G O E D E R E N V E R V O E R
R E G I O
R O T T E R D A M
Goederenvervoer in de regio Rotterdam De ontwikkelingen
Hendrik Bouwknegt en Frank Schouten
In 2015 wordt de Botlekbrug vervangen door een nieuwe brug die flink groter en hoger zal zijn. De werkzaamheden zijn al enkele jaren aan de gang. DB Schenker-loc 6430 komt op 25 april 2014 de stamlijn Vondelingenplaat afgereden met twee ketelwagens basisolie van Koole en rijdt parallel aan de oprit naar de Botlekbrug, waarvan het tracé verlegd zal gaan worden richting nieuwe brug. Frank Schouten
54
Het meeste goederenvervoer per spoor vindt in ons land plaats in de Rotterdamse haven. Het laatste jaar zijn er veel veranderingen geweest, niet altijd in positieve zin. Sommige daarvan hebben we gemeld in de rubriek Goederenvervoer, andere niet. In dit artikel lopen we enkele ontwikkelingen langs voor wie het niet goed heeft bijgehouden. Meest opvallend is dat er weinig groei lijkt te zijn. Ook sectoren die jaarlijks voor procenten groei zorgden stagneren. Het kolenvervoer lijkt zijn piek al weer gehad te hebben. Duitsland legt kolencentrales stil vanwege de groei van alternatieve energiebronnen, de milde vorige winter en de magere economische groei. In het containervervoer komt er wel eens een verbinding bij of wordt de frequentie iets verhoogd, een beduidende groei is niet waar te nemen. Verder is het kleinschaR A I L
M A G A Z I N E
3 2 0
lige vervoer weer eens aan een duikvlucht begonnen. Maar gelukkig is het niet alleen kommer en kwel.
apart artikel waard. Veel vervoerders doen de terminal aan met containertreinen. DB Schenker is verreweg de grootste.
Waalhaven Zuid Het laatste jaar is het toch al bescheiden bonte vervoer, dat vooral uit metaalproducten bestaat, van DB Schenker ingezakt. Er zijn dagen dat er in het geheel geen wagens zijn. De twee keer per week rijdende bloktrein met grote alublokken naar het Duitse Singen verhuisde in maart 2014 van Rhenus Logistics aan Waalhaven Oostzijde naar Steinweg in de Botlek. Schrale troost is dat vanaf de Steinweg Beatrix Terminal (aan de westzijde van het gebied) in oktober nieuw aluminiumvervoer naar Oostenrijk op gang is gekomen. Al jarenlang is Steinweg de grootste (maar bescheiden) Unit Cargo-klant in de Waalhaven. Het achtsporige Rail Service Center is een
Pernis Ook in Pernis gaat het slecht met het bonte vervoer van DB Schenker. De dagelijkse trein telt meestal maar zo’n vijf wagens. Op sommige dagen zijn daar zelfs geen wagens voor Shell bij. Interforest verstuurt bij vlagen per week enkele schuifwandwagens met papier naar Blerick. Bij Koole op de Vondelingenplaat was het vervoer in de eerste helft van 2013 op zijn hoogtepunt. Net zo snel zakte het daarna in. DB Schenker brengt wekelijks in totaal ongeveer tien ketelwagens naar Koole. Het bedrijf reed in januari 2013 voor het laatst een bloktrein. Af en toe komt Locon langs met een biodieseltrein uit Polen. Lichtpunt in Pernis is CTT aan de Butaanweg,
G O E D E R E N V E R V O E R
R E G I O
R O T T E R D A M
de stamlijn loopt parallel aan de A4 bij de inrit naar de Beneluxtunnel. De Combi Terminal Twente locatie Rotterdam (voorheen Pernis Combi Terminal) ontvangt bijna dagelijks enkele containerwagens met tankcontainers met het bonte vervoer van DB Schenker. Containertreinen van andere vervoerders zijn er in de meerderheid. Rurtalbahn komt vier keer per week met de trein uit Frankfurt an der Oder langs. LTE brengt voor TXL vier keer per week de containertrein uit München en Neurenberg en twee keer per week de “Kibbelingexpress” naar Oslo. Voorheen reden RRF, Locon en Trainsupport de treinen in opdracht van andere vervoerders. Aan de stamlijn naar CTT werd begin oktober de spooraansluiting van Esso Nederland (voorheen Mobil) opgebroken. Hij werd in 2000 verlegd toen de stamlijn moest opschuiven voor aanleg van de Tweede Beneluxtunnel. Vervoer was er toen al niet meer. De aansluiting heeft nooit een spoorpoort of laad- en losfaciliteiten gekregen. Botlek Het goederenstation met verreweg de meeste Unit Cargo-klanten in ons land is al tientallen jaren de Botlek. Het bonte vervoer loopt ook hier terug. Odfjell Terminals aan de Oude Maasweg is een triest dieptepunt. Sinds de dramatische, door plaatselijke autoriteiten opgelegde, gedeeltelijke sluiting in de zomer van 2012 is het spoorvervoer gedecimeerd. Momenteel resteert de bescheiden afvoer van azijnzuuranhydride met Unit Cargo. Bloktreinen op het Rail Chemie Center zijn sinds februari 2013 niet meer gezien, toen DB
ADM verwerkt in zijn fabriek in de Europoort soja, koolzaad en andere plantaardige producten. Maandelijks verzendt ADM (buurman van EBS) ongeveer twee treinen met het bijproduct sojameel, vooral naar Oostenrijk en Hongarije. Op 30 december 2013 vertrekt de LTE 1505 met zo’n trein. Frank Schouten
Schenker enkele benzinetreinen uit Bratislava bracht. Recent werd de eigen rangeerloc gereviseerd. Zou Odfjell nog geloven in een wederopstanding? De opstelsporen “Esso Buiten”, tegenover emplacement Botlek, staan al maandenlang praktisch leeg. Hier werden wagens gestald die enkele weken of soms langer moesten
wachten op belading. Kennelijk hebben wagenverhuurders en -eigenaren de moed opgegeven. Rubis aan de Welplaatweg (spooraansluiting sinds 2009) nam in maart 2014 het vervoer van aardgascondensaat uit Roodeschool over van Odfjell. Gemiddeld drie keer per week komen zeven ketelwagens. Daarnaast is
Voor werkzaamheden bij de verbouwing van station Rotterdam Centraal werd RRF-loc 106 in het jasje van aannemer Mobilis TBI gestoken. Op 12 maart 2014 reed de loc nog rond in deze outfit en passeerde in opdracht van TX Logistik de Shell-raffinaderij met een München - Neurenberg-shuttle afkomstig van CTT. De letters RRP op het kantoorgebouw staan voor Rotterdam-Rijn Pijpleiding, die op deze locatie zijn beginpunt heeft. Frank Schouten
R A I L
M A G A Z I N E
3 2 0
55
G O E D E R E N V E R V O E R
R E G I O
R O T T E R D A M
Contrast bij Odfjell vóór en na de stillegging
56
Het contrast bij Odfjell vóór en na de gedwongen stillegging in de zomer 2012 in beeld. Op 26 januari 2011 is er nog niets aan de hand. DB Schenker loc 6437 plaatst een lege MTBE-bloktrein onder het Rail Chemie Center, terwijl Odfjell’s eigen loc rangeert met ketelwagens. Op 5 juli 2014 haalt de 6434 de enige ketelwagen op het terrein. De Odfjell-locs en oranje rangeerrobots kijken op de achtergrond werkeloos toe. Beide foto’s Frank Schouten
R A I L
M A G A Z I N E
3 2 0
G O E D E R E N V E R V O E R
R E G I O
R O T T E R D A M
RRF is al jarenlang de enige vervoerder die de Bertschi-containerterminal in de Botlek bedient. Loc 20 passeert op 2 mei 2014 het chemische complex van LyondellBasell met een van Bertschi afkomstig treindeel van de Rheinhausen-shuttle. Dit zal op emplacement Botlek samengevoegd worden met het treindeel dat beladen is bij ECT op de Maasvlakte. Frank Schouten
er dagelijks aanvoer van andere chemicaliën, met name uit Ludwigshafen en het Franse Bantzenheim. Bij Biopetrol (ook sinds 2009, iets verderop aan de Welplaatweg) vertrok de laatste biodieseltrein in augustus 2013. Het chloorvervoer van Hengelo en Delfzijl naar Akzo aan de Botlekweg, bij de aansluiting van de Welplaatweg, verviel in 2006 toen
het zelf chloor ging produceren. Alleen bij onderhoud komt chloor per spoor, voor het laatst in het voorjaar van 2013. Onlangs werd spoorvervoer voorbereid vanwege een staking. Tot half november heeft er geen chloortrein gereden. Verderop langs de Botlekweg heeft de Botlek Tank Terminal sinds april 2013 een spooraan-
sluiting. Voorheen was hier de grote betonnen graanoverslag van Maas Silo gevestigd. Vanaf het begin rijden veel bloktreinen van en naar BTT. Locon, LTE en (meestal) Trainsupport in opdracht van HSL Logistik geven er enkele keren per week acte de présence. Biodiesel komt met Locon en HSL uit Polen en met LTE uit Bitterfeld en Schwedt an der Oder
LTE huurt geregeld rangeerlocs van Shunter bij gebrek of onderhoud aan eigen locomotieven. De Shunter 203 102 vertrekt op 5 april 2014 bij BTT met een biodieseltrein voor Ingolstadt. Frank Schouten
R A I L
M A G A Z I N E
3 2 0
57
G O E D E R E N V E R V O E R
R E G I O
R O T T E R D A M
DB Schenker bedient dagelijks LyondellBasell op de Maasvlakte. De fabriek is zichtbaar op de achtergrond. Met een sleep ketelwagens aan de haak rijdt DB Schenker-loc 6424 op 4 augustus 2014 langs het stopcontact van de EON energiecentrale, op weg terug naar de Maasvlakte. Dit deel van de stamlijn is afgelopen jaar verlegd. Frank Schouten
58
(beide Duitsland). LTE vervoert biodiesel naar Trecate (Italië) en Ingolstadt (Duitsland). Rurtalbahn rijdt de laatste maanden af en toe biodieseltreinen naar het Duitse Neustadt an der Donau. Bij Steinweg aan het einde van de stamlijn
(daar Prof. Gerbrandyweg geheten) komen diverse vervoerders voor aluminiumafvoer. Grootste vervoerder is DB Schenker met Unit Cargo en de tweemaal per week rijdende aluminiumtrein naar Singen. Locon rijdt bij vlagen een paar keer per maand een aluminium-
trein naar Hongarije en soms aluminium met de bonte Retrack-trein. Min of meer constant in de Botlek is het vervoer van DB Schenker bij Vopak Botlek aan de Welplaatweg (één tot twee methanoltreinen per week naar Weißig), EBS aan de Botlekweg
Metaal Transport bij het opmerkelijke Rotterdamse stadsdeel Heijplaat heeft al lang niet meer dagelijks spoorvervoer. Op 12 november 2013 haalt de 6431 liefst zeven schuifwandwagens, beladen met koper voor Vöhringen (bij Ulm). Hendrik Bouwknegt
R A I L
M A G A Z I N E
3 2 0
G O E D E R E N V E R V O E R
(drie bloktreinen aluminiumoxide per week naar Slowakije) en Broekman Distri Port aan de Theemsweg (voorheen Gevelco) tot twee wekelijkse treinen met coils uit Wales. RRF bedient de naastgelegen Bertschi Terminal al jarenlang dagelijks met twee korte containertreinen (Rheinhausen en Busto). Locon nam in oktober de afvoer van ketelwagens ethanol van Vopak Botlek naar Zwitserland op in het Retrack-netwerk ten koste van DB Schenker. Het bonte vervoer van DB Schenker bij Vopak Tank Terminal Rotterdam (de grootste Unit Cargo-klant in de Botlek) is stabiel, waarbij de belangrijkste vervoersrelatie die met Geleen is. Eén of twee keer per maand rijdt DB Schenker een styreentrein naar Polen of Tsjechië. Locon rijdt sinds enkele maanden wagengroepen styreen met de Retrack-trein naar Oost-Europa. Europoort Het graanvervoer in Europoort, enkele jaren geleden tot meerdere treinen per dag gegroeid, is in een zware malaise beland. Vervoer naar de bio-ethanolfabriek van Abengoa was er sinds de start eind 2010 in twee perioden bij vlagen. Na de langdurige sluiting van de fabriek in 2013 is er geen trein meer gezien. Erger nog is de teruggang van het graanvervoer naar EBS aan de Elbeweg, aan de Europoort-zijde van het uitgestrekte gebied. In februari 2007 werd de vernieuwde spooraansluiting geopend. Sindsdien reden enkele jaren meerdere graantreinen per week, tot soms zelfs drie per dag, met vervoerders als Rail4chem, Captrain, Veolia, CRS, ERS Rail-
ways en RRF. Tegenwoordig brengt LTE hooguit enkele graantreinen per week. Tegenover emplacement Europoort ligt het driesporig emplacement aan de Moezelweg. Het ammoniakvervoer bij OCI is sterk gegroeid. DB Schenker heeft meer bonte afvoer, Locon rijdt één tot twee bloktreinen per week naar Krefeld of Dormagen. Tankopslagterminal ETT op hetzelfde complex heeft sinds eind 2012 spoorvervoer. Sindsdien zijn de methanoltreinen naar Burghausen (“Wackerwerk”) overgenomen van Vopak in de Botlek. Na zo’n twintig werkloze jaren werd in mei de spooraansluiting van raffinaderij Q8/ Kuwait Petroleum opgebroken. Zoals bij meer opgebroken spooraansluitingen bestaat het vermoeden dat dit te maken heeft met het naderende einde van NS Spooraansluitingen, waardoor bedrijven zelf verantwoordelijk worden. Een unieke spooraansluiting in ons land is P&O aan de Elbeweg, waar elke avond het grote schip naar Hull vertrekt. Hier behandelt ERS Railways container- en huckepacktreinen uit respectievelijk Melzo (bij Milaan) en Poznań. Locon of TrainSupport komt drie keer per week met de Coevorden-trein op de terminal. Op het kopspoor brengt DB Schenker enkele keren per maand rongenwagens met gezaagd hout uit Tsjechië. Een combinatie van containertreinen en ander vervoer op hetzelfde spoor komt verder in ons land niet voor. Na een jaar van stilte leefde de afvoer van enkele LPG-gasketelwagens per week vanaf de BP-raffinaderij in juni en juli even op, waarna het weer stil werd. Het bonte vervoer
R E G I O
R O T T E R D A M
bij Steinweg, Broekman Logistics (voorheen Store Ship) en Kemira is marginaal. Maasvlakte Op de uitgestrekte Maasvlakte kwam op 27 oktober 2012 het spoor via de Tweede Maasvlakte naar de Euromax Terminal in dienst, bekend als de Buitencontour. De lijn is twaalf kilometer lang en dubbelsporig. Per dag gaan tien tot twintig treinen naar Euromax. Begin volgend jaar komen er twee nieuwe terminals bij om de langverwachte concurrentie met ECT aan te gaan. Er hebben al testtreinen gereden naar RWG en APMT. Buiten het containervervoer en de vele kolenen ertstreinen van de EMO is er meer te beleven. Bij Rhenus aan het einde van de stamlijn langs de Antarcticaweg (bij de steiger van de RET Ferry naar Hoek van Holland) zijn in 2012 de sporen gewijzigd. De twee sporen in een scherpe boog zijn vervangen door twee rechte. DB Schenker komt onregelmatig met bont vervoer van vooral buizen en staalprofielen. Elke werkdag komt DB Schenker met een tiental ketelwagens in het bonte vervoer naar LyondellBasell, en soms rijden DB Schenker en Rurtalbahn styreentreinen. Aan het begin van de Maasvlakte ligt de Hartel Terminal van Steinweg. Van de geplande overslag van brammen (stalen balken) uit Brazilië voor doorvoer naar Duitsland is door de crisis niks terechtgekomen. Sinds dit jaar brengt DB Schenker af en toe bloktreinen of wagengroepen met staalplaten uit Linz, naast de marginale afvoer van schuifwandwagens met aluminium.
59
Rheincargo rijdt dagelijks enkele kolentreinen vanaf EMO naar bestemmingen in Duitsland. Op 13 september 2014 trekt de DE 675 een beladen trein onder de laadbunkers vandaan om koers te zetten naar emplacement Maasvlakte Oost. Co Emons
R A I L
M A G A Z I N E
3 2 0
