Vervolg bijeenkomsten netwerken en werkgroepen
Uit de evaluaties is gebleken dat de researchverpleegkundige een meerwaarde heeft bij de organisatie en het opzetten van nieuwe trials. Verbeteringen hebben plaatsgevonden in onder meer het administratieve proces en de communicatie rondom trials. Het resultaat van twee nieuwe studies met minimaal vijf geïncludeerde patiënten is in de meeste ziekenhuizen niet gehaald. Dit blijkt mede af te hangen van de mate waarin klinische studies in een ziekenhuis waren ingebed, voordat dit project van start ging. Het IKST heeft besloten om de subsidie voor de ziekenhuizen waar een evaluatie van de researchverpleegkundige heeft plaatsgevonden,
NIEUWE UITGAVEN FLYER ‘CONSULTATIE IN DE PALLIATIEVE ZORG’ In de flyer wordt een casus besproken van een huisarts die behoefte had aan advies van een consulent. Ingegaan wordt op de probleemsituatie, de consultatievraag en de gegeven adviezen. De flyer kunt u opvragen bij IKST of bestellen/downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
5
FOLDERS OVER CONSULTATIETEAMS PALLIATIEVE ZORG IKST heeft begin oktober een drietal folders over de consultatieteams in de IKST-regio’s uitgegeven. In deze folders staat beschreven wat consultatieteams u kunnen bieden en hoe u ze kunt bereiken. De folders kunt u opvragen bij IKST of bestellen/downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
• SAMENVATTING ARTIKEL NTVG
MAMMASPARENDE OPERATIES in de regio’s Zuidoost-Nederland en Oost-Nederland in de periode 1990-2002 Sinds circa 20 jaar worden mammasparende operaties, in combinatie met radiotherapie, beschouwd als veilig voor de meeste patiënten met een mammacarcinoom < 5 cm. In de regio’s Zuidoost- (IKZ) en Oost-Nederland (IKST) is onderzocht in hoeverre mammasparende chirurgie werd toegepast. De verschillen tussen de regio’s en vooral tussen de ziekenhuizen is nog steeds groot. Bij patiënten < 50 jaar werd een daling in toepassing van BSC gezien en bij vrouwen > 70 jaar een stijging. Van groot belang is een goede lokale implementatie van richtlijnen en een periodieke terugkoppeling van de resultaten. Dit kan het beste met ondersteuning van een integraal kankercentrum uitgevoerd worden. S. Siesling, L.V. van de Poll-Franse, J.J. Jobsen, O.J. Repelaer van Driel, A.C. Voogd. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005; 149: 1941-6. Een kopie van dit artikel is op te vragen bij IKST.
TRIALNIEUWS In april dit jaar heeft het IKST voor het eerst het bulletin ‘Trialnieuws’ uitgegeven. Een schot in de roos, zo bleek uit veel positieve reacties. Trialnieuws is bestemd voor medisch specialisten, verpleegkundigen, trialnurses, datamanagers en andere betrokkenen bij trials. Met dit bulletin wil het IKST tegemoet komen aan de behoefte van zorgverleners aan meer informatie rond
! NIEUW op Oncoline • EBRO-richtlijn melanoom • EBRO-richtlijn weke delen • EBRO-richtlijn niet-kleincellig longcarcinoom Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO) • Richtlijn ‘Algemene voedings- en dieetbehandeling’ • Richtlijn ‘Maagcarcinoom’ • Richtlijn ‘Oesophaguscarcinoom’
w w w. o n c o l i n e . n l
voort te zetten. Gezien het feit dat de subsidie tijdelijk is, hebben alle betrokken partijen aan de Raden van Bestuur aangegeven dat het wenselijk is de ondersteuning door een researchverpleegkundige structureel op te nemen in de begroting van het ziekenhuis.
Agenda
• Meer informatie over de resultaten van het project ‘Researchassistent/-verpleegkundige’ is binnenkort te lezen in een nieuwe uitgave van Trialnieuws. Ook kunt u contact opnemen met Sabine Siesling, hoofd onderzoek en registratie [
[email protected]]
Symposia en cursussen
1
| Ten tijde van het schrijven van dit artikel is het MST, afdeling interne nog niet geëvalueerd. Ziekenhuisgroep Twente is later van start gegaan; deze evaluatie volgt.
trials. Trialnieuws wordt twee keer per jaar uitgegeven. De volgende uitgave verschijnt eind november en is te downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
FEITEN EN FABELS Onlangs is een geactualiseerde versie van het boekje ‘Feiten en Fabels’ verschenen. Het boekje geeft op overzichtelijke wijze inzicht in het voorkomen van kanker. U kunt het boekje bestellen à € 7,80 (excl. portokosten) bij de VIKC (tel. 030-2343780) of via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
Accreditatie voor ONCON Sinds juni 2005 krijgen de leden van het Oncologisch Netwerk Chirurgen Oost Nederland (ONCON) accreditatiepunten voor het bijwonen van de vergaderingen. De accreditatie is toegekend door de beroepsvereniging Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. Voorwaarde voor toekenning van accreditatiepunten is de aanwezigheid van een wetenschappelijk deel binnen de agenda van de vergadering. Zowel ONCON als IKST zijn blij met deze waardering vanuit de beroepsvereniging. IKST zal in de nabije toekomst ook andere netwerken aandragen bij beroepsverenigingen voor toekenning van accreditatiepunten. • Meer informatie: Monique de Min, adviseur deskundigheidsbevordering [
[email protected]]
• www.ikst.nl
’05
6
• 10 november 2005 Symposium ‘Diagnostiek en behandeling van het primaire mammacarcinoom’ Doelgroep: huisartsen uit de regio OostAchterhoek en specialisten Streekziekenhuis Koningin Beatrix Locatie: de Woord (Winterswijk) • 10 november 2005 Symposium ‘Palliatieve zorg’ Doelgroep: huisartsen, specialisten en verpleeghuisartsen regio Zutphen Locatie: Hotel Bakker (Vorden) • 14 en 21 november 2005 Scholing ‘Cursus kinderoncologie’ Doelgroep: verpleegkundigen kinderafdeling Ziekenhuisgroep Twente Locatie: Ziekenhuisgroep Twente, locatie Hengelo • 23 november 2005 Symposium ‘2e Nationale Symposium Kanker bij Ouderen’ Doelgroep: iedereen die betrokken is bij de zorg voor ouderen met kanker Locatie: Jaarbeurs Utrecht • 8 december 2005 Symposium ‘Symptoombestrijding in de palliatieve zorg’ Doelgroep: verpleegkundigen, specialisten, verpleeghuisartsen en huisartsen Locatie: Van der Valk (Hengelo) • 9 december 2005 Jaarlijks symposium Medisch Spectrum Twente Doelgroep: hulpverleners Medisch Spectrum Twente, thuiszorg en huisartsen Locatie: Dish Hotel (Enschede)
Bijeenkomsten netwerken en werkgroepen • 3 november 2005 Oncologisch Netwerk Chirurgen OostNederland (ONCON) Locatie: Hotel ’t Lansink (Hengelo) • 7 november 2005 Netwerk Gynaecologische Oncologie Stedendriehoek (GOS) Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer) • 10 november 2005 Medische Advies Raad IKST Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer) • 17 november 2005 Netwerk Longtumoren Twente/Achterhoek (LONT) Locatie: Hotel ’t Lansink (Hengelo)
4 Consultatieteams palliatieve zorg
15 JAAR
verpleegkundige 6 Agenda
Meer dan 1 miljoen gevallen van kanker geregistreerd De Nederlandse kankerregistratie bestaat 15 jaar en heeft daaraan op 11 oktober 2005 een symposium gewijd. Vanaf 1989 zijn gegevens verzameld van meer dan 1 miljoen gevallen van kanker of voorstadia daarvan. Het aantal nieuwe kankerpatiënten steeg van 56.000 in 1989 naar 73.000 in 2003. Deze stijging werd vooral veroorzaakt door groei van de bevolking. De totale kans om kanker te krijgen is sinds het begin van de jaren negentig nauwelijks veranderd, maar er zijn wel belangrijke verschuivingen opgetreden tussen de verschillende vormen van kanker zoals prostaatkanker. Het aantal mannen bij wie deze aandoening werd geconstateerd verdubbelde bijna van 4.200 in 1989 naar 7.900 in 2003. Deze informatie (en vele andere gegevens) is te vinden op de geactualiseerde website van Nederlandse Kankerregistratie (www.kankerregistratie.nl).
Personeel In dienst Per 1 september is Sietske Nijhuis-Mandersloot bij het IKST werkzaam als adviseur deskundigheidsbevordering palliatieve zorg. Zij is bij het IKST in dienst tot 1 april 2006. Naast deze tijdelijke baan is Sietske werkzaam bij het ROC van Twente als docent verpleegkunde.
Uit dienst
• Meer informatie: Sabine Siesling, hoofd onderzoek & registratie [
[email protected]]
Per 1 juni 2005 is Monja Lenssink, medewerker kankerregistratie, bij het IKST uit dienst.
!
www.palliatievezorggelderland.nl
Colofon
Adreswijzigingen
Delta, de nieuwsbrief van het IKST, verschijnt vier keer per jaar. De nieuwsbrief wordt in een oplage van 1600 exemplaren verspreid onder relaties van het IKST.
Indien Delta niet op het goede adres bezorgd is, dan horen wij dat graag van u. • [
[email protected]]
Informatie Redactie Greet Nieuwland, Saskia Lunter [eindredactie], Sabine Siesling en Henk-Jan de Winter Ontwerp en vormgeving Invorm grafisch ontwerpen, Enschede Druk te Sligte BV, Enschede
5 Evaluatie inzet researchassistent/-
Nederlandse Kankerregistratie
Sietske Nijhuis-Mandersloot
De naam van deze nieuwe site is:
3 Zelfevaluatie en accreditatie leeft in Deventer Ziekenhuis
• 22 november 2005 Regionaal Platform Kankerpatiëntenverenigingen Stedendriehoek Twente (RPK-ST) Locatie: IKST (Enschede) • 29 november 2005 Platform netwerken palliatieve zorg IKST Locatie: IKST (Enschede) • 8 december 2005 Werkgroep Mammacareverpleegkundigen Locatie: Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo • 12 december 2005 Werkgroep Verpleegkundige Contactpersonen (WVC) Locatie: IKST (Enschede) • 19 december 2005 Stedendriehoek Oncologiecommissie (STOC) Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer)
In de vorige Delta stond de naam van de website over palliatieve zorg voor patiënten en naasten in de provincie Gelderland foutief weergegeven.
is van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur bereikbaar
Meer informatie over het IKST kunt u krijgen op de internetsite: www.ikst.nl en de internetsite van de Vereniging van Integrale Kankercentra: www.ikcnet.nl.
Lasondersingel 133 7514 BP Enschede t) 053 4305010 f) 053 4306295 e)
[email protected] i) www.ikst.nl
delta
nieuwsbrief ikst
’05
In het kader van het project ‘Researchassistent/verpleegkundige’ hebben de afgelopen weken evaluaties van het eerste jaar plaatsgevonden in Gelre Ziekenhuizen, Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB), Medisch Spectrum Twente (MST), afdeling longen1 en Deventer Ziekenhuis. Met dit project wil het IKST het klinisch vergelijkend onderzoek in de regio een impuls te geven. De organisaties hebben subsidie gekregen om voor één jaar (voor vier uur per week) een researchassistent/-verpleegkundige aan te stellen. In dat jaar is gestreefd naar het opstarten van minimaal twee nieuwe studies met minimaal vijf geïncludeerde patiënten.
IKST
13e jaargang # 3 | oktober
Evaluatie inzet researchassistent/-verpleegkundige
GROEN LICHT VOOR PLAN ORGANISATIE ONCOLOGISCHE ZORG Dit voorjaar heeft het IKST groen licht gekregen van de Raden van Bestuur van alle ziekenhuizen in de IKST-regio om samen met hen de organisatie van de oncologische zorg verder te gaan ontwikkelen volgens actuele kwaliteitseisen. Het initiatief van het IKST vloeit voort uit het Nationaal Programma Kankerbestrijding (NPK)1, waarin extra aandacht wordt gevraagd voor de organisatie van de oncologische zorg. Eén van de tendensen, volgend uit dit programma, is dat de kwaliteitseisen voor oncologische zorg steeds meer zullen worden aangescherpt. Binnen het NPK zijn onder meer deze taken toebedeeld aan de integrale kankercentra. • Gezamenlijk initiatief Ziekenhuizen en IKST streven naar het behoud van een compleet pakket aan oncologische dienstverlening binnen de regio. Om dit te realiseren heeft het IKST een plan van aanpak geschreven. Dit plan heeft drie speerpunten: 1 | Concentratie: relatief complexe oncologische behandelingen concentreren en oncologische zorg die veel voorkomt eenduidig spreiden over de regio. 2 | Spreiding door zorgprogramma’s: om een gelijke kwaliteit van oncologische zorg te realiseren. 3 | Zelfevaluatie en visitatie: om de kwaliteit van het oncologische zorgproces in kaart te brengen. • Reacties en voortgang Ondanks het groene licht voor de uitvoering van het project, zijn er ook bedenkingen. Het concentreren van zorg is voor velen bedreigend, allereerst in vakinhoudelijke maar ook in financiële zin. Aan de andere kant is men zich er van bewust dat concentratie van specialistische
zorg op termijn onvermijdelijk is en men daarom met elkaar wil anticiperen op de ontwikkelingen, voordat op landelijk niveau voor de regio beslissingen worden genomen. De regio’s Twente/Oost-Achterhoek en Stedendriehoek zien de ontwikkeling van zorgprogramma’s als een zinvol initiatief om de oncologische zorg optimaal te organiseren. De regio Stedendriehoek heeft gekozen om voor gynaecologische tumoren een eerste zorgprogramma te ontwikkelen, de regio Twente/Oost-Achterhoek maakt een zorgprogramma voor longtumoren. Beide regio’s zijn ondertussen gestart. Bedenkingen bij zorgprogramma’s zijn er ook; het beter organiseren van zorg voor de ene groep patiënten zou direct ten koste gaan van andere groepen patiënten. Hoewel de ziekenhuizen steeds meer het belang inzien van zelfevaluatie en visitatie (meer dan 90% van de Nederlandse ziekenhuizen is al actief op dit gebied), heeft dit nog niet geleid tot concrete investeringen in tijd en middelen in de regio Twente.
In de regio Stedendriehoek wordt op dit punt wel geïnvesteerd. Gelre Ziekenhuizen (locatie Apeldoorn en Zutphen) en Deventer Ziekenhuis zijn begonnen met zelfevaluatie. Deventer Ziekenhuis bereidt zich tevens voor op een accreditatie. • Meer informatie: Chantal Holtkamp [
[email protected]] en Greet Nieuwland [
[email protected]], programmacoördinatoren oncologische zorg • Voortgang Concentratie In het kader van het deelproject ‘Concentratie’ worden momenteel, in overleg met medisch specialisten uit de netwerken, overzichten per tumorsoort gemaakt vanuit de regionale kankerregistratie. Uit deze overzichten wordt duidelijk hoeveel tumoren er waar worden gediagnosticeerd, waar de tumoren worden behandeld en wat de resultaten zijn van de behandeling (uitgedrukt in overleving). Deze informatie over aantallen en resultaten van behandeling vormen het uitgangspunt bij het vaststellen van regionale afspraken ten aanzien van weinig voorkomende oncologische behandelingen.
Alex Wit | “Samen met de ziekenhuizen werken we aan meer afstemming over diagnostiek en behandeling van kanker. Eindresultaat: een compleet pakket aan oncologische zorg, volgens de geldende kwaliteitseisen, dicht bij huis.”
• vervolg >>
1
Bij het ontbreken van dergelijke afspraken worden deze afspraken alsnog gemaakt. Uiteraard spelen hierbij, naast de beschikbare cijfers, de ambities van de ziekenhuizen ook een belangrijke rol. • Meer informatie: Sabine Siesling, hoofd onderzoek en registratie [
[email protected]] • Voortgang Visitatie Het organiseren van een visitatie en het uitvoeren daarvan heeft heel wat voeten in de aarde. Daarom hebben vier integrale kankercentra (IKN, IKMN, IKO en IKST) samenwerking gezocht op dit gebied. Gevolg is dat voor deze regio’s geput kan gaan worden uit één poule van visitatoren. Er zal één plenaire visitatiecommissie opgericht worden en de opleiding tot visitator wordt eveneens centraal geregeld. De eerste visitatoren vanuit de IKST- regio worden eind november opgeleid. Meer over visitatie kunt u lezen in het artikel ‘Zelfevaluatie en accreditatie leeft in Deventer Ziekenhuis’ [blz 3].
In Nederland is voor ziekenhuizen een Elektronische ZelfevaluatieGids (EZG) ontwikkeld voor het • Meer informatie: Greet Nieuwland, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
5 | implementatieplan opstellen 6 | zorgprogramma implementeren 7 | zorgprogramma borgen
oncologische zorgproces. Deze gids bevat 80 normen waaraan de zorg rondom de kankerpatiënt
• Voortgang Zorgprogramma’s Voor het jaar 2005 staat het ontwerp van twee zorgprogramma’s gepland. De regio Stedendriehoek ontwikkelt met het IKST een zorgprogramma voor gynaecologische tumoren. De regio Twente/Oost-Achterhoek ontwikkelt momenteel een zorgprogramma voor longtumoren.
Het jaar 2005 wordt afgesloten met een implementatieplan voor beide zorgprogramma’s, waarna in 2006 kan worden begonnen met de implementatie. Ook in deze fase kunnen de ziekenhuizen rekenen op de ondersteuning van het IKST.
met het NIAZ (Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen) gemaakt. Door het
ZEVEN STAPPEN Het programmeren van zorg verloopt in zeven stappen: 1 | regionaal gewenste zorgpad beschrijven 2 | huidige situatie in kaart brengen 3 | stappen die genomen moeten worden om bij de gewenste situatie uit te komen, beschrijven 4 | bedrijfseconomische en logistieke consequenties in kaart brengen
behoort te voldoen. De gids is door de VIKC (Vereniging van Integrale Kankercentra), samen
invullen van de gids krijgt een ziekenhuis een goed beeld van de sterke en zwakke punten in de oncologische zorg en kunnen verbetertrajecten worden gestart om de zorg te optimaliseren. Op dit moment zijn Gelre ziekenhuizen (Apeldoorn en Zutphen) en Deventer Ziekenhuis bezig met
• Meer informatie: Chantal Holtkamp, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
het invullen van de zelfevaluatiegids. Een interview met mevr. H. Hartog, adviseur kwaliteit en zorgontwikkeling, mevr. Y. Boog, manager beleidsteam oncologie en mevr. J. Martens, gynaeco-
1 | NPK is ontwikkeld door de Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC), KWF Kankerbestrijding, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN).
2
Als je eerlijk de vragen beantwoordt, word je je bewust van de dingen die je goed doet, maar ook van de zaken die best nog wel beter geregeld kunnen worden.” Hartog: “Je staat wat langer stil bij je werk en schrikt soms van de hiaten. De vraag is dan vervolgens: willen we dit allemaal wel hebben of regelen? Het is dan een kwestie van kiezen en prioriteiten stellen en dat hebben we op die avond gedaan.” Boog: “De inbreng op die avond vanuit het IKST was ook zeer waardevol. Dit gaf extra verdieping gezien de ingebrachte expertise en ervaring.”
loog met oncologische taakstelling, allen betrokken bij de zelfevaluatie in Deventer Ziekenhuis.
HOE GAAN JULLIE DE KOMENDE TIJD VERDER? Hartog: “Na die avond zijn we aan de slag gegaan om verbeteringen door te voeren. mevr. J. Martens •
3
Zelfevaluatie en
Basiscursus Oncologie en Basiscursus Palliatieve zorg van start In oktober en november 2005 gaan de basiscursussen Oncologie en Palliatieve zorg van start. De basiscursus Oncologie is begonnen met één groep, het enthousiasme voor de basiscursus Palliatieve zorg was zo groot dat twee groepen zijn gestart. De cursussen, waaraan verpleegkundigen (niveau 4 of 5) uit ziekenhuizen, thuiszorg, verpleeg- en verzorgingshuizen en hospices meedoen, worden verzorgd door Saxion Hogescholen. IKST is van plan om bij voldoende belangstelling beide basiscursussen jaarlijks aan te bieden aan de organisaties in de IKST-regio.
Meer informatie • Basiscursus Oncologie | Monique de Min, adviseur deskundigheidsbevordering oncologische zorg [
[email protected]] • Basiscursus Palliatieve zorg | Sietske Mandersloot, adviseur deskundigheidsbevordering palliatieve zorg ad interim [
[email protected]]
Herstel & Balans in Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo Het programma Herstel & Balans is van april tot juni 2005 voor het eerst gestart in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo. Herstel & Balans is een revalidatieprogramma dat zich richt op het verminderen van klachten en verbetering van het lichamelijk, geestelijk en sociaal functioneren na de behandeling van kanker. Het programma Herstel & Balans wordt in Nederland door ongeveer 40 instellingen georganiseerd. In de regio van het IKST wordt het programma, naast revalidatiecentrum het Roessingh (Enschede) en Deventer Ziekenhuis, nu ook in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo uitgevoerd. Veel mensen met kanker hebben baat bij dit programma. Uit het tevredenheidsonderzoek dat onder de deelnemers is gehouden, werd Herstel & Balans in de
Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo beoordeeld met een gemiddeld cijfer van 8,4. Naast de diverse onderdelen van het programma bleek het lotgenotencontact van groot belang te zijn. De deelnemers gaven aan een gevoel van erkenning te krijgen en steun bij elkaar te vinden. Alle, door de deelnemers van tevoren opgestelde, doelen op zowel het geestelijke als lichamelijke terrein werden gehaald.
&
GEZONDHEIDSBEVORDERING EN VOOR
REVALIDATIE
KANKERPATIËNTEN
Almelo kunt u contact opnemen met Ingrid Pasman, transmuraal oncologieverpleegkundige en coördinator Herstel & Balans, afdeling MediThuis, t: 0546-693030, e:
[email protected]
Herstel & Balans heeft kunnen starten door ondersteuning en subsidie van het IKST. Het streven is om het programma structureel vier keer per jaar in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo te organiseren.
• Voor informatie over Herstel & Balans in de regio van het IKST kunt u contact opnemen met Saskia Lunter, adviseur communicatie en pr [
[email protected]] of kijk op:
• Voor meer informatie over Herstel & Balans in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie
• www.herstelenbalans.nl
accreditatie leeft in
mevr. Y. Boog • mevr. H. Hartog •
Deventer Ziekenhuis WAT WAS VOOR JULLIE DE REDEN OM TE KIEZEN VOOR ZELFEVALUATIE EN ACCREDITATIE VOLGENS NIAZ? Boog: “Als Beleidsteam Oncologie waren wij op zoek naar een valide kwaliteitsinstrument om te toetsen hoe het bij ons gesteld is met de kwaliteit van de oncologische zorg. We gaan ervan uit dat wij prima zorg leveren aan de oncologische patiënt, maar wij wilden het graag aantoonbaar maken, de hiaten analyseren, verbeteringen in gang zetten en blijvend de processen evalueren. Op deze manier wordt het kwaliteitsdenken en handelen in ons ziekenhuis verder gestimuleerd. Het beleidsteam, en dan in het bijzonder chirurg H. de Vries, voorzitter van het beleidsteam en de voortrekker in dit project, kwam vervolgens uit op het instrument van VIKC/ NIAZ. Dit instrument wordt landelijk erkend en biedt op dit moment de beste mogelijkheid om de kwaliteit van zorg in kaart te brengen. Hij heeft de EZG gedigitaliseerd en zo konden we begin 2005 starten met de uitvoering.” HOE HEBBEN JULLIE DIT AANGEPAKT? Martens: “Sinds mei 2005 ben ik betrokken
bij het project en ben ik het aanspreekpunt. Op dat moment waren de voorbereidende activiteiten grotendeels afgerond: informatie aan en commitment van alle betrokkenen, gebruiksklaar maken van de EZG, toestemming van de directie en afspraken over de taken en rollen van de betrokkenen. Duidelijk werd dat het individueel invullen van de EZG door de professionals niet goed werkte. De informatie die dit opleverde was te summier en er konden geen actieplannen van gemaakt worden. We hebben toen een avond belegd met alle betrokkenen en hebben de items die gaan over beleid en ontwikkelingen gezamenlijk ingevuld. Dit was een uitstekende stap: op die avond kwamen we tot verdieping, discussie en toewijzen van verbeteracties aan personen. Invullen van de EZG is geen papieren exercitie, het is echt een ‘doe-ding’. Hartog: “Dat is ook vaak het bezwaar tegen kwaliteitsinstrumenten: het kan erg bureaucratisch worden omdat men denkt dat alles vastgelegd moet worden en je zo een nutteloze stapel papier creëert.” Martens: “Zo dacht ik eerst ook, maar het is een proces dat je voor jezelf doormaakt.
CONSULTATIETEAMS PA L L I AT I E V E Z O R G Het IKST heeft, net als de overige integrale kankercentra in Nederland, van het Ministerie van VWS een bepalende rol gekregen bij het vormgeven van een consultatievoorziening voor professionals op het gebied van palliatieve zorg. In samenspraak met de betrokken partijen is ervoor gekozen om in de IKSTregio drie helpdesks voor de consultatieteams in te richten: één voor de regio Oost-Veluwe, Salland en Zutphen, één voor de regio Enschede, NoordoostTwente en Oost-Achterhoek en één voor de regio Midden- en Noordwest-Twente. De consultatieteams zijn bedoeld voor professionals die inhoudelijke vragen hebben over de zorg en de behandeling op het gebied van palliatieve zorg. De helpdesks worden bemensd door ervaren verpleegkundigen, afkomstig van zorginstellingen uit de betreffende regio. Zij nemen de vragen aan, exploreren deze en leggen de vragen zo nodig voor aan consulenten uit de betreffende regio. Op die manier wordt inhoudelijk goed advies gegeven dat bovendien past binnen de lokale context. De consultverleners geven advies; de professional blijft verantwoordelijk voor de zorg.
MOMENTEEL ZIJN DE VOLGENDE CONSULTATIETEAMS BESCHIKBAAR
Soms kan dit individueel, soms moet een vakgroep benaderd worden. Het is een hele investering, maar door het inzicht dat verkregen is, kunnen we gericht verder werken aan de kwaliteit. Het is ook wel complex: bij de ene vakgroep is iets prima geregeld, bij de andere niet. Een coördinator in dit proces is dus ook onontbeerlijk. Een ander inzicht is dat niet alles op papier hoeft te staan: wij gaan uit van Good Clinical Practice. De middelen hiervoor zijn divers: protocollering, intercollegiaal overleg, klachten en incidenten. Van interne audits verwachten we als instrument het meest. Dit zal met behulp van het IKST worden vormgegeven.” Boog: “Binnenkort beleggen we een tweede plenaire bijeenkomst. Het is een omvangrijk project, maar we gaan niet voor snelheid maar voor de kwaliteit. Hoewel… we mikken op accreditatie in 2006.” • Meer informatie: mevr J. Martens, gynaecoloog [
[email protected]] of Greet Nieuwland, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
Consultatieteams Oost-Veluwe, Salland en Zutphen
0900 - 445 56 60 Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Consultatieteam Enschede, Noordoost-Twente en Oost-Achterhoek
0900 - 445 57 70
!
w w w. i k s t . n l
CONTACTPERSONEN NETWERKEN PALLIATIEVE ZORG • Regio Enschede-Haaksbergen en Noordoost-Twente Heleen Mulder, projectleider palliatieve zorg regio Enschede-Haaksbergen en Noordoost-Twente t: (053) 488 12 00, e:
[email protected]. Website: http://palliatieftwenteoost.ikcnet.nl • Regio Midden-Twente Margreet Michel, netwerkcoördinator Netwerk palliatieve zorg Midden-Twente t: (074) 245 34 53, e:
[email protected] Website: http://palliatievezorgmiddentwente.ikcnet.nl • Regio Noordwest-Twente Gerda Kievitsbosch, netwerkcoördinator netwerk palliatieve zorg Noordwest-Twente t: (0546) 69 32 26, e:
[email protected] Website: http://palliatiefnwtwente.ikcnet.nl • Regio Oost-Achterhoek Sylvia Vonk, netwerkcoördinator palliatieve zorg regio Achterhoek-Oost t: (0543) 54 46 32, e:
[email protected] Website: http://palliatiefachterhoekoost.ikcnet.nl • Regio Salland Liesbeth Logman, netwerkcoördinator Netwerk Palliatieve zorg Regio Salland t: (0570) 64 66 66, e:
[email protected] Website: http://palliatiefsalland.ikcnet.nl • Regio Zutphen vacant • Regio Oost-Veluwe Marianne Vos, netwerkcoördinator Netwerk Palliatieve zorg Regio Oost Veluwe t: (055) 506 61 75, e:
[email protected] Website: www.palliatiefnet-oostveluwe.nl
Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Consultatieteam Midden- en Noordwest-Twente
0900 - 445 58 80 Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Vragen over ontwikkelingen palliatieve zorg • Regio Stedendriehoek Simone Troost, programmacoördinator palliatieve zorg [
[email protected]] • Regio Twente en Oost-Achterhoek Henk-Jan de Winter, programmacoördinator palliatieve zorg [
[email protected]]
4
PALLIATIEVE ZORG
>>
Bij het ontbreken van dergelijke afspraken worden deze afspraken alsnog gemaakt. Uiteraard spelen hierbij, naast de beschikbare cijfers, de ambities van de ziekenhuizen ook een belangrijke rol. • Meer informatie: Sabine Siesling, hoofd onderzoek en registratie [
[email protected]] • Voortgang Visitatie Het organiseren van een visitatie en het uitvoeren daarvan heeft heel wat voeten in de aarde. Daarom hebben vier integrale kankercentra (IKN, IKMN, IKO en IKST) samenwerking gezocht op dit gebied. Gevolg is dat voor deze regio’s geput kan gaan worden uit één poule van visitatoren. Er zal één plenaire visitatiecommissie opgericht worden en de opleiding tot visitator wordt eveneens centraal geregeld. De eerste visitatoren vanuit de IKST- regio worden eind november opgeleid. Meer over visitatie kunt u lezen in het artikel ‘Zelfevaluatie en accreditatie leeft in Deventer Ziekenhuis’ [blz 3].
In Nederland is voor ziekenhuizen een Elektronische ZelfevaluatieGids (EZG) ontwikkeld voor het • Meer informatie: Greet Nieuwland, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
5 | implementatieplan opstellen 6 | zorgprogramma implementeren 7 | zorgprogramma borgen
oncologische zorgproces. Deze gids bevat 80 normen waaraan de zorg rondom de kankerpatiënt
• Voortgang Zorgprogramma’s Voor het jaar 2005 staat het ontwerp van twee zorgprogramma’s gepland. De regio Stedendriehoek ontwikkelt met het IKST een zorgprogramma voor gynaecologische tumoren. De regio Twente/Oost-Achterhoek ontwikkelt momenteel een zorgprogramma voor longtumoren.
Het jaar 2005 wordt afgesloten met een implementatieplan voor beide zorgprogramma’s, waarna in 2006 kan worden begonnen met de implementatie. Ook in deze fase kunnen de ziekenhuizen rekenen op de ondersteuning van het IKST.
met het NIAZ (Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen) gemaakt. Door het
ZEVEN STAPPEN Het programmeren van zorg verloopt in zeven stappen: 1 | regionaal gewenste zorgpad beschrijven 2 | huidige situatie in kaart brengen 3 | stappen die genomen moeten worden om bij de gewenste situatie uit te komen, beschrijven 4 | bedrijfseconomische en logistieke consequenties in kaart brengen
behoort te voldoen. De gids is door de VIKC (Vereniging van Integrale Kankercentra), samen
invullen van de gids krijgt een ziekenhuis een goed beeld van de sterke en zwakke punten in de oncologische zorg en kunnen verbetertrajecten worden gestart om de zorg te optimaliseren. Op dit moment zijn Gelre ziekenhuizen (Apeldoorn en Zutphen) en Deventer Ziekenhuis bezig met
• Meer informatie: Chantal Holtkamp, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
het invullen van de zelfevaluatiegids. Een interview met mevr. H. Hartog, adviseur kwaliteit en zorgontwikkeling, mevr. Y. Boog, manager beleidsteam oncologie en mevr. J. Martens, gynaeco-
1 | NPK is ontwikkeld door de Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC), KWF Kankerbestrijding, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN).
2
Als je eerlijk de vragen beantwoordt, word je je bewust van de dingen die je goed doet, maar ook van de zaken die best nog wel beter geregeld kunnen worden.” Hartog: “Je staat wat langer stil bij je werk en schrikt soms van de hiaten. De vraag is dan vervolgens: willen we dit allemaal wel hebben of regelen? Het is dan een kwestie van kiezen en prioriteiten stellen en dat hebben we op die avond gedaan.” Boog: “De inbreng op die avond vanuit het IKST was ook zeer waardevol. Dit gaf extra verdieping gezien de ingebrachte expertise en ervaring.”
loog met oncologische taakstelling, allen betrokken bij de zelfevaluatie in Deventer Ziekenhuis.
HOE GAAN JULLIE DE KOMENDE TIJD VERDER? Hartog: “Na die avond zijn we aan de slag gegaan om verbeteringen door te voeren. mevr. J. Martens •
3
Zelfevaluatie en
Basiscursus Oncologie en Basiscursus Palliatieve zorg van start In oktober en november 2005 gaan de basiscursussen Oncologie en Palliatieve zorg van start. De basiscursus Oncologie is begonnen met één groep, het enthousiasme voor de basiscursus Palliatieve zorg was zo groot dat twee groepen zijn gestart. De cursussen, waaraan verpleegkundigen (niveau 4 of 5) uit ziekenhuizen, thuiszorg, verpleeg- en verzorgingshuizen en hospices meedoen, worden verzorgd door Saxion Hogescholen. IKST is van plan om bij voldoende belangstelling beide basiscursussen jaarlijks aan te bieden aan de organisaties in de IKST-regio.
Meer informatie • Basiscursus Oncologie | Monique de Min, adviseur deskundigheidsbevordering oncologische zorg [
[email protected]] • Basiscursus Palliatieve zorg | Sietske Mandersloot, adviseur deskundigheidsbevordering palliatieve zorg ad interim [
[email protected]]
Herstel & Balans in Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo Het programma Herstel & Balans is van april tot juni 2005 voor het eerst gestart in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo. Herstel & Balans is een revalidatieprogramma dat zich richt op het verminderen van klachten en verbetering van het lichamelijk, geestelijk en sociaal functioneren na de behandeling van kanker. Het programma Herstel & Balans wordt in Nederland door ongeveer 40 instellingen georganiseerd. In de regio van het IKST wordt het programma, naast revalidatiecentrum het Roessingh (Enschede) en Deventer Ziekenhuis, nu ook in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo uitgevoerd. Veel mensen met kanker hebben baat bij dit programma. Uit het tevredenheidsonderzoek dat onder de deelnemers is gehouden, werd Herstel & Balans in de
Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo beoordeeld met een gemiddeld cijfer van 8,4. Naast de diverse onderdelen van het programma bleek het lotgenotencontact van groot belang te zijn. De deelnemers gaven aan een gevoel van erkenning te krijgen en steun bij elkaar te vinden. Alle, door de deelnemers van tevoren opgestelde, doelen op zowel het geestelijke als lichamelijke terrein werden gehaald.
&
GEZONDHEIDSBEVORDERING EN VOOR
REVALIDATIE
KANKERPATIËNTEN
Almelo kunt u contact opnemen met Ingrid Pasman, transmuraal oncologieverpleegkundige en coördinator Herstel & Balans, afdeling MediThuis, t: 0546-693030, e:
[email protected]
Herstel & Balans heeft kunnen starten door ondersteuning en subsidie van het IKST. Het streven is om het programma structureel vier keer per jaar in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo te organiseren.
• Voor informatie over Herstel & Balans in de regio van het IKST kunt u contact opnemen met Saskia Lunter, adviseur communicatie en pr [
[email protected]] of kijk op:
• Voor meer informatie over Herstel & Balans in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie
• www.herstelenbalans.nl
accreditatie leeft in
mevr. Y. Boog • mevr. H. Hartog •
Deventer Ziekenhuis WAT WAS VOOR JULLIE DE REDEN OM TE KIEZEN VOOR ZELFEVALUATIE EN ACCREDITATIE VOLGENS NIAZ? Boog: “Als Beleidsteam Oncologie waren wij op zoek naar een valide kwaliteitsinstrument om te toetsen hoe het bij ons gesteld is met de kwaliteit van de oncologische zorg. We gaan ervan uit dat wij prima zorg leveren aan de oncologische patiënt, maar wij wilden het graag aantoonbaar maken, de hiaten analyseren, verbeteringen in gang zetten en blijvend de processen evalueren. Op deze manier wordt het kwaliteitsdenken en handelen in ons ziekenhuis verder gestimuleerd. Het beleidsteam, en dan in het bijzonder chirurg H. de Vries, voorzitter van het beleidsteam en de voortrekker in dit project, kwam vervolgens uit op het instrument van VIKC/ NIAZ. Dit instrument wordt landelijk erkend en biedt op dit moment de beste mogelijkheid om de kwaliteit van zorg in kaart te brengen. Hij heeft de EZG gedigitaliseerd en zo konden we begin 2005 starten met de uitvoering.” HOE HEBBEN JULLIE DIT AANGEPAKT? Martens: “Sinds mei 2005 ben ik betrokken
bij het project en ben ik het aanspreekpunt. Op dat moment waren de voorbereidende activiteiten grotendeels afgerond: informatie aan en commitment van alle betrokkenen, gebruiksklaar maken van de EZG, toestemming van de directie en afspraken over de taken en rollen van de betrokkenen. Duidelijk werd dat het individueel invullen van de EZG door de professionals niet goed werkte. De informatie die dit opleverde was te summier en er konden geen actieplannen van gemaakt worden. We hebben toen een avond belegd met alle betrokkenen en hebben de items die gaan over beleid en ontwikkelingen gezamenlijk ingevuld. Dit was een uitstekende stap: op die avond kwamen we tot verdieping, discussie en toewijzen van verbeteracties aan personen. Invullen van de EZG is geen papieren exercitie, het is echt een ‘doe-ding’. Hartog: “Dat is ook vaak het bezwaar tegen kwaliteitsinstrumenten: het kan erg bureaucratisch worden omdat men denkt dat alles vastgelegd moet worden en je zo een nutteloze stapel papier creëert.” Martens: “Zo dacht ik eerst ook, maar het is een proces dat je voor jezelf doormaakt.
CONSULTATIETEAMS PA L L I AT I E V E Z O R G Het IKST heeft, net als de overige integrale kankercentra in Nederland, van het Ministerie van VWS een bepalende rol gekregen bij het vormgeven van een consultatievoorziening voor professionals op het gebied van palliatieve zorg. In samenspraak met de betrokken partijen is ervoor gekozen om in de IKSTregio drie helpdesks voor de consultatieteams in te richten: één voor de regio Oost-Veluwe, Salland en Zutphen, één voor de regio Enschede, NoordoostTwente en Oost-Achterhoek en één voor de regio Midden- en Noordwest-Twente. De consultatieteams zijn bedoeld voor professionals die inhoudelijke vragen hebben over de zorg en de behandeling op het gebied van palliatieve zorg. De helpdesks worden bemensd door ervaren verpleegkundigen, afkomstig van zorginstellingen uit de betreffende regio. Zij nemen de vragen aan, exploreren deze en leggen de vragen zo nodig voor aan consulenten uit de betreffende regio. Op die manier wordt inhoudelijk goed advies gegeven dat bovendien past binnen de lokale context. De consultverleners geven advies; de professional blijft verantwoordelijk voor de zorg.
MOMENTEEL ZIJN DE VOLGENDE CONSULTATIETEAMS BESCHIKBAAR
Soms kan dit individueel, soms moet een vakgroep benaderd worden. Het is een hele investering, maar door het inzicht dat verkregen is, kunnen we gericht verder werken aan de kwaliteit. Het is ook wel complex: bij de ene vakgroep is iets prima geregeld, bij de andere niet. Een coördinator in dit proces is dus ook onontbeerlijk. Een ander inzicht is dat niet alles op papier hoeft te staan: wij gaan uit van Good Clinical Practice. De middelen hiervoor zijn divers: protocollering, intercollegiaal overleg, klachten en incidenten. Van interne audits verwachten we als instrument het meest. Dit zal met behulp van het IKST worden vormgegeven.” Boog: “Binnenkort beleggen we een tweede plenaire bijeenkomst. Het is een omvangrijk project, maar we gaan niet voor snelheid maar voor de kwaliteit. Hoewel… we mikken op accreditatie in 2006.” • Meer informatie: mevr J. Martens, gynaecoloog [
[email protected]] of Greet Nieuwland, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
Consultatieteams Oost-Veluwe, Salland en Zutphen
0900 - 445 56 60 Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Consultatieteam Enschede, Noordoost-Twente en Oost-Achterhoek
0900 - 445 57 70
!
w w w. i k s t . n l
CONTACTPERSONEN NETWERKEN PALLIATIEVE ZORG • Regio Enschede-Haaksbergen en Noordoost-Twente Heleen Mulder, projectleider palliatieve zorg regio Enschede-Haaksbergen en Noordoost-Twente t: (053) 488 12 00, e:
[email protected]. Website: http://palliatieftwenteoost.ikcnet.nl • Regio Midden-Twente Margreet Michel, netwerkcoördinator Netwerk palliatieve zorg Midden-Twente t: (074) 245 34 53, e:
[email protected] Website: http://palliatievezorgmiddentwente.ikcnet.nl • Regio Noordwest-Twente Gerda Kievitsbosch, netwerkcoördinator netwerk palliatieve zorg Noordwest-Twente t: (0546) 69 32 26, e:
[email protected] Website: http://palliatiefnwtwente.ikcnet.nl • Regio Oost-Achterhoek Sylvia Vonk, netwerkcoördinator palliatieve zorg regio Achterhoek-Oost t: (0543) 54 46 32, e:
[email protected] Website: http://palliatiefachterhoekoost.ikcnet.nl • Regio Salland Liesbeth Logman, netwerkcoördinator Netwerk Palliatieve zorg Regio Salland t: (0570) 64 66 66, e:
[email protected] Website: http://palliatiefsalland.ikcnet.nl • Regio Zutphen vacant • Regio Oost-Veluwe Marianne Vos, netwerkcoördinator Netwerk Palliatieve zorg Regio Oost Veluwe t: (055) 506 61 75, e:
[email protected] Website: www.palliatiefnet-oostveluwe.nl
Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Consultatieteam Midden- en Noordwest-Twente
0900 - 445 58 80 Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Vragen over ontwikkelingen palliatieve zorg • Regio Stedendriehoek Simone Troost, programmacoördinator palliatieve zorg [
[email protected]] • Regio Twente en Oost-Achterhoek Henk-Jan de Winter, programmacoördinator palliatieve zorg [
[email protected]]
4
PALLIATIEVE ZORG
>>
Bij het ontbreken van dergelijke afspraken worden deze afspraken alsnog gemaakt. Uiteraard spelen hierbij, naast de beschikbare cijfers, de ambities van de ziekenhuizen ook een belangrijke rol. • Meer informatie: Sabine Siesling, hoofd onderzoek en registratie [
[email protected]] • Voortgang Visitatie Het organiseren van een visitatie en het uitvoeren daarvan heeft heel wat voeten in de aarde. Daarom hebben vier integrale kankercentra (IKN, IKMN, IKO en IKST) samenwerking gezocht op dit gebied. Gevolg is dat voor deze regio’s geput kan gaan worden uit één poule van visitatoren. Er zal één plenaire visitatiecommissie opgericht worden en de opleiding tot visitator wordt eveneens centraal geregeld. De eerste visitatoren vanuit de IKST- regio worden eind november opgeleid. Meer over visitatie kunt u lezen in het artikel ‘Zelfevaluatie en accreditatie leeft in Deventer Ziekenhuis’ [blz 3].
In Nederland is voor ziekenhuizen een Elektronische ZelfevaluatieGids (EZG) ontwikkeld voor het • Meer informatie: Greet Nieuwland, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
5 | implementatieplan opstellen 6 | zorgprogramma implementeren 7 | zorgprogramma borgen
oncologische zorgproces. Deze gids bevat 80 normen waaraan de zorg rondom de kankerpatiënt
• Voortgang Zorgprogramma’s Voor het jaar 2005 staat het ontwerp van twee zorgprogramma’s gepland. De regio Stedendriehoek ontwikkelt met het IKST een zorgprogramma voor gynaecologische tumoren. De regio Twente/Oost-Achterhoek ontwikkelt momenteel een zorgprogramma voor longtumoren.
Het jaar 2005 wordt afgesloten met een implementatieplan voor beide zorgprogramma’s, waarna in 2006 kan worden begonnen met de implementatie. Ook in deze fase kunnen de ziekenhuizen rekenen op de ondersteuning van het IKST.
met het NIAZ (Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen) gemaakt. Door het
ZEVEN STAPPEN Het programmeren van zorg verloopt in zeven stappen: 1 | regionaal gewenste zorgpad beschrijven 2 | huidige situatie in kaart brengen 3 | stappen die genomen moeten worden om bij de gewenste situatie uit te komen, beschrijven 4 | bedrijfseconomische en logistieke consequenties in kaart brengen
behoort te voldoen. De gids is door de VIKC (Vereniging van Integrale Kankercentra), samen
invullen van de gids krijgt een ziekenhuis een goed beeld van de sterke en zwakke punten in de oncologische zorg en kunnen verbetertrajecten worden gestart om de zorg te optimaliseren. Op dit moment zijn Gelre ziekenhuizen (Apeldoorn en Zutphen) en Deventer Ziekenhuis bezig met
• Meer informatie: Chantal Holtkamp, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
het invullen van de zelfevaluatiegids. Een interview met mevr. H. Hartog, adviseur kwaliteit en zorgontwikkeling, mevr. Y. Boog, manager beleidsteam oncologie en mevr. J. Martens, gynaeco-
1 | NPK is ontwikkeld door de Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC), KWF Kankerbestrijding, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN).
2
Als je eerlijk de vragen beantwoordt, word je je bewust van de dingen die je goed doet, maar ook van de zaken die best nog wel beter geregeld kunnen worden.” Hartog: “Je staat wat langer stil bij je werk en schrikt soms van de hiaten. De vraag is dan vervolgens: willen we dit allemaal wel hebben of regelen? Het is dan een kwestie van kiezen en prioriteiten stellen en dat hebben we op die avond gedaan.” Boog: “De inbreng op die avond vanuit het IKST was ook zeer waardevol. Dit gaf extra verdieping gezien de ingebrachte expertise en ervaring.”
loog met oncologische taakstelling, allen betrokken bij de zelfevaluatie in Deventer Ziekenhuis.
HOE GAAN JULLIE DE KOMENDE TIJD VERDER? Hartog: “Na die avond zijn we aan de slag gegaan om verbeteringen door te voeren. mevr. J. Martens •
3
Zelfevaluatie en
Basiscursus Oncologie en Basiscursus Palliatieve zorg van start In oktober en november 2005 gaan de basiscursussen Oncologie en Palliatieve zorg van start. De basiscursus Oncologie is begonnen met één groep, het enthousiasme voor de basiscursus Palliatieve zorg was zo groot dat twee groepen zijn gestart. De cursussen, waaraan verpleegkundigen (niveau 4 of 5) uit ziekenhuizen, thuiszorg, verpleeg- en verzorgingshuizen en hospices meedoen, worden verzorgd door Saxion Hogescholen. IKST is van plan om bij voldoende belangstelling beide basiscursussen jaarlijks aan te bieden aan de organisaties in de IKST-regio.
Meer informatie • Basiscursus Oncologie | Monique de Min, adviseur deskundigheidsbevordering oncologische zorg [
[email protected]] • Basiscursus Palliatieve zorg | Sietske Mandersloot, adviseur deskundigheidsbevordering palliatieve zorg ad interim [
[email protected]]
Herstel & Balans in Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo Het programma Herstel & Balans is van april tot juni 2005 voor het eerst gestart in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo. Herstel & Balans is een revalidatieprogramma dat zich richt op het verminderen van klachten en verbetering van het lichamelijk, geestelijk en sociaal functioneren na de behandeling van kanker. Het programma Herstel & Balans wordt in Nederland door ongeveer 40 instellingen georganiseerd. In de regio van het IKST wordt het programma, naast revalidatiecentrum het Roessingh (Enschede) en Deventer Ziekenhuis, nu ook in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo uitgevoerd. Veel mensen met kanker hebben baat bij dit programma. Uit het tevredenheidsonderzoek dat onder de deelnemers is gehouden, werd Herstel & Balans in de
Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo beoordeeld met een gemiddeld cijfer van 8,4. Naast de diverse onderdelen van het programma bleek het lotgenotencontact van groot belang te zijn. De deelnemers gaven aan een gevoel van erkenning te krijgen en steun bij elkaar te vinden. Alle, door de deelnemers van tevoren opgestelde, doelen op zowel het geestelijke als lichamelijke terrein werden gehaald.
&
GEZONDHEIDSBEVORDERING EN VOOR
REVALIDATIE
KANKERPATIËNTEN
Almelo kunt u contact opnemen met Ingrid Pasman, transmuraal oncologieverpleegkundige en coördinator Herstel & Balans, afdeling MediThuis, t: 0546-693030, e:
[email protected]
Herstel & Balans heeft kunnen starten door ondersteuning en subsidie van het IKST. Het streven is om het programma structureel vier keer per jaar in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo te organiseren.
• Voor informatie over Herstel & Balans in de regio van het IKST kunt u contact opnemen met Saskia Lunter, adviseur communicatie en pr [
[email protected]] of kijk op:
• Voor meer informatie over Herstel & Balans in de Ziekenhuisgroep Twente, locatie
• www.herstelenbalans.nl
accreditatie leeft in
mevr. Y. Boog • mevr. H. Hartog •
Deventer Ziekenhuis WAT WAS VOOR JULLIE DE REDEN OM TE KIEZEN VOOR ZELFEVALUATIE EN ACCREDITATIE VOLGENS NIAZ? Boog: “Als Beleidsteam Oncologie waren wij op zoek naar een valide kwaliteitsinstrument om te toetsen hoe het bij ons gesteld is met de kwaliteit van de oncologische zorg. We gaan ervan uit dat wij prima zorg leveren aan de oncologische patiënt, maar wij wilden het graag aantoonbaar maken, de hiaten analyseren, verbeteringen in gang zetten en blijvend de processen evalueren. Op deze manier wordt het kwaliteitsdenken en handelen in ons ziekenhuis verder gestimuleerd. Het beleidsteam, en dan in het bijzonder chirurg H. de Vries, voorzitter van het beleidsteam en de voortrekker in dit project, kwam vervolgens uit op het instrument van VIKC/ NIAZ. Dit instrument wordt landelijk erkend en biedt op dit moment de beste mogelijkheid om de kwaliteit van zorg in kaart te brengen. Hij heeft de EZG gedigitaliseerd en zo konden we begin 2005 starten met de uitvoering.” HOE HEBBEN JULLIE DIT AANGEPAKT? Martens: “Sinds mei 2005 ben ik betrokken
bij het project en ben ik het aanspreekpunt. Op dat moment waren de voorbereidende activiteiten grotendeels afgerond: informatie aan en commitment van alle betrokkenen, gebruiksklaar maken van de EZG, toestemming van de directie en afspraken over de taken en rollen van de betrokkenen. Duidelijk werd dat het individueel invullen van de EZG door de professionals niet goed werkte. De informatie die dit opleverde was te summier en er konden geen actieplannen van gemaakt worden. We hebben toen een avond belegd met alle betrokkenen en hebben de items die gaan over beleid en ontwikkelingen gezamenlijk ingevuld. Dit was een uitstekende stap: op die avond kwamen we tot verdieping, discussie en toewijzen van verbeteracties aan personen. Invullen van de EZG is geen papieren exercitie, het is echt een ‘doe-ding’. Hartog: “Dat is ook vaak het bezwaar tegen kwaliteitsinstrumenten: het kan erg bureaucratisch worden omdat men denkt dat alles vastgelegd moet worden en je zo een nutteloze stapel papier creëert.” Martens: “Zo dacht ik eerst ook, maar het is een proces dat je voor jezelf doormaakt.
CONSULTATIETEAMS PA L L I AT I E V E Z O R G Het IKST heeft, net als de overige integrale kankercentra in Nederland, van het Ministerie van VWS een bepalende rol gekregen bij het vormgeven van een consultatievoorziening voor professionals op het gebied van palliatieve zorg. In samenspraak met de betrokken partijen is ervoor gekozen om in de IKSTregio drie helpdesks voor de consultatieteams in te richten: één voor de regio Oost-Veluwe, Salland en Zutphen, één voor de regio Enschede, NoordoostTwente en Oost-Achterhoek en één voor de regio Midden- en Noordwest-Twente. De consultatieteams zijn bedoeld voor professionals die inhoudelijke vragen hebben over de zorg en de behandeling op het gebied van palliatieve zorg. De helpdesks worden bemensd door ervaren verpleegkundigen, afkomstig van zorginstellingen uit de betreffende regio. Zij nemen de vragen aan, exploreren deze en leggen de vragen zo nodig voor aan consulenten uit de betreffende regio. Op die manier wordt inhoudelijk goed advies gegeven dat bovendien past binnen de lokale context. De consultverleners geven advies; de professional blijft verantwoordelijk voor de zorg.
MOMENTEEL ZIJN DE VOLGENDE CONSULTATIETEAMS BESCHIKBAAR
Soms kan dit individueel, soms moet een vakgroep benaderd worden. Het is een hele investering, maar door het inzicht dat verkregen is, kunnen we gericht verder werken aan de kwaliteit. Het is ook wel complex: bij de ene vakgroep is iets prima geregeld, bij de andere niet. Een coördinator in dit proces is dus ook onontbeerlijk. Een ander inzicht is dat niet alles op papier hoeft te staan: wij gaan uit van Good Clinical Practice. De middelen hiervoor zijn divers: protocollering, intercollegiaal overleg, klachten en incidenten. Van interne audits verwachten we als instrument het meest. Dit zal met behulp van het IKST worden vormgegeven.” Boog: “Binnenkort beleggen we een tweede plenaire bijeenkomst. Het is een omvangrijk project, maar we gaan niet voor snelheid maar voor de kwaliteit. Hoewel… we mikken op accreditatie in 2006.” • Meer informatie: mevr J. Martens, gynaecoloog [
[email protected]] of Greet Nieuwland, programmacoördinator oncologische zorg [
[email protected]]
Consultatieteams Oost-Veluwe, Salland en Zutphen
0900 - 445 56 60 Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Consultatieteam Enschede, Noordoost-Twente en Oost-Achterhoek
0900 - 445 57 70
!
w w w. i k s t . n l
CONTACTPERSONEN NETWERKEN PALLIATIEVE ZORG • Regio Enschede-Haaksbergen en Noordoost-Twente Heleen Mulder, projectleider palliatieve zorg regio Enschede-Haaksbergen en Noordoost-Twente t: (053) 488 12 00, e:
[email protected]. Website: http://palliatieftwenteoost.ikcnet.nl • Regio Midden-Twente Margreet Michel, netwerkcoördinator Netwerk palliatieve zorg Midden-Twente t: (074) 245 34 53, e:
[email protected] Website: http://palliatievezorgmiddentwente.ikcnet.nl • Regio Noordwest-Twente Gerda Kievitsbosch, netwerkcoördinator netwerk palliatieve zorg Noordwest-Twente t: (0546) 69 32 26, e:
[email protected] Website: http://palliatiefnwtwente.ikcnet.nl • Regio Oost-Achterhoek Sylvia Vonk, netwerkcoördinator palliatieve zorg regio Achterhoek-Oost t: (0543) 54 46 32, e:
[email protected] Website: http://palliatiefachterhoekoost.ikcnet.nl • Regio Salland Liesbeth Logman, netwerkcoördinator Netwerk Palliatieve zorg Regio Salland t: (0570) 64 66 66, e:
[email protected] Website: http://palliatiefsalland.ikcnet.nl • Regio Zutphen vacant • Regio Oost-Veluwe Marianne Vos, netwerkcoördinator Netwerk Palliatieve zorg Regio Oost Veluwe t: (055) 506 61 75, e:
[email protected] Website: www.palliatiefnet-oostveluwe.nl
Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Consultatieteam Midden- en Noordwest-Twente
0900 - 445 58 80 Bereikbaar | maandag t/m vrijdag 9.00 - 17.00 uur
Vragen over ontwikkelingen palliatieve zorg • Regio Stedendriehoek Simone Troost, programmacoördinator palliatieve zorg [
[email protected]] • Regio Twente en Oost-Achterhoek Henk-Jan de Winter, programmacoördinator palliatieve zorg [
[email protected]]
4
PALLIATIEVE ZORG
>>
Vervolg bijeenkomsten netwerken en werkgroepen
Uit de evaluaties is gebleken dat de researchverpleegkundige een meerwaarde heeft bij de organisatie en het opzetten van nieuwe trials. Verbeteringen hebben plaatsgevonden in onder meer het administratieve proces en de communicatie rondom trials. Het resultaat van twee nieuwe studies met minimaal vijf geïncludeerde patiënten is in de meeste ziekenhuizen niet gehaald. Dit blijkt mede af te hangen van de mate waarin klinische studies in een ziekenhuis waren ingebed, voordat dit project van start ging. Het IKST heeft besloten om de subsidie voor de ziekenhuizen waar een evaluatie van de researchverpleegkundige heeft plaatsgevonden,
NIEUWE UITGAVEN FLYER ‘CONSULTATIE IN DE PALLIATIEVE ZORG’ In de flyer wordt een casus besproken van een huisarts die behoefte had aan advies van een consulent. Ingegaan wordt op de probleemsituatie, de consultatievraag en de gegeven adviezen. De flyer kunt u opvragen bij IKST of bestellen/downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
5
FOLDERS OVER CONSULTATIETEAMS PALLIATIEVE ZORG IKST heeft begin oktober een drietal folders over de consultatieteams in de IKST-regio’s uitgegeven. In deze folders staat beschreven wat consultatieteams u kunnen bieden en hoe u ze kunt bereiken. De folders kunt u opvragen bij IKST of bestellen/downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
• SAMENVATTING ARTIKEL NTVG
MAMMASPARENDE OPERATIES in de regio’s Zuidoost-Nederland en Oost-Nederland in de periode 1990-2002 Sinds circa 20 jaar worden mammasparende operaties, in combinatie met radiotherapie, beschouwd als veilig voor de meeste patiënten met een mammacarcinoom < 5 cm. In de regio’s Zuidoost- (IKZ) en Oost-Nederland (IKST) is onderzocht in hoeverre mammasparende chirurgie werd toegepast. De verschillen tussen de regio’s en vooral tussen de ziekenhuizen is nog steeds groot. Bij patiënten < 50 jaar werd een daling in toepassing van BSC gezien en bij vrouwen > 70 jaar een stijging. Van groot belang is een goede lokale implementatie van richtlijnen en een periodieke terugkoppeling van de resultaten. Dit kan het beste met ondersteuning van een integraal kankercentrum uitgevoerd worden. S. Siesling, L.V. van de Poll-Franse, J.J. Jobsen, O.J. Repelaer van Driel, A.C. Voogd. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005; 149: 1941-6. Een kopie van dit artikel is op te vragen bij IKST.
TRIALNIEUWS In april dit jaar heeft het IKST voor het eerst het bulletin ‘Trialnieuws’ uitgegeven. Een schot in de roos, zo bleek uit veel positieve reacties. Trialnieuws is bestemd voor medisch specialisten, verpleegkundigen, trialnurses, datamanagers en andere betrokkenen bij trials. Met dit bulletin wil het IKST tegemoet komen aan de behoefte van zorgverleners aan meer informatie rond
! NIEUW op Oncoline • EBRO-richtlijn melanoom • EBRO-richtlijn weke delen • EBRO-richtlijn niet-kleincellig longcarcinoom Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO) • Richtlijn ‘Algemene voedings- en dieetbehandeling’ • Richtlijn ‘Maagcarcinoom’ • Richtlijn ‘Oesophaguscarcinoom’
w w w. o n c o l i n e . n l
voort te zetten. Gezien het feit dat de subsidie tijdelijk is, hebben alle betrokken partijen aan de Raden van Bestuur aangegeven dat het wenselijk is de ondersteuning door een researchverpleegkundige structureel op te nemen in de begroting van het ziekenhuis.
Agenda
• Meer informatie over de resultaten van het project ‘Researchassistent/-verpleegkundige’ is binnenkort te lezen in een nieuwe uitgave van Trialnieuws. Ook kunt u contact opnemen met Sabine Siesling, hoofd onderzoek en registratie [
[email protected]]
Symposia en cursussen
1
| Ten tijde van het schrijven van dit artikel is het MST, afdeling interne nog niet geëvalueerd. Ziekenhuisgroep Twente is later van start gegaan; deze evaluatie volgt.
trials. Trialnieuws wordt twee keer per jaar uitgegeven. De volgende uitgave verschijnt eind november en is te downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
FEITEN EN FABELS Onlangs is een geactualiseerde versie van het boekje ‘Feiten en Fabels’ verschenen. Het boekje geeft op overzichtelijke wijze inzicht in het voorkomen van kanker. U kunt het boekje bestellen à € 7,80 (excl. portokosten) bij de VIKC (tel. 030-2343780) of via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
Accreditatie voor ONCON Sinds juni 2005 krijgen de leden van het Oncologisch Netwerk Chirurgen Oost Nederland (ONCON) accreditatiepunten voor het bijwonen van de vergaderingen. De accreditatie is toegekend door de beroepsvereniging Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. Voorwaarde voor toekenning van accreditatiepunten is de aanwezigheid van een wetenschappelijk deel binnen de agenda van de vergadering. Zowel ONCON als IKST zijn blij met deze waardering vanuit de beroepsvereniging. IKST zal in de nabije toekomst ook andere netwerken aandragen bij beroepsverenigingen voor toekenning van accreditatiepunten. • Meer informatie: Monique de Min, adviseur deskundigheidsbevordering [
[email protected]]
• www.ikst.nl
’05
6
• 10 november 2005 Symposium ‘Diagnostiek en behandeling van het primaire mammacarcinoom’ Doelgroep: huisartsen uit de regio OostAchterhoek en specialisten Streekziekenhuis Koningin Beatrix Locatie: de Woord (Winterswijk) • 10 november 2005 Symposium ‘Palliatieve zorg’ Doelgroep: huisartsen, specialisten en verpleeghuisartsen regio Zutphen Locatie: Hotel Bakker (Vorden) • 14 en 21 november 2005 Scholing ‘Cursus kinderoncologie’ Doelgroep: verpleegkundigen kinderafdeling Ziekenhuisgroep Twente Locatie: Ziekenhuisgroep Twente, locatie Hengelo • 23 november 2005 Symposium ‘2e Nationale Symposium Kanker bij Ouderen’ Doelgroep: iedereen die betrokken is bij de zorg voor ouderen met kanker Locatie: Jaarbeurs Utrecht • 8 december 2005 Symposium ‘Symptoombestrijding in de palliatieve zorg’ Doelgroep: verpleegkundigen, specialisten, verpleeghuisartsen en huisartsen Locatie: Van der Valk (Hengelo) • 9 december 2005 Jaarlijks symposium Medisch Spectrum Twente Doelgroep: hulpverleners Medisch Spectrum Twente, thuiszorg en huisartsen Locatie: Dish Hotel (Enschede)
Bijeenkomsten netwerken en werkgroepen • 3 november 2005 Oncologisch Netwerk Chirurgen OostNederland (ONCON) Locatie: Hotel ’t Lansink (Hengelo) • 7 november 2005 Netwerk Gynaecologische Oncologie Stedendriehoek (GOS) Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer) • 10 november 2005 Medische Advies Raad IKST Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer) • 17 november 2005 Netwerk Longtumoren Twente/Achterhoek (LONT) Locatie: Hotel ’t Lansink (Hengelo)
4 Consultatieteams palliatieve zorg
15 JAAR
verpleegkundige 6 Agenda
Meer dan 1 miljoen gevallen van kanker geregistreerd De Nederlandse kankerregistratie bestaat 15 jaar en heeft daaraan op 11 oktober 2005 een symposium gewijd. Vanaf 1989 zijn gegevens verzameld van meer dan 1 miljoen gevallen van kanker of voorstadia daarvan. Het aantal nieuwe kankerpatiënten steeg van 56.000 in 1989 naar 73.000 in 2003. Deze stijging werd vooral veroorzaakt door groei van de bevolking. De totale kans om kanker te krijgen is sinds het begin van de jaren negentig nauwelijks veranderd, maar er zijn wel belangrijke verschuivingen opgetreden tussen de verschillende vormen van kanker zoals prostaatkanker. Het aantal mannen bij wie deze aandoening werd geconstateerd verdubbelde bijna van 4.200 in 1989 naar 7.900 in 2003. Deze informatie (en vele andere gegevens) is te vinden op de geactualiseerde website van Nederlandse Kankerregistratie (www.kankerregistratie.nl).
Personeel In dienst Per 1 september is Sietske Nijhuis-Mandersloot bij het IKST werkzaam als adviseur deskundigheidsbevordering palliatieve zorg. Zij is bij het IKST in dienst tot 1 april 2006. Naast deze tijdelijke baan is Sietske werkzaam bij het ROC van Twente als docent verpleegkunde.
Uit dienst
• Meer informatie: Sabine Siesling, hoofd onderzoek & registratie [
[email protected]]
Per 1 juni 2005 is Monja Lenssink, medewerker kankerregistratie, bij het IKST uit dienst.
!
www.palliatievezorggelderland.nl
Colofon
Adreswijzigingen
Delta, de nieuwsbrief van het IKST, verschijnt vier keer per jaar. De nieuwsbrief wordt in een oplage van 1600 exemplaren verspreid onder relaties van het IKST.
Indien Delta niet op het goede adres bezorgd is, dan horen wij dat graag van u. • [
[email protected]]
Informatie Redactie Greet Nieuwland, Saskia Lunter [eindredactie], Sabine Siesling en Henk-Jan de Winter Ontwerp en vormgeving Invorm grafisch ontwerpen, Enschede Druk te Sligte BV, Enschede
5 Evaluatie inzet researchassistent/-
Nederlandse Kankerregistratie
Sietske Nijhuis-Mandersloot
De naam van deze nieuwe site is:
3 Zelfevaluatie en accreditatie leeft in Deventer Ziekenhuis
• 22 november 2005 Regionaal Platform Kankerpatiëntenverenigingen Stedendriehoek Twente (RPK-ST) Locatie: IKST (Enschede) • 29 november 2005 Platform netwerken palliatieve zorg IKST Locatie: IKST (Enschede) • 8 december 2005 Werkgroep Mammacareverpleegkundigen Locatie: Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo • 12 december 2005 Werkgroep Verpleegkundige Contactpersonen (WVC) Locatie: IKST (Enschede) • 19 december 2005 Stedendriehoek Oncologiecommissie (STOC) Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer)
In de vorige Delta stond de naam van de website over palliatieve zorg voor patiënten en naasten in de provincie Gelderland foutief weergegeven.
is van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur bereikbaar
Meer informatie over het IKST kunt u krijgen op de internetsite: www.ikst.nl en de internetsite van de Vereniging van Integrale Kankercentra: www.ikcnet.nl.
Lasondersingel 133 7514 BP Enschede t) 053 4305010 f) 053 4306295 e)
[email protected] i) www.ikst.nl
delta
nieuwsbrief ikst
’05
In het kader van het project ‘Researchassistent/verpleegkundige’ hebben de afgelopen weken evaluaties van het eerste jaar plaatsgevonden in Gelre Ziekenhuizen, Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB), Medisch Spectrum Twente (MST), afdeling longen1 en Deventer Ziekenhuis. Met dit project wil het IKST het klinisch vergelijkend onderzoek in de regio een impuls te geven. De organisaties hebben subsidie gekregen om voor één jaar (voor vier uur per week) een researchassistent/-verpleegkundige aan te stellen. In dat jaar is gestreefd naar het opstarten van minimaal twee nieuwe studies met minimaal vijf geïncludeerde patiënten.
IKST
13e jaargang # 3 | oktober
Evaluatie inzet researchassistent/-verpleegkundige
GROEN LICHT VOOR PLAN ORGANISATIE ONCOLOGISCHE ZORG Dit voorjaar heeft het IKST groen licht gekregen van de Raden van Bestuur van alle ziekenhuizen in de IKST-regio om samen met hen de organisatie van de oncologische zorg verder te gaan ontwikkelen volgens actuele kwaliteitseisen. Het initiatief van het IKST vloeit voort uit het Nationaal Programma Kankerbestrijding (NPK)1, waarin extra aandacht wordt gevraagd voor de organisatie van de oncologische zorg. Eén van de tendensen, volgend uit dit programma, is dat de kwaliteitseisen voor oncologische zorg steeds meer zullen worden aangescherpt. Binnen het NPK zijn onder meer deze taken toebedeeld aan de integrale kankercentra. • Gezamenlijk initiatief Ziekenhuizen en IKST streven naar het behoud van een compleet pakket aan oncologische dienstverlening binnen de regio. Om dit te realiseren heeft het IKST een plan van aanpak geschreven. Dit plan heeft drie speerpunten: 1 | Concentratie: relatief complexe oncologische behandelingen concentreren en oncologische zorg die veel voorkomt eenduidig spreiden over de regio. 2 | Spreiding door zorgprogramma’s: om een gelijke kwaliteit van oncologische zorg te realiseren. 3 | Zelfevaluatie en visitatie: om de kwaliteit van het oncologische zorgproces in kaart te brengen. • Reacties en voortgang Ondanks het groene licht voor de uitvoering van het project, zijn er ook bedenkingen. Het concentreren van zorg is voor velen bedreigend, allereerst in vakinhoudelijke maar ook in financiële zin. Aan de andere kant is men zich er van bewust dat concentratie van specialistische
zorg op termijn onvermijdelijk is en men daarom met elkaar wil anticiperen op de ontwikkelingen, voordat op landelijk niveau voor de regio beslissingen worden genomen. De regio’s Twente/Oost-Achterhoek en Stedendriehoek zien de ontwikkeling van zorgprogramma’s als een zinvol initiatief om de oncologische zorg optimaal te organiseren. De regio Stedendriehoek heeft gekozen om voor gynaecologische tumoren een eerste zorgprogramma te ontwikkelen, de regio Twente/Oost-Achterhoek maakt een zorgprogramma voor longtumoren. Beide regio’s zijn ondertussen gestart. Bedenkingen bij zorgprogramma’s zijn er ook; het beter organiseren van zorg voor de ene groep patiënten zou direct ten koste gaan van andere groepen patiënten. Hoewel de ziekenhuizen steeds meer het belang inzien van zelfevaluatie en visitatie (meer dan 90% van de Nederlandse ziekenhuizen is al actief op dit gebied), heeft dit nog niet geleid tot concrete investeringen in tijd en middelen in de regio Twente.
In de regio Stedendriehoek wordt op dit punt wel geïnvesteerd. Gelre Ziekenhuizen (locatie Apeldoorn en Zutphen) en Deventer Ziekenhuis zijn begonnen met zelfevaluatie. Deventer Ziekenhuis bereidt zich tevens voor op een accreditatie. • Meer informatie: Chantal Holtkamp [
[email protected]] en Greet Nieuwland [
[email protected]], programmacoördinatoren oncologische zorg • Voortgang Concentratie In het kader van het deelproject ‘Concentratie’ worden momenteel, in overleg met medisch specialisten uit de netwerken, overzichten per tumorsoort gemaakt vanuit de regionale kankerregistratie. Uit deze overzichten wordt duidelijk hoeveel tumoren er waar worden gediagnosticeerd, waar de tumoren worden behandeld en wat de resultaten zijn van de behandeling (uitgedrukt in overleving). Deze informatie over aantallen en resultaten van behandeling vormen het uitgangspunt bij het vaststellen van regionale afspraken ten aanzien van weinig voorkomende oncologische behandelingen.
Alex Wit | “Samen met de ziekenhuizen werken we aan meer afstemming over diagnostiek en behandeling van kanker. Eindresultaat: een compleet pakket aan oncologische zorg, volgens de geldende kwaliteitseisen, dicht bij huis.”
• vervolg >>
1
Vervolg bijeenkomsten netwerken en werkgroepen
Uit de evaluaties is gebleken dat de researchverpleegkundige een meerwaarde heeft bij de organisatie en het opzetten van nieuwe trials. Verbeteringen hebben plaatsgevonden in onder meer het administratieve proces en de communicatie rondom trials. Het resultaat van twee nieuwe studies met minimaal vijf geïncludeerde patiënten is in de meeste ziekenhuizen niet gehaald. Dit blijkt mede af te hangen van de mate waarin klinische studies in een ziekenhuis waren ingebed, voordat dit project van start ging. Het IKST heeft besloten om de subsidie voor de ziekenhuizen waar een evaluatie van de researchverpleegkundige heeft plaatsgevonden,
NIEUWE UITGAVEN FLYER ‘CONSULTATIE IN DE PALLIATIEVE ZORG’ In de flyer wordt een casus besproken van een huisarts die behoefte had aan advies van een consulent. Ingegaan wordt op de probleemsituatie, de consultatievraag en de gegeven adviezen. De flyer kunt u opvragen bij IKST of bestellen/downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
5
FOLDERS OVER CONSULTATIETEAMS PALLIATIEVE ZORG IKST heeft begin oktober een drietal folders over de consultatieteams in de IKST-regio’s uitgegeven. In deze folders staat beschreven wat consultatieteams u kunnen bieden en hoe u ze kunt bereiken. De folders kunt u opvragen bij IKST of bestellen/downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
• SAMENVATTING ARTIKEL NTVG
MAMMASPARENDE OPERATIES in de regio’s Zuidoost-Nederland en Oost-Nederland in de periode 1990-2002 Sinds circa 20 jaar worden mammasparende operaties, in combinatie met radiotherapie, beschouwd als veilig voor de meeste patiënten met een mammacarcinoom < 5 cm. In de regio’s Zuidoost- (IKZ) en Oost-Nederland (IKST) is onderzocht in hoeverre mammasparende chirurgie werd toegepast. De verschillen tussen de regio’s en vooral tussen de ziekenhuizen is nog steeds groot. Bij patiënten < 50 jaar werd een daling in toepassing van BSC gezien en bij vrouwen > 70 jaar een stijging. Van groot belang is een goede lokale implementatie van richtlijnen en een periodieke terugkoppeling van de resultaten. Dit kan het beste met ondersteuning van een integraal kankercentrum uitgevoerd worden. S. Siesling, L.V. van de Poll-Franse, J.J. Jobsen, O.J. Repelaer van Driel, A.C. Voogd. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005; 149: 1941-6. Een kopie van dit artikel is op te vragen bij IKST.
TRIALNIEUWS In april dit jaar heeft het IKST voor het eerst het bulletin ‘Trialnieuws’ uitgegeven. Een schot in de roos, zo bleek uit veel positieve reacties. Trialnieuws is bestemd voor medisch specialisten, verpleegkundigen, trialnurses, datamanagers en andere betrokkenen bij trials. Met dit bulletin wil het IKST tegemoet komen aan de behoefte van zorgverleners aan meer informatie rond
! NIEUW op Oncoline • EBRO-richtlijn melanoom • EBRO-richtlijn weke delen • EBRO-richtlijn niet-kleincellig longcarcinoom Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO) • Richtlijn ‘Algemene voedings- en dieetbehandeling’ • Richtlijn ‘Maagcarcinoom’ • Richtlijn ‘Oesophaguscarcinoom’
w w w. o n c o l i n e . n l
voort te zetten. Gezien het feit dat de subsidie tijdelijk is, hebben alle betrokken partijen aan de Raden van Bestuur aangegeven dat het wenselijk is de ondersteuning door een researchverpleegkundige structureel op te nemen in de begroting van het ziekenhuis.
Agenda
• Meer informatie over de resultaten van het project ‘Researchassistent/-verpleegkundige’ is binnenkort te lezen in een nieuwe uitgave van Trialnieuws. Ook kunt u contact opnemen met Sabine Siesling, hoofd onderzoek en registratie [
[email protected]]
Symposia en cursussen
1
| Ten tijde van het schrijven van dit artikel is het MST, afdeling interne nog niet geëvalueerd. Ziekenhuisgroep Twente is later van start gegaan; deze evaluatie volgt.
trials. Trialnieuws wordt twee keer per jaar uitgegeven. De volgende uitgave verschijnt eind november en is te downloaden via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
FEITEN EN FABELS Onlangs is een geactualiseerde versie van het boekje ‘Feiten en Fabels’ verschenen. Het boekje geeft op overzichtelijke wijze inzicht in het voorkomen van kanker. U kunt het boekje bestellen à € 7,80 (excl. portokosten) bij de VIKC (tel. 030-2343780) of via http://ikst.bibliotheek.ikcnet.nl
Accreditatie voor ONCON Sinds juni 2005 krijgen de leden van het Oncologisch Netwerk Chirurgen Oost Nederland (ONCON) accreditatiepunten voor het bijwonen van de vergaderingen. De accreditatie is toegekend door de beroepsvereniging Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. Voorwaarde voor toekenning van accreditatiepunten is de aanwezigheid van een wetenschappelijk deel binnen de agenda van de vergadering. Zowel ONCON als IKST zijn blij met deze waardering vanuit de beroepsvereniging. IKST zal in de nabije toekomst ook andere netwerken aandragen bij beroepsverenigingen voor toekenning van accreditatiepunten. • Meer informatie: Monique de Min, adviseur deskundigheidsbevordering [
[email protected]]
• www.ikst.nl
’05
6
• 10 november 2005 Symposium ‘Diagnostiek en behandeling van het primaire mammacarcinoom’ Doelgroep: huisartsen uit de regio OostAchterhoek en specialisten Streekziekenhuis Koningin Beatrix Locatie: de Woord (Winterswijk) • 10 november 2005 Symposium ‘Palliatieve zorg’ Doelgroep: huisartsen, specialisten en verpleeghuisartsen regio Zutphen Locatie: Hotel Bakker (Vorden) • 14 en 21 november 2005 Scholing ‘Cursus kinderoncologie’ Doelgroep: verpleegkundigen kinderafdeling Ziekenhuisgroep Twente Locatie: Ziekenhuisgroep Twente, locatie Hengelo • 23 november 2005 Symposium ‘2e Nationale Symposium Kanker bij Ouderen’ Doelgroep: iedereen die betrokken is bij de zorg voor ouderen met kanker Locatie: Jaarbeurs Utrecht • 8 december 2005 Symposium ‘Symptoombestrijding in de palliatieve zorg’ Doelgroep: verpleegkundigen, specialisten, verpleeghuisartsen en huisartsen Locatie: Van der Valk (Hengelo) • 9 december 2005 Jaarlijks symposium Medisch Spectrum Twente Doelgroep: hulpverleners Medisch Spectrum Twente, thuiszorg en huisartsen Locatie: Dish Hotel (Enschede)
Bijeenkomsten netwerken en werkgroepen • 3 november 2005 Oncologisch Netwerk Chirurgen OostNederland (ONCON) Locatie: Hotel ’t Lansink (Hengelo) • 7 november 2005 Netwerk Gynaecologische Oncologie Stedendriehoek (GOS) Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer) • 10 november 2005 Medische Advies Raad IKST Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer) • 17 november 2005 Netwerk Longtumoren Twente/Achterhoek (LONT) Locatie: Hotel ’t Lansink (Hengelo)
4 Consultatieteams palliatieve zorg
15 JAAR
verpleegkundige 6 Agenda
Meer dan 1 miljoen gevallen van kanker geregistreerd De Nederlandse kankerregistratie bestaat 15 jaar en heeft daaraan op 11 oktober 2005 een symposium gewijd. Vanaf 1989 zijn gegevens verzameld van meer dan 1 miljoen gevallen van kanker of voorstadia daarvan. Het aantal nieuwe kankerpatiënten steeg van 56.000 in 1989 naar 73.000 in 2003. Deze stijging werd vooral veroorzaakt door groei van de bevolking. De totale kans om kanker te krijgen is sinds het begin van de jaren negentig nauwelijks veranderd, maar er zijn wel belangrijke verschuivingen opgetreden tussen de verschillende vormen van kanker zoals prostaatkanker. Het aantal mannen bij wie deze aandoening werd geconstateerd verdubbelde bijna van 4.200 in 1989 naar 7.900 in 2003. Deze informatie (en vele andere gegevens) is te vinden op de geactualiseerde website van Nederlandse Kankerregistratie (www.kankerregistratie.nl).
Personeel In dienst Per 1 september is Sietske Nijhuis-Mandersloot bij het IKST werkzaam als adviseur deskundigheidsbevordering palliatieve zorg. Zij is bij het IKST in dienst tot 1 april 2006. Naast deze tijdelijke baan is Sietske werkzaam bij het ROC van Twente als docent verpleegkunde.
Uit dienst
• Meer informatie: Sabine Siesling, hoofd onderzoek & registratie [
[email protected]]
Per 1 juni 2005 is Monja Lenssink, medewerker kankerregistratie, bij het IKST uit dienst.
!
www.palliatievezorggelderland.nl
Colofon
Adreswijzigingen
Delta, de nieuwsbrief van het IKST, verschijnt vier keer per jaar. De nieuwsbrief wordt in een oplage van 1600 exemplaren verspreid onder relaties van het IKST.
Indien Delta niet op het goede adres bezorgd is, dan horen wij dat graag van u. • [
[email protected]]
Informatie Redactie Greet Nieuwland, Saskia Lunter [eindredactie], Sabine Siesling en Henk-Jan de Winter Ontwerp en vormgeving Invorm grafisch ontwerpen, Enschede Druk te Sligte BV, Enschede
5 Evaluatie inzet researchassistent/-
Nederlandse Kankerregistratie
Sietske Nijhuis-Mandersloot
De naam van deze nieuwe site is:
3 Zelfevaluatie en accreditatie leeft in Deventer Ziekenhuis
• 22 november 2005 Regionaal Platform Kankerpatiëntenverenigingen Stedendriehoek Twente (RPK-ST) Locatie: IKST (Enschede) • 29 november 2005 Platform netwerken palliatieve zorg IKST Locatie: IKST (Enschede) • 8 december 2005 Werkgroep Mammacareverpleegkundigen Locatie: Ziekenhuisgroep Twente, locatie Almelo • 12 december 2005 Werkgroep Verpleegkundige Contactpersonen (WVC) Locatie: IKST (Enschede) • 19 december 2005 Stedendriehoek Oncologiecommissie (STOC) Locatie: Mercure Accor Hotel (Deventer)
In de vorige Delta stond de naam van de website over palliatieve zorg voor patiënten en naasten in de provincie Gelderland foutief weergegeven.
is van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur bereikbaar
Meer informatie over het IKST kunt u krijgen op de internetsite: www.ikst.nl en de internetsite van de Vereniging van Integrale Kankercentra: www.ikcnet.nl.
Lasondersingel 133 7514 BP Enschede t) 053 4305010 f) 053 4306295 e)
[email protected] i) www.ikst.nl
delta
nieuwsbrief ikst
’05
In het kader van het project ‘Researchassistent/verpleegkundige’ hebben de afgelopen weken evaluaties van het eerste jaar plaatsgevonden in Gelre Ziekenhuizen, Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB), Medisch Spectrum Twente (MST), afdeling longen1 en Deventer Ziekenhuis. Met dit project wil het IKST het klinisch vergelijkend onderzoek in de regio een impuls te geven. De organisaties hebben subsidie gekregen om voor één jaar (voor vier uur per week) een researchassistent/-verpleegkundige aan te stellen. In dat jaar is gestreefd naar het opstarten van minimaal twee nieuwe studies met minimaal vijf geïncludeerde patiënten.
IKST
13e jaargang # 3 | oktober
Evaluatie inzet researchassistent/-verpleegkundige
GROEN LICHT VOOR PLAN ORGANISATIE ONCOLOGISCHE ZORG Dit voorjaar heeft het IKST groen licht gekregen van de Raden van Bestuur van alle ziekenhuizen in de IKST-regio om samen met hen de organisatie van de oncologische zorg verder te gaan ontwikkelen volgens actuele kwaliteitseisen. Het initiatief van het IKST vloeit voort uit het Nationaal Programma Kankerbestrijding (NPK)1, waarin extra aandacht wordt gevraagd voor de organisatie van de oncologische zorg. Eén van de tendensen, volgend uit dit programma, is dat de kwaliteitseisen voor oncologische zorg steeds meer zullen worden aangescherpt. Binnen het NPK zijn onder meer deze taken toebedeeld aan de integrale kankercentra. • Gezamenlijk initiatief Ziekenhuizen en IKST streven naar het behoud van een compleet pakket aan oncologische dienstverlening binnen de regio. Om dit te realiseren heeft het IKST een plan van aanpak geschreven. Dit plan heeft drie speerpunten: 1 | Concentratie: relatief complexe oncologische behandelingen concentreren en oncologische zorg die veel voorkomt eenduidig spreiden over de regio. 2 | Spreiding door zorgprogramma’s: om een gelijke kwaliteit van oncologische zorg te realiseren. 3 | Zelfevaluatie en visitatie: om de kwaliteit van het oncologische zorgproces in kaart te brengen. • Reacties en voortgang Ondanks het groene licht voor de uitvoering van het project, zijn er ook bedenkingen. Het concentreren van zorg is voor velen bedreigend, allereerst in vakinhoudelijke maar ook in financiële zin. Aan de andere kant is men zich er van bewust dat concentratie van specialistische
zorg op termijn onvermijdelijk is en men daarom met elkaar wil anticiperen op de ontwikkelingen, voordat op landelijk niveau voor de regio beslissingen worden genomen. De regio’s Twente/Oost-Achterhoek en Stedendriehoek zien de ontwikkeling van zorgprogramma’s als een zinvol initiatief om de oncologische zorg optimaal te organiseren. De regio Stedendriehoek heeft gekozen om voor gynaecologische tumoren een eerste zorgprogramma te ontwikkelen, de regio Twente/Oost-Achterhoek maakt een zorgprogramma voor longtumoren. Beide regio’s zijn ondertussen gestart. Bedenkingen bij zorgprogramma’s zijn er ook; het beter organiseren van zorg voor de ene groep patiënten zou direct ten koste gaan van andere groepen patiënten. Hoewel de ziekenhuizen steeds meer het belang inzien van zelfevaluatie en visitatie (meer dan 90% van de Nederlandse ziekenhuizen is al actief op dit gebied), heeft dit nog niet geleid tot concrete investeringen in tijd en middelen in de regio Twente.
In de regio Stedendriehoek wordt op dit punt wel geïnvesteerd. Gelre Ziekenhuizen (locatie Apeldoorn en Zutphen) en Deventer Ziekenhuis zijn begonnen met zelfevaluatie. Deventer Ziekenhuis bereidt zich tevens voor op een accreditatie. • Meer informatie: Chantal Holtkamp [
[email protected]] en Greet Nieuwland [
[email protected]], programmacoördinatoren oncologische zorg • Voortgang Concentratie In het kader van het deelproject ‘Concentratie’ worden momenteel, in overleg met medisch specialisten uit de netwerken, overzichten per tumorsoort gemaakt vanuit de regionale kankerregistratie. Uit deze overzichten wordt duidelijk hoeveel tumoren er waar worden gediagnosticeerd, waar de tumoren worden behandeld en wat de resultaten zijn van de behandeling (uitgedrukt in overleving). Deze informatie over aantallen en resultaten van behandeling vormen het uitgangspunt bij het vaststellen van regionale afspraken ten aanzien van weinig voorkomende oncologische behandelingen.
Alex Wit | “Samen met de ziekenhuizen werken we aan meer afstemming over diagnostiek en behandeling van kanker. Eindresultaat: een compleet pakket aan oncologische zorg, volgens de geldende kwaliteitseisen, dicht bij huis.”
• vervolg >>
1