gratis magazine voor en door cliënten in de regio Rijnmond nummer 27 - zomer 2007 Geestelijke Gezondheidszorg Maatschappelijke Opvang Verslavingszorg

Denkraam

www.denkraam.info

Geestelijke Gezondheidszorg Maatschappelijke Opvang Verslavingszorg

gratis magazine voor en door cliënten in de regio Rijnmond

nummer 27 - zomer 2007

[1]

Inhoud zomer 2007

[Denkraam]

Colofon

Redactie: Liesbeth Vollemans, Irmlinda de Vries, Koos Bijlholt, Michiel van Gog, Carla Berkhof, Natasja Schreuder, Loyce van den Berg, Ester de Bruin, Hinke Vissia, Jan W. Bijl en Gio van Beek.

6. 8.

Eindredactie: José Bonouvrier, Ernest Smit, Jan B. Burger, Martin Luycx en Bas van Bellen.

Correspondenten: Hinke Vissia, Wendy van Montfoort, Bas van Bellen, Carla Berkhof, Natasja Schreuder, Jaap Meeuwsen, Miny Warman, Ernest Smit, Foekje Bok, Angelique, Bert Aben, Blackwolff, Bianca Koster, Sander Damen, Ikkuh, Welnis/Lentis Fotografie: Michiel van Gog, Bas van Bellen, Jan B. Burger, Ton Hensing. Voorkant: Leen Kaal door Jan B. Burger. Achterkant: Dirk Zwarts door Bas van Bellen Strip: Ferry van Wing. Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam.

10. 12.

14.

Verzendklaar maken: Datawerk, Rotterdam. Distributie: Postdienst Vredehof, Rotterdam.

Verspreidingsgebied: Regio Rijnmond, de Hoekse Waard, Voorne-Putten en de Zuid Hollandse Eilanden. Oplage: 2700 exemplaren.

Redactieadres: (ook voor een gratis abonnement) Postbus 21078 3001 AB Rotterdam tel: 010-7502123 / 010-4665962 E-mail: [email protected] Website: www.denkraam.info

Deadline nummer 28: 10 september 2007 Verschijning: vanaf 1 oktober 2007 Projectondersteuning: Teus van Wijk, Basisberaad Rijnmond (hoofdredacteur) Tel: 010 – 7502123 / 010 – 4665962 Fax: 010 - 4660070 e-mail: [email protected] ‘Denkraam’ is een onafhankelijk magazine. Het is een product van de gezamenlijke cliëntenraden uit de GGz, Maatschappelijke Opvang en Verslavingszorg uit regio Rijnmond in samenwerking met Basisberaad Rijnmond. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaardt de redactie geen aansprakelijkheid. Alle in deze uitgave opgenomen artikelen mogen niet worden overgenomen zonder toestemming van de opsteller. De redactie kan besluiten ingezonden bijdragen zonder opgave van reden niet te plaatsen, in te korten en/of taalkundig te bewerken. Publiceren onder pseudoniem mag, mits naam en adres bij de redactie bekend [2]

16. 17.

20. 25.

DAC De roze wimpel

Door Carla Berkhof

Interview met Asia Ruchlewska

Over het onderzoek naar de crisiskaart. Door Jaap Meeuwsen.

Gek op werk

Verslag van het congres in mei. Door Natasja Schreuder

Het leukste is als ik mensen op een goede plek kan krijgen

Interview met Janneke Milo, arbeidsbemiddelaar. Door Hinke Vissia

BGE: een boeiende beroepsopleiding voor ervaringsdeskundigen

Het laatste deel, een interview met José van Ostaijen. Door Bas van Bellen

De Rotterdamse Marathon man

Interview met Peter Hersmus, doelgroepambassadeur. Door Natasja Schreuder

EHBO: Eerste Hulp Bij Onafhankelijkheid

Een conferentie rond de vraag: wat betekent maatschappelijk ondernemen voor cliëntenorganisaties? Door Bas van Bellen

Ik ben niet wat ik heb meegemaakt

Een ervaringsverhaal door Angelique

Schrijfwedstrijd: troost

Schrijf mee met Denkraam

En verder: 5. 7 21. 22. 23. 26. 27.

Viesvrees (column) Zin en onzin Bokito in de isoleer Integrale Psychiatrie Selfhealing: de Lama’s Henkie Denkie (strip) Recept

nummer 27

nummer 27

Van de redactie

Voor u ligt Denkraam 27, iets later dan gepland. We hebben het een maand opgeschoven. Aan het einde van het jaar maken we het weer helemaal goed met een dubbelnummer, met als thema ons eigen jubileum. In december 2002 verscheen de eerste Denkraam,

destijds nog ‘Het Blad: de Krant’, als een proefnummer. Het is nu vijf jaar later, tijd om daar uitgebreid bij stil te staan en flink uit te pakken. In oktober zal nog een ‘gewone’ Denkraam verschijnen zoals u van ons gewend bent.

Voor de valreep van de zomervakantie hebben we een aantal bijeenkomsten bezocht, waar we in deze Denkraam verslag van doen. Het congres ‘Gek op Werk’ was goed

bezocht. Tijdens het congres is door verschillende organisaties een convenant getekend

om mensen met een achtergrond in de psychiatrie aan het werk te helpen. Hieruit is de stichting Gek op Werk ontstaan, die de arbeidsparticipatie onder mensen met een psychiatrisch heden of verleden wil bevorderen.

Bij de startconferentie ‘Eerste hulp bij onafhankelijkheid’ kwamen vertegenwoordigers

van regionale cliëntenorganisaties bijeen om te praten over hoe je als cliëntenorganisatie maatschappelijk kan ondernemen. Door veranderende subsidiestromen komt meer en meer de nadruk op productgericht werken en maatschappelijk ondernemen. Wat

heeft dat voor gevolgen voor cliëntenorganisaties? Anderzijds wordt er benadrukt dat

ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid de kernactiviteit van cliëntenorganisaties is. Dit mag niet uit het oog verloren worden. Denkraam, als een van de producten van de samenwerkende cliëntenraden in Rijnmond, houdt dit onderwerp scherp in de gaten. En dan nog het congres over integrale psychiatrie in Groningen. Van dit congres hebben we nu een voorproefje in Denkraam, een uitgebreid verslag volgt in de volgende Denkraam in oktober. Integrale Psychiatrie is een actueel thema: een werkgroep in de regio heeft dit onderwerp opgepakt en in maart 2008 zal de Week van de Psychiatrie worden

Openbare redactievergadering Denkraam Datum:

vrijdag 24 augustus 2007

Tijd:

10.00 – 12.00 uur

Lokatie:

Basisberaad Rijnmond Zomerhofstraat 80-86 (2e etage) Rotterdam Tel: 010 7502123 e-mail: [email protected]

De redactie nodigt de lezers van Denkraam van

gehouden rond het thema Integrale Psychiatrie. Ook aandacht in deze Denkraam voor de Rotterdamse marathon die in april is gelopen, en onze eigen marathon-man: Peter Hersmus, doelgroepambassadeur die op 44-jarige leeftijd de marathon loopt. En alsof dat nog niet genoeg is: hij is direct in training gegaan om de marathon in New York te lopen. De redactie wenst Peter veel succes! Op 3 juli jongstleden is Leen Kaal overleden. Leen Kaal was actief in de cliëntenbeweging, in de regio Rijnmond. Hij heeft werkzaamheden gedaan voor onder andere de Raad van Advies van het Zorgkantoor, was vrijwilliger bij het Basisberaad Rijnmond en lid van de cliëntenraad van de Riagg Rijnmond. Leen was als oudgediende een kritisch volger van de ontwikkelingen in de regio. Leen, we zullen je missen.

harte uit om deze vergadering bij te wonen. Thema van de bijeenkomst is het magazine

De redactie van Denkraam

Denkraam zelf. Wat vindt ú van Denkraam? Kom langs op vrijdag 24 augustus!!

[3]

[ in memoriam] Leen was een moedig mens. Hij heeft zich enorm ingezet voor de samen-

Leen Kaal

In Memoriam Leen Kaal

werking tussen cliëntenorganisaties en tussen

Capelle Schollevaar, 6 juli 2007

GGz-instellingen. Leen was kritisch, en hij ver-

Vanmorgen hebben we afscheid genomen

stond de kunst om hiermee iets constructiefs

van Leen. Eerst hebben we hem nog kun-

te doen. De cliëntenraad van Riagg Rijnmond

nen zien. Ik schrok wel van de hoofdwond,

en Riagg Rijnmond hebben veel profijt gehad

die hij toen hij onwel werd en van de trap

van de inzet van Leen. Een interview met Leen

viel, opgelopen had. Verder herkende ik zijn

is te vinden op www.client-riagg.nl

markante lange gezicht met de scherpe neus.

Cliëntenraad Riagg Rijnmond

Ondanks het vroege uur (8.30u) waren er best veel mensen. Vrienden, vertelde zijn huisgenoot die sprak, want familie had hij niet meer. Leen had een ruim hart en som-

Leen Kaal was jarenlang zeer actief

voor de cliëntenbeweging in de Rijn-

migen maakten daar misbruik van. Leen had dat dan niet door. Vier jaar geleden kreeg Leen pech met zijn fiets. Hij mocht een andere lenen en bij het terugbrengen ontstond een goed contact, zo goed dat Leen daar is gaan wonen. Zo is er de laatste

mond.

jaren nog goed voor hem gezorgd. Hij heeft een moeilijk leven

Hij zat onder meer in de Raad van Advies van het Zorgkantoor,

handen bewegen bij het nummer: “Weet je wat ik wel zou wil-

in de clientenraad van de RIAGG Rijnmond, hij was vrijwilliger

len zijn? Een bloemetjesgordijn.”, dat wij vervolgens te horen

bij het Basisberaad en hij was een van de “wise old man” die

kregen, heerlijke ‘hoempapa’ muziek.

mij (en niet alleen mij) af en toe bijstuurde in de koers die het

Na afscheidswoorden van John, die Leen kende van het Archeo-

Basisberaad van hem moest varen: een rechte koers, in belang

logisch Archief, waar hij zeer actief bij is geweest en Ronald

van de verdrukten in de samenleving. Als geen ander kon hij

Oosterhof, namens de cliëntenraad Riagg Rijnmond en Basis-

gehad, met de oorlog onder andere. Leen hield ook van feestmuziek en ging glunderen en met zijn

aandringen op het kritische geluid dat het Basisberaad moest

beraad Rijnmond, luisterden we tenslotte naar Vera Lynn met

laten horen. Hij kon daarin bijzonder streng zijn, dan schoten

“We’ll meet again, don’t know where, don’t know when………”.

zijn ogen vuur en begon hij met stramme bewegingen te gesti-

Voor het laatst liepen we allen rond de kist met de mooie

culeren. Hij was zeer belezen en op zijn oude dag nog altijd in

bloemen naar het kopje koffie.

staat overzicht te hebben van allerlei beleidsvelden waar de cliëntenbeweging mee te maken heeft. En dan hielp hij ook

Foekje Bok, projectmedewerker Basisberaad.

nog regelmatig individuen die met problemen bij hem kwamen, soms ten koste van zichzelf. Wij zullen Leen herinneren als een echte strijder en “Old soldiers never die.” Er valt een steunpilaar weg, maar hij is velen van ons tot voorbeeld geweest. Jaap Meeuwsen, Basisberaad Rijnmond

Leen zag dingen die er waren.

Soms was dat lastig, want dan hadden wij het nog niet door. Wij dachten dan: “ach, Leen is oud! Laat maar.” Later bleek hij toch gelijk te hebben. Hij wees soms ook op slechte bedoelingen van collega’s. Bij bezoeken aan Denkraam en GGzplaza had hij zijn hart op zijn tong en liet zijn gevoel duidelijk blijken. Of het fout is of niet, hij had een uitdrukking: “psychopatrie” (in plaats van psychiatrie). Maar wie zegt dat dát fout is! Denkraam / GGzplaza

[4]

Column

een föhn kunnen een gevoel van beginnende paniek losmaken. Helaas ben je

Viesvrees

remsporen.

Ik houd niet van knopjes die je moet

Na het plassen en doortrekken de wc ver-

indrukken om een deur te openen zodat

laten zoals ik er was binnengekomen, dus

je niet anders kunt dan ze aanraken, net

met een wc-papiertje tussen de vingers

als alle mensen die je voorgingen. Ik heb

om het slot los te draaien. Als je goed zit

geen smetvrees, maar

met de timing lukt het nog net dit laatste

mensen zijn gewoon

papiertje met het wegkolken-

vies, vooral mensen

de water mee

dan al binnen en is er niet altijd een weg maakploeg net klaar is en je in een gedweilde, fris ruikende wc komt, zonder

terug. Op zulke moeilijke momenten ben ik voorbereid met een persoonlijke toiletsurvivalkit. Hierin zit onder andere een klein flesje desinfecterende spray waarmee wc-brillen en andere oppervlakken schoongemaakt kunnen worden. Eigen papier heb ik bij me in de vorm van tissues en ook maakte ik in het verleden gebruik van papieren met een uitgestanst rondje in het midden. Na verwijderen van dit middendeel

die ik niet ken. In de

blijft een stuk papier over in

metro heb ik daar iets

een vorm die precies op de

op gevonden, met mijn hand in de mouw van mijn jas

wc-bril past, ideaal. Maar als

te spoelen.

hoef ik niets echt aan te raken en kan ik

Deur dicht duwen met de voet.

toch uitstappen op de plaats van bestem-

Over naar fase drie, het handen wassen.

ming, snel naar huis lopen en mijn han-

Daar moet je ook niet licht over denken.

den wassen. Dan pas ben ik thuis.

De knop van de kraan is natuurlijk vies

Maar er zijn meer lastige momenten.

omdat iedereen die met vieze handen

Hoewel ik bezig ben met een zindelij-

opendraait. Die voor het wassen aanra-

kheidstraining ben ik nog niet zo ver dat

ken is niet zo erg, water en zeep en gron-

ik toiletbezoek buitenshuis altijd kan ver-

dig spoelen zullen volgen, maar uitdraai-

mijden en ik stel het uit, maar soms moet

en met schone natte handen kan natuur-

ik gewoon.

lijk niet. Dan is al het wassen voor niets

Dankzij jarenlange ervaring en oplettend-

geweest.

heid heb ik wel een paar handigheidjes

Lang leve dus de wc’s met een overvloed

bedacht die de hygiëne bevorderen en de

aan schone papieren droogdoekjes, waar-

overdracht van micro-organismen beper-

van ik er eentje kan gebruiken om de

ken. Zo zijn deuren vaak goed te openen

kraan dicht te draaien. Als ik die heb weg-

met de voet. Een beetje duwen of soms

gegooid, bij voorkeur zonder in contact te

een stevige trap scheelt al meteen een

komen met de afvalbak, kan ik met een of

heleboel vieze bacteriën.

twee schone handdoekjes mijn handen

Dan ben ik binnen en begint het karwei

afdrogen. Deze doekjes gebruik ik nu om

pas echt. Wc-deur openen met de elle-

de toegangsdeur te openen en gooi ik het

boog en idem gebruiken om deur dicht te

liefst op de gang in een afvalbak. Ja, als

duwen. Met wc-papiertje deur op slot

dit allemaal lukt, heb ik zonder veel kok-

draaien. Zelfde papiertje gebruiken om

halzen en met zo min mogelijk microben

bril naar beneden te doen (indien van

het toiletbezoek volbracht.

toepassing) en achtergebleven druppel-

Het is een routine die perfect werkt, mits

tjes (bah) te verwijderen. Wc-papiertje in

aan bepaalde basisvoorwaarden is vol-

plee gooien en nu beginnen grote repen

daan. Ten eerste moet de basale hygiëne

af te scheuren om die op de bril te drape-

in het toilet in orde zijn. Wc’s langs de

ren. Zo vlecht ik een keurig droog en

autoroute in Frankrijk in het hoogseizoen

hopelijk proper zitje. Meestal heb ik daar

voldoen bijvoorbeeld niet aan die norm,

wel een kwart rol voor nodig. Het is niet

en ook op festivalterreinen klap ik liever

goed voor het milieu, maar hygiëne gaat

uit elkaar dan dat ik mijn gevoeg doe op

boven alles. Zitten en plassen en onder-

zo’n broeinest van ziektes. In zulke geval-

tussen uitkijken dat de broekspijpen niet

len duik ik liever de bosjes in op een plek

in de spetters van een eerdere bezoeker

waar nog niemand is geweest.

hangen. Het fijnste is het natuurlijk als je

Toiletten waar wc-papier ontbreekt of

de plee kunt betreden als de schoon-

waar men de handen moet drogen onder

je een beetje creatief bent kom je met zakdoekjes ook een heel eind. De survivalkit bevat tot slot een spray om de handen mee te desinfecteren voor het geval zeep ontbreekt. Vaak verdient dit de voorkeur boven zeep,= want je moet niet denken dat zo’n glibberige bonk waar al veel pleegangers hun resten aan hebben gesmeerd, nog echt een reinigend vermogen heeft. Het fijnst vind ik het toch op een toilet waar men echt heeft nagedacht over mijn angst voor besmetting en allerlei handige foefjes zijn ingebouwd. Sommige wc’s hebben een bril die ronddraait en schoongespoeld wordt na ieder bezoek. Als het groene lampje brandt, kun je veilig gaan zitten. Of je trekt voor de zekerheid eerst even door zodat je met eigen ogen kunt zien hoe de bril onder de douche gaat. Ook een heel goede optie is de spraydispenser met spray die je eigenhandig op een papiertje kunt spuiten en over de bril wrijven. Als je daarna de kraan met je voeten aan en uit kunt zetten of gewoon door je handen eronder te houden, dan word ik helemaal blij. Huppelend verlaat ik het toilet en noteer de locatie in mijn agenda met een of twee sterren. Twee sterren wil zeggen dat ik best tien minuten wil omlopen om op het toilet in kwestie te kunnen plassen. Hinke

[5]

Contrast

[gedicht]en]

Filantropia en omstreken gaat verder als DAC “De Roze Wimpel”

en zeilen op het DAC uitgegroeid,

waarvan ik verslag deed. Ik kreeg het drukker en drukker. Ik maakte veel

Gordijn over je heen laat licht de wereld binnen veiligheid contrast opgesloten gevoel tweestrijd schuif het opzij zo naakt zo zichtbaar schuif het gauw weer dicht

A4tjes met mededelingen en maakte

dat zo mooi mogelijk met Wordart en afbeeldingen van het Internet. Zo

bleef ik lekker bezig en had ik niet

meer de tijd om te piekeren. Intussen ben ik ook een relatie aangegaan en

ben ik inmiddels al 2 jaar samen. Het

is heel prettig om iemand aan je zijde te hebben staan maar je houdt niet

meer zoveel tijd over om te schrijven

of te lezen. Dan komt er nog bij dat er op het DAC ook een aantal feestjes werden georganiseerd, van Halloween tot een modeshow. Zoals ik

vaker ergens inrol ging het dit keer

Bianca Koster

met filmen. Ik werd gevraagd of ik

alles vast wilde leggen op video en of ik foto’s wilde maken. Dat leek me wel leuk en nu ben ik een echte paparazzi. Fototoestel om mijn nek en de camcorder in de hand. Dan nog na afloop een verhaal schrijven over wat er gebeurde. Dat leverde veel materiaal op voor mijn Het is al een tijd geleden dat ik wat voor

nieuwe krant. En doordat ik steeds meer

Denkraam geschreven heb. De bron waar

op de computer ging doen maar niet kon

ik uit laafde was opgedroogd. Geen

opslaan, kreeg ik een eigen account, een

smeuïge verhalen meer. Geen inspiratie

dvd-brander, allerhande attributen die

meer en een ommekeer in mijn leven.

het werk voor mij gemakkelijker maakte.

Van schrijven en slapen ging ik over

Deels spullen van mijzelf en deels spul-

naar een dagcentrum waar ik nu een

letjes van het DAC. Ik kreeg nog meer

leven heb opgebouwd en waar ik nu over

reuze plannen. Ik wilde de video’s die ik

wil gaan schrijven. Het is een hele veran-

had gemaakt bewerken op de computer

dering, van dagen lang op bed te liggen

om deze dan te branden op een dvd.

en af en toe wat te schrijven. En een

Maar de computer waar ik nu mee werk

bezoek aan de redactie van Denkraam,

heeft een te klein intern geheugen en

wat teveel voor me werd. Toch moet ik

dat betekent dat ik geen hele video’s kan

wat te doen hebben. Zodoende heb ik de

bewerken. Dat is jammer. Zeker als je het

overstap gemaakt van een moeizaam

al een keer of tien hebt geprobeerd. Dus

bestaan en veel op bed liggen, naar DAC

moet ik of wachten tot er meer intern

“De Roze Wimpel”. In het begin was het

geheugen in wordt gezet of dan toch

voor een bakje koffie en een praatje,

maar thuis op mijn eigen computer wer-

maar van lieverlee ging ik me thuis voe-

ken. Aangezien er veel vraag is naar de

len, werd ik fitter en kwam de vraag of

dvd’s, heb ik besloten thuis te gaan wer-

ik niet een krant op zou willen zetten

ken maar om geen contacten te verlie-

voor het DAC.

zen af en toe een bakkie doen en een

Daar heb ik mijn gedachten over laten

praatje maken op het DAC. Het is voor

gaan. Ik had er zin in. In het begin was

mij geen ideaal vooruitzicht maar de

het een soort informatiebrief met de

stralende gezichten als de dvd’s er zijn,

activiteiten van het DAC en is van

maakt denk ik straks veel goed. Dus

nieuwsbericht tot een echte vorm van

vanaf nu kun je meegenieten met het

een krant met verhalen over het reilen

wel en wee op DAC “De Roze Wimpel”.

[6]

slapeloze nachten vieze luiers ja karrenvrachten schone badjes niets voor watjes dansen en zingen om je traantjes te verdringen fluisterende stemmen van mensen die komen gluren ooms tantes opa`s oma`s en zelfs de buren alles doen ze voor je want je bent nog lief en klein geniet met volle teugen want ooit zul ook jij een van de groten zijn Ikkuh

zin en onzin Tijdens het eten worden herinneringen

zijn? Vraag het aan José! De trommel die

Teus heeft last van een tennisarm. Ieder-

opgehaald over welke spelletjes er in de

draait, van links naar rechts, van rechts

een verbaasd, want van tennissen heeft

jeugd gespeeld werden. Het gaat over tik-

naar links. “Zeer rustgevend,” zo meldt ze

Teus nog nooit gehoord. Tel daar nog bij

kertje, verstoppertje en bussietrap. In

op een redactievergadering. De vergade-

op twee ontstoken pezen, en je hebt een

Velsen Noord interpreteren ze dit echter

ring vraagt zich af of het besmettelijk is.

zeer pijnlijke arm. Gelukkig krijgt Teus de

anders. Althans, volgens redactielid

“Wel erfelijk,” antwoordt José, “ook mijn

nodige medicijnen tegen de infectie en

Natasja. “Trappen jullie dan echt tegen

zoon Mark heeft het in zijn genen.”

de pijn. Enigszins gedrogeerd (om het

Imlinda, geen familie van José, bekent

maar zwak uit te drukken) komt Teus

echter dat ze het wel herkent.

naar de redactievergadering, maar veel

busjes?”

zinnigs komt er niet uit. Op vragen is het

De nieuwe aanwinst van de redactie: een memorecorder. Zeker makkelijk bij het

José heeft wat met apparaten. Na de

antwoord van Teus steevast: “tot nadere

houden van interviews. Je hoeft niet

wasmachine is het nu de mobiele tele-

medicatie…..”

meer te schrijven, gewoon op een knopje

foon. Ze heeft een nieuwe mobiele tele-

drukken en de memorecorder neemt het

foon aangeschaft, en moet deze nog pro-

Michiel vertelt dat hij plannen heeft om

hele interview op. Dat is althans de theo-

grammeren. Omdat ze haar zoon wil

naar de kookclub van het DAC te gaan

rie. In de praktijk gaat het echter anders.

bereiken, en zijn nummer niet uit haar

aanstaande dinsdag. “We gaan dan pizza-

Nadat hoofdredacteur Teus het apparaat

hoofd kent, gebruikt ze haar oude

’s koken,” meldt hij enthousiast. De

uitgebreid getest had, mocht Natasja de

mobieltje om hem te bereiken. Terwijl ze

redactie begint direct te twijfelen aan

recorder voor het eerst gaan gebruiken.

belt gaat haar nieuwe mobieltje af. “Ze

Michiel’s kookkunsten.

Nadat ze een half uur bezig was met

weten me wel te bereiken”, denkt ze nog.

haar interview, kwam ze toch maar even

Terwijl ze haar oude mobieltje ophangt,

Onze collega Adriaan maakt zich geliefd

vragen of ze het goed deed met de

merkt ze dat dit ook gebeurt bij haar

bij zijn vrouwelijke collega’s. “Vrouwen

memorecorder. Niet dus! Het blijkt dat je

nieuwe. “Blijkbaar hebben ze me toch

zijn net als machines. Bij last kan je een

op het record-knopje moet drukken om

niet nodig,” denkt ze nog, terwijl ze de

machine gewoon uitzetten, en een dag

de opname te starten, zoals Teus haar

oproepenlijst wegdrukt. Nog maar eens

later weer terug komen.” Het blijkt dat

nog gezegd had. Goed zo, Natasja!

proberen haar zoon Jelle te bereiken, en

Adriaan’s kennis van computers en ande-

wéér gaat haar nieuwe mobiel af.

re machines niet zo groot is.

Namen zijn moeilijk, ook voor de redac-

“Alweer!”, denkt ze nog. En na de tweede

tie. “Ik ben…eh….eh..ik..ehh…ik ben mijn

poging probeert ze het nog een derde

naam kwijt”, zo begon de redactieverga-

keer. Stoot een ezel zich twee keer aan de

dering. Loyce, als je dit leest: je heet

zelfde steen? José had er in ieder gaval

Loyce. Een paar dagen later bekent Loyce

drie keer voor nodig om er achter te

dat ze ooit een IQ-test heeft gedaan. Deze

komen dat ze zichzelf aan het bellen was.

Bent u ook zo’n fan van Engelbert Humperdinck? Neem dan contact op met José! E-mail:

test gaf aan dat ze hoogbegaafd was. De redactie vraagt zich oprecht af hoe dat

Redactievergaderingen, traditioneel op

kan. Loyce zelf ook: “Volgens mij heb ik

vrijdagochtend, zijn gezellig. Dit is de dag

het IQ van een visstick.” We kunnen con-

dat redactieleden elkaar tegenkomen.

cluderen dat Loyce het IQ heeft van een

Soms komen redactieleden elkaar ook

hoogbegaafde visstick. Dat blijkt ook wel

wel eens tegen op maandag of woens-

uit haar reactie na een wandeling naar

dag, de twee andere werkdagen van

de bakker. “Mijn borsten zitten scheef”,

Denkraam. Voor Koos ligt dat echter

zo reageert ze, niet verwachtend dat haar

anders: “Soms kom ik mezelf wel eens op

streepjes-shirt scheef zou zitten.

straat tegen.”

[email protected]

Hoe rustgevend kan een wasmachine [7]

[interview]]

met Asia Ruchlewska

Asia Ruchlewska voelt zich nog steeds vaak een vreemde in Nederland. Ze verbaast zich nog dagelijks over ons, de Nederlanders. Op dertienjarige leeftijd kwam ze uit Polen naar ons land. Ze was toen punk, of in ieder geval anti disco en iets van die verzetshouding is nog steeds aanwezig, hoewel ze nu psycholoog is, bezig met een proefschrift, over de crisiskaart, de reden voor dit interview.

ging over depressie. Depressie is een groot probleem in Nederland. Ze denkt dat de hyper-rationele cultuur in Nederland daar een rol in speelt. “Er wordt weinig aandacht besteed aan de emoties, naar mijn idee ook aan de emoties van de hulpverlener.” Haar pleidooi voor meer emotie en minder ratio in de GGZ klinkt me als muziek in de oren. Helaas is gaan de ontwikkelingen in de main-stream GGZ juist de andere kant op: Productie, Diagnose Behandel Combinatie, tijdsdruk, digitali-

Ze voelt zich sterk verbonden met haar

den haar talenten “ontdekt” door een

sering. “Procedures en protocollen hou-

familie, gaat regelmatig op vakantie

gisse leraar, en kon ze via het volwasse-

den weinig rekening met de afwijking

naar Polen en belt regelmatig. Ze houdt

nenonderwijs VWO gaan doen en vervol-

op de regel. Ik vind het wel belangrijk

haar Pools op peil door af en toe een

gens psychologie studeren. Hoewel ze

dat er protocollen zijn, maar je mag het

Pools boek te lezen. Geen Poolse klassie-

eigenlijk psychotherapeut wilde worden.

geheel niet uit het oog verliezen. Ik heb

kers of zo, nu leest ze bijvoorbeeld een

“Ik ben nieuwsgierig van aard. Het is

het zelf meegemaakt toen ik mijn DigiD

boek over Griekse Mythologie. Ik zit me

meer dat ik dingen niet zo snel aan-

code wilde activeren. Als je niet in de

af te vragen of ik nu kan zien dat ze uit

neem, dus eigenwijs ben. Misschien is

procedure past, loop je al snel vast en

Polen komt.

een onderzoeker dat ook?” Het laatste

blijkt dat geen rekening gehouden is

Nee, niet echt, ik kan het wel horen, als

onderzoek waar ze bij betrokken was,

met jouw situatie.”

je goed luistert. Haar Nederlands is foutloos, maar met een moeilijk plaats-

GRIJS

baar accent. Ik dacht eerst dat ze Rusomdat de Russen een beetje fout zijn in Polen. Vroeger, toen Asia nog in Polen woonde en de communisten aan de macht waren, leidde dat tot een schizofrene samenleving, waar ze mooi over kan vertellen. Het gedicht “Grijs” geeft de sfeer van toen goed weer. “Je moest Russisch leren en je eigen cultuur opzij zetten. Sommige boeken waren verboden, die moest je dan verstoppen als de “milicja” kwam. Ik was nog maar jong, maar voelde heel goed dat er iets mis was. Toch gaf de overheersing van de Russen en hun starre systeem ook een soort zekerheid. Je wist precies wat je moest vinden. Wat goed was en wat fout, volgens hun dan.” Juist daarom is het zo mooi dat de dichter dan op het idee komt om over grijs te spreken, want er was alleen zwart-wit denken. Toen ze naar Nederland kwam dachten ze in eerste instantie dat ze een eenvoudig boerenmeisje was, met als gevolg dat ze op de MAVO terecht kwam en alfahulp (als bijbaantje) werd. Gelukkig wer-

Het was een zakelijke discussie de toejuichingen Twistten onderling terwijl ze het woord nu en dan aan bod lieten komen. Ik wilde vragen waarom zwart het etiket wit kreeg en wit daarentegen als zwart werd afgedaan. Te dien einde stak ik een vinger op en werd beschuldigd vinger aan de trekker te hebben hoewel er nergens een trekker was. Ik vernam evenwel dat de trekker erbij was gedacht alles begint met gebaren en de gevolgen zijn gewoonlijk niet te voorzien derhalve was het een intentioneel schot. Soms had je zelfs geen vinger nodig. Een keer was onder soortgelijke omstandigheden het gebrul zo hevig geworden dat het als een soort ei een projectiel had uitgebroeid dat met een enorme vaart doel had getroffen met dodelijke afloop tot gevolg. Hier beriep men zich op de klassieken deel V, bladzijde 84 hoewel men zich denk ik beter nergens op kan beroepen immers de gevolgen zijn gewoonlijk niet te voorzien. Sindsdien steek ik geen vinger meer uit. Ik lees al bewust zwart begrijp wit lees wit begrijp zwart hoewel een vriend me aanraadt een compromis aan te gaan het een met het ander te mengen grondig samen te klutsen in koor te lezen. Grijs

[gedicht]

sisch was, maar dat was stom van mij,

Vertaling: Gerard Rasch [8]

“De crisiskaart is voor sommigen misschien juist een werktuig om weerstand te bieden aan die onpersoonlijke aanpak in de GGZ. Naar mijn idee gaat het om gezamenlijk beslissingen nemen en je te verplaatsen in het perspectief van de cliënt. Omdat jouw persoonlijke verhaal de

Crisiskaart onderzoek De afdeling Psychiatrie van het Erasmus MC verricht onderzoek, in samenwerking Bavo Europoort en het Basisberaad Rijnmond, naar de werking van de crisiskaart.

basis is voor de kaart. Het leidt bij de hulpverlener tot bewustzijn van de persoon waar hij mee te maken heeft en de kaarthouder zelf is zich door het proces van het maken van de kaart ook veel meer bewust geworden van zijn of haar eigen situatie. Door het maken van kaart, sta je stil bij de vraag: wat is er met mij gebeurd? Dat stilstaan stelt je weer in staat om echt te communiceren. In de interactie tussen de hulpverlener en de cliënt komt daardoor veel meer de manier waarop je met elkaar omgaat centraal te staan, het proces en niet een doel dat gehaald moet worden binnen een bepaalde termijn. Dialoog, tijd, werkelijke aandacht, daar wordt de hulpverlening beter van.” Asia wil er dan ook voor waken dat de crisiskaart gezien wordt als een wapen in de strijd tegen de hulpverlener. “Je maakt de crisiskaart samen, met vele mensen die met elkaar samenwerken rondom een persoon. In dat proces past ook vertrouwen in de hulpverlener en respect voor zijn of haar rol.” Het onderzoek dat Asia doet is zelf een voorbeeld van dialoog en samenwerking. Het is uniek dat een cliëntenorganisatie en een zorgaanbieder samen een onderzoek houden. Een wetenschappelijk onderzoek moet getoetst worden door de medisch-ethische commissie, die bewaakt of patiënten geen schade ondervinden van de onderzoeksactiviteiten en of de voorlichting erover wel goed is. Meestal moeten onderzoeksvoorstellen veel aangepast worden om goedgekeurd te worden, maar dit voorstel is zo goed als in één keer door de commissie heen gekomen. Asia ziet het als signaal dat Bavo Europoort en het Basisberaad door hun dialoog ook de kwaliteit van het voorstel hebben verbeterd. Door: Jaap Meeuwsen Fotografie: Ton Hensing

Wat is een crisiskaart?

Hoe gaat het onderzoek?

Een crisiskaart is een uitvouwbaar kaar-

U heeft de afgelopen twee jaar één of

tje van het formaat

meerdere malen een psychi-

bankpas, dat iemand

sche crisis meegemaakt. Daar-

bij zich draagt. Zo’n

voor heeft u misschien een

kaart verwijst naar

contact gehad met een crisis-

een meer uitgebreid

dienst, bent u opgenomen

plan waarin staat hoe

geweest of misschien gedwon-

men een aankomende

gen opgenomen geweest.

crisis kan herkennen

Indien u meewerking verleent

en welke hulp iemand

aan het onderzoek wordt u

zou willen in geval

ingedeeld in een van de drie

van zo’n crisis.

groepen: in groep 1 wordt de crisiskaart door u samen met

Waarom een onderzoek

de behandelaar opgesteld, in

naar de crisiskaart?

groep 2 met een onafhankelijk

Uit onderzoek blijkt

crisiskaartconsulent. In groep

dat mensen die een psychische crisis

3 wordt er géén crisiskaart opgesteld. De

hebben doorgemaakt een verhoogd risi-

indeling in groepen gebeurt door middel

co lopen nógmaals in een crisis raken, en

van loting. Dit wordt gedaan om de groe-

hierbij (gedwongen) opgenomen moeten

pen zo eerlijk mogelijk te kunnen verge-

worden. Een (gedwongen) opname wordt

lijken. Wanneer u een crisiskaart gaat

door veel mensen als zeer ingrijpend

opstellen krijgt u een aantal gesprekken.

ervaren, een ervaring die gevolgen kan

Dir aantal is wisselend. Sommigen kun-

hebben voor het functioneren, zowel van

nen binnen 2 á 3 gesprekken een crisis-

de persoon als van de omgeving.

kaart opstellen, terwijl anderen meer tijd

Er bestaan verschillende manieren om

nodig hebben.

een crisis te voorkomen. Een van die

Tijdens het onderzoek zal een onder-

manieren is het maken van een crisis-

zoeksmedewerker in totaal vier keer met

kaart. Het is echter nog niet wetenschap-

u spreken. In het eerste gesprek ont-

pelijk vastgesteld of de crisiskaart effec-

vangt u uitgebreid uitleg over het onder-

tief is bij het verminderen van de kans

zoek. Besluit u deel te nemen aan het

op een psychische crisis. Dit willen we

onderzoek, dan zal u worden ingedeeld

onderzoeken: helpt een crisiskaart, en zo

in een van de drie groepen. De tweede

ja op welke manier. Gekeken wordt of de

onderzoeksafspraak zal vier maanden

crisiscontacten en (gedwongen) opna-

later plaatsvinden, de derde na negen

mes afnemen door het hebben van een

maanden. Het laatste onderzoekscontact

crisiskaart.

zal na 18 maanden zijn. De interviews

Er zijn twee mogelijkheden om een cri-

gaan over uw eigen mening en ervarin-

siskaart / crisisplan op te stellen: met

gen, en duren ongeveer een uur. Deze

uw eigen behandelaar van de instelling,

gesprekken zullen plaatsvinden op de

of via een onafhankelijke consulent (via

ambulante afdeling waar u ook gesprek-

het Basisberaad Rijnmond) In het onder-

ken heeft met uw behandelaar.

zoek willen we onderzoeken of het ver-

Uw gegevens met betrekking tot het

schil uit maakt met wie u een crisiskaart

onderzoek worden strikt vertrouwelijk

maakt.

behandeld en niet aan derden verstrekt, [9]

ook niet aan uw behandelende artsen en overige hulpverleners. Persoonsgegevens die worden verzameld, worden vervangen door een codenummer. Uw gegevens worden gedurende het onderzoek bewaard en na afloop vernietigd. Deelname aan het onderzoek is geheel vrijwillig. U kunt ten alle tijden zonder opgave van redenen uw toestemming

Congres ‘GEK OP WERK’ Na veel promoten via Internet, posters, Rotterdamse media en mond op mond reclame was het eindelijk zover: het grote congres ‘Gek op Werk’ in het Engels Zalencentrum naast het centraal.

voor het onderzoek intrekken. U ont-

Een feestelijke aangelegenheid met een

delijk blijkt ons het motto weer duide-

vangt, als blijk van waardering voor uw

overvloedig programma. Dagvoorzitter

lijk: er zijn mogelijkheden voor iedereen.

deelname, €10,- per interview (€40,-

Pernille La Lau, bekend van RTL4 leidt

totaal).

verschillende activiteiten de dag door.

Gek aan het werk?

Sprekers, schrijvers, kunstenaars, werk-

Je hebt psychische problemen, een dos-

Resultaten van het onderzoek

gevers, reïntegratiebedrijven, GGZ-instel-

sier, medicatie, loopt mee in een behan-

Het onderzoek kan mogelijk nuttige

lingen, politici en alle belangstellende

delprogramma en draait om verschillen-

gegevens opleveren voor de toekomst,

bij elkaar gebracht om eens te buigen

de redenen niet mee met het maat-

maar wij kunnen niet garanderen dat de

over de arbeidsmogelijkheden voor men-

schappelijke werktraject. Wat doe je

crisiskaart bij u het gewenste resultaat

sen met een psychische achtergrond.

dan? Wat kan je doen?

zal hebben. Met uw bijdrage helpt u ons

Door middel van workshops,’speed-

Ga je toch aan het werk met je tekortko-

in ieder geval om de hulpverlening in de

daten’ ter oriëntatie, kunst, cultuur en

mingen? Houd je ze geheim of breng je

toekomst te verbeteren voor mensen die

vermaak werden positieve voorbeelden

ze naar buiten? Stel je je grenzen of ga je

psychische crisissen doormaken.

gegeven uit de vele mogelijkheden tot

steeds onderuit?

werk.

Durf je uiteindelijk nog aan het werk te

Meer informatie

Een boeiend thema voor iedereen, een

gaan? Het zijn gebruikelijke vragen voor

Voor vragen over het onderzoek kunt u

drukke opkomst.. Het congres gaf opties,

mensen die even uit de running zijn

contact opnemen met hoofdonderzoeker

advies en perspectief voor werknemers,

geweest en achteraf met de zogenoemde

mw. Drs. Asia Ruchlewska (010 –

werkgevers en omstanders die te kam-

‘psychiatrische achtergrond’ te maken

4363844)

pen hebben met psychische problema-

hebben.

Voor een gesprek met een onafhankelijk

tiek. De redactie van Denkraam schrijft

Het opnieuw ontdekken van je mogelijk-

arts kunt u terecht bij drs. M. de Paer,

hierbij een verslag over de hoogtepunten

heden is een moeilijke en onzekere zoek-

psychiater (010 – 4769821).

en opvallende uitspraken. Want uitein-

tocht. Vooral als blijkt dat je werkgever

Voor eventuele klachten over het onderzoek: klachtencommissie Erasmus MC (010-4633198)

Ed van Hoorn

[10]

toch een beetje op de hoogte wil zijn van

Geen werk, vrijwilligerswerk

Werk en solliciteer trucs (uit de doos van

je mogelijkheden en je ‘knelpunten’.

Vijfennegentig procent van de (ex-psy-

het congres)

Het congres gaf duidelijk antwoorden op

chiatrische) patiënten heeft geen werk.

Spreek je gezonde verstand aan. Wat wil

dergelijke vragen als deze. Mensen moe-

Vindt men dat erg? ’Ja, ja dat vindt men

je? Wat kan je? En wat wil en kan je

ten ten alle tijde, in welke situatie dan

erg, maar de arbeidsmarkt is geen tover-

niet? Wees eerlijk, tegen jezelf, tegen je

ook altijd hun talenten blijven aanspre-

middel voor genezing’, zo melde Ed van

werkgever. Vertaal je verleden (de gaten,

ken. Niet alleen talenten, maar ook ver-

Hoorn van stichting Roads Helpt. ‘’De

vlekken in je CV) in je eigen taal. Open

langens en wensen moeten bespreek-

economie kan niet zonder vrijwilligers’’.

en duidelijk, maar kijk naar wat je wel

baar worden gemaakt en nageleefd.

En hij heeft gelijk. Mensen met psychi-

en niet kunt zeggen. Het ‘hoe’ zeggen

Natuurlijk, dit is lastig. Maar met behulp

sche problematiek hebben verschillende

doet het hem uiteindelijk.

van reïntegratiebureaus, dagactiviteiten

opties wat werk betreft. Men kan kiezen

Wees toegankelijk. Ontken je kwetsbaar-

centra’s en werktrajecten komt men

voor de richting van vrijwilligerswerk of

heden niet en let op je attitude. Beslis

tegenwoordig een heel eind.

een traject om betaald te starten, maar

zelf wat je wel en niet kan, stap in je

Het lijkt erop dat men ‘gek aan het werk’

het belangrijkste werk is misschien wel

ervaring. Belicht de thema’s waar je

kan, dat men eindelijk inziet dat ‘gekke’

het vrijwilligerswerk.

moeite mee hebt en zoek een buffer om

mensen, allerminst gek zijn. Het is open-

Vrijwilligerswerk geeft de kans om je

je hierin te kunnen steunen. Dit kan je

heid, flexibiliteit en motivatie waar de

opnieuw te oriënteren op je talenten en

omgeving zijn, maar er zijn ook genoeg

werkgever en werknemer het samen

je interesses. Het is een mooie mogelijk-

toegankelijke instellingen en adviespun-

mee moeten doen. Dan is prettig werken

heid als opstap naar een betaalde baan.

ten.

mogelijk. Reïntegratiebureaus, werkge-

Het zorgt ervoor dat je langzaam het

Overleg met je uitkeringsinstantie wat

ritme weer op kan bouwen

zij je kunnen bieden en waar ze je in

ten zich gelukkig steeds meer in om

om te willen werken en te kij-

kunnen ondersteunen. Zoek hulp als het

mensen met problemen aan het werk te

ken welk werk er het best in je

niet lukt!!!

helpen. Er is een duidelijk doel om men-

(vernieuwde) situatie past. De

[congres]

vers en tal van andere instellingen zet-

sen met de meest uiteenlopende proble-

vlekjes die mensen op hun CV

Voor meer informatie over het ‘Gek op

matiek het veilige gevoel te geven dat ze

kunnen hebben worden wat

Werk’ (en verloop van het congres) kijk

serieus genomen worden. Er wordt

minder gevoelig als men weer

op:www.gekopwerk.nl

geparticipeerd, begeleid, gesteund en

wat om handen heeft. Soms

gecoacht. Zeker niet onbelangrijk om

begint dat met vrijwilligers-

Door: Natasja Schreuder.

weer stevig in de maatschappij te willen

werk. Dat zijn vaak kleine ver-

Fotografie: Michiel van Gog

staan. Gek op werk hoeft zeker niet ‘een

halen over grote mensen!

gek aan het werk’ te zijn.

Jan v/d blom

[interview]]

‘Het leukste is het als ik mensen op een goede plek kan krijgen.’

dan toch niet om iemand aan werk, een opleiding of vrijwilligerswerk te helpen, dan is het misschien zinniger dat iemand bij een dagactiviteitencentrum aan de slag gaat. Dan zit er even niet meer in en heeft de cliënt andere zorg

Interview met Janneke Milo, arbeidsbemiddelaar bij Symfora groep

nodig. Het komt natuurlijk ook voor dat iemand gewoon pech heeft en er onvoorzien dingen misgaan.

Wat doe je precies?

manier krijg ik een steeds groter net-

Het blijft een uitdaging om alle instan-

Ik ben arbeidsbemiddelaar voor mensen

werk dat ik kan gebruiken als ik een plek

ties goed te informeren en op één lijn te

die met kortdurende zorg te maken heb-

zoek voor cliënten.

krijgen. Zodat iemand bijvoorbeeld een

anderhalf jaar. Ik zie cliënten met

Waarom vind je dat leuk?

heel positief. En dat blijf ik tot blijkt dat

psychotische stoornissen, stemmings- en

Het geeft mij voldoening als mensen op

iets niet lukt. Voor cliënten is het heel

angststoornissen en in mindere mate

de goede plek zitten. Ik ben eigenlijk

belangrijk dat ze perspectief krijgen op

mensen met acute problemen. Het gaat

behoorlijk dienstbaar. Als mensen tevre-

werk. Dat is goed voor het zelfvertrou-

ben. Kortdurend wil zeggen één tot

opleiding kan gaan doen. Meestal ben ik

om mensen die opgenomen zijn of poli-

den zijn ben ik dat ook. Bovendien moti-

wen. Ik ben er om dat te bieden en ze

klinisch een behandeling volgen. Ik

veert succes. Dat geldt eigenlijk voor elke

enthousiast te maken. Soms is perspec-

begeleid ze naar een stage, opleiding of

vorm van hulpverlening. Het is dus niet

tief bieden moeilijk. Dan begint iemand

werk. Dat werk kan betaald zijn, maar

alleen maar altruïstisch. Verder ben ik

eerst op een beschutte werkplek om

ook vrijwillig, afhankelijk van de situatie

praktisch ingesteld en resultaatgericht.

daarna verder te zoeken naar iets anders.

en wat iemand aan kan. Soms gaat het

Als resultaat wat langer op zich laat

om werkhervatting, soms om nieuw

wachten, ga ik gewoon door. Maar als

werk. Ik maak een inschatting van de

een cliënt steeds niet op afspraken komt

werk gaan doen?

mogelijkheden, waarbij het de bedoeling

of plaatsingen keer op keer mislukken,

Na het VWO en één jaar Sociologie aan

is dat cliënten zoveel mogelijk zelf doen.

wordt het lastig. Soms gaan cliënten van

de universiteit van Amsterdam kwam ik

Maar soms ga ik mee, bijvoorbeeld naar

alles op eigen houtje doen, bijvoorbeeld

erachter dat ik een opleiding wilde die

het UWV. Mijn taak is het mensen infor-

solliciteren terwijl ze in de ziektewet zit-

praktischer was. Ik begon aan de oplei-

matie te geven en te adviseren. Ik bege-

ten en het met de werkgever van hun

ding Ergotherapie. Een van mijn stages

leid, motiveer, geef uitleg over procedu-

oude baan nog niet is afgestemd. Als ik

was in Santpoort, waar ik te maken

Wat is je achtergrond en hoe ben je dit

res en instanties en over reïntegratie-

dan niet ingrijp, gaat het mis.

kreeg met ouderenpsychiatrie. In de

budgetten.

Ik probeer heel zorgvuldig te werken en

stage moest ik vooral hulpmiddelen aan-

mislukkingen te voorkomen. Lukt het

passen. Ik merkte dat dat werk om crea-

Wat is er leuk aan je werk?

Het leukste is als ik iemand op weg heb geholpen en hij of zij komt later nog eens langs om te vertellen hoe het is

Toekomst

gegaan. Dat gebeurt niet zo vaak, maar is heel leuk. Het allerleukst is het om mensen op een goede plek te krijgen. Ik ga

[gedicht]

ook veel op pad, bij bedrijven langs. Van een kippenslachterij tot een groot con-

sultantsbedrijf of een advocatenkantoor, ik mag daar allemaal een kijkje nemen en hoor wat er speelt. Zoals in een con-

sultantsbedrijf, waar iemand van perso-

neelszaken mij vertelde dat veel werknemers speed gebruiken om het werktem-

po aan te kunnen. Dat is wel onthullend. Ook heb ik contact met organisaties

waar mensen vrijwilligerwerk kunnen

doen, zoals kringloopwinkels, een zorgboerderij of een fietsenmakerij. Op die [12]

Een wereld van vrede, toekomstige dromen Rust in onszelf, liefde voor elkaar. Vrijheid en broederschap, als dat er zou komen. Dan wordt het steeds beter jaar na jaar. Een beetje begrip, ook een beetje fatsoen. Ondersteuning voor een mens in nood. Niet alleen denken, maar ook blijven doen. Iets in het klein, misschien iets in het groot. Het schenkt je elke dag weer voldoening. En je komt met je zelf, zeker in verzoening. Miny Warman

Oproep aan WSW-medewerkers:

Denk en praat mee over uw toekomst

Inwoners van Brunssum Rotterdam die bij de Sociale Werkvoorziening werken of op de wachtlijst staan, (bijvoorbeeld bij Licom) krijgen meer invloed op hun toekomstig werk. Rotterdam Brunssum is namelijk één van de gemeenten die deelnemen aan een project dat vooruitloopt op de nieuwe Wet sSociale Werkvoorziening werkvoorziening (WSWWsw) per 1 januari 2008. In dat project worden medewerkers uitgenodigd om mee te denken over de mogelijkheden om de uitstroomdeelname vanuit de WSW Wsw naarin ‘regulier’ werk te verbeteren. De gemoderniseerde WSW Wsw wordt op 1 januari 2008 ingevoerd. De nieuwe wet legt de nadruk op het werken bij ‘reguliere’ werkgevers. ‘Gewoon’ deelnemen aan de samenleving is het uitgangspunt. Hoe wordt die uitstroomhet naardeelnemen aan ‘regulier’ werk bevorderd? Een grote rol is daarbij weggelegd voor de gemeente Rotterdam. Brunssum. Maar ook WSWWsw-medewerkers krijgen een grotere verantwoordelijkheid. Zij worden gevraagd de gemeente te adviseren over een goede aanpak. Een aanpak die erop gericht is om de positie van WSWWsw-medewerkers te verbeteren.

Oproep

Voel je wel eens druk van instanties of de werkgever?

Het gebeurt wel dat een cliënt zomaar opeens wordt goedgekeurd en aan het werk moet terwijl ik dat nog niet de juiste stap vind. Dan help ik bij het schrijven van brieven. Ook worden cliënten soms onder druk gezet door hun werkgever of door de arbo-arts. Goede informatie geven kan helpen. Helaas is de interne loopbaanbegeleiding vaak niet goed geregeld. Er wordt niet actief wat aan problemen gedaan. Het is pappen en nat houden. Of mensen worden weggepest van hun werk en houden daar psychische klachten aan over. Ik heb een keer meegemaakt dat iemand die bij een advocatenkantoor werkte, bij ons werd opgenomen en dat het kantoor hem wilde ontslaan. Het kantoor was slordig in het reïntegratietraject en heeft daarvoor uiteindelijk een sanctie gekregen. Dat zie ik als een overwinning. Wat vind je van opleidingen waarbij cliënten hun ervaringsdeskundigheid in de psy-

Bent u werkzaam in de WSW Wsw of staat u op de wachtlijst (bijvoorbeeld bij Licom) éen inwoner van RotterdamBrunssum?? En wilt u meedenken en meepraten over uw eigen toekomst? Geef u dan op voor het project ‘Cliëntenparticipatie WSW’Wsw’. Dit is dé kans om inspraak te hebben in een belangrijk deel van uw leven: uw werk. Sommige mensen met een beperking kunnen niet goed voor zichzelf spreken. Zij hebben meestal (wettelijk) vertegenwoordigers die hun belangen behartigen. Ook zij zijn van harte welkom om in het overleg met de gemeente deel te nemen. Het project ‘Cliëntenparticipatie Wsw’ wordt uitgevoerd door Programma Versterking CliëntenPositie (VCP). Programma VCP is een initiatief van de Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad Nederland (CG-Raad) en de ouderverenigingen van mensen met verstandelijke beperkingen. Programma VCP stimuleert op lokaal niveau de belangenbehartiging van mensen met een handicap of een chronische ziekte.

chiatrie inzetten?

Ik vind dat een mooi idee en een goed streven. Het risico is wel dat het stigmatiserend werkt als je met zo’n opleiding ergens solliciteert. Maar dat hangt af van hoe iemand zichzelf kan verkopen. De vraag is ook wat de toegevoegde waarde is van zo’n opleiding. Ik ben er eigenlijk meer voor om mensen te ondersteunen en te begeleiden tijdens opleiding, stage of werk. Aandacht geven aan de vraag hoe mensen hun achtergrond, problemen en behandeling een plek kunnen geven. Een soort empowerment dus, waarbij iemands achtergrond

U kunt zich voor het project opgeven bij de VCP-consulent Wilma Vinckenheer Jos Loock, telefoon 06-1583 3664 2, of per mail [email protected] [email protected] . Hier kunt u ook terecht voor meer informatie. Of kijk op www.programmavcp.nl. en www.cg-raad.nl

geen last meer is, maar een kracht wordt. Wat zou je doen als je dit werk niet deed?

Oude meubels opknappen. Ik houd van kringloopwinkels en kom er vaak. Dat

tiviteit en humor vroeg. Dat sprak me

activiteiten rond werken en zelfred-

ambachtelijke spreekt me aan. Meubels

aan. Mijn plan was na mijn studie in een

zaamheid, gaf kookles, ging met patiën-

krijgen zo een tweede kans. Eigenlijk

verpleeghuis te werken, maar ik kwam

ten naar musea. Na een verhuizing naar

lijkt dit op het werk dat Janneke nu doet.

terecht in de Bavo in Rotterdam op een

Deventer veranderde ik van baan en

In plaats van meubels geeft ze mensen

kleine afdeling, waar ik me met arbeids-

kwam bij de Symfora groep terecht. De

een nieuwe start op werkgebied.

bemiddeling kon gaan bezighouden. Het

arbeidsbemiddeling werd daar net uitge-

was een leuke werkplek. Ik organiseerde

breid. Dus ik kon meteen aan de slag.

Hinke Vissia

[13]

BGE: een boeiende beroepsopleiding voor ervaringsdeskundigen Deel drie: in gesprek met José van Ostaijen, activiteitenbegeleidster bij DAC De Hoekse Waard

week moet je stage lopen. José deed dat bij DAC Het Nieuwe Spoor (Rotterdam). “Het was werken mét de mensen, dat was fantastisch”, aldus een enthousiaste José. De stage bij Het Nieuwe Spoor is

“Van een negatieve ervaring heb ik iets

goed bevallen. In haar werk kon ze alle

positiefs gemaakt”, zo blikt ze terug op

voorkomende werkzaamheden op de

de opleiding. De van oorsprong Brabant-

werkvloer doen. “Ze laten je gewoon het

se is moeder van vier kinderen, 48 jaar,

werk doen, ze houden je daar niet klein

en woont samen in Rotterdam. Achten-

als stagiaire.” In het werk had ze veel

twintig jaar lang is ze kapster geweest,

contact met de bezoekers. Haar erva-

voordat ze in aanraking kwam met het

ringsdeskundigheid kon ze goed inzet-

Riagg in Roosendaal. In praatgroepen

ten: “je kent de andere kant van de tafel.

werd gezegd dat ze ‘iets moest gaan

Dat was zeer prettig.”

doen in dit soort werk’. “Als kapster ben

Het omgaan met mensen en de lesstof

je een soort maatschappelijk werkster”,

op school heeft ze als zeer boeiend erva-

zo legt ze uit, “in je werk luister je veel.”

ren. “De ervaring leert dat je meer in je

En zo is ze vanuit Roosendaal naar Rot-

mars hebt dan jezelf denkt. Het werkt

terdam gekomen. In Roosendaal zijn

zowel verdiepend als verbredend, en het

geen dagactiviteitencentra, vandaar dat

is enerverend”. Anderzijds is het ook pit-

ze naar Rotterdam is verhuisd. “Jullie

tig: je moet kaders stellen en discipline

zijn bevoorrecht dat er hier DAC’s zijn,”

hebben. “Je wordt ook assertiever, de

aldus José. Bovendien kon ze hier aan

opleiding heeft me ook completer

De BGE is een beroepsopleiding tot GGz

het Zadkine de BGE-opleiding gaan doen.

gemaakt.” De BGE-opleiding is wel een

begeleider, voor ervaringsdeskundigen.

Ze heeft 2½ jaar over de opleiding

investering, je moet er veel voor doen.

In de eerste twee delen hebben we

gedaan. “Ik ben een half jaar uitgevallen,

“Tijdens de opleiding had ik weinig soci-

gesproken met een van de docenten van

ik had een terugval. In de opleiding kom

ale contacten. Het is echt een investering

de BGE en een van de cursisten. In dit

je jezelf tegen, je leert veel over je zelf.”

in jezelf, je komt jezelf tegen in de oplei-

artikel is José van Ostaijen aan het

Toch heeft José de opleiding zeer positief

ding. Het was een bewuste keuze om de

woord: zij heeft de BGE opleiding

ervaren. “Tijdens de opleiding werk je

opleiding te gaan doen. Dat betekende

gevolgd en is nu werkzaam als activitei-

aan jezelf, ik kreeg er veel energie van.”

dat ik weinig tijd over had voor sociale

tenbegeleidster bij DAC De Hoekse

Tijdens de opleiding krijg je een dag per

contacten. Je moet wel weten waar je

Waard.

week les op school, en twintig uur per

aan begint.”

Beter in beeld Mijn buren mogen niet weten dat ik psychiatrisch patiënt ben, anders gaan ze denken dat ik gek ben of TBS heb, misschien dat ze zelfs wel denken dat ik een pedo ben.

Datum: 20 september 2007 Tijd: van 10.00 - 17.00 u Locatie: De Schotse Kerk Schiedamsevest 121 te Rotterdam Mensen met psychische of psychiatrische problemen krijgen vaak te maken met de gevolgen van de negatieve beeldvorming

Het platform Cliëntenraden en het Basisberaad Rijnmond organi-

over psychiatrische problematiek. Hierdoor ervaren zij een

seert een congres met de titel Beter in Beeld. Het gaat in dit con-

achterstand als het gaat om maatschappelijke integratie en par-

gres om de (negatieve) beeldvorming en stigmatisering in ver-

ticipatie, bijvoorbeeld op het gebied van sociale contacten, wer-

band met psychische en psychiatrische problematiek.

ken, wonen en vrije tijdsbesteding.

[14]

“Ik heb geleerd om weer om met

De feedback en steun vanuit het team

opleiding is pittig. Het is een mooi doel

hier is belangrijk. Het helpt me aan

om in dienst te zijn van en voor mensen.

mijn zelfvertrouwen.”

De investering die je doet, krijg je zeker

rijk. “Ik ben trots op de geboorte

De BGE-opleiding kan handvatten

weer terug. Het is het zeker waard. Je

van mijn kinderen, maar nog meer

geven in het dagelijks werk. “Het

krijgt een ander leven, je doet weer mee

op het behalen van dit diploma. Ik

geduld en de inzet van de leraressen

aan de maatschappij. Je bent niet alleen

ben trots op mezelf en het feit dat

van de opleiding zijn voor mij een

een ziekte, je bent een mens. Laat je

ik iets bereikt heb, na alle ellende

voorbeeld hoe je op de werkvloer kan

‘ding’, je ziekte, niet in de weg staan.

die ik had meegemaakt. Ik had

werken. Geduld is zeer belangrijk, net

Ontplooi jezelf. En voor de mensen die

nooit gedacht te kunnen leren.

zoals bereikbaar zijn. Op de werkvloer

nu de BGE volgen: hou vol! Je wordt een

Maar in de opleiding kwamen

zie je pas wat de leraressen beteke-

compleet mens, je kan er weer zijn. Je

kwaliteiten naar boven die ik nog

nen.” Ook de bejegening en benade-

komt sterker uit de opleiding. Bij de BGE

niet kende, zowel positieve als

ring is belangrijk, het gaat er om res-

opleiding krijg je meer informatie in je

negatieve. Het werd duidelijk dat ik

pectvol met elkaar om te gaan. “Hier

rugzak dan bij een andere SPW-4 oplei-

meer in mijn mars had.”

kan ik wat ik geleerd heb in de prak-

ding. Dit kan zwaar zijn, probeer te rela-

[in gesprek met]

plezier te werken”, aldus José. Ook

het omgaan met mensen is belang-

Na de diploma uitreiking werd José

tijk brengen. Ik ben een bevoordeeld

tiveren. Voor mij was humor belangrijk

gevraagd om bij DAC De Hoekse Waard

mens door de BGE-opleiding, deze erva-

bij de opleiding.”

in Oud Beijerland te komen werken.

ring had ik niet willen missen.”

“De opleiding biedt meer inhoud dan dat je van papier kan leren. De ervaringsdes-

Inmiddels werkt ze daar nu een jaar, en heeft ze een vast contract voor 32 uur

En de toekomst?

per week. Haar werkzaamheden zijn uit-

“In de toekomst wil ik cursussen blijven

herkenning is voor mensen die de oplei-

eenlopend: het activeren van cliënten,

volgen. Eerst intern via mijn werkgever,

ding volgen belangrijk, het gaat om de

het bijstaan van de balie- en de keuken-

de stichting Pameijer. Ik heb nu met de

empathie. Je moet wel volhouden: uitke-

dienst, het aansturen van de klusjesman,

BGE opleiding een opleiding op MBO-

ringsorganisaties werken niet altijd mee.

kundigheid staat centraal. Erkenning en

en meedoen met de cliënten aan de acti-

niveau gedaan. In de toekomst wil ik

De BGE is een tweejarige opleiding, en

viteiten. Maar het belangrijkste is luiste-

misschien een opleiding op HBO-niveau

dat wordt door de uitkeringsorganisaties

ren. “Dat het luisterende oor belangrijk

gaan doen. Ik heb gemerkt dat leren

niet altijd gehonoreerd. Ik wil deze

is, weet ik uit eigen ervaring”, legt ze uit,

prettig is. Het maakt het leven zinvoller,

instanties oproepen om te investeren,

“En je moet veel geduld hebben, ook al

het geeft een doel. Ik heb intern bij de

het is uiteindelijk goedkoper.”

vertelt iemand wel tien keer hetzelfde.”

Pameijer al een paar cursussen gevolgd,

“Zelf heb ik ooit de huishoudschool

Het DAC is net ‘gepimpt’, en is sfeervol

onder andere voor Kwartiermaken en op

gedaan, tig jaar geleden. Een opleiding

en gezellig. Het aantal deelnemers aan

het gebied van agressie. Het geeft weer

op MBO-niveau was pittig, maar nu krie-

de bezoekersraad is verdubbeld. Er zijn

iets om trots op je zelf te zijn. Ik ben

belt de HBO opleiding. Leren is versla-

fijne collega’s en er is een goede team-

weer in balans. Het is een wereld van

vend. Ik kan iedereen aanraden om te

leidster. Er wordt veel samengewerkt.

verschil met acht jaar geleden.”

investeren in de opleiding, en vol te hou-

“Door de BGE opleiding weet ik hoe ik

“Aan mensen die de BGE-opleiding wil-

den. Je doet het voor jezelf!”

moet samenwerken. Ik heb geleerd hoe

len gaan doen, zou ik willen zeggen: laat

je feedback moet geven, en ontvangen.

het een keuze vanuit het hart zijn, de

Door: Bas van Bellen

Het doel van de studiedag is de beeldvorming ten aanzien van

Basisberaad Rijnmond start

psychiatrische problematiek in de aandacht brengen. Tijdens de

tijdens het congres een pro-

studiedag worden de problemen rond dit thema benoemd en is

ject dat is gericht op een

er een presentatie van mogelijke oplossingen van genoemde pro-

positieve beeldvorming rond-

blemen in de regio Rijnmond.

om de psychiatrie in de regio Rijnmond.

Tijdens het ochtenddeel is er aandacht voor beeldvorming op het gebied van psychische en psychiatrische problemen. Ervaringen met beeldvorming rond psychiatrie dienen als kapstok. De

Iedereen is van harte wel-

achtergronden van negatieve beeldvorming worden belicht.

kom! De toegang is gratis

Actuele problemen van mensen met psychiatrische problemen,

Meer informatie en aanmel-

die te maken hebben met de negatieve beeldvorming, krijgen de

ding:

nodige aandacht. Tijdens het middagdeel is er aandacht voor

[email protected]

projecten die gericht zijn op een positieve beeldvorming. Het

en [email protected] [15]

Denkraam stelt voor: Peter

Hersmus, de Rotterdamse Marathonman! Peter Hersmus, 44 jaar rent zich rot. Van straatdichter tot marathonman die twee opleidingen volgt en een vrijwilligersbaan als conciërge heeft. Peter lijkt zo vitaal als hij zelf wilt zijn. Met vallen en opstaan is hij uit acht jaar verslavingszorg en daklozenleven opgerezen en deelt graag met Denkraam waar hij de kracht vandaan heeft gehaald.

Wat doet Peter?

zien of ik doorga. Het cultureel centrum

aan sport deed. Ik was depressief en had

‘Eigenlijk doe ik een beetje teveel’ zegt

is in ieder erg belangrijk voor me

niet veel respect voor het leven. Ik

Peter als hij weet dat ik het interview

geweest. Het is een goed ritme geweest

schreef gedichten over mensen en sprak

over de marathon wil houden. Ik heb al

toen ik vanuit de verslavingszorg en het

men aan met mijn teksten. Mensen kon-

even naar hem geluisterd en kan dit bea-

fase wonen weer op mijn eigen benen

den dit waarderen en ik kreeg door de

men, de man die tegenover mij zit is een

ging staan. Ik ben nu al (???????) clean.

kunst weer meer respect voor het leven.

bezig bijtje, absoluut. Er is iets vrolijks om hem heen dat het gesprek erg mak-

En dus ook weer meer zin om te sporten. Maar het trainen: ik train eigenlijk niet

Nu ik clean ben, mijn opleidingen volg

kelijk maakt.

met vaste schema’s. Dat komt straks wel

en weer mijn eigen woonruimte en soci-

Peter: Momenteel ben ik met twee oplei-

weer als ik een beetje duidelijkheid heb

ale leven heb, voel ik mij ook gewoon

dingen bezig, ik doe de opleiding sociale

rond de marathon van New York.

goed genoeg om weer te rennen en

vaardigheden van twee jaar en ik volg

Eigenlijk staat mijn leven niet meer stil

actief met sport bezig te zijn. Het geeft

bij Basisberaad een training tot dakloze-

sinds ik vorig jaar de Rotterdamse mara-

me een kick. Het is wel te begrijpen dat

nambassadeur. (ervaringsdeskundige

thon heb uitgelopen. Ik baalde er alleen

het een kick geeft als je een marathon

opleiding om bemiddelaar en belangen-

van dat de laatste vier kilometers

uitrent nietwaar?

behartiger te worden voor de daklozen

gestaakt werden door het warme weer.

doelgroep)

Ik had een goede conditie en heb er

En zo kan ik echt wat gaan doen met

ongeveer drie uur over gedaan.

Er zijn altijd wel idealen.. Ik hoop

mijn ervaring, de marathon is de ont-

Een ding weet ik inmiddels zeker rond

gewoon zoveel mogelijk mensen te kun-

spannende kant hierin. Misschien dat ik

trainen en de marathons: Van spanning

nen helpen en motiveren om door te zet-

bij Basisberaad iets kan gaan doen als

word ik hyper en dat ren ik eruit.

ten. Zowel met rennen als met mijn

ambassadeur in de combinatie met

Toekomst idealen?

ervaringsdeskundigheid. Ik ben een posiRen je alleen omdat je hyper bent?

tief mens en weet dat het leven erg

lopen. Er moet namelijk wel

Nee, het is een kwestie van con-

moeilijk kan zijn. Als ik met mijn erva-

animo zijn, Basisberaad sponsort

ditie. En daar haal ik een hoop

ring anderen hiermee kan ik helpen ben

mijn aankomende marathon in

input uit. Ik heb altijd van sport

ik voor het grootste gedeelte gelukkig.

New York, het is een begin.

gehouden, ik ben ook altijd met

En natuurlijk hoop ik dat marathon van

sport bezig geweest. Het is een

New York niet halverwege gestaakt

Dat is nogal wat! Houd je nog wel

ontlading en geeft me gewoon

wordt, hoe warme het ook is! Ik vind het

[profiel]

sport, specifiek het marathon-

tijd over om te trainen?

enorm veel energie. In periodes

stiekem nog steeds een beetje frustre-

Ja, het is wel veel allemaal, maar

van mijn verslaving is dit

rend dat ik die laatste vier kilometer in

ik doe het graag! Ik heb ook nog

natuurlijk wisselvallig en opper-

Rotterdam niet uit heb kunnen lopen!

een vrijwilligersbaan als conci-

vlakkig geweest, ik heb het

Haha!

ërge bij een cultureel centrum. Ik

alleen nooit los kunnen laten.

heb het centrum nog helpen

Zoals ik al zei; sporten helpt me

opbouwen, doordat ik straks

met het reguleren van mijn

inderdaad weer moet gaan trai-

spanning.

nen en dat wil combineren met

de opleidingen moet ik nog even aan[16]

Ik ben in Rotterdam lange tijd

straatdichter geweest toen ik niet veel

Natasja Schreuder.

Eerste hulp bij onafhankelijkheid Bert Euser

van RCO’s rond maatschappelijk ondernemen? En wat zijn de gevolgen? Ruim veertig vertegenwoordigers van RCO’s uit het hele land kwamen bijeen. In de ochtend een plenair gedeelte, en na de lunch een drietal workshops. “Ervaringsdeskundigheid is goud waard,” zo trapt Marry Mos af, fractievoorzitter van Groen Links in Utrecht. Mos is al geruime tijd werkzaam binnen de cliëntenbeweging, en heeft verschillende cliëntenorganisaties van binnen-

EHBO

Marktwerking in de zorg, een veranderende maatschappij, veranderende en verminderde subsidiestromen: regionale cliëntenorganisaties in de GGZ krijgen er allemaal mee te maken. De traditionele ‘patiënt’ is ‘cliënt’ of ‘zorgvrager’ geworden, en cliëntenorganisaties moeten steeds meer resultaatgericht en ‘productgericht’ gaan werken. Maar dit ‘maatschappelijk ondernemen’: hoe doe je dat eigenlijk? En wat zijn de gevolgen voor een regionale cliëntenorganisatie?

uit meegemaakt. Nu werkt ze, naast haar werkzaamheden voor de gemeente, als

consulent crisiskaart in Amersfoort. Cli-

ëntenorganisaties hebben verschillende producten die ze op de markt kunnen

zetten, zoals de crisiskaart, cursussen en maaltijdprojecten voor daklozen. “Erva-

ringsdeskundigheid is een belangrijke

eigenheid van een cliëntenorganisatie,

en een kernproduct. De vraag is echter of

Voice, een landelijke bundeling van

externe partijen zich dit voldoende reali-

regionale cliëntenorganisaties, heeft in

seren.” Ervaringsdeskundigheid kan bij-

april 2007 het programma ‘Eerste hulp

dragen tot empowerment (versterking

bij onafhankelijkheid’ opgestart, om

van de positie van de cliënt), maar ook

regionale cliëntenorganisaties (RCO’s) te

tot een laagdrempelige zorg, die beter is

ondersteunen bij hun ontwikkeling tot

afgestemd op de wensen van de cliënt.

professionalisering en (financiële) onaf-

“Sociaal ondernemen is belangrijk, om

hankelijkheid. Op 1 juni vond in Utrecht

de kennis van de cliëntenbeweging op

de startconferentie plaats, met als cen-

de kaart te zetten en elkaar te inspire-

trale vraag: wat zijn de mogelijkheden

ren”, zo concludeert Mos, “Het is ook

[17]

moeilijk, er zijn valkuilen. Een dag als

unieke talenten, en wacht kansen af en

In 2000 is Steunpunt GGZ Utrecht ont-

vandaag is belangrijk. Je kan als RCO’s

grijp deze. Eigenlijk staan RCO’s en

staan uit een samenwerkingsverband

van elkaar leren. Inspireer elkaar!”

ondernemen dichterbij elkaar dan we

tussen zorgaanbieders en cliëntenorga-

denken!” Bert Euser benadrukt de rol die

nisaties. “Een breed draagvlak is onont-

“Wat doet een ondernemer in de cliën-

Voice kan hebben bij het professionalise-

beerlijk voor succes. Een breed netwerk

tenbeweging? Ondernemers zijn toch

ringstraject, en hoe RCO’s elkaar kunnen

en een bekend gezicht zijn ook belangrij-

alleen maar ‘cashers’?”, aldus Bert Euser,

ondersteunen.

ke factoren” aldus Marja de Ruiter, coördinator van het Steunpunt. Ook het

(maatschappelijk) ondernemer, maar ook actief in de politiek, en op bestuurlijk

“Wij zijn een vertegenwoordiger en een

Steunpunt GGZ is klein begonnen: er is

niveau betrokken bij Voice en Basisbe-

gids voor onze klanten en een betrouw-

weinig mankracht en er zijn te weinig

raad Rijnmond. Euser laat zien dat er

bare partner voor de zorgaanbieders met

financiële middelen. “Je moet het in het

vooroordelen zijn rond ondernemers

wie wij een relatie hebben in het belang

begin vooral rustig aan doen, en keuzes

(alleen maar ‘cashen’ bijvoorbeeld, dure

van onze klanten”, zo begint Anouk

maken.” Een belangrijke factor is het

auto en te veel vrije tijd). Zelf draagt hij

Mateijsen van Zorgverzekeraar Agis haar

bestuur van het Steunpunt geweest.

een duur pak, rijdt in een Jaguar

voordracht. Voor Agis is de kwaliteit van

“Zorg voor een goed bestuur, mensen

en....heeft van zijn vrouw zijn secretares-

zorg belangrijk. Zo heeft Agis een cliën-

met goede competenties en contacten in

se gemaakt. Toch is Bert Euser maat-

tenraad, en is een klanttevredenheids-

het veld. Zorg ervoor dat je niet het

schappelijk betrokken. “In tegenstelling

onderzoek een voorwaarde voor het

gevoel hebt dat je er alleen voorstaat, alhoewel je toch veel zelf moet doen.” En grijp ook je kansen als deze zich voordoen. “Toen het PGB (persoonsgebonden Budget) in de GGZ werd geïntroduceerd, waren we er als de kippen bij!” En toen Mikado het Steunpunt benaderde voor een ‘pilot’ rond PGB voor Marokkaanse

[congres]

cliënten: “eigenlijk hadden we helemaal geen ervaring met migranten.” De PGB consulent is na al die jaren nog steeds in dienst, en met behulp van de provincie is het migrantenproject flink uitgebreid. “Let op je kansen, grijp deze”, is de boodfinancieren van projecten en

schap van Marja de Ruiter. Toch is niet

tot managers heb je als ondernemer de

zorgaanbieders. “Door de marktwerking

alles altijd koek en ei geweest. Het

vrijheid, de zelfstandigheid en de midde-

is het belangrijk te weten wat de klant

Steunpunt GGZ heeft wel degelijk finan-

len om andere maatschappelijke initia-

ciële problemen gehad in de loop der

het meten van de kwaliteit, vandaar het

tijd. En aangezien het Steunpunt geen

EHBO

wil. Klantervaringen zijn essentieel bij

tieven te ondersteunen.” Hij benadrukt

dat het bij ondernemen niet altijd om

tevredenheidsonderzoek.” Agis onder-

structurele subsidie ontvangt, is het elk

geld draait, geld is een middel, en onder-

houdt ook contact met de ‘Zorgbelangen’.

jaar weer de vraag of het Steunpunt GGZ

nemers kunnen wel degelijk op anderen

“Maar kunnen RCO’s dan ook aanklop-

het volgende jaar nog bestaat. Met de

gericht zijn. Bert Euser waarschuwt de

pen bij Agis?” zo wordt er vanuit de zaal

intrede van de WMO (Wet Maatschappe-

RCO’s dat ze niet de status quo moeten

gevraagd. Na even denken antwoordt ze:

lijke Ondersteuning) is dat voor 2008

nastreven, maar moeten inzetten op

“Dat is mogelijk. Agis kan direct produc-

extra onzeker. “Het blijft hard werken.

maatschappelijk ondernemen (sociaal

ten en diensten inkopen bij RCO’s, bij-

Maar let ook op de bijzaken als koekjes

ondernemen heeft in sommige kringen

voorbeeld een onafhankelijk consulent

bij de koffie, en het contant uitbetalen

een negatieve klank, aldus Euser).

Crisiskaart. Zorg dat je als RCO zichtbaar

van vrijwilligers.”

“Marktwerking heeft in de zorg zijn

maakt wat je in huis hebt, en hoe je dit

intrede gedaan, de traditionele ‘patiënt’

wilt implementeren”. Kansen voor RCO’s

Met een EHBO koffer, een receptenboek

is klant geworden, en de overheid trekt

dus, maar ook een kritisch puntje vanuit

voor maatschappelijk ondernemen, en

zich langzaam terug. Als je als RCO niet

de zaal: “Het lijkt er in de presentatie op

een ballon zorgt Jaap Meeuwsen (Basis-

maatschappelijk gaat ondernemen,

dat de klant niet centraal genoeg staat.

beraad Rijnmond) voor een vrolijke noot

bestaat de kans de je minder geld krijgt,

In de driehoek van partijen zou de klant

op de dag. Toch heeft alles een betekenis:

waardoor je je maatschappelijke

in het midden moeten staan.” En daar-

een temperatuurmeter om te meten wat

opdracht niet waar kan maken en je

mee samenhangend: klanten moeten

er aan de hand is, een stethoscoop om

klanten weglopen. “Gebruik je kennis en

een betaalde partij worden!

goed te luisteren, en een spuit om de

[18]

juiste injectie te geven. Een ballon is als

ningen, kringloopwinkels, enzovoorts.

blijft de kern van cliëntenorganisaties.

een goed idee dat wordt ‘opgeblazen’:

De hamvraag is echter: hoe kan je deze

Door de deelnemers werd de conferentie

een kwestie van lange adem, hou het

‘ondernemersdromen’ omzetten in con-

als zeer nuttig ervaren: met name de

idee goed vast, bindt het vast, anders

crete plannen, en hoe krijg je mogelijke

concrete uitwisseling, dit zou vaker

gaat het verloren. Het Basisberaad Rijn-

subsidiegevers zo ver om deze plannen

moeten gebeuren. De deelnemende

mond bestaat al 26 jaar, en is uitge-

te financieren? Als tips in de workshops

RCO’s lijken zich uit te spreken voor soci-

groeid tot een organisatie met circa 30

worden meegegeven: maak het zo con-

aal ondernemen, alhoewel de belangen-

betaalde medewerkers. “Luister goed

creet mogelijk, maak een concrete tijd-

behartiging (de kritische luis in de pels

naar de personen om wie het gaat. Geld

schema wanneer je iets gedaan wilt heb-

functie) niet verloren mag gaan: hier-

is een middel, de mensen met wie je

ben (een soort business plan), en vooral

voor zou een structurele subsidie moe-

werkt is je werkelijke kapitaal. Betrek

ook: leer van elkaar. Er zijn overeenkom-

ten komen. Er zijn genoeg ideeën, maar

iedereen.” Het Basisberaad kent al sinds

sten, maar ook veel verschillen tussen de

is hier ook vraag naar, en hoe zet je dit om in een ‘product’ of ‘resultaat’?

oudsher de Plenaire Vergadering, een

deelnemende cliëntenorganisaties. Hier-

maandelijkse bijeenkomst, waar cliën-

door kan je veel van elkaar leren, en

Genoeg vragen, genoeg werk voor de cli-

ten, hun familie en direct betrokkenen,

werk samen. Op de vraag: “kan mijn RCO

ëntenorganisaties om samen met Voice mee aan de slag te gaan.

en hulpverleners vergaderen, waar idee-

wel een maatschappelijk ondernemer

ën ontstaan die uitgewerkt worden,

worden?” antwoorden de meesten wel

mogelijk tot projecten. Een van die idee-

“ja”, of “ja maar....”. Belangrijk is wel om

Meer informatie over dit congres, of

ën is het project Straatadvocaat, belan-

te investeren in ervaringsdeskundigen:

over Voice: www.voicenederland.nl of telefonisch via: 010 4665962.

genbehartiging voor de groep dak- en

schep voorwaarden voor vrijwilligers,

thuislozen. Nu is het project succesvol,

laat ze ervaring opdoen (emancipatie,

en wilde het Basisberaad geld van de

empowerment), en zorg voor de erken-

gemeente voor een extra straatadvocaat.

ning van ervaringsdeskundigheid. Dit

Tekst en fotografie: Bas van Bellen

Daarop werd nee gezegd door de

te of instelling wél wil hebben. Nu bleek dat de gemeente Rotterdam voorzienin-

Kleine vlinder

gen wilde bouwen voor dak- en thuislozen, maar stuitte op weerstand in de buurt. In samenspraak met de gemeente hebben we nu doelgroepambassadeurs aangesteld, die voorlichting gaan geven om bij te dragen aan een positieve beeldvorming.” Zo worden projecten geboren. Als een grotere cliëntenorganisatie heeft het Basisberaad een ander probleem: “moeten we doorgroeien, of juist kleiner worden? En wat zijn de gevolgen voor de organisatie?” Na de lunch, waarbij uitgebreid de mogelijkheid was om te netwerken, gingen de deelnemers uiteen in drie workshops. Centrale vragen waren: “Ik ga sociaal ondernemen met...”, “Ik wil wel sociaal ondernemen, maar hoe?”, en “Kan mijn RCO wel een maatschappelijk ondernemer worden?”. Ideeën voor sociaal ondernemen blijken er genoeg te zijn: een koeriersdienst voor scootmo-

Donker, in een stille hoek Zit een klein meisje Verscholen in haar schaduw Die zij niet is Verdronken in haar verdriet Verscheurd door haar diepe pijn Versteend door een onbegrijpelijke angst Diep starende ogen Een blik die zijzelf niet is Bang, zoals een kleine vlinder Vrij in de lucht Maar nu, Gevangen in haar vlucht Gedwongen om daar te blijven In een lichaam wat zijzelf niet is. Vechtend met het eigen In een diepe en angstige strijd Innerlijke pijn, wachtend op de vlucht Die haar bevrijd..

[gedicht]

gemeente. “Accepteer geen nee,” aldus Meeuwsen, “vraag dan wat een gemeen-

biels, werkervaringsplekken, betaalde inspraak (medewerkers worden betaald,

Blackwolff

waarom cliënten niet?), maaltijdvoorzie[19]

Ik ben niet wat ik heb meegemaakt, ik ben meer dan dat Mijn ervaringsverhaal

Mijn ervaring met de psychiatrie is begonnen in 1999. Daarvoor had ik een lange tijd van verslaving achter de rug. Vijftien jaar ben ik verslaafd en dakloos geweest met alle nare gevolgen van dien, zoals het elke dag weer nodig hebben van geld, veel geld wel te verstaan. Ik heb in die tijd veel gebruik gemaakt van laagdrempelige hulpverlening, met name de Pauluskerk was toen een dagelijks houvast. Een bakkie koffie, een praatje, en als je geld had kon je er bijna elke dag warm eten. Het was in mijn chaotische bestaan een vast ritueel.

ven in het verleden. En dat was nou precies wat ik niet wilde: de deksel erop houden en het zo laten. Ik ben blijven zeuren. Tevergeefs. Via de PZD werd ik aangemeld voor een beschermde woonvorm, waar ik in 1999 terecht kon. Ook hier ben ik blijven lobbyen dat ik hulp wilde van de Riagg. En ik wilde meer dan naar een psychiatrisch verpleegkundige voor een maandelijks gesprekje. Die gesprekken bleven heel oppervlakkig en bedoeld om iemand als het ware stabiel te houden. Ik wist gewoon dat er meer aan de hand was en dat ik meer mogelijkheden had, als ik maar de juiste hulp

In 1993 raakte ik zwanger. Ik dacht

stoornis zou hebben (wat later een vol-

kreeg. Ook de BW was het daarmee eens,

gewoon te stoppen met drugs en een

komen verkeerde diagnose bleek te zijn).

maar kreeg geen poot aan de grond.

gezinnetje op te bouwen. Dit ging goed

Ik wilde heel graag hulp hebben voor

Ik moest me er maar bij neerleggen.

voor een jaar, maar al snel viel ik terug

mijn problemen. Ik was iemand met wat

in het oude. Er was niks wezenlijks ver-

heet een dubbele diagnose: verslaafd en

anderd. Mijn problemen die speelden

een psychiatrische stoornis. Alleen met

werd elke keer afgewezen. Mijn dossier

voor ik verslaafd werd, belemmerden mij

afkicken was ik er dus nog lang niet. Psy-

werd dan bekeken (ikzelf werd niet eens

om een normaal leven te leiden, hoe

chiatrische hulp krijgen was heel moei-

gezien) door de baas van de afdeling

graag ik dat ook gewild had. Ik was ont-

lijk, zij het bijna onmogelijk in die tijd,

sociale psychiatrie, en elke keer was het:

Toch bleef ik zeuren bij de Riagg, en

zettend angstig en had last van een soci-

omdat toen psychiatrie iets anders was

‘nee, hier beginnen we niet aan’. Dit

ale fobie (durfde amper mijn huis uit als

dan verslavingsproblemen. Nu is dat

heeft jaren geduurd, en ik heb brieven

ik bijvoorbeeld boodschappen moest

intussen veel beter geregeld, maar toen-

verzameld van een eerstelijns psycho-

doen). Ik had daarvoor drugs nodig, of ik

tertijd waren dat twee verschillende din-

loog en de directeur van het RMPI, en

slikte pillen die ik ergens zwart kocht.

gen. Ik kon bij de Riagg niet terecht. Na

met die brieven en m’n begeleidster erop

m’n opname kon ik niet terug naar

Ik had inmiddels begeleiding, of,

[mijn ervaring]

beter gezegd, toezicht van jeugd-

huis. Ik zou er als het ware verzui-

gestaan dat ik een afspraak kreeg op de afdeling psychotherapie. De begeleidster

zorg en ik kon kiezen: óf mijn kind

pen: buiten. Alles zou weer van

zei:’ik pik het niet meer dat ze niet

kwijt óf een opname in de Bou-

voren af aan beginnen. Ik wilde

gezien wordt’. Na jaren van ’nee’ was het

hulp hebben bij mijn psychische

eindelijk zover: ik kreeg een gesprek op

man. Ik koos toen voor opname, ook al was ik er doodsbang voor,

vooral voor het in een groep moe-

problemen. Dat laatste bleek echt

de afdeling psychotherapie, en daar zei-

bijna onmogelijk, tot grote frustra-

den ze; ‘waarom bent u niet eerder geko-

ten leven. Ik heb ergens mijn kind

tie van de Bouman en niet in de

men?’. Ik viel bijna van mijn stoel van

ondergebracht, bij iemand die ik

laatste plaats van mijzelf.

verbazing en kon het niet geloven:

Na de Bouman ben ik toen opgeno-

simpels: ‘mevrouw, waarom bent u niet

men op een gesloten afdeling van

eerder gekomen?’. Het moest nou niet

de PZD in Den Haag, een afdeling

gekker worden.

via de hulpverlening kende. Ik heb in de Bouman een heel zware tijd gehad, maar ook een geweldig mooie tijd. Ik zat in een

Na jaren afwijzing en knokken zoiets

voor psychiatrische zorg drugs. Daar

werd toen een persoonlijkheids-

Ze besloten op die afdeling mij direct te

gemeenschap, en vooral de saam-

stoornis vastgesteld, maar hulp was

helpen. Ik kreeg een psychotherapeute,

horigheid in de groep die er was

verder niet mogelijk. Ik wilde graag

die na een jaar van gesprekken en tests

psychotherapie, maar niemand die

vaststelde dat het ging om een dissocia-

het Boumanhuis gediagnosticeerd

dat aandurfde bij mij: te weinig

tieve stoornis. Ik ben daarna naar Parn-

als iemand die een borderline

draagkracht en beter niet gaan gra-

assia gegaan, waar ik eindelijk psycho-

drugsvrije therapeutische

heeft me diep geraakt. Ik ben in

[20]

[column]

therapie heb: individueel en in

een groep. Na jaren heb ik toch

eindelijk bereikt wat ik wilde. Ik zit er nu drie jaar en het gaat in stijgende lijn, al voel ik me niet altijd goed. Maar ik ben me

bewust dat dat erbij hoort, en ja, eindelijk gebeurt er iets. Ik ben op de goede weg, krijg meer inzicht in mezelf, begin weer te voelen (had ik vanaf mijn kindertijd als bescherming bijna niet meer gedaan), en voel dat het de goede kant op gaat. Ik probeer met mijn verhaal een beetje naar voren te brengen dat ik eigenlijk als opgegeven geval werd beschouwd, waar niet veel meer aan te doen was dan stabiel houden en een plekje in een beschermde woonvorm voor de rest van haar leven. Ik heb geweigerd hierin mee te gaan.

Bokito in de isoleer

Onderweg op mijn pad zijn er mensen

De deur is gesloten. De verplegers durven eigenlijk niet naar binnen. Ook niet

met mij een stukje meegelopen die in

met 6 man.

mij geloofden, die mij serieus namen, en

Wat kun je beginnen tegen zoveel intens geweld.

voor mij geknokt hebben. En, daarente-

De psychiater doet zijn dagelijkse rondje. Hij staat voor de deur van de isoleer-

gen ook mensen die mij zagen als een

cel. Zijn hoofd loopt om? Wat is de diagnose? De patiënt is onmogelijk.

hopeloos geval, waar je niet te veel mee

Heeft de patiënt eigenlijk wel een diagnose?

moet overhoop halen. In veel gevallen is

Voorzichtig wordt de deur geopend. In een hoek van de isoleer ligt de patiënt te

dat misschien zo, maar is het niet beter

slapen onder de matras. De psychiater loopt voorzichtig naar binnen. In zijn jas-

iemand op z’n minst een kans te geven

zak houdt hij stevig zijn stalen zaklamp beet. Het is normaal in de isoleer.

voor een gesprek in plaats van op basis

Achter een raam hangen de huisregels. Er staat dat je recht hebt om een klach-

van een dossier iemand aan de kant te

tencommissie in te dienen. De psychiater tilt voorzichtig het matras op. De pati-

zetten? Ze zagen mijn dossier, en niet

ënt roert zich. De patiënt heeft pijn. Pijn aan de ziel en voor de rest overal pijn

mijn kracht en motivatie. Ik ben niet wat

aan waar je maar pijn kunt hebben. De patiënt opent de ogen en kijkt recht in

ik heb meegemaakt, ik ben meer dan

de ogen van de psychiater. De psychiater wordt bang. Dit deed de patiënt giste-

dat.

ren ook al. En eergisteren heeft de patiënt hem 10 minuten recht in de ogen aangekeken. De psychiater begrijpt het niet. Waarom kijkt de patiënt hem tel-

Angelique

kens recht in de ogen aan? Wat is er toch aan de hand. De psychiater kan het niet bedenken. Ook niet na al die jaren studie. Hij staat machteloos. Maar inwendig blijft hij ongebroken en is hij machteloos en in zijn machteloze positie krijgt hij een waanzinnige angst voor de patiënt. Het enige wat hij kan doen is de patiënt dit staren afleren. Na 10 minuten verlaat de psychiater de isoleer. De verpleegkundige schrijft dezelfde dag in het elektronisch patiënten dossier (E.P.D.) dat de patiënt zichzelf ernstig heeft verwond. De ruit in de isoleer is ingeslagen. De patiënt heeft overal verwondingen behalve aan de (slag)aderen. Bert Aben

[21]

De integrale psychiatrie

definitie van gebruik van alternatieve geneeswijzen) dan

De integrale psychiatrie houdt zich bezig met alternatieve

gebruikt ongeveer 10 tot 15% van de bevolking jaarlijks alter-

Westerse landen. Echter wanneer we alleen kijken naar mensen die daadwerkelijk een alternatief therapeut bezoeken (als

geneeswijzen. Betekent dit dat de reguliere psychiatrie niet effec-

natieve geneeswijzen. In Nederland zou het dus gaan om een

tief is?

bezoek van 1 miljoen Nederlanders jaarlijks aan een alternatief

Nee, dat betekent dit niet. De reguliere geneeskunde en regu-

therapeut.

liere psychiatrie is wel degelijk effectief en biedt een aantal goede mogelijkheden tot het verbeteren van psychische stoor-

Maar die alternatieve geneeswijzen hebben toch vaak hele vreem-

nissen. Echter niet alle behandelingen zijn altijd 100% effectief

de verklaringsmodellen die eigenlijk heel ongeloofwaardig zijn? Is

en helaas behouden sommige mensen nog steeds klachten

het dan wel zinvol om er onderzoek naar te doen?

ondanks optimale reguliere behandelingen. Voor hen is het

Het is inderdaad waar dat vanuit de ogen van de reguliere

zinvol om ook te kijken naar professionele, veilig en effectieve

geneeskunde de verklaringen van alternatieve geneeswijzen

alternatieve geneeswijze om het behandeleffect te optimalise-

soms heel vreemd kunnen overkomen. Bekende voorbeelden

ren.

zijn de homeopathie met de oneindige verdunningen en ook het werken met energetische therapieën zoals met aura en

Klopt het dat de alternatieve geneeswijzen niet onderbouwd zijn

chakra’s. Echter wat als vreemd of ongeloofwaardig wordt

door wetenschappelijk onderzoek en de reguliere geneeswijzen en

bevonden is erg afhankelijk van in welke cultuur je leeft. En

psychiatrie altijd wel?

het is tevens in de geschiedenis van de geneeskunde vaker

Nee, dit klopt niet. Van een aantal alternatieve geneeswijzen

gebleken dat ongeloofwaardige of vreemde theorieën wel

is bekend dat ze effectief en veilig zijn. Dit is aangetoond in

degelijk waar bleken te zijn. Dat betekent natuurlijk niet dat

wetenschappelijk onderzoek. Dit geldt voor sommige kruiden,

we zomaar alles moeten aannemen wat vreemd en ongeloof-

voedingssupplementen en bepaalde vormen van meditatie

waardig is. Maar het is wel van groot belang om die geneeswij-

voor diverse psychische klachten. Echter een groot aantal alter-

zen die weliswaar ongeloofwaardig of vreemd overkomen

natieve geneeswijzen is nog onvoldoende onderzocht. Daar-

maar toch door grote delen van de bevolking worden gebruikt

naast is het zo dat lang niet alle reguliere geneeswijzen goed

te onderzoeken, juist vanwege het omvangrijke gebruik. Blijk-

zijn onderzocht op effectiviteit en veiligheid. Schattingen lopen

baar is het voor een groot deel van de bevolking toch niet zo

uiteen maar ongeveer 20 tot 40% van de reguliere psychiatrie

vreemd en ongeloofwaardig.

is goed onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek. Is het niet gevaarlijk om ons in te laten met al die alternatieve Betekent dit dat wetenschappelijk onderzoek niet belangrijk is?

geneeswijzen omdat ze toch vaak vanuit allerlei religieuze stro-

Nee, wetenschappelijk onderzoek is wel degelijk van groot

mingen komen? Moeten we dan ook die religies gaan accepteren

belang om onderscheid te kunnen maken tussen veelbeloven-

en beoefenen?

de therapieën en therapieën die niet goed werken of zelfs scha-

Het lijkt niet nodig om religies of levensopvattingen van

delijk zijn. Echter wanneer we ons louter en alleen focussen op

bepaalde therapieën te gaan onderstrepen wanneer men tech-

wetenschappelijk onderzoek lopen we het risico dat de psychi-

nieken wil toepassen. Een mooi voorbeeld van het kunnen

atrie teveel als biologisch en onpersoonlijk wordt beleeft. Iets

gebruiken van technieken zonder ook de oorspronkelijke reli-

wat door veel patiënten wordt gezegd. Het is daarom van groot

gie te moeten aanhangen komt van Mindfulness. Dit is een

belang naast wetenschappelijke informatie in het gesprek ook

vorm van meditatie die momenteel erg populair wordt in de

aandacht te besteden aan de persoonlijke voorkeuren en idee-

reguliere GGz. Dit komt omdat er inmiddels redelijk wat

ën van de patiënt en aan de ervaring van de therapeut. Een

wetenschappelijk onderzoeken zijn gedaan die een effect heb-

goede dokter/therapeut heeft naast wetenschappelijke kennis

ben aangetoond. Mindfulness is van oorsprong een Boeddhisti-

ook andere kwaliteiten nodig om patiënten goed te kunnen

sche techniek. Het is echter ook heel duidelijk dat niet alle

helpen zoals goede communicatie, samenwerking met andere

mensen die zich met Mindfulness bezighouden Boeddhist zijn

disciplines en een maatschappelijke betrokkenheid.

geworden. Het lijkt dus wel degelijk mogelijk om een techniek over te nemen zonder de religie te moeten omarmen. En dit is

Klopt het dat de helft van de bevolking per jaar alternatieve

nou juist ook het streven van integrale psychiatrie: zoveel

geneeswijzen gebruikt?

mogelijk effectieve en veilige technieken, methoden of behan-

Ja, dit cijfer klopt maar is wel afhankelijk van de definitie die

delwijzen gebruiken zonder dat we alle onderliggende of

voor alternatieve geneeswijzen wordt gehanteerd. Wanneer de

achterliggende religies of denkbeelden direct moeten overne-

definitie ruim is (en alles wat niet regulier is omvat, van aura-

men. Er wordt dus voor een hele pragmatische insteek geko-

healing tot visolie en van chiropractie tot gebedsgenezing) dan

zen: wat werkt en veilig is, kan toegepast worden.

komt men inderdaad aan dit cijfer. En dit is bevestigd in vele onderzoeken in Amerika, Engeland, Duitsland en andere

[22]

Bron: Welnis | Lentis

Noodverbandje

naam onder te zetten. In het volgende nummer dan maar? (Ik bedenk me ineens dat ik zo de verwachtingen bij de lezer wel

Op deze plaats had een verslag moeten staan van het tweede

erg opschroef, en daarmee de lat voor mezelf hoog leg, en je

congres over Integrale Psychiatrie, dat Michiel en ik op 9 mei

moet geen beloften doen die je niet kunt nakomen.) Hoe dan

in Groningen bijgewoond hebben. Het is helaas anders

ook, dit verhaal krijgt nog een vervolg. Hier is al wel de bijdra-

gelopen. Een overvolle agenda en de nodige tegenslag, die -

ge die ik aan Foekje gevraagd heb over het onderdeel Self

dat is nu eenmaal de eigenschap van tegenslag – altijd op het

Healing, en de foto’s van Michiel natuurlijk. (Dat is het voor-

verkeerde moment komt, had een overvol brein tot gevolg,

deel van de fotograaf: als de foto’s genomen zijn, heeft hij zijn

wat weer leidde tot slaapgebrek, nog meer werkdruk, en min-

werk gedaan)

der resultaat. Kortom: het is me niet gelukt om voor de dead-

workshop Selfhealing

line een verslag te tikken dat goed genoeg is om er mijn

Congres Integrale Psychiatrie:

Ernest Smit

Op het congres Gek Op Werk vraagt Ernest me om een bijdrage aan zijn artikel over het congres Integrale Psychiatrie in Groningen een paar dagen daarvoor. Met name over de Lama’s. Het congres Gek Op Werk werd op 11 mei gehouden, het gekkengetal). Graag ga ik in op dit verzoek, want: a) ik ben een beetje gek, b) ik ben gek op werk en c) ik voel me op mijn gemak bij lama’s (althans dat dacht ik). In dit geval niet die dieren lama’s die spugen, maar wel de ingewijde Boeddhisten uit Tibet.

beide Lama’s en na een moment stilte, 900 mensen samen stil, verklaren ze dat er geen sprake is van een Westerse en een Oosterse wereld: wij maken deel uit van één wereld. Dat we elkaar aan kunnen vullen met beider wijsheden, zodat er een integrale wijsheid ontstaat. Lama Ganchen Rinpoche benadrukt de noodzaak van het vastleggen van een ‘footprint’ van dit congres. Terwijl ik nadenk over hoe ik jullie het beste over kan brengen wat er gebeurd is bij de Workshop ‘Selfhealing’, merk ik hoe moeilijk dat is. Dat komt mede, denk ik, doordat ik lijfelijk aanwezig was en de kracht van de uitstraling meekreeg, iets wat nauwelijks te beschrijven valt. Bovendien is het een persoonlijk gebeuren. De introductie kan ik nog redelijk objectief weergeven. Daarna zal ik iets zeggen over mijn persoonlijke belevenis van de Workshop Selfhealing. Dat is dan mijn ‘waarheid’ en geldt waarschijnlijk alleen voor mij. Workshop Selfhealing

Bij de inleiding ’s middags vertelt Lama Lama Gangchen Rinpoche en Lama

gehoor aan de uitnodiging voor dit twee-

Gangchen Rinpoche o.a. dat Buddha niet

Michel Rinpoche waren ook vorig jaar bij

de congres. Op naar het hoge Noorden.

alleen religieus leider was, ook weten-

het eerste congres Integrale Psychiatrie

Toevallig (bestaat dat, toeval?) lopen we

schapper. 2500 Jaren geleden kon men

in Groningen aanwezig. Zij vingen de

gelijk op naar de ingang van Martinipla-

aan de binnenkant van een schedel afle-

aandacht van Jaap Meeuwsen, die aan-

za , het was 9 mei om 9.15uur. Op paral-

zen hoe de bewuste persoon geleefd had!

sluitend de reis naar Italië heeft onder-

lelle paden, de Lama’s in lange gele

Uit recent wetenschappelijk onderzoek bij personen in meditatie blijkt de acti-

nomen, waar de beide Lama’s wonen.

gewaden. Dit versterkt mijn gevoel dat ik

Enthousiast geworden door Jaap’s verha-

op de goede plaats ben en op de juiste

viteit in de linker voorkwab van de her-

len, opgeteld bij mijn eigen alternatieve

tijd.

senen beduidend toe te nemen: dat is de

spirituele interesses, gaf ik dankbaar

Bij de openingsceremonie zingen de

zetel van de positieve energie.

[23]

zingen er soms bij; vaak is wat ze doen hetzelfde als wat de video toont, soms anders. Wij doen allemaal mee. Een paar maal ben ik in verwarring: wie moet ik nu volgen? De Lama van het doek (is dat Lama Gangchen zelf?) of de Lama’s op het podium, maar die doen ook niet altijd hetzelfde. Zelf kiezen Foekje, doe wat je hart je ingeeft. Met de weidse armgebaren kom ik regelmatig in de knoop met mijn buren. Ik zou ook wel eens willen weten wat ik zing? Sanskriet of een andere taal ken ik niet. Laat maar over je heen komen, de beelden, de kleuren en toch slaat soms de twijfel toe, Meditatie

ontwikkel je een kracht van bewustwor-

waar ben ik mee bezig? Wat ik in elk

Daar verstaat de Lama alle vormen

ding via de positieve weg en leer je om

geval beleef is het gevoel me schoon te

onder van oefenen met de ademhaling /

te gaan met het opkomen en weg laten

maken op alle niveau’s (chakra’s).

yoga / mudra’s(=bewegen met de han-

vloeien van je emoties.

Als de video afgelopen is, vraagt iemand

den/armen), mantra’s(=herhalen van

Lama Gangchen verklaart dat je om een

uit het publiek hoe we dit thuis kunnen

woorden en zinnen, soms gezongen),

telefoon te kunnen gebruiken je een

oefenen? Antwoord: dat is per individu

visualisatie, oefenen in aandacht en

handleiding nodig hebt. Je hoeft niet

verschillend. Doe wat je kunt. Maak een

oefenen in concentratie.

precies te weten hoe het ding werkt, wel

keuze uit de verschillende mogelijkhe-

hoe je het gebruikt. Daar gaat het om.

den (die ik aangegeven heb in het kader-

Selfhealing

Hij heeft de eeuwenoude tradities van

tje). Iets dat bij jou past. Belangrijk is je

Om jezelf goed te leren kennen kan je je

healing op meerdere niveau’s gestoken

lichaam en je geest te eren. Het is je

verdiepen in je negatieve gedrag. Lama

in een nieuw jasje dat past bij het ‘snel-

leven, behandel het met aandacht. Neem

Gangchen Rinpoche kiest ervoor volgens

le’westen.

de oude traditie je aandacht te richten

er tijd voor, doe het! Tenslotte maken de Lama’s erg duidelijk

op je kwaliteiten zoals wijsheid, compas-

Dan wordt er een video gestart. We zien

sie. Door middel van mudra’s leer je via

kleuren, beelden, tekens. De Lama’s op

de bewegingen je geest te richten. Zo

het podium maken veel armgebaren,

reclame voor zichzelf. Foekje Bok / Fotografie: Michiel van Gog

‘Troost’ Schrijfwedstrijd Waar voelt een mens zich nou door getroost? Wat is troost eigenlijk? Als ik aan troost denk, denk ik direct aan verdriet. Aan verdrietig zijn; daar een troost voor (willen) hebben. Maar waar troost een mens zich mee? Troost is een groter woord dan het lang is. Hoe breed is de betekenis? Hoe diep is de inhoud?

De redactie Denkraam zou zo een toverwoord als troost wel eens tastbaar willen hebben. Wij komen er hier niet uit! Misschien heeft het zin.. Wie durft de uitdaging aan! Deel je gedachte spinsels over troost en ‘troost’ ons met jullie teksten! Misschien weet jij leuk te brengen wat

De manier waarop je jezelf troost is afhankelijk van hoe je als kind bent getroost; was dat met een snoepje of met liefde. Een simpele tegenstelling. Iets overdreven, maar het maakt het contrast voor de toekomst goed duidelijk. Toch denk ik dat voor het snoepjeskind of de liefdesbaby het vraagstuk rond troost even groot is. Want is het niet ook belangrijk een ander goed te kunnen troosten in deze wereld waar iedereen

Zet het in een gedicht, een verhaal, een

jou troost, misschien weet jij ons wel te bent. Kan troost, verdriet weg-

vertellen hoe je iemand het beste kan

halen?

troosten, of hoe je jezelf het beste troost!

Weer zo een vraag, vele vra-

Zet het in een gedicht, een verhaal, een

gen. Welke troost zorgt ervoor

idee. Misschien heb je aan een spreuk

dat je echt getroost wordt? Bij

genoeg! Max 1000 woorden!

idee. Mis-

iedereen moet dat toch een

aan een

schillen waar mensen troost

schien heb je spreuk

genoeg! Max 1000 woor-

anders tegen troost aankijkt.

den!

beetje overeenkomen. Dat

Uiteraard worden de leukste reacties

zou je overigens niet zeggen

geplaatst en is er een prijs voor de meest

als je kijkt naar de grote ver-

troostrijke inzending!

in zoeken. Hier een aantal

Je kunt je reactie mailen naar

voorbeelden:

[email protected]

Japan had troostmeisjes, gelo-

Onderwerp: ‘Troost schrijfwedstrijd’

vigen hebben ‘God’, drugs kan troosten, psychiaters kunnen troosten, een traan op straat voelt zich getroost door de zakdoek van een vreemde. Het kind heeft zijn speen als tweede keus na moeders. Laten we de dieren en hun troost niet

Het ene mens put

vergeten, natuur evenzo..

troost uit een arm om

Troost kan zelfs zijn dat je je

zich heen, het andere mens put troost uit

teen stoot, ter aanvulling en bevestiging

een kop thee of een mooie bos bloemen,

van het kut-humeur waar je de hele dag

een zonnestraaltje. Troost is groot en

al in zit. Voor wat extra troost bel je ver-

klein.

volgens een vriend om het beklag te doen

Sommige mensen zijn helemaal niet

over die ‘vervelende rot-tafel’. De dikke

gediend van troostlijders. Ze worden zelf

van Dale vertaald troost als volgt:

troosteloos als ze verdrietige mensen zien

troost (de ~ (m.))

en vragen zelf nooit om troost. Andere

1 steun bij verdriet of pijn => balsem voor

mensen zullen en moeten kunnen

de ziel, een pleister op de wonde, ver-

troosten en vergeten hiermee zichzelf en

troosting

Mr Helen hun eigen verdriet. Welke van de twee

Heb je niet altijd steun nodig bij pijn en

soorten mensen troost zichzelf nou het

verdriet? En is troost de enigste manier

meest? Allee, ja, wat zijn troost is, is het

om je ziel te balsemen? Moeten we troost

jouwe niet, hoor je men soms zeggen.

zien als plezierige pleister tegen het

Welke troost is nou wezenlijk? Welke

leven?

troost maakt je weer ‘blij’ en voelt

De dikke van Dale geeft niet helemaal het

oprecht zodat je niet meer verdrietig

antwoord dat wij zoeken bij troost.

[25]

[henkie denkie]

[26]

[recept]

Quinoa met pompoen

Voor 4 personen Ingrediënten

1 kleine ui 1 teentje knoflook 2 eetlepels olijfolie 1 theelepel kerriepoeder

Bereiding

1 theelepel gemalen geelwortel (kurku-

Hak de ui en de knoflook en fruit deze in

Na ongeveer 20 minuten zijn de pom-

ma)

de olie. Voeg kerrie, geelwortel en de qui-

poen en de quinoa gaar. Roer er nu, van

250 g quinoa (te koop bij o.a. natuurvoe-

noa toe en bak dit al omscheppend 1

het vuur af, de kaas, de boter en de

dingzaken en De Tuinen)

minuut mee. Blus af met de witte wijn.

peterselie doorheen. Voeg zout en peper

ca. 750 ml groentebouillon of water

Voeg dan de in stukjes gesneden pom-

naar smaak toe.

50 ml droge witte wijn (of extra water)

poen toe en zet het vuur laag. Voeg nu

75 g geraspte (geiten)kaas

telkens een scheutje bouillon toe, zoda-

Serveer met bijvoorbeeld een salade of

25 g boter

nig dat er steeds voldoende vocht in de

gekookte sperziebonen.

1 eetlepel fijngesneden peterselie

pan is en het geheel zachtjes blijft koken.

Zout en peper

Blijf regelmatig roeren.

Wendy van Montfoort

Ervaring(en) gezocht met depressie

Interviews over depressie Depressie dreigt ‘volksziekte’ nummer één te gaan worden. Talloze Nederlanders komen in aanraking met een depressie omdat ze zelf een depressie meemaken of iemand kennen die een depressie heeft (gehad). Ik wil graag een aantal mensen interviewen die een depressie hebben gehad. De interviews gaan over je ervaringen met depressie. Het gaat niet zozeer om het ontstaan van de depressie of de behandeling ervan, maar over het gevoel van de depressie. Wat gebeurt er allemaal met je als je een depressie hebt, wat gaat er door je heen, hoe breng je je dag door, hoe zorg je voor jezelf tijdens de depressie, welke dingen veranderen in je leven door de depressie, hoe is het verloop van de depressie, hoe is het contact met anderen, enzovoorts. Er zijn al veel boeken geschreven over depressie. Meestal gaat het over de diagnose depressie, oorzaken, behandelingen, medicatie en bijwerkingen en allerlei tips en adviezen. Het boek dat ik wil schrijven over depressie gaat over het gevoel -de wereld- van de depressie zelf. Het boek is bedoeld voor mensen die te maken krijgen met een depressie in de naaste omgeving, voor mensen die een depressie hebben gehad en alle anderen die meer willen weten over de wereld van de depressie. Het interview zal ongeveer een uur duren en je krijgt hiervoor een vergoeding van 10 euro (in de vorm van een cadeaubon). Ik hoop van harte dat je aan de interviewronde wilt meedoen! René Kragten / Telefoon (Basisberaad) Rijnmond 010 - 466 59 62 / e-mail: [email protected] [27]

Dirk Zwarts In april vierde de postdienst van de Stichting Pameijer dat Dirk Zwarts 12½ jaar als vrijwilliger in dienst was. Wind en weder dienende, Dirk is er altijd. En altijd met een goed humeur, is hij altijd in voor een grapje. Naast de postdienst is Dirk ook al geruime tijd actief bij de cliëntenraad SP van de Pameijer.