plaats van gemeentelijke herindeling – heeft zijn vruchten afgeworpen. Mede daardoor is werk dat voorheen aan adviesen projectbureaus werd uitbesteed, weer binnen het gemeentelijk
takenpakket getrokken.
Tenslotte
49. Ook Goes is slechts geleend van onze kinderen. 50. Tob niet, het komt toch anders!
