Groene kaart voor Eersel. Winnaars. Sportplan Brabant Toegankelijk. Zicht op maatschappelijke ontwikkeling. December 2012

6

3

Kwetsbaar Diner

Creatief herbestemmen

7

Mobiliteit Land van Cuijck

8

Winnaars

Zicht op maatschappelijke ontwikkeling

11

December 2012

Marcel Douma van Staatsbosbeheer (rechts) en Harold Rusland genieten van het Laarzenpad in Castelré. Zet en Staatsbosbeheer pasten dit natuurpad aan voor mensen met een visuele beperking.

foto johan wouters

Sportplan Brabant Toegankelijk

Groene kaart voor Eersel ‘Het Sportplan Brabant Toegankelijk kwam in onze gemeente als geroepen,’ vertelt Wenda Wibbens, teamcoördinator Welzijn van de gemeente Eersel. ‘Het platform voor mensen met een beperking en de Wmo-raad vertelden ons dat er in het beleid te weinig rekening wordt gehouden met mensen met een beperking. Het aanbod van Zet en Sportservice Noord-Brabant sluit prachtig aan bij dit signaal.’ ‘Het doel van het Sportplan is om zoveel mogelijk mensen met een beperking in Brabant aan het sport te krijgen,’ vertelt Francis Meulendijks, projectleider van Zet. ‘Voor deelname hieraan ontvangt de gemeente Eersel van ons de groene kaart. Zij profileert zich namelijk met een actief sporten accommodatiebeleid. Dan heb je het

enerzijds over toegankelijke sportaccommodaties. En daarnaast moet je mensen natuurlijk goed informeren over die toegankelijkheid en over het gemeentelijk aanbod van aangepaste sport.’

Vervolg op pagina 2

GaZet december 2012 | 1

Vervolg voorpagina Toegankelijke accommodaties In Eersel is begonnen met het in kaart brengen van de toegankelijkheid van de 18 gemeentelijke sportaccommodaties, zowel voor binnen- als buitensport. De gemeente heeft naar aanleiding van die checks een rapportage ontvangen met aanbevelingen om de toegankelijkheid te verbeteren. Laurens van der Heijden, beleidsmedewerker sport van de gemeente Eersel, is tevreden: ‘Het is een gedegen rapport met verschillende eyeopeners op het gebied van toegankelijkheid. Het geeft ons een goed inzicht in de huidige stand van zaken. De aanbevelingen zullen we zeker meenemen bij het reguliere onderhoud of bij een verbouwing of vernieuwing van een accommodatie.’

Gemeenten die de intentieverklaring ondertekenden: Bergen op Zoom, Breda, Eersel, Gilze-Rijen, ’s-Hertogenbosch, Steenbergen, Veldhoven en Woudrichem

Toegankelijk sporten Naast de sportaccommodaties zijn alle sportverenigingen in Eersel benaderd met de vraag of zij hun activiteit (voor mensen met een beperking) willen aanmelden op de website sportenbeweegwijzer.nl. Zo kunnen mensen opzoeken bij welke vereniging zij kunnen sporten en of deze vereniging een voor hen toegankelijke accommodatie heeft. De informatie van deze website is gekoppeld aan toegankelijkbrabant.nl waar alle informatie uit de toegankelijkheidschecks is te vinden. Om toegankelijkheid niet alleen iets te laten zijn van de gemeente, wordt binnenkort bij sportondernemers, zoals sportschoolhouders, het belang en het rendement van investeren in toegankelijkheid onder de

aandacht gebracht. In de hoop dat ook zij hiermee aan de slag gaan. Stimuleren van sporten ‘Mensen goed informeren over de mogelijkheden is een belangrijke sleutel om mensen actief aan het sporten te krijgen. Maar om nog meer resultaat te boeken krijgt de gemeente extra ondersteuning bij het stimuleren van inactieven, ’ legt Hanneke Hilferink uit. Zij is projectleider vanuit Sportservice Noord-Brabant, dat gespecialiseerde trajecten aanbiedt. De gemeente Eersel gaat begin 2013 gebruik maken van deze sportstimulering. ‘Op initiatief van het platform voor mensen met een beperking (PMB) vindt er op dit moment een behoefteonderzoek plaats op het gebied van aangepast sporten,’ vertelt Wenda Wibbens. ‘Als de resultaten hiervan bekend zijn, willen we ingaan op het aanbod van Sportservice Noord-Brabant om mensen nog gerichter aan het sporten te krijgen.’

Wil uw gemeente ook de groene kaart ontvangen? Compleet met toegankelijkheidschecks; campagne voor bewoners en sportondernemers; BrabantSportMonitor die de effecten van toegankelijkheid toetst? Neem dan contact op met Francis Meulendijks, [email protected]

BrabantLab

‘Alleen loop je sneller, samen kom je verder’ De crisis houdt aan. De ene na de andere bezuinigingsmaatregel wordt afgekondigd. De verzorgingsstaat zoals wie die ooit kenden keert niet meer terug en de markt blijkt ook niet het wondermiddel te zijn. Het is tijd voor particuliere initiatieven van organisaties, burgers en ondernemers. Er zijn genoeg ideeën en er is genoeg energie, maar hoe boor je die aan? De provincie Limburg kwam met een nieuwe werkwijze: het LimburgLab. Breng verschillende partijen bij elkaar om na te denken over de oplossing van concrete vraagstukken. En zorg dan voor combinaties van partijen die elkaar niet snel dagelijks tegenkomen. Brabant nam het idee over, maar de ambitie was hoger: niet alleen samen denken over oplossingen, maar ook het vormen van coalities van partijen die daadwerkelijk aan de slag gaan. Leefbaarheid platteland De provincie Noord-Brabant nam het initiatief tot een eerste BrabantLab, samen met de vereniging kleine kernen noord-brabant (VKK) en verschillende provinciale netwerken, zoals de PG-raad, ‘t Heft en de BVWO. Zet zorgde voor de methodiek en begeleidde de meeste workshops. Op 17 novem-

ber verzamelden zich ruim honderd belangstellenden in MFA De Stuik in Vorstenbosch. Commissaris van de koningin Wim van de Donk trapte af met een gloedvol betoog over samenwerking en vertrouwen en deed daarmee het motto van de dag eer aan: ‘Alleen loop je sneller, samen kom je verder’. Vervolgens huldigde hij scheidend voorzitter van de VKK Wim van Lith met de provinciale Hertog Jan onderscheiding. Daarna legden dorpsraden in negen workshops een vraagstuk voor aan deelnemer, die hun ken-

foto Hans Ursem

nis, expertise en netwerk inzetten voor een lokale oplossing. Soms slaagde dat wonderwel. Zo gaat het dorpsoverleg Elsendorp-de Rips aan de slag met de aansluiting op het glasvezelnet, samen met ondernemers en het provinciale Breedbandfonds. Of de KBO Maarheeze, die hulp krijgt van de PG-raad en zorgvoorziening ‘Herberg Ranta Phei’ bij de planontwikkeling voor een ouderenhome. Er is meegedacht over de herbestemming van een historische boerderij in Ulvenhout, soms bleef de oogst beperkt tot advies, zoals bij de gewenste verjonging van de dorpsraad Vierlingsbeek. Een veelbelovend model De ervaringen zijn leerzaam, al zijn er nog niet veel lokale coalities aan de slag gegaan. Het mo-

del is interessant, maar dan moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Voor nieuwe ideeën moet je zorgen voor een spannend mix van deelnemers en een goed geformuleerde, uitdagende vraag. Voor een actief vervolg moet er ook voldoende lokale betrokkenheid in de workshop aanwezig zijn. Hoe dan ook, BrabantLab is een veelbelovend initiatief.

Meer informatie bij Egi Pellemans, [email protected]

Oefenruimte gezocht Makelpunt gevonden Een Makelpunt brengt vraag en aanbod van huisvesting voor maatschappelijke activiteiten bij elkaar. Met een Makelpunt heeft u uw maatschappelijk vastgoed in kaart. Kunt u weloverwogen besluiten om wel of geen nieuwe mfa te bouwen, vergroot u de bruikbaarheid van bestaande panden en zorgt u voor een goede mix van activiteiten in een pand. Meer weten over het Makelpunt? Zet 013- 54 41 440, [email protected] 2 | GaZet december 2012

Studenten NHTV maken kennis met toegankelijkheid

Zet maakte 28 studenten van de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer (NHTV) wegwijs in het thema toegankelijkheid. Naast praten bestond het programma op 22 oktober 2012 vooral uit doen. Twee trainers van Zet, voor de gelegenheid versterkt met een blinde vrijwilliger, lieten de aanstaande beleidsmakers zélf toegankelijkheid ervaren.

De blinde Ad Huijben zorgde voor velen voor een eerste contact met iemand waarvoor toegankelijkheid een noodzaak is. ‘Dat was voor mij het beste onderdeel van deze verder ook prima training,’ vertelde een student. ‘Je kon aan Ad alles vragen. Dat maakte grote indruk. Daarnaast bracht hij het ook nog eens geweldig leuk over op de groep.’ Coördinator Margreeth Toonen zag het glimlachend aan. ‘Dit is de tweede keer dat we met Zet een dergelijke dag organiseren. Verleden jaar waren we al positief over de werkwijze, maar misten we toch een voor de studenten noodzakelijke verdiepingsslag. Die zat er dit jaar goed in, zonder dat het ten koste is gegaan van de andere praktische oefeningen. Met een uurtje extra hebben we nu de training zoals we die voor ogen hadden.’ Dubbele check De extra dimensie die de trainers Anita van Leeuwen en Wouter Schelvis aanreikten zat in drie aspecten. Ten eerste is er in vergelijking met vorig jaar meer ingezoomd op sociale toegankelijkheid. Dit onderdeel rond bejegening van gasten of klanten werd gegeven nadat de studenten in twee groepen kennis hadden gemaakt met fysieke toegankelijkheid. Gewapend met rolmaat en checklist is de groepsaccommodatie De Nieuwe Erf in Diessen in kaart gebracht. Nadat ook de theoretische onderwerpen ‘zorgtoerisme’ en ‘economisch rendement van toegankelijkheid’ waren besproken,

is de accommodatie nogmaals bekeken. Dit keer in twee groepen: de ‘blinden’ en de ‘rolstoelers’. Zo konden zij met behulp van hulpmiddelen - brillen, taststokken, rolstoelen, krukken - letterlijk aan den lijve de toegankelijkheid ervaren. Toegankelijke toekomst Uit de evaluatie bleek dat vooral de thema’s voor de toekomst ‘zorgtoerisme’ en ‘economisch rendement’ goed waren ontvangen. De combinatie met gesprekken met de vrijwilliger en de gepaste lol van het zelf ervaren van (on)toegankelijkheid leverden goede scores op. Anita van Leeuwen was na afloop ook tevreden over deze training. ‘Het is geweldig leuk om een dergelijke groep op deze wijze iets bij te brengen. Het zou een vast onderdeel van het lesprogramma moeten zijn. Dit zijn immers de beleidsmakers van de toekomst en die kunnen deze informatie goed gebruiken als ze na hun studie in de toeristische wereld aan het werk gaan.’

Meer informatie bij Wouter Schelvis, [email protected]

Makelpunten leven

‘Van dit soort plekken moeten wij het hebben’ Er bestaat een landelijk netwerk Lokale Makelpunten voor het delen van kennis, ervaringen en oplossingen voor het beter benutten van beschikbaar vastgoed voor maatschappelijke doelstellingen. Geïnteresseerde partijen worden nadrukkelijk uitgenodigd zich hierbij aan te sluiten. Daarom organiseerden Zet en Bouwstenen voor Sociaal een informatiebijeenkomst op 24 oktober 2012 in Hall of Fame Tilburg. Deze hal van de voormalige NS-werkplaats is voor Tilburgse jongeren. Een treffend voorbeeld van creatief herbestemmen. Uit onderzoek blijkt dat er in Nederland genoeg vastgoed is. Eerder te veel dan te weinig. De gemiddelde kwaliteit is matig en veel ruimten zijn oud en aan vervanging toe. De effectieve bezetting is bedroevend en veel staat leeg. Onder meer gemeenten krijgen regelmatig de vraag of zij een geschikte ruimte weten voor verhuur, bijvoorbeeld van de voedselbank of Humanitas. Per verzoek wordt vervolgens bekeken of er een ruimte beschikbaar is, iets wat veel tijd kost als er geen totaaloverzicht is van het aanbod aan ruimten. Dat kan veel efficiënter door het koppelen van vraag en aanbod op één centraal punt en dit te professionaliseren. Zo ontstond het idee van een Makelpunt ontstaan. Een lokaal Makelpunt heeft naast kostenbesparing en het genereren van extra inkomsten nog andere voordelen. Zo draagt het bij aan het versterken van de sociale infrastructuur: het verbetert de

leefbaarheid en de levendigheid. En het verschaft waardevolle managementinformatie. Kritische succesfactoren Bij het opzetten van een Makelpunt moet je kijken naar activiteiten, verhuurders en soorten dienstverlening. Denk bij dat laatste aan praktische zaken zoals huurcontracten, subsidiemogelijkheden en vergunningen. Verder is advisering mogelijk over (ver-)bouwen en de toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Ga op zoek naar geschikte partners en benoem hun rol en positie. De opzet moet bedrijfsmatig zijn met voldoende omvang (aanbod) en naamsbekendheid. Voor dit alles is een gedegen plan van aanpak inclusief een

PR-strategie noodzakelijk. Uit eerdere ervaringen blijkt dat een ondernemende kwartiermaker een duidelijke meerwaarde heeft. Een website met database zoals Funda geeft snel en goed inzicht. Herbestemmen met creativiteit Het Makelpunt Utrecht timmert al enkele jaren succesvol aan de weg. Bij de gemeente is men doordrongen van de vele leegstand. Door de crisis zal die alleen nog maar toenemen. De crisis kun je zien als gevaar maar ook als kans en bron van inspiratie! Je moet durven en heel vraaggericht denken in mogelijkheden voor verrassende locaties. Onder meer startende ondernemers zijn daar blij mee. Door aan (tijdelijke) accommodaties

maatschappelijke activiteiten te koppelen, levert het Makelpunt in Utrecht een concrete bijdrage aan de beleidsdoelstellingen op de terreinen welzijn, zorg, cultuur. En is het uit economisch oogpunt zeer zeker interessant. De gemeente heeft een onafhankelijke positie en bedient met het Makelpunt de niet-reguliere vastgoedmarkt. Zij concurreert dus niet met gangbare makelaars.

Meer informatie bij Kamieke van de Riet, [email protected]


Traject Stop ! Ouderenmishandeling

‘Het maakt ons sterker en veiliger’ Zet trainde alle 300 medewerkers van Servicecentrum Het Laar in Tilburg in het herkennen van en het adequaat handelen bij ouderenmishandeling. En hielp vervolgens bij het opstellen van een borgingsplan. Zorgmanager Rens de Haas: ‘Het heeft ons bewuster gemaakt, zeker in teamverband is het veel bespreekbaarder geworden.’

Het Laar noemt zichzelf geen zorgen verpleegtehuis, maar een Servicecentrum met een stijlvolle, bruisende en verzorgde uitstraling. De mensen moeten er aangenaam kunnen wonen en zorg is daarbij ondersteunend. Rens de Haas: ‘Tot voor kort speelde ouderenmishandeling niet echt. We hadden er in ieder geval geen protocol voor. Wel kent Het Laar een algemene incidentenmeldingsprocedure. We wisten dat er een verplichte Meldcode aan zat te komen en Zet belde ons eind vorig jaar met een aanbod’. De Wet Meldcode van begin 2012 verplicht zorginstellingen tot de aanpak van ouderenmishandeling, vergezeld van een protocol in de vorm van een vijfstappenplan. De pleger kan een familielid, vriend of de zorgprofessional zijn. Zet biedt in nauw overleg met de instelling een compleet traject aan met protocolontwikkeling, implementatie, scholing en borging.

Training met impact Rens de Haas was deelnemer aan het programma. ‘We begonnen met een training voor álle hoofden van diensten, van keuken en horeca tot technische en facilitaire dienst en zorg. Daarna kwamen alle uitvoerders aan de beurt. Hoe kun je adequaat reageren volgens het vijfstappenplan? Het draait uiteindelijk om je bewust zijn, het signaleren en het handelen volgens een protocol. Zet heeft het hele traject samen met ons vlot op de rails gezet. De trainingen waren inhoudelijk goed, interactief en op sommige momenten ook heftig en confronterend. Naast financiële ondersteuning door het Steunpunt Huiselijk Geweld kwam een medewerker vertellen wat zij voor Het Laar kunnen betekenen. Het programma heeft zeker aan het bewustwordingsproces bijgedragen. Zo kijk ikzelf nu anders naar de organisatie, ben ik er meer alert op of er misschien niet meer aan de hand is bij een incident. Het is gemakkelijk dat er dankzij die Wet Meldcode een stappenplan wordt aangeboden. Wel moet de procedure passen in onze visie en bij onze organisatie. Dat is goed gelukt.’ Heldere rol medewerkers En wat heeft het traject opgeleverd? Het frappante is dat bij Het Laar geen enkele melding binnenkwam sinds de invoering van het vijfstappenplan. ‘We moeten het gehele traject nog evalueren met

Zet, maar het feit dat er geen meldingen binnenkomen vind ik op zich niet negatief. Stel dat we sinds de trainingen veel klachten hadden gekregen, dan deden we in het verleden toch iets niet goed. We zijn aan de andere kant pas een half jaar bezig. Stop Ouderenmishandeling is nu in ieder geval geborgd. We weten het Steunpunt Huiselijk Geweld te vinden. En we ondernemen in het kader van preventie zelf ook de nodige stappen. Zo kennen we al jaren een lotgenotengroep, betrekken we de cliëntenraad er nadrukkelijk bij en krijgt het personeel een training ongewenst gedrag en leren ze omgaan met moeilijk gedrag. Dan heb je die Meldcode minder nodig.’ Het bovenstaande traject aanpak ouderenmishandeling en implementatie Wet Meldcode is succesvol: Zet maakte tot op heden voor zeven instellingen een protocol en verzorgde een scholing voor negen instellingen. In totaal bereiken we daarmee vooralsnog 2235 professionals in de zorg.

Meer informatie bij Carla Klerks, [email protected]

Brabantse Raad voor de Informele Zorg

NetWerk in beeld

De Brabantse Raad voor de Informele Zorg (BRIZ) behartigt samen met de Regionale Platforms de belangen van de mantelzorgers in Noord-Brabant.

1 miljoen jongeren Zet werkt aan een sterke Brabantse sociale infrastructuur en verzorgt voor een groot aantal provinciale netwerken bestuursondersteuning, inhoudelijke expertise, projectontwikkeling, training en praktische adviezen.

Mantelzorg is niet meer weg te denken uit de samenleving. Een steeds groter beroep wordt gedaan op mantelzorg. Van de huidige kinderen tussen 0 en 18 jaar zal 1 miljoen ergens in hun jeugd mantelzorger zijn. Dat is voor velen onbekend. Zo zijn scholen zich nauwelijks bewust van het bestaan van jonge mantelzorgers. De BRIZ maakt zich zorgen en voert daarom een x bewustwordingscampagne rond dit thema. Samen met Zet organiseert zij een prijsvraag onder jongeren om in beeld te brengen wat het betekent om jonge mantelzorger te zijn. Zo brengt BRIZ het thema breed onder de aandacht. Het verhaal van Fatima Fatima groeit op als oudste dochter in een groot Nederlands-Marokkaans gezin. Op jonge leeftijd wordt ze geconfronteerd met een zieke vader. Vanaf haar veertiende wordt ze veelvuldig ingeschakeld in de zorg voor hem. Puberen is er niet meer bij en tijd voor leuke dingen met vriendinnen is schaars. Al snel hoort ze er niet meer bij. Ze doet wat van haar gevraagd wordt, ze ziet het als zorgplicht. Immers, de Marokkaanse cultuur vraagt dat kinderen zo lang het nodig is voor hun ouders zorgen. Enkele jaren geleden kon ze de zorg niet meer aan en zocht ze hulp. Ook haar studie leed eronder.

4 | GaZet december 2012

Fatima ziet voor- en nadelen van deze periode. Ze ontwikkelde een stevige band met haar moeder en ze was al jong zelfstandig. Echter, contact met leeftijdgenoten is nog steeds moeilijk. De verhouding met haar vader is niet zoals het zou moeten. Praten met de buitenwereld over haar mantelzorgtaak was nagenoeg onmogelijk. De omgeving is niet geïnteresseerd, of neemt het niet serieus. Professionals besteden geen of nauwelijks aandacht aan haar.

niet kunnen omgaan met de thuissituatie van Anne. Niemand, ook geen professional, vraagt hoe het met Anne gaat.

Het verhaal van Anne Anne komt uit een groot gezin. Haar moeder lijdt aan een ernstige chronische psychiatrische aandoening. Thuisverpleging en opname in een kliniek wisselen elkaar af. Anne’s vader is vanwege zijn werk alleen in de weekenden thuis. De oudere zus van Anne heeft steeds de verzorging van de moeder op zich genomen, tot ze gaat samenwonen. De zorg voor haar moeder komt vanaf dan volledig bij Anne te liggen. Lichamelijk verzorging, zorg voor de huishouding, zorg voor de financiën, zorg voor de contacten met de buitenwereld en zoveel meer. De aard van de ziekte van Anne’s moeder zorgt voor veel onbegrip, zaken blijven onbesproken: een taboe is gecreëerd. Anne kent geen puberteit en school goed volgen lukt niet. Vrienden en vriendinnen haken af als ze weten dat haar moeder ziek is. Vriendjes haken af omdat ze

Harri Aarts en Herman Wijdeven, BRIZ

En zo zijn er duizenden voorbeelden. Zorgen zullen ze houden, bijvoorbeeld over de naderende financiële veranderingen en bezuinigingen in de zorg. Deze twee vrouwen zijn desondanks positief over de toekomst, beiden studeren en zien een carrière tegemoet.

Deurne4all Hoe krijg je toegankelijkheid ‘tussen de oren’? Deurne4all, een initiatief van Zet en de Stichting Welzijn Deurne, deed dat middels een wijkscan en een vragenlijst. Met concrete aanbevelingen als resultaat. De samenwerkende instellingen in de projectgroep werken inmiddels aan de toegankelijkheid binnen de eigen organisatie. Wijkscan: het lopen van een schouw De projectgroep Deurne4all koos voor een schouw in de wijk de Koolhof: een redelijk gemiddelde wijk die veel voorkomt in met Deurne vergelijkbare gemeenten. In deze schouw is vooral de fysieke toegankelijkheid van de openbare ruimte in kaart gebracht. De wijkscangroep, de projectleider en een bouwkundige van Zet liepen door de wijk en constateerden knel- en verbeterpunten. Vervolgens bevroeg men bestaande groepen over de bevindingen van de schouw aan de hand van stellingen en foto’s. Al die punten kwamen ter sprake in de wijkscangroep en de projectgroep. Enkele voorbeelden: wat de trottoirs betreft is het voor rolstoelgebruikers, mensen met een kinderwagen etc. vaak lastig om zich te verplaatsen. Men mist bankjes in de Koolhof. Er zijn nauwelijks informatievoorzieningen in de wijk voor blinde mensen of mensen die slecht zien. Concrete zaken

waar de gemeente en de projectpartners mee aan de slag kunnen. Wijkscan: het afnemen van vragenlijsten In de vragenlijst stond de beleving van wijkbewoners van de sociale toegankelijkheid en de toegankelijke communicatie centraal. Leden van de wijkscangroep en de projectleider namen de enquêtes af tijdens reguliere activiteiten en op een druk punt in het winkelcentrum. 99 Wijkbewoners deden mee aan het invullen van de vragenlijst. Bij sociale toegankelijkheid ging het over hoe wijkbewoners met elkaar omgaan. Nagenoeg iedereen (97 personen) voelt zich thuis in de Koolhof. Men is over het algemeen bereid om iets voor een ander te doen. En wat betreft toegankelijke communicatie: bereikt de informatie de wijkbewoners en is deze begrijpelijk? Met de meeste wijkactiviteiten (be-

Toegankelijke blik op Deurne met

van een nieuwe folder of website. Zet adviseert en ondersteunt de samenwerkingspartners hierbij. ORO, een woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking, wil advies over hun website.

halve jeugdactiviteiten) zijn de bewoners onbekend. ‘Van horen zeggen’ vormt een belangrijke informatiebron. De digitale wijkkrant is nagenoeg onbekend. Al deze bevindingen zijn teruggekoppeld. Met het toegankelijker maken van de communicatie over wijkactiviteiten valt een slag te winnen. De partners namen het initiatief tot een gezamenlijk spreekuur, om zo de communicatie over activiteiten en aanbod te verbeteren. Instellingen vergroten toegankelijkheid Het concept van de Toegankelijke Stad is er ook op gericht dat instellingen zélf aan de slag gaan met toegankelijkheid. Contactpersonen hebben zitting in de projectgroep en koppelen de resultaten intern terug. Zo borg je dat in de toekomst toegankelijkheid ‘tussen de oren’ zit. Bijvoorbeeld bij een renovatie van een pand en bij het maken

MEE Zuidoost Brabant biedt voor het vergroten van de bewustwording haar medewerkers een workshop aan over de drie pijlers van toegankelijkheid: fysiek, sociaal en communicatie. GGZ Oost Brabant wil haar folders bekeken hebben en overweegt de workshop over de drie pijlers. Zorgboog laat twee panden checken en haar folders beoordelen. Savant Zorg wil een advies over hun website. Woningcorporatie Bergopwaarts laat hun brieven en folders op toegankelijke communicatie checken. Inmiddels zijn twee van hun panden aangepast, onder meer met glasmarkeringen en een betere bewegwijzering. Meer informatie bij Marisca Boer, [email protected]

Loon op Zand De gemeente Loon op Zand biedt gratis toegankelijkheidschecks door Zet aan. Zij roept ondernemers op daar gebruik van te maken. De beloning voor deelname is een vermelding op toegankelijkbrabant.nl. Er is een Nieuwsbrief verschenen met daarin reacties van de gemeente en het gehandicaptenplatform. Wethouder Ruud van Eijkeren: ‘Iedereen is welkom in onze drempelvrije gemeente. Wij willen niet alleen bekend staan om onze maat-

schappelijk verantwoorde activiteiten. Wij zijn ook gebaat bij een economische impuls. En via de link naar toegankelijkbrabant.nl laten we zien dat iedereen bij ons welkom is. Het kan niet anders of we stijgen daarmee weer een stukje op de lijst

van gewilde toeristische bestemming.’ Dat het gehandicaptenplatform vanaf de start betrokken is bij het project stemt vrijwilligster Joke Bekers tevreden. ‘Het sluit naadloos aan bij onze doelstelling, dat iedereen gewoon overal aan mee moet kunnen doen. We zijn erg trots op Ons Café in Kaatsheuvel. Mede door onze adviezen is

daar een aangepaste toiletgroep gekomen. Het zou fantastisch zijn als we via dit project vooral de informatie over toegankelijkheid goed kunnen verkopen naar buiten. Wij blijven graag sterk betrokken, vooral omdat ook wij het thema toerisme en recreatie belangrijk vinden.’ Meer informatie bij Wouter Schelvis, [email protected]

Toegankelijke stad

Steenbergen Zet stelde ‘Tien Tips Toegankelijkheid voor iedereen’ op voor ondernemers in Steenbergen. Ze staan op een sticker, die in december zal worden uitgereikt aan ondernemingen die gecheckt zijn op toegankelijkheid. Tegelijkertijd ontvangen de deelnemende ondernemers een persoonlijke advieskaart met daarop adviezen en verbeterpunten, bijvoorbeeld over parkeermogelijkheden, looproutes en de entree van hun zaak.

Inmiddels is de herinrichting van de Markt vrijwel gereed, mede op basis van advies van Zet. Na het plaatsen van nieuwe lichtmasten, bomen en banieren is de Markt officieel opgeleverd. Meer informatie bij Ingrid Dam, [email protected]

Nieuwe website ToegankelijkBrabant.nl

Meer klanten naar uw attractiepark, sportcentrum, museum of horecagelegenheid. Dat kan. Een toegankelijke gelegenheid is voor een breed publiek aantrekkelijk. Kun je met een rolstoel naar binnen, dan kan dat met de kinderwagen ook. Maar wat kost het en wat levert het op? Onze adviseurs loodsen u door het woud van mogelijkheden en het rekenmodel OmZetXL berekent uw rendement. Vraag het Jan Geurts, (013) 544 14 40 of mail naar: [email protected]


foto johan wouters

Thematisch tafelen is smaakmaker voor Zet

Kwetsbaar Diner Na het Toegankelijk Diner organiseerde Zet bijna een jaar later op 1 november opnieuw een themadiner. Ditmaal over werk en meedoen. Professionals die betrokken zijn bij mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt waren uitgenodigd. Zij kregen gezelschap van cliënten van zorgtheater Raakveld. De veertig eters waren na het toetje eensgezind in hun oordeel: dit is een geweldige vorm van inhoudelijk netwerken. Stichting Raakveld biedt creatieve dagbesteding voor mensen met en zonder beperking. Hun werkplaats Het Duvelhok is een pand uit de textielgeschiedenis van Tilburg en was voor de gelegenheid omgebouwd tot restaurant. ‘Koken

is voor onze cliënten niet nieuw. Iedere week eten hier mensen aan een lange tafel in wat we dan Restaurant de Halve Gare noemen’, aldus gastheer Zjef Naaijkens. Enkele cliënten toonden tussen de gangen door hun talenten met levensliederen en rap. Het hoofdmenu bestond uit ‘In de frut gedraaide typen met stevige knapen en breekbare stukken’. Onder leiding van Richard Engelfriet discussieerde men tijdens de gerechten aan de hand van stellingen. Omslag creëren In tijden van crisis, bezuinigingen en veranderende wetgeving op terrein van werkgelegenheid en inkomen is het dé tijd om creatief met alle partijen na te denken over de bijdragen van meer kwets-

bare burgers, het zogenaamde meedoen. Dit past in de omslag van ‘niet kunnen’ en buitengesloten worden naar de focus op meedoen, participeren, bijdragen naar vermogen én het creëren van kansen en toekomstperspectief. Het gaat hierbij om mensen met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt. En dat zijn niet alleen mensen met een lastig lichaam, een verstandelijke beperking of uitkeringsgerechtigden. Ondanks het uitstel van de Wet werk naar vermogen, de versobering van de AWBZ en de veranderingen in de Jeugdzorg is er de noodzaak tot heroriëntatie op arbeid, arbeidskapitaal en meedoen. We moeten af vanuit het aanbodgerichte, specifiek doelgerichte denken naar het denken, waarbij ook de ondernemer en diens vraag (cq. het werk) als vertrekpunt geldt. Het maakt daarbij niet uit tot welke doelgroep iemand hoort. Win-win zoeken De uitkomsten van de gesprekken hadden een algemeen karakter: kijken naar talenten; denken in mogelijkheden en kansen; passend werk; mét cliënten praten en niet óver cliënten. En: geluk hoeft niet gelijk te zijn aan werk, werk, werk. Het zou mooi zijn wanneer budgetten worden samengevoegd en niet langer vanuit organisaties wordt gedacht. De werkgevers zijn natuurlijk ook nodig, naast bevlogen types als de mensen van Raakveld. Een goed gesprek tijdens een voortreffelijke maaltijd. Het leverde aan tafel mooie discussies op, maar wellicht nog belangrijker een serie nieuwe bondgenoten. Deze dinerformule is daarvoor een schot in de roos.

Meer informatie bij Yvonne Thomassen, [email protected]


Training leidinggeven

‘Door het programma kijk je in dezelfde spiegel’ Zet gaf een training voor acht leidinggevenden van vier welzijnsinstellingen, die dicht bij de uitvoering staan, zijn doorgegroeid of pas kort als leidinggevende werkzaam zijn. Elly Brocken en Annie Rijkers namen deel en waren aangenaam verrast. Ze kregen handvatten voor het ontwikkelen van leiderschap: jezelf en je positie beter leren kennen.

De training bestond uit vier inhoudelijke en praktische modules en een terugkombijeenkomst. Indien nodig was er een externe deskundige aanwezig. Met elke deelnemer vond een intakegesprek plaats om de persoonlijke leerdoelen in beeld te krijgen. En om te kijken of er mensen bij waren die elkaar konden aanvullen. Na de training bestaat de mogelijkheid een intervisietraject te volgen.

maar het is veel beter om een structuur te hebben. Je kunt zaken dan veel beter benoemen, alles in een kader stellen. Als je nieuw bent in een functie kun je wel op de hoogte zijn van de inhoud, maar het sturen op processen is andere koek.’ Aan de ene kant wil je dat welzijnswerkers zelfsturend zijn en aan de andere kant moet je hen leiding geven.

Spiegel Elly Brocken werkt bij Welzijn Best Oirschot en greep de training aan om zich als teamleider verder te ontwikkelen. ‘Je kunt je spiegelen aan de andere cursisten en elkaar zo vooruit helpen.’ Wie effectief leiding wil geven zal eerst in staat moeten zijn zichzelf te leiden. Ze vond de training een openbaring. ‘Vaak reageer je vanuit emoties,

Elly Brocken: ‘Gezien alle ontwikkelingen wordt de noodzaak om kwaliteit te leveren alleen maar groter. Hoe kan het werk effectiever? Wij komen uit een tijd dat we verwend waren. Er kan best bezuinigd worden. Door goede resultaten en vertrouwen ben je trots op je werk. Dat komt de medewerker, de organisatie en uiteindelijk de klant ten goede.’

Maatje Annie Rijkers is teamleider van het bedrijfsbureau van Stichting Paladijn, organisatie voor welzijn in Valkenswaard. ‘De meerwaarde van de training was dat het ook voor mijn functie zinvol was en niet alleen voor leidinggevenden sociaal cultureel werk. Uit de intake werd duidelijk dat er op mijn vakgebied een gelijkgestemde deelnam aan de training. Zij werd mijn maatje. Wij kunnen iets voor elkaar betekenen, nu en in de toekomst.’

om met weerstand en communiceer je het beste in zo’n situatie?’ Annie Rijkers vond de training een opfrisser. ‘Ons werk bestaat uit communiceren en nog eens communiceren. Je moet helder overkomen. Intern doen we dat niet altijd, extern letten we daar beter op. Wij moeten als leidinggevenden natuurlijk het goede voorbeeld geven. We moeten de eigen kracht van de medewerkers meer benutten.’

Van verschillende stijlen in leidinggeven is zij zich meer bewust geworden. ‘Welke leiderschapsstijl past bij welke situatie en welke vaardigheden heb je daarbij nodig? Per persoon, per situatie kan leidinggeven verschillen. Hoe zit het met het zelfsturend zijn van mijn medewerkers? Hoe ga je

Meer informatie bij Anita van Leeuwen, [email protected]

Op woensdag 12 december reikte Zet de BrabantZetOpenPrijs 2012 uit. Drie organisaties vielen in de prijzen. Zij zetten zich op een bijzondere manier in voor het verbeteren van de toegankelijkheid en versterken zo het ‘meedoen’ van iedereen.

Winnaars Theater Tiuri

Outdoor Laarbeek

De Ontvang

In Breda en Roosendaal stimuleert theaterwerkplaats Tiuri mensen met een beperking om hun talenten te ontwikkelen met theater. Onder professionele begeleiding zetten zij producties op de planken. Het kan daarbij gaan zowel om dagbesteding als om vrijetijdsbesteding. De locaties van Tiuri zijn getoetst op fysieke toegankelijkheid, iedereen moet immers binnen kunnen komen. De voorstellingen zijn een goede vorm van sociale toegankelijkheid: de talenten van mensen met een beperking worden zichtbaar in de samenleving. www.theatertiuri.nl

Outdoor Laarbeek organiseert activiteiten en arrangementen voor mensen met en mensen zonder beperking. Met hun opzet zijn zij uniek in Nederland. Zij bouwden twee toegankelijke hoogteparcours op hoogte, geschikt voor zowel valide als minder valide deelnemers. Zo vind je er onder meer een klimparcours, een reuzenzwaai, tokkelbanen en rolstoel abseilwanden. Waar nodig wordt hulp en ondersteuning geboden. Outdoor Laarbeek benadrukt het belang van samen doen. Hun activiteiten zijn voor iedereen spannend. www.outdoorlaarbeek.nl

De bewoners van Vierlingsbeek lieten het niet gebeuren dat de bibliotheek ging sluiten. Zij namen zelf het heft in handen om er een bruisende ontmoetingsplek van te maken. Eén van de initiatieven is De Ontvang. Elke zaterdagochtend om de twee weken is er speciale aandacht voor kinderen met een beperking - lichamelijk, geestelijk of sociaal. Onder professionele begeleiding staan spelletjes, knutselen of een excursie op het programma. De Ontvang is in de opstartfase en moet uitgroeien tot een laagdrempelige activiteit voor álle kinderen. www.bibliobeek.nl

Huis der kunsten voor mensen met een beperking

Iedereen kiest zijn eigen uitdaging

Een welkom plekje waar kinderen zichzelf kunnen zijn


Zet onderzoekt zorgboerderijen

Ondernemers ingebed in het dorpsleven De provincie Noord-Brabant heeft 143 zorgboerderijen. De vormen van zorg zijn dagbesteding, werken, arbeidstoeleiding, wonen of logeeropvang voor een zeer diverse groep cliënten. De zorgboeren hebben te maken met ontwikkelingen, waaronder de transitie van de AWBZ naar de Wmo. De overheid doet een steeds groter beroep op haar burgers. Kleine kernen zien voorzieningen verdwijnen. Hoe kunnen zorgboeren hier op inspelen? En samen met gemeente en inwoners een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van dorp of kern? Alle reden voor Zet om de partijen te bevragen. Op basis van een literatuurscan inventariseerde Zet eerst de basisfuncties leefbaarheid die van belang zijn voor een gemeente en haar inwoners. En wat de mogelijkheden van de zorgboeren zijn om hieraan een bijdrage te leveren. Vervolgens zijn de betrokken partijen bevraagd: zorgboeren, gemeenten en maatschappelijke organisaties die werken voor en met cliënten van de zorgboerderijen. Gedurende dit traject ontstond contact met de ‘gewestelijke klankbordgroep landbouw en zorg’ van de ZLTO. Een gezamenlijke presentatie volgt binnenkort.

Zorgboeren Uit de interviews met de zorgboeren blijkt hun grote bijdrage aan de leefbaarheid. Allereerst natuurlijk het bieden van zorg aan mensen uit de directe omgeving. Verder zorgen ze voor een economische verbinding door de afname van lokale diensten en producten. Zij zijn goed in educatieve en recreatieve activiteiten en bieden werk - vrijwillig en betaald. Zorgboeren zijn echte ondernemers en worden steeds professioneler, bijvoorbeeld met een eigen kwaliteitscertificaat. De meeste zorgboeren hebben contacten met

foto RSZK, De Ganzestart in Hapert

de gemeente vooral vanwege de bedrijfsvoering. Door de transitie AWBZ-Wmo krijgen zij meer met de gemeente te maken in verband met de financiering van de dagopvang en begeleiding van hun cliënten. Gemeenten De geïnterviewde gemeenten Oosterhout, Haaren, Deurne, Oss, Boxmeer en Tilburg zien de zorgboerderijen vooral als een voorziening waar bewoners met een zorgvraag dagbesteding en/ of dagverzorging krijgen. Zorgboerderijen zijn in beeld als het gaat om de transitie AWBZ-Wmo. Gemeenten hebben geen specifieke verwachtingen over de bijdrage van de boeren aan leefbaarheid. Zorgboeren kunnen een faciliterende rol vervullen als het gaat om leefbaarheid. Enkele ambtenaren geven aan dat zorgboeren te veel intern gericht zijn.

Slim Zelfstandig

passingen een positieve bijdrage kunnen leveren aan de gebruikers. Technologische (zorg)toepassingen bieden verschillende voordelen en mogelijkheden. De inzet van zorgtechnologie, maar ook van huis-, tuin- en keukentechnologie, vormt een

Meer informatie bij Ingrid Dam, [email protected] van de film het gesprek aangegaan over gevoel en ideeën bij deze ontwikkelingen, er vonden stevige discussies plaats. Uit deze gesprekken kwam in het begin de angst voor het onbekende en het onpersoonlijke naar boven. Niet veel later deelde de zaal positieve ervaringen met elkaar en vond er bewustwording plaats. Men durfde meer naar de toekomst te kijken en was bereid zich nader te laten informeren over de technische mogelijkheden.

Zet en de Brabantse Raad voor de Informele Zorg (BRIZ) maakten vorig jaar voor het project ‘Digitalisering van Zorg en Welzijn’ de film ‘Slim Zelfstandig’. Die laat zien op welke manier technologie kan bijdragen aan een comfortabel en zelfstandig leven, zonder dat het ingewikkeld of onpersoonlijk hoeft te zijn. BRIZ en Zet gaan met de film op pad. De zorgvraag neemt toe, er ontstaat een toenemende druk op de zorg en er dreigt een groot personeelstekort. We zijn steeds meer zelf verantwoordelijk voor onze eigen gezondheid. De BRIZ en Zet zijn ervan overtuigd dat slimme toe-

Maatschappelijke organisaties De Verstandelijk Gehandicaptensector heeft eigen zorgboerderijen en plaatst mensen op zorgboerderijen. Er is een verschuiving van zorg naar ontwikkelen, leren en werken. Zorgboeren kunnen daar op inspelen. De Brabantse Raad voor de Informele Zorg (BRIZ) noemt respijtzorg als aandachtspunt en benadrukt het belang van een verwenplek en een bijkomplek voor mantelzorgers zelf. De GGz vindt kwaliteit en de borging van professionaliteit van belang. Een zorgboerderij biedt nog te weinig als het gaat om kleinschalig wonen.

belangrijke succesfactor voor zorg én welzijn. Met verschillende gebruikersgroepen, waaronder mantelzorgers, is in Dinther en Uden aan de hand

Heeft u een achterban die geïnteresseerd is in de technologische mogelijkheden op het terrein van zorg en welzijn? BRIZ en Zet verzorgen graag, samen met u, een kleinschalige sessie, workshop of een grotere bijeenkomst. Neem dan contact op met Nathalie Baas, nbaas@zet–brabant.nl

Mobiliteit in het Land van Cuijk

Vervoer op maat en per doelgroep Zet voert het meerjarig project ‘Mobiliteit in het Land van Cuijk’ uit en op 26 september vond de kick-off bijeenkomst plaats. Vertegenwoordigers van alle vijf gemeenten, vervoerders en maatschappelijke organisaties gaven het startschot voor nieuwe ideeën en meer samenwerking. Voor een bereikbaar Land van Cuijk waarin iedereen zich van A naar B kan verplaatsen – meer, gemakkelijk, beter, maar zonder extra kosten. Mobiliteit is belangrijk voor de leefbaarheid en zelfredzaamheid van burgers, zeker in een gebied met veel kleine kernen. De aanleiding voor dit project zijn ontwikkelingen, die negatief kunnen uitwerken op de mobiliteit. Denk aan vergrijzing, krimp en verdwijnende voorzieningen. Door de nieuwe OV-concessie kan het aantal lijnen verminderen. Er is gekozen voor uitvoering in het Land van Cuijk, omdat het een afgebakend gebied is met een sterke sociale cohesie. Hieruit kan een goede pilot voor andere gebieden ontstaan. Zet inventariseert de vervoersstromen en de behoeften van de gebruikers. En ontwikkelt samen met lokale organisaties pilots, monitort die en maakt


na een positieve evaluatie de methoden overdraagbaar. Lokale invulling Arthur Baudet, wethouder van de gemeente Cuijk, was verheugd met het project vanwege de insteek leefbaarheid en vanuit het belang voor de gebruikers. De kunst is om niet in bestaande systemen te denken, maar probleemoplossend en toekomstbestendig in te spelen op de lokale en regionale ontwikkelingen in de kleine kernen. Buurtbussen en regiotaxi’s werken op zich goed, maar ze zijn niet voor iedereen geschikt en relatief duur. Daarnaast bestaan er nog allerlei vervoersstromen,

zoals van zorgorganisaties en particuliere initiatieven, met mogelijke kansen en combinaties. De input vanuit gemeenten, vervoerders, ondernemers en vrijwilligers is belangrijk voor het draagvlak en hij verzocht dan ook iedereen om een steentje bij te dragen. Toekomstbestendig vervoer Op 21 september 2012 is de nieuwe OV-visie vastgesteld in Provinciale Staten. In januari 2015 gaat de nieuwe concessie voor de reguliere bussen in. Paul van Oeffelt van de provincie gaf een nadere toelichting. De budgetten staan onder druk, de tarieven van de bussen stijgen. Hij vertelde dat aanvullend OV zoals buurt– en wijkbussen dankzij veel vrijwilligers heel goed lopen in Noord-Brabant. Daar waar de vraag voor het reguliere OV structureel te laag blijft, zal een vangnetoplossing worden geboden. De provinciale rol is dienstverlenend en regisserend. Dit project loopt parallel aan andere onderzoeken van de provincie over nieuwe mobiliteitsoplossingen.

Aanzet tot visieontwikkeling Vervolgens was er een uitwisseling van gedachten en ideeën voor een goed mobiliteitssysteem. Wanneer is een dorp toegankelijk en voldoende bereikbaar? Daar hangt altijd een prijskaartje aan, was een reactie. Verder is het belangrijk om verschillende systemen te combineren, waardoor je maatwerk krijgt tegen verantwoorde kosten. Het gaat niet alleen om de verbinding van het ene dorp naar het andere, maar ook om de verbinding tussen de mensen. Er zit een sociale kant aan. In de kleine kernen is veel sociale controle en veel zelfredzaamheid. Het is van belang om slimme oplossingen te zoeken, bijvoorbeeld door gebruik te maken van moderne middelen (ICT, app’s). Op de vraag of het project kan rekenen op de medewerking van de aanwezigen, gaf iedereen een duidelijk teken van vertrouwen. Andere gemeenten kunnen er in de toekomst baat bij hebben. Meer informatie bij Miek van Dongen, [email protected]

Dementie, lokaal én internationaal een thema

Zet helpt koplopers Begin 2012 ging een vierjarig project van start met de provincie Noord-Brabant, het Belgische West-Vlaanderen en enkele plaatsen in Duitsland om gemeenten dementievriendelijk te maken. Zet biedt ondersteuning aan vier Brabantse koplopers: Bladel, Oisterwijk, Waalwijk en Steenbergen. Onder enthousiaste belangstelling vond op 22 oktober voor Steenbergen het officiële startsein plaats in aanwezigheid van een gemixt gezelschap van vrijwilligers, vertegenwoordigers van zorgaanbieders en de Wmo-raad van de gemeente. De PG-raad (Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie) initieerde het project in Noord-Brabant. Met de buitenlandse gemeenten vindt uitwisseling plaats. De vier koplopergemeenten ondertekenden een intentieverklaring waarin afspraken zijn vastgelegd om de doelstelling te bereiken: een maatschappelijk draagvlak creëren voor een betere omgang met personen met dementie en hun isolement doorbreken. Dit gaat samen met een meer genuanceerde beeldvorming over mensen met dementie. De gemeente neemt hierbij de regie en vormt een lokaal netwerk. Gemeentelijke belangstelling Wethouder Cor van Geel ging in op de motivatie om de gemeente direct aan te melden als koploper. Dit komt door de vele verhalen, die hijzelf in de loop der tijden heeft gehoord. Wie kent niet iemand met dementie in zijn of haar omgeving? We moeten toe naar een mentaliteit dat zij zo lang mogelijk mee kunnen blijven doen. Dat heeft met de kwaliteit van leven te maken en voor de samenleving scheelt het in de kosten. Verder vermeldde hij dat Steenbergen iets sneller vergrijst als het landelijk gemiddelde en de sterke groei van het aantal mensen met dementie. De wethouder hecht belang aan drie aspecten, te weten kennisdeling en voorlichting, vroegsignalering en een laagdrempelig aanbod van zorg en welzijn. Lokale activiteiten Ilse van Wilpe van het Regionaal Platform Dementieondersteuning (RPD) vertelde over de activitei-

Column

ten voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Op Wereld Alzheimer Dag (21 september) heeft RPD alle boodschappenwagentjes van supermarkten voorzien van flyers. In de gemeente hing men posters op. Hierna lichtte Carina Veraart van de regionale Stichting Tante Lousie-Vivensis hun dienstverlening toe. Dit varieert van het signaleren van beginnende dementie (Niet-Pluis-Gevoel) tot activiteiten als samen koken en spelletjes doen. Louise van Es van Ouderenzorg Anders vertelde over het opzetten van een kleinschalige woonvoorziening. Voor de toekomst wil men samenwerken met Tante Louise. Aan de ouderenorganisaties is de oproep gedaan om zich in te zetten voor dit project. Verder was er een pleidooi om mensen met dementie niet per definitie te koppelen aan een zware vorm van verzorging. Dit project is juist gericht op beginnende dementerenden en mensen met dementie in de thuissituatie. Ook activiteiten voor partners zijn nodig zoals lotgenotencontact en zelfhulpgroepen, bijvoorbeeld het Alzheimercafé.

Meer informatie bij Hans van Nassau, hnassau@zet–brabant.nl

Beter omgaan met dementie! Op 9 november 2012 vond de vierde Brabantse Kennisdag Dementie in Eindhoven plaats. De organisatie was in handen van de Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, samen met Fontys Hogeschool, HRM & Toegepaste Psychologie, en Zet. Liefst 300 deelnemers (mantelzorgers, vrijwilligers, belangenbehartigers, beleidsmakers en professionals uit het brede veld van dementiezorg) namen actief deel aan de inspirerende inleidingen en leerzame workshops. De inleidingen en presentaties zijn beschikbaar op www.pgraad.com onder ‘nieuws’.

ZET het kabinet buitenspel!

Nederland heeft weer een nieuwe regering. En zoals dat in Nederland gaat, was iedere doelgroep alweer kwaad voordat de bordesscène überhaupt had plaatsgevonden: oldtimerbezitters spraken schande over de voorgenomen afschaffing van hun belastingvoordeel, gezinnen met kinderen voelden zich in de kou gezet door de verlaging Deel uw ervaringen via van hun kinderopvangsubsidie en veelver@rengelfriet op Twitter of mail me dieners stonden op hun achterste benen via [email protected] vanwege de extra offers die zij moeten gaan betalen. Ook kwetsbare burgers zullen boos zijn: zij moeten weer inleveren, verliezen weer extra rechten en zullen weer moeten wennen aan nieuwe regels en bepalingen. Maar: ga vooral niet protesteren, maar ga netwerken!

Metafoor 1: Eigen Kracht Conferentie Iedereen weet dat de Jeugdzorg in Nederland een puinhoop is. Soms zijn er wel 19 instanties betrokken bij 1 kind, en die werken allemaal vrolijk langs elkaar heen. Sinds kort is er een nieuw fenomeen: Eigen Kracht Conferentie. 1 Professionele hulpverlener organiseert voor 1 probleemkind een bijeenkomst, waar die oude leraar waar het kind vroeger zo’n goede band mee had aanwezig is, maar ook die achteroom, die accountant is en die neef uit Rotterdam met een imposante carrière. En zo zijn er nog 10

mensen uit het directe netwerk. Al die mensen bieden het kind hun hulp aan: de leraar met het huiswerk, de achteroom met de financiën en de neef regelt een bijbaantje. Problemen verdwijnen als sneeuw voor de zon.

Metafoor 2: Broodfondsen Zzp’ers hebben geen recht op een uitkering bij ziekte. En dus moeten ze zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid via dure verzekeringen. Toch? Fout! Slimme zzp’ers hebben die verzekeringen helemaal niet nodig, maar organiseren gewoon zelf een broodfonds met mensen uit hun eigen netwerk. Ongeveer 20 deelnemers leggen allemaal iedere maand een klein bedrag in en als een van de leden van het fonds ziek wordt, keert het fonds uit. Omdat iedereen elkaar kent, is er een goede sociale controle op misbruik. Goedkoop en simpel. Broodfondsen verspreiden zich momenteel als een olievlek over ons land.

produceren daar zelf hun energie in een coöperatie. Gefortuneerde burgers kopen zonnepanelen en plaatsen deze weer op de daken van minder rijke burgers. En die betalen ineens veel minder geld voor hun energie. Zo hebben al veel Groningers zich onafhankelijk gemaakt van dure energiemaatschappijen.

Netwerken werkt!

Metafoor 3: Samen energie kopen

Het inzetten van een netwerk is de krachtigste vorm om kwetsbaarheid te bestrijden. Laat u inspireren door de drie genoemde voorbeeldmetaforen. Organiseer uw eigen netwerk en laat het voor u werken. Breng het vandaag nog simpel via LinkedIn in kaart en ga vervolgens actief aan de slag. Bied zelf uw hulp aan en kijk wat u voor uw netwerk kunt betekenen. Tijd over, maar geld tekort? Help die workaholic met zijn honden uitlaten en schuif aan bij zijn heerlijk diner. Kunt u meteen peilen of zijn netwerk mogelijkheden biedt voor een nieuwe baan. Wasmachine nodig? Twitter en binnen een dag heeft u een nieuwe.

Energie is schaars, beperkt, duur. En daarmee zijn we afhankelijk van grote energiemaatschappijen en oliesjeiks. Behalve in Groningen. Daar is een inspirerende beweging, genaamd ‘Grunneger Power’. Burgers

Kwetsbare burgers maken zich alleen maar kwetsbaarder door zich afhankelijk op te stellen van de overheid. Start vandaag nog met uw eigen netwerk en zet het kabinet buitenspel!


Rijdend Congres Brabant foto johan wouters

In de bussen in Brabant zitten voornamelijk studenten en forenzen. Wat zijn eigenlijk de mogelijkheden van recreatief reizen met het openbaar vervoer? Zet, het Vrijetijdshuis en Reizigersoverleg Brabant (ROB) lichtten op 20 september een tipje van de sluier op tijdens het Rijdend Congres Brabant. Het werd een aanmoediging voor de verbinding van recreatie en toerisme met het OV. Nienke van der Pas, communicatie- en concessiemanager van het ROB, reed mee en doet verslag van deze ontdekkingstocht. De genodigden, vertegenwoordigers uit de mobiliteits- en vrijetijdssector, verzamelden zich die dag op de bovenste verdieping van het provinciehuis. Hier beten Karin Horck (provincie) en Wouter Schelvis (Zet) vanuit de rol als adviseur toegankelijkheid én reisleider het spits af. Gedeputeerde Ruud van Heugten deed dat middels een videoboodschap. En daarna…op weg met de comfortabele Brabantliner!

De wereld achter de bushalte Tijdens de eerste kilometers nam Henk Buis, senior communicatie-consultant bij HVR Group, het woord. Zijn enthousiasme voor ‘Goed Bezig Bus’, een samenwerkingsverband tussen de provincie, het ROB en de vervoerders, onderstreepte het belang van openbaar vervoer in het provinciaal beleid. Eenmaal uitgestapt bij een bushalte in Loon op

Zand, stonden we ineens midden in de Loonse en Drunense duinen. Frans Kapteijns is boswachter bij Natuurmonumenten en hij praatte ons bij over de ontwikkelingen in dit prachtige natuurgebied. Jos Mennen (directeur van de Ooststappen Groep) lichtte in Kaatsheuvel toe wat deze vakantieparken te bieden hebben. Helaas blijkt dat parkgasten nog niet de mogelijkheid zien om vanuit dit park met het OV naar de Efteling te reizen. De bus bracht ons vervolgens naar een mogelijke locatie voor een groene halte. Zulke haltes zorgen er voor dat natuurwandelingen goed bereikbaar zijn met het OV. Sylvia de Geest, directeur van VVV Schouwen-Duivenland, informeerde ons in de Brabantliner over de mogelijkheden voor een toerist op het ‘vakantie-eiland’. Zij kennen daar een pas voor gratis openbaar vervoer. De laatste locatie was Vincents Tekenlokaal in Tilburg. In dit voormalig paleis van Koning Willem II zat de jonge Vincent van Gogh op school. Nu is het een plek waar de geschiedenis en de nieuwste

tekentechnieken samen komen. Frank van der Eijnden van het Vrijetijdshuis Brabant benadrukte hier het belang van goede bereikbaarheid en toegankelijkheid van culturele instellingen. Dit belang geldt met name voor kleine recreatieparken aldus Willem Kraanen, regiomanager bij RECRON. Tijdens de terugreis trok hij een vergelijking met onze bloedsomloop: ‘niet alleen de slagaders, maar ook de haarvaten moeten goed door het OV bereikbaar zijn’. Het Rijdend Congres vormde een handreiking om het belang van de verbinding van openbaar vervoer met sociaal-recreatieve doeleinden te markeren. En met succes. ‘Elkaar meer opzoeken’ was een veelgehoord credo. We mogen dan ook meer dan tevreden zijn over deze inspiratie- en ontdekkingstocht!

Mantelzorgondersteuning in kaart ZetAdvies abonnement Sinds de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is mantelzorgondersteuning opgenomen in het beleid van gemeenten. In het voorjaar van 2012 bracht Zet de ondersteuning van de mantelzorgers in Maasdonk in kaart.

Als extra service voor maatschappelijke organisaties biedt Zet het Advies Abonnement. Met het Advies Abonnement kunt u voor een vooraf afgesproken bedrag het hele jaar door tegen sterk gereduceerd tarief gebruik maken van een adviseur.

Veel gemeenten stimuleren lokale organisaties om gezamenlijk te komen tot een samenhangend en compleet aanbod van mantelzorgondersteuning. Samenhang in de dienstverlening en een beter inzicht in het aanbod maken duidelijk voor welke zorgvragen en welke groepen kwetsbare burgers er ondersteuning is. Zet gebruikte de methodiek ‘De mantel verlicht’, vijf handreikingen ter ondersteuning van vrijwilligers die mantelzorgers helpen (MOVISIE). De acht basisfuncties mantelzorg waren de basis voor de negen gesprekken met de professionele organisaties die een ondersteuningsaanbod hebben voor de mantelzorgers in Maasdonk. Uit het onderzoek blijkt, dat het Maasdonkse aanbod ter ondersteuning van de mantelzorgers voldoende breed is. De mantelzorger kan vinden wat hij of zij nodig heeft, maar kan verdwalen als

Iemand met de kennis en aantoonbare expertise op het vakgebied waar u behoefte aan heeft. Bijvoorbeeld voor het analyseren van knelpunten, meedenken over de aanpak binnen uw organisatie of als sparringpartner voor het management. En heeft u daarnaast secretariële ondersteuning nodig, dan kunt u daarvan ook tegen het gereduceerde tarief gebruik maken. Huidige klanten van Zet met het bekende ‘servicecontract’ krijgen het Zet Advies Abonnement aangeboden met onderstaande diensten:


de eerste opvang en doorverwijzing niet goed gebeurt. Het kennen van elkaars inzet en expertise is daarom een voorwaarde. Er is voldoende informatiemateriaal te vinden, zowel door folders als via de diverse websites van de organisaties. Op die websites is het soms wel even zoeken naar de informatie voor de mantelzorger of familie.

Zet kan ook voor uw gemeente het aanbod aan mantelzorgondersteuning in kaart brengen! Voor meer informatie Mieke Mes, [email protected]

• Intakegesprek • Telefonisch klankbord, bespreek uw idee of probleem met een expert • Gereduceerd uurtarief (-50%) adviseurs • Gereduceerd uurtarief (-50%) van secretariaat • Jaarlijks update gesprek (1 uur)

De abonnementsprijs is afhankelijk van het aantal werknemers en is exclusief BTW. • Organisaties zonder werknemers • 1 tot en met 2 werknemers • 3 tot en met 7 werknemers • 8 tot en met 12 werknemers • 13 tot en met 50 werknemers • 51 en meer werknemers

€ 60,00 € 175,00 € 275,00 € 400,00 € 550,00 € 790,00

Meer informatie bij Joost Lukassen, [email protected]

Eenzaam maar niet alleen Zet en BrabantBalie organiseerden op 30 oktober een debat over de noodzaak om maatschappelijk isolement te doorbreken. Een bont gezelschap van welzijnswerkers, wetenschappers en pastoraal werkers boog zich over het thema eenzaamheid. Mensen moeten hun eigen competenties weer herkennen. ‘We moeten uit de behandelstand.’ Theo van Tilburg is hoogleraar Sociale Gerontologie aan de VU Amsterdam en doet onderzoek naar eenzaamheid in Nederland. ‘Eenzaamheid is het subjectief ervaren van ontoelaatbaar of onplezierig gemis aan kwaliteit van bepaalde sociale relaties.’ Ongeveer dertig procent van de Nederlanders is het wel eens. Bij adolescenten ligt dat cijfer lager, bij ouderen hoger. Belangrijke oorzaken zijn het ontbreken van een partner, een gebrekkige kwaliteit van het sociale netwerk en gezondheidsproblemen. Wat is er aan te doen? De aanpak van eenzaamheid valt volgens Van Tilburg in te delen in vier categorieën: ontmoetingsplaatsen creëren zoals koffiebijeenkomsten

en social media, steun organiseren zoals een bezoekdienst voor recente weduwen, het verbeteren van sociale vaardigheden en als vierde categorie cognitieve gedragstherapie. Cruciaal bij de aanpak is zelfredzaamheid. ‘Het zit vooral in de wijze van organiseren, van samenwerken. Het moet structureel aangepakt worden, nu gebeurt het vooral met lapmiddelen.’ Alleen ontmoetingen faciliteren is volgens hem niet voldoende. Aanspoelen Hans Martin Don is directeur van Het Leger des Heils in Zuid-Nederland. ‘Eenzaamheidsgevoelens spelen geregeld een rol bij mensen die bij ons aanspoelen. Ik zou de definitie willen oprekken tot sociale uitsluiting. Ik zie dit bij specifieke groe-

pen, zoals bij illegalen. Maar er is ook een positief geluid: vergelijk het plaatje op straat maar eens met dat van twaalf jaar geleden. Het aantal daken thuislozen is nu kleiner. De aanpak heeft dus gewerkt.’ Mantra Gon Mevis (directeur de Twern in Tilburg) plaatst een kanttekening bij de veelgeprezen zelfredzaamheid. ‘Ik ben huiverig voor al te veel eigen kracht. Het moet geen mantra worden. Je moet het wel met z’n allen doen. Wij zijn een netwerkorganisatie en hebben een relatie met de wijkzuster, met de huismeester enzovoort.’ Er bestaat geen standaardoplossing voor eenzaamheid. Verder noemt hij een vruchtbare wisselwerking tussen professionals en vrijwilligers als voorwaarde voor een effectieve aanpak. Van Harte Mensen kunnen twee keer in de week komen eten bij een van de 300 vestigingen van Resto VanHarte, vertelt Femke Keuren. Ze organiseren extra activiteiten om vriendschappen te stimuleren. ‘Onderzoek toont aan dat onze gasten vaker de deur uitgaan en meer sociale contacten hebben. Ze voelen zich minder eenzaam, dat geven ze expliciet aan.’ Verbinding Bestuurder John Beckers van WIJ Breda (voorheen ouderenwerk): ‘Het gaat erom dat mensen verbinding maken met andere mensen. Het zit hem in kleine dingen. Zoek de dingen waar je mensen mee raakt, die ze leuk vinden.’ Hans Augustijn van de GGD weet uit onderzoek dat eenzaamheid bij allochtonen relatief vaak

foto Wilfried Scholtes

voorkomt. ‘De taal is daar een oorzaak van, evenals de slechtere gezondheid. Allochtone ouderen hebben bovendien traditionele opvattingen over familiebanden en opvang van ouderen.’ Iemand uit de zaal stelde aan het einde van het debat dat de meeste aandacht naar ouderen is gegaan, terwijl ongeveer een kwart van de jongeren eenzaam is. Een docente had een bemoedigende boodschap: ‘Op school wordt er goed aandacht gegeven aan begrippen als relatie, kinderen kunnen trainingen krijgen in sociale vaardigheden. Misschien is het probleem bij volgende generaties daardoor wel grotendeels opgelost.’

Brabant niet meer eenzaam

‘Tijdelijke projecten zijn funest’

De Brabantse Vereniging van instellingen Welzijn Ouderen (BVWO) nam het initiatief tot het project ‘Brabant Niet Meer Eenzaam’ (BNME). Zes lokale instellingen experimenteerden met verschillende interventies. Zet zorgde voor de projectleiding, inventariseerde 41 bestaande methodieken en gaf trainingen in signalering en zonodig de gekozen methodiek. ZetRespons onderzocht het effect bij deelnemers met een verschillende type van eenzaamheid. Op de slotconferentie van 22 november zijn de resultaten gepresenteerd. Kijk voor de inventarisatie en de bevindingen op zet-brabant.nl/BNME. Eenzaamheid is bij iedereen anders. Het gaat om lichte of zware problematiek, om tijdelijk of structureel isolement. Een verkeerde aanpak helpt niet en kan zelfs een averechts effect hebben. Anja Machielse is verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek en het Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventie (LESI). Ze geldt als de expert op het gebied van eenzaamheid en sociaal isolement. Ze maakte deel uit van de stuurgroep van BNME en voerde het woord op de slotconferentie. Wat werkt voor wie? ‘Eenzaamheid kan iedereen overkomen, maar de kans is groter bij mensen met een erg klein netwerk. Als dat wegvalt, na een scheiding of bij werkloosheid, dan worden mensen erg eenzaam. We hebben lang gedacht dat werk de remedie was: een baan brengt je onder de mensen, je krijgt waardering. Maar dat vraagt wel om bepaalde vaardigheden. Werk is niet voor iedereen een oplossing. Helaas kijkt men bij de sociale dienst nog steeds naar werk en is er minder aandacht voor de vaardigheden.’

Brabant Niet Meer Eenzaam is vooral opgezet vanuit de praktijk van het ouderenwerk. ‘Bij ouderen spelen dezelfde zaken, maar het perspectief is anders. Een nieuwe start is moeilijk als je 85 bent, of als je tobt met je gezondheid. Familie en vrienden overlijden. Mensen die altijd al een klein netwerk hadden, raken dan eerder in een isolement. Het gaat beter met mensen die

hun hele leven al sociaal actief waren, die beschikken over een breed netwerk. Daar moet je op tijd aan gaan werken. Ik geloof in preventie.’ Je zat in de stuurgroep, hoe kijk je aan tegen het project? ‘Er is geëxperimenteerd op verschillende plekken met verschillende interventies, en de ervaringen zijn gebundeld. De aanpak is overal anders, maar een aantal zaken is altijd aan de orde. Je moet niet opnieuw het wiel willen uitvinden. Ook de bestaande kennis is in het project benut, vanuit LESI, MOVISIE, Vilans. En de effecten zijn gemonitord. Er komt nu een goed leesbare publicatie. Succesvolle benaderingen moet je structureel inbedden. .’ Wat vind je van de behaalde resultaten? ‘De gekozen interventies waren vooral van de lichtere soort en gericht op groepsactiviteiten. Bij de meest succesvolle daarvan speelde de professional een cruciale rol. Nu trekken groepsactiviteiten mensen die nog niet zo zwaar in de put zitten en juist daarvoor zijn ze effectief: dat

beschermt ze voor later. Mij valt op hoe weinig kennis voor handen is over effectieve aanpakken. Er wordt te weinig gekeken naar de behoeften van cliënten. Veel interventies blijken niet erg effectief. Maatwerk is natuurlijk lastig. Een instelling kan nu eenmaal geen tien verschillende methodieken uitvoeren. Een effectieve hulpverlener kent ook zijn beperkingen. Als iemand niet bij machte is om contacten op te bouwen, moet je hem niet dwingen. Eenzaamheid is gewoon niet altijd te verhelpen. Je kunt wel helpen om de kwaliteit van leven te verbeteren. Maar elk probleem oplossen, dat is een illusie.’

Meer informatie bij Frank Kemper, [email protected]


Zet trakteert provincie op impuls toegankelijkheid Samen met de provincie heeft Zet de ambitie dat Noord-Brabant de meest toegankelijke provincie van Nederland wordt. De jaarlijkse Week van de Toegankelijkheid ging daarom op het provinciehuis in ’s-Hertogenbosch niet bepaald geruisloos voorbij. Tussen 1 en 6 oktober bracht Zet alle 1500 ambtenaren op een ludieke manier in aanraking met het thema toegankelijkheid. Ook de televisiekijker ontkwam niet aan de nodige toegankelijke informatie. kwamen er op donderdagochtend achter dat de koek nog niet op was. Samen met een begeleidend schrijven ontvingen alle 1500 werknemers een puddingbroodje. Zij mochten dit opeten op één voorwaarde: ze moesten dit doen met de erbij geleverde blinderingsbril op. Dit ging vanzelfsprekend gepaard met veel geklieder van room en poedersuiker. Ook hier reageerde men goed op.

Maandagochtend 7 uur…de hindernisbaan Om de meest toegankelijke provincie te zijn was het tijd om het vizier op de medewerkers in het provinciehuis te richten. Op maandagmorgen 7.00 uur werden de eerste werknemers geconfronteerd met fysieke toegankelijkheid. In de hal stonden twee enorme opblaasattributen. De minst indrukwekkende was een welkomstboog. Wie hierdoor naar zijn of haar werkplek ging kreeg een kaartje met de tekst ‘U bent de uitdaging niet aangegaan en heeft voor de makkelijkste weg gekozen. Helaas hebben niet alle Brabanders deze keuze. Wij wensen u een prettige werkdag!’ Anderen kozen voor de moeilijke route en moesten een opblaashindernisbaan overwinnen. Wie door en over de hindernissen was getijgerd kreeg als beloning een pak grote stroopwafels (Kanjers!). Maar liefst 50 sportieve ambtenaren en een paar bezoekers volbrachten deze survivalactie. Smakelijke braille Een dag later vormde het bedrijfsrestaurant tijdens de middagpauze een toneeldecor. Evenals bij de maandagochtendactiviteit waren enkele professionele acteurs van Cirque Magnifique aanwezig. Na een videoboodschap van gedeputeerde Brigite van Haaften - zij is Brabants ambassadeur voor toegankelijkheid - kreeg iedere eter een dienblad met placemat. Op deze placemat stond ‘smakelijk eten’ en daaronder een hele reeks braillesymbolen. Er stond in braille niet nog eens ‘smakelijk eten’, maar toegankelijkbarbant.nl. De acteurs deelden bij de uitleg hiervan ook visitekaartjes uit met échte braille wat tot geweldige gesprekken leidde.

Toegankelijke televisie De afsluiting van de Brabantse Week vond plaats op donderdagavond 4 oktober met een optreden van gedeputeerde Brigite van Haaften in het televisieprogramma ‘Onder Ons’ van Omroep Brabant. Zoals het een goed ambassadeur betaamt gaf zij de ongeveer 200.000 kijkers inzicht in het belang van toegankelijkheid. Brigite van Haaften hierover: ‘Iedereen moet overal aan mee kunnen doen. Daarvoor is toegankelijkheid van belang. Niet alleen de fysieke toegankelijkheid, maar ook de manier waarop je bejegend wordt. Brabant wil de meest toegankelijke provincie van Nederland worden en daarvoor zetten wij ons samen met Zet in. Om ondernemers te helpen heeft Zet een rekenmodel ontwikkeld om toegankelijkheidsinvesteringen te becijferen, OmZetXL geheten. Dat is vooral prettig als je wilt berekenen hoe veel meer je er op termijn mee kunt verdienen.’ De uitzending van 4 oktober was de eerste in een reeks van zeven filmpjes over het thema ‘gastvrij en toegankelijk Brabant’. Op de website toegankelijkbrabant.nl zijn ze allemaal te zien. Meer informatie bij Egi Pellemans, [email protected]

Colofon GaZet is een uitgave van Zet Tekst Joost Andrik, Frank Kemper, Wouter Schelvis Vormgeving Harrie Remie

Puddingbroodje met bril Na dit optreden op de dinsdagmiddag zijn de ambtenaren op woensdag met rust gelaten. Zij die dachten dat er niets meer te beleven viel,


Zet, Postbus 271, 5000 AG Tilburg Telefoon 013 54 41 440 [email protected], www.zet-brabant.nl

Groene kaart voor Eersel. Winnaars. Sportplan Brabant Toegankelijk. Zicht op maatschappelijke ontwikkeling. December 2012

Recommend Documents