Groene opportuniteiten
Eco-innovatie als motor voor groene economie De bouwsector wordt met rasse schreden groener. Die evolutie is deels ingegeven door verplichtingen vanuit Europa en onze eigen overheden, en deels vanuit het besef dat zuiniger met energie omspringen ook beter is voor onze portemonnee. Die verandering brengt opportuniteiten met zich mee. Producenten innoveren door te zoeken naar almaar zuinigere of milieuvriendelijkere oplossingen. Zo evolueert onze economie geleidelijk naar een groene economie met tal van nieuwe groene banen. Europa dat ons verplicht om (bijna-)energieneutraal te bouwen, strengere regelgevingen in eigen land, de almaar stijgende energieprijzen, ons groeiende milieu- en energiebewustzijn, … Tal van factoren hebben een niet te stoppen beweging naar een groenere bouw- en energiesector op gang gebracht. Technische innovatie Die beweging zien we op verschillende terreinen. Aannemers, architecten en studiebureaus scholen zich bij om helemaal mee te zijn in deze nieuwe evoluties en technieken. De opleidingen voor architecten en aannemers in spé spelen ook gerichter in op de nieuwe tendensen. Daarnaast is er het bedrijfsleven. Hier zijn de veranderingen een stimulator voor innovatie: producenten zoeken naar nieuwe materialen en technieken of methodes om ze anders en beter te gebruiken. Kijken we naar de hernieuwbare energieën, dan zijn het vandaag niet alleen meer de elektrische warmtepomp, zonneboiler en fotovoltaïsche panelen die de dienst uitmaken. Geleidelijk aan komen nieuwe en betere oplossingen op de markt. Zo maakt de aardgaswarmtepomp bijvoorbeeld zijn opwachting voor de particuliere markt. Fabrikanten zoeken onophoudend naar manieren om de klassieke condensatieketel nog zuiniger te laten werken of om energievriendelijker te koelen. Op dat laatste vlak zien we zelfs verschillende ontwikkelingen: enerzijds de adiabatische koeling, waarbij door middel van waterverneveling een groter koelend effect wordt bereikt. Anderzijds de adsorptiekoeling. Hoe contradictorisch het ook klinkt, via dit principe koelt men energiezuinig met behulp van de zon. Er komen dus meer nieuwe technieken die nog energievriendelijker zijn dan deze die we vandaag al kennen. Creatief met materialen Een andere piste waarop de eco-innovatie zich toespitst, is het materiaalgebruik. Groenere gebouwen zijn immers meer dan energievriendelijke gebouwen, ze houden ook rekening met de levenscyclus van de gebruikte materialen. Uit een studie van het Centre of Research for Energy Resources and Consumption – aan de universiteit van Zaragoza (Sp) – blijkt dat hier nog een enorm potentieel is voor
eco-innovatie. De studie wees onder meer uit dat lokaal ontgonnen materialen een betere keuze kunnen zijn dan de conventionele oplossingen. Ter illustratie; een gevelsteen uit lokaal ontgonnen klei en hernieuwbare producten zoals stro, hebben een lagere milieu-impact dan gevelstenen die op grote afstand van de bouwplaats zijn geproduceerd. De ecologische voetafdruk van cement kan dan weer gevoelig verkleind worden door het productieproces te verbeteren, bijvoorbeeld door nieuwe technieken met lagere productietemperaturen of het hergebruik van restwarmte. Een laatste aanbeveling tot eco-innovatie die de onderzoekers maken, is een beter hergebruik van materialen op het einde van hun levenscyclus. Ze moedigen daarom onderzoek aan naar gebouwstructuren die gedemonteerd kunnen worden in plaats van ze te slopen. Die werkwijze vergemakkelijkt het hergebruik van materialen zoals staal, aluminium, koper, glas en kunststof. Het recycleren van deze (secundaire) materialen vraagt veel minder energie en dus CO2-uitstoot dan hun primaire productie uit nieuwe grondstoffen. Groene banen Die inspanningen om te zoeken naar nieuwe materialen, ze te ontwikkelen en toe te passen brengen een heel nieuwe, groene economie op gang. Wereldwijd leven hoge verwachtingen over deze groene economie. In de VS is ze al goed voor 2 à 3 miljoen extra ‘groene’ jobs. Europa rekent op 410 000 bijkomende banen in de sector tegen 2020. Optimistische becijferingen voor ons eigen land maken gewag van 60 000 nieuwe groene jobs in de bouw en de energiesector bij het begin van de twenties. Vandaag is ook al heel duidelijk dat de groei van de groene economie gunstige gevolgen heeft voor de sociale economie. Sociale tewerkstellingsinitiatieven richten zich ook op de bouwsector en leveren specifieke diensten zoals het isoleren van hellende daken. Zo bieden ze mensen die moeilijk aan de slag kunnen op de reguliere arbeidsmarkt wel een duurzame tewerkstelling. In ons land is het aantal ondernemingen dat actief is binnen de groene sector op tien jaar tijd met 44% gestegen. Deze sector zag zijn omzetcijfer met 22% stijgen, terwijl de werkgelegenheid er met 40% op vooruit ging. In 2005 was de sector al goed voor 77.000 banen (bron: federale overheid) Stimulerende overheid1 Die groei wordt hoofdzakelijk gedreven door de eisen en verwachtingen van de markt. Maar ook de overheid heeft een belangrijke rol in deze groene evolutie. Wanneer een land of gewest een 1
Zie ook bijlage aan het einde van deze tekst : “aardverschuivingen in het premielandschap”
toonaangevende rol wil spelen op het vlak van groene economie, moet het daarin investeren. De drie Belgische gewesten hebben allen al initiatieven genomen om de groene economie te stimuleren. Vlaanderen zette in 2005 een competentiepool op die gewijd is aan milieu- en energietechnologieën: het Milieu- en energietechnologie Innovatie Platform (MIP) en hield in 2011 i-Cleantech Vlaanderen boven de doopvont. Deze vzw wil de milieutechnologische innovatie aanzwengelen. De Waalse regering ondersteunt verschillende onderzoeks- en bedrijfsinitiatieven, onder meer via Eco Construction CAP 2020, Tweed en Déchets. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tot slot beschikt over een Pool Milieutechnologieën, die Brusselse ondernemingen ondersteunt bij alle aspecten van milieubescherming. Kortom, de overheden trekken mee de kaart van de groene economie. En toch is niet iedereen even optimistisch. Sommigen zijn van mening dat al de tewerkstellingscijfers vertekend zijn. Het zouden niet allemaal nieuwe banen zijn, maar voor een belangrijk deel ook gaan om een verschuiving van bestaande jobs. Een andere kritiek is dat het om tot een groene economie te komen niet volstaat om windmolens en zonne-energie te promoten, maar dat een fundamentele economische verduurzaming nodig is. De politiek kan en mag dus nog verder gaan in zijn initiatieven. Zegen voor het milieu Los van het feit of er nog ruimte is voor politieke initiatieven, belooft de groene economie gunstige neveneffecten. Ieder succes dat we boeken in de ontwikkeling naar een zuinigere techniek of een minder belastend materiaal is winst voor het milieu en bijgevolg een zegen voor de maatschappij. Laten we tot slot wel niet vergeten dat energie slechts één onderdeel is van een bouwproject. Het esthetische en functionele verdienen ook hun aandacht.
Bijlage: Aardverschuiving in het premielandschap De inspanningen van overheden en producenten ten spijt, zijn het vaak nog altijd de financiële stimuli die de particuliere bouwer stimuleren om groene investeringen te doen. De begroting van de regering Di Rupo I heeft echter voor een aardverschuiving gezorgd in het bestaande premielandschap en de fiscale voordelen. Een overzicht:
Welke voordelen blijven? Federale overheid Investeringen in energiebesparende maatregelen die men wilde overdragen omdat het maximum in te brengen bedrag overschreden was, mag men nog altijd fiscaal in mindering brengen. Vlaamse overheid -
Vlaamse renovatiepremie
Brussels Hoofdstedelijk Gewest Heel wat premies en fiscale voordelen, uitgekeerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, blijven (zie lijst hieronder). Maar het gezinsinkomen van de aanvrager gaat een grotere rol spelen. Zo zullen gezinnen met een lager gezamenlijk inkomen meer subsidies krijgen dan gezinnen met een hoger belastbaar inkomen. Meer info: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Particuliers/Informer.aspx?id=11856 http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Particuliers/Informer.aspx?id=11856&langtype=20 60 Premies voor een energie-audit (50% factuurbedrag) Premies voor een haalbaarheidsstudie – energieontwerpstudie (50% factuurbedrag) Isolatiepremies voor energiezuinige woning (nieuwbouw passiefwoning, lage-energierenovatie, zeer-lage-energierenovatie en passieve renovatie) Premie voor dakisolatie Premie voor isolatie van buitenmuren Premie voor vloerisolatie Premie voor superisolerende beglazing Premie voor een groendak
-
Premie voor buitenzonwering Premie voor efficiënte mechanische ventilatie Premie voor condenserende verwarmingsketel, heteluchtblazer en luchtverhitter Premie voor gesloten doorstroomgasboiler Premie voor kamerthermostaat of thermostatische kraan Premie voor een warmtepomp Premie voor een zonneboiler Premie voor fotovoltaïsche zonnepanelen Premie voor een koelkast of diepvriezer met A++-label of een droogkast met A-label Premie voor toestellen die de energie-efficiëntie in een gebouw verbeteren Premie voor een warmtenetwerk Premie voor een warmtekrachtkoppeling Premie voor een verlichting en verlichtingsoptimalisatie
Wallonië -
Premie voor een infrarood audit Premie voor de bouw van een eengezinswoning Premie voor de bouw van een passiefwoning Premie voor de bouw van een appartement Premie voor een ventilatiesysteem met warmterecuperatie Premie voor een luchtdichtheidstest (blower door) Premie voor condenserende heteluchtverwarming en stralingsverwarming. Premie voor gascondensatieketels Premie voor verwarming op biomassa met automatische vulling Premie voor een verwarmingsnetwerk Premie voor warmtekrachtkoppeling Premie voor verwarming met warmtepompboiler Premie voor een energie audit Premie voor muurisolatie Premie voor dakisolatie Premie voor buitenzonwering Renovatiepremie voor huurders en eigenaren
-
NIEUW: Premie voor verwarming met zonneboiler
Welke voordelen veranderen? Federale overheid Verlaging van het fiscaal voordeel voor dakisolatie van 40 naar 30%. In 2013 verdwijnt het voordeel helemaal. De woonbonus – uitgaven voor de eigen woning – is nog maar voor 45% aftrekbaar (voorheen 50%). De intresten op lopende groene leningen kunnen vanaf 1 januari 2012 nog maar voor 30% fiscaal in mindering gebracht worden (voorheen 40%). Vlaamse overheid -
-
-
-
De Vlaamse netbeheerders zullen vanaf 2012 dezelfde premies uitkeren voor maatregelen zoals dakisolatie, zoldervloerisolatie, vloerisolatie, keldervloerisolatie, buitenmuurisolatie, hoogrendementsbeglazing (superisolerend dubbel glas), zonneboiler, elektrische en gaswarmtepompen. Kijk voor meer informatie op www.premiezoeker.be of www.energiesparen.be De premie voor het plaatsen van hoogrendementsglas wordt opgewaardeerd. Nieuwe huizen met een E-peil van E50 kunnen aanspraak maken op een subsidie van 1.400 euro. Daar komt 40 euro per E-peilpuntverbetering bij. Voor E40-woningen geven de netbeheerders 1.800 euro. Ook hier komt 40 euro bij per E-peilpuntverbetering. Voor energiezuinige nieuwbouwappartementen geldt een gelijkaardige regeling maar dan met iets minder hoge bedragen. Gaat het om een nieuwe woning die in de plaats komt van een oude (door afbraak en opbouw), zonder de grootte en de bestemming van het gebouw te veranderen, dan verdubbelt Vlaanderen de premies. De waarde van de groenestroomcertificaten blijft verder dalen. Fotovoltaïsche installaties die na 1 januari 2012 in gebruik genomen worden, hebben nog recht op groenestroomcertificaten met een waarde van 250 euro (per 1.000 kWh geproduceerde elektriciteit). Vanaf april 2012 zal dat nog 230 euro zijn en vanaf juli nog 210 euro. De premie voor vloer- en muurisolatie stijgt naar 6 euro/m², vanaf de eerste m². Ook daken van minder dan 40m² komen in aanmerking. Er ligt wel een grens op maximaal 120m².
Brussels Hoofdstedelijk Gewest Zie: ‘welke voordelen blijven’. Waalse overheid Premie voor de plaatsing van een warmtepompboiler en vervanging van enkele beglazing door hoogrendementsbeglazing toegevoegd.
Welke voordelen verdwijnen? Federale overheid -
Belastingvermindering voor het vervangen van een oude stookketel Belastingvermindering voor het plaatsen van superisolerend glas Belastingvermindering voor het plaatsen van een geothermische warmtepomp Belastingvermindering voor het plaatsen van een zonneboiler Belastingvermindering voor het plaatsen van fotovoltaïsche zonnepanelen Belastingvermindering voor het plaatsen van thermostaten of thermostaatkranen Belastingvermindering voor het uitvoeren van een energie-audit Belastingvermindering voor inbraak- of brandpreventie Belastingvermindering voor het onderhoud van een cv-ketel Belastingvermindering voor het bouwen van een lage energiewoning Belastingvermindering voor het bouwen van een passiefhuis Belastingvermindering voor het bouwen van een nulenergiewoning Belastingvermindering voor uitgaven voor het onderhoud en de restauratie van beschermde monumenten Belastingvermindering voor de renovatie van een sociale huurwoning De groene lening
Vlaamse Overheid -
Premie voor zonnewering Premie voor domotica Premie voor de plaatsing van een condensatieketel Premie voor de plaatsing van thermostatische kranen
Brussels Hoofdstedelijk Gewest -
Premie voor een bodemstudie Premie voor de nieuwbouw van een lage energiewoning
Waalse Overheid Geen
Welke nieuwe voordelen zijn er? De federale overheid heeft de bevoegdheid voor de steunmaatregelen voor energiebesparende en andere investeringen doorgeschoven naar de gewesten. Aangezien die verschuiving nog maar heel recent gebeurde, hebben de gewesten nog niet de kans gehad om initiatieven of beslissingen te nemen op dit vlak. De intenties zijn er alvast wel, maar veel zal in deze crisisperiode afhangen van de beschikbare middelen waarmee ieder gewest spaarzaam moet omspringen.
