GROEN WERKT NATUURLIJK BETROKKEN IN OVERBETUWE LOKAAL VERKIEZINGSPROGRAMMA OVERBETUWE OVERBETUWE.GROENLINKS.NL

GROEN WERKT LOKAAL VERKIEZINGSPROGRAMMA OVERBETUWE 2010 - 2014

NATUURLIJK BETROKKEN IN OVERBETUWE

OVERBETUWE.GROENLINKS.NL

| VERKIEZINGSPROGRAMMA OVERBETUWE | NOVEMBER 2009 | 1

2 | NOVEMBER 2009 | VERKIEZINGSPROGRAMMA OVERBETUWE |

INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1. WIJ WILLEN EEN GROENE GEMEENTE

5

ECOLOGISCHE DUURZAAMHEID A. KLIMAAT- EN ENERGIEBELEID DAT HET VERSCHIL MAAKT B. MILIEUVRIENDELIJKE MOBILITEIT: RUIM BAAN VOOR FIETS EN OV C. BEHOUD EN VERSTERK DE GROENE RUIMTE D. AFVAL SCHEIDEN LOONT E. NAAR EEN DUURZAAM WATERBEHEER F. WERK MAKEN VAN DIERENWELZIJN

7 7 8 9 10 11 11

HOOFDSTUK 2: WIJ WILLEN EEN SOCIALE GEMEENTE 13 SOCIAAL EN SOLIDAIR 13 A. ECONOMIE: STIMULEER ONDERNEMERSCHAP EN INNOVATIE 13 B. SOCIAAL BELEID: MEEDOEN MOGELIJK MAKEN 14 C. VOORZIENINGEN VOOR WIJKEN EN KERNEN: 16 D. JEUGDBELEID: KIEZEN VOOR JONGEREN 16 E. ONDERWIJS: CENTRUM VOOR BREDE ONTPLOOIING 17 F. WONEN: EEN HUIS VOOR IEDEREEN 18 G. SPORT: OVERBETUWE IN BEWEGING 19 H. KUNST EN CULTUUR: ZE HOREN ERBIJ 20 I. VEILIGHEID: PREVENTIE VOOR REPRESSIE 20 J. INTERNATIONALE SOLIDARITEIT: DENK MONDIAAL, HANDEL LOKAAL 21

HOOFDSTUK 3: WIJ WILLEN EEN OPEN GEMEENTE

23

OPEN EN PLURIFORM 23 A. DIVERSITEIT EN EMANCIPATIE: VERSCHIL MAG ER ZIJN, UITSLUITING NIET 23

HOOFDSTUK 4: WIJ WILLEN EEN DEMOCRATISCHE GEMEENTE DEMOCRATISCH A. DEMOCRATISCHE PARTICIPATIE: BETREK DE BURGERS

25 25 25



INLEIDING Voor u ligt het verkiezingsprogramma van GroenLinks Overbetuwe. Het programma beschrijft die punten waarmee GroenLinks de derde raadsperiode van de gemeente Overbetuwe in wil gaan. Er is lang en hard aan gewerkt door veel verschillende mensen, met een goed resultaat. We willen iedereen bedanken die heeft bijgedragen aan dat resultaat. De gemeente Overbetuwe heeft in haar nu bijna 10 jarige bestaan een herkenbare ontwikkeling doorgemaakt. De eerste raadsperiode begon net na de gemeentelijke herindeling. De drie oude gemeenten Heteren, Valburg en Elst moesten worden samengesmeed tot één geheel. Beleidsdossiers uit het verleden samengevoegd, opnieuw bezien en worden afgesloten. Een focus op de nieuwe gemeente moest ontstaan. Ook doordat in die periode bezuinigingen een belangrijke rol speelden was men in de gemeente vooral met zichzelf bezig en minder met de buitenwereld. De tweede raadsperiode van de gemeente begon in 2006. Het collegeprogramma van dat jaar verwoord het goed: We gaan de blik naar buiten richten. Meer aandacht voor de buitenwereld is nodig en men kijkt wat daar nu aan de hand is en hoe men erop in kan spelen. De vervolgstap in de derde raadsperiode van de gemeente zal een logische zijn. De basis is gelegd in de toekomstvisie die breed door partijen gedragen wordt. De verbinding zoeken zal hét thema worden van het derde raadsprogramma. Verbinden gaat verder dan de blik naar buiten richten, het houdt ook in dat men wat buiten is, binnen laat. Naar meerwaarde zoekt tussen de gemeente en zijn omgeving. Dat zijn de inwoners, de organisaties, de bedrijven, de buurgemeenten.

hoeven te bijten en waar veel aandacht is voor jongeren en ouderen. Een open gemeente met aandacht voor iedereen, ook als ze wat leefstijl of cultuur afwijken van de grootste gemene deler. Een democratische gemeente die inwoners betrekt, vooraf, bij het realiseren van beleid en waar de kennis van mensen en bedrijven wordt gebruikt in het opbouwen van de gemeenschap. De ontwikkeling van GroenLinks in Overbetuwe vertoont parallellen met de ontwikkeling van de gemeente zelf zoals hierboven geschetst. In 2001 werd GroenLinks hier opgericht, het was zoekende wie ze was en welke positie ze in moest nemen. Vanaf 2006 is meer en meer met een open blik naar de buitenwereld gekeken, zijn meer initiatieven genomen om zelf beleid te vormen. Het klimaatbeleid is daar een goed voorbeeld van. In de kómende raadsperiode zal GroenLinks net als de gemeente op zoek gaan naar de verbinding, met burgers, organisaties en bedrijven, maar ook met andere politieke partijen. Meer samenwerking, meer initiatieven, een bredere vertegenwoordiging organiseren in Overbetuwe staat op het wensenlijstje. Dit programma gaat daarvoor zorgen. We zijn natuurlijk betrokken in Overbetuwe, bij de samenleving met al haar representanten. We hebben zin in de toekomst want Groen Werkt. Ook samen. Willemien Seinhorst & Mickel Langeveld

Verbinding zal meer dan ooit nodig zijn, omdat de komende raadsperiode ook gekenmerkt zal worden door het op orde houden van de financiële positie van de gemeente. De uitgangspositie is nu goed, laten we streven er naar dat dat over vier jaar, ondanks economische tegenwind, nog steeds zo is. Dit betekent niet dat GroenLinks niet ambitieus de komende periode in gaat. Na het lezen van dit verkiezingsprogramma zal dat de lezer duidelijk zijn. Wij willen een groene, sociale, open en democratische gemeente. Op al die punten zijn in onze ogen ook verbeteringen mogelijk en die verbeteringen zullen we realiseren. Een groene gemeente met aandacht voor boeren en buitenlui. Het klimaat is van ons allemaal en we moeten zorgen dat we onze kinderen een goede toekomst meegeven. Een sociale gemeente waar ook de mensen met minder inkomen niet op een houtje | VERKIEZINGSPROGRAMMA OVERBETUWE | NOVEMBER 2009 | 5


HOOFDSTUK 1. WIJ WILLEN EEN GROENE GEMEENTE ECOLOGISCHE DUURZAAMHEID

uitstoot van broeikasgassen. Dit kan de gemeente alleen sámen met burgers, instellingen en ondernemers realiseren. De komende vier jaar zetten we de eerste stappen naar dat doel, met een breed scala aan concrete maatregelen.

Wat willen we in Overbetuwe bereiken: 1.

2.

Groen is een mooiere kleur in onze omgeving dan het grijs van asfalt en beton. Het is prettig leven als er in onze gemeente voldoende parken en speelplaatsen zijn en we kunnen ontspannen in mooie natuurgebieden. Rust, lekker en gezond eten, fijn wonen en schone lucht horen bij het goede leven. Groen maakt gelukkig! Groen is een waarde waar we in ons eigen leven allemaal het belang van inzien. Daarom staat GroenLinks voor ecologische duurzaamheid. Dat betekent dat we het milieu zo min mogelijk willen belasten, zuinig omgaan met de beschikbare natuurlijke hulpbronnen en dierenwelzijn belangrijk vinden. Ook zijn we zuinig op de groene ruimte en willen we het landschap niet volbouwen met nieuwbouwwijken en bedrijventerreinen. Daar hebben wij nu profijt van, maar ook toekomstige generaties. Als er niets verandert, zullen zij te maken krijgen met de gevolgen van klimaatverandering en een verslechterde leefomgeving. Om die redenen kiest GroenLinks voor een ambitieus klimaatbeleid, voor openbaar vervoer en fiets, voor milieuvriendelijke bedrijvigheid en voor compact bouwen binnen de bebouwde kom.

3.

4.

De gemeente kan daar op verschillende manieren aan bijdragen. Vooral door zelf initiatieven te nemen en samen met inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven te werken aan een duurzame ontwikkeling. Want Overbetuwe kan zoveel groener en vriendelijker!

A. KLIMAAT- EN ENERGIEBELEID DAT HET VERSCHIL MAAKT De toenemende energievraag, de eindigheid van de voorraden fossiele brandstoffen, de stijgende energieprijzen en de klimaatverandering/wereldwijde klimaatcrisis vragen om een ander energiebeleid. Meer ambitie van de politiek is hiervoor nodig. Niet alleen van het kabinet, ook van gemeenten. En vooral maatregelen die écht het verschil maken. Ook Overbetuwe wil, na een initiatiefvoorstel van GroenLinks, in 2030 ‘klimaatneutraal’ zijn en streeft naar een zo laag mogelijk energieverbruik, gebruik van duurzame energiebronnen en een zo gering mogelijke

5.

Eigenaren van woningen en bedrijfsgebouwen kunnen van de gemeente een duurzaamheidslening tegen een lage rente krijgen voor milieuvriendelijke maatregelen (bijvoorbeeld isolerende beglazing, vegetatiedak, zonnepanelen, warmte/koudeopslag, kleine windturbine). Nieuwbouw- en renovatieprojecten worden voorbeelden van duurzaam bouwen. Ze zijn extreem energiezuinig én voldoen ook aan alle eisen op gebied van woonkwaliteit, zoals comfort, gezondheid, veiligheid, betaalbaarheid, toegankelijkheid en levensloopbestendigheid. Daarnaast blijft er aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit. De gemeente maakt actief werk van energiebesparing bij bedrijven: door voorlichting, handhaving en financiële prikkels: a. Ondernemers kunnen met vragen over energiebesparing, duurzame energie en duurzaam ondernemen terecht bij het bedrijvenloket van de gemeente. b. Bedrijventerreinen worden duurzaam ingericht: energieneutraal van opzet. Voor bestaande en nieuwe bedrijventerreinen stelt de gemeente een duurzaamheidskwaliteitsplan op: voldoen aan de criteria is een voorwaarde voor deelname. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld als het gaat om energiebesparing en toepassing van duurzame energie: de eigen organisatie moet al in 2015 energieneutraal zijn. Op gemeentelijke gebouwen (gemeentehuis, scholen, sporthal, zwembad, et cetera) en installaties komen zonnepanelen en kleine windturbines. Voor eigen gebruik koopt de gemeente alleen groene stroom in. De straatverlichting wordt zuiniger met LED-verlichting. de gemeente gebruikt schone en zuinige auto’s. Kortom, de gemeente koopt duurzaam in! Er komt een gemeentelijk Meldpunt Lichthinder, waar bewoners kunnen aangeven waar het te licht en te donker is in het stedelijke en landelijke gebied. Zo krijgt de gemeente zicht op waar licht uit moet/kan, waar voldoende duisternis is en waar eventueel extra verlichting moet komen.


6.

Bij het klimaatbeleid werkt de gemeente nauw samen met de regiogemeenten en provincie; dat is effectiever en bovendien goedkoper. Bijvoorbeeld als het gaat om gezamenlijk inkoopbeleid of het benutten van elkaars deskundigheid. Ook grootschalige toepassing van duurzame energie vereist regionale samenwerking (bijvoorbeeld bij aanwending van snoeiafval, groente-, fruit- en tuinafval of mest voor de opwekking van energie uit biomassa of bij het ontwikkel en van locaties voor windmolens). We starten voorbeeldprojecten in wijken en kernen.

B. MILIEUVRIENDELIJKE MOBILITEIT: RUIM BAAN VOOR FIETS EN OV De groei van onze mobiliteit lijkt een nauwelijks te keren ontwikkeling. GroenLinks realiseert zich dat zonder de auto onze maatschappij niet meer kan functioneren en zeker op het platteland onmisbaar is geworden. Voor noodzakelijk autogebruik moet ruimte blijven.

Werken aan Valburg De leefbaarheid en aantrekkingskracht van de kern Valburg staat onder druk doordat noodzakelijk investeringen niet worden uitgevoerd. De volgende zaken zijn nodig om dat te verbeteren: • Voortvarend oppakken van de in het dorpsontwikkelplan voorgestelde maatregelen. • Zoeken naar mogelijkheden om opvang van ouderen in de het dorp Valburg te realiseren n.a.v. het verdwijnen van het Wilhelminahuis. • Realiseren van een geschikt honk voor jongeren. • Opzetten van een dorpshuis dat past bij het aantal inwoners (inclusief de ongeveer 400 nieuwkomers) • Start met de bouw van de geplande uitbreiding Valburg-Zuid met 160 woningen • Benutten van inbreidingsgebieden voor bouw nieuwe woningen in Valburg Pieta Folman-van Efferink (Lid dorpsraad Valburg en plaats 11 kandidatenlijst GroenLinks) Tegelijk worden de nadelen van het toenemende autogebruik steeds duidelijker zichtbaar. Het asfalt rukt op. Binnen de bebouwde kom van de grotere gemeenten is het stratenpatroon niet berekend op nog meer auto’s,

leidt het sluipverkeer tot veel overlast en lijkt de grens van de beschikbare parkeerruimte bereikt. De groei van het verkeer leidt ook tot een onveiliger leefomgeving, vooral voor kinderen. Langs veel wegen verslechtert de luchtkwaliteit. We hebben last van het permanente lawaai. Door de groei van het autoverkeer zal dit alleen nog maar toenemen. Buiten de bebouwde kom slibben de wegen steeds meer dicht. Dat is slecht voor de bereikbaarheid van scholen en bedrijven. Ook ons klimaat kan de verdere groei van het autoverkeer niet aan. Het autoverkeer is één van de belangrijkste veroorzakers van de klimaatcrisis. Het afremmen van het autoverkeer moet gepaard gaan met stimulering van toegankelijk openbaar vervoer. Er moet gekozen worden voor openbaar vervoer op maat, passend bij de lokale situatie. In dunbevolkte gebieden vormt een betaalbare en goedwerkende regiotaxi een goed alternatief voor ouderen en gehandicapten. GroenLinks ziet in nieuwe wegen en meer asfalt niet de oplossing voor het bereikbaarheidsprobleem. Op lange termijn lokt het nieuwe verkeersstromen uit. Op korte termijn is het ook geen oplossing voor de nietautogebruikers (zoals scholieren), voor de overlast en de gezondheidsklachten. Tegelijk weten we dat het grootste deel van de verreden autokilometers bestaat uit kleine ritjes. Inwoners moeten gestimuleerd worden om korte ritten binnen de kernen met de fiets af te leggen. De afstanden in binnen de kernen naar scholen en winkels zijn zo kort dat de meeste mensen hiervoor niet perse de auto hoeven te gebruiken. Met de fiets kan het ook, vaak zelfs sneller. Bij nieuwbouw en reconstructie wordt ingezet op deze verkorte fietsroutes. De oplossing ligt daarom in het selectiever kiezen van het juiste vervoermiddel per bestemming en in gebruik van andere vervoermiddelen dan de auto en voor winkelen recreatief verkeer. De gemeente kan dit stimuleren door het goede voorbeeld te geven en beleid te formuleren waardoor medewerkers gebruik gaan maken van andere vervoersmogelijkheden. Door in gesprek te gaan met bedrijven en organisaties wordt dit verder versterkt.



We willen als gemeente het fietsgebruik stimuleren. a. Voetgangers en fietsers krijgen prioriteit bij de inrichting van verkeersstromen

2.

3.

binnen de bebouwde kom. Er worden doorgaande veilige (vrij liggende) fietsroutes aangelegd, met goede aansluiting op bus/treinstation. De slechte staat van onderhoud van de fietspaden wordt aangepakt. Verkeerslichten worden fietsvriendelijk afgestemd, met secondentikkers die de wachttijden aangeven. b. Veilig te voet of op de fiets naar school! De gemeente maakt samen met elke school een plan voor het verbeteren van de verkeersveiligheid rond de school: met verkeers-technische maatregelen en gedragsregels voor de ouders. De gemeente gaat zich inzetten voor een aantrekkelijk openbaar vervoer. Met bussen die alle voorzieningen aandoen, in hoge frequentie en met goede aansluiting op andere bussen en trein. a. Overdekte bushaltes, met adequate reizigersinformatie en goede stallingsmogelijkheden voor de fiets (fietskluizen). b. Grote nieuwe wijken krijgen vanaf het begin een OV-ontsluiting (de kosten worden onderdeel van de planexploitatie). c. Taxi’s worden wat ons betreft hybride en/of gaan rijden op aardgas. Afspraken hierover kunnen worden vastgelegd in een taxiconvenant. d. Er wordt een onderzoek gestart naar mogelijkheid OV tussen Driel/Heteren en Elst. We gaan de overlast van auto’s beperken. a. In het centrum van Elst wordt een deel van de dorpsstraat ingericht als voetgangersgebied, het resterende deel wordt autoluw. b. Het sluipverkeer door woonwijken wordt ontmoedigd door fysieke maatregelen en een maximumsnelheid van 30 km/uur. Dat laatste is ook veiliger. c. Bij nieuwbouw wordt de parkeerruimte op eigen terrein gerealiseerd (e.v. ondergronds/in de hoogte). Wel aandacht voor bezoekers. d. We willen het gebruik van milieuvriendelijke auto’s stimuleren. Daarom komen er groene oplaadpunten voor het opladen van elektrische auto’s. e. Streekbussen gaan rijden op aardgas, waterstof of elektriciteit. f. Langs doorgaande wegen planten we bomen: niet alleen als verfraaiing, maar ook om het fijnstof op te vangen. Waar de luchtvervuiling schadelijk is voor de gezondheid, neemt de gemeente passende maatregelen (bijvoorbeeld verlagen maximumsnelheid, afsluiten routes).

C. BEHOUD EN VERSTERK DE GROENE RUIMTE Overal wordt geknabbeld aan de open groene ruimte: voor wegen, woningen en bedrijventerreinen. Veel oud agrarisch cultuurlandschap verdwijnt door grootschalige landbouw. Ons landschap wordt eenvormiger, versnippert en verrommelt. Tegelijk hebben we open groengebieden (parken, bossen, natuurgebieden en recreatieterreinen) nodig om te spelen, te luieren, te sporten – voor onze dagelijkse

ontspanning. En even belangrijk: grote aaneengesloten natuurgebieden zijn van vitaal belang voor behoud van een grote verscheidenheid van planten en dieren. GroenLinks wil de groene ruimte in en om Overbetuwe behouden én versterken. De gemeente kan daar een belangrijke rol bij spelen. Allereerst door de beschikbare ruimte binnen de bebouwde kom efficiënter te gebruiken. Door op bouwlocaties slimmer en compacter te bouwen (inbreidingsplannen) realiseren we meer woningen zonder dat dit meteen ten koste hoeft te gaan van groen. Ook de ruimte op bedrijventerreinen kan veel beter worden benut. Het blijft noodzakelijk dat we met onze buurgemeenten afspraken maken over waar en wat er gebouwd wordt. Zo kan veel meer open gebied open blijven. Er komt een handhavingsbeleid wat betreft de vernietiging van onze groene omgeving. Net zoals er een visie is op handhaving van bouw en

Werken aan Oosterhout Het is nu onduidelijk waar Oosterhout zijn identiteit aan ontleent. Is Oosterhout een ‘woondorp’ voor Nijmegen? Of kan de kern min of meer zelfstandig als betuwse kern blijven functioneren, waar mensen prettig landelijk kunnen leven? Om dit laatste vorm te kunnen geven is het nodig om: • Werk te maken van de verbinding van de diverse bufferzones, zodat Oosterhout niet opgeslokt wordt door de stad, maar omgeven blijft door groen. • voldoende voorzieningen in het dorp te behouden of te ontwikkelen, bijvoorbeeld door uitwerking van het ‘Kulturhusconcept’. • Bij eventuele kleinschalige bouwplannen wordt goed gekeken naar de woningbehoefte in het dorp. • Ook binnen het dorp is er aandacht voor toegankelijk groen. • Er komt een ontmoetingsplek voor ouderen en anderen, bijvoorbeeld in de vorm van een KernPunt. Manon Wille (Lid dorpsraad Oosterhout en nummer 3 op kandidatenlijst GroenLinks) milieuregels. De groene buffer tussen de stedelijke omgeving van Arnhem, Elst, Huissen, Bemmel en


Nijmegen (Park Lingezegen) is bedoeld én als recreatieomgeving voor inwoners en regionale bezoekers én als ecologische verbindingszone voor de natuur. Beide doelstellingen worden gewogen bij beslissingen over de invulling van het gebied. Er worden mogelijkheden gecreëerd in de vorm van picknick plaatsen en smulbosjes. Nevenfuncties in het agrarisch gebied zoals bed and breakfast en boerderijwinkels worden gestimuleerd, zolang het een relatie heeft met het agrarisch bedrijf. Zwerfafval blijft nog steeds een probleem met name rondom bedrijventerreinen en schoolroutes. Hier moet blijvende aandacht voor komen.

6.


2.

3.

4.

5.

Er dient een versnelling te komen in de planvorming voor het park Lingezegen zodat uiterlijk 2015 overal de schop de grond in kan.Binnen het park Lingezegen moet volop ruimte zijn voor lokale initiatieven, gericht op een duurzaam beheer van kleinschalige landbouw, landschapselementen, natuur en natuurbeleving, samen met bewoners en toegankelijk voor iedereen Bestaand groen blijft groen. De groene parels blijven behouden. Ook beeldbepalende bomen en hagen blijven staan. Alle bestemmingen bestemmingen van alle groen wordt in kaart gebracht, als leidraad bij beheer en toekomstige stedenbouwkundige plannen (Groenstructuurplan). De hoeveelheid groen in de gemeente wordt vergroot. Binnen een straal van 300 meter van elke woning moet er groen zijn voor recreatief dagelijks gebruik. In kernen en wijken gaat de gemeente voldoen aan een richtlijn van 75m2 groen per woning. a. Buurtbewoners die gezamenlijk hun straat/buurt willen vergroenen komen in aanmerking voor ondersteuning en subsidie (zelfbeheercontract). b. Voor kinderen komt er in iedere wijk een ‘klooistukje’ (avonturenspeelplaats): een wilde natuurspeelplaats waar een kind zelf met fantasie kan spelen en de natuur kan ontdekken. c. Er komt een ‘plantdag’ voor het planten van bomen en struiken in de bebouwde kom. d. Groene daken op gemeentelijke gebouwen. Meer biodiversiteit in de gemeente en betere natuur in de dorpen. We willen de natuurwaarde van het groen binnen de bebouwde kom verbeteren. We willen weer veel vlinders, spechten, zwaluwen en mussen (zgn. indicatorsoorten) zien! Daarom: a. worden parken, bermen en oevers ecologisch beheerd; er komt een verstandig maaibeleid. b. wordt bomenkap vermeden: en als het perse moet, dan komt er voor elke gekapte boom een nieuwe terug. Bescherming van natuur en landschap a. Waardevolle landschapselementen, zoals de Tobbenhof en Snodenhoek, willen we behouden.

b. Met boeren maken we afspraken over natuurbescherming, landschapsbeheer en dierenwelzijn, tegen een passende beloning. c. Er komen meer wandel- en fietsroutes in de natuur. Met landeigenaren, zoals boeren en waterschappen, maken we hier afspraken over. d. Als er groen moet verdwijnen voor bepaalde ontwikkelingen, komt dat elders terug. e. Uiterwaarden en het rivierengebied worden beschermd, waarbij de toegankelijkheid van de gebieden moet blijven bestaan. Er worden tot 2014 een aantal nieuwe landschapsplannen ontwikkeld, in navolging van Loenen en de Danenberg. Mogelijke gebieden die in aanmerking komen zijn Eimeren, de Woerden, Hollandse broek, het Hemmense Veld en de uitwaarden langs onze rivieren.

D. AFVAL SCHEIDEN LOONT We produceren veel afval met elkaar. De hoeveelheid huisvuil die wordt ingezameld neemt jaarlijks toe. Veel afvalsoorten kunnen we al gescheiden aanbieden, maar het nietgescheiden restafval vormt nog steeds de grootste afvalstroom. Door een betere scheiding kunnen we afval als grondstof voor nieuwe producten gebruiken. Dat is goed voor het milieu. Door allerlei milieueisen wordt de inzameling en verwerking van afval steeds duurder. Deze kosten worden aan de bewoners doorberekend via de afvalstoffenheffing. Gescheiden inzameling leidt tot lagere verwerkingskosten. Afval scheiden loont dus. Daarom wil GroenLinks het burgers zo gemakkelijk mogelijk maken om hun afval te scheiden. De opwekking van groene stroom door compostering van groenafval en levensmiddelen wordt onderzocht en toegepast.

Wat willen we in Overbetuwe bereiken: 1. 2.

3.


Het gescheiden inzamelen van plastic afval wordt verder uitgebreid naar meerdere kernen binnen de gemeente Overbetuwe. Er komt een actieprogramma dat de bewustwording onderbewoners rondom het afvalprobleem bevordert. Dat moet stimulerend gaan werken op de boel op orde te houden. Afval als mogelijkheid voor energieopwekking wordt verder onderzocht.

E. NAAR EEN DUURZAAM WATERBEHEER De manier waarop we in Overbetuwe met water omgaan is niet toereikend voor de toekomst. Zeker als de gevolgen van klimaatverandering en extremere rivierafvoeren moeten worden opgevangen. Totnogtoe hebben we ‘water’ naar onze hand gezet, met als gevolg een kwetsbaar en niet veerkrachtig watersysteem. De verwachting bestaat dat door klimaatverandering ook Overbetuwe steeds meer te maken zal krijgen de gevolgen daarvan. De hoeveelheid regenwater die in korte tijd (op piekmomenten) moet worden afgevoerd wordt groter. Het is niet voldoende om de klimaatverandering proberen te voorkomen, we moeten ons ook aanpassen op de veranderingen die komen. De verandering is moeilijk te voorspellen, maar dat maakt het bedenken van maatregelen niet perse lastig. Zorgen voor minder verstening waardoor water op veel plaatsen kan worden afgevoerd helpt. Minder water afvoeren via de riolering, helpt aan het verminderen van de kosten van waterzuivering. Ondersteuning bij het afkoppelen van regenpijpen en het gebruik van watertonnen helpen bij het bewust maken van bewoners van Overbetuwe. Het huidige waterplan is niet ambitieus genoeg. Er komt een visie op de effecten van het veranderende klimaat op onze directe omgeving. Tot die tijd worden de Lingeoevers niet bebouwd en wordt rekening gehouden met wateropvang in de laagste delen van het buitengebied.

Werken aan Driel Driel is een kleine kern onder de rook van Arnhem, waar Schuytgraaf steeds dichterbij komt te liggen. Dit biedt kansen maar ook bedreigingen. Goed inspelen daarop is essentieel. Speerpunten: Fietspad richting N837: er moet een veilige situatie ontstaan voor fietsers en brommers die naar Elst willen gaan. • Meer aandacht voor preventieve en integrale aanpak van jongerenoverlast. • Voldoende aandacht voor groene invulling van wijken en straten en • Veilige Kiss en Ride systeem bij school. Dick Huiskamp (Inwoner Driel en plaats 10 kandidatenlijst GroenLinks)


Verbetering van de waterkwaliteit door het saneren van rioolwateroverstorten, middels het afkoppelen.

2.

3.

4.

Met als doel onder andere het verbeteren van de woonomgeving. Bestrating en verharding van de openbare ruimte dienen beperkt te worden. Een zachte ondergrond maakt het mogelijk dat hemelwater in de bodem kan worden opgenomen zodat afvoer via het rioolstelsel kan worden voorkomen. Daarnaast moet worden gestimuleerd dat burgers hun ‘tuin’ niet geheel verharden. Chemische middelen bij onkruidbestrijding worden niet meer gebruikt en bij het inrichten van de openbare ruimte wordt rekening gehouden met de onkruidgroei. Versterking van de recreatiefunctie van singels en waterlopen, zoals de Linge. Op met name de Linge ligt een moratorium rond nieuwbouwplannen.

F. WERK MAKEN VAN DIERENWELZIJN Overbetuwe is van oudsher een gemeente waarin de agrarische sector en belangrijke rol speelt. Ondanks een zekere mate van schaalvergroting en intensivering is het effect daarvan in Overbetuwe, gelukkig, nog niet zodanig dat dierenwelzijn het onderspit delft. De komende jaren zal de druk op de agrarische sector in deze gemeente versterkt worden en het is zaak om te zorgen de agrarische ondernemers een goed belegde boterham houden zodat het dierenwelzijn niet onder druk komt te staan. Huidige excessen in de bioindustrie zoals bijvoorbeeld door nertsenfarms moeten worden tegengegaan. Dieren maken deel uit van onze dagelijkse leefomgeving. Veel inwoners van onze gemeente hebben een gezelschapsdier, zoals een hond, kat, cavia of konijn. In het buitengebied en op enkele plaatsen binnen de bebouwde kom bevinden zich ook landbouwhuisdieren, zoals varkens en koeien. De grootste groep dieren wordt gevormd door in het wild levende dieren. Dieren horen bij de samenleving. Zij dragen bij aan een kleurrijke en levendige gemeente. Ze verdienen onze aandacht en zorg. Dit geldt voor zowel huisdieren, als voor vrij en in het wild levende dieren.


Huisdieren dragen bij aan het welzijn van de mensen en hebben voor kinderen ook een opvoedkundige waarde. Dieren kunnen echter ook problemen veroorzaken. De gemeente richt zich op het voorkomen daarvan: a. Veel huisdieren komen onnodig in het asiel terecht omdat de eigenaar niet achterhaald kan worden. De beste


2.

3.

4.

oplossing hiervoor is dat alle honden en katten gechipt zijn. In samenwerking met de lokale dierenartsen organiseert de gemeente een jaarlijkse chipactie (bijvoorbeeld op Dierendag) om het percentage gehipte honden en katten te vergroten. Met onze buurgemeenten maken we afspraken over uniformering in de zoeksystemen van Dier Vermist/Gevonden. b. Voor de afvoer van gewonde en dode dieren subsidiëren we de Dierenambulance. c. In het rampenplan nemen we maatregelen op voor de opvang van dieren. Het natuurlijke leefgebied van in het wild levende dieren wordt steeds meer ingeperkt door wegen, woningbouw en industrie. Met allerlei maatregelen kan de gemeente de bijdragen aan een diervriendelijke omgeving en hun aanwezigheid bevorderen: a. We nemen verkeersmaatregelen om dieren te beschermen, zoals het afsluiten van wegen in verband met de paddentrek, beperken de maximumsnelheid in verband met overstekende dieren en plaatsen waarschuwingsborden voor overstekende eenden. Met faunatunnels kunnen dieren veilig oversteken en verbinden we leefgebieden met elkaar (hier concrete wegen benoemen). b. Het beheer van het gemeentelijke groen stemmen we af op de natuurontwikkeling en op de bescherming van dieren en hun leefgebieden. c. De gemeente stimuleert met allerlei voorzieningen in de woonomgeving mogelijkheden om dieren die onder druk staan qua leefomgeving te stimuleren (vlinders en egels). d. Bij het beheer van agrarisch groen wordt samenwerking gezocht met IVN, Overbetuwe Groen Natuurlijk en de Vereniging Agrarisch Natuurbeheer Lingestreek. e. Overlast door in de vrije natuur levende dieren (zoals duiven en ganzen) wordt op een diervriendelijke manier bestreden De gemeente zorgt voor goede voorlichting over dierenwelzijn: er komt een aparte webpagina over dieren in Overbetuwe op de gemeentelijke website met informatie over het dierenwelzijnsbeleid en links naar alle relevante organisaties (Dierenbescherming, Dierenambulance, Vogelopvang, Kinderboerderij etc.). Er wordt onderzocht of dit uit de hondenbelasting gefinancierd kan worden. Megastallen zijn slecht voor het welzijn van dieren, de kwaliteit van het milieu, de concurrentiepositie van kleinschaliger boeren en de grote stallen maken ons platteland lelijk en industrieel. Daarom zijn we tegen de bouw van dergelijke grootschalige agrarische complexen in Overbetuwe.

Werken aan Randwijk Randwijk is een dorp waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de Romeinse tijd. Een eeuwenoude veerverbinding verbind Randwijk met Wageningen: Lexkesveer. Speerpunten in Randwijk:

• • • •

Kansen om dorp te versterken aangrijpen Dorpsontwikkelplan oppakken, beoordelen en stapsgewijs realiseren Groene ruimte beter inrichten Aandacht voor dijkgebied en uiterwaarden

Hugo Besemer (Inwoner Randwijk en plaats 6 kandidatenlijst GroenLinks)


HOOFDSTUK 2: WIJ WILLEN EEN SOCIALE GEMEENTE SOCIAAL EN SOLIDAIR GroenLinks streeft naar een solidaire samenleving, waarin welvaart en middelen eerlijk verdeeld worden. Wij willen dat iedereen mee kan doen aan de samenleving en optimale kansen heeft om zich te ontplooien en zijn leven zelf vorm te geven. We streven ernaar dat zoveel mogelijk mensen aan de slag komen. Werk geeft niet alleen inkomen, het draagt bij aan emancipatie, het geeft iemand ook zelfvertrouwen en een positie in de samenleving. We gaan daarbij uit van ieders eigen verantwoordelijkheid, maar hebben ook oog voor het verschil in mogelijkheden. GroenLinks wil mensen sterker maken. Onze visie op jeugd en onderwijs en onze sociale politiek zijn daarop gericht. Alle kinderen verdienen een goede start met hoogwaardige kinderopvang en goed onderwijs dat achterstanden wegwerkt en talenten ontwikkelt. Het is funest voor hun kansen als kinderen opgroeien in armoede. Armoede willen we bestrijden met een ruimhartig minimabeleid, maar vooral door sociaaleconomische participatie te bevorderen: mensen ondersteunen bij het vinden van werk of een andere maatschappelijke activiteit. Op de woningmarkt moet meer betaalbare woonruimte beschikbaar komen: er is meer keuze nodig voor jongeren en jonge gezinnen met een laag inkomen. Dat geldt ook voor ouderen die zorg nodig hebben, maar zelfstandig willen blijven wonen. Een volwaardig inkomen, goed onderwijs, passende huisvesting en een veilige woon- en leefomgeving zijn belangrijk. Ook sport en kunst en cultuur horen wat GroenLinks betreft in dat rijtje thuis. Ze verrijken het leven. Daarom willen we dat zoveel mogelijk mensen hiermee in aanraking komen. GroenLinks kijkt verder dan de gemeentegrens. We willen ook op lokaal niveau bijdragen aan een sociaal, economisch en ecologisch duurzame wereld.

A. ECONOMIE: STIMULEER ONDERNEMERSCHAP EN INNOVATIE GroenLinks staat voor een groene en vitale ontwikkeling van de economie, ook in Overbetuwe. Dat is goed voor de werkgelegenheid en de leefbaarheid.

De gemeente heeft geen directe invloed op de economische dynamiek. Die wordt primair bepaald door factoren als goed ondernemerschap, productiviteit en innovatievermogen. Ook andere zaken spelen mee: de beschikbare ruimte, de ligging en bereikbaarheid, de beroepsbevolking en arbeidsmarkt, de woningmarkt en andere kwaliteiten van de leefomgeving, zoals sociale en culturele voorzieningen. Dat wil niet zeggen dat de gemeente moet wachten op wat ondernemers doen. Ze kan het ondernemerschap stimuleren door een snelle dienstverlening aan nieuwe bedrijven, het aanbieden van geschikte bedrijfsruimte, het stimuleren van initiatieven die positief zijn voor de lokale economie en het onderhouden van goede contacten met het bedrijfsleven. Een actief beleid is nodig, waarbij de potentiële mogelijkheden in de gemeente optimaal worden benut. Ook de agrariër als ondernemer moet voldoende kansen blijven houden. Een groot gebied rondom Hemmen is al gebaseerd op biologisch boeren. Dat is een kans en vraagt om versterking. Agrarische landbouw is in de Betuwe nog niet zo gecultiveerd als in bijv. de Noordoostpolder of Friesland. Om een gezonde bedrijfsvoering te kunnen houden zal de gemeenten aanvullende mogelijkheden moeten creëren. Te denken valt dan aan: Neventak/kamperen bij de boer/verkoop streekproducten Biologische/niet-gangbare landbouw stimuleren Dierenwelzijn in de veehouderij: meer ruimte, minder medicijnen Agrariërs als landschapsbeheerders “Vereniging Agrarisch Natuurbeheer Lingestreek” ondersteunen Mest als bron van energie, kleinschalige energieopwekking.


2.

Werkgelegenheid moet behouden blijven. Locaties die vrijkomen worden daarom bestemd voor bedrijven die veel arbeidsplaatsen per m2 opleveren (‘schone maakindustrie die let op mens en milieu’). GroenLinks wil dat er eerst gekeken wordt naar herbezetting / intensivering van bestaande Bedrijventerreinen voordat er met de aanleg van nieuwe terreinen (Betuws bedrijvenpark) wordt begonnen. Daarbij moet met name gekeken worden naar de uitbreidingsbehoefte van lokale ondernemers. Het buitengebied moet niet op slot: de landbouw moet mogelijkheden krijgen zich op de toekomst in te stellen, en de gemeente moet zich inzetten voor het


stimuleren van biologische landbouw. Ook andere bedrijvigheid die past in het buitengebied, zoals Bed & Breakfast, theetuinen enz. ,moet waar mogelijk ondersteund worden. zoals recreatief gebruik Het zelfstandig ondernemerschap wordt versterkt. Door hulp bij het starten van een eigen onderneming, begeleiding bij de bedrijfsvoering van bestaande (kleinschalige) ondernemers en stimulering van bepaalde bedrijvigheid. De gemeente stelt microkredieten beschikbaar aan startende ondernemers die niet bij een reguliere bank terecht kunnen. Er komt een bedrijvencentrum voor startende ondernemers. Gewone starters of mensen die vanuit een werkloosheidssituatie een eigen bedrijf willen starten, krijgen hier speciale faciliteiten aangeboden zoals huurgewenning en professionele begeleiding. De gemeente is zelf een belangrijke werkgever. Ze

3.

4.

5.

Werken aan Zetten De afgelopen raadsperiode heeft Zetten vooral in het nieuws gestaan met de voorgenomen vestiging van FPC De Lingeburght. Bewoners waren erg betrokken. De grote les die we hebben getrokken: Betrek burgers eerder en op andere wijze bij besluitvorming. Aandachtspunten in Zetten zijn:

•

•

•

•

• •

Bouwplannen waar ruimte is voor duurzamer/ ecologisch verantwoord bouwen. Betaalbare huisvesting tot stand brengen, waarbij gekeken moeten worden of speciale doelgroepen extra aandacht behoeven. Zetten een plek maken waar van iedereen, jong en oud, arm en rijk, autochtoon en allochtoon, met en zonder werk. Een dorp creëren maken waar mensen uitgenodigd worden om deel te nemen aan de maatschappij. Aandacht voor inrichting centrum en verkeersoverlast daar in de huidige situatie Bouwen van Zetten-Zuid maar wel met het oor gericht op klankbordgroep en het dorp

Dorry van Esch (Inwoner van Zetten en plaats 7 Kandidatenlijst GroenLinks dient het goede voorbeeld te geven als het gaat om goed werkgeverschap. Het personeelsbestand moet een diverse afspiegeling zijn van onze bevolkingsopbouw. Ze stelt stageplekken

6.

7.

beschikbaar en bij aanbestedingen wordt het creëren van stageplaatsen als criterium meegenomen. De gemeente stimuleert de oprichting van een Platform Maatschappelijk Verantwoord ondernemen, waar ondernemers van elkaar leren, elkaar inspireren en samen projecten kunnen ontwikkelen. De gemeente kiest als doelstelling dat de huidige agrariërs binnen de gemeentegrenzen een goede boterham kunnen verdienen en neemt de beleidsmaatregelen, ikv agrarisch natuurbeheer waardoor dat ook zonder schaalvergroting mogelijk wordt.

B. SOCIAAL BELEID: MEEDOEN MOGELIJK MAKEN Alle inwoners moeten de kans krijgen om mee te doen in de samenleving. Betaald werk hebben is hierbij heel belangrijk. Als mensen niet kunnen of mogen meedoen, dan zorgt dit ervoor dat zij minder kansen krijgen om zich te ontwikkelen en minder toegang hebben tot allerlei sociale en professionele netwerken. Dit kan leiden tot een sociaal isolement en een slechtere gezondheid. GroenLinks wil mensen niet afschrijven, maar ze een toekomst bieden. We kunnen vaak vroeg voorspellen met wie het later misgaat of wie niet op eigen kracht aan een baan zal komen. Het patroon dat in bepaalde families generatie op generatie in armoede leeft, moet worden doorbroken. Dat vraagt om tijdig interveniëren. De gemeentelijke sociale dienst speelt daarbij een belangrijke rol. GroenLinks is voor ruimhartige inkomensondersteuning, zodat mensen met een minimumuitkering of werkende armen zich niet uitgesloten hoeven te voelen en ook hun kinderen aan sporten culturele activiteiten kunnen meedoen. De gemeente moet daarbij proactief zijn; niet pas in actie komen als mensen uit hun huis zijn gezet of diep in de schulden zitten. Dat vraagt om een gerichte benadering waarbij mensen persoonlijk worden opgezocht. De sociale dienst moet veel meer een ‘er op af-centrum’ worden. Sociaal beleid mag niet louter een financieel vangnet zijn: mensen moeten vooral worden ondersteund om hun leven weer op orde te krijgen en een plek op de arbeidsmarkt te verwerven. Aan elke klant wordt daarom gevraagd hoe hij daarbij geholpen kan worden. De klant is de norm; de begeleiding wordt afgestemd op wat hij nodig heeft. Eén dag niet geïnvesteerd in mensen, beschouwen wij als een verloren dag.


GroenLinks wil kansen creëren voor kwetsbare burgers. We weten uit allerlei onderzoek dat eenderde van de mensen die een bijstandsuitkering ontvangt nooit een reguliere betaalde baan kan krijgen. Het heeft geen zin om mensen met een beperking op te jagen tot topsport als ze dat niet kunnen; dan geven we ze liever breedtesport. Als rekening gehouden wordt met wat een cliënt wèl kan, dan ontstaan er ook veel meer mogelijkheden voor de mensen zelf èn voor de samenleving. Iemand die maar een paar uur per week kan werken, kan bijvoorbeeld getraind worden om vrijwilligerswerk te doen bij iemand die zorg nodig heeft. Cliënten aan de onderkant van de arbeidsmarkt worden zo alsnog bij de samenleving betrokken. Meedoen staat voorop: via arbeidsparticipatie of een andere vorm van maatschappelijke activiteit. Meedoen met een beperking Mensen met een beperking (fysiek/verstandelijk/psychisch) moeten de baas kunnen blijven over hun eigen leven: ze moeten actief kunnen deelnemen aan de samenleving. De gemeente ondersteunt hen om de belemmeringen die zij daarbij ondervinden weg te nemen. Vluchtelingen en asielzoekers Erkende vluchtelingen moeten als nieuwkomers de Nederlandse taal leren. Daarnaast krijgen ze een aanbod voor reïntegratie of participatie. Dit meedoen in de maatschappij draagt bij aan een snelle integratie op de arbeidsmarkt. Asielzoekers hebben een onzeker bestaan in ons land. Ze verblijven voor korte of langere tijd onder sobere omstandigheden in grote asielzoekerscentra of terugkeerlocaties. Ondanks plechtige beloftes vanuit Den Haag lukt het niet altijd om uitgeprocedeerde asielzoekers veilig te laten terugkeren naar hun herkomstland. Gemeenten krijgen dan te maken met illegale plaatsgenoten die, als ze niet kunnen terugvallen op alternatieve opvangvoorzieningen, op straat zwerven en soms slachtoffer worden van uitbuiting. Daarom vindt GroenLinks dat onze gemeente uitgeprocedeerden moet opvangen om te voorkomen dat ze als illegaal op straat belanden.

3.

4.

beginnende startende jongere werknemers. De gemeente creëert participatiebanen voor mensen die (nog) niet toe zijn aan reïntegratie op de arbeidsmarkt: werk in buurten, onderwijs, zorg, welzijn, sport en openbare ruimte. Bij de aanpak van schulden- en armoedeproblematiek gaat de gemeente actief op zoek naar stille armoede en zorgmijders: Iedereen wordt persoonlijk aangeschreven of zo nodig opgezocht.

Werken aan Heteren Heteren ligt midden in de gemeente Overbetuwe. Het middelgrote dorp ligt aan de Rijn met de prachtige uiterwaarden, waarbij natuur en recreatie samen op gaan. Heteren staat landelijk bekend om zijn fileproblematiek op de A50, maar kent ook een goed openbaar vervoernetwerk naar Arnhem. Inwoners van Heteren gaan voor het behoud en versterken van lokale voorzieningen in het dorp, met behoud van het landelijke karakter.

•

•

•

Versterking van de natuur en passende recreatiemogelijkheden in de uiterwaarden en veilig verkeer en recreëren via de Randwijkse/Drielse dijk; Het dorp moet weer een mooie groene entree krijgen vanaf de Polderstraat en een veilige aansluiting met de N837; Realisatie van het Centrumplan Heteren; een ruim dorpsplein, winkels, brede school, en sport/zalencentrum en een veilige en karaktervolle Flessestraat, met daarbij voldoende ruimte voor de wensen van inwoners van Heteren.

José Kosters (Lid dorpsraad Heteren en plaats 5 van kandidatenlijst GroenLinks)


2.

Meer mensen duurzaam aan het werk en minder mensen langdurig in de uitkering: via gerichte arbeidsbemiddeling of scholing. Met elke cliënt wordt een ontwikkelingsplan gemaakt. Maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid worden gestimuleerd als middel naar werk en als maatschappelijk doel We stimuleren dat mensen met een uitkering zich actief voor anderen inzetten, bijvoorbeeld door hulp bij klusjes in huis en tuin, begeleiding bij artsbezoek en sociale activiteiten. De gemeente faciliteert in een klussendienst: Oudere ervaren werkzoekende en gepensioneerde werknemers begeleiden

5.

6.

7.

Actieve inkomensondersteuning: een sluitend stelsel van minimaregelingen tot 120 procent (kwijtschelding gemeentelijke belastingen, langdurigheidstoeslag, bijzondere bijstand,noodfonds e.d.) De regelingen moeten eenvoudiger van opzet worden en er komt ondersteuning bij de aanvraag Meer aandacht voor kinderen in armoede. Kinderen uit financieel arme gezinnen moeten lid kunnen worden van (sport)verenigingen; de financiële drempels hierbij willen we wegnemen. Het zorgloket moet een plek zijn waar


8.

9.

informatie over de volle breedte wordt gegeven en het advies aansluit bij de individuele situatie van de cliënt en mantelzorgers Cliëntenorganisaties worden actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid. Adviesraden horen divers samengesteld te zijn. Zo zorgen we ervoor dat niet alle cliënten over één kam worden geschoren en rekening wordt gehouden met Aanbestedingen zoals de thuiszorg moeten minimaal kostendekkend worden aanbesteedt.

C. VOORZIENINGEN VOOR WIJKEN EN KERNEN: De wijk of buurt is dé plek waar mensen elkaar ontmoeten en samenleven. Voor de leefbaarheid en de veiligheid in een wijk is niet alleen de fysieke structuur belangrijk, maar ook de verbanden tussen de bewoners. Voor het welbevinden van mensen is het belangrijk dat ze elkaar kunnen ontmoeten, elkaar kennen, invloed op hun omgeving kunnen uitoefenen en verantwoordelijkheid kunnen nemen. GroenLinks wil investeren in algemene voorzieningen, ontmoetingsplekken en ontplooiingsmogelijkheden. Mensen die kwetsbaar zijn krijgen extra aandacht, door ze te betrekken en aan te spreken op hun mogelijkheden, en ze te ondersteunen als ze het zelf niet redden.


2.

In elke kern en wijk een dienstencentrum. Hier vinden allerlei op de buurt gerichte activiteiten plaats, voor jong en oud (ontspanning, cursussen, zorgen dienstverlening). Men kan hier binnenlopen voor een kop koffie of een spelletje biljart. Hier zijn ook de wijkconciërge en de klussendienst te vinden en houdt de wijkagent spreekuur. Voor elke kern en wijk een wijkplatform. Een regelmatig overleg van gemeente met welzijnswerk, de woningcorporaties, wijkagent en bewonerscommissies over de fysieke leefomgeving (schoon,groen, heel en veilig) en leefbaarheidsproblemen; met afspraken over oplossingen en de uitvoering daarvan.

D. JEUGDBELEID: KIEZEN VOOR JONGEREN Overbetuwe moet een fijne plek zijn voor kinderen. Ze moeten zorgeloos kunnen opgroeien: in een goede sfeer thuis, met voldoende speel- en sportruimte in de buurt en mogelijkheden om mee te doen in allerlei verenigingen. We willen ze hiertoe alle ruimte geven (letterlijk en figuurlijk), ze serieus nemen en steun bieden, maar ook grenzen stellen en onacceptabel gedrag corrigeren. Het aanbod van de reguliere voorzieningen in Overbetuwe waar kleine kinderen tot jongvolwassenen

gebruik van maken moet worden versterkt. Kinderopvang, peuterspeelzalen, onderwijs, zorg en vrijetijdsvoorzieningen dienen zodanig op elkaar aan te sluiten dat ze tegemoetkomen aan de basisbehoeften van kinderen en hun ouders/opvoeders. Hoe meer dit het geval is, des te meer mogelijkheden hebben jeugdigen om positieve ervaringen op te doen die bijdragen aan hun welzijn en ontwikkeling. Die positieve ervaringen zijn voor alle kinderen goed, maar vooral voor kinderen in achterstandssituaties. Kinderen mogen er op rekenen dat de professionals die ze tegenkomen in opvang, onderwijs en allerlei buitenschoolse activiteiten in staat zijn te signaleren dat een kind problemen heeft en extra aandacht nodig heeft. Gespecialiseerde deskundigheid moet dan gemakkelijk ingeroepen kunnen worden om de reguliere voorziening te versterken of ondersteuning te bieden in de eigen leefomgeving. Opvoeden is leuk. Toch zit iedereen wel eens met vragen over opgroeien en opvoeding. Hulp vragen en hulp krijgen moeten vanzelfsprekender worden. Een Centrum voor Jeugd en Gezin kan hier aan bijdragen, als jongeren en opvoeders voor informatie, voorlichting en hulp dichtbij huis terecht kunnen en het even herkenbaar en gemakkelijk toegankelijk wordt als het consultatiebureau nu. Kinderen zijn van groot belang voor de leefbaarheid van de gemeente. (Veel gemeenten hebben te maken met een krimpende bevolking en vrezen om het behoud van een divers voorzieningenniveau; sommige wijken hebben te maken met leegloop van jonge gezinnen.) Daarom dient bij de inrichting van de openbare ruimte meer rekening gehouden te worden met kinderen. Straten horen veilig voor hen te zijn. Er moet ruimte voor jongeren worden gereserveerd en ingericht. Een gemeente die vriendelijk is voor kinderen, is vriendelijk voor iedereen. Onze samenleving is steeds meer geneigd om jongeren die op straat ‘hangen’ als een probleem te zien. GroenLinks beschouwt flaneergedrag van jongeren op straat als een normaal verschijnsel dat te maken heeft met hun behoefte om elkaar te ontmoeten. Jongeren horen die gelegenheid ook te hebben; de publieke ruimte is er immers voor iedereen. Soms gaat het hanggedrag echter gepaard met ernstige overlast voor de omgeving en onwettig gedrag. Dan is ruimte bieden niet langer gepast en ingrijpen nodig. Niet alleen om de veiligheid in de wijk te verbeteren, maar ook om jongeren te leren hoe ze zich in de publieke ruimte


moeten gedragen en om een verder afglijden in criminaliteit te voorkomen. Jongeren weten zelf het best wat er leeft onder jongeren. Daarom moet de gemeente meer van hun deskundigheid gebruikmaken, hen uitdagen zich in te zetten voor de samenleving, de eigen buurt of projecten waar jongeren zelf baat bij hebben. We willen ze meer verantwoordelijkheid geven. Participatie kan zo een antwoord zijn op de klacht van jongeren ‘dat er niets te doen is in Overbetuwe’ en dat ze zich vervelen. Participatie vergroot hiermee ook de vrijheden van jongeren.

Werken aan Elst Elst is een kern die de laatste jaren flink gegroeid is qua inwoner aantal. Elst Centraal met het nieuwe gemeentehuis zal de komende periode een terugkomend thema zijn. Speerpunten: • Streven naar een voetgangersgebied in (een deel van) de dorpstraat. En waar dat niet gaat geldt het uitgangspunt de auto te gast is bij de overige verkeersdeelnemers. • Streven naar een kleine theatervoorziening en meer aandacht voor cultuur • Meer aandacht voor stimuleren en ontwikkelen van kleine bedrijven en middenstand. • Organisch ontwikkelen van park Lingezegen, met daarin een plek voor boerderij Lingezegen. • Kwaliteit en niet kwantiteit als uitgangspunt nemen bij verdere woningbouw en bedrijfsontwikkeling. Voorbereiden op stabilisatie met later krimp in plaats van inzetten op groei die leidt tot leegstand en verpaupering op termijn. • Elst mag wat meer gaan bruisen! Mickel Langeveld (Inwoner van Elst en Lijsttrekker van GroenLinks Overbetuwe)


We willen op openbare ruimte kindvriendelijk inrichten: a. Elk kind moet binnen 100 meter veilig buiten kunnen spelen. Drie procent van de nog te bouwen of op te knappen wijken (benoem ze) wordt aangewezen als buitenspeelruimte. b. In elke wijk een trapveldje (voetbal is verreweg het populairst onder jongeren, ook onder de meisjes).

2.

3.

4.

c. Speelpleinen van scholen worden onderdeel van de openbare buitenspeelruimte. Deze worden uitdagend ingericht met natuurlijke middelen. d. Er komen meer natuurspeelplaatsen, met avontuurlijke en waterspelelementen (benoem de concrete plekken die de komende vier jaar worden gerealiseerd; leeg terrein, herinrichting bestaande speelplekken). De speelvoorzieningen zijn er voor de kinderen. Daarom praten ze mee over hoe ze het leukst kunnen worden ingericht. e. Er komt een kindertoets in het bestemmingsplan. Aan parkeerplaatsen en winkels wordt altijd gedacht. Dat staat in het bestemmingsplan. Speelplekken staan daar nog niet in. Dat moet veranderen: in bestemmingsplannen wordt altijd rekening gehouden met kinderen. We betrekken jongeren actief bij het jongerenbeleid. Daarom komt er een jongeren ’denktank’ waarin jongeren van verschillende scholen en achtergronden zitten. Het jongerenwerk maakt buitenschoolse programma’s vóór jongeren mét jongeren. Een eigen ontmoetingsplek is van belang, evenals het aanleren van allerlei vaardigheden die van pas komen op de arbeidsmarkt. Het bedrijfsleven wordt hierbij actief ingeschakeld. Gemeenten moeten de kinderopvang en peuterspeelzalenwerk harmoniseren, waarbij samengewerkt wordt aan de opvang van kinderen.

E. ONDERWIJS: CENTRUM VOOR BREDE ONTPLOOIING Onderwijs legt de fundamenten voor onze toekomst. Daarom is het belangrijk dat onderwijs àlle kinderen stimuleert om zich te ontwikkelen tot sociale, verantwoordelijke en zelfredzame burgers. Ons onderwijs moet jongeren, zeker uit een omgeving waar armoede en achterstelling heersen, kansen geven op vooruitgang. Juist deze jongeren raken nu verloren in een onderwijssysteem dat hen niet uitdaagt en niet helpt om het beste uit zichzelf te halen, maar hen vroegtijdig voorsorteert op achterblijven. We willen onderwijs dat voor iedereen, ongeacht herkomst, sekse of sociale achtergrond, optimale kansen biedt zich breed en maximaal te ontplooien. Voorschoolse educatie en kwalitatief hoogwaardige kinderopvang moeten kinderen een goede start geven. Tijdige signalering van gedrags- en


leerproblemen kan voorkomen dat leerlingen onnodig achterop raken, spijbelen of geheel uitvallen en voortijdig de school verlaten. We willen dat alles op alles wordt gezet om te voorkomen dat jonge mensen in een spiraal van kansenarmoede terechtkomen. Veel scholen staan midden in de wijk. Er wordt niet alleen onderwijs gegeven, er is ook kinderopvang en er vinden allerlei naschoolse activiteiten voor jongeren en ouders plaats. Het onderwijs werkt hierbij samen met welzijns- en zorginstellingen, en steeds vaker ook met culturele- en sportverenigingen. Wij juichen deze brede school-ontwikkeling toe, omdat dit bijdraagt aan de brede ontplooiing van kinderen. De Brede School kan zo uitgroeien tot een kindercentrum waar onderwijs, ondersteuning en vrije tijd samenkomen en waar de basisbehoeften van jeugdigen en hun opvoeders centraal staan. De gemeente kan dit stimuleren, door samenwerking en afstemming van allerlei instellingen te bevorderen en door schoolgebouwen hiervoor geschikt te maken (nieuwbouw/renovatie/vrijkomende schoollokalen). De gemeente is belast met de zorg voor het openbaar onderwijs (let op: de organisatie ervan is vaak op afstand gezet en in een stichting ondergebracht). De belangstelling voor het openbaar onderwijs neemt in veel gemeenten af, met als gevolg: sluiting van locaties. In Nederland hebben ouders een vrije schoolkeuze: het recht om die school en onderwijsvorm te kiezen die zij voor hun kinderen het meest geschikt vinden. Om iets te kunnen kiezen, vinden wij een pluriform onderwijsaanbod van belang: dat is niet alleen bijzonder onderwijs, ook openbaar onderwijs en een differentiatie in onderwijsvisie (regulier, Dalton, Montessori).


3.

4.

Liefst elke school een brede school. De gemeente helpt scholen de omslag te maken en stimuleert samenwerking met andere instellingen. Er wordt een onderzoek gestart naar het vijf gelijke dagen model in het onderwijs. Een gezamenlijk model met gelijke schooldagen en uniforme tijden helpt het organiseren van naschoolse opvang met sport én cultuur. Achterstanden bijtijds aanpakken. Álle kinderen met een risico op een taalachterstand in het Nederlands nemen in 2011 deel aan voorschoolse educatie. Voor hoogbegaafde leerlingen komen er meer mogelijkheden voor eigen ontwikkeling met een Plusklas. We willen educatie van volwassenen en tweedekansonderwijs bevorderen. Voor inburgeraars ligt het accent op (intensieve) cursussen Nederlands als tweede taal, met de mogelijkheid om door te stromen van educatie naar het beroepsonderwijs of naar de arbeidsmarkt. Samenwerking met het beroepsonderwijs is noodzakelijk. De gemeente stimuleert ook dat

migranten uit EU-landen vrijwillig deelnemen aan een inburgeringscursus.

F. WONEN: EEN HUIS VOOR IEDEREEN GroenLinks wil dat Overbetuwe een economisch en sociaal levendige gemeente blijft. Een gemeente met een heterogene bevolking, naar leeftijd en inkomen. Jongeren en jonge gezinnen met een laag inkomen moeten meer kansen krijgen op de woningmarkt. Dat geldt ook voor ouderen die zorg nodig hebben. Hiervoor is meer flexibiliteit en meer keuze op de woningmarkt nodig. We willen de kansen die nieuwbouw en herstructurering bieden volledig benutten. En de mogelijkheden van de bestaande woningen optimaliseren.

Werken aan HerveldAndelst Herveld-Andelst is een kern die bestaat uit de samengesmolten dorpen Herveld en Andelst. Speerpunten: • Herveld-Andelst moet niet verder "verstenen", mooie groene plekjes en ommetjes moeten verder versterkt/aangelegd worden. • Op de Wildkamp en in de laatste fase van de Woerden komen, als het aan GroenLinks ligt, betaalbare huuren koopwoningen. Uiteraard gemixt met duurdere, zodat gemêleerde wijkjes ontstaan. • GroenLinks is voor een sporthal, echter niet op de huidige sportveldjes. Deze worden goed gebruikt, jeugd en jongeren hebben de ruimte nodig. • GroenLinks is voorstander van het aanplanten van bomen langs de A15 en de A50. (voor zover mogelijk). Barrière tegen geluid en luchtvervuiling. • Cultureel erfgoed dient ook financieel gesteund te worden. • GroenLinks is voor een gemeentelijke loketfunctie in het kernpunt in de Hoge Hof. Willemien Seinhorst (inwoner van Herveld en nummer 2 op de kandidatenlijst) GroenLinks wil het openbare gebied fraai inrichten: we streven naar een openbare ruimte waar iedereen graag verblijft en zich veilig voelt.


Daarom willen van tevoren met de bewoners bespreken hoe het openbare gebied er uit moet zien.

Het beheer van de openbare ruimte vraagt om verbetering. GroenLinks streeft naar ecologisch beheer met meer respect voor flora en fauna en hierdoor vergroting van de soorten rijkdom Nederland kent verschillende woningmarkten. In het westen van het land is nog steeds een grote behoefte aan woningen terwijl in het noorden, oosten en zuiden overschotten zijn, ook aan sociale huurwoningen. Er dient dan ook een beleid gevoerd te worden dat specifiek is gericht op de lokale en regionale woningmarkt. Er is vooral een groot tekort aan betaalbare woningen. Op basis van een ‘woonvisie’ moet de gemeente daarom met de woningcorporaties prestatieafspraken maken om ervoor te zorgen dat er voldoende betaalbare huuren koopwoningen beschikbaar komen. Het is helemaal niet nodig om steeds grotere kavels uit te geven voor nieuwbouw. In gebieden waar de bevolking afneemt en een krimp van de woningvoorraad nodig is, dient het woningaanbod voldoende gedifferentieerd te blijven, zodat er voldoende keuze is voor de verschillende doelgroepen.


2.

3.

4.

Bij nieuwbouw en herstructurering ligt het accent op woningen voor jongeren en ouderen en op meer differentiatie in prijsklassen en woningtypen. Daarbij zet de gemeente in op betaalbare nieuwbouw van zowel huur als koop, en natuurlijk van goede kwaliteit (duurzaam, energiezuinig en met Woonkeur). Er moeten niet alleen standaard eengezinswoningen of appartementen als wooneenheid worden aangeboden, maar ook alternatieve vormen van huisvesting: a. Voor jongeren bijvoorbeeld containerwoningen (‘spaceboxen’), groeiwoningen en kluswoningen. b. Mensen met een laag inkomen hebben baat bij een divers aanbod aan koop- en huurconstructies: bijvoorbeeld Koopgarant, Koop Goedkoop, Huurvast, Huurzeker, Te Woon. Daarmee wordt ook de stap van huur naar koop verkleind. c. Collectief particulier opdrachtgeverschap (cpo) wordt bevorderd (In Hemmen wordt de komst van een klimaatneutrale woonwijk op basis van cpo ondersteunt). d. Evenals de mogelijkheden om wonen en werken te combineren. Ouderen moeten zo lang mogelijk zelfstandig en comfortabel kunnen wonen. Dat vereist geschikte woningen. Met de eigenaar/bewoners en corporaties maakt de gemeente afspraken over het aanpassen van woningen. De gemeente zorgt voor noodzakelijke aanpassing van de woonomgeving. Bij de opzet van een nieuwe wijk of renovatie van een bestaande wijk (benoem de wijk) mag de inrichting van het openbare gebied geen sluitpost zijn, omdat dit ten koste gaat van de leefbaarheid.

G. SPORT: OVERBETUWE IN BEWEGING Sporten is leuk en biedt ontspanning voor jong en oud. Sporten heeft ook een aantal andere voordelen. Zo krijgen mensen er meer sociale contacten door, zeker als ze zich als vrijwilliger voor een vereniging inzetten. Sporten is bovendien gezond. Niet iedereen sport of beweegt echter in voldoende mate. Specifieke doelgroepen moeten met maatwerk worden bediend. GroenLinks wil een sportieve levensstijl bevorderen door iedereen de mogelijkheid te geven om te gaan sporten. Omdat de meeste mensen zelf de weg naar commerciële sportaanbieders of reguliere sportverenigingen kunnen vinden, willen wij vooral de sportdeelname stimuleren van groepen die weinig aan sport doen. De gemeente kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren, in nauwe samenwerking met de sportverenigingen.


2.

3.

4.

5.

We willen dat meer jongeren gaan sporten en dat het aantal jeugdleden van sportverenigingen toeneemt: a. Alle leerlingen van basis- en voortgezet onderwijs krijgen een kennismakingsprogramma aangeboden bij de verschillende sportverenigingen in de gemeente. b. Meer scholen gaan sport aanbieden als naschoolse activiteit (bijvoorbeeld in samenwerking met een sportvereniging). c. Sportverenigingen worden geholpen en ondersteund bij het opzetten van buitenschoolse activiteiten. Voor senioren komt er een gevarieerd aanbod aan sporten bewegingsactiviteiten, waarbij wordt ingespeeld op de behoeften binnen deze groep. Aan sportverenigingen wordt gevraagd om voor mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking een aangepast sportaanbod te leveren. Ze krijgen daarbij hulp van ondersteunende instanties en de gemeente. De breedtesport aanpak kan hierbij helpen. De gemeente ondersteunt de sportverenigingen, zowel financieel, organisatorisch als inhoudelijk (bijvoorbeeld bij het werven van vrijwilligers en kader). Met subsidie houden we de sport betaalbaar en breed toegankelijk. We hebben oog voor uitzonderlijk talent en bijzondere prestaties. Er komt een jaarlijkse gemeentelijke sportprijs.


H. KUNST EN CULTUUR: ZE HOREN ERBIJ Kunst en cultuur kunnen verrassen, stimuleren en inspireren; ze verrijken het leven. Het is goed toeven in een gemeente met een rijk en gedifferentieerd cultureel aanbod en een actief verenigingsleven. Een bloeiend kunstenklimaat draagt bij aan een vitale en creatieve samenleving. Een samenleving die kritisch over zichzelf nadenkt om zich te kunnen vernieuwen en veranderen, kan niet zonder kunst die nieuwe perspectieven op de samenleving ontwikkelt. In een gemeente met een sterke culturele sector willen ondernemers bovendien graag investeren. GroenLinks wil het culturele aanbod in Overbetuwe versterken en ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen hier aan deelnemen. Kunst en cultuur horen erbij! Uitgaven voor kunst en cultuur zijn voor GroenLinks geen sluitstuk van de begroting of afhankelijk van de economische ontwikkeling.

6.


3.

4.

5.

Het culturele klimaat in de gemeente wordt versterkt. Een kleinschalig theater heeft in Overbetuwe heeft prioriteit. Er is de afgelopen periode door veel mensen hard aan getrokken. Het is tot nu toe niet gelukt maar moet nu snel doorgepakt worden. We willen ook in wijken en dorpen werken aan een goed cultureel klimaat, met een gevarieerd aanbod.Veel gebeurt er al zonder dat mensen het vaak weten, er zijn ook bij ons ateliers, dichters, amateurclubs, leesclubs. Dit verdient betere promotie, bijvoorbeeld met: a. Een culturele kaart (een website waarop dit in kaart wordt gebracht). b. Een jaarlijkse route langs lokale beeldend kunstenaars, huiskamerdichters, of een korendag, voorleessessies, beeldentuinen). c. De gemeente stelt een jaarlijkse cultuurprijs in. Als beloning voor een vernieuwend initiatief of de bijzondere prestaties. Meer aandacht voor kunst- en cultuureducatie: Om jongeren enthousiast te maken voor kunst en cultuur, is het belangrijk dat hiervoor aandacht is in het onderwijs. De gemeente moet scholen daartoe stimuleren. Behoud en promotie van cultureel erfgoed: Cultureel erfgoed is belangrijk: het maakt immers deel uit van onze geschiedenis; daar kunnen we van leren: a. Waardevolle panden, interieurs en landschapselementen worden niet gesloopt, maar beschermd en goed onderhouden. Gelukkig zetten velen zich in voor het behoud van bijvoorbeeld molens. De gemeente moet dergelijke initiatieven ondersteunen. We moeten er alles aan doen wat we hebben, zoals de Monumentale boerderijen die er nog zijn, te behouden. b. Er komen informatieborden bij monumenten

7.

(gebouwen, landschapselementen) om de geschiedenis ervan onder de aandacht van het publiek te brengen. c. De gemeente stimuleert de deelname aan Open Monumentendag, historische wandelingen, beelden- en architectuurroutes. Zo worden cultuurhistorische waarden ook toeristisch en recreatief benut. d. De toegankelijkheid van het gemeentearchief wordt verbeterd en het bezit ervan regelmatig tentoongesteld. De openbare bibliotheek: kunst en kennis voor iedereen. De openbare bibliotheek biedt alle burgers vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur, zodat zij zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in de maatschappij. Voor velen is lezen een belangrijke vorm van ontspanning. Ook is de bibliotheek een belangrijke ontmoetingsplaats in onze lokale gemeenschap geworden. In een tijd waarin minder wordt gelezen en taalachterstanden en laaggeletterdheid toenemen, ontwikkelt de bibliotheek zich steeds meer tot het kenniscentrum voor lezen en literatuur. De bibliotheken in de Overbetuwe hebben de afgelopen jaren veel initiatieven ontwikkeld om op veranderende behoeften in te spelen. Groenlinks zal zich verzetten als de Openbare bibliotheken onverhoopt de komende jaren weer onder druk komt te staan. Kunstadviescommissie betrekt dorps- en wijkraden bij de keuzes die zij voorbereidt

I. VEILIGHEID: PREVENTIE VOOR REPRESSIE Iedereen, jong en oud, moet zich veilig voelen in Overbetuwe. De lokale overheid hoort zich merkbaar in te zetten voor een veilige woon- en leefomgeving. Om dat te bereiken moet er op verschillende fronten meer gebeuren. Met alleen meer politie en hogere straffen komen we er niet. GroenLinks verzet zich tegen een eenzijdige nadruk op repressie; we willen meer aandacht voor het voorkomen van ellende. Het bestrijden van criminaliteit begint met preventie en voorlichting. De zorg voor openbare orde en veiligheid is primair een lokale aangelegenheid. De bevoegdheden van de burgemeester zijn de afgelopen jaren verviervoudigd. Veiligheidsrisicogebieden, gebiedsontzeggingen, samenscholingsverboden, cameratoezicht en het preventief huisverbod zijn daar voorbeelden van. Daarbij is de zorg voor veiligheid binnen de gemeenten verschoven van de politie naar


toezichthouders en buitengewone opsporingsambtenaren. De invoer van de bestuurlijke strafbeschikking zal de slagkracht van het lokaal bestuur verder versterken. Aan deze stille revolutie zit ook een keerzijde: de rechtsbescherming van de burger. De grens tussen een effectieve handhaving en de persoonlijke levenssfeer dient stevig bewaakt te worden. Het waarborgen van de veiligheid is weliswaar een primaire taak van de overheid, maar de gemeente kan het niet alleen af. De inzet van meerdere partijen is hierbij nodig. Door wijkbewoners daadwerkelijk invloed op hun omgeving te geven, door het aanstellen van wijkbeheerders, wijkagenten en buurtvaders, en door het stimuleren van bedrijvigheid wordt de veiligheid in een wijk groter. Goede afspraken met woningcorporaties, politie, welzijnsorganisatie, middenstand en bewoners over onderhoud en beheer, en een actief toezicht op de naleving van regels en de bestrijding van overlast, dragen bij aan een veilige en schone omgeving. En als het toch echt fout gaat, dan moeten handhavers natuurlijk passend en professioneel optreden. De taakverschuiving van politie naar toezichthouders behoeft in dit verband bijzondere aandacht GroenLinks is tegen maatregelen die indruisen tegen het recht van iedereen om zich vrij te bewegen in de publieke ruimte, zoals preventief fouilleren, het ophangen van camera’s en mosquito’s. We willen hiermee dan ook uiterst terughoudend omgaan. Sommige handhavingsinstrumenten kunnen als discriminatoir ervaren worden (samenscholingsverboden, identificatieplicht, gebiedsontzeggingen). GroenLinks waakt hiertegen.

Om te zorgen dat iedereen kan participeren is een actief anti-discriminatiebeleid onontbeerlijk. GroenLinks vindt dat de politie daar aandacht aan moet besteden. In een diverse samenleving is dit noodzakelijk. Een op de vier vrouwen krijgt geregeld te maken met geweld in de privé-sfeer, lees: mishandeling door de mannelijke partner. In de lijst van dodelijke slachtoffers als gevolg van een onnatuurlijke oorzaak staat huiselijk geweld, na verkeersongevallen, zelfs op de tweede plaats. Tijdig ingrijpen is hierbij geboden om de veiligheid van het slachtoffer en mogelijke kinderen te waarborgen. Wat betreft soft drugs: GroenLinks is voor gereguleerde en gecontroleerde verkoop. Soft on

soft drugs, hard on hard drugs!


2. 3.

Werken aan Slijk-Ewijk Slijk-Ewijk is met zijn Landgoed Loenen en boerderij de Danenburg een mooi stuk Overbetuwe. Het strandpark zorgt voor vertier voor veel inwoners uit de omgeving. Speerpunten: • Strandpark Slijk-Ewijk mag géén pretpark worden. Aandacht voor geluid en rust. • Aandacht voor mogelijkheden tot woningbouw • Zorgen dat dorpshuis een centrale plek in het dorp kan innemen. • Benutten van recreatieve kansen en mogelijkheden voor ondernemerschap. • Dijken meer inzetten voor recreatieve doeleinden. Ineke van Druten. (Inwoner van Slijk-Ewijk en plaats 9 op de kandidatenlijst.)

4.

5.

Voor elke wijk en kern een veiligheidsplan. De gemeente inventariseert samen met bewoners, dorps en wijkraden, instellingen en bedrijven de onveilige punten in de wijk. Ze maakt met politie, woningcorporaties, bedrijfsleven, welzijnswerk, onderwijs en bewoners afspraken over wie welk probleem aanpakt. Er komt meer aandacht bij gemeente en politie voor huiselijk geweld en zedendelicten. GroenLinks wil meer wijkagenten die de wijk en de buurtbewoners kennen. Wijkagenten zetten zich actief in om netwerken van bewoners, scholen, jeugdhulpverlening en politie en justitie tot stand te brengen waarin eventuele buurtproblemen kunnen worden opgelost. Cameratoezicht en preventief fouilleren, gebiedsontzeggingen en samenscholingsverboden worden slechts onder strikte voorwaarden toegepast; als laatste redmiddel in situaties waarin andere middelen falen. Bij huis-, tuin- en keukenconflicten tussen buren en buurtgenoten moet een beroep kunnen worden gedaan op een buurtbemiddelaar.

J. INTERNATIONALE SOLIDARITEIT: DENK MONDIAAL, HANDEL LOKAAL In veel landen hebben mensen minder kansen op een goed leven dan in Nederland. De kloof tussen arm en rijk wordt zelfs groter. Ook worden de armste landen het meest getroffen door de gevolgen van de economische recessie en de klimaatcrisis.


GroenLinks staat voor internationale solidariteit en sociale rechtvaardigheid. Wij vinden dat iedere wereldburger recht heeft op werk en een volwaardig inkomen, huisvesting onderwijs en gezondheidszorg en om in vrijheid het eigen leven te kunnen vormgeven. Om dit te bereiken is een herverdeling van macht en middelen nodig, en een eerlijke internationale handel. Hier ligt een belangrijke taak voor nationale regeringen, de Europese Unie, de Verenigde Naties en andere internationale organisaties. Maar ook gemeenten vormen hierbij een onmisbare schakel: op lokaal niveau kan iedereen bijdragen aan een sociaal, economisch en ecologisch duurzame wereld. De gemeente kan dat zelf doen, maar ook haar inwoners daartoe aanmoedigen.

Werken aan Hemmen Met zijn Kasteeltuin en biologische landbouw is Hemmen misschien wel het meest onderscheidende plekje in Overbetuwe. Speerpunten: • Versterking biologisch/dynamische bedrijvigheid • Landschappelijk waarde waar mogelijk nog verbeteren • Zorgen voor toekomstvastheid rondom dorpshuis.


3.

4.

De gemeente gaat al haar producten, diensten en werk duurzaam inkopen; in 2015 is dit 100 procent. De gemeente maakt werk van eerlijke handel. Ze neemt Fair Trade-producten af en roept ook lokale instellingen daartoe op. In 2014 voldoet Overbetuwe aan alle criteria van de FairTrade-gemeente. De gemeentelijke gelden worden duurzaam belegd. Ze worden uitgezet bij banken met duurzame fondsen: deze selecteren ondernemingen en sectoren die een iets lager financieel rendement behalen, maar wel letten op milieuaspecten, sociale betrokkenheid, arbeidsomstandigheden en welzijn voor dieren. Zo voorkomen we dat gemeentelijke gelden worden aangewend voor wapenproductie of klimaatschadelijke activiteiten. De gemeente wordt Millennium Gemeente. Ze sluit zich aan bij de actie van de Vereniging Nederlandse Gemeenten gericht op realisering van de Millennium Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties.


HOOFDSTUK 3: WIJ WILLEN EEN OPEN GEMEENTE OPEN EN PLURIFORM GroenLinks staat voor en open, pluriforme samenleving, waarin iedereen een zo groot mogelijke vrijheid heeft om te participeren en zich te ontplooien zonder discriminatie, racisme, seksisme of andere vormen van onderdrukking. Individualisering als proces van emancipatie zien wij als een positieve ontwikkeling. Het emancipatieproces is echter nog niet voltooid. Volgens de wet heeft iedereen gelijke rechten, maar in de praktijk is er nog vaak sprake van discriminatie en stigmatisering op basis van iemands sekse, seksuele gerichtheid, leeftijd, handicap, etniciteit, gezinsvorm of levensgeschiedenis. Ook in Overbetuwe wordt soms raar aangekeken tegen mensen die niet aan het model ‘wit, levend in gezin van vader als kostwinner, moeder met klein baantje en zorgtaken en 2 biologische kinderen, katholiek of protestants maar niet te extreem, Nederlandse cultuur’ voldoen. Denk maar aan de commotie in Zetten rond de mogelijke vestiging van een tbs-kliniek. Ook worden sommigen belemmerd in hun participatie in de samenleving door armoede. GroenLinks vindt dat vrijheid geen schaars goed mag zijn voor enkele bevoorrechten. Daarom zetten wij ons in voor de gelijkwaardigheid van mensen, zodat iedereen de kans krijgt om deel te nemen. Bij gelijke rechten en kansen hoort ook de plicht om de vrijheid van anderen te respecteren. Wij schrijven geen leefstijlen voor. We voelen ons verantwoordelijk voor onze leefomgeving, maar zijn er tegelijk bewust van dat andere mensen er andere leefstijlen op na kunnen houden dan wijzelf, een andere achtergrond en opvattingen hebben. Deze verschillen worden niet alleen geaccepteerd, we realiseren ons ook dat deze verschillen verbreding en verdieping bieden van nieuwe inzichten en betrokkenheid bij maatschappelijke problemen. Het biedt ook mogelijkheden aan mensen om, zonder polarisatie en vrees, met elkaar in debat te gaan over allerlei onvermijdelijke tegenstellingen.

A. DIVERSITEIT EN EMANCIPATIE: VERSCHIL MAG ER ZIJN, UITSLUITING NIET GroenLinks vindt dat de gemeente emancipatie moet stimuleren door ervoor te zorgen dat het beleid voor álle burgers werkt. Daarom moet de gemeente in haar beleid rekening houden met de verschillen tussen mensen, zonder daarbij te stigmatiseren. Verder is het van belang een diversiteitsbeleid te hebben voor de gemeentelijk organisatie. Hierdoor wordt de gemeentelijke dienstverlening meer op maat gesneden en daardoor hopelijk beter. In het diversiteitsbeleid van de gemeente worden ook maatregelen opgenomen (en uitgevoerd) om actie te zorgen dat de gemeentelijke organisatie op alle niveaus een afspiegeling vormt van de Overbetuwse bevolking. Ook stimuleert de gemeente dat maatschappelijke organisaties (bedrijven, instellingen en verenigingen) werk maken van diversiteit en treedt ze actief op tegen intolerantie en discriminatie. Zelforganisaties en belangenorganisaties van bepaalde groepen worden ondersteund.


2. 3.

4.

5.

6.

7.

De gemeente houdt rekening met verschillen en overeenkomsten tussen mensen, bijvoorbeeld in sekse, cultuur en leeftijd, met alle varianten daarbinnen. Diversiteit wordt onderdeel van álle beleid: divers waar het kan, specifiek waar nodig De website van de gemeente wordt toegankelijk gemaakt voor mensen met een beperking. Alle wijken en openbare gebouwen worden rolstoelen rollatorproof. Samen met organisaties van gehandicapten worden bestaande obstakels in kaart gebracht; daarna volgt een plan voor het wegnemen van deze obstakels. De gemeente stimuleert winkels en restaurants om drempelvoorzieningen aan te brengen voor de toegankelijkheid voor rolstoelen, rollators en scootmobielen. De gemeente stimuleert mensen om zichzelf te organiseren en daardoor zichzelf en elkaar sterker te maken. Daarom ondersteunt de gemeente bijvoorbeeld projecten om de maatschappelijke acceptatie van homoseksualiteit te vergroten, bijvoorbeeld via voorlichtingsactiviteiten op scholen. Bij inburgeringscursussen wordt in het programma een onderdeel opgenomen over de Nederlandse antidiscriminatiewetgeving en de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij een ADB. De burgemeester wordt eindverantwoordelijk voor het emancipatie-


en diversiteitsbeleid (inclusief het antidiscriminatiebeleid). Hij of zij draagt actief uit dat intolerantie niet wordt geaccepteerd en neemt deel aan de dialoog hierover met bijvoorbeeld sportverenigingen, kerken, migrantenorganisaties en homobelangenverenigingen.


HOOFDSTUK 4: WIJ WILLEN EEN DEMOCRATISCHE GEMEENTE DEMOCRATISCH GroenLinks staat voor een democratie die verder gaat dan het stemhokje. Een democratie waarin mensen worden aangemoedigd om zich verantwoordelijk te voelen voor de inrichting van de eigen samenleving. Burgerzin en gemeenschapszin ontstaan als mensen de kans krijgen om deel te nemen. Daarom willen we ook dat de gemeente haar inwoners waar mogelijk betrekt bij het beleid en burgers meer zeggenschap geeft over de inrichting van hun wijk; Daarin verschilt Groenlinks niet van de gemeente als geheel. Burgerparticipatie staat hoog in het vaandel en de bevolking is bijvoorbeeld uitgebreid in de gelegenheid geweest om punten aan te leveren voor de Toekomstvisie plus. Tegelijkertijd is het vertrouwen op verschillende plaatsen minder geworden. Burgers lijken voor voldongen feiten te worden gesteld bij beslissingen die hen direct raken, zoals het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Zetten en het Betuws Bedrijvenpark in Oosterhout en benzinepomp in Reeth. Het vertrouwen is in sommige plaatsen afgenomen, en het is begrijpelijk dat mensen zich dan ook niet geroepen voelen om hun bijdrage te leveren aan algemene visies. Bij de uitvoering van de visie moet dus ook een handhavingsparagraaf gevoegd worden. GroenLinks zet zich in Overbetuwe in voor haar idealen. Daarin krijgen we nooit precies wat we willen, omdat we altijd rekening moeten houden met de opvattingen en belangen van anderen. We zoeken naar compromissen om samen een stap verder te komen. Voorop staat dat het lokale bestuur toegankelijk en transparant is en met open vizier verantwoording durft af te leggen. Overbetuwe is een gemeente met een aantal grote projecten. Voorbeelden hiervan zijn, het nieuwe gemeentehuis, Elst Centraal, centrumplan Heteren, N837 en centrumplan Elst. Grote projecten hebben de neiging duurder te worden, uit te lopen en aangepast of bijgesteld te worden. Voor de lokale politiek zijn die veranderingen soms al moeilijk te volgen, laat staan voor de betrokken inwoners. Dit heeft tot gevolg dat de werkelijkheid binnen de muren van het gemeentehuis

en dat van de burger uiteen loopt. De gemeente verliest daardoor soms het zicht op het perspectief dat de burgers hebben. Miscommunicatie is hiervan een belangrijk gevolg. De overheid is van ons allemaal. Zij is geen machine die draait wat wij als individuen vragen, geen ‘roept u maar’-democratie. GroenLinks wil een overheid die borg staat voor het publieke belang en de rechten van minderheden beschermt. Dat betekent dat de overheid de eindverantwoordelijkheid moet hebben voor de toegankelijkheid, de betaalbaarheid en de kwaliteit van belangrijke algemene voorzieningen, zoals zorg, nutsbedrijven, volkshuisvesting en openbaar vervoer. Concurrentie en private initiatieven op deze terreinen zijn wenselijk om de publieke sector kostenbewust en klantgericht te laten werken, maar privatisering en verzelfstandiging mogen geen doel op zich zijn. In ons ideaal staan betrokken burgers en een verantwoordelijke overheid samen garant voor een democratische en duurzame ontwikkeling van particuliere welvaart en publieke dienstverlening.

A. DEMOCRATISCHE PARTICIPATIE: BETREK DE BURGER GroenLinks wil dat het gemeentebestuur toegankelijk en transparant is. Duidelijk, streng en daadkrachtig als het nodig is, maar ook aanspreekbaar en open voor suggesties en kritiek. Burgers zijn niet alleen klant van de overheid, wij willen ook dat ze zich medeverantwoordelijk voelen voor het gemeentebeleid en dat ze vertrouwen hebben in het lokale bestuur. Daarom moet de gemeente durven experimenteren met nieuwe vormen van zeggenschap en inspraak. Een van de vormen daarin zijn de dorpsontwikkelplannen (DOPs) die in de kernen worden ontwikkeld. Zij vormen een prima werkwijze om de inwoners te betrekken bij hun eigen omgeving.


2.

3.

GroenLinks blijft zich inspannen voor een open bestuursstijl, waarbij burgers die bezwaren hebben tegen plannen serieus worden genomen en er geen zaken “ondershands” worden doorgedrukt. De gemeente betrekt de bewoners in een zo vroeg mogelijk stadium bij plannen voor de woon- en leefomgeving. Het gemeente bestuur geeft hierbij zo concreet mogelijk aan wat het doel is van het plan en welke ruimte er is voor invloed van bewoners. Dorpsontwikkelplannen (DOPs) vormen het uitgangspunt voor lokaal beleid in een kern, de gemeente kan slechts gemotiveerd en na


4.

5.

6.

raadpleging van betreffende dorpsraad afwijken van het dorpsontwikkelplan. Groenlinks staat achter het overheidsstreven om de regeldruk te verminderen, ook in onze gemeente. Maar als er regels zijn moeten die ook consequent worden gehandhaafd. Een correctief bindend referendum wordt mogelijk gemaakt. Een dergelijke volksraadpleging nadat de raad al een beslissing heeft genomen, draagt bij aan een zorgvuldige gemeentelijke besluitvorming. De GroenLinks-fractie in de gemeenteraad is altijd aanspreekbaar. Ze wil samenwerken met mensen en organisaties om urgente thema’s op de politieke agenda te zetten; GroenLinks steunt ze bij het realiseren van een groene, sociale, open en democratische gemeente.


GROEN WERKT NATUURLIJK BETROKKEN IN OVERBETUWE LOKAAL VERKIEZINGSPROGRAMMA OVERBETUWE OVERBETUWE.GROENLINKS.NL

Recommend Documents