Gereformeerd gezinsblad

Nederlands

L N sDAG 24 SEPTEMBER

1991 47e jaargang no. 11.895

Arafat doet

op VS en SU beroep

en VN-team

(AP) - Leider YasALGIERS van I Arafat de Palestijnse

.

(PLO) £vr ijdingsorganisatie tijdens de opegisteren lej£»eftvan het 20ste congres van

parlement de # Palestijnse Verenigde Staten en de Sovalles te „unie opgeroepen wat in hun macht ligt om u crisis in het Midden-Oosten lossen. Hij verzekerde 0 te

Ln

volk sinds 2t betdePalestijnse „weg van de vrede"

0

-kozen heeft.

In zijn toespraak voor de Paatijnse Nationale Raad, parlement in ballingofficieel heet, drong t er tevens bij de Arabieiders op aan „de bladvan de Golfoorlog om te " en te bouwen aan herrde betrekkingen,

Ihet

ël weigert pertinent met O om de tafel te gaan ziti blijft zich verzetten tePalestijnse afgevaardigden uit Oost- Jeruzalem. De door de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken James jaker voorgestelde voorwaarden voor een Palestijnse afnardiging naar de conferentie komen overeen met de Isijelische eisen; alleen afgenardigden uit de bezette gebieden en dan in een gezamenlijke Jordaans-Palestijnse de■ntie.

BAGHDAD (RTR/AFP)

-

Iraakse militairen houden een inspectieteam van de Verenigde

Naties vast in een gebouw in Baghdad. Het team mag het pand wel uit, maar niet met de documenten die het er in beslag heeft genomen, zo hebben VN-functionarissen meegedeeld.

Het gaat om een team deskundigen op nucleair gebied dat zondag in Baghdad is aangekomen. De experts eisen dat zij het gebouw om 18.00 uur (plaatselijke tijd) mogen verlaten.

Het geschil staat niet op zichzelf. Baghdad en de Verenigde Naties zijn al verwikkeld in een conflict over het gebruik van helikopters door de inspectieteams. (voor meer nieuws over Irak: zie pag 5)

EINDHOVEN (ANP) - Door een brand in een hal van een flatgebouw aan de Dr. Hermansweg in Eindhoven is gis-

termorgen een onbekende man om het leven gekomen.

Rol huisarts wordt groter in nieuw stelsel ziektekosten (van

onze politieke redactie)

-

RIJSWIJK De rol van de huisarts in het nieuwe stelsel van verzekeringen tegen ziek-

tekosten wordt belangrijker. Na invoering per 1 januari van de nieuwe, zogenaamde 'functionele omschrijving' van de

huisartsenhulp krijgt de huis-

arts meer vrijheid bepaalde behandelingen, waarin hij zich heeft gespecialiseerd, ook zelf te verrichten. Daardoor zullen minder mensen een beroep hoeven te doen op een, vaak duurder werkende specialist. Dat vindt staatssecretaris H.J. Simons (volksgezondheid).

aimons

geioort niets van ai

kritiek, die onder meer in di VVD-fractie leeft, dat mensei in het nieuwe stelsel nog ge makkelijker de huisarts voor bij lopen en direct naar de spe

cialist gaan. Alle betrokkei beroepsgroepen zijn het er

over eens. dat de stelselwiizi

ging de positie van de huisarts

juist positief zal beïnvloeden.

Die beroepsgroepen krijgen daar door het nieuwe stelsel ook een financieel belang bij, zo verdedigt Simons zijn plannen. Daardoor zal er juist minder in plaats van meer geld nodig zijn voor dit deel van de volksgezondheid in ons land, meent hij. Verder wil Simons de opleiding van huisartsen verlengen, zodat zij beter ingespeeld raken op het nieuwe stelsel. De staatssecretaris presen-

teerde gisteren zijn financiële plannen voor het komende jaar zoals die zijn vastgelegd in het jaarlijks verschijnende 'Financieel Overzicht Zorg. Daaruit blijkt onder meer dat de uitgaven in de zorgsector vorig jaar met 2,8 miljard gulden zijn gestegen tot bijna 48,4 miljard. Dat is 463 miljoen meer dan de bedoeling was. De grootste overschrijdingen hebben zich voorgedaan bij de specialistische

hulp (98

mil-

joen),

geneesmiddelen

(IJ4),

hulpmiddelen (66) en extramurale voorzieningen als huisartsenhulp, tandheelkunde en fysiotherapie (153 miljoen). De zorginstellingen hebben zich wel redelijk aan hun budget kunnen houden. De overschrijdingen zullen in 1992 en 1993 weer door bezuinigingen moeten worden goedgemaakt.

Beddenreductie In de ziekenhuizen zijn

vo-

rig jaar 1.300 bedden verdwenen, een „record" in de beddenreductie. Het aantal bedden is al teruggelopen van 64.000 in 1983 tot 57.000 en er moeten er nu nog 5.000 weg om de norm van 3,4 per 1.000 inwoners (in 1995) te bereiken. In het regeerakkoord is afgesproken dat de omvang van

de zorg elk jaar met één procent mag groeien. Daar is later nog extra geld bijgekomen voor verlichting van de werkdruk (120 milioen extra in 1992

Carrington: Donderdag Joegoslaviëconferentie -

DEN HAAG (ANP) Lord Carrington, de voorzitter van ie Joegoslavië- conferentie, heeft maandag de deelnemers

DEN HAAG (ANP)

-iarige

- Een 43-

motorrijder van de Haagse politie is zondagmiddag tijdens het escorteren van bussen Groningse voetbalsupporters aangereden door een

Een Georgische bewaker laat zijn Kalashnikov-geweer aan een jongentje zien. Hij maakte deel uit van de anti-regeringsdemonstranten die zich bij het televisiestation in Tbilisi hadden verzameld en slaags raakten met aanhangers van president Zviad Gamsakhurdia

Gerommel in Russische republieken inzake onafhankelijkheid

Wie tevreden is met

toestand, is niet

w erkelijk gereformeerd 3

Binnenland

Bolkestein wil voorlopig

confederale Europese Unie 4

Varia ÜVer sommige geheimen m°«t je praten

S

B«dtenland

gestand Joegoslavië lijkt te

houden 7

Opinie

Moeilijke keuze Jasser Arafa 9

Penland

et)e af voor verzorgers

cementen 12

B*itenland willen geen

van de Centraalaziatische republiek Tadzjikistan heeft gisteren de noodtoestand afgekondigd en interim-president Kadreddin Aslonov gedwongen af te treden. Dit heeft het Sovjetpersbureau TASS ge-

meld. Enkele duizenden kilometers verderop begonnen op dat moment de gesprekken

tussen Armenië en Azerbajdzjan over het door de republieken betwiste gebied Nagorno-

Karabach. De Russische presi-

dent Boris Jeltsin treedt tijdens deze gesprekken, die in de plaats Zjeleznovodsk in de Russische Federatie plaatvinden, als voorzitter op.

In Washington heeft het Amerikaanse ministerie van

buitenlandse zaken gisteren zijn eigen onderdanen dringend gevraagd af te zien van reizen naar de Sovjetrepubliek Georgië. Ook heeft het Amerikaanse ministerie staatsburgers die zich momenteel nog in Georgië bevinden, gevraagd de republiek zo snel mogelijk te verlaten.

Het reisadvies is gegeven in verband met de gespannen toestand in de Georgische hoofdstad Tbilisi Deze weekwisseling waren daar ernstige rellen tussen voor- en tegenstanders van president Zviad Gamsachoerdia.

Onlusten Aslonov had zondag per de creet alle activiteiten van de

communistische partij in Tad

zjikistan verboden en haar ei gendommen in beslag geno men. Het parlement is giste

ren

in spoedzitting Dijeen ge-

komen naar aanleiding van de „onlusten" die na het uitvaardigen van het decreet uitbraken, aldus TASS, met name de „vandalistische daden tegen het monument van Lenin op het plein in (de hoofdstad) Doesjanbe".

De afgevaardigden eisten daarom het ontslag van Aslonov en de gerechtelijke ver-

van burgemeester Maksoed Ikramov van Doesjanbe. Ook willen ze dat het decreet tegen de communistische partij die zich zaterdag heeft omgedoopt tot „een so-

de vroegere leider van de Tadzjiekse communisten. Nebijev is ook kandidaat voor de presidentsverkiezingen die op 27 oktober moeten plaatsvinden. Het lijkt erop dat in Tadzjikistan, een van de meest conser-

vatieve republieken in de Sovjetunie, de communisten voor het eerst in het geweer komen tegen het verbod van hun partij.

volging

-

parlementaire cialistische partij" wordt teruggedraaid. Tenslotte moeten de onttakelde monumenten worden hersteld. Na het mislukken van de Sovjetcoup verklaarde Tadzjikistan zich eerder deze maand onafhankelijk van de Sovjetunie. De noodtoestand blijft tot 1 januari van kracht. Als opvolger van Aslonov wees het parlement Rachmon Nebijev aan,

-

Referendum De vredesmissie van Jeltsin.

die in het weekeinde naar de

regio

Nagorno-Karabach

reisde, viel samen met het Armeense referendum over de vraag of de republiek onafhankelijk moet worden van Moskou. Deze vraag is volgens voorlopige uitslagen door 99 procent van de kiezers met een volmondig „ja" beantwoord.

De Armeense president Levon Ter-Petrosjan was van plan gisteren in het parlement de onafhankelijkheid uit te roepen.

spannen tegen de Vervoers-

bond FNV. SN eist een verbod op de stakingsacties die de FNV-bond voor donderdag in het streekvervoer heeft aangekondigd. Het geding dient vandaag voor de president van de rechtbank in Utrecht.

Parlement Tadzjikistan kondigt noodtoestand af -

Kerk/religie /onderwijs

L^E

mozaïsche wetgeving voorziet in de doodstraf het misdrijf op 'bloedschande' (incest). De doodstraf is echter afgeschaft en Mozes' wetten hebben als regel hun geldigheid verloren. Vele (heilzame) ge- en verboden uit het Oude Testament hebben echter een plaats gekregen in ons huidige strafrecht. Zo ook het verbod op incest. Dat de Nederlandse wetgever daarover niet licht denkt,

Voor het streekvervoer geldt een algemeen stakingsparool van de Vervoersbond FNV in het kader van de acties van de vakbeweging te-

Jeltsin, die slaagde waar Sovjet-president Michail Gorbatsjov drie jaar geleden faalde, kondigde de directe

besprekingen zondag aan. Bii het overleg zal hij met zijn Kazachstaanse ambtgenoot Noersoeltan Nazarbajev bemiddelen tussen de vertegenwoordigers van Armenië, Azerbajdzjan en Nagomo-Karabach. Het overleg is bedoeld om een basis te leggen voor vredesbe-

sprekingen. AzerbajdArmeniërs en zjanen strijden al drieeneenhalf jaar om Nagorno- Karabach, een enclave met een overwegend Armeense bevolking in Azerbajdzjan. In de meeste andere republieken sprak de bevolking zich al eerder uit voor onafhankelijkheid. Alleen Rusland, Kazachstan en Toerkmenistan hebben van een referendum afgezien. Het Kremlin en de internationale gemeenschap hebben tot dusver alleen de onafhankelijkheid van Letland, Litouwen en Estland erkend.

gen de ingrepen in wao en ziektewet. Hoe dat parool wordt ingevuld, is aan de leden bij de afzonderlijke streekvervoerbedrijven. Tot nu toe is voor donderdag alleen bij de TET (Twente) een officiële aanzegging binnengekomen, aldus een woordvoerder van SN. Hij verwacht er echter nog meer in de loop van

vandaag. SN heeft ook de AbvaKabo gedagvaard, die werknemers van gemeentelijke vervoersbedrijven organiseert. De acties van de AbvaKabo treffen het streekvervoer niet rechtstreeks. Stakingen bij ge-

land wonende Fransman Bosio. uit het brandpunt van de publieke belangstelling te houden. De reden hiervoor is nog steeds niet duidelijk.

Feit is dat de voormalige bewindslieden Korthals Altes (Justitie) en De Korte (Economische Zaken), en later hun

opvolgers Hirsch Ballin en Andriessen, zich nogal wat moeite hebben getroost het bestaan van de zaak-Bosio met lijnen naar de Nederlandse politiek te ontkennen. Toen dat niet meer vol te houden was, hebben zij gepoogd de affaire te bagatelliseren, zo blijkt uit schriftelijke stukken. Een kleine commissie uit de Tweede Kamer heeft zich ruim twee jaar achter gesloten deuren met rode oortjes gebogen over de affaire. Afgelopen voorjaar kwam de commissie

met

naar

conclusies.

Hoewel

de zaak volgens de voorzittei van die commissie, de WD'ei Dijkstal, eigenlijk rijp was voor een parlementaire enquête, het zwaarste middel dat de Tweede Kamer heeft om de waarheid boven water te krijgen, moest de Kamer maar overgaan tot de orde van de dag. En zo geschiedde het. Eén partij in de Kamer laat het er niet bij zitten: Groen Links is vast besloten de onderste steen boven te krijgen. Minister

Hirsrh Ballin zit

nu

ting of zware mishandeling te licht. In extreme gevallen komt incest neer op een combinatie van beide en dat dan niet eenmalig, maar herhaaldelijk. Onvoldoende is gerekend met het feit dat er vrijwel altijd sprake zal zijn van een zekere gezagsrelatie. Dit behoort een strafverzwarende omstandigheid te zijn, ook blijkens het systeem van de wet.

Daar komt nog bij dat de rechter, om een aantal voor de hand liggende argumenten, niet snelzal overgaan tot het opleggen van de zwaarste straf. Een van die argumenten is, dat de tijd alle

men.

de minister dus te voorzichtig geweest met zijn voorstel? Dat lijkt misschien zo, maar het heeft er meer van weg, dat hij zijn nek heeft uitgestoken. Weliswaar heeft hij het tij mee, maar op één punt druist zijn voorstel toch in tegen de 'spelregels' van ons strafrecht. Die regels voorzien niet wezenlijk in de rol van het slachtoffer. Dat recht is toegespitst op de dader en is in hoge mate resocialiserend van karakter. Ander gezegd: het gaat om de dader; die moet 'heropge-

veelal ook heeft.

L_EN van die gevolgen is dat het veelal zeer jeugdige slachtoffer vooralsnog blijft zwijgen. In die houding kan het worden gestijfd door de reacties van de omgeving op zijn signalen. Die reacties variëren van al of niet gespeelde onverschilligheid, tot zelfs het beschuldigen van het slachtoffer. Met andere woorden, aldoende raakt het van de regen in de drup. Pas later, als het slachtoffer volwassen is, blijkt het soms mogelijk geboorte vinden.

Daarmee zijn de problemen dan nog lang niet opgelost. De belangrijkste oorzaak daarvan is de verjaring van het misdrijf. Dat kan echter veranderen, nu minister Hirsch Ballin die verjaringstermijn feitelijk verlengt, althans voor wat betreft de meeste gevallen. Het is een (kleine) beloning voor de moed van de slachtoffers die de afgelopen jaren hun mond hebben durven opendoen. Of het karwei daarmee af is, moet echter worden betwijfeld. Allereerst is de

wonden heelt. Vandaar dat misdrijven kunnen verjaren. De vraag is of dit argument opgaat in geval van incest, zeker als het slachtoffer haar leed vele jaren heeft moeten verdringen.

Is

voed' worden.

De rechter kan bij het bepalen van de strafmaat hooguit enigszins rekening houden met de gevoelens van het slachtoffer, maar doorslaggevend zijn die dus allerminst. Wat minister Hirsch Ballin nu wil, staat in feite zelfs haaks op dat resocialisatiekarakter van het strafrecht. Welk voordeel geniet een dader nog van zijn welverdiende straf 25 jaar na dato? De kans is groot dat nu zijn wereldje aan duigen gaat! Verzet tegen de plannen van de minister is dan ook niet uitgesloten en zelfs tamelijk voorspelbaar. Het voorstel komt daarentegen tegemoet aan de slachtoffers. Niet dat deze allemaal zo wraaklustig zijn, maar omdat het een erkenning betekent van hun vaak zeer grote problemen. De eventuele oplossing daarvan wordt bemoeilijkt door het negeren ervan door zowel het slachtoffer zelf, vaak noodgedwongen, als door zijn omgeving. Al te spoedige verjaring van het misdrijf waarvan het als kind slachtoffer was en is, staat te vaak in de weg aan zelfs maar het begin van een oplossing. Daarin lijkt nu verandering te komen. De minister heeft het terecht niet willen zoeken in uitbreiding van slachtofferopvang. Dat zou hier slechts een doekje voor het bloeden betekenen: goed als ehbo, maar niet alsremedie. j.e.

meentelijke vervoerbedrijven

hebben echter wel gevolgen de streekvervoerders, die vaak een stad niet inkomen als werknemers van het betreffende stadsvervoerbeHrïif ctalron voor

Staakt het stake het staakt-het-vuren

HELSINKI (REUTER) - Finland en de Sovjetunie gaan in oktober onderhandelen over een niet-aanvalsverdrag. Dit hebben de ministers van buitenlandse zaken van de twee landen in New Vork afgesproken, zo heeft het ministerie van buitenlandse zaken in

Helsinki deeld.

maandag

meege-

Ministers draaien om drugsvondst heen DEN HA AG (ANP) Zes jaar lang hebben (minstens) vier ministers kans gezien de Belgische ontdekking van een container met marihuana, die bestemd was voor de in Neder-

maximumstraf in vergelijking met bij voorbeeld verkrach-

blijkt uit het strafmaximum. Dat bedraagt zes jaar en dat is evenveel als staat op bij voorbeeld het verbergen van vijandelijke verspieders in oorlogstijd of op het plegen van meineed. Zes jaar is overigens maar de helft van hetgeen de rechter een vrouwenverkrachter kan opleggen. Daaruit blijkt dat de wetgever destijds toch nog onvoldoende oog had voor de emotionele en andere schade als gevolg van incest. Daarin lijkt nu een kentering te ko-

Minister Hirsch Ballin (justitie) heeft namelijk voorgestaatssecretaris wil verder steld de verjaringstermijn geld uittrekken voor de voorvoor 'incest in ruime zin' tot bereiding van een „kenniscenop zekere hoogte te verlenmultiple sclerose", trum lang aangedronis gen. Nu geldt nog een termijn waarop al gen. Ook komt er 45 miljoen van twaalf jaar, die ingaat op extra voor verpleging en verhet moment dat het misdrijf zorging, vooral in de thuis- is gepleegd. Daarna is strafzorg. vervolging niet meer mogeDoor de invoering van het lijk. De minister wil de termijn nieuwe stelsel en de overhevevan twaalf jaar pas laten inling van een aantal verstrekkingen naar de Algemene Wet gaan op de zestiende verjaarBijzondere Ziektekosten dag van het slachtoffer. stijgt de inkomensafhankeEr is de laatste jaren veel lijke AWBZ-premie van 5,8 gepubliceerd over incest in naar 8,3 procent en de nomide brede zin des woords. nale van 8 tot 108 gulden, ter- Daarvóór leek er wel sprake wijl de ziekenfondspremie van een taboe wat dit onderdaalt van 7,8 tot 5,25 procent. werp betreft. Door al die puDe nominale ziekenfondspremie — die de verzekeraars zelf blikaties, waaraan alle masvast kunnen stellen wordt samedia, drukpers en omop gemiddeld 225 gulden per roep, hun steentje hebben jaar geraamd, evenveel als in bijgedragen, is duidelijk ge1991. worden dat incest vérstrekkende gevolgen voor het slachtoffer kan hebben en

overkoepelende organisatie streekvervoerbedrijven, heeft een kort geding aange-

MOSKOU/JEREVAN (RTR/AFP) Het parlement

2

zorg. In 1992 zal er ook extra geld beschikbaar zijn voor topklinische zorg (25 miljoen), gezinsbegeleiding in de gehandicaptenzorg en een voorlichtingscampagne ter bevordering van orgaandonatie. De

van

auto.

vandaag

teitsuitbreiding (244 miljoen gulden in 1992) niet in het gedrang komen. Hij rekent voor 1992 op ruim 1.300 plaatsen meer in verpleeghuizen, 900 in de zorg voor verstandelijk gehandicapten en 300 in de (overige) geestelijke gezondheids-

Streekvervoer spant kort geding aan tegen FNV UTRECHT (ANP) - Streekvervoer Nederland (SN), de

ajrd Carrington, Ioud-minister van

werd.

voor 2.500 arbeidsplaatsen) en 80 miljoen voor het oplossen van knelpunten op de arbeidsmarkt. Maar op grond van de tussenbalans moet de zorgsector daar tegenover volgend jaar 365 miljoen ombuigen. Simons wil dat vooral bereiken door meer doelmatigheid en terugdringen van het ziekteverzuim, zodat de extra uitgaven voor verlichting van de werkdruk en het wegwerken van wachtlijsten door capaci-

Dader en slachtoffer

—

uitgenodigd voor een plenaire bijeenkomst op donderdag in Den Haag. Dit heeft het becretariaat van de conferenjtttgisteren meegedeeld.

de Britse buitenlandse zaken die op verzoek ,van de Europese GemeenIschap de conferentie voorzit, besloot na overleg met de twee vice-voorzitters over de situatie in Joegoslavië de werkzaamheden donderdag te hervatten. De vice-voorzitters rijn de Nederlander C. Barkman en de Spanjaard N. Aguirre de Carcer. Vorige week donderdag werden de besprekingen met de zes ministers van buitenlandse zaken van de Joegoslavische deelrepublieken en de federale minister van buitenlandse zaken afgebroken, omdat een staakt-het-vuren dat door Lord Carrington bewerkstelligd was, geschonden

Hoofdredacteur: drs. J.P. DE VRIES Directeur: J.C. BOERSEMA

Gereformeerd gezinsblad

Weer geschil tussen Irak

Dagblad

diep gebogen over een serie vragen van Lankhorst waarop de antwoorden ondubbelzinnig opheldering moeten verschaffen. Parallel daaraan heeft een Belgisch parlementslid hetzelfde gedaan bij „zijn" minister van justitie.

Hirsch Ballin heeft de beantwoordingstermijn inmiddels drie keer uitgesteld. Eén van zijn ambtenaren liet zich ontvallen dat de antwoorden wel moeten sporen met wat Brussel straks meldt.

Ik neem een abonnement op het

□

per kwartaal f 81,15

Nederlands Dagblad en betaal

per jaar f" 314,60.

Naam: Straat: ...

Pc plaats: Telefoon: Deze bon in een open envelop zenden aan: Nederlands Dagblad, antwoordnummer 1004. 3770 VB Barneveld. Een postzegel is niet nodig. Bellen mag natuurlijk ook: 03420-10720 (afdeling abonneeservice).

jjjjjjjjjj

.ederlands Dagblad

2

Kerk/Religie/Onderwijs

Dinsdag 24 september 1991

Opening 16e studiejaar Ned.

Geref. Kerken

Geref. Seminarie

'Veel behoefte aan predikanten die afvallige machten trotseren' (van onze torrespondent)

ZAANDAM - In een tijd die door velen als een tijd van Godsverduistering wordt aangemerkt, is er grote behoefte aan predikanten die de HERE kennen en de moed hebben om

de afvallige machten van vandaag te trotseren. Als we daaraan in de afgelopen 15 jaar iets hebben kunnen bijdragen, hebben we niet voor niets gewerkt. Dit zei ds. L.W.G. Blokhuis uit Wapenveld bij de opening van het 16e studiejaar van het Nederlands Gereformeerd Seminarie, de opleiding tot predikant binnen de

B ENHOLC-NARZYNSKA

Oosteuropeanen op NBG-dag:

'Er is een roos ontloken' (van

onze

correspondent)

-

Toen HARDERWIJK ruim een maand geleden Sovjettroepen in opdracht van de optrokken 'sta-itsgrijpers' Plein in Moshet naar Rode kou, had het één jaar oude Russische bijbelgenootschap

juist een grote partij bijbels klaarliggen. Duizenden exemplaren werden tijdens de dagen van de coup onder soldaten uitgedeeld, slechts één officier weigerde het boek in ontvangst te nemen. „Wellicht heeft deze actie ertoe bijgedragen dat het leger zich tijdens die spannende dagen terughoudend heeft opgesteld", aldus J. van Capelleveen, voorlichter van net Nederlands Bijbelgenootschap. Hij was een van de sprekers op de 'Grote NBG-dag', die zaterdag Harderwijk gehouden in werd. Nieuws over het wassende Woord in Oost-Europa gaf de NBG-dag een feestelijk karakter: het bijbelwerk in de gebieden waarvan we tot voor kort door een ijzeren gordijn gescheiden werden, groeit explosief. De bezoekers van de

NBG-dag werden hierover geïnformeerd door onder anderen de Russisch-orthodoxe

priester dr. Sergie Ovsiannikov en mw. Barbara Enholc Narzynska. Ovsiannikov: „We leven in een ander land, in een andere wereld dan acht jaar geleden, de Babylonische ballingp waarin we leefden, is een einde gekomen. Nu al zijn er in Rusland duizenden zondagsscholen en bijbelstudiegroepen. Maar er is een groot gebrek aan mensen met bijbelkennis, die kunnen preken. En aan Bijbels, met name exemplaren die geschreven zijn in

verstaanbaar Russisch." Het Russisch bijbelgenootschap werkt daarom aan een nieuwe Russische vertaling en aan een

kinderbijbel. Hoewel het Woord heel wat kloven moet overbruggen, twijfelde Ovsiannikov niet aan de kansen van het Evangelie in de tot voor kort anti-

christelijke wereld: „Elke zondag worden er in Rusland tienduizenden mensen gedoopt," aldus de Russische priester. lets minder optimistisch was

de Poolse Barbara En-

Nederlands a«5 Dagblad ■^lad

Uitgave van: Nederlands Dagblad/ Gereformeerd gezinsblad B.V. Hermesweg 20 Postbus 111 3770 AC Barneveld TELEFOON/TELEX/TELEFAX Kantoor: 03420-10720 ma. t/m vr. 8.30-16.45 uur Telex: 40230 Nedag Telefax: 03420-92619 Politieke red. 070-3183118 Noordelijke red. 050-131098 (adres postbus 1559. 9701 BN Groningen; niet voor toezenden van advertenties)

BANK EN GIRO: Voor alle betalingen. Bank ABN Amersfoort, rek.nr. 55.32.16.848, Postgiro 979505. ABONNEMENTEN: Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling)/ 81.15 perkwartaal, per jaar

f 314.60 losse nummers

’

1.35 (verhoogd met eventuele portokosten) Prijken zijn 6S btw Abonnementen kunnen ieder moment ingaan, maai slechts beëindigd worden (uitsluitend schriftelijk) uiterlijk één maand voor het verstrijken van de abonnementstenr

ADVERTENTIES: Gewone advertenties en familiebenchten 0.95 per mm (per kolom) Contracttaneven op aanvraag. Tips

’

per regel Voor br.o.nr. wordt 5.50 extra inrekening gebracht Alle | oxcl 6^« b.t w

’

Suitmgstermijnen: Zakelijke adver-

->s 1 dag vóór plaatsing vóór 9 uur Familieberichten: tot 11 uur Overlijdensberichten tot 15.00 uur es voor de maandageditie zakelijke advertenties vrijdags tot "2-0 -^berichten tot 15 00 grafenis en

>benchten m v v be-

condoleantie tot vnjdagavond 21.00 uur (per telefax uitslui-

tend na tel overleg 03420-10720)

BEZORGING:

Klachten over bezorging schriftelijk aan bovenstaand adres

holc-Narzynska:

Het is ge-

makkelijker het systeem te veranderen dan de mentaliteit van mensen die jaren onder zon systeem hebben geleefd". Ook was zij niet overtuigd van de geestelijke rijkdom van het kapitalisme: „De introductie van het kapitalistische systeem is vol gevaren voor ons volk. We moeten ons volk op een heel nieuwe manier benaderen met de Bijbel. Maar niet alleen in Oost-, maar ook in West-Europa moet opnieuw geëvangeli-

Het gaat erom of mensen binbelenen hun eigen religieuze oprecht ving en gewoonten

in het leven van alledag was groot. In zon tijd riep God een jonge man als Samuël, die de stem van de HERE leerde ver-

ziin.

staan en profetisch ging spreken. Ook in onze tijd kunnen we leren profetisch te spreken, wanneer we in plaats van eigen gedachten en redeneringen luisteren naar wat God ons in zijn Woord zegt. Dat

Vasthouden de oud-zendeling Versluis komt het erop aan binnen dit gedachtenklimaat vast te houden aan de boodschap van het evangelie. De inhoud van die boodschap is Volgens

maakt niet altijd populair,

nog even absoluut, exclusief, alomvattend en autoritair, als toen de Heiland zijn discipelen uitzond in deze wereld.

ook niet in de theologische wereld, maar het is wel tot zegen van de spreker en zijn hoorders, aldus ds. Blokhuis. Ds. CA. Versluis, docent

zendingswetenschappen, sprak over 'De toekomst van Ned. Gereformeerde Kerken. de zending. Hij begon zijn toespraak met erop te wijzen Ds. Blokhuis, voorzitter van dat het denken over zending het bestuur van het seminarie, ingrijpend veranderd is. Er is sprak naar aanleiding van de volgens hem weinig meer over roeping van Samuël. Deze van het evangelisch vuur, dat werd geroepen in een tijd dat vroeger veel heidens ongeloof het Woord van de HERE heeft weggebrand. Een oorzaak daarvoor is dat schaars was, en de gezichten de tijden veranderd zijn. In niet talrijk waren. veel delen van de wereld is het profetische Het ontbrak aan evangelie gebracht en zijn de onverschilligheid visie en de tegenover de dienst van God daar ontstane korkon in oen

De vorm waarin deze bood-

DS. L.W.G. BLOKHUIS

DS. CA. VERSLUIS

volwassen fase terechtgekomen. Dat brengt mee, dat ook deze kerken de opdracht hebben verstaan om ook zelf het evangelie weer door te geven.

kranten een toto zien van een goed aangeklede zwarte evangelist op het naaktstrand van

Dat heeft er zelfs toe geleid

dat Afrikanen zendingswerk in Nederland doen. Zo kon je een paar jaar geleden in veel

seerd worden." Het werk van het Poolse bijbelgenootschap, dat vorige week zijn 175- jarige bestaan vierde, wordt bevorderd door de veranderende houding van het rooms-katholieke episcopaat in Polen. „Er is een roos

ontloken", zo vatte mw. Enholc Narzynska de toestand in Polen samen. Gaat het voorspoedig met de verspreiding van de bijbel in Oost-Europa, in Afrika is volgens het NBG een stagnatie

merkbaar. Deze wordt niet veroorzaakt door minder vraag, maar doordat de lasten van de aflossingen en renten van staatsleningen geheel moeten worden betaald uit de inkomsten van de uitvoer. Er blijft zelfs geen geld over voor de invoer van medicijnen. De Wereldbond van Bijbelgenootschappen ziet zich genoodzaakt aan steeds meer landen gratis bijbels te leveren. Vooral in Cameroun is de situatie mede door maandenlange stakingen zeer moeilijk.

'Abrahams hagelslag'

-

JERUZALEM (RTR) Israël beschuldigt de Huntington-bibliotheek in de Verenigde Staten ervan een afspraak te schenden over de Dode-Zeerollen. De bibliotheek maakte zaterdag bekend dat zij 3.000 negatieven van de rollen voor

Volgens Amir Driori, hoofd

van het Israëlische bureau voor oudheden, heeft de Israëlische regering de negatieven aan de Amerikaanse bibliotheek overgedragen onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat de negatieven niet zonder haar toestemming mochten worden gepubliceerd of aan het publiek mochten worden getoond. De Dode Zee-rollen, manuscripten uit de periode tussen 300 voor Christus en 135 na Christus werden na 1947 in de woestijn van Judea gevonden.

verrassende, vermakelijke of ontroerende uitspraken van kleine kinderen. Dit in het kader van de financiële actie voor een eigen kerkgebouw. Het boekje, getiteld 'Abrahams hagel-

’

slag', kost 12,50. Morgen op de Schooldag zal het door André geïllustreerde Troost boekje aan de man worden gebracht. De 'kin-

Ze bevatten Oudtestamentische geschriften en geschriften van de sekte der Essenen en geven belangrijke informatie over de tijd waarin de

derprietpraat' is opgetekend door ouders uit de Geref. Kerk van Alphen. In een voorwoord worden ook de lezers op-

vroegchristelijke gemeente is ontstaan.

geroepen bijzondere uitspraken te noteren en op te sturen. „Want, let op,

tellen hoor!'

Zeerollen

sluit aangedrongen.

een boekje laten uitgeven met zon negentig

bij voldoende belangstelling en aanbod komt er een een deel twee, en wie weet wordt het wel een serie!", deelt samensteller Wim Schrijver mee. Wie eenmaal in het meeslepende boekje is begonnen, blijft lezen. Niet alle citaten zijn even sterk, maar de meesten ontlokken wel een (glim)lach. Zoals: 'Frank (4) zingt enthousiast een liedje over Abraham. Maar omdat 'nageslacht' een nogal lastig woord is, klinkt het met een flinke uithaal: 'Zo groot wordt je hagelslag...' En: 'Tijdens de avondmaaltijd wordt er behoorlijk gemopperd op het eten. Vader is het zat en zegt tegen een van de kinderen: 'Tel eens tot drie.' Als dat gebeurd is. zegt vader: 'Nu zijn er dertig mensen gestorven van de honger" Na enig nadenken zegt de jongste (5): 'Ik ga niet tot drie

rondom Dode-

wetenschappelijk onderzoek

BARNEVELD-De Geref. Kerk (vrijg.) van Alphen aan den Rijn heeft

lijken omgekeerd. Een andere en diepere oorzaak voor een verlegen-zijn rondom de zending is volgens de Ermelose predikant gelegen in het feit, dat het zicht op

ren, bijvoorbeeld via traditionele vormen van zending zoals we die kennen in Zuid-Afrika, Irian Jaya en Soemba, het sturen van docenten voor een opleiding, het bieden van hulp aan vluchtelingen en het steun bieden aan kleine kerken in Frankrijk. „En laten we daarbij ook niet de vreemdeling in eigen poort vergeten." Ds. Versluis merkte ten slotte op dat we moeten doen wat onze hand vindt om te doen, en niet naar ons toe moeten graaien wat we niet aan-

de bijbel geweldig veranderd is. De bijbel wordt niet meer gezien als hetWoord van God, maar als het boek van de menselijke ervaringen met God. kunnen. Daarbij komt dat veel christeWanneer we Gods Koninkuitgaan, nen er niet meer van zoeken, en als gemeente rijk dat het eeuwig wel en wee van het leven in Gods verbond onthun naaste op het spel staat. vormen we ook in de sluiten, De in brede kringen geaccepkrachtige ceneen toekomst teerde leer van de alverzoezendingswerk. voor het trale ning heeft een funeste uitwerAan het eind van de bijeenking op het zendingswerk. De zending heeft voor velen komst ging ds. J.J. Arnold uit niet meer het doel de exclu- Zoetermeer voor in de voorsieve boodschap van genade of bede voor allen die bij het oordeel te brengen, omdat werk van het Nederlands GeChristus voor allen gestorven reformeerd Seminarie betrokzou zijn. Het zendingswerk ken zijn. Momenteel studeren hoeft niet meer het evangelie er 11 studenten aan deze opleiding, die door een aantal Ned. te proclameren, maar commugedragen open in een Geref. Kerken niceert daarmee dialoog. Deze dialoog heeft wordt. Eén van deze kerken is ten doel eigen godsdienst te Zaandam, reden waarom de openingsavond hier plaatsrelativeren, want ook in andere godsdiensten werkt de vond. De colleges worden in Geest op zijn eigen manier. Amersfoort gegeven.

Ds. Tuininga na verlaten CRC: langer wachten heeft geen zin meer

Onenigheid

zou vrijgeven. Wetenschappers hebben al lang op dit be-

(van onze redactie kerkelijk leven)

Zandvoort. De zendingsrollen

schap gebracht wordt, ondergaat steeds verandering. Het kan op alle mogelijke manie-

'Als verontrusten de strijd niet aangaan, verdwijnt het moreel' LETHBRIDGE (INS) „Wan-

neer nu de tijd niet gekomen is om te vertrekken, wanneer dan wel? Wanneer homosek-

sualiteit is toegelaten in de kerk? Of wanneer God beschouwd wordt als de 'ZijMoeder' van het heelal? We zijn steeds geneigd, volgens Francis Schaeffer, om voortdurend ons terug te trekken achter de lijn die we eerst getrokken hebben. 'Laten we de rijen sluiten. Laten we hier nog even op wachten, of daarop.' We wachten steeds, we doen nooit wat". Dat schrijft ds. Jelle Tuininga van de First Christian

Reformed Church in Lethbridge, in de Canadese provincie Alberta, in een verklaring waarin hij uittreding uit het kerkverband van de CRC motiveert. Overigens is de kerkeraad en tachtig procent van de belijdende leden van de kerk in Lethbridge hem daarin gevolgd. Een voortdurend doorgaan

met 'verontrusting' leidt volgens Tuininga tot niets. „De

verontrusten in de Gereformeerde Kerken in Nederland trekken zich al meer dan twintig jaar achter hun stellingen terug. Kortgeleden las ik in een Nederlandse krant dat het aantal verontrusten langzaam afneemt. Het sterft een langzame dood. Geen wonder, als je in die tijd je troepen alleen maar mobiliseert. Wanneer je nooit betrokken raakt in een echte veldslag, verdwijnt het moreel van de soldaten." Volgens de predikant werkt de tijd altijd in het voordeel van de mensen die meer vrijheid willen en nooit in het voordeel van de conservatieven. „De synode van de Christian Reformed Church wist wat ze deed toen er twee jaar uitstel werd gegeven voor een definitieve beslissing over de vrouw in het ambt. Zij wisten dat het vuur langzaam zou doven. Geef de mensen nog een jaar en ze zullen zeggen: 'So what?' In 1985 was iedereen in

rep en roer over vrouwelijke diakenen. Nu is dat een lachtertje." Volgens ds. Tuininga heeft de kerkeraad van Lethbridge twintig jaar lang gevochten voor eenheid, „de eenheid van het ware geloof." Een strijd, waarin weinig steun kwam uit de classis. Toen de kerkeraad het kerkverband verliet, werd deze door de classis

van scheurmaking beschuldigd. „Nu was de classis opeens wel bezorgd over de eenheid, maar uitsluitend de eenheid van het kerkverband", aldus de predikant.

Terecht kan de kerkeraad van Lethbridge van eenzijdigheid worden beschuldigd, „maar het is de eenzijdigheid van Micha ('hij zegt nooit wat goeds over mij', aldus Achab) en van Jeremia met zijn klaagliederen", meent Tuininga. De predikant maakt een vergelijking tussen de huidige situatie en die in 1857 toen een

ste

hoofdstukken van Genesis, inclusief die van Adam en

Eva. Ten onrechte wordt vaak de indruk gewekt alsof vrede in de kerk belangrijker is dan de christelijke leer, aldus Tuininga. „Maar dit is onjuist tegenover al die mensen die

vroeger geleden hebben voor de waarheid, tegenover Paulus die stand hield en tegenover Jeremia die bijna ten on-

der ging."

-

NEW VORK (AFP-RTR) Ongeveer 250.000 mensen hebben zondag in het Central Park in New Vork geluisterd naar de evangelist Billy Graham. De 72-jarige evangelist heeft volgens medewerkers in de Verenigde Staten nog nooit zon groot gehoor gehad. Het record stond op 134.000 in 1963 in Los Angeles.

noodzakelijke

vernieuwing

kiging.

Maasland: „Wie tevreden is met zoals het is en zoals het allemaal gaat, is niet werkelijk gereformeerd. Een gereformeerd mens heeft altijd iets in zich van: het kan nog veel beter, we moeten nog veel

Kerkinstituering op Kalimantan

_

Barat

-

PIJU Vrijdag Qa zal in het plaatsje limantan Barat in telijke vergadering d

Pi£

worden geïnstitueerd Op Kalimantan

vroegere

waarin Christus Heer is over ons totale bestaan, waarin Christus als Heiland en Here wordt gediend, de beste remedie is tegen de secularisatie". „Verlangen naar en bidden om een opwekking alleen is onvoldoende. Is er onder ons ook de bereidheid zo gehoorzaam te zijn aan het Woord Gods?" Dat betekent, aldus Maasland, geen toegeven aan He tiideeest.

Cultuuromslag DS J. MAASLANI meer ge-re-formeerd worden.

Een gereformeerd mens tobt juist zo over die 'forma' waarin hij zich bevindt en hij bidt gedurig om verder en grondiger gereformeerd te mogen worden, juist omdat hij weet kreeg van het gereformeerd te zijn geworden." Maasland onderschreef de opmerking van de (vrijg.) gereformeerde emeritus hoogle raar J. Kamphuis dat „een leven in godsvrucht, een leven

Volgens de hervormde

pre-

dikant moet in prediking en catechese rekening worden gehouden met de huidige 'cultuuromslag', om de moderne mens in een mondig geworden, technocratische wereld na Auschwitz met het Evangelie van Jezus Christus te bereiken. „Begrippen als zonde, genade, verzoening en rechtvaardiging zeggen velen zo bitter weinig meer. Ook in onze gemeenten hebben veel jongeren, maar niet alleen zij, in toenemende mate moeite

met formuleringen, antwoor-

den, redeneringen zoals die voorkomen in onze belijdenisgeschriften." Volgens Maasland is het te gemakkelijk om te zeggen dat dit een kwestie van onwil of onverschilligheid is. Dan wordt over het hoofd gezien dat de beleving an de werkelijkheid nu anders is dan vroeger. Volgens de predikant heeft de werkelijkheidsbeleving van vroegere eeuwen een stempel gezet op de belijdenissen, waardoor die voor de hedendaagse mens niet altijd gemakkelijk toegankelijk zijn. „Met een loutere en letterlijke herhaling van het overgeleverde geloofsgoed zijn we daarom niet klaar, willen we tenminste de schat van de Kerk der eeuwen ook bekend maken aan de generatie van nu en straks", aldus Maasland.

Knellende

werking

Op de Open Brief is heel verschillend gereageerd, zowel instemmend als afwijzend. In

Bant

-

Borneo i,^,* derde kerk die zejjif* wordt. Al sinds 1951 zending bedreven Daya's. De Kerk

onZ?

vanfc* van de PS Friesland^ Noord-Holland.

Zuid-Oost werkt h, samenwerking met detfl*

ten

Er zijn momenteel drif „. dienst en «j, derwijskundige. Op Kalimantan fun^ ren drie voorlopige class« In elke classis is er «r-v delingen in

een geïnstitueerde gemeend Piju hoort tot het werl bied van ds. S.M. Alrf

heeft vijftig belijdendeW tachtig doopleden en een aantal min of ai

erT hoorders

vaste geen lid zijn.

die b

Gerepatrieerd

-

ZUIDHORN Ds. i fc Boer is met zijn gezin geniT] tieerd vanuit is ruim acht jaar u>erka2| geweest in Mameïodi, ni Pretoria.

Zuid-AfrihiZ

De komende maanden hooi ds. De Boer zich bezig metm taalwerk ten dienste van j zending. Om diereden kunna voor 1 januari 1992 geenber* pen in overweging genoma worden. Gemeenten dimogelijk beroepingswei contact willen legga, reeds worden verzocht hiermee t wachten tot na 1 decemberu Voor preekbeurten is ds. Da Boer eveneens beschikbaar» 1 december. Het verblijfadres van ds. D

Boer is: Ropta 100, 9202 R Drachten. Eind oktober won dit: De Leyen 41, 9202 V Drachten.

Ned. Geref. Kerken Beroepbaar UTRECHT - Vorige wa donderdag is door de reg Utrecht met goed gevol geëxamineerd drs. G. Bron! veld, waardoor hij beroepbaa: is in de Ned. Gerefomieerdf Kerken. Het adres van drs. Brons veld is: Nieuwe Kamp 8,3511 XP Utrecht; tel. 030-332753.

Ned. Herv.

Beroepen te Asperen: H. Bo.^ te Stavenisse; te Hekelingen en Simons ven: M.A.F. Westermann.W" didaat te

.

; Bunnik. Aangenomen naar Rijsoo A. Christ te Katwijk aan*»

naar Rozenburg: J.A.J. a* man te Heemse. Linschot» Bedankt voor M.A.Kuyt te Heilouw.

Joh. Dekens uit Ede

'Open Boek' wordt in een hoofdstuk over de ontvangst van de brief geconstateerd dat „de bezorgdheid over de ontwikkelingen in ons kerkelijke leven in het algemeen en in de hervormd-gereformeerde sector in het bijzonder beaamd wordt. De analyse als zodanig wordt niet aangevochten." De auteurs zoeken een weg tussen wetticisme en ongebondenheid. „De Schrift spreekt van de vrijheid van Christus. Vormen mogen dan ook nooit een

is

*

kerkeraadslid en account»*

Hij stelt er prijs op tew weten dat hij niet beo wordt met „een ex-K* raadslid en accountant Ede" (die kritiek heeft op het zendingsbeleid) w J beschreven in het bencM

*

zaterdagkrant onderae 'Kritiek op zendingsbeiew eenzijdig en

-

WOERDEN (INS) Verlangen naar geestelijke vernieuwing van de christelijke gemeente is niet verkeerd of iets om onrustig van te worden. Dat vindt althans ds. J. Maasland, hervormd predikant in Kootwijkerbroek en tweede voorzitter van de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk. Hij hield vrijdagmiddag een toespraak bij de presentatie van 'Open boek', een nadere uitwerking van de 'Open Brief. In deze open brief pleitten vooraanstaande personen uit

van het gemeenteleven als antwoord op kerkverlating, verstarring en veroppervlak-

Zevenberger^

Aanvulling

'Wie tevreden is met zoals het is, is niet werkelijk gereformeerd'

de gereformeerde-bondskring

'

groot aantal immigranten van Nederlandse afkomst de Reformed Church in America verlieten. Deze oude immigrantenkerk was nauw verwant met de toenmalige Nederlandse Hervormde Kerk. Veel nieuwe immigranten waren juist Nederland ontvlucht omdat ze de problemen rond Geref. Kerken (syn.) de Afscheiding en de houding daarin van de Hervormde Leeuwarda Kerk beu waren. Volgens Tui- Beroepen te ninga zijn er nu veel ernstigei West: A.P. Heiner jr. teWoe zaken in geding dan in 1857. den. Hij noemt onder meer twijfel aan de historiciteit van de eerKerk

Ds. J. Maasland bij presentatie 'Open Boek' n.a.v. kerkverlating:

in de week voor Pinksteren 1990 voor een in hun ogen

teNoordh*^^

Beroepen Boersma te Mussel te Ommen: J T ou iae,4*j, Helpman(Gr); te Groningen-Zuid- u H te Uithuizermeeden te Den Ham: A H 0 Velden te

insinuerena

(advertentieJJ

Tot morgen (in Kamp"]

Assendorperstraat6 PI imml 8012 DG Zwolle02 ÉSJ Tel. 038-21 98

7

M UdunU l^\

knellende werking hebben. Zouden wij ook in deze niet Marcus opnieuw luisteren naar de Reformatie, die de traditie onder ROME (AFP)de kritiek van het Woord steldroogte die de de? Hoe spannend is niet Lumer Rome thers verhandeling van de der een veld met gen^-jk # vrijheid van een christen. Hoe tige kruiden vermoed actueel ook. Zien wij soms ook resten van de basilieK niet hoe bepaalde vormen in die paus Marcus in ***+ de gemeente ontstaan? Echter, bij de Via Appia l>et zij mogen anderzijds ook niet opgelegd worden. Gemeentevernieuwing moet lokaal, in 5 de gemeenten zelf bespreekMeer baar gemaakt worden. Indien op pagina 9. dat niet gebeurt, werkt dat

Dank^V Xo%c* teisterde.»^

°^

kerknieu*

juist polariserend."

J

r^Dagblad

Dinsdag 24 september 19ÖÏ

3

Binnenland

Bolkestein wil voorlopig confederale Europese Unie

'Maatschappij wacht forse toename dementie-patiënten' (ANP) - Als .USTERDAM sterk het toenevan

hoog bejaarden £l aantal de komende jafLnentie een steeds verder ver-

'Loomst

worden, j( j verschijnsel internationale rjfjevende

over de

Hjlzheimer

*

ziekte

sprak drs. H.

secretaris van

de Leimerstichting, gisteren zelfs over een maatschappij de Josie die Haar,

"Jjusterdam

staat.

«ge ontwikkeling zal een op de Jgnende druk leggen geriatriDe tveriening. voorspelt dat een op Eiarts gezinnen via ouders hoonouders met de

Eete £k minister D'Ancona van maken krijgt.

ujjn, volksgezondheid en biur onderkende het groei' L probleem. Het aantal

r

met dementie zal hardan de profestoenemen opvangcentra,

gjsen

zo zei

sie

de bewindsvrouw.

Nederland telt ruim

100.0OC

demente bejaarden die verpleging behoeven. In de instellinffnis slechts plaats vooi

35.000 van hen. De voorziene uitbreiding met 3550 plaatsen in de komende drie jaar is onvoldoende om gelijke tred te nouden met de groei van het aantal ouderen met dementie. Dit betekent, aldus minister D Ancona, dat de druk op de thuiszorg steeds groter wordt. Een bijkomend probleem is dat de familie steeds minder in staat is de demente ouderen naar behoren te verzorgen Gezinnen hebben steeds minder kinderen, die dikwijls ver weg wonen. Bovendien werken vrouwen steeds meer buitenshuis, zodat zij niet op hun ouders kunnen Dassen.

Dagbehandeling Er zal dus steeds meer een beroep moeten worden gedaan

Steeds meer Joegoslaven voor asiel naar ons land

HILVERSUM

(ANP)

«ital Joegoslavische

Het -asiel-

-1 gtkers

in Nederland stijgt. idjjens het ministerie van j jjstitie hebben in de eerste j|t maanden van dit jaar 828 ( üfoslaven asiel aangeCgd. In augustus waren dat 142, een nieuw record.

■

r

Joegoslavië staat nu boven-01 de lijst van landen van naruit burgers asiel aanvraag in Nederland. Directeur Im'ijn van de directieVreemHingenzaken van het minis-

gievan Justitie heeft dit gejdvoor Ikon-Radio. stelt dat het vooral en Albanezen die, (Bwege de onrust en de burirorlog in hun eigen land,

Jjawijn baten

■n toevlucht zoeken in NeMand. Ook zijn er volgens gn mensen bij die niet willen tenten.

Het is volgens Nawijn niet zo dat iedere Joegoslaaf wordt

toegelaten. „Men komt gewoon in de procedure en dan wordt er aan de hand van het verhaal van de betrokken asielzoeker bekeken of men wel of niet recht heeft op asiel", aldus Nawijn. „Het

feit dat er een burgeroorlog is in Joegoslavië, is nog geen reden om te zeggen dat iemand een vluchteling is. Aan de andere kant is het wel zo dat een

burgeroorlog-situatie

het

moeilijker maakt om mensen terug te sturen. Nederland is daar zeer voorzichtig mee."

Nawijn verwacht dat de stroom Joegoslavische asielzoekers, net als in Oostenrijk en Italië, nog zal toenemen. Vorig jaar vroegen 600 Joegoslaven asiel aan in Nederland.

Oorlogslachtoffers: boycot Japanse auto's -

JDEN

HAAG (ANP) De onIneer 200.000 slachtoffers tan iv oorlog met Japan, die leunen een schadevergoeliftf van vier miljard Ameri-eidit land panse dollars vanboycot van Jtn, houden een jipanse auto's als laatste achter de hand. 75.000 Nederlijn ongeveer ■ ■dse eisers. Zij worden verRtnwoordigd door de Stichmf Japanse Ereschulden BS).

ftssiemiddel

Delegaties van dertien orga-

nisaties uit zes landen hebben Ween bijeenkomst in het Canadese Ottawa over de boycot Jsproken. De zes landen War zich eisers bevinden zijn

Nederland, de Verenigde Stalen, Groot-Brittannië, Austra', Nieuw-Zeeland en oor-

pronkelijk |&nada.

initiatiefnemer

Een oproep tot een boycot zou overigens alleen uit Japan geïmporteerde auto's betreffen, dus niet de Japanse auto's die elders worden vervaardigd.

De schadeclaims worden nu nog behandeld door de Commissie voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties in Genève. De slachtoffers worden daar in de eerste plaats vertegenwoordigd door de War Amputations of Canada, die door de Verenigde Naties als non-gouvermentele organisatie is erkend. De Canadezen onderzoeken intussen de mogelijkheid om bij de eigen regeringen een schadevergoeding te claimen, bij voorbeeld omdat die de belangen van de slachtoffers onvoldoende hebben verdedigd.

HIC wil recht op wonen voor Europese daklozen AMSTERDAM

(ANP)

H»bitat International

(HIC), Jpnopkomt

- De Coal-

een pressiegroep voor de belangen *■* daklozen en slechtbehuisheeft gisteren in Amster een 'Europees handvest J*w het recht op wonen' gepuDat gebeurde met *t oog op een informele bijenkomst van EG-ministers

2" J*n.

reerd. ?■

volkshuisvesting,

*** '^vindt.

die

week in de hoofdstad

_*°'gens het document moet "kt worden aan „harmovan het huisvestingsI" van de EG-lidstaten. handvest benadrukt dat . ?enniet recht heeft op wonen. w.is aanvaardbaar dat n Jk Europa een deel van de dit recht niet heeft,

Be 'hir

"tot het niet beschikken !?** behoorlijk onderdak geStaat met soo^l6 uitslui% aldus het stuk.

LJ*

handverzetten zich daarom te~° -.het vrij functioneren van

**

opstellers van het

onroerendgoedmarkt"

In-

Ejj*ll van de overheid is vol|2* hen noodzakelijk. Dat

*8 zich niet beperken tot het van „woonblokken

"Ü*"ende allerarmsten". Er P°r

r*t ook

'

gewerkt te worden ..sociale herintegratie"

;e

daklozen.

<___£^nsde Nederlandse onUurder

(ANP) - De die zondagavond

jfcen aanrijding

met dode-

afloop in Kloosterzande ** j^^eed, bleek in de loop van

ï^rmiddag er

l2pitoif*

s*^*

m

uit

de zoon van het te zijn. Door het kwam de 49-jarige I. Scheerders-Ing-

het Zeeuws-Vlaamse

ts)e om het leven.

derzoeker prof. dr. P. Heyen-

dael telt Nederland minimaal

30.000 dak- en thuislozen, een aantal dat nog steeds groeit. Jaarlijks „omvat het pro-

op professionele thuiszorg of dagbehandeling, zo meent de

bewindsvrouw. Binnenkort,

zo kondigde zij aan, zal een rapport worden uitgebracht over de thuiszorg van demente bejaarden. Hierin zal worden aangegeven waar de knelpun-

liggen. Een daarvan is het gebrek

ten

aan een goede coördinatie tussen de professionele gezondheidszorg en de welzijnswerkers. Bovendien toont de studie aan dat de kennis van beide omtrent de dementie niet optimaal is. Vele huisartsen zijn niet goed op de hoogte van het ontstaan en verloop van de aandoening. De ernstigste vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Deze sluipende epidemie treft ongver 150.000 ouderen. De oorzaak is nog steeds niet bekend zodat genezing niet mogelijk is. Zie ook pag. 9.

Nederlandse mariniers in Turkije naar huis

(van

onze politieke

UTRECHT DEN HAAG Het Europese falen in Joego-

-

slavië maakt duidelijk dat het streven naar een Europese federatie een illusie is Engeland, Frankrijk en Duitsland blijken niet van hun volkenrechtelijke persoonlijkheid en identiteit te willen afstappen. En het is de vraag of dat voor Nederland wel wenselijk Omdat „de politiek de kunst van het mogelijke is, is mijn doel een Europese confederatie, waarvan de lidstaten hun volkenrechtelijke en culturele

persoonlijkheid behouden".

Dat verrassende standpunt heeft WD-fractievoorzitter F. Bolkestein zaterdag ingenomen in een toespraak voor de partijraad van zijn partij in Utrecht. De leden van de partijraad konden er niet voor

klappen. Zij vinden dat de WD moet vasthouden aan het streven naar een Europese federatie. Bolkestein beloofde daarop een discussie in zijn partij te willen afwachten, die volgend jaar april tot conclusies zal leiden. Maar hij hield

-

DEN HAAG (ANP) Alle landstrijdkrachten van de geallieerde troepen in Zuidoost-

Turkije, onder wie 129 Nederlandse mariniers, zullen op korte termijn naar huis terugkeren. Dit schrijven de ministers Van den Broek van buitenlandse zaken en Ter Beek van defensie in een brief aan

wijziging van de koers te doen, als daartoe aanleiding

tot

redactie)

daarbij wel vast aan zijn inzet. Een woordvoerder van Bolkestein verklaarde desgevraagd dat een politiek leider bereid moet ziin voorstellen

at.

Europarlementariër Florus Wijsenbeek reageerde zaterdag tegenover ons teleurgesteld op het pleidooi van de politieke leider van zijn partij. Het is helemaal niet nodig )

het streven naar een federatie prijs te geven, vindt hij. Volgens hem hebben de gebeurte-

nissen rondom de burgeroorlog in Joegoslavië aangetoond dat Europa juist wel bezig is één gezicht te krijgen in de buitenlandse politiek. Duitsland heeft ondanks alle dreigingen daartoe, Slovenië en Kroatië nog steeds niet eenzijdig erkend onder druk van de Europese Gemeenschap en vorige week donderdag kon ook worden geregistreerd dat de Gemeenschap en de Westeuropese Unie in eikaars nabijheid en in onderling overleg beslissingen konden nemen over deze zaak, zo voert hij aan.

Voorstel De uitspraken van Bolkestein komen op een politiek gevoelig moment. Het kabinet heeft juist vrijdag besloten één dezer dagen een eigen voorstel aan de overige lidstaten te zullen voorleggen, die moet leiden tot een ver-

drag over de Europese Politieke Unie, vast te stellen op de Europese Top van regeringsleiders in december in

Maastricht. Premier Lubbers

zei vrijdag te vrezen dat de grootste moeilijkheid bij het bereiken van de Europese Politieke Unie (EPU) ligt in het

tempo van de besluitvorming

en niet in bepaalde onderdelen uit het Nederlandse EPUvoorstel. „Mijn grootste zorg is dat de EG-lidstaten te lang aan hun eigen standpunten blijven hangen, zodat er te weinig tijd overblijft voor de technische uitwerking." Hij voegde daaraan toe dat het zijn bedoeling is in Maastricht de besluitvorming over de EPU en de Economische en Monetaire Unie (EMU) „een krachtige stap voorwaarts" te laten maken. Lubbers rekent er niet op dat het voorstel dat Nederland volgende week aan voorlegt de EG-lidstaten procent de „voor de volle 100 goedkeuring van alle landen" zal krijgen, maar hij zei te hopen dat het voorstel de verschillende standpunten wel dichter bij elkaar brengt.

Politiek overleg Het Nederlandse voorstel markeert volgens Lubbers een aantal onderwerpen waarover

nader politiek overleg van de Twaalf nodig is, in de hoop dat de overige punten nog slechts technische uitwerking behoeven. De onderwerpen waarover op ministerieel niveau gesproken moet worden zijn onder meer het beleid over buitenlandse veiligheid, defensie en justitie en perso-

nenverkeer, de „sociale dimensie" en de rol van het Europese parlement. Het

Nederlandse voorstel

bouwt voort op het voorstel van het Luxemburgse voorzitterschap waarover dit voor-

jaar zonder veel resultaat is gesproken. Nederland is ervoor geporteerd zoveel mogelijk communautair te regelen. Dat wil zeggen dat er democratische controle mogelijk

moet zijn op besluiten die bij kunnen worden genomen. Een aantal landen, zoals Frankrijk en Duitsland, voelt daar wat betreft het buitenlands en veiligheidsbeleid weinig voor. Zij willen dit be-

meerderheid

intergouvernementeel houden, waarbij een vetorecht van individuele lidstaten blijft bestaan en de democratische controle nagenoeg ontbreekt. Groot-Brittannië en

leid

Denemarken hebben eerder al afwijzend gereageerd op pogingen tot democratisering door het Europese Parlement een sterkererol te geven.

de TweedeKamer.

Wanneer precies de 129 militairen van de 12e Compagnie van het Korps Mariniers naar Nederland terugkeren, is af-

inning van lesgelden voor het schooljaar 1991/1992. Ongeveer 450.000 scholieren en ouders ontvangen deze of begin volgende maand een acceptgirokaart waarmee ze het verschuldigde bedrag van 1.163 gulden moeten betalen. Het lesgeld is wettelijk verplicht voor leerlingen in het voortgezet (speciaal) onderwijs, die op 31 juli 1991 zestien jaar of ouder zijn. Naar verwachting zijn dit jaar 525.000 leerlingen lesgeldplichtig. 80.000 bijna Voor scholieren heeft de Informatiseringsbank het lesgeld al volledig verrekend met de tegemoetkomïnd in Ho cfiiHinlrnctf>r\

vondeling gelegd meisje kan achterhalen.

Er zijn volgens inspecteur J. Van Dam van de

Bredase politie enkele binnengekomen, tips maar die bleken niets met het meisje te maken te hebben. Onderzoek in babyspeciaalzaken en kledingwinkels in de regio Breda heeft de politie evenmin een bruikbaar spoor opgeleverd. De vondeling is vrijdagmiddag achter een café aan de Nieuwe Prinsenkade in Breda gevonden. Het meisje is ongeveer negen maanden oud, zat in een buggy en was, volgens de politie, goed gekleed. In het bagagenet van de buggy zaten babykleren en luiers, een zuigfles en fopspeen. Volgens een berichtje dat bij de kleren is gevonden,heet het

meisje Sandra. De Raad voor de Kinderbescherming heeft

zich over het meisje ontfermd.

WVC start actie tegen mishandeling van kinderen onze

binnenlandredactie)

- Met het in

De tweede doelgroep zijn de

De campagne bedient zich op grote schaal van de massamedia. Naast het spotje waarin tv-presentator Hennie Huisman figureert, zijn er drie korte kinderfilmpjes gemaakt die de komende maanden worden uitgezonden door

In het kader van de landelijke actie 'Een boom voor het leven' heeft mevr. Ria Lubbers samen met kinderen van de openbare basisschool 'De Waterhoek' in Almere een boom geplant. In elke provincie werden gisteren jonge bomen geplant. Voor elke boom maakte het ministerie van ontwikkelingssamenwerking een bedrag over aan Unicef.

-

DEN HAAG (ANP) De uitgaven voor individuele huursubsidie dreigen dit jaar maximaal 100 miljoen hoger uit te vallen dan geraamd. Dat komt doordat het aantal aanvragen voor huursubsidie met tien procent stijgt, terwijl rekening was gehouden met een gemiddelde toename van vijf procent. Directeur N. van Velzen van

de

Nationale

Woningraad

(NWR) heeft dat gisteren gezegd. Hij baseert zich op informatie van de bij deze koepelorganisatie aangesloten cor-

poraties. De NWR wil zo snel mogelijk een gesprek met staatssecretaris Heerma (volkshuis-

Corporaties vrezen meer tegenvallers huursubsidie vesting) over de verwachte tegenvaller. Als er niet snel maatregelen komen, zijn later extra bezuinigingen nodig, al-

dus Van Velzen. De NWR zal ook met de Tweede-Kamerfracties overleg plegen. Heerma wil volgens zijn

woordvoerder niet reageren op de mededelingen van Van Velzen. De staatssecretaris wacht de telling van het aanhuursubsidie-aanvragen tal

af. De uitkomst daarvan wordt pas aan het eind van het jaar bekend.

Van Velzen maakt zich verder ongerust over een aantal Van Velzen vreest dat na maatregelen die Heerma wil treffen om de uitgaven voor 1994 de uitgaven voor huursubsidie opnieuw drastisch huursubsidie beter in de hand stijgen door de beperking van te houden. Die treffen vooral de wao-uitkeringen. Vooral alleenstaanden en jongeren. voor jonge wao'ers gaan er Volgens de NWR-directeur daardoor in inkomen op ach- worden de woonlasten voor deze groepen te hoog. Ook teruit, waardoor zij in toenehierover wil hij met deKamer mende mate een beroep op de praten. individuele huursubsidie moeten doen. Heerma vindt het nog te vroeg om hierop vooruit te lopen. De wao-voorstellen moeten nog tot wetsvoorstel worden uitgewerkt en door de

De uitgaven voor huursubsidie stijgen volgens de prognoses van Heerma de komende jaren van 1,8 naar 2,4 miljard per jaar.

Masson hoeft

'Abortus blijft toch omstreden zaak' door Gerhard Wilts

meer naar abortus op gehandicapte ongeborenen, wijzen uit dat een grote groep mensen abortus niet accepteert."

AMERSFOORT ROTTERDAM De voorstanders van vrije abortus willen niet graag dat de abortusdiscussie in ons land opnieuw begint.

DEN HAAG (ANP) De voormalig directeur beleggingen yan het pensioenfonds Nadrukkelijk werd vorige week op ABP. mr. drs. \ Masson, het jubileumsymposium van de moet een bedrag van vier ton Rotterdamse dr Stormkliniek gebetalen aan het Maastrichtse wezen op de brede maatschappeadvocatenkantoor van mr. lijke acceptatie van abortus in NeM.J.M. Tripels. Het gaat om een voorschot in de kosten die derland. „Wishful thinking", het kantoor heeft gemaakt meent directeur drs. M. Xeele van voor juridische bijstand aan de Vereniging ter Bescherming van Masson tijdens de zogenoemde het Ongeboren Kind (VBOK). „Men hoopt eigenlijk dat in ons land zich ABP-affaire. niet hetzelfde voordoet als in AmeDat heeft de Hoge Raad berika en Duitsland. Daar laait op dit paald. Masson is volgens hetmoment de abortusdiscussie weer zelfde arrest echter niet verplicht Tripels volledige inzage hoog op." in zijn boekhouding te geven. De twee partijen procederen De Stimezo-kliniek in Rotterdam beal geruime tijd over de hoogte stond vorige week twintig jaar en orvan de onkostenvergoeding. ganiseerde ter gelegenheid daarvan Het advocatenkantoor diende het symposium 'Nooit meer terug destijds in kort geding een naar de breinaald'. Teneurvan de bij/ordering in van 675.000 gul- eenkomst was dat abortus blijvend den. De eis werd toegewezen geaccepteerd is. net de bepaling dat Masson Drs. Neele gelooft niet dat abortus nu nagenoeg onomstreden en aanvaard ■nocht worden gegijzeld iniien hij geen duidelijkheid is. Zij wijst daarbij op de grote en snelle ledenaanwasvan de VBOK. »af over zijn inkomen en verVijf jaargeleden telde de vereniging nogen. Deze uitspraak werd later in 38.000 leden, in 1988 was dat gegroeid naar 51.000 en nu zijn er meer dan ïoger beroep vernietigd door 84.000 mensen lid van de VBOK. „Geiet gerechtshof in Den Haap

Jijn als de vrouw dat wenst. De

weer-

stand tegen abortus is het gevolg van de invloed van de christelijke levens

Dvertuiging in ons land, aldus SDruiit.

Stabiliteit Op het Stimezo-symposium stelde dr. R. Veenhoven, hoofddocent sociale wetenschappen aan de Erasmus-universiteit, dat de discussie over abortus over haar hoogtepunt heen is. ..Al ruim vier jaarvraagt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) niet meer naar de mening van de Nederlander over abortus provocatus en dat tekent de stabiliteit rond het onderwerp", aldus Veenhoven. Een terugslag in de tolerantie valt dan ook niette verwachten. ..De acceptatie van abortus blijkt ook bij jongeren stevig verankerd." Dat abortus in ons land nog geen vanzelfsprekende zaak is, blijkt uit een

DRS. M. NEELE zien die groei kun jeniet zeggen, dat

abortus algemeen aanvaard is." Verder haalt mevrouw Neele een onderzoek van de Leidse hoogleraar vrouwenstudies dr. J. Oudshoorn aan. waaruit bleek dat tien tot vijftien procent van de bevolking abortus provocatus

onaanvaardbaar

vindt ..Dat duidt erop dat de VBOK nog veel meer leden kan krijgen. Ook andere onderzoeksresultaten, onder

promotie-onderzoek van de socioloogeoloog drs. L.G.M. Spruijt, waarover afgelopen vrijdag in deze krant bericht is. Spruijt constateert uit een steekproef onder 1200 mensen, dat — ondanks de vrij liberale abortuspraktijk in ons land de gemiddelde Nederlander een abortusingreep niet zomaar goedkeurt. Meer dan de helft van de ondervraagden (53 procent) stelt voorwaarden bij een eventuele ingreep en negen procent wijst abortus vierkant af. 38 procent vindt dat abortus zonder meer mogelijk moet

—

de diverse omroepen. Aan dagbladen worden advertenties aangeboden. Tevens worden posters en stickers ver-

spreid.

Het onderwijs wordt voorzien van een lespakket en een cursus. De professionele hulp-

verlening krijgt

Tweede Kamer worden besproken.

VBOK: gesuggereerde acceptatie van abortus poging om discussie te smoren

-

-

De (ANP) heeft politie Bredase nog geen bruikbare tips gekregen waarmee zij de herkomst van een vrijdagmiddag in Breda te

BREDA

volwassenen, die naar de kinderen moeten luisteren en zonodig professionele hulp moeten inschakelen.

bleem zon 200.000 wisselende personen", aldus Heijendael.

geen inzage in boeken te geven

van vondeling

AMSTERDAM

macht bestaat uit luchtstrijdkrachten. De Verenigde Staten hebben besloten het aantal vliegtuigen voor deze operatie in Turkije uit te breiden.

ministerie van Onderwijs en Wetenschappen begint met de

naar herkomst

ontvangst nemen van een televisiespotje heeft minister d'Ancona (WVC) gisteren de campagne tegen kindermishandeling, gestart. De campagne 'Over sommige geheimen moet je praten' is bedoeld om slachtoffers van acht tot veertien jaar aan het praten te krijgen.

opnieuw bedreigd worden. De kern van de geallieerde strijd-

(ANP)

zoekt nog

(van

hankelijk van de Britse transportmogelijkheden, zo liet het ministerie van defensie gisteren desgevraagd weten. De geallieerde strijdmacht, bestaande uit Britse, Amerikaanse, Franse, Italiaanse en Nederlandse eenheden, verblijft in Zuidoost-Turkije om de Kurden in Noord-Irak te hulp te komen, mochten deze

'Infobank' start deze week met innen lesgeld GRONINGEN - De Informatiseringsbank van het

Politie Breda

Verlegenheid Inmiddels peilt de stichting Schreeuw Om Leven wel de meningen over abortus, overigens niet vanwege de houding van CBS. Uit een in

Zwolle gehoudensteekproef onder 200 personen zou meer dan tachtig procent zich uitgesproken hebben tegen het doden van een kind dat leeft en beweegt in de moederschoot. „De vraagstelling is toegespitst op wat

feitelijk gebeurt", aldus een SOLwoordvoerder. „In de abortusdiscussies spreekt men liever niet over 'een kind' of 'een mens. De realiteit wordt verbloemd, tot in de jaarlijkse rapportage van de geneeskundig inspecteur en de politiek." „Maar", zo merkt VBOK-directeur Neele ten slotte op, „ook al zou je de huidige abortuspraktijk accepteren, dan nog is het een verlegenheidsoplossing. De nood van de ongewenst zwangere vrouw wordt voorrang gegeven boven het leven van het kind. Dat het geen echte oplossing is, blijkt ook al uit de naam van de nieuwe video van Stimezo: 'Als het moet, moet het goed. Het moet, al is men er niet blij mee, en daarom moet het ook zo goed mogelijk."

elke drie

maanden een CampagneKrant. Bovendien is er voor hulpverleners de Werkgroep Opvang, waarin wordt ingespeeld op de te verwachten vergrote vraag om hulp van

mishandelde kinderen.

Zie ook pag. 4.

'Cao loopt vooruit op regeling kinderopvang'

-

DEN HAAG (ANP) Cao-be-

palingen om de positie van vrouwen te versterken winnen veld, maar uitwerking van die bepalingen in regelingen loopt achter bij de in-

tentie. Tot die slotsom komen de Dienst Collectieve Arbeidsvoorwaarden en de Loontechnische Dienst van het ministerie van sociale zaken.

Hun bevindingen op basis van een onderzoek van 168 cao's en 842 bedrijven met honderd of meer werknemers zijn gisteren naar de Tweede Kamer gestuurd. In de helft van de onderzochte cao's zijn afspraken gemaakt over maatregelen om het werk voor vrouwen aantrekkelijker te maken. Over het algemeen wordt gesteld dat de werkgever er naar streeft om de positie van vrouwen te verbeteren. Het gaat om het aannemingsbeleid en doorstroming van vrouwen naar hogere functies. In ruim 20 procent van de ondezochte bedrijven zijn daartoe concrete werkgelegenheids- en scholingsprojecten opgesteld. In 43 procent van de cao's zijn afspraken gemaakt over

kinderopvang.

Onderzoek hordelen

-

DEN HELDER (ANP) Het onderzoek naar de betrokkenheid van een officier en een onder-officier van de Koninklijke Marine bij de exploitatie van een of meer bordelen zal voorlopig intern worden verricht. Door een misverstand binnen de zeemacht was eerder bericht dat de marechaussee het onderzoek zou instellen.

4

Varia

september i*» Nederlands Dagblad Dinsdag 24

Radio morgen

TV vandaag

■

(Nederland 3,19.10 u.)

■ Anouk en Danny praten via hun poppen over Anouk door haar vader wordt geslagen.

het

feit da\

'Over sommige geheimen moet je wél praten' door Petra de Groot

worden er honderdduizend kinderen mishandeld. In veel gezinnen leeft een onbespreekbaar gezinsgeheim. Kinderen worden gedwongen te zwijgen over de siJaarlijks

tuatie thuis. Het gevolg daarvan is dat kinderen vaak in een isolement raken. Ze worden door de omgeving niet geloofd of serieus genomen, terwijl de hulpverlening voor kinderen vaak een te hoge drempel heeft. Kinderen kroppen hun woede en verdriet op. Het verziekt hun leven. Een recent Engels onderzoek geeft aan dat 36 procent van alle kinderen met een geheim leeft, dat ze niemand kunnen vertellen. Veertig procent van alle kinderen zegt, dat ze ouderen voor geen cent vertrouwen. Wat moeten kinderen doen die mishandeld worden? Waar moeten zij naartoe?

Tv morgen

Nederland 2 17.00 uur De Tros zendt morgenmiddag een zelf geproduceerde film uit met als thema 'kindermishandeling. De film, die de titel Over sommige geheimen moet je praten draagt, is de start van de landelijke campagne van de Samenwerkende Organisaties tegen Kindermishandeling. Doelgroep van de film is in de eerste plaats de schooljeugd en om die reden is de film aan het einde van de middag (om 17.00 uur) geplaatst. Kinderen worden in deze film benaderd als mensen die op zekere hoogte zelf verandering kunnen aanbrengen in hun situatie. Zij krijgen in de film en in de campagne mogelijkheden aangereikt om het proces van kindermishandeling zelf te doorbreken.

Niet populair Hoofdrolspelers in de film zijn Anouk en Danny, twee kinderen in de basisschoolleeftijd. De film begint met een verhuizing. Danny komt in het huis naast Anouk te wonen. Hij trekt meteen al de aandacht van Anouks vader, omdat hij via het raam naar binnen moet als de ouders per ongeluk de deur achter zich dichtgetrokken hebben zonder een sleutel bij zich te hebben. Meteen al de eerste keer als Danny op straat speelt, wordt Anouks vader boos op hem. De kijker krijgt te horen dat Anouks moeder twee jaar geleden overleden is en dat Anouks vader een nieuwe vrouw heeft die in de horeca werkt. Danny blijkt bij Anouk op school te zitten. Het valt hem op dat Anouk heel erg in zichzelf gekeerd is. Ze voert op school geen steek uit. Ze is ook niet populair. Danny daarentegen is vanaf de eerste schooldag getapt bij de andere

Tweetal gaat naakt met verfkwast te lijf ZWOLLE (ANP) - De politie van Zwolle heeft

proces-verbaal opgemaakt tegen een 29-jarige Zwollenaar en een 24-jarige man uit Wapenveld omdat ze de afgelopen week tientallen reclameborden van warhthuisjes bij bushaltes hebben overgeverf d.

De twee namen de verfkwast ter hand uit ergernis over het vrouwelijk bloot op de reclameposters voor doucheschuim. De politie kon de twee achterhalen na telefonische meldingen De mannen zeggen te hebben gehandeld op grond van hun geloofsovertuiging.

leerlingen. Dat komt ook doordat Danny in het juniorenteam van Ajax zit. Op een avond zit Danny op zijn kamertje en hoort hij dat Anouk geslagen wordt. Hij hoort heel

veel geschreeuw. Anouks kamertje blijkt naast zijn kamer te liggen. De volgende dag vraagt Danny aan de juffrouw of hij tegenover Anouk mag zitten. Danny wil voor de schoolkrant een artikel schrijven over kindermishandeling. Hij mag dan de Utrechtse vertrouwensarts Ben Rensen interviewen. „Kindermishandeling is als het elke dag thuis vervelend is. Als er veel ruzies zijn. Als je ouders niet goed voor je zorgen. Als er seksuele spelletjes met je 'gespeeld' worden", vertelt Ben Rensen aan Danny. Op Danny's vraag wat kinderen die mishandeld worden, moeten doen, zegt Rensen: „Je moet er met iemand over praten. Bij voorbeeld met de dokter, met de juffrouw, met de moeder van een vriendje of met de kindertele-

foon. Over sommige geheimen moet je wel praten, óók al ben jebang".

Apatisch Typerend voor deze film is dat de ouders van Danny en de leerkrachten allemaal als domme,

nietsvermoedende

mensen worden afgeschilderd. Danny vertelt zijn ouders dat hij denkt dat Anouk mishandeld wordt. Danny's ouders gooien het echter erop dat Danny te zeer gegrepen is door het interview met Rensen. Wel raadt Danny's vader Danny aan goede vrienden met Anouk te worden: „het is net als met voetbal, je moet langs de verdedigers, dwars door de muur, erop af". De leerkracht op school verdenkt eerst Danny's ouders van mishandeling van hun kind. In de film

Meerkoet

Vogels kijken besteedt aandacht aan het agressieve gedrag van de meerkoet. Door zijn ongebruikelijke manier waarop deze vogel zijn territorium verdedigt, is hij zelfs voor de veel grotere zwaan een bedreiging.

(Nederland 3,19.35 u.)

■

De Bezetting

Aflevering 18 van De bezetting, de documentaireserie over de Tweede Wereldoorlog, is getiteld 'September 1944. Volgens Dr. L. de Jong was dit wel de meest bewogen en dramatische maand uit onze geschiedenis. Zelden is er zon afwisseling geweest van hoog gespannen verwachtingen en diepe teleurstelling. Het begon met de voortvarende opmars van

Televisie DINSDAG 24 SEPTEMBER NA 18 UUR Nederland 1 VARA 18.05 Alfred J. Kwak is terug, tekenfilmserie. NOS 19.00 Journaal. VARA 19.22 HoogtepuntenKinderen voor Kinderen 1990. 20.17 Laat maar zitten, comedyserie. 20.44 Golden girls, vaarwel, Am. comedyserie (slot). 21.36Achter het nieuws, actualiteiten. 22.11 Verstikkende liefde, Eng. serie (slot). 23.13 De nazit met..., serie portretten van Nederlandse acteurs (slot): Rijk de Gooyer. 23.48 Natuurmoment: Stuifduinen op Schiermonnikoog. NOS 23.58-00.03 Journaal. Nederland 2 VOO 18.45 Muziekdag. NOS 20.00 Journaal. VOO 20.27 Tour of duty, Am. serie. 21.20 Muziekveiling, veiling van eigendommen van wereldsterren ten bate van Artsen zonder Grenzen. 21.55 TheKaren Carpenter Story, Am. speelfilm uit 1989. Een zangeresje vindt dat haar uiterlijk voor haar succes doorslaggevend is en besluit te vermageren. 23.30-00.10 Jim is alive, filmportret van Doors-zanger Jim Morrison en zijn fans.

wordt duidelijk dat alleen de kinderen elkaar kunnen helpen. Pas na een scheldpartij van de juffrouw, die beslist niet begrijpt waarom Anouk Nederland 3 zo apatisch is, komen Anouk NOS en Danny in actie. Anouk gaat 18.00African wave (4): muziek. haar verhaal aan de directeur van de school vertellen. Het docudrama is goed opgezet. Het is een aangrijpende film, die het fenomeen kindermishandeling goed laat uitkomen. Het is alleen jammer dat er bij deze film voor een clichématige aanpak is gekozen. Zo is er in de film sprake van een stiefmoeder, die Anouk niet beschermt tegen haar vader. Verder wordt de vader van Anouk om het minste en geringste boos. Ook het gedrag van Anouk is clichéma-

zijn kluizenaarsbestaan, hij sinds het begin waartoe 1989 door de Iraanse leider Khomeini uitgesproken dood-

vonnis veroordeeld werd, herhaaldelijk in grote geestelijke nood is gekomen over zijn schrijverschap. „Ik dacht vaak dat ik nooit meer een letter zou kunnen schrijven," zei hij. Hij werkt momenteel weer aan een nieuw boek „dat niets te maken heeft met de Rushdie-affaire".

(Nederland 3,20.20 u.)

■

Belgische architectuur

De BRT start een vierdelige serie over de Belgische architectuur van de jaren tachtig en negentig. Deze eerste aflevering brengt een terugblik op het architecturale denken van de jongste veertig jaar. (Belg. BRT 2, 20.30-21.30 u.)

■

Serawak

De Engelsman James Brooke werd 150 jaar geleden heerser over Serawak, een gedeelte van Borneo. De blanke dynastie die hij stichtte, regeerde er honderd jaar. In het BBC-programma Op reis naar Serawak onderzoekt Joanne Lumley de gevolgen van de blanke overheersing voor de oorspronkelijke bewoners.

■

(BBC 2,20.30-21.30 u.)

Albatros

In BBC's Wildlife Showcase een natuuurfilm over de albatrossen op een koraalrif bij Hawaii, en hoe de vogels en een nabij ge18.30 Sesamstraat. 18.45 Jeugdjournaal. 18.55 Het klokhuis. 19.10 Jeugd-musea, serie over voor kinderen interessante musea (slot): De Sterrenwacht van Greenwich. 19.35 Vogelskijken, natuurserie: De meerkoet. 20.00 Journaal. 20.20 De bezetting, serie over Nederland in bezettingstijd. Deel 18: September 1944. 21.15 Rhythms of the world, serie over popmuziek van nietwesterse origine: Salsa. 22.00 Journaal. 22.15 Studio Sport-journaal. 22.30 NOS-Laat, achtergrondinformatie met om 23.00 Den Haag vandaag. TELEAC 23.15 Ruimteschip Aarde (2). NOS 23.45-23.50 Nieuws voor doven en slechthorenden.

zigheid ervaren. (BBC 2,21.30-22.00 u.)

■

Achter het nieuws

In Varas Achter het nieuws gesprekken met PvdA-leden die de laatste weken hun stem hebben verheven op partijvergaderingen. Blijven ze aan de vooravond van het cruciale PvdA-congres bij hun kritiek? Verder de 'politieke barometer' van bureau Inter/View.

(Nederland 1,21.36 u.)

■

Landbouw

NOS-Laat opnieuw aandacht voor de kritiek op het ministerie van landIn

bouw, natuurbeheer en visserij, een vervolg op de uitzending van gisteren. (Nederland 3, 22.30 u.)

Radio vandaag

■

Orgelconcert

Paul Kieviet bespeelt het orgel van de Hooglandse Kerk te Leiden. Op het programma staan werken van Scheidemann, Scheidt, Van Noordt, Reineken en Bach. (Radio

4,21.45 u.)

(Radio 4,08.45 u.)

Nieuws op tv

vanavond

18.00 u: RTL 4 19.00 u.: Ned.l BBCI Dtsl. 2 19.30 u.: Belg. 1 RTL 4 20.00 u.: Ned. 2 en 3 Dtsl.len3(Nord) 21.30 u.: Belg. 2 Dtsl. 3 (West) 21.36 u: Ned.l (act. Vara) 21.45 u.: Dtsl. 2 (act.) 22.00 u: Ned. 3

BBCI

Super Channel 22.30 u: Ned. 3 (act. NOS) Dtsl. Kact.) 22.35 u.: Belg. 1 23.30 u. BBC 2(act.) 23.45 u.: RTL 4 23.58 u.: Ned.l 00.15 u.: Dtsl. 3 (West) 00.35 u.: Dtsl. 3(Nord) 01.00 u.: Dtsl. 1 01.15 u.: Dtsl. 2

17.40 De teenage nero turtles,

tekenfilmserie.

Marokkaans en Berbers. 20.15 Idem Chinees. TELEAC: 20.30 Andiamo. 21.00-21.30 Psychologie van het gezin.

Nederland 3 09.00-09.05 Nieuws voor doven en slechthorenden. NOT 09.30-10.00 Boekenbuis IV (1). 10.30 Lief en leed (1). 11.00-11.30 Anders tv kijken II

WOENSDAG 25 SEPTEMBER VOOR 18UUR Radio 1 Elk heel uur nieuws. VARA: 7.07 Woensdageditie (NOS: 7.30 en 12.30 Nws. 12.55 Mededelingen). TROS: 13.10 Aktua. 13.32 Journalistenforum. 14.05 Klantenservice. EO: 16.05

(1).

Tijdsein (17.30 Nws.).

NOS 13.00 en 17.50 Nieuws voor doven en slechthorenden.

Radio

Radio 2 Elk heel uur nieuws. VOO: 7.04 Ook goeiemorgen. 9.04 Muziek terwijl u werkt. 12.04 Will wil wel. 14.04 Terug in de tijd. 15.04 Nederland muziekland. NCRV: 17.04 Hier en nu.

DINSDAG 24 SEPTEMBER

NA 18 UUR Radio 1 Elk heel uur nws. VOO: 19.04 Sportradio. 20.04 Club Veronica trend. VPRO: 21.04 Talk radio. 22.53 De 1% regeling. NOS: 23.07 Met het oog op morgen. VARA: 0.02 De nacht klinkt anders. 2.02 Muziek in de nacht. 5.02-7.00 Ochtendhumeur.

Radio 3 Elk heel uur nieuws. EO: 6.02 Praise in the morning. 7.04 Ronduit music time. 9.04 Vrouw zijn op drie. 10.04 Jan en alleman. 10.57 Metterdaad hulpverlening. 11.04 Country trail. 12.04 Gospel Holland. VPRO: 13.04

WOENSDAG 25 SEPTEMBER VOOR 18 UUR Nederland 1 NOS 13.00-13.05 Nieuws voor doven en slechthorenden. 17.30 Journaal. KRO 17.40 Tekenfilmfestival.

Radio 2

Nederland 2 13.00-13.05 Nieuws voor doven en slechthorenden. TROS 16.00 Santa Barbara, soapserie. 16.44 Waar het verleden heden wordt, serie over Nederlandse musea: Nat. Fietsmuseum Velorama. 16.57 Over sommige geheimen moet je praten, tv-film t.g.v. de nationale actie tegen Kindermishandeling. Een 12-jarige jongen hoort dat zijn buurmeisje vaak geslagen wordt. NOS 17.30 Journaal. TROS

Radio 4 NCRV: 18.00 Nws. 18.02 Muziekperiodiek. 18.20 Leger des Heilskwartier. 18.35 Muziek in vrije tijd. 19.15 Het kunstbedrijf. 20.00 Nws. 20.02 NCRVKlassiek: Festival van Zeeuwsch Vlaanderen. RSO olv Jan Stulen: Ravel Pavane pour une infante défunte, Van Dijk Vioolconc, Liszt Von der Wiege bis zum Grabe, Fauré Pelleas & Melisande. 21.45 Orgelconcert: Scheidemann, Scheidt, Van Noordt, Reinken, Bach. 22.30 De signatuur. 23.20 Al fine. 23.50-24.00 Tussen droom en daad.

Radio 4 NCRV: 7.00Nws. 7.02 Preludium. 7.55 Het levende woord. 8.00 Nws. 8.02 Platennieuws. 8.45 Te Deum laudamus: oa Telemann Der Tag des Gerichts. 9.15 Onder de hoogtezon. 10.00 Kamermuziek uit debarok: Couperin Concerts Royaux. 10.30 Orkestpalet: Gossec Symfonie, Mis. 11.45 In de schaduw van de meesters. 12.30 Muziek uit steden: Parijs. EO: 13.00 Nws. 13.02 Lunchconcert. 14.00 Luisterrijke koorwerken: Mendelssohn. AVRO: 14.30 In de kaart gespeeld. 16.00 Jacco's keus. 17.00 Muziek van over de grens.

Elk heel uur nws. VPRO: 18.04 Boeken. 19.04 Passages, passanten. 20.04 Timboektoe. 21.00-07.00 Zie Radio 1.

Radio 3 Elk heel uur nws. NOS: 18.04 De avondspits. VARA: 19.04 Dubbellisjes. 20.04 Vuurwerk. 21.04 Popkrant. 22.04-24.00 Poppodium.

Radio 5 18.00 Nws. NCRV: 18.10 RelePP: 18.20 Uitzending RPF. KRO: 18.30 Vertel me wat. 18.40Taal en teken. NOS: 19.00 Nieuws en acNOS: vant.

tualiteiten in het Turks. 19.30 Idem

Kort &Klein

De moordlijst. 14.04 Nozems-a-gogo. 17.04 Koning Zzakk in Muzykland.

Radio 5 NOS: 6.30-6.50 Scheepvaart- en marktberichten en uitgebreid weerbericht. 9.00 Nws. 9.02 Sportief. 9.25 Waterstanden. RVU: 9.30 (Erf)goed bewaard. TROS: 10.00 Oud plaatwerk. 11.00 De duvel is oud. 12.00 Nws. IKON: 12.05 Bonnefooi. HV: 12.30 De spiegel. NOS: 13.00 Nws. 13.10 Aktuele Zaken, met om 14.00 Het minderheden-nieuwsoverzicht. RVU: 15.00 Ruimteschip Aarde. 15.30 Zelf cosmetica maken. TROS: 16.00 Schlagerfestival. 17.00 Dierenmanieren. NOS: 17.55 Mededelingen, schip-

persberichten.

onderredactie van EliseG. van derStouw

Dinsdag 24 september 1991

DEGENERAAL door Arend Algie

39) Toen Batoe en zijn strijders hoorden dat de Nederlanders weer de baas waren in

Ngabang, waren ze aan een mars naar de stad begonnen. Batoe liep voorop. Ze waren regelrecht naar het huis van de controleur gegaan. Inderdaad: de vlag van Wilhelmina wapperde er weer! Een schildwacht had hun tegengehouden en gevraagd wat ze wilden. „Wij komen de controleur eer bewijzen", had Batoe geantwoord. Toen liet de schildwacht een kleine afvaardiging door: Batoe, Moesim, Batang en Linang.

Ze werden door de controleur ontvangen op de galerij. Batoe had diep voor die voorname meneer gebogen. Toen had hij gezegd: „Meneer de controleur, hier zijn wij. Namens de verzetsgroepen van de Dajaks bieden wij u onze hulde aan. Wilhelmina is onze koningin!" Toen had Batoe zijn boog, zijn pijlen en zijn zwaard voor de voeten van de controleur gelegd. De controleur had ernstig geknikt en zijn bedienden geroepen om koffie voor Batoe en zijn mannen in te schenken. Daarna had de controleur een hele tijd

Recept

Kabeljauwschotel In de recepten die we deze week geven, moet iedere keer iets geheel of gedeeltelijk in de oven gebakken worden.

Vooreen kabeljauwschotel voor 4 personen heeft u nodig:

600 g kabeljauw 1 doosje (kleine) champignons 150 g camenbert

zout kterrie

boter/margarine

Spoel de kabeljauw af, dep het droog, wrijf het in met zout en iets kerrie. Vet een ovenschotel in. Leg de vis erin. Voeg 2 eetlepels water toe. Maak de champignons schoon. Schik ze in de ovenschotel om de vis heen. Strooi er wat zout en kerrie over. Snijd de camenbert in plakjes en verdeel die over de kabeljauw. Bak het geheel in een voorverwarmde oven (175°C) in 20-25 minuten gaar en mooi bruin. Lekker met spinazie.

IPS-prijs

voor vrouw Mitterand

troepen

-

Joegoslavië tussen oorlog en bestand Bijna iedere dag brengen de kranten en andere media nieuws

uit Joegoslavië. Heb jij de laatste

tijd nog televisiebeelden over de burgeroorlog in dat land gezien? Vind je het misschien al een beetje gewoon, dat die verschillende bevolkingsgroepen daar elkaar bestrijden? Het laatste nieuws is, dat een nieuwe wapenstilstand werd ge-

onlangs geflankeerd door lijfwachten even in het openbaar verscheen om de prijs voor een

In het interview zegt Rushdie voorts dat hij gedurende

Nederland.

vestigde Amerikaanse marinebasis eikaars aanwe-

wond bij beschietingen doorfederale Joegoslavische

blijft ondergedoken. In een interview met het dagblad The Guardian zegt de auteur, die

leven gemunt hebben.

richting

In NCRV's Te Deum laudamus wordt 'Der Tag des Gerichts' van G.P. Telemann uitgevoerd door solisten, het MonteverdiKoor Hamburg en Concentus Musicus Wien onder leiding van Nicolaus Hamoncourt. Daarna speelt Albert de Klerk van Böhm een koraalpartita over 'Wer nur den lieben Gott lasst walten'.

Twee Kroa-

Rushdie blijft ondergedoken LONDEN (AP) - De Britse schrijver Salman Rushdie

kinderboek van zijn hand in ontvangst te nemen, dat professionele huurmoordenaars het nog steeds op zijn

geallieerden

de

Telemann

tische meisjes in Novska werden lichtge-

tig. Een ander nadeel is dat het hier toch weer vooral om lichamelijke kindermishandeling gaat. Het aspect van de geestelijke mishandeling wordt er voor het overgrote deel uit gelaten, terwijl er misschien méér kinderen rondlopen, die op die manier mishandeld worden. Niettemin is de film Over sommige geheimen moet je praten de moeite van het bekijken waard.

bekroond

Radio en televisie

Sterrenwacht

Sterrenwacht is de laatste aflevering over musea, die voor kinderen interessant zijn. In Greenwich, niet ver van Londen, kun je met één voet op het oostelijk en de andere op het westelijk halfrond staan. In 1884 werd de meridiaan van Greenwich aangenomen als de nul-meridiaan van de aarde.

■

"

sloten. Zondagmiddag ging dat nieuwe bestand in. En het lijkt erop dai het bestand deze keer, anders dan vorige bestanden, door de diverse partijen serieus genomen gaat worden.

Je weet waarschijnlijk dat Joegoslavië een land is dat uit een aantal verschillende volkeren bestaat. Die volkeren leven samen met meer haat dan in vrede in hun hart. Joegoslavië is in 1918, dus na de Eerste Wereldoorlog, gevormd uit onder meer de koninkrijken Servië, Montenegro, Kroatië, Slo-

venië

en

Bosnië-Herzogovina.

Lange tijd regeerde Tito over Joegoslavië. Onder zijn leiding was Joegoslavië in de eerste plaats een communistische staat. Nationalis-

tische gevoelens van de afzonderlijke volkeren wist Tito te onderdrukken. Maar na Tito's dood groeide bij de Joegoslavische deelstaten het verlangen zich af te scheiden van de communistische eenheidsstaat. Toen het Oostblok enkele jaren geleden begon uiteen te vallen, zagen velen in de Joegoslavische deelstaten hun kans schoon om voor het zelfbeschikkingsrecht van het eigen volk te gaan strijden. Men vormde eigen legertjes. In korte tijd kwamen de deelstaten in conflict met de federale, de landelijke Joegoslavische regering in Belgrado. Het federale leger raakte in gevecht met eigen legertjes van verschillende deelstaten, met name in Kroatië en Slovenië. Tegelijk kwam er ook ruzie tussen sommige deelstaten. Zo ontstonden er ernstige grensconflicten tussen de deelstaten Kroatië en Ser-

vië. Dit gaf een heel verwarde situatie. Stel je eens voor: het federale leger hakte op het Kroatische volksleger in en probeerde tegelijk de Kroaten en de Serviërs uit el kaar te houden. En dan dit: wie

zijn die soldaten uit dat federale leger? Precies, die soldaten wonen ook in de een of andere deelstaat. Zo weigerde een aantal federale soldaten die tot de Kroatische deelstaat behoren, te vechten tegen het Kroatische volksleger. Er is de laatste tijd veel ondernomen om een wapenstilstand te verkrijgen. De Europese Gemeen-

schap heeft daarbij geholpen. Zondagmiddag werd een bestand afgekondigd. Het federale leger, dat een enorme troepenmacht aan de Kroatische grens had opgebouwd, trekt zich terug. Er zullen onderhandelingen komen over alle problemen die moeten worden opgelost. Kroatië hoopte tot voor kort dat de Westeuropese landen een vredesmacht naar Joegoslavië zouden sturen. Zon vredesmacht komt er niet. Daardoor zijn de Kroaten deze keer meer bereid dan eerst om het bestand te houden. Want dat is een eerste voorwaarde om uit die bloedige Joegoslavische burgeroorlog te geraken: het bestand houden. Er zijn al wel weer een paar bestandsschendingen gemeld, maar men denkt dat ze niet zullen toenemen. Dat is inderdaad te hopen.

met Batoe gepraat ov strijd tegen de Japanners

J-

daar had de controleur al 'w over gehoord van andejw Het was een feestelijke bij»

ir,T

komst geworden, daar huis van de controleur.

Het is erg warm in het bos De zon brandt fel. Vierman nen zijn bezig op een opa plek. Het zijn Batoe, Bataw Moesim en Linang. Nu zeMc meer tegen de Japanners W ven te vechten, doen ze wegwerk voor de kampong. z, zijn aan het hakken met hut messen. Spaanders vliegen ir. het rond. Ze kappen een dikke boom. Het hout is hard. Je komt er niet snel door. En toch moet de boom weg, want er moet op deze plek een ladang komen, een droog rijstveld Na een uur kappen begint de boom eindelijk te kraken. Noj een paar flinke slagen, dat valt hij krakend om. Na een dag hard werken. rusten de mannen uit in eer. hutje van takken en bladeren Morgen is er weer een dag er dan zullen ze verder gaan met kappen.

(wordt vervolgd

Blinden op 'kerkepad' in Amersfoort UTRECHT (INS) In navolging van het gelijknami/je NCRV-programma gaan op 25 september a.s. honderden blinden op kerkepad. De dar is een initiatief van de prote* tants-christelijke en roomskatholieke gemeenschappei binnen de Nederlandse Ver eniging van Blinden en Slecht zienden.

Deze gemeenschappen heb ben voor de organisatie cod tact gezocht met het 'Gil* van Amersfoort', een ver eniging van 55-plussers w vanuit hun (vroegere) arbeids verleden anderen willen ne pen. De vereniging zorgt vo begeleiders die met de blaas de middeleeuwse Jonskert de St. Franciscus Xaverius.a de Mannenslaapzaal van ne St. Pieters- en Bloklandgas

thuis gaan bezoeken.

Vooraf hebben de rondte ders een speciale instructie? kregen, omdat niet het zw maar het voelen van de w» interieurs nu voorop staatdag wordt afgesloten met» korte oecumenische dienst de St. Franciscus Xavenus.» RK kerk op het Zand dievw veel blinden bekend is door» regelmatige tv-uitzendi

vanhetKßO/RKK-pastoraJ zang. s) In de dienst zullen boliek en tastzin een rijke rol spelen.

W"

NEW VORK (AFP) Het in ternationale persbureau IPS, gespecialiseerd in berichtgeving over de Derde Wereld, heeft Daniele Mitterrand vrijdag een prijs gegeven voor

haar inzet voor mensen wier rechten geschonden worden.

Mitterrand, voorzitster van de organisatie „France-Liberté", ontving de prijs in het gebouw van de Verenigde Na-

ties.

In de jury zaten de directeur van IPS, Roberto Savio, de directeur van Internationale

Pers Instituut, Peter Galliner

en de Zweedse schrijver- jour-

nalist PerWaestberg. De vrouw van de Franse president stelde in een toespraak dat haar organisatie en het IPS-persbureau „een gemeenschappelijke roeping hebben: het alarmeren en wakker maken van het geweten van de mensen in de wereld". Daniele Mitterrand vroeg in een toespraak nogmaals aandacht voor het lot van deKurden „die opnieuw in kampen de winter moeten zien te doorstaan, die niet zijn teruggekeerd naar hun steden en dorpen en die hun huizen als ruïnes zullen aantreffen als hen dat wel lukt."

Ex-politieke

gevangenen

beginnen

hongerstaking

WENEN (AP)

Meerde

voormalige Albanese r^\ tieke gevangenen dag een hongerstaking a nen om te eisen dat JTjjiH cieel onschuldig *'££**{ zullen worden en om en -j statie te vragen voor aangedane leed. zo ver* £j

i

het

„ ex-gevange»^

officiële persbure»»

zondag. De 0» sen ook behuizing, P* en banen.

citee^^j

Het persbureau krant Bashkimt, d\e dat de Vereniging

_

malige Politieke zaterdag een ho"g was begonnen in. de zaal van de ..Tirana

tr^ls Sp£ I 5^ de Albaanse

club" in stad Tirana.

j^-T^nds Dagblad

5

Dinsdag 24 september 1991

Buitenland

Irak wijst 'vernederende' olie-resolutie van VN af

SU-gezant op Cuba voor overleg over

terugtrekking

van troepen gOSKOI'

(AP)

-

- Sovjet-on-

van buitenlandse rjIJ, Valeri Nikolajenko deze weekwisseling een gehad met Cufjnse functionarissen om te over een gefavan de jLrde terugtrekking Cuba. Dit r^-jet-troepen op persbureau Ltfi het officiële !^§S gisteren bekend ge-

£ft

"rrleggen

.Inko

ne gesprekken tussen Niko-

Alzibiades Hionderminister buitenlandse zaken van a, kwamen na de toezegvan Sovjet-president Mionder\ Gorbatsjov datover rjeld zou worden de gtrekking van wat hij een .jiingsbrigade van 11.000 happen noemde. I Nikolajenko zei in Havana het Sovjet-voorstel, dat I -richt is op vermindering de spanning in de omgeIring van Cuba en het Cari- Gisteravond leek het bestand in Joegoslavië nog te houden. Eerder al klom een soldaat uit het federale leger in deze tank en Ijisch gebied, wordt gedaan in parkeerde hem voor het parlement in Belgrado. De man verkeerde volgens militaire zegslieden in 'overspannen toestand 'je context van de positieve wereldwijde ontwikkelingen Bestand in Joegoslavië lijkt te houden 0 van de overgang van connaar samenwerfrontatie aldus TASS. king", Het resultaat van het overig van deze weekwisseling is jat snel een stap-voor-stap teuitrekking van de Sovjetzal beginnen, aldus Wanneer een I TASS zal wordenprecies gemaakt begin Ijiet de terugtrekking is nog Ijiet bepaald. Het was niet of de terugtrekking Iduidelijk fan de brigade betekent dat ue Sovjetunie alle militaire Kroatische kustplaatsen als Kroatië heeft zijn van zon- grado aan de snelweg naar ZaZAGREB (AP/RTR) De banden met Cuba verbreekt. maandagochtend op de omsingeling van greb, werd reactie dag op maandag rustigste Kroatische voorzitter van het legerkazernes nog door Kroatimeegegeschoten. Daarbij zijn nacht weken Joegoslavische sinds presifederale sche troepen. dium Stipe Mesic heeft de maakt, ondanks sporadische drie soldaten van het federale De Sovjetunie steunt de povrees geuit dat de bloedige bombardementen tegen vier leger gedood, aldus de Servigingen van de Europese Gesche televisie. steden, aldus de Kroatische strijd in zijn eigen republiek meenschap JoegoNa week de om een politieke een heeft maandagmorgen. Het zal kunnen overslaan naar de radio oplossing vinden voor de de te blokkade staakt-het-vuren dat het Joeslavische marine republiek Bosnië-Hercegoproblemen Joegoslavië. de van van havens aan goslavische leger en de KroaKroatische en een „onvoorstelvina daar opgeheven, Dit heeft minister van buitenbaar gewelddadig" karakter tische president Franjo Tudj- Adriatische kust Wel aldus de radio. bleef in landse zaken Van den Broek zal hebben. Het bestand in man zondagmiddag overeenSplit verduistering zondagavond een van in New Vork maandag kwamen, hield overJoegoslavië dat zondagnacht kracht uit voorzorg tegen verklaard na een gesprek met inging, leek maandagavond dag stand. zijn Sovjet-collega Boris Pansluipschutters. nog te houden. Toch werd er verspreid gekin. De EG-landen zouden graag Tot dusverre zijn Bosnië- vochten: in Oost-Kroatië heeft Sovjetsteun zien dat hun optreden wordt CANBERRA (AP) Australeger het de hele nacht de stad Herzegovina, dat een gemêgesteund van door een uitspraak gevolg lische troepen zouden reeds Als de bestandsbevolking gebombardeerd, Vinkovci die leerde van mosvolgend jaar deel uit kunnen lims, Serviërs en Kroaten van de Veiligheidsraad, maar door meer dan honderd grana- schendingen zijn twee persohet is geenzins een uitgenen, onder wie een kind, genaken van een VN-vredeskent, bloedige confrontaties ten werd getroffen. De Kroatidood mensen vijftien nacht voor Cambodja, zo zoals in de buurrepubliek en zeker maakte zaak dat deRaad voor sche strijdkrachten slaagden gewond geraakt. Dat meldt de alle bij de volkerenorganisaKeft de Australische minister Kroatië bespaard gebleven. er in een kolonne van 15 tanks aangesloten landen bintie omsingelen van buitenlandse zaken, GaVolgens die na het in- Kroatische televisie. Mesic toonde zich er nietzeker te dende besluiten zal nemen, alreth Evans, maandag gezegd. het bestand de stad gaan Onvan het televisiestation kwam een blijven. van dat dit zo zal dus de minister. Na het gebinnengedrongen. kind om het leven tijdens een waren geveer een derde van de bevolRbans, die in New Vork king van Bosnië is Servisch. Daarbij werden vier tanks luchtaanval van het federale sprek van zondag lijkt het dat vier van de vijf landen met het sprak na een bijeenkomst van In de meeste gebieden wonen vernietigd en de overigen inleger op de kustplaats Karlorecht van veto in de Veiliggenomen, aldus de radio. Ook bag. Zes personen raakten devier Cambodjaanse fracties Serviërs en moslims bij eltijdens de Algemene Vergadedaarbij gewond. Bij gevechten in Osijek, 30 kilometer noorheidsraad de Verenigde Stakaar, hoewel beide bevolring van de Verenigde Naties, kingsgroepen elkaar van delijker, werden schoten ge- in Nustar, dichtbij Vukovar, ten, de Sovjetunie, Frankrijk ei te geloven dat alle obna het ingaan van het bestand, en het Verenigd Koninkrijk oudsher weinig vriendelijk hoord. leger 12nam gezind stellingen ftakels voor vrede in de Het zou ook een dode gevallen zijn. voor een vorm van bemoeienis -jaar oude burgeroorlog verzijn. Negen gewondenraakten van de Kroatische troepen onmet Joegoslavië zijn. Hoe het wijderd zijn. der vuur in de stad Sunja, ten hier gewond. vijfde land met het recht van „Het kan zijn dat er nog een zuiden van de hoofdstad ZaDrie Kroatische havensteveto, China, daarover denkt, greb. De nabijgelegen induden, Split, Dubrovnik en is nog niet duidelijk. Van den buitengewone en onvoorziene zijwind kan opsteken tussen striestad Sisak werd eveneens Rijeka, zijn zondag weer voor Broek ziet zijn Chinese collega nu en de ondertekening van de gebombardeerd, aldus de rain- en uitgaand verkeer geQian Qichen deze week twee afspraak, die voor 31 oktober dio. opend. Vorige week blokmaal; als Nederlands minister in Parijs op de agenda staat", Bij Nova Gradiska, 280 kilokeerde de Joegoslavische maen als voorzitter van de EGio zei Evans in een radio- inmeter ten westen van Belrine de havens van zeven ministerraad. iew. „Op grond van alle met

'

en

>o, de eerste

.

Isa't

lon

Mesic: een conflict in Bosnië wordt bloediger

I leßiheden I

-

Minister ziet reeds in 1992 Australische vredestroepen in Cambodja -

-

Greenpeace rapporteert ongelukken

informatie die ik tot nu toe neb ontvangen sinds ik in

Vork ben aangekomen, k ik niet dat dat zal gebeuIk geloof dat er een echte "tuiging is dat het Camiaanse probleem is opge-

Evans zei dat

het succes een ..rechtvaardiging" van de Australische rol in het Cambodjaanse

vredesproces betekent.

«Het slotdocument dat nu in ""we vorm bestaat is voor on-

fcveer 85 tot 90 procent gebaseerd op het Australische

voorstel", zo zei Evans. Hij zei ■■te verwachten dat wij maatgevend betrokken zullen zijn toj de vredesoperatie als die "P gang komt, en dat zal ho-

"^ijk begin znn".

volgend

jaar

Stembuszege voor liberalen in Steiermark GRAZ

(DPA/ANP)

-

In

""stenrijk is de rechtse libe??e Partij FPÖ zondag als

■innaar

uit de bus gekomen I de parlementsverkiezin-

in de deelstaat SteierZij beroofde daarmee rar^e conservatieve ÖVP van

"*

?!** absolute meerderheid,

* daarmee de slechtste

uit-

jes in Steiermark sinds 1945

nucleair materiaal

-

LONDEN (REUTER) In de afgelopen 40 jaar zijn meer dan 30 keer kernwapens of nucleair materiaal op zee verlo-

ren gegaan. Dit staat in een rapport van het Internationaal Agentschap voor Atoom-

energie (lAEA) dat de milieuorganisatie Greenpeace zondag heeft gepubliceerd.

Reactoren of onderdelen van onderzeeërs en vliegtuigen alsmede raketten die kernwapens konden vervoeren, behoorden tot het materieel dat bij ongelukken op zee betrokken was, aldus Greenpeace dat een ontwerprapport van het AIEA in de openbaarheid bracht. „Het gaat om een alarmerend rapport dat wijst op de enorme gevaren die kernwapens voor het milieu betekenen", aldus een woordvoerster van Greenpeace. „Als die op zee verloren gaan, is het moeilijk, zo niet onmogelijk ze op te sporen. Als radioactiviteit in zee vrijkomt, dringt die binnen in de voedselketen waarna ze schade kan berokkenen aan mensen".

Een paar incidenten in het

rapport zijn door de regeringen in kwestie bevestigd, maar de meeste zijn door de landen niet aan het lAEA gemeld. Het gaat vooral om Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, de Sovjetunie. Frankrijk en Japan.

De FPÖ ging er tien procent 1

vooruit en

kwam daarmee

procent van de stem~P|4,6 *°. zo bleek nadat 90 procent j?0 de stemmen was geteld.

ging ten koste v? winstÖVP' die van 53

van °P 46

DnüL

terugviel. De sociaal-

socratische

SPÖ moest een van circa 2,7 procent en komt daarmee

raseren

"PJo procent. De FPÖ werd bekend onder

leider Jörg Haider. die de

r} l] in extreem-rechts vaar>£'ter loodste. In

jjr°erer

juni moest

echter aftreden als van de deelstaat Ka■iê nadat hij zich lovend »d uitgelaten over Hitlers werkgelegenheidsbeleid in de w*n '30.

■f?

-

MANAGUA (AFP) De Nicaraguaanse politie heeft een handeltje verijdeld in enkele tientallen gestolen SAM- en

anti-tankraketten, ontvreemd uit depots van het leger. De vijf militairen die de diefstal hadden georganiseerd, aldus de staf-chef van het leger Joaquin Cuadra. wisten ook enkele honderden mortiergranaten te stelen. Zij zouden van plan zijn geweest ze aan de meest biedende te verkopen, volgens generaal Cuadra waarschijnlijk de Salvadoof raanse Guatemalaanse De guerrillabewegingen. waarde van de raketten en munitie ligt op bijna twee miljoen gulden.

-

PARAMARIBO (ANP) De Surinaamse president Ronald Venetiaan vertrekt vandaag naar New Vork om de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties bij te wonen. Hij zal daar besprekingen voeren met vertegenwoordigers van onder meer Nederland, de Verenigde Staten en Venezuela. De Surinaamse president zal volgens waarnemers in Paramaribo proberen financieel-economische steun voor zijn nieuwe regering te

bepleiten.

Basiswerk dat de Nederlandse minister van Staat Max van der Stoel de vorige

Venetiaan wil VN om financiële steun vragen week in Paramaribo verzette in overleg met Venetiaan zal verder worden uitgewerkt als de Surinaamse president minister Hans van den Broek ontmoet. Suriname is er ondertussen toe overgegaan de relaties met Coopers en Librand nieuw leven in te blazen. Coopers en Librand heeft in opdracht van de EG-Commissie een concept- plan voor de sanering van de Surinaamse

PARIJS (RTR) Irak voelt in Kuwayt is verworden tot genocide en zal de geschiedezich vernederd door de resolutie van de Verenigde Naties, nis ingaan als een misdaad, aldie het land toestaat slechts dus de Iraakse vice-president. een beperkte hoeveelheid olie „Irak wil geen hulp, het wil zijn olie verkopen om zijn te verkopen. De Iraakse vicemensen te voeden en dat president Taha Yassin Ramadan verklaarde in een gisteren wordt het geweigerd". vraaggesprek gepubliceerd dat Baghdad de toestemming Helikopters niet zou aanvaarden. Irak komt nog steeds niet teDe Verenigde Naties namen gemoet aan alle eisen van de verleden week op voorstel van Veiligheidsraad voor het onFrankrijk een resolutie aan voorwaardelijk gebruik van VN-helikopters bij de inspecdie Irak toestond olie te verkopen voor een bedrag van 1,6 tie van chemische en nucleaire miljard dollar. Met dat geld wapenarsenalen. Dat hebben zou Irak noodvoorraden kunwesterse leden van de Veilignen kopen en compensatie heidsraad verklaard. De Veiligheidsraad kwam gisteren kunnen betalen voor de Golfbijeen om het antvond het opnieuw onoorlog. Ramadan Frankrijk, Irak te bestuderen, dat van voorstelbaar woord „een voorvechter van vrijheid zo is in VN-kringen vernomen. en mensenrechten", de VN zou De Iraakse minister van buivragen Iraakse olie te verkotenlandse zaken, Ahmed Hupen en medische en voedselsayn Al-Samarrai, had zondag hulp te verstrekken en nog al een ontmoeting met de een deel van het geld achter te voorzitter van de Veiligheidshouden voor andere doelraad. Hij verklaarde na afloop einden. „Wij sterven liever dat Baghdad instemt met het dan te bedelen", aldus Ramagebruik van helikopters. „Ja, dan. natuurlijk kunnen ze (de VN) Het handelsembargo dat de helikopters gebruiken", zei Verenigde Naties aan Irak hij desgevraagd tegenover oplegde na de Iraakse invasie verslaggevers.

Deelnemers

CVSE krijgen vijf Russische gevangenen vrij MOSKOU/DEN HAAG (ANP) Een groep deelnemers aan de Europese mensenrechtenconferentie, onder wie enkele Nederlanders, is erin geslaagd vijf Russische politieke gevangenen uit het straf-

-

kamp Perm-35 los te krijgen. De Nederlandse afvaardiging keert dinsdag of woensdag met de politieke gevangenen terug in Moskou, aldus een woordvoerder van de Nederlandse ambassade gisteren.

Het is nog niet bekend om welke politieke gevangenen het gaat. De ambassade heeft zondag slechts de boodschap ontvangen dat de delegatie met vijf mensen terugkeert. De Russische president Boris Jeltsin heeft enkele weken geleden een amnestie afgekondigd voor politieke gevangenen. De Nederlandse ambassadewoordvoerder zei niet te weten of de vijf die nu vrijkomen onder die amnestie val-

In Moskou is momenteel de mensenrechtenconferentie van de CVSE (Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa) gaande. Een groep met Nederlandse, Amerikaanse en Zweedse conferentiedeelnemers besloot met een lijst namen af te reizen naar gevangenkamp het Perm-35, dat dicht bij de gelijknamige stad in Rusland ligt. reau Coopers en Lybrand. Met die steun kunnen de produktiesectoren in Suriname profiteren van financiële injecties in vreemde valuta.

De Verenigde Staten hebben Suriname toegezegd naar wegen te zoeken om de brood- en veevoervoorziening te garanderen. Mogelijkheden daartoe zal Venetiaan in overleg met Amerikaanse regeringsfunctionarissen bekijken. Een Waarnemers in Paramaribo leengarantieprogramma dat verwachten dat Venetiaan na de Kerstcoup werd opgemet Van den Broek praat over schort kan pas weer op gang betalingsbalanssteun, een van komen als Suriname een achde aanbevelingen van het in- terstallige schuld van ruim 1 miljoen dollar betaalt. terantionale accountantsbu-

PLO verdeeld over Arafat —

—

Het parlement komt ook bijeen voor andere zaken die van doorslaggevend belang zouden kunnen zijn voor de toekomst van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO). Hardnekkige geruchten in Algiers willen dat Yasser Arafat, leider van de PLO sinds 1968. mogelijk zijn vertrek zal aankondigen wegens de desastreuze buitenlandse politiek die hij het afgelopen jaar heeft gevoerd. Daarnaast kiest het parlement tijdens het congres ook een nieuw leiderschap. In dit Uitvoerende Comité, zo willen bronnen, is geen plaats meer weggelegd voor Abul Abbas. de havik die niets wil weten van onderhandelingen met Israël.

Vertegenwoordiging Om de druk op de ketel te houden presenteerden drie PLO-facties in de Syri-

den-Oosten.

Israël weigert pertinent met dePLO om de tafel te gaan zitten en blijft zich verzetten tegen Palestijnse afgevaardigden uit Oost-Jeruzalem. De door deAmerikaanse minister van buitenlandse zaken James Baker voorgestelde voorwaarden voor een Palestijnse afvaardiging naar de conferentie komen overeen met de Israëlische eisen; alleen afgevaardigden uit de bezette gebiedenen dan in een gezamenlijke Jordaans-Palestijnse delegatie. Zaterdag uitte de directeur van informatie van de PLO. Yasser Abed Rabbo, nog zijn ongenoegen over de opstelling van de Verenigde Staten. „De reactie van de PLO kan alleen maar negatief zijn. De voorstellen verwerpen het recht van het Palestijnse volk op zelfbeschikking ", aldus Rabbo in de Tunesische krant Assabeh.

Dialoog Een compromis zou kunnen zijn dat het Palestijnse parlement vertegenwoordigers uit de dorpen rondom Jeruzalem

—

Gezien de halsstarrige houding van Irak in de uitvoering van de VN-resoluties van na verklaarde de Golfoorlog Washington vorige week gevechtsvliegtuigen naar SaudiArabië te zullen sturen.

-

ANKARA (RTR) Westerse grondtroepen die naar Turkije waren gestuurd ter bescherming van de Iraakse Kurden zullen zo spoedig mogelijk worden teruggetrokken uit het zuidoosten van Turkije.

De geallieerden zullen de komende drie maanden vertrouwen op de luchtmacht om pre-

sident Saddam Husayn van Irak er van te weerhouden de Kurden aan te vallen. Dit heeft een woordvoerder van het Turkse ministerie van buitenlandse zaken gisteren ver-

klaard.

Circa 2.400 westerse manschappen die zijn gelegerd in Silopi zullen worden teruggetrokken, aldus woordvoerder Ferhat Ataman. Gevechtshelikopters van de geallieerden zullen hun basis in Batman in het zuidoosten van Turkije verlaten. Ook op de luchtmachtbasis Incirlik zullen enkele veranderingen komen.

De A-10 gevechtsvliegtuigen worden vervangen door gevechtbommenwerpers van het type F-111. Het totale aantal

gevechtstoestellen blijft 48. De Turkse woordvoerder verklaarde dat Turkije het mandaat van de gecombineerde troepenmacht had verlengd met 90 dagen. Het oude mandaat zou volgende week' maandag aflopen. Het besluit het mandaat tel verlengen was genomen in! overleg met de geallieerde' troepen, aldus Ataman. De luchtmacht zal op sterkte blijven maar besloten is de grond-" troepen terug te trekken omdat hun aanwezigheid onder

de huidige omstandigheden niet meer nodig is. Een Amerikaanse militaire woordvoerder op Incirlik zei niet officieel op de hoogte te zijn gesteld van de Turkse verklaring en wilde daarom geen

commentaar geven.

len.

economie opgesteld. Nederland stelt economische hervormingen als voorwaarde tot hervatting van de ontwikkelingssamenwerking met Suriname. Die samenwerking moet deel uitmaken van een hernieuwdebilateralerelatie.

sche hoofdstad Damascus petities, getekend door 250.000 Palestijnen, waarin erop werd aangedrongen dat de PLO vertegenwoordigd wordt tijdens de aanstaande vredesconferentie over het Mid-

niet.

Geallieerde luchtmacht blijft Kurden beschermen

Zondag opheffing staat van beleg in Algerije -

ALGIERS (AFP/RTR) Algerijnse autoriteiten hebben aangekondigd dat de staat van beleg, die op 5 juni van dit jaar inging, zondag wordt opgeheven. Volgens het officiële Algerijnse persbureau APS zei president Chadli Benjedid zondag dat de staat van beleg vanaf 29 september kan worden opgeheven wegens „het positieve resultaat in termen van herstel van de openbare orde en veiligheid".

De staat van beleg werd op 5 juni ingevoerd om een einde te maken aan aanhoudende demonstraties van het Islamitisch Reddingsfront (FIS) voor een islamitische staat. De staat van beleg was afgekondigd voor een periode van vier maanden en zou officieel aflopen op 5 oktober. De autoriteiten hadden echter al eerder

die de PLO in tegenstelling tot Israël als bezet Jeruzalembeschouwt als onderhandelaars aanwijst.

—

De 451 afgevaardigden binnen de Palestijnse Nationale Raad variëren van studenten tot aan leider Yasser Arafat en guerrillaleider Abul Abbas. Het 20ste congres zal niet een van de gemakkelijkste worden.Het is nog onzeker of Abbas zelf op het congres zal verschijnen. PLObronnen suggereren dat hij uit het Uitvoerend Comité wordt gestoten. Zijn factie, het Palestijnse Bevrijdingsfront, wordt verantwoordelijk geacht voor de aanslag vorig jaarop een Israëlisch strand, waardoor dekersverse dialoog tussen Washington en de PLO meteen weer werd afgebroken. Arafat is onder vuur komen te liggen omdat het hem niet lukt een duidelijk beleid te voeren aangaande de vredesconferentie. Ook het verlies van de steun van veel Arabische landen wegens zijn pro-Iraakse opstelling tijdens de Golfcrisis en de daarop volgende oorlog maakt zijn positie er niet beter op. Mensen als Nayef Hawatmeh, leider van de derde PLO-factie, het in Syrië gevestigde Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, kunnen van de verdeeldheid profiteren. Verwacht wordt dat Hawatmeh tijdens het congres voor meer democratie binnen de PLO zal vragen en een grotere rol voor zichzelf zal opeisen.

aangegeven dat aan de uitzonderingstoestand eerder een einde zou kunnen komen als het rustig zou zijn op straat. De avondklok die in juni volgde op de afkondiging van de staat van beleg werd half juli al afgeschaft. De opheffing van de staat van beleg werd bekend gemaakt op een bijeenkomst van de Hoge Veiligheidsraad

aan de vooravond van de zitting van het Palestijnse parlement dat gisteren in de omgeving van Algiers bijeenkwam. Chadli riep in juni de staat van beleg uit, ontsloeg de regering en stelde de parlementsverkiezingen voor een meerpartijensysteem uit. De verkiezingen zouden in juni worden gehouden. Volgens sommige bronnen zouden 55 mensen zijn gedood in het conflict tussen het FIS en de Algerijnse overheid.

'Foute behandeling astma kost veel mensenlevens'

Moeilijke beslissing over deelname vredesconferentie

ALGIERS (AP)- De Palestijnse Nationale Raad het Palestijnse parlement in ballingschap die gisteren aan zijn 20ste congres in de Algerijnse hoofdstad Algiers begonnen is, staat voor een historische beslissing: laat men het Palestijnse volk op de een of andere manier vertegenwoordigen tijdens dekomende vredesconferentie over het Midden Oosten of laat men een kans voorbijgaan direct te onderhandelen over een thuisland.

Hij zei echter niet dat Irak alle voorwaarden heeft laten vallen die het eerder had gesteld, en die de raad niet accepteerde. Leden van de raad zeiden dan ook dat het antwoord van Husayn nog „niet de onvoorwaardelijke aanvaarding is die we eisen". Irak verbood eerder deze maand het gebruik van eigen helikopters door het VN-team dat de inspecties uitvoert. Baghdad bood wel Iraakse helikopters aan, maar dat was voor de VN onaanvaardbaar. Later stemde Baghdad er mee in dat de VN eigen helikopters gebruikt, maar het verbond hieraan de voorwaarde dat Iraakse functionarissen meevliegen. Ook stelde Irak dat over bepaalde delen van het land niet gevlogen mocht worden en dat geen gedetailleerde luchtopnames gemaakt mochten worden. Ook dit accepteerde de Veiligheidsraad

-

BRUSSEL (ANP) Duizenden mensen sterven jaarlijks onnodig als gevolg van gebrekkige informatie over nieuwe inzichten in de behandeling van astma. Het aantal astmapatiënten en het aantal sterfgevallen nemen in vrijwel alle ontwikkelde landen toe ondanks de ruime beschikbaarheid van doeltreffende behandelingsmethoden.

Dit is maandag meegedeeld op een bijeenkomst van de International Asthma Council (lAC), een adviesraad die deze maand in Brussel is opgericht door astmaspecialisten uit acht landen, waaronder Nederland. Doel van de lAC is een betere informatievoorziening van zowel patiënt als arts.

Volgens de voorzitter van de lAC, de Canadees dr. Peter Thomas, zijn veel huisartsen niet op de hoogte van door specialisten

ontwikkelde richtlijnen voor de aanpak van astma. Daardoor blijven ze behandelingen voorschrijven die de symptomen slechts voor een deel bestrijden en de ontsteking -de feitelijke veroorzaker van astma- ongemoeid laten. Om de overdracht van de informatie te vereenvoudigen heeft de lAC de kernpunten

van de richtlijnen vastgelegd in een simpel diagram. Dat legt de nadruk op het met bepaalde middelen bestrijden van de ontsteking en het beperken van het gebruik van

-

bronchus-verwijdende stoffen tot symptoombestrijding tijdens een astma-aanval.

„Duizenden

Albanese soldaten gedeserteerd" TIRANA (DP) - De afgelopen maanden zijn duizenden Albanese soldaten

gedeser-

teerd, zo heeft het Albanese oppositionele dagblad „Repu-

blika" gisteren gemeld. Als reden werd aangevoerd de „materiële en psychische cri-; sis" in het land. „Veel soldaten verlaten hun

eenheden zonder toestemming keren naar huis terug of vluchten naar het buitenland", aldus het blad. Het komt steeds vaker voor dat soldaten weigeren bevelen op en

te volgen.

VVD-fractie: minimumloon 30 pct. omlaag

Randstadbestuurders

boos op tolplankritiek -

DEN HAAG (ANP) De kritiek van de Tweede-Kamerfractie van het CDA op onderdelen van het tolplan van mi-

nister Maij (verkeer), is bij de meeste randstadbestuurders niet in goede aarde gevallen. De aspecten die voor het CDA niet door de beugel kunnen, vormen voor de verkeerswethouders in de randstad juist min of meer voorwaarden om met de tolheffing akkoord te

kunnen gaan.

De christen-democraten hebben laten weten dat de opbrengst van de tol, die de minister vanaf 1995 op zon 24 plaatsen rond de grote steden wil heffen, uitsluitend besteed mag worden aan verbetering van de weginfrastructuur. Maij wil daarentegen een deel van dat geld bestemmen voor het verbeteren van het stadsgewestelijk openbaar vervoer. De steden, die herhaalde malen hebben laten weten het huidige budget voor uitbreiding van het stadsvervoer ontoereikend te vinden, juichen dit voornemen uiteraard toe.

De Utrechtse verkeerswethouder Schouten, zelf ook

zou het „merkwaardig" vinden om de tolgelden alleen te bestemmen voor het wegvervoer. „ledereen is gebaat bij een goed verkeers- en CDA-lid,

vervoersbeleid. Daarbij hoort ook het openbaar vervoer". Verder vrezen de CDA-kamerleden dat Maij via een achterdeur het 'rekening-rijden' weer wil binnenhalen. Dat systeem hield in dat op 140 plaatsen in derandstad tol geheven zou worden door passerende auto's elektronisch te identificeren, waarna de kentekenhouder een incassokaart zou krijgen toegestuurd. Het CDA en coalitiegenoot PvdA verwezen dat voornemen vanwege de hoge aanlegkosten en de fraudegevoeligheid naar het archief. De huidige plannen van Maij gaan er echter van uit dat op de 24 aan te leggen 'tolpleinen' overwegend elektronisch betaald wordt. Daarnaast heeft de minister het voornemen ook op sluipwegen elektronisch tol te heffen, waardoor vermeden wordt dat automobilisten naar alternatieve routes uitwijken. Het CDA vindt echter dat die aanpak een verdacht hoog rekening-rijden-gehalte heeft.

Voorziening in kwestie Balticum-ambassades -

DEN HAAG (ANP) Het kabinet heeft gekozen voor mede-accreditatie als noodvoorziening voor een diploma-

tieke vertegenwoordiging in de drie Baltische staten. Ammr. bassadeur L.J.R.J.B.W.G.E.M. graaf de

Marchant et d'Ansenbourg te Stockholm wordt tevens geaccrediteerd in Letland en Litouwen. Mr. E.F. Jacobs, ambasadeur te Helsinki, krijgt een mede-accreditatie voor

Estland.

Het kabinet komt met de noodvoorziening in de vorm van mede- accreditatie voor een deel tegemoet aan de wens van de Tweede Kamer. De volksvertegenwoordiging heeft met algemene stemmen aangedrongen op een zelfstandige diplomatieke post in een of meer van de drie Baltische staten.

Minister Van den Broek (buitenlandse zaken) had er aanvankelijk weinig oren naar de wens van de Kamer in

te willigen. Als hoofdbezwaa: voerde de bewindsman aar dat zijn departement onmoge lijk de benodigde fondsen or tafel kon brengen om een am bassade in een of meer van de drie landen te vestigen. Daarnaast suggereerde de minister dat vestiging van een ambassade in één van de Baltische landen tot scheve ogen zou leiden bij de twee die dan niet in de prijzen zouden vallen.

Lubbers

erkende dat de

mede-accreditatie een nood-

voorziening is". Het kabinet betrekt bij een definitieve keuze de ervaringen die ambassadeur in algemene dienst Chr.R.J. Kröner na zijn bezoek aan de Baltische staten

zal ventileren. Lubbers kan zich in principe voorstellen dat Nederland uiteindelijk bij voorbeeld samen met België en Luxemburg een voorziening treft op ambassadeursniveau. „Eventueel kunnen we ook op consulair niveau iets doen".

Verjaringstermijn incest wordt aanzienlijk langer -

DEN HAAG (ANP) Minister Hirsch Ballin van justitie heeft de TweedeKamer in een brief voorgesteld de verjaringstermijn voor „incest in ruime zin" aanzienlijk te verlengen. Slachtoffers kunnen nu tot twaalf jaar na het misdrijf een aanklacht indienen, daarna gaat de dader vrij uit.

De minister wil die termijn van twaalf jaar in de toekomst pas laten ingaan als het slachtoffer zestien jaar is geworden. Als er tevens licha-

melijk letsel is toegebracht, geldt een verjaringstermijn van vijftien jaar.

De minister spreekt in zijn voorstel van „incest in ruime zin". Het is volgens hem wetstechnisch niet mogelijk goed onderscheid te maken tussen seksueel misbruik dooreen familielid (incest in strikte zin) of door anderen (ruime zin). Hirsch Ballin baseert zijn wijzigingsvoorstel voor een deel op een twee jaar geleden gepubliceerd rapport over de psychische problemen bij incest-slachtoffers. Uit dat on-

dezoek bleek duidelijk dat die

problemen pas na geruime tijd naar buiten komen. De minister denkt verder dat zolang het slachtoffer zit ingekapseld in het gezin waartoe ook de dader behoort of waarmee het sterke bindingen heeft", het

Hongarije

PAPA (INS) - Met de heropening van de theologische opleiding in Papa heeft de Hongaarse Gereformeerde Kerk alle vier de opleidingsin-

stituten weer van te staat te-

ruggekregen. Het opleidingsinstituut is in 1531 gesticht, maar werd in 1952 door de

communistische

beslag genomen.

overheid in

-

P) Een MSTERD 79-jarige vrouw uit Baarn is zondag om het leven gekomen nadat de auto waarin zij als passagier meereed in het water van het IJ was geraakt. De 51-jarige bestuurder en zijn 48-jarige echtgenote, eveneens afkomstig uit Baarn, overleefden het ongeluk. Volgens een woordvoerder van de Amsterdamse politie reed de auto even voorbij het Centraal Station vanaf de De Ruyterkade het water in. Vermoedelijk

werd de bestuurder afgeleid door een plezierjacht.

6

Binnenland

Dinsdag 24 september 1901

Nederlands Dagblad

te moeilijk is een aanklacht in te dienen. „Gelet op de traumatische ervaringen van personen die slachtoffer zijn van bepaalde vormen van incest en gelet op hun behoefte op het moment dat zij tengevolge van die ervaringen problemen krijgen, is verlenging van de verjaringtermijn zeker de moeite

flink deel overlaat aanj«ï-.._ aJ organen.

onze politieke UTRECHT De VVD-fractie in de Tweede Kamer zal tijdens de algemene beschouwingen op 8, 9 en 10 oktober een redactie)

(van

-

Brandstofheffing Bolkestein hekelde za, verder de ..drastischTT^ Brandstofheffing

ging-vandebrancStoaS directiesTN onderneming yen langs geprotesteerd hehS'* een brief aan het

voorstel doen het wettelijk minimumloon met dertig procent te verlagen. Het voorstel zal deel uitmaken van een pakket, dat is bedoeld als alternatief voor de plannen van het kabinet inzake de ziektewet en de wao. WD-fractievoorzitter Bolkestein heeft dat zaterdag aangekondigd op de partijraad van zijn partij in Utrecht. Met het voorstel beogen de liberalen het minimumloon af te stemmen op de behoefte

waartegen de grote snap niet

men.

Tijdens die algemene beschouwingen zal de WD-leider opnieuw een voorstel doen de adviesfunctie van de Sociaal-EconomischeRaad terug te dringen. Dat deed hij vorig jaar ook al. Bolkestein had weinig goede woorden over

»**» ;

bruikt", aldus Bolkeste' fr 63-jarige Andriessen isd ste minister van het o**0**

kan?

De brandstofheffing gens Bolkestein niet ir een „ordinaire belastiW* hoging". Deze dient j maar ter verlichting tekort van de

-

HENGELO (ANP) De 50-jarige Hengeloër J.F. is overleden aan de gevolgen van mis-

handeling. In verband hiermee zijn vier mannen aangehouden. De 50-jarige man werd in het trappenhuis naar beneden gegooid door een 38-jarige Hengeloër (de hoofdverdachte), die op bezoek was bij zijn boyenbuurman. Vervolgens is hij zwaar mishandeld en in zijn woning gesleept. Ook de boyenbuurman (59), een 18-jarige Enschedër en een 44-jarige Hengeloër waren hierbij betrokken. Het is niet duidelijk waarom de mannen, die elkaar goed kennen, ruzie met elkaar kregen. Alle betrokkenen waren onder invloed van alcohol, aldus de politie.

v^?

schatkist e» de concujwB

ondertussen positie van de NederlanZ dustrie ernstig op het»s Premier Lubbers heeft o** gens vrijdag na afloop vanu kabinetsberaad laten « nog eens te zullen bekijk» de maatregelen wel z,

toonde

doorgaan. Ook hij gevoelig voor de argunjjr van de zeven grote mingen. De WD-fractieleider yy het ook onjuist dat in de Mji joenennota is gekozen voor een zekere mate van

on
WD-fractievoorzitter Bolkestein (links) wacht op zijn beurt tijdens de opening van de WD-partijraad door voorzitter Ginjaar. voor de SER als adviesorgaan voor de regering. „Pure belangenbehartigers treden op als adviseur van de regering", al-

dus Bolkestein. „Bovendien geeft het het kabinet de mogelijkheid politiek zeer gevoelige onderwerpen bij de SER neer te leggen in de hoop dat die problemen daardoor gede-

politiseerd worden." Als voorbeeld noemde Bolkestein de gang van zaken rond de adviesaanvrage over de wao en deziektewet. De WD-fractievoorzitter heeft er niet veel vertrouwen in dat hij bij zijn aanval op „het uitbundige overlegstelsel" steun krijgt van het CDA.

„Het corporatisme zit tot in alle vezels van deze partij", aldus Bolkestein. Bij de PvdA ziet Bolkestein wel beweging, gezien diverse uitlatingen van PvdA-fractievoorzitter Wöltgens. Deze liet later voor de radio weten inderdaad wel wat te voelen voor het snijden in de adviesfuncties van de

SER. Maar hij zei niet rechtstreeks dat hij de voorstellen van zijn WD-collega zal steunen. Wöltgens pleitte er vorig jaar in een toespraak in Eindhoven ook al voor dat de politiek weer een grotere verantwoordelijkheid gaat dragen voor het beleid en de vormgeving daarvan niet voor een

1% mensnivellering. „De jjU wordt achteruit gezet. Nivellering haalt de fut uit 0!ltt maatschappij. Het neemt de prikkels weg tot extra prestatie. Daarom hebben we in fe jarentachtig de inkomensverschillen niet verder ver

kleind."

Dales: fractie houdt recht op amendering (van onze politieke redactie)

sche verhouding tot elkaar opereren.

ROTTERDAM/ROER-

TweedeKamer heeft het recht

MOND De PvdA-fractie in de

op amendering van voor te

leggen concrete wetsteksten inzake de ziektewet en de Wet op de arbeidsongeschiktheid behouden. Het is „absolute flauwekul" te menen, dat de fractie zich al heeft vastgelegd op dergelijke teksten zelfs nog voordat deRaad van State advies heeft uitgebracht. Dat vindt mevrouw Dales, minister van binnenlandse zaken en lid van de Partij van de Arbeid. Zij nam dat standpunt zaterdag in, toen zij de kabinetsvoorstellen verdedigde op de gewestelijke vergadering van de PvdA in Rotterdam. Volgens haar past dit stand-

De uitspraken van de mevrouw Dales zijn opmerkelijk omdat de PvdA-fractie zich zo-

wel in het openbaar tijdens een kamerdebat als in het interne coalitieoverleg al politiek heeft vastgelegd op de kabinetsvoorstellen. Kennelijk proberen vooraanstaande po-

litici van de partij nu zo veel mogelijk ruimte te maken om het congres van de PvdA, dat zaterdag in Nijmegen een politiek oordeel velt, zo gunstig mogelijk te stemmen.

De stemming in de verschillende gewesten bleek de afgelopen dagen zeer verdeeld te zijn. Dat bleek ook nog eens tijdens bijeenkomsten in Leeuwarden op vrijdagavond punt in onze staatsrechtelijke en in Roermond op zaterdag structuur, waarin kabinet en met PvdA- fractievoorzitter Wöltgens. Wöltgens zei zaterTweede Kamer in een dualisti-

dag dat sommige tegenstanders van de wao-plannen wat al te creatief met feiten en cijfers omgaan. Hij noemde met name 'partijgenoot' Jaap van

de Scheur. Deze oud-voorzit-

ter van de ABVA/KABO zei op Prinsjesdag tijdens een

protestbijeenkomst in Rotterdam dat door dekabinetsplannen „honderdduizenden in de bijstand worden gejaagd". „Niemand wordt in de bijstand gejaagd", reageerde Wöltgens zaterdag.

Niet erger „Wij moeten elkaar niet aanpraten dat er iets gebeurd

is, dat erger is dan ooit door

vorige kabinetten is gedaan",

aldus Wöltgens. Het is goed dat er gediscussieerd wordt in een partij, maar „wij discussiëren elkaar wel de afgrond

in". Wöltgens signaleerde dat bevinden zich de relatief behet besluit van PvdA- leider langrijke afdelingen MaasKok, om de partij op het contricht, Heerlen en Roermond. gres van 28 september in NijDe overige vier zijn Landmegen de vertrouwensvraag graaf, Mook, Stramproy en voor te leggen, binnen en buiNederweert. Steun krijgt Kok op het congres niet van de aften de partij steeds meer bewondering afdwingt. Dat bedelingen Kerkrade, Venlo, tekent volgens hem dat „als Eijsden, Echt, Brunssum en Nijmegen goed afloopt, de poStem. Kerkrade is de woonsitie van Wim Kok niet alleen plaats van fractievoorzitter als partijleider maar ook in het totale politieke krachtenveld sterker wordt.

Tijdens bijeenkomst in Roermond kwamen vertegenwoordigers van negentien van de in totaal 44 Limburgse afdelingen aan het woord. Zeven woordvoerders lieten namens hun afdeling weten straks op het congres Kok te zullen steunen, ondanks de grote bezwaren die men in het algemeen heeft tegen de kabinetsplannen. Onder de zeven

Wöltgens. De woordvoerder van Kerk-

rade beschuldigde de partijtop van „chantage", vanwege het koppelen van de vertrouwensvraag aan instemming met de kabinetsplannen. Opmerkelijk was ook de stellingname van de afdeling Venlo, dievindt dat met de wao-voorstellen „valt te leven" maar niet met PvdA-leider Kok. Die heeft door zijn weifelende en tegenstrijdige opstelling in de besluitvorming rond de

het vertrouwen van de afdeling verspeeld, aldus ds Venlose vertegenwoordiger. Wao

Wöltgens verdedigde zowel vrijdagavond in Leeuwarder als zaterdag in Roermond de koppeling die door Wim Kok is gelegd tussen zijn positieenl de inhoud van de voorstellen! Wöltgens vindt dat de inhouc van de plannen centraal moe staan. „Er wordt alleen ma» gesproken over de hoogte vat de uitkeringen. Maar 90 pro cent van de voorstellen is erop gericht minder mensen in del wao te krijgen. Die punten hebben te maken met reïnte^ gratie en preventie", aldus de fractievoorzitter. Hij zei nog geen enkel alternatief voor stel van andere politieke par tijen en vakbonden te hebber gehoord, die nog niet in 4 huidige kabinetsplannen zij opgenomen.

SGP-Jongerendag trekt 900 deelnemers

„Bezuinigingen rem op de sociale vernieuwing" (van onze politieke redactie)

-

DEN HAAG Het beleid van de sociale vernieuwing is „geflopt". Na de start hiervan bij het aantreden van het huidige kabinet leek er iets op gang te komen, maar door bezuiniging op bezuiniging komt er niets meer van terecht. Overigens kan dit beleid pas echt op gang komen als niet alleen de structuur van, maar ook de mentaliteit in onze samenle-

ving verandert.

-

chauffeur van de vrachtauto.

econome

a^**

waard," stelt de minister in zijn brief. Hirsch Ballin stelt bewust die termijn te laten ingaan op het moment dat het slachtoffer zestien jaar wordt en niet als iemand meerderjarig wordt, achttien jaar. Hij wil in deze vasthouden aan de systematiek in de zedelijkheidswetgeving. Daar ligt de leeftijdsgrens voor strafbaarstelling al bij zestien jaar. De minister ziet ook bezwaren aan de verlenging van de verjaringstermijn. Na zoveel jaar wordt de verdediging van de dader moeilijk dan wel onmogelijk. Tevens vindt hij dat het algemene principe van humaniteit gebiedt dat een zaak eens dient te worden afgehandeld.

DUIVENDRECHT (ANP) In Duivenrecht, gemeente Ouder-Amstel, heeft de rijkspolitie op zaterdagavond een partij verdovende middelen (ongeveer 125 kilogram), vermoedelijk heroïne, in beslag genomen. De partij werd vanuit een Turkse vrachtwagen, die geparkeerd stond op de Van der Madeweg, overgeladen in een bestelauto. Bij aankomst van twee surveillerende politiemensen konden meteen twee verdachten worden aangehouden, waaronder de

■

kunnen gaan. Deze lijkt niet meer mee hTÏS Klaarblijkelijk wordt j,** land ook al de positie nister als vut-regel

van een alleenstaande en niet meer op die van een kostwinner met twee kinderen. Een dergelijke verlaging, die past in de liberale filosofie waarin iedereen zo goed mogelijk in staat moet worden gesteld voor zichzelf te zorgen, zal,

volgens Bolkestein resulteren in een flinke banengroei. Wie van zijn minimum-inkomen meer mensen moet onderhouden, krijgt recht op een toeslag, aldus het WD- plan, dat in grote lijnen overeenkomt met de voorstellen in de nota Een werkend perspectief, die begin dit jaar werd gepubliceerd door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Het kabinet heeft onlangs besloten het voorstel van de WRR niet over te ne-

kab

dat mini."driessen van ken hiermee akkooTdJ 4

Verrast kijkt de 24-jange Gerben Tulp naar zijn

mede-orkestleden van de Josti Band als hij van

Juliana m Muziekcentrum Vredenburg (Utrecht) het eerste exemplaar van de jubileum
'Taboe op stoma neemt af' -

AMSTERDAM (ANP) Het taboe op het stoma, een kunstmatige opening in het lichaam die operatief is aangebracht om urine of ontlasting af te voeren, neemt af. Dat constateerde de Nederlandse stomavereniging Harry Bacon' bij gelegenheid van haar 25-jarig bestaan, dat zaterdag in het RAI-congrescentrum in Amsterdam is gevierd.

In Nederland hebben zon

twintigduizend mensen een stoma omdat de natuurlijke afvoer van ontlasting en urine niet meer mogelijk is door kanker, ontstekingen of poliepen. Na de operatie wordt de ontlasting en urine door een opening in de buik afgevoerd

en opgevangen in een

op de buik bevestigd plastic zakje. Door nieuwe operatietechnieken is het soms niet meer nodig om een zakje te dragen. De Nederlandse Stomavereniging 'Harry Bacon', genoemd naar de Amerikaanse chirurg die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van de nazorg, geeft haar leden voorlichting over leven met een stoma. De vereniging heeft tot doel het bevorderen van een zo gunstig mogelijke lichamelijke, psychische en sociale conditie van mensen met een stoma.

Veel mensen die een stoma krijgen, ervaren dit als een schok. „Toch blijken de meeste

mensen met een stoma

een heel normaal leven te kunnen leiden. Zij kunnen na verloop van tijd weer deelnemen aan het arbeidsproces, aan sport doen, op vakantie gaan of bioscoop en schouwburg bezoeken. Het stoma wordt dan met recht een onzichtbare oplossing", aldus de ver-

eniging.

-

De DIEPENVEEN 37-jarige A. Sayah uit Deventer en zijn acht maanden oude dochterje zijn zondagavond in Diepenveen om het leven gekomen door een verkeersongeval. Zijn vrouw en twee zoontjes raakten ernstig gewond. Het gezin zat in een auto die door onbekende oorzaak tegen (ANP)

een boom botste.

Dit zei het Zeeuws SGP-statenlid G. R. J. van Heukelom, oud- voorzitter van de SGPJongeren, zaterdag in Den Haag op de SGP- Jongerendag. Deze dag, bezocht door ongeveer 900 jongeren, stond in het teken van de sociale vernieuwing en had als motto 'Ben ik mijns broeders hoeder?'. Volgens Van Heukelom staat het beleid voor sociale vernieuwing haaks op het beleid van individualisering.

IR. B.J. VAN DER VLIES (Foto: Jaco Klamer/ND)

vendien is het „vermorsing van ieder individu"van kracht en geld", aldus Van der Vlies hooptenritVan Heukelom. een kabinetscrisis Ds. W. van Vlastuin, herwacht deze ook niet. t vormd predikant in Woutersbinetscrisis is per «» woude, belichtte de bijbelse slecht voor het land en «, eis van het dagthema. Volgens ternatief van „een * .. Van Vlastuin zijn onder reformet een doorgeschoten ni« Soberheid matorische christenen drie arspreekt mij bepaald gumenten te horen waarmee In zijn eerste Het statenlid vroeg de jonde eis van God ontkracht treden als voorzitter v* geren of de reformatorische wordt. Die argumenten zijn: LVSGS, de orgamsa» fJ gezindte de Nederlandse saonmacht, ongeestelijkheid SGP-Jongeren, leiddeJmenleving tot voorbeeld is. van de gereformeerde genis uit Sliedrecht nex^ „Zijn wij een zoutend zout en zindte en het onbekeerd-zijn. thema in. „Soms is jrfl. een lichtend licht. Of hobbe„We zijn behendig in deze armeer. Niet wat de men len ook wij met de wereld mee gumenten, maar we maken maar wat Gods Woord ze» en houden we onze godsdienst hierdoor wel misbruik van de norm." voor de zondag?" Van HeukeBijbel". De diepste kwaal is lom bepleitte een verandering dat „wij onze naaste niet lief van mentaliteit, ook in de hebben. Het beste wat we LEEUWARDEN kring van de SGP. Daarbij voor onze naaste kunnen een ongeval in een z noemde hij de soberheid in de doen, is ons bekeren". i(jd«« annex sportschool gezinnen en het sociaal beleid zijn zaterdag^ warden van de kerken als ijkpunten. drie personen ?ew Onbegrijpelijk Naar zijn mening „hebben wij raakt. VermoedelijK ons te veel opgesloten in refoIn het middagdeel van deze menselijke fout deea instellingen, waardoor we gejongerendag sprak de SGPhet zwembad een ene heel geïsoleerd onze weg fractieleider in de Tweede Kareactie voor fj gaan". Vooral het gescheiden mer, ir. B. J. van derVlies. Hij chloorgaswolk vn]K^ optrekken binnen de reformavindt het onbegrijpelijk dat er veroorzaker van torische gezindte op het gechristenen zijn „die een hang een omstander en een bied van de gehandicapten- hebben naar het liberalisme, kind moesten met «^jj zorg maakt op andersdenkeneen stroming dietoch ten dieplingsmoeilijkheden den een vreemde indruk. Boste wortelt in het eigen belang opgenomen in het ziel-

.

P"bll^ *

„

(A*^

" £ r«^ °

*^

7

Dinsdag 24 september 1991

Opinie

De beproeving

Moeilijke keuze voor Jasser Arafat de onderhandelingstafel dan bewoners uit de bezette gebie-

doorA.Kamsteeg

den. Geen afgevaardigden uit Oost-Jeruzalem (want dat behoort in de Israëlische opvatting niet tot het bezette gebied). Geen Palestijnen die lid zijn van een van de onderdelen van de PLO-organisatie. Geen onafhankelijke Palestijnse delegatie, maar één die behoort tot een JordaansPalestijnse afvaardiging. Maar de PLO heeft ook zo haar verlangens. De Ver-

tf*NTjrr het standpunt van volkomen bePLO is het zij een aantal dat f^llorgen van de Verenigde hebben De Pales' Organisatie Bevrijdings ?Le namelijk gevraagd in te ■St met een vredeseonfeJ^je waaraan zij zelf niet die meedoen. Sterker, in beginsel zou 2erentie kunnen ondertebetefc-en, die de doodsteek voor de idealen van de Pp. Vandaar dat Jasser Aranog steeds de leider van £pLO tevoren om enkele

"iDeliJk

££Twil

Juinen , Akkoorden ken

—

enigde Staten moeten garanderen dat de conferentie plaatsvindt op basis van het principe 'vrede in ruil voor land. De Amerikanen moeten het zelfbeschikkingsrecht van de Palestijnen erkennen. Zij moeten toegeven dat (Oost) Jeruzalem op de een of andere manier de hoofdstad zal zijn van een Palestijnse staat. De gesprekken over deze en andere zaken duren nog voort. Komende donderdag zou bij voorbeeld weer een gesprek in Washington plaatsvinden. Het is niet ondenkbaar dat de Palestijnse Nationale Raad dat overleg nog zal afwachten, alvorens een definitieve uitspraak over de vredesconfe-

-2^ — IJLje garanties vraagt,

Algiers de ver«stèren is in 2ering begonnen van de PaCjjnse Nationale Raad. SC wordt wel het Pastijnse parlement in balling-

en genoemd.

Men moet wede PLO een samenbunLiing vormt van verschilde Palestijnse partijen en en dat de PNC daareen afspiegeling vormt. v huidige bijeenkomst is de in een lange serie. Jasser irafat is er niet meer uit weg denken; het is nu de 16e dat hij de vergadering de Nationale Raad voorniet altijd waren de Lang st jnstandigheden voor de PLO jmoeilijk als deze keer. al ieder duidelijk zijn U; de internationale positie aanzienlijk is veron de PLO hakt, vergeleken met 1988, "jen de laatste bijeenkomst -ju de PNC werd gehouden.

Igoepen,

in I«e

I L

liter Ld

Ken zal zich die geruchtmakende bijeenkomst misschien gog herinneren. De PLO vol-

jeed toen aan de door Washjgton gestelde voorwaarden m een dialoog met de Veraügde Staten mogelijk te maken. Er werd een formulering jelanceerd die voor Reagan en Siultz voldoende was om haar ils een erkenning van het bestaansrecht van Israël te beschouwen. Het terrorisme zou ajn afgezworen. Resolutie 242 ran de VN-Veiligheidsraad rerd onderschreven. Goed, de dialoog met de Vermigde Staten kwam inderdaad op gang. Maar afgezien ran het feit dat deze weinig opleverde, duurde ze niet eens erg lang. In mei 1990 werd van Palestijnse zijde een poging ondernomen om via een lanwng op het strand van Tel Wviv een terreuraanslag in Israël te plegen. De Israëli's wisten een landing ter nauwernood te voorkomen. De radkaal Aboe Abbas — ook al Hfetantwoordelijk voor de ka-

Verschenen Mingus, Baam. 221 pag. Prof.dr. A.Th. van Deursen, De eeuw in ons hart. Van Wijnen, Franeker. 272 pag. 45,- (tot

31/12/91/

’

’

n Maanen. Onmenselijke zintuigen. Aramith, Bloemendal. 78 pag. 5,95. "ÏF Lattimore, Kleine Sjang. Leopold, Amsterdam. 104 pag. met ill. 22,50. "E F Lattimore. Kleine Sjang en zijn vriendjes. Leopold. AmSterdam. 118 pag. met ill. f 22,50 A Gillissen, P. Olden, Het eer**e Nederlandse studentenwoordenboek. Novella, Amersfoort. 89 pag. 18,90. mder Veken. Tiramisü. Houtekiet, Baarn. 157 pag.

’

"

'|^8,50 ’ ' '

Drs L Boon, Werkdruk en per""neelsbeleid in de gezondheidszorg. Sympoz, Amstel-

veen.

128pag. met ill.

’

25,50.

Drs L. Boon, Management**hiek in de gezondheidszorg. Sympoz, Amstelveen. 120 pag. f 24,50 "M. Hogendoorn, Communicatie-onderzoek. Coutinho. Mui-

derberg 159pag. 27,50. '■ Nieuman. Rotstuinen. Zo-

’

mer en Keuning, Ede. 144 pag.

m«ill./

39,90.

Brezet. Zelf naar de kerk. ' »m* f*BLC, Den Haag. 47 pag. met

*■ Walker, Cantecleer. «et ill.

2 koon, f

’

Eigentijds auilten. De Bilt 160 pag.

49,50.

Solotareff,

t

Matthijs. ZirAmsterdam. Met ill.

24.50 '■ Van Morrison.

*■* silence.

versum

Hymns to

1 en 2. Polydor. Hil-

van Eij keren. Opvang voor kind. Zomer en Keuning, We. 128pag. met ill. 22.90 Drs M Amesz. In drie golven. *ijn

%

’

°uijten en Schipperheijn. Am-

t

t

. %

"erdam 162 pag

’

22.90

"kamp. Gedachten over «denken. Ten Have. Baam 148

PaB f 29,50. et. Als de graankorrel sterft... Ten Have. Baarn

i,M Pag. 29.50 Coulter. Psychologische ""fretten. Homeovisie. Alk-

' " a?, 2 M

’

r 512 Pai:

«addell Het vrolijke egel»kest. Btkadidact. Baam Met UI. k

"«

De PLO verloor bovendien in westerse ogen aan geloof-

waardigheid. Wat zijn belof-

ten omtrent erkenning van Israëls bestaansrecht waard, als tegelijk de kant wordt gekozen van Saddam Husayn, die heel Israël van de kaart wil vegen? Ten slotte maakte Arafat het er vorige maand augusBijdragen: Willem Bouwman

Eahrmann.

Jan-Willem uit

Prentenboompjes. Bekadi-

««O. Baam Met ill

op, toer hij onmiddellijk de leiden van de coup tegen Gorbatsjov prees. Twee dagen later bleet die coup te zijn mislukt... tus ook al niet beter

James Baker SINDS de Golfoorlog hebben de Amerikanen hard gewerkt aan het organiseren van een vredesconferentie. Zij meenden dat de oorlog in die richting nieuwe mogelijkheden had geopend. De Arabische staten zouden verschillende dingen hebben geleerd: 1) De vernietiging van Israël vormt een illusie; als de Verenigde Staten bereid zijn een oorlog om Kuwayt te voeren, zullen zij dat zeker ten behoeve van Israël doen. 2) Als het conflict met Israël niet uit de wereld wordt geholpen, zal er straks misschien weer een Saddam Husayn opstaan, die dat con-

flict als aanleiding gebruikt om de Arabische massa's te mobilieren tegen ook de Saudische, Egyptische en wellicht

Syrische belangen. Minister van buitenlandse zaken James Baker van de

Verenigde Staten reisde niet minder dan zeven keer naar het Midden-Oosten om er zijn 'twee-sporenbeleid' aan te bevelen. Er dient gelijktijdig vooruitgang te worden geboekt bij het verbeteren van de betrekkingen zowel tussen de Arabische staten en Israël als tussen Palestijnen en Is-

raël. De filosofie achter dit 'gelijk optrekken' is dat a) de Arabische staten moeilijk concessies kunnen doen als geen enkele vooruitgang wordt geboekt in de Palestijnse kwestie, en b) de Palestijnse dreiging voor Israël vermindert als de Arabische staten de PLO niet langer gebruiken als wapen tegen de Joodse staat. Welnu, Baker is er uiteindelijk in geslaagd Egypte, Jordanië en Syrië in principe achter een vredesconferentie te krijgen. Israël en de Palestijnen bewegen zich in de sfeer van het 'ja, mits. De Israëli's doen hun uiterste best een zo gunstig mogelijke uitgangspositie te bewerkstelligen. Zij vragen verschillende toezeggingen van de Amerikanen: Geen andere Palestijnen aan

Verdeeldheid DE ongeveer 450 afgevaardigden in Algiers bevinden zich in een moeilijk parket. Aan de ene kant staan ze onder zware druk om het sein op groen te zetten. De Palestijnen uit de door Israël bezette gebieden zijn het wachten moe. Men heeft hoop geput uit de crisis over de Amerikaanse kredietgarantie, en maakt eruit op dat het Witte Huis bezig is zijn geduld te verliezen met de Joodse staat. In een conferentie wordt een middel gezien om in ieder geval een einde te maken aan de bouw van steeds maar weer nieuwe Joodse vestigingen op de weshet Jordaanoever, telijke kerngebied van een Palestijnse) thuisland of zelfs staat. De afgelopen decennia hebben aangetoond dat, wanneer men alles eist, men uiteindelijk niets krijgt. Maar er is ook een andere kant. Zoals gezegd: De PLO zelf is formeel niet bij een vredesconferentie vertegenwoordigd. Dat laatste is natuurlijk louter formeel het geval. In de eerste plaats zal geen enkele Palestijn het aandurven aan de onderhandelingstafel in te gaan tegen de PLO-standpunten. Hij zou de kwade kans lo-

Kamernotities WD-leider

Bolkestein

menleving. Bolkestein repte over een 'onderdompelings-

cursus' in de Nederlandse

cultuur. Een kernpunt bij het overheidsbeleid is het integreren van minderheden in de samenleving. Vooral in het kader van de sociale vernieuwing vormt dat onderdeel belangrijk element. een Woensdag spreekt de Kamercommissie voor welzijn en cultuur met minister d'Ancona over haar beleid inzake 'media en minderheden. De bewindsvrouwe heeft haar gedachten daarover in een notitie aan de Kamer voorgelegd. In dat stuk reageert mw. d'Ancona op enige aanbevelingen die haar zijn

dergelijke aanpak er eerder toe dat minderheden nog verder geïsoleerd komen te staan ten opzichte van de oorspronkelijke bevolking. Bovendien mag extra aandacht voor de minderheden niet leiden tot bevoordeling, maar moet zoiets leiden tot

gelijkberechtiging. Een helder standpunt waarop de Ka-

mer kan reageren.

Over een

week

„ Minister d'Ancona vindt dat het beleid vande overheid niet

mag leiden tot bevoordeling van minderheden." (Foto: Jaco

of

drie

wordt in Bangkok de jaarvergadering gehouden van het InternationaleMonetaire Fonds en de Wereldbank. Voorafgaand bespreken de Kamercommissies voor ontwikkelingssamenwerking en financiën een verslag van de ministers Kok en Pronk

eenkomst een wat ander geluid horen. Kok zei toen dat onvoldoende financiële steun kan leiden tot een terugslag die voor de hele wereld schadelijk zal zijn.

Vol-

gens Kok is het een realistische benadering dat het omschakelingsproces van een zo lange duur zal zijn, dat de fi-

wegingeslagen". Volgens

d'Ancona leidt een

De afstandelijke houding van IMF en Wereldbank ten opzichte van de landen in Midden- en Oost-Europa alsook ten opzichte van de Sovjetunie waar minister Kok op wees, lijkt nu te worden losgelaten. De Amerikaanse minister van financiën heeft de suggestie gelanceerd een extra G-7 top bijeen te roepen om de hulp aan de voormalige communistische landen te bespreken. Bovendien

heeft Brady laten doorschemeren, dat zijn land zich in Bangkok niet zal verzetten tegen de aanvraag van de Sovjetunie om lid te worden van IMF en Wereldbank. Naast alle binnenlandse mi-

gedaan door de Mediaraad. Deze Mediaraad is een belangrijk adviesorgaan voor deze minister en staat onder leiding van haar partijgenoot André van der Louw. Opvallend is nu, zeker in hetMicht van de door Bolkestein anagewakkerde discussie, dat de minister fors afstand neemt van enkele aan-

bevelingen van de Mediaraad. Naast de bestaande mogelijkheden voor minderheden om culturele en educatieve programma's uit te zenden via de NOS. bepleit deze Raad ook dat de overheid op het terrein van de media voor de minderheden allerlei zaken gaat regelen. De overheid moet volgens De Mediaraad een stimulerend beleid voeren in plaats van alleen voorwaardenschepmaar zijn. bezig pend Minister d'Ancona laat van dat pleidooi weinig heel. Zo schrijft ze in haar notitie: „Met een extra stimuleringsbeleid waarin speciaal voor minderheden op substantiële wijze door de rijksoverheid mediavoorzieningen worden bevorderd, wordt mijns inziens een minder gelukkige

sère is dit voor Kok toch een opsteker van internationale allure.

Rekenkamer

Kok.

opsteker van interna-

tionale allun

over de vorige vergadering van deze invloedrijke finan-

ciële clubs. Op 29 en 30 april werd in New Vork druk vergaderd over de veranderde situatie in Midden- en Oost-Europa. Daar was men het erover eens, dat de primaire verantwoordelijkheid voor de omschakeling in die landen zelf ligt en niet bij het Westen.

Nederland liet bij monde van ministerKok op dj

grote deel van de Palestijnen op de Westoever bij de PLO. Ook al hebben komende Palestijnse vertegenwoordigers dus geen lidmaatschapskaart van de PLO op zak, zij behoren wel degelijk tot haar achterban. Dat geldt ook de drie Palestijnen die de gesprekken met minister Baker voeren: Faisal Husseini, mevrouw Hanan Ashrawi en dr. Zakaria

al-Agha. Dit mag dan allemaal zo zijn, men weet maar nooit. De PLO begrijpt namelijk heel goed dat de Arabische sympathie voor de Palestijnse zaak ophoudt, wanneer het eigenbelang in geding komt. Mubarak, Husayn (Van Jordanië) noch Assad staan bekend als vrienden van Arafat. De PLO ziet hen best in staat een regeling te treffen, met verwaarlozing van belangrijke Palestijnse verlangens. Zal de Palestijnse afvaardiging, afkomstig uit de bezette gebieden, dan voldoende weerstand bieden? Binnen de Palestijnse Nationale Raad bestaat een vleugel die maar het liefst gewoon 'nee' tegen de vredesconferentie zegt. Maar dat

gaat Arafat te ver. Hij stuurt waarschijnlijk aan op een 'ja, tenzij...'. Daarbij zal ook worden overwogen dat de Israëli's evenmin definitief hebben toegezegd. Er zijn dus meer 'zwarte pieten' uit te delen. Zeker is dat de vergadering van de NationaleRaad zal uitblinken door onderlinge verdeeldheid. Gematigden zullen Arafat verwijten veel verknoeid te hebben, het afgelopen jaar. Er zijn zelfs geruchten dat de PLO-leider zal aankondigen dat hij bereid is terug te treden. Vervolgens zijn er de radicalen: George Habash van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina en terrorist Aboe Abbas (zo al aanwezig). Zij zullen adviseren zich tegen een vredesconferentie uit te spreken. De eveneens radicale Nyef Hawatmeh van het Democratisch Front voor de Bevrijding van Palestijna neemt weer een eigen positie in. Deze in Syrië gevestigde groepering steunt in grote lijn het standpunt van Assad. Het zal Arafat dus niet

meevallen voldoende draagvlak te vinden voor een besluit dat voor iedereen duidelijk is. Hij zou zijn kracht daarom wel weer eens in vaagheid kunnen zoeken.

raakte het doelmatigheidsonderzoek al veel eerder op de achtergrond. Toch is dat in de eerste plaats een taak

Klamer/ND)

Sovjetunie

—

doelmatigheid van de bestedingen. Dat was nodig, want het was een tijd van bezuinigingen; de beheersbaarheid van de rijksuitgaven kreeg hoge prioriteit. Sinds 1985 is de Rekenkamer zich meer gaan richten op de rechtmatigheid van de overheidsuitgaven. Bij veel ministeries

en Piet H. de Jong

’ ’

Pag

’

zende paard wedde. Zijn omarmingen van Saddam Husayn van Irak kostten hem de politieke en financiële steun van bij voorbeeld Saudiarabië (dat hem voor zon 250 miljoen dollar per jaar had geholpen).

heeft met zijn verhaal voor de Liberale Internationale in Luzern de discussie over minderheden in Nederland een forse impuls gegeven. De WD'er legde onder meer de vinger bij de eenzijdigheid van de tolerantie, ook als minderheden niet willen integreren in hun nieuwe sa-

’

'

situatie werd voor de

’

"

’

De

PLO uiteraard nog veel moeilijker, toen Arafat tijdens de Golfcrisis niet op het winnende, maar op het verlie-

Minderheden

39,50).

Prof.dr. A.Th. van Deursen, Bavianen en slijkgeuzen. Van Wijnen, Franeker. 470 pag. 59,50). 69,50(t0t 31/12/91 J.H. Reichholf, Eva kwam uit Afrika. Het Spectrum, Utrecht. 282 pag. 39,90. "D. Wingrove, Het Middenrijk (Chung Kuo). Het Spectrum, Utrecht. 548 pag. 44,90. "M. vos Savant, Hersenwerk. Mingus, Baarn. 254 pag. 32,50. "G. Harrison, De mysterieuze Beatle. Panta Rhei, Katwijk. 248 pag. met ill. 29,90. "Dr. G de Lange, Hechtingsstoornissen. Dekker & Van Vegt/Van Gorcum, Assen. 99

"

ping van de Achille Lauro (en de moord op de Amerikaan Leon Klinghoffer) — bleek verantwoordelijk. Abbas was in 1987 gekozen tot lid van het uitvoerend comité van de PLO. Toen Arafat vervolgens weigerde maatregelen tegen Abbas te nemen, braken de Amerikanen de dialoog af.

Malariadromen.

"S. Stevens,

"

rentietedoen. Een Israëlische kolonist in de Joodse nederzetting van Givon Hadash. De nieuwe nederzetting is bedoeld om vijf Joodse families te herbergen. De nederzetting ligt vlak naast de plaats Tulkarem op de westelijke Jordaanoever. Volgens minister van huisvesting moet hier een 'grote stad' komen. De kwestie van de nederzettingen vormt een van de struikelblokken op de weg naar een vredesconferentie.

pen om het leven te worden gebracht. In de tweede plaats ligt — getuige opiniepeilingen de sympathie van het over-

Kordes:

controle

op

de

rijksuitgaven...

nanciele behoeften

groot zul-

len blijven. Het gelijk van Kok lijkt inmiddels bewezen. Het is goed afgelopen met de putsch in de Sovjetunie.

Maar de economie in dat land verkeert nog steeds in een belabberde toestand. Begin deze zomer klopte president Gorbatsjov nog vergeefs aan bij de top van rijke industrielanden (de G-7 in

Londen).

Sinds de jaren zestig zijn de taken van de overheid drastisch toegenomen Er werd meer beleid gevoerd, en dus moest er ook meer beleid worden gecontroleerd en geëvalueerd. De Rekenkamer vervult daarbij een belangrijke functie. Ze gaat na of de departementen wel verantwoord met hun geld zijn omgegaan. Die taak is bij wet vastgelegd, namelijk in de Comptabiliteitswet van 1976. In die wet staat ook, dat de ministers deRekenkamer op de hoogte moeten stellen van de onderzoeken die op hun departementen worden gedaan. Maar hoe controleert de Rekenkamer precies 9 Ze kan kiezen uit twee benaderingen. De eerste is gericht op de rechtmatigheid van de

overheidsbestedingen, de tweede concentreert zich op de doelmatigheid ervan. Tot 1985 heeft de Rekenkamer zich vooral gericht op de

van de minister. Om de controle op de doelmatigheid van de rijksuitgaven niet te laten verzanden, startte de toenmalige minister Ruding (Financiën) in 1986 de 'operatie comptabel bestel. Die operatie heeft inmiddels geleid tot enige wijzigingen in de Comptabiliteitswet. Er zijn maatregelen genomen ter verbetering van de administratie op de departementen en van de presentatie van de begrotingen. Maar in een goed functionerend comptabel bestel past ook duidelijkheid over

het controlebestel bij het Rijk. Parallel aan de grotere aandacht voor het begrotingsbeheer is in de afgelopen jaren ook de aandacht voor het controlebestel toegenomen. Dat onderwerp staat centraal in de vijfde wijziging van de Comptabiliteitswet, waarover de Vaste Kamereomissie voor Rijksuitgaven zich heeft gebogen. De kern van die wijziging:

Binnen de rijksdienst wordt gewerkt met interne accountantscontrole per ministerie; de externe controle wordt uitgevoerd door de Rekenkamer.

Morgen

spreekt

de

Tweede Kamer plenair over dit wijzigingsvoorstel.

Agenda Vanmiddag gaat de Kamer spreken over de Raad voor Verkeer en Waterstaat, terwijl voor morgen de vijfde wijziging van de Comptabiliteitswet op het programma staat. Donderdag worden er debatten gehouden over de aanpassing van de wet op de Geluidhinder en over de inmiddels veelbesproken mi-

lieuheffingen. In commissieverband wordt er onder meer gesproken met staatssecretaris Wallage (onderwijs) pver het 'Plan van Scholen 1992-1994' en met staatssecretaris Dankert over de diverse EG-raden en de EG-richtlijnen. Ook is er nog een overleg met mw. d'Ancona over de beveiliging van rijkmusea. De Eerste Kamer houdt zich vandaag voornameljk bezig met de paspoortwet.

door M. Wilckevan der Linden Veel hoofdpersonen uit de romans van Doeschka Meijsing hebben het idee zich nergens thuis te voelen en doen vergeefse pogingen om hun bestaan zin te geven. Zo zegt de hoofdpersoon uit de roman Utopia of de geschiedenissen van Thomas in het laatste hoofdstuk: „Eens zal ik zo kwaad worden op de dwaze breekbaarheid van de dingen die ik liefheb, dat ook ik op woestijntochten zal gaan. Nergens heen, omdat nergens iets te vindenis."

Nieuwe boeken Ook de hoofdpersoon, Jona, uit de nieuwste roman van Doeschka Meijsing De beproeving is een gekweld man, die uiteindelijk voor het nomadenbestaan in de woestijn kiest. Sinds zijn vriendin Julie hem in de steek heeft gelaten, is hij een eenzelvige man geworden, gekweld door gevoelens van haat, woede en depressie. Maar de alleswetende verteller vermeldt in een van de 'terzijdes' dat hij ook een „hoogmoedige, verwende man" is „die er niet tegen kan een tegenslag te verwerken te krijgen". De roman begint op het moment dat Jona het werk op zijn uitgeverij, dat hem weinig meer zegt, opgeeft en besluit om samen met zijn tienjarig dochtertje Tamar op vakantie te gaan naar het eiland waar hij Julie heeft leren kennen en waar deze hem verlaten heeft. Hij wil op „de plek van zijn verdriet" zijn „wonden likken", en zich van zijn verdriet bevrijden door te achterhalen waarom Julie hem heeft verlaten. Tijdens zijn verblijf op het eiland, dat langer duurt dan een normale vakantie, komen allerlei pijnlijke herinneringen en gevoelens naar boven, waarbij water en muziek „sterke geleiders" zijn: de woede toen hij besefte dat zijn geliefde hem voor iemand anders had ingeruild, maar ook de hoop waardoor Julies bestaan voor hem onverdraaglijk is geworden. Ondanks de ontmoetingen op het eiland met mensen die een veel tragischer verleden hebben dan hij, volhardt Jona in zijn woede en verdriet. Pas nadat hij Julie aan het slot van de roman weer ontmoet heeft, en na de dramatische verwikkelingen die daarop volgen, is hij genezen, maar wel „ten kwade". De ontmoeting met Julie is een desillusie; 'het idee over haar was

sterker dan zijzelf. Maar de

leegte waarin hij, beroofd van verlangens, zich aan het eind van de roman bevindt, doet hem kiezen voor de leegte en eenzaamheid van de woestijn.

soon, Jona, is voor het verloop van het verhaal van grote betekenis. Veel beelden en metaforen hebben te maken met water, zee en vissen, terwijl evenals de de hoofdpersoon profeet Jona — een beproeving moet ondergaan. Op zich is zijn vrijwillig gekozen verbanning naar het eiland al een beproeving, maar van werkelijke beproeving is pas sprake, als hij terugkeert naar het huis van zijn ex-geliefde. Aanvankelijk wil hij weglopen voor de taak die hij zich gesteld had, namelijk begrijpen wat er met hemzelf aan de hand is. Nadat hij met een Tsjechische dame een kerk heeft bezocht, wordt hij door twijfel overmand. De bijbelse motieven en connotaties krijgen in de roman echter een geheel eigen invulling, wat ook te maken heeft met het godsbeeld van Jona. Van zijn Duitse moeder heeft Jona niet in God mogen geloven, omdat God het kwade vertegenwoordigt. Aanvanke-

—

DOESCHKA MEIJSING lijk geeft hij God, „die tegen hem is" dan ook de schuld van zijn ellende. Later beseft hij dat „het lot van de toevallige scherven" op hem gevallen is.

De roman getuigt dan ook van een fatalistische visie op het leven. De keuze van Jona voor het woestijnbestaan is vooral een keuze die voortkomt uit angst en een besef van zinloosheid. De wijze waarop Doeschka Meijsing de verwarde gevoelens van Jona weergeeft, is afgezien van de soms hoogdravende taal vrij origineel. De motieven sluiten nauw bij elkaar aan en grijpen voortdurend op elkaar in. Wel is de karaktertekening van de andere personen wat mager. Ze dienen alleen om het karakter van de hoofdpersoon wat meer reliëf te geven. Ook het karakter van Tamar, „de enige stabiele liefde" in Jona's leven, komt niet echt uit de verf.

Naam

N.a.v. Doeschka Meijsing, De be Uitg. Ouerido, Am sterdam. 264 blz. Prijs: f 34,90.

proeving.

De naam van de hoofdper

Doe het dan voor mij door M. Wilckevan derLinden

volgens mij veel inzicht biedt

„Doe het dan voor mij." Door deze zin worden veel vrouwen onbewust tot gehoorzaamheid gedwongen, tot een ongemerkte aanpassing aan de wensen van hun ouders of hun echtgenoot. Dat is de mening van de Duitse psychologe Irmgard Hulseman die in haar boek Doe het dan voor mij afscheid van de vrouwelijke onderdanigheid vrouwen oproept om aan de macht van deze magische formule te ontsnappen.

—

Vrouwen worden volgens de schrijfster van jongsaf ver-

vormd door deze plicht tot liefhebben. Door traditionele opvoedingsprocessen en socialisatie en door de eisen die de patriarchale samenleving hun

stelt. Het zijn juist vrouwen die zich in een liefdesrelatie afvragen of ze hem wel genoeg geven en of ze hem wel het juiste geven. In navolging van feministen als Chodorow, Eichenbaum en Orbach maakt de schrijfster in haar boek duidelijk dat de verschillende manieren waarop jongens en meisjes de afhankelijkheid van hun moe-

der in de allervroegste jeugd verwerken, tot conflicten leidt in de relaties die ze als volwassenen hebben. Meisjes/vrouwen leggen vooral accent op intimiteit en verbondenheid in de relatie, jongensmannen op distantie, afstand. Zij zijn vaak bang voor intimiteit en binding. Vrouwen leren volgens de schrijfster lief te hebben; mannen leren zich te laten liefhebben.

Ideologie Deze socialisatietheorie. di«

in de identiteitsvorming van mannen en vrouwen, verbindt de schrijfster met een feministische ideologie over de machtsongelijkheid in de samenleving. Daardoor krijgt het boek een ideologische geladenheid en een polariserend karakter en verliest het aan

overtuigingskracht. De adviezen die de auteur geeft aan vrouwen om zich uit hun typische rol los te maken, zijn echter minder radicaal dan je op grond van haar feministische analyse zou verwachten. Zo roept ze vrouwen niet zonder meer op tot onafhankelijkheid in relaties. Ten onrechte wordt volgens haar afhankelijkheid gelijkgesteld met zwakte. „Juist wanneer

ik gevoelsmatig de zekerheid heb dat ik kan terugvallen op een stevig netwerk van relaties, kan ik de grenzen van mijn kracht en mogelijkheden

aftasten." (126)

Ook legt de schrijfster nadruk op het belang van een aanwezige vader voor de ontwikkeling van meisjes en jongens en op het belang van wederzijdse liefde tussen man en vrouw. Liefde die, zoals ook uit dit boek blijkt, zowel bij man en vrouw kan ontaarden in

maehtsdrift. Maar met haar zelfbeschikkingsideaal en haar feministische maat-

schappijvisie geeft Irmgard Hulseman echter geen wezenlijk antwoord op de gesignaleerde problemen.

N.a.v

irmgard Hulseman. Doe het dan voor mij afscheid van de vrouwelijke onderdanigheid vertaald door Cerrit Bussink uitg Ambo. Baarn, 162 blz Prijs:

-

f 29,50.

8

1991 Nederlands Dagblad Dinsdag 24 september

iT^fi |im .— II

f 3,20 perregel,

-

Familieberichten God, dc Schepper van het maakte ons blij met de geboorte van

-

-

DEN OTTER-

NO

19 september 1991 Noordelijke Esweg % 7558 MG Hengelo (O.)

Dankbaar en wij uit Gods

blij ontvingen

hand een doch-

noemen haar Hannah

Alberdien Lucas

Jacob Mirjam Urk, 20 september 1991 Bonairestraat 1, 8321 HA Tel. 05277-4249 Bezoek tijdens de kraamdagen vinden wij erg gezellig

Geen bloemen

Na een moedig gedragen ziekte heeft de Here tot Zich genomen onze lieve zuster, schoonzuster en tante

op de leeftijd van 61 jaar. Geliefde echtgenote van J.A. van Dijken. J. AIKEMA M. AIKEMA-BOVEN Garnwerd: F. VAN DIJK-AIKEMA R.K. VAN DIJK Urk: B. MEDENDORP-AIKEMA C. MEDENDORP Neven en nichten

Hoogkerk:

en

Rom. 8:31-39

God heeft tot Zich genomen

SIMONE

mw. PATER-BARMA

delen u mee dat wij D.V. vrijdag 4 oktober 1991, om 14.15 uur gaan trouwen in het stadhuis van Amersfoort. Onze ouders zullen hierbij onze getuigen zijn. De kerkelijke bevestiging zal plaatsvinden om 19.00 uur in de Gereformeerde Kerk van Amersfoort-West, De Westerkerk, Lingestraat 10 hoek Dollardstraat. In deze dienst hoopt voor te gaan Ds. P. Groenenberg. Wij zien u graag op onze receptie van 20.30 uur tot 21.45 uur in 'In den Gloeiende Gerrit', Oude Kerklaan I te Hoogland. Dollardstraat 74 3812 EM Amersfoort Toekomstig adres: Kolk rijst 118 3828 EN Hoogland Tel. 033-805348

FRANK en Rl ANNE

MAK-HESS Huslystraat 80

3066 EK Rotterdam tel. 010-4551524 Bezoek is van harte welkom, maar we vinden het prettig als u van tevoren

In herinnering zal u met ons meegaan.

tember 1991.

Tineke Suzanne Willem Ruben

.

HERE maakte ons dankbaar en heel blij met de

JOS HANS en JANNEKE VAN DIJK Mare

Rianne

2411 ZE Bodegraven

TRIENTJE

ANTON en CAROLINE INGEBORG TONNY MARIAN TINEKE

Hoogezand, 21 september 1991. J. DIJKSTRA-DE VRIES J. DIJKSTRA Franeker: S. DE VRIES J. DE VRIES-KEEGSTRA

Harlingen:

Midlum: F. DE VRIES A. DE VRIES-HOUTSMA Leeuwarden: R. BOS-DE VRIES S. BOS Uithuizermeeden: G. DE VRIES B. DE VRIES-KREMER Achterneven en -nichten

sinds 21 februari 1979 weduwe van Frederik Willem Franciscus Zwagers, op de leeftijd van 88 jaar. Amersfoort:

God. Mijn tijden zijn in Uw Hand.

Geboren:

Ps. 31:15 en 16a

RINSKJEANNA

De Heere heeft uit onze familiekring men onze lieve schoonzus en tante

(Rensina) JELLEen GRIETJE GEERTSMA-POSTMA Bonny

tot

Zich geno-

Marten 22 september 1991 Tolheksleane 75

van Pretoria (Z.A.) naar

M. KRUIJSBERGEN-ZWAGERS H. KRUUSBERGEN John en Eveliene Mariélle, Henkjan Wilfred, Charlotte

Voorkom

fouten, geef

Reformanda

uw advertentie schriftelijk op, of ga even langs uw ND-

D.A. Hekman, Postbus 277, 7800 AG Emmen 05910-23322

Over telefonisch opgegeven advertenties kan niet worden gereclameerd.

Mooi cadeau? Geef u dan morgen op als particulier abonnee van DE POORTWAKE voor 20,-/jaar en u ontvangt de bundel 'Vrouw, wie ben je?' GRATIS! Na intekenen mee te nemen in de stand van de MEISJESBOND bij de Broederkerk. Een goed cadeau!

(tijdens kantooruren)

’

NEDERLANDS DAGBLADFONDS

Gironummer 3269450 Sagenlaan 8

ten name van:

3813 WL Amersfoort

Nederlands Dagblad Fonds in Barneveld

Dinsdag 24 september zal om 14.00 uur een samenkomst gehouden worden in de aula van de begraafplaats 'Daelwijck', Floridadreef, waarna de begrafe-

nis zal plaatsvinden. Na de begrafenis is er gelegenheid tot condoleren in de aula van de begraafplaats.

Heemse, 21 september 1991

*l

Woensdag op stap de Koemarkt voor een hap. Opbrengst t.b v Piï*M RIEBOUW ZL IDBROU

**l

Klassieke ORGELVjvjiw van de merken: Domus, Johannus en Vin, Aanbieding van deze nÏM Eminent DCS 200 en rw 4 830! Kom in alle rust spelen en luisteren, V«T klank, maar ook voord/jL* U bent van harte welkom koffie staat klaar! Vrijd»?* 22.00 uur en zaterdag ton«ÜI uur. Andere avonden i even bellen voor een Handelsond. de Kok rw* tiplaats 52, Twello (bnT doorn). Tel. 05712-76665.

EminennJ?! üf*

afci?

SKE

kinderevangelisatie 5 oktober ook in Spakenburg

—— Workshops Verkoop

Calvijnschool

MARTIN MANS!! de Organist van Nederland komt met ta nieuwe CD uit. M.rn.v. Btr, Koelewijn: vleugel, Henk en Herman Drost, trompet, mproviseert hij!! Kerst in Holland!! Haal uw voordeel en bestel nu voordat het uitverkocht is. Handelsonderneming fc Donizettiplaats 52 Kok, Twello. Tel. 05712-76665. Hé MIENTJES! In Lausannt raakten we elkaar kwijt; in de Verdon... Zou het in Kampen weer lukken? Foutje in tip KUSADASK2I-9) i.p.v. „en misschien een snaar geraakt" is het: en de macaroni heeft goed gesmaakt.

TE KOOP te Haren (Gn.), Hertenlaan 29. Beneden-appartement vooral geschikt voor alleenstaande of bejaard echtpaar. Gunstig gelegen t.o.v. winkels in het centrum, met royaal uitzicht. Ruime entree, woonkamer ca. 32 nr', twee slaapkamers, keuken en douche. Voor en achter balkon, in het souterrain een ruime en droge berging. De woning is off. getaxeerd op / 100000. Voor afspraken tot bezichtiging: tel. 03429-2832.

jl

van 14 okt. t/m 15 okt. a.s. (herfstvakantie dus)

GVI

BB SLAAPVOORLICHTEBS

POAfeS

Utrecht, 20 september 1991 'Zuylenstede', Perudreef 8 Corr.adres:

Neven en nichten

Verhuisd

Deze maand 0.a.: P. van Gurp, Het Woord laten staan - over de samensprekingen met de Christelijke Gereformeerden en het gevaar van vooruitgrijpen op de eenheid; HP. de Roos, Vakorganisatie in Herdenking; Brief uit Australië; Persschouw: Prof. Trimp over lijstineenschuiving; Leiden, begeleiden of normatief schrijven; Antwoord op de secularisatie?

Nwe Ebbingestraat 73 Groningen Tel. 050-121621 T^ST I donderdagavond koopavond/'s maandags gesloten

Lara

Heemse: AB en JANNY v.d. BERG Hardenberg: FREEK en JENNYv.d. BERG Heemse: MINY en WILLEM HOFSINK Heemse: GERRIT en JENNI v.d. BERG Rhoon: HERMAN en ALY v.d. BERG Durban (Z.A.): TINUS en TINEKE v.d. BERG

9249 NS Frieschepalen Tel. 05125-3104

Reformanda

kramer- mmm

Tim

echtgenote van onze broer Roelof.

patr^J

De BARONES elke dag met pitbulj-i2?i*l de gnttenborg om de\ÏLM zolder te bewaken. Kan oefenen.

Je volgt niet-gereformeerd onderwijs en je wilt wel eens met lotgenoten van gedachten wisselen? Dat kan: Twee dagen met elkaar praten, samen naar oplossingen zoeken en vooral véél plezier!

F.W. ZWAGERS M.M. ZWAGERSVAN BOGGELEN Miranda

SINY VAN DEN BERG-VELDSINK

BroS^**

Schooldag BLOEMBOLLEN Kerkbouw Langerak. Kadotips: amaryllis, hyacint op glas. Ook zakdoeken.

De Here heeft tot Zich genomen onze lieve moeder, grootmoeder en overgrootmoeder

Maar ik vertrouw op U, Here, ik zeg: Gij zijl mijn

«s*^

.

MARIA DÖRR

Een wens een wonder onwelend en klein Ons derdekind waar wij God dankbaar voor zijn

BARMA

'

_eenfi^

Weet jij het a1... te ring van deze Tip schets. Kom morgen de stand van de Jr BOND bij de arm I want... op = op!

Krijgt u te maken met acties of moet u uw standpunt bepalen over WAO of ZW of wilt u meer weten over de maatregelen zelf? Het zit allemaal in het GMV-INFOPAKKET. Handig om bij de hand te hebben. Bel even met het GMV in Zwolle, tel. 038-218649.

agent.

PATER-

Sterke de Here zijn vrouw en kinderen met de woorden van de H.C. Zondag 1.

verzocht om 10.20 uur aanwezig te zijn. Voor de samenkomst is er gelegenheid tot condoleren.

19 september 1991 Groene Ree 39

Onze lieve oma

echtgenoot van Reintje Koster-Dijkstra, oud 83 jaar.

7771 CR Hardenberg, Esweg 28 De begrafenis zal plaats hebben D.V. donderdag 26 september a.s. op de begraafplaats 'Larikshof' aan de Oldemeijerweg te Heemse-Hardenberg. De samenkomst, waarvoor u wordt uitgenodigd, zal worden gehouden in de 'Kandelaar-kerk, Weidebuurt te Heemse; aanvang 10.30 uur. Zij, die de samenkomst wensen bij te wonen, worden

geboorte van

wordt.

HENDRIK KOSTER

Heemse: R. VAN DEN BERG ROEL en ALICE JAN WILLEM en IRMA ALBERTJAN LEEN JAN en JANET HENKJOHAN

De

band verkrijgbaar. Bel voor info 05210-15946.

schieten woorden

In de volle zekerheid van het geloof heeft de Here tot zich genomen onze lieve oom

-

Bezoek graag tijdens kraamdagen.

Nederlands Dagblad elke week bij BRALECTAH op cassette-

te kort.

Geboren: 22 maart 1932 Overleden: 21 september 1991

Emmastraat 16 2681 RP Monster Tel. 01749-45872

Samen zingen uit die prachtige E&R-bundel? Dat kan: op de Landelijke Werk- en Informatiedag voor Evangelisatiearbeid van half 1 tot 1 uur. SING-IN in de Noorderkerk 0.1.v. Peter Sneep, in de Maranathakerk 0.1.v. Jaap Zwart. Kom op 5 oktober naar Spakenburg en neem uw E&R-bundel mee.

verzwegen. Voor 't diepste geluk Wij zijn met ons diepste verlangen verlegen, waar 't liefste bezit slechts herinnering

GEZIENA VAN DEN BERGVELDSINK

JANenDINEKE

ROOS-VREUGDENHIL

Landelijke Dacht u dat de voor Informatiedag en Werkvoor alleen Evangelisatiearbeid was. evangelisatiemedewerkers is Dan hebt u het mis! ledereen wat elk voor is welkom! Er wils: kunst en muziek; new-age; gij geheel anders; gemeenteopbouw; een greep uit de workshops. En ambtsdragers opgelet. Voor u een speciale workshop. De INSCHRIJVING kan ALvoor de workshopsmiddag in de LEEN tussen meer inforVoor kerken. beide matie lees het speciale Opdrachtnummer.

Het diepste verdriet wordt zo vaak

Namens de vrouwenvereniging „Onze roeping getrouw"(-oost)

Niemand leeft voor zichzelf, Niemand sterft voor zichzelf Wij leven en sterven voor God onze Heer. Aan Hem behoren wij toe. " Op 21 september 1991 overleed mijn innig geliefde vrouw, en onze lieve, onvergetelijke moeder

Mendel is geboren 22 sep-

J^ AmmW mmmW

M. v. DIJKEN-AIKEMA

.

excl 6%8~rw. 1 u^. gedrukt toegestaan*** minimaal 3 regels.

Ammm

Groningen, 22 september 1991

Oldehove, 20 september 1991.

even belt.

JOHANNES EMANUËL

JOHAN CALIXTO LUIT

Romeinen 8:28-30 De HERE heeft Thuis gehaald Zijn kind, onze oudpresidente, zuster

Wessel Ilckenstraat 4 3813 ZB Amersfoort

Kadotip KI

Blij en dankbaar ontvingen wij uit Gods hand

onze lieve hospita en

moeder

Aduarderzijl, 20 september 1991

TINE MACKAAY

noemen haar

Willem en Miny Hofsink

Moeder is thuis aan de Verlengde Hereweg 4 te Groningen opgebaard. Bezoek 's avonds van 7-9 uur. Een rouwdienst zal worden gehouden op donderdag 26 september a.s. om 12.00 uur in de aula op de begraafplaats Selwerderhof te Groningen, waarna de begrafenis aldaar zal plaatsvinden. Gelegenheid tot condoleren na de begrafenis in de koffiekamer op de begraafplaats.

MARTJE AIKEMA

JACO COLJEE

Wij zijn blij u te kunnen vertellen dat God ons op 17 september 1991 om 8.41 uur een dochter heeft gegeven. Wij

9842 PP Niezijl

Romeinen 14:7 en 8

(Wilt u ons iets geven? Dan graag uw financiële bijdrage voor een project van ZOA-Vluchtelmgenzorg in Thailand)

Roelien

Corr.adres: Willem Lodewijkstraat 3

en kleinkinderen

tel. 05207-64466

KAPITEIN

Niezijl, 22 september 1991

D. PATER DA. PATER-ARKEMA Groningen: D. PATER Z. PATER-VOS

Vogelzangveldweg 4 8094 PJ Hattemerbroek

KLAAS en WILLIE

J. BOERSMA H. BOERSMA-VISSCHER A. OOSTRA-BOERSMA L.OOSTRA Neven en nichten

Niezijl:

Niek de Vries en Willy van Dijk

AN JA HERMINA

sinds 15 januari 1977 weduwe van Tunnis Pater, op de leeftijd van 80 jaar. „ Niets kan ons scheiden van de liefde Gods, welke is in Christus Jezus onze Here. " Rom. 8:39 b

Enschede, 21 september 1991

Gods zegen over ons huwelijk wordt gevraagd in een dienst, die uitgaat van de Gereformeerde kerk vrijgemaakt. Azaleastraat 4 te Wezep. Deze dienst begint om 19.00 uur. Ds. Joh. de Wolt hoopt hierin voor te gaan.

ter

Wij

TRIENTJE PATER-BARMA

Enschede:

15.00 U bent van harte welkom op onze receptie van tot 16 30 uur m Theehuis De Agmetenberg, Haersterveerweg 23 te Zwolle

MARTIN DEN OTTER

MARLEEN

ANDRIES MEIJERINK

Ons huwelijk wordt gesloten om 13.30 uur in het stadhuis van Hasselt.

DOROTHEA Dorien

Op de dag des Heren heeft de Here tot Zich genomen onze lieve moeder en oma

sinds 1 september 1987 weduwnaar van Attje Boersma, op de leeftijd van 87 jaar.

Met vreugde delen wij u mee dat wij, met instemming van onze ouders, D.V. op woensdag 2 oktober 1991 gaan trouwen.

leven,

De Here nam uit onze familiekring tot Zich onze geliefde zwager en oom

help ons voort!

te1.:05290-1855

*** Brahmslaan 79 te Nijkerk ***

—

In ruim opgezette en voor kinderen ideale woonwijk, alsmede nabij scho*" winkels gelegen RUIME BND-HOEKWONING (tupetuinkamer) d0 ging en diepe vrije tuin op het zuiden met achterom Bouwjaar 1974 172 m. Geïsoleerd en grotendeels dubb. beglazing. Vaillant 1990. In 1990 verbouwd en gemoderniseerd, alsmede voorzien opbouw en o.a. 5 slaapkamers. Het geheel verkeert in een goede sta» onderhoud. Indeling: Parterre: ruime entree met kastenwand en hal met toilet, zeer fraaie open leefruimte' (42 m 2) met kurkvloer stoc*»* - open trap- en zijraam. alsmede open keuken met eetbar 1e verd.: Overloop. 3 ruime slaapkamers (1 met aansl wastafel!, betegelde badkamer met ligbad - 2e toilet zijraam - wasm aant*^ schrootjesplafond 2e verd. ruime overloop, 2 slaapkamers, alsmede opbouw over voile brea<^ 3everd.: Vliezotrap naar bergzolder met cv -ketel (1990) De woning is geheel uitgevoerd in hardhout en biedt veel leefruimte Vr-gprij. f Aanvaarding: in overleg. Bezichtiging: uitsluitend via afspraak VRU Inl K Hordijk. Brahmslaan 79. 3862 TB Nijkerk Tel 03494-581 16

m"J" &°*~ZO Kon,*JJ!, ""V^

schrootjesp|a,o"djl^^

-

-

:

'"j**?^!»

179.»^ ""

Neptunusstraat 5 7771 EW Hardenberg

Nederland

I

Heerlijk zonnen terwijl ze thuis Herfstvakantie: wind, regen, vallende bladeren. Of zon, terrasjes en witte stranden...?

I'

|1

* Spreekt het laatste je meer aan, schrijf je dan in voor de jongerenreis van de GRV naar het l V^✓/ " / Vogeleiland van Turkije. Kusadasi. Dit zonovergoten eiland ligt aan de Egeïsche Zee. De stad * """wf ''«^^fW Kusadasi bruist van leven zijn vele gezellige restaurants en terrasjes en zijn fraaie boulevard. tfvijfKj»\ En als je meer wilt dan alleen maar luieren op het strand kun je excursies maken naar plaatsen /. als Ephese, de stad van Artemis en haar zilversmeden, Selcuck / zijn Byzantijnse burcht of Milete. -+-A . _ |

|

aan m contact

de erwtensoep zitten op met de GRV als je dccl wilt nemen aan deze bijzondere reis.

%

*W joeoe pannen

wwer oc pannen

met

met

ook een plaats met een Bijbelse geschiedenis.

-,

_

_

w

8 dagen Kusadasi

Reissom f9'

Reisbeg: Jan Karel Verhei), Schoonhoven

Reisnr.: Reisdata: 12/10-19/10

-^-mOC/LX GRV Emmastraat 4. 8011 AG Zwolle, Telefoon: 038-219506 Fax: 038-216133

*~*

X MBBP^ »" 1

J

U^J^dsDagblad

9

Dinsdag 24 september 1991

Binnenland/Kerk

Dr. W. Aalders op jaarcongres VCH:

...natuurlijk «er het verdriet over het

'Geschiedenis bijbelsprofetisch bezien'

afbrokkelende

contact met de patiënt...

Foto: Jaco Klamer ND

(van onze correspondent)

doorAfke Balk-Karssenberg

UTRECHT

„ ft je af voor mensen die thuis YL\ dementerende partner of ouI

verzorgen, want dat is wel ïtf rZ wat anders dan voor een 'ge-

Bij andere *LtBe zieke zorgen! je kun hulp bieden Jktebeelden of eten. Maar hier wassen 'ISbette doen met patiënten die

kende hervormde predikant dr. W. Aalders afgelopen zaterdag op het jaarcongres van de Vereniging van ChristenHistorici te Utrecht. Aalders sprak over het thema 'De christen en de geschiedenis.

J^ jenog aan herinnerd moeten er ze zelf zijn. Het gaat Jflmensen -den wiedie bezig zijn zichzelf jfs

0,

-de wereld om zich heen te vergden. Contact en communicatie ffrlopen vaak heel moeizaam. En -hebben voortdurend toezicht en nodig, dag en

pcbt. Als je ze even alleen laat, -ven ze de bakker zo' tweehongulden mee..."

jtrdvijftig

jee week wordt tijdens een driefcags congres in Amsterdam stilgebij de last die rust op de schou-

ii

van partners of andere familiei die dementerende mensen ; verzorgen. Drs. Mia Duijnstee i van de sprekers op het conHet onderwerp zit haar als ge_*. Als coördinator van de sector het Nederlands Inouderen' vanZorg en Welzijn in voor stituut

Utrecht begeleidt zij namelijk pro-

nrzorgers.

Steeds meer thuis daar verwachting zal het aantal i^Bverzorgde dementerenden in Nederland sterk toenemen. Mevrouw Duijnstee: „Dementie is een nekte die met name bij ouderdom aar voren treedt. Omdat ons land rergrijst, krijgen we ook steeds seer dementerenden. Bovendien lebben we te maken met een regejngsbeleid dat thuiszorg stimuleert. Er is een verschuiving in gang pet van intramuralezorg (in instituten) naar thuiszorg. Deze twee jegevens leiden ertoe dat in de toetomst veel meer dementerendeouieren thuis verzorgd zullen worden an nu al het geval is." Tolgens gegevens van de 'Alzheimer lichting', die zich inzet voor pa-

tenten met de meest gangbare vorm ran dementie, zijn er momenteel ongeveer 300.000 dementerende mensen in Nederland. Daaronder vallen die nog in het beginm van de ziekte zitten en >or alleen maar ontzettend tachtig zijn als mensen die je mschrijven als ernstig zorgbehoeftig. Een deel van deze patiënte] woont in een verpleeghuis. Maar ■erreweg de grootste groep (de ■hattingen lopen uiteen van 75 tot ■procent) wordt tot het eind toe luis verzorgd. Meestal neemt de fartner deze taak op zich. In andere {Wallen één van de kinderen, vaak «dochter. Het vakjargon noemt

Ëauderen

fcmensen 'primaire verzorgers.

zorgt, neemt

een hele last op zich.

Tochkun je niet zeggen dat alle primaire verzorgers zwaar belast zijn. Mevrouw Duijnstee kwam tijdens haar onderzoek bij hen een 'onnoemelijkevariatie in problemen' tegen. Het hangt van hun eigen instel ling en achtergrond af hoe ze de situatie ervaren. Wat voor de één een probleem is, vindt de ander soms he lemaal niet moeilijk. Een vrouw dit veel kinderen heeft grootgebracht, zal het misschien niet zo erg vinden om haar demente en incontinente man een luiervoor te doen. Maar een man die vroeger hetverschonen van de kinderen altijd aan zijn echt genote overliet, zal waarschijnlijk wél moeite hebben met dit punt var de verzorging van zijn dementerende vrouw. De zwaartevan de verzorging hangl natuurlijk ook sterk samen met de ziekteverschijnselen. Mevrouw Duijnstee: „Sommige patiënten zijr zo dement dat ze niemand meer herkennen. Maar tegelijkertijd zijn ze heel passief, zitten de hele dag stilletjes op een stoel. Je hoeft niet steeds achter ze aan te rennen. Maar er zijn ook dementerenden die zeer agressief en opstandig zijn en bijvoorbeeld steeds in de woonkamer urineren. Dan moet jecontinu met ze bezig zijn. In beide gevallen gaat het om een droevige situatie, maar van de tweede raak je fysiek veel vermoeider dan van de eerste!"

„Wie bént u?" Wat zijn nu de problemen waar v<

zorgers het meest mee zitten? Drs Duijnstee kan een heel lijstje opsommen. Natuurlijk is er het verdriet over het afbrokkelende con-

tact met depatiënt. Een demente

IWe voor een dement familielid

„Petje af voor verzorgers van

dementen!" kan in alle ernst aan de vrouw/man

waar hij /zij al een heel leven mee deelt, vragen: „Wie bént u?" Kinderen die een dementerende ouder verzorgen, kunnen er moeite mee hebben dat ze in de rol van 'omgekeerd ouderschap' terechtkomen. Vroeger nam vader of moeder jóu bij de hand. Nu moet jij voor hem of

haar beslissen. Er blijken ook schuldgevoelens op te treden. „Voor een kind zorgen, is heel wat bemoedigender dan verantwoordelijk zijn voor een dementerende oudere. Bij een kind bereik ie wat: het wordt volwassen en onafhankelijk. Maareen demente-

rende wordt alleen maar zieker, »aat steeds verder achteruit. Dat »eeft de verzorgers vaak gevoelens /an schuld en tekortkomen. Ze kunïen aan zichzelf gaan twijfelen en lenken dat de achteruitgang van de >atiënt aan hen ligt", aldus merrouw Duijnstee. ,Wat ook zwaar kan zijn, is dat je de neeste dementerenden geen monent alleen kunt laten. Voor ie-

nand die zich niet kan wassen, niet neer weet hoe hij moet eten, wiens

dag- en nachtritme in de war is, moet altijd oppas aanwezig zijn. lemand dietoezicht houdt en kan ingrijpen: daar is de wc, hier is je bord, zo moet je eten... " „Rond dementie spelen ook taboeen intimiteitsproblemen", aldus mevrouw Duijnstee. „Wie als dochter een dementeouder verzorgt en nooit gewend was, op lichamelijk gebied vertrouwelijk met hem of haar om te gaan, zal wel even een drempel over moeten! En als de pa-

tiënt afwijkende seksuele activiteit ontplooit of steeds in de gootsteen

plast in plaats van op het toilet, kan de primaire verzorger er grote moeite mee hebben om daar tegenover anderen over te klagen. Hij of zij zal proberen de demente hierin te beschermen om hem of haar niet af te laten gaan." „Wat je ook ziet, is dat de verzorgers bang zijn dat ze zelf ziek worden. Wie zal er, als zij uitvallen, voor de dementerende zorgen? Die angst heerst vooral bij partners, die immers vaak al op leeftijd zijn. Ze hebben zelf ook kwalen of ze krijgen die door hetvele bukwerk dat de ver-

zorging van de patiënt

vergt. Een

ander aspect is de onzekere toekomst, die zorgen met zich meebrengt. Je weet niet of het ziekteproces lang gaat duren. Je kunt ook niet plannen: volgend jaar ga ik wat anders doen. Nee, jekunt alleen maar afwachten."

Geen algemeen recept Mevrouw Duijnstee hoopt dat hulp-

verleners door het congres meer inzicht krijgen in de problematiek van dementerenden en dat ze mogelijkheden aangereikt krijgen om de hulpverlening beter toe te snijden op de individuele problemen van verzorgende familieleden. „Ook naar de hulpverleners toe zou ik willen benadrukken dat de problemen van verzorgers heel verschillend zijn. Hulpverleners moetener in elk afzonderlijk geval dus achter zien te komen, waar de schoen

wringt. Is de verzorger geholpen met zo nu en dan een vrije dag via dagverzorging voor de dementerende? Zou de wijkverpleging kunnen bijspringen? Kan het RIAGG wat betekenen? Er is geen algemeen recept te geven." Verder leeft er nog een wens bij haar: „Ik zou willen dat de eerste hulpverlener waareen dementerende oudere en zijn of haar verzorger mee in aanraking komen (vaak de huisarts) met informatie komt over lokale voorzieningen of die mensen naar deAlzheimer Stichting verwijst. De mensen weten vaak de weg niet, heb ik gemerkt. Als je vloerbedekking of een bankstel wilt kopen, krijg jetoch ook allemaal

folders aangeboden? Snel informatie verstrekken dat zou hout snii-

-

Armeense vluchtelingen in het nauw door Hans M. Petersen

Nederland, de Verenigde Staten, Canada, Zweden en België."

ISTANBUL/DEVENTER - Tijdens de Golfoor-

Ned. Geref. Kerk Terug in Nederland blijkt dat een aantal organisaties niet stilzit om de Armeniërs te hulp te komen. In Hoogeveen organiseren veertien uit

!og vluchtten 230 Armeense christenen vanuit

Noord-Irak over de grens

Irak gevluchte Armeense christenen een kledingactie. Ze zijn gastlid van de Nederlands Gereformeerde Kerk. Een andere organisatie die zich inzet, is de werkgroep Ararat in Amsterdam. Een medewerker van deze Armeens- christelijke werkgroep is Haroutioun Simonian: „In-

oaarOost-Turkije. Dankzij de hulp van de pa-

triarch van de Armeense

christelijke kerk konden uiteindelijk 150 van hen zes maanden onderkrijgen in Istanbul op van de Armeense Kerk. Per 1 oktober aangaande moeten deze mennaar andere landen

middels is 40.000 gulden ingezameld ten behoeve van materiële hulp voor de vluchtelingen in Istanbul".

Jak posten

De heer Sepoyan is woordvoerder

ZlJn vertrokken. Maar

*aar naartoe?

. i __. . „Laatste hoop

op Wereldraad van Kerken"

..

.

gevestigd

"et behulp van de kaart zoek ik in weg door de nauwe en steile

j/?atjes van wereldstad Istanbul. een Armeense enclave najjj.ls^°el: wijk

Op de binnenplaats van de Armeense enclave in Istanbul heerst een gezellige bedrijvigheid.

hen is Rafi Chilingirean, j^n van oud en ongetrouwd. Als offi<war heeft hij tussen 1982 en 1989 in

vluchtelingenkamp gebivakkeerd hadden, heeft de Armeense Kerk in Istanbul ons opgevangen. Er zijn hier nu veertig families met in totaal ruim vijftig kinderen. Terwijl mij een klein kopje koffie in Armeense stijl wordt toegeschoven, vervolgt Rafi zijn betoog: „Woonden in Irak 25 jaar geleden nog 250.000 Armeniërs, nu zijn dat

Eminönü in het EuroJJ»e gedeelte van Istanbul. Daar £* een aantal vluchtelingen

£

aa^se leger gediend tijdens de

tori

met Iran. Rafi fungeert als voor de circa 150 Arvluchtelingen uit Bagdad en °- Rafi i s een van je ten minste cfcs ,akese deserteurs met een lelijke

jrjjj^se jjjjjl

.

achtergrond.

Gedeserteerd me u^ ftoe e Armeniër »h 'rak I u6^ uiteindelijk in Istanbul te jjr" zijn gekomen. „Vrijwel all< Cp^nen hier zijn tijdens de Golfoor om in het leger met |^°PBeroepen Cn De meesten hebben gede eerd en zijn gevlucht over d(

"*ne^ It oij

Turkije. Ze konden

daarbij

„We moeten

Nederland." Dat zei de be-

D

jecten, gericht op dementiepatiënjen. die de praktijk van de hulpvertning pogen te verbeteren. Bovenjen is zij bezig met de afronding Keen promotie-onderzoek naar de «rschillen in belasting van thuis-

-

niet klein denken als we het hebben over de geschiedenis. We leven niet meer in het 'zoet Nederland' van vorige generaties. God is niet getrouwd met

niet meer meenemen dan de kleding die zij op dat moment aan hadden. Nadat wij drie maanden in een

er maar ongeveer 20.000." De Armeense geloofsgemeenschap in Istanbul telt 36 kerkgebouwen, waarvan er nog twaalf in gebruik zijn De cijfers spreken: voor 1914 woonden nog ruim twee miljoen Armeniërs in Turkije. Na de Eerste Wereldoorlog was hun aantal verminderd tot 100.000. Die daling houdt verband met een opkomend nationalisme, onder het motto Tur-

kije voor de Turken. De bepalende factor voor de Turkse identiteit is de islamitische godsdienst. Christenen kunnen in die visie dus niet echt Turk' zijn. Vanwege vervolging en naar elders vluchtende of emigrerende Armeniërs is hun aantal in

Turkije dus drastisch verminderd. Volgens de laatste officiële cijfers woonden er in 1987 nog slechts 50.000 Armeniërs in Turkije.

Geëxecuteerd

Waarom keren jullie niet terug naar Irak 9 vraag ik voorzichtig aan Rafi. „Als deserteur terugkeren be-

tekent onherroepelijk de doodstraf. Ondanks de afgekondigde amnestie van Saddam Hoessein worden deserteurs ter plekke geëxecuteerd. Verder worden wij als christen-Armeniërs door de plaatselijke bevolking als verraders beschouwd. Wij

worden in Irak vereenzelvigd met het Westen, en medeverantwoordelijk gesteld voor alle ellende. Er is angst voor represailles en vervolging" Volgens Rafi wil niemand in Turkije blijven. „Vrijwel iedereen heeft familie of kennissen in het buitenland. Er is geen band met Turkije. Ten tweede kennen we de Turkse taal niet. De mogelijkheden werk te vinden zijn klein. En de Turkse overheid maakt nog steeds onderscheid tussen Armeniërs en

Turken."

„De Turkse overheid staat toe dat we hier zes maanden mogen blijven. Al die tijd worden wij onderhouden door de Armeense gemeenschap hier in Istanbul, en via giften uit het buitenland. De Armeense geloofsgemeenschap doet werkelijk wat ze kan. We hebben onze hoop nu gevestigd op onze familie en kennissen in

van het Vluchtelingenwerk regio Noordoost in Deventer. Over de situatie van de Armeense christenen in Istanbul zegt hij: „De patriarch van Istanbul, Manuel Yrgatian, heeft gedurende de zomermaanden een rondreis gemaakt naar onder meer Nederland en de Verenigde Staten om steun te vinden. Zijn pogingen hebben behalve materiële steun nog niet veel opgeleverd. De vluchtelingen hebben geen paspoort, en het is mede daarom moeilijk een visum te krijgen voor andere landen. Circa 60 procent van de mensen in Istanbul wil naar Nederland, dat wil zeggen zeventig mensen (inclusief kinderen). De Nederlandse overheid heeft echter een verzoek om toelating afgewezen. Zij gaat echter van het

principe uit dat vluchtelingen het beste in de eigen regio kunnen worden opgevangen.

Laatste hoop De laatste hoop is volgens Sepoyan nu gevestigd op de vergadering van de Wereldraad van Kerken

in Genève komende week. Daar is de positie van de Armreense christenen op de agenda geplaatst. Het Hoge Commissariaat voor Vluchtelingen van de Verenigde Naties volgt deze bespreking eveneens. ..Een alternatief dat door sommigen wordt voorgesteld, is om de

vluchtelingen naar Sovjet-Armenië te sturen. Sinds de aardbevingen eind 1988 raakten daar echter 500.000 mensen dakloos. Het is niet menselijk de vluchtelingen in In-

stanbul naar die plek toe te sturen".

Voor een volle zaal benadrukte de spreker dat de geschiedenis ten diepste een „verschrikkelijke macht" is. Recente gebeurtenissen in de wereldpolitiek illustreren DR. W. AALDERS dat. Rollende tanks en gillende mensen doen ons de was het vlammend schrift vai schrik om het hart slaan. „Gede historie. schiedenis is als vuur, als lava, dat stroomt en stolt", alTwee werelden dus Aalders. De spreker memoreerde zelf deze „schrik Volgens Aalders heeft Israël van Clio" te hebben gekend in van dit eschatologisch perde pastorie van Koudum bij van de geschiedenis spectief de inval van de Duitsers in niet willen weten. Hij haalde 1940. daarbij Martin Buber aan, die Aalders wees vervolgens op niet op veel had met eschatode historicus Johan Huizinga logische profeten als Daniël, die de geschiedenis „epischen Zacharia Maleachi. Aalders dramatische" kracht toeerop wees dat Daniël in Babel Huizinga heeft ervoor kende. ingelijfd was in het gilde van gewaarschuwd dat de moonderderne geschiedwetenschap te de wetenschappelijk zoekers. „Hij leefde in twee kroniekmatig werd en daardoor de episch-dramatische werelden: de wereld van de wetenschap en de wereld van toonzetting mist. „Het tragiis", Huizinga sche van zo zei het geloof." De horizon van Aalders, „dat hij het zelf ook Daniël is dan ook veel breder niet heeft gekund. En ook en zijn inzicht dieper. Bij DaFruin niet en ook Brugmans niël komt het eindtijddenken naar voren. Het Nieuwe Testaniet." De moderne geschiedwetenschap peilt de diepste ment sluit hierop aan. Maar dimensie van de geschiedenis Buber en de synagoge hebben hiervan niet willen weten. Isniet. raël heeft geen eschatologie, het kent alleen de gerichtheid op het eigen einde, aldus Aalders. Groens geschiedschrijving Vlammend schrift is ingebed in dit Bijbels-profeGroen van Prinsterer heeft tisch perspectief. Daarmee de ontzettende macht van de heeft Groen de geschiedenis geschiedenis wèl gepeild toen uitgetild boven het provinciahij schreef dat de historie „het lisme en het klein-Nederlands vlammend schrift van de Heiperspectief. Aalders vond de lige God is". Volgens Aalders latere Groen ook rijper dan de dacht Groen daarbij aan DaGroen van het Handboek van niël 5. In dat hoofdstuk wordt de geschiedenis des Vaderbeschreven hoe in het sterkbelands. Groens geschrift l'Empantserde paleis van koning pire Prussien et l'Apocalyps, Belsassar op de muur van de achtte Aalders van profetifeestzaal een hand het 'mene sche kwaliteit. De spreker tekel' schreef. Die schrik die riep zijn toehoorders op niet zijn klein te denken van de getoen in de koning voer knieën stieten tegen elkaar en schiedenis, maar oog te hebhij riep dat er bezweerders ben voor het „vlammend zouden komen — was de schrift" in onze tijd. „schrik van Clio". Als de bezweerders geen Onderzoek oplossing brengen, wordt Daniël geroepen. Als zoon van Tijdens het middaggedeelte het in Babel vastzittende volk hield prof. dr. F. van der Pol van Israël dat zich beklemd een inleiding over het werk voelde in de ballingschap, van de Stichting ter bevordesprak Daniël voor de koning ring van het Onderzoek naar het oordeel uit over diens de Reformatie. Van der Pol, macht. „Dan zien we gebeuren hoogleraar kerkgeschiedenis waar de Bijbel in Genesis 11 aan de Theologische Universiover spreekt, als het gaat over teit te Kampen en voorzitter de spraakverwarring. Dat is van deze Stichting, wees op het einde van de ideologie, het het belang van het ondersysteem breekt, zoals we dat zoekswerk met betrekking tot in Praag, Berlijn en in Moskou de Reformatie. Gevraagd naar hebben gezien. Dat is geschiede inbreng van historici in het denis", aldus Aalders. Reformatie-onderzoek, zei Daniël en de profeten van IsVan der Pol dat gestreefd raël zijn geschiedschrijvers werd naar een „multi-discipligeweest. In een tijd waarin genaire aanpak", maar hij schiedenis het terrein was van moest erkennen dat het bewaarzeggers en tovenaars is stuur van de stichting alleen dit het bijzondere, dat de prouit theologen bestaat. De befeten Gods plannen met bespreking leidde tot de constatrekking tot de geschiedenis tering dat de VCH en de verkondigen. Zij hielden sanieuwe Stichting elkaar momenspraak met God. Het ongelijk kunnen aanvullen en derwerp van die samenspraak verstprkpn

—

Bij opening IKV-Vredesweek:

Defensie leert officieren Tsjechoslowakije Engels -

UTRECHT (ANP) Minister Ter Beek van defensie zal zijn Tsjechoslowaakse ambtgenoot Dobrovsky binnenkort aanbieden dat een aantal officieren uit Tsjechoslowakije in ons land een cursus Engels volgen. Immers, samenwerking tussen de voormalige communistische landen in Oost-Europa en het Westen op het gebied van de defensie loopt vaak stuk op taalproblemen. De officieren kennen naast hun moedertaal vaak alleen Russisch.

TerBeek ziet zijn aanbod als een poging de verschillen tussen Oost-en West-Europa te verkleinen en het wederzijds vertrouwen en begrip te vergroten, liet hij zaterdag in Utrecht blijken bij de opening van de Vredesweek. De Vredesweek die voor de 25e keer door het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) wordt georganiseerd, staat dit jaarin het teken van de veranderingen in Europa. Voor ongeveer 250 kerkelijke vredeswerken» zei Ter Beek dat zijn departement op dit moment een inventarisatie maakt van personeel en materieel dat voor humanitaire noodhulp kan worden ingezet. Hij verdedigde zijn voorstel voor een luchtmobiele brigade en wees de opvatting van onder meer het IKV van de hand dat deze brigade, of meer in

het algemeen de snelle inter

ventiemacht van de NAVO bedoeld is om wereldwijd de westerse belangen te verdedigen. Ter Beek onderstreepte dat gebonden NAVO-eenheden NAVO- grondge-

zijn aan het

bied. Wel is het mogelijk dat eenheden van NAVO-landen buiten het verdragsgebied in actie komen bij een grove aantasting van de internationale rechtsorde, maaralleen als politieke en economische druk geen resultaat heeft gehad. Pax Christi toonde zich niet van de wijsheid van deze visie overtuigd. Zij bood Ter Beek een blauwe helm aan uit protest tegen de snelle interventiemacht. Volgens de roomskatholieke vredesbeweging

zon interventiemacht uitsluitend in het kader van mag

de Verenigde Naties opereren. Ter Beek sloot zich aan bij de christelijke opvatting dat de mens van nature tot het kwade geneigd is, door te betogen dat wapens nooit zullen worden afgeschaft. Er zullen in de wereld altijd verschillen in ideologie, religie, nationaliteit, rijkdom en macht blijven

bestaan en daardoor zullen er ook spanningsbronnen blij-

ven. In de meeste gevallen kunnen de problemen op vreedzame wijze worden op-

gelost, maar soms is een gewa-

pende macht nodig om recht te doen aan orde en eerechtii?-

10

Nederlands Dagblad Dinsdag 24 september 1991

\\\W^^m^,

k\\W

\^^^^

11

blad Dinsdag 24 septembe7Ï99T

WE GEVEN U METEEN lETS OM OVER NA TE DENKEN. Als u vandaag uw vertrouwde kantoor van de ABN of Amro Bank binnenstapt, is het even wennen. Niet alleen omdat het uw eerste kennismaking is met de nieuwe

lenen, verzekeren en zakelijk bankieren zeer toegankelijk en overzichtelijk

ABN AMRO Bank, maar ook omdat er zichtbaar iets veranderd is. Het eerste dat opvalt is ons nieuwe beeldmerk, een wapen in de vorm van een

we niet alleen de grootste bank van ons land zijn, maar ook letterlijk een wereldbank

zijn geworden. Want u vindt ons niet alleen in de meeste landen van Europa, maar

schild. Als ude stukjes hiernaast op de juiste plaats legt (dat

enig denkwerk),

daarnaast hebben we een netwerk van ruim 400 kantoren in de rest van de wereld. Een

zult u zien dat ze feilloos passend dat beeldmerk vormen. Wij noemen het zelf met een

netwerk waar menig buitenlandse bank groen en geel van jaloezie van wordt (en nu niet

knipoog het nieuwe wapen van Nederland.

denken dat we daarom die kleuren in ons beeldmerk hebben).

vraagt

Als u zakelijk met ons bankiert, is het goed om even na te denken over het feit dat

Maar even serieus, onze nieuwe signatuur zegt iets over wat de ABN AMRO Bank

Of u nu privé of zakelijk

voor u wil betekenen. Een bank die ambitieus en vertrouwd is. En een bank die zn

klanten wil helpen

met

met ons bankiert, u

zit bij een bank die in alle opzichten

voorop wil lopen en verder kijkt dan geld alleen,

betere dienstverlening, betere produkten en betere service.

Een bank die beter wil zijn in financiële dienstverlening, service en informatie.

U vindt dat onder andere terug in ons nieuwe Produkt Presentatie Systeem. Een

Een bank die van sparen

nieuwe visie op financiële dienstverlening, waardoor alle informatie over sparen,

tot

lenen, van zakelijk

weg de beste bank wil zijn. En dat is op

zn

elektronisch bankieren simpel-

tot

minst iets om over na te denken.

1

I

!

NEDERLAND.!

HET NIEUWE WAPEN VAN

II

\ I

l

\ \

s

l

s

s

V

!I l I

1

! N

|

I

wordt,

S \

s

s

I \

\ N

/ ! \i/

I

ABNAMRO *

12

Buitenland

Nederlands Dagblad Dinsda

Anderhalf miljoen

Honderdduizenden ex-gevangenen zoeken alsnog rehabilitatie

„Albanezen willen geen wraak" door Herman

kleine isoleercel gestopt. Dat waren en zijn kleine ruimtes van twee bij één meter, meestal vochtig en schimmelig, met heel weinig licht, een korte en smalle plank in plaats van brits, geen warmte en geen elektriciteit. De gewone cellen hebben dat ook niet, maar zijn tenminste prettig overbevolkt.

veenhof

vereniging

Zt'TPHEN De dit voorjaar

van exopgerichte in Albanië politieke gevangenen heeft potentieel vier- tot vijfhonderdduizend leden. Zoveel Albanezen hebben in de loop van 46 jaar communisme opgesloten gezeten. Gemeten naar de omvang van de huidige bevolking is dat één op de zes. De veelal langgestrafte politieke gevangenen zijn nu bijna allemaal weer vrij. Ze bundelen zich en vragen om

Standje Nul Het gewone gevangenisregime was al barbaars. De gevangenen werden doorgaans veel en wille-

keurig geslagen. Titani zelf werd getracteerd op de 'pranga', een polsschroef die werd aangedraaid tot op het bot. „Standje Nul, noemden we dat", zegt hij en laat zijn geteisterde armen zien. Een andere methode was ophangen aan de op de rug gebonden handen aan een ring in de muur, zodanig dat de gevangene net niet kon zitten of

opheldering en documentatie van het leed dat is geleden. Ze zoeken ook rehabilitatie van eigenlijk al onherstelbaar verminkte levens. „Maar we willen geen wraak. We willen nationale verzoening en sociale rust", zegt secretaris GjergTitani.

staan. Hygiëne in Burrel was een onbekende grootheid; „je mocht alleen 's avonds vlug naar de wc en kreeg twee keer een uurtje luchten, maar dat ging vaak niet door. Het eten was eentonig en eenzijdig, 's Morgens een klein glas thee met tien gram suiker en een stukje brood, 's Middags en soms 's avonds een eetlepel soepwater, drie gram olie, wat rijst of macaroni en dat was

Titani heeft een krachtige, zij

het gedrongen gestalte. Hij is geboren in 1937 en als ventje van zeven vocht hij mee met zijn vader en moeder in het partizanenleger, dat eerst tegen de Italianen, later tegen de Duitsers vocht. Na de oorlog leek het mis te gaan. Zijn moeder maakte een opmerking tegen een andere uiterst krachtige dame, Rita Marko, toen partijsecretaris van de stad Korcë, later Politburolid en nu op de nominatie te worden berecht wegens machtsmisbruik en zelfverrijking.

Mevrouw Titani noemdeRita Marko incapabel en moest daarvoor anderhalf jaar zitten. Dat is nu precies veertig jaar geleden en beide dames leven nog steeds. Toen Rita Marko werd gearresteerd, belde Gjergj Titani zijn moeder op, die in het Griekse Thessaloniki verbleef. „Wat een God heb-

ben we. Hoe gedenkt Hij ons ten lange leste!", was haarreactie. Zijn moeder is niet altijd gelovig geweest, zegt Titani, maarnu wel. Titani's vader bleef partijlid omdat hij trouw en integer was; wel moest hij zijn vrouw in het openbaar beschuldigen. De Titani's zijn ook niet gescheiden, zoals bijna alle echtparen van wie een helft gevangen raakte. Wat dat betreft was Gjergj Titani minder gelukkig, blijkt uit zijn relaas. Eerst leek zijn kostje gekocht. Hij doorliep in de jarenvijftig de militaire academies van Tirana, Riga en Bakoe, maakte carrière als officier in het Albanese legeren liep de wacht langs detalloze geschutskoepelt jes waarmee de absolute leider van de PPSh, de Albanese partij van de arbeid, Enver Hoxha, de toen nog vruchtbare akkers van 'Shqipëria' had verrijkt. Bij een van de vele zuiveringen in de jaren zeventig werd ook Gjergj Titani opgepakt; op beschuldiging

het." In andere gevangenissen

GJERGJ TITANI van 'agitatie en propaganda tegen

devolksmacht. Het gerechtelijke vooronderzoek duurde veertig maanden en werd niet van zijn straftijd afgetrokken. „Dat wens ik mijn ergste vijand nog niet toe", zegt hij, de bril veel op- en afzettend. In 1977 verdween Titani naar Burrel, een klein stadje in het midden van Albanië, waar behalve iets minder dan tienduizend mensen ook vele honderden gevangenen woonden die als minder behandeld werden. Nu is het uit drie gedeelten bestaande complex, door Albanezen als 'burg' aangeduid, nagenoeg ontmanteld. Volgens Jan Janssenvan Am-

nesty International Nederland, die Titani dezer dagen als logé in huis heeft, zouden er nog veertien politieke gevangenen zitten. In maart

liet de Albanese regering (toen nog helemaal van de partij) ruim 200 gevangenen vrij, in eerdere stadia al ruim 500. Burrel was eigenlijk de enige echte gevangenis van Albanië, de rest van de strafinrichtingen bestond uit 'heropvoedings'(werk)kampen. Burrel was met dekampen Ballsh en Spac 303 en de gevangenissen in Gjiroka-

strë en Sarande het meerst berucht bij Albanezen en mensenrechten-

organisaties.

Isoleercel Titani zat bijna veertien jaar gevangen en was nog niet eens heel slecht af. Hij hoefde niet te werken op het veld of in de mijnen, waar anderen zich soms letterlijk doodbeulden en kon zelfs lezen en gedichten schrijven. Zijn aantekeningen liggen nu in een dikke stapel op tafel. „Je kon alleen overleven door intellectueel bezig te zijn. Ik reisde elke dag vele uren in gedachten buiten de gevangenis naar de bergen, naar het strand en naar Tirana of Shkodra. Dat, je overtuigingen en de humor die je had, overwonnen het ellendige leven in de gevangenis." „Je mocht er niets; niet zingen, niet lachen, niet praten, niet gymnastieken, niet in de zon zitten. Ge-

slagen ben ik niet veel en het was ook niet de fysieke marteling, het verschrikkelijke eten of de vieze troep die mij het meest kwelde. Dat was de isoleercel; ik heb veel mensen juist door die straf kapot zien gaan; ze sloegen door en bekenden dingen die ze nooit hadden

gedaan of lapten er rijen mensen bij die ze amper kenden. In de cel vormden die mensen een gevaar; nu niet meer, het zijn wrakken, ze zitten vol schuldgevoelens tegenover zichzelf, hun families en de maatschappij. Ik denk dat juist de gevangenen die echt gebroken zijn, nu het meeste aandacht en warmte

verdienen."

Titani praat vooral voor anderen, maar zelf is hem weinig bespaard gebleven. Toen hij achter slot en grendel werd gezet, was zijn zoontje drie.Toen hij hem weerzag, was het een vent van zeventien. Met zijn vrouw heeft Gjergj Titani geen contact meer, zij ging 'van hem af. „Veel politieke gevangenen zijn gescheiden van hun vrouw; soms hielden ze nog wel van elkaar, maar moest je wel scheiden om de kinderen nog een beetje bestaan te kunnen geven. Je werd immers met alles gepest; baan, opleiding, woning, inkomen. Veel huwelijken konden daar niet tegenop en het zijn de vrouwen die wèl pakjes bleven sturen en wèl naar de gevangenis bleven komen, die de echte helden

van Albanië zijn." Twaalf keer werd Titani voor een periode van vier weken in een

werden gevangenen soms verplicht hun eetkom ook als wc-pot te gebruiken. De familie mocht tweemaal per maandtien minuten op bezoek komen, maar gesprekken liepen via twee wachters. „De cipiers praatten dan meer dan wijzelf.'' Pakjes mochten, tot vijf kilo per maand, maar de tomaten en paprika's werden fijngesneden en de eieren kapotgemaakt, om eventuelesmokkel van subversieve instrumenten te vermijden. De familie mocht als straf ook vaak niet op bezoek komen en als dan ook het recht brieven te schrijven werd ingetrokken

„ging je daaraan juistkapot." In februari 1990, enkele maanden voordat Titani vrijkwam, nodigde de Albanese regering Perez deCuellaruit, secretaris-generaal van de VN. „Toen kwamen er ineens britsen, strozakken en dekens, dertig in plaats van drie gram olie en dagelijks suiker en twintig gram vlees. Pure luxe, maar toen kwamen ook internationale clubs kijken. Niet altijd verliep de maskerade soepel. Het internationaleHelsinki-comité voor de mensenrechten bezocht in maart Sarande en trof op de britsen stervenden aan, verlamden, kreupelgeslagenen en mensen van wie de ogen waren uitgestoken, vertelt de Zwitserse Monika Schar in de Neue Zürcher Zeitung. Dat soort dingen zijn nu verleden tijd, de trauma's zijn springlevend.

Sovjets op de vlucht (AP) -Het aantal Sovjetburgers dat in eigen land op de vlucht is heeft de recordhoogte van 1,5 miljoen bereikt. Dat hebben kranten

MOSKOU

gemeld.

Volgens de Pravda zijn veel vluchtelingen met achterlating van alle bezittingen van huis weggegaan. Vooral in de

republiek, zeker 200 nnn sen als vluchteling: worden aangemerkt v°** eind van het jaar Rusland nog eens u?l

"^

nieuwe

vluchtelin-J I**

j

''

wacht. Rabotsjaja Trik^' zei dat een kwart vluchtelingen geen 4 ( heeft. --■*

2S '

*°

Kaukasus is het probleem nijDe gemeente pend. Zo herbergt de Zuidrus- vluchtelingen Moskc **RL sische stad Vladikavkaz meer Pravda tijdelijk voW. op n uit vluchtelingen dan 80.000 ria, zomerkampen Georgië. Het merendeel is af- ren en rusthuizen pi*i komstig uit Zuid-Ossetie, lijke autoriteiten zou waar de bevolking strijdt teschuwen om van tijd regering gen de Georgische gas, elektriciteit en w. voor het herstel van de autote sluiten om vluchtelin, nomie. bewegen te Ook in Armenië en Azer- sommige steden in de & bajdzjan zijn grote vluchtelinunie moeten vluchteling genstromen op gang gekomen vestigingsvergunning £ door de onenigheid over Nagen om bonnen voor ° Argorno-Karabach, een en andere produkten te meense enclave op Azerbajd- nen kopen. In bepaalde zjaans grondgebied. Azerbajdlen verleent de ovmÜ zjan kan niet voldoende onmaar vluchtelinge?* steun, derdak, voedsel, medicijnen ook aangewezen en banen meer bieden aan de liere weldoeners. op r

f

voor^H £?

"*

vertrek^ '*

in? l «.S

vluchtelingen. De krant Rabotsjaja Triboena zei dat in de Russische Federatie, de grootste Sovjet-

Overstromingen

richten in Vietnam veel schade aan

Bush wil af van resolutie VN over zionisme WASHINGTON

-

OverstroHANOI (RTR) mingen hebben in de vruchtbare Mekong-delta in Vietnam tot nu toe 25 mensen het leven gekost. Mensen zijn massaal rijst gaan hamsteren, meldde het Vietnamese staatspersbureau. Volgens het persbureau zijn het de grootste overstromingen sinds 1978. Vijf van de zes

zuidelijke provincies die de rijstschuur van het land vormen, zijn getroffen. Als een autoweg die als dam fungeert, mocht doorbreken volgende week, zullen nog meer gebieden onder water lopen. In het gebied moet de herfstoogst nog binnengehaald worden. Ongeveer 50.000 huizen, scholen en medische hulpposten in dorpen zijn door het water verwoest. De schade wordt volgens het persbureau op ruim vijf miljard gulden geschat. Als de oogst in het zuiden verloren gaat, moet Vietnam met een moeilijk jaar rekenen. De oogst in het noorden was al matig wegens slecht weer en een wormenplaag. De prijs van rijst is de laatste dagen met 50 procent gestegen van 16.000 naar 24.000 dong.

(AP)

. n.

Amerikaanse president George Bush heeft gisteren ü, een toespraak tot de %. mene Vergadering van de Ver. enigde Naties aangedrongen op het intrekken van eenresolutie uit 1975 die zionisme ge. lijkstelde aan racisme. Da hebben Amerikaanse regeringsfunctionarissen gezegd De resolutie, die op 10 no-

vember 1975 door de Alge mene Vergadering werd aangenomen, stelde dat het zionisme „een vorm van racisme en rassendiscriminatie' is. De Verenigde Staten en veel an dere westerse landen hebben de resolutie altijd afgewezen. Bush zal voorstellen de resolutie door een nieuwe te vervangen. Het voorstel van de president is een tegemoetkoming aan Israël op een moment dat de Amerikaans-Israëlischere

laties zijn bekoeld doorhetbej sluit van Washington te wad)

ten met het verlenen van kit dietgaranties. Israël heeft ó kredietgaranties en de lenini gen nodig voor de financierinj van de huisvesting voor dl

tienduizenden joodse immi* granten die het land zijn binnengestroomd.

Streek/Binnenland

Klimaatverbond verdeelt gemeenteraad Amersfoort aanleiding van dit collegebe- maar de gemeente blijft er wel sluit vragen zes raadsleden aan werken. Haasdijk benavan D66, PvdA, Groen Links drukt dat toetreding tot het en GPV vanavond een uit- Klimaatverbond niet alleen spraak van de gemeenteraad. van belang is voor de gemeenTheo Haasdijk, medewerker te: „Het is een belangrijk gebaar naar de bevolking. Als de van de Groen van Prinstererstichting en GPV-raadslid in gemeente laat zien dat ze het echt serieus neemt, kan ze de Amersfoort, schreef een iniburgers met voorlichtingstiatief-voorstel, mede namens voorhouden hoe zij campagnes Langen (D66), Hemels en De aan (Groen er iets kunnen doen. Zo Jong De (PvdA), Vis Links) en Vonkeman (GPV). kan het Klimaatverbond best wel grote effecten hebben." Vanavond buigt de Amersfoortse gemeenteraad zich voor het eerst in tien jaar over Terugfluiten

door Kees de Heer De Amersfoortse discussie over toetreding tot het Klimaatverbond nadert een ont-

knoping. Een raadsmeerderheid van D66, PvdA, Groen Links en GPV is vóór, maar het college van Burgemeester en Wethouders heeft tot twee keer toe besloten om niet toe te treden. GPV-raadslid Theo

Haasdijk maakte in opdracht

van vijf medestanders een initiatief-voorstel dat vanavond in een raadsvergadering zal

worden behandeld. Haasdijk

een initiatief-voorstel.

verwacht dat het college zal worden teruggefloten en dat gebeurt niet vaak in een gemeenteraad.

Op 16 januari 1991 heeft de Vereniging Milieudefensie alle 647 Nederlandse gemeenten gevraagd toe te treden tot het 'Klimaatverbond van de aardatmosfeer. Dit verzoek komt voort uit een internationaal initiatief van Indianen uit het Amazone-gebied. Het Klimaatverbond beoogt de gevolgen van het broeikaseffect te beperken en de tropische regenwouden te redden. De Duitse stad Frankfurt is als eerste toegetreden.

Berlijn, Hannover, Salzburg en Wenen volgden spoedig. Inmiddels

hebben ook 22 Nederlandse gemeenten het Klimaatverbond onderschreven, waaronder Utrecht. Schiedam. Weert en Soest. Zestig Nederlandse gemeenten hebben besloten niet toe te treden. Een van de colleges deelde eerlijk mee dat niet te kunnen „omdat zijn gemeente op milieugebied nog veel achterstand heeft in te halen". Maar in Soest is het Klimaatverbond gewoon verwerkt in het

gemeentelijk

milieube-

leidsplan. Buurgemeente rsfoort is nog niet zo

-

Intentie- verklaring Het Amersfoortse college

van B en W constateerde dat

Rentmeesters

THEO HAASDIJK

de intenties van het Klimaatverbond* op veel punten overeenstemmen met het milieubeleid van de Keistad. Maar het college had moeite met enkele cijfers. Toetreding tot het Klimaatverbond zou suggereren dat Amersfoort gelooft in een halvering van de uitstoot van broeikasgassen. Het college besloot niet toe te treden, maar slechts de intentie uit te spreken tot het meewerken aan de doelstellingen van het Klimaat verbond. De meerderheid van de raadscommissie Stedelijk Beheer en Milieu dacht er anders over: „De beste intentieverklaring is het ondertekenen van het Klimaatverbond. Dat betekent niet dat wij garanderen dat de doelstellingen gehaald zullen worden, maar wel dat wij ons daarvoor waar mogelijk zullen inzetten." De meerderheid van de commissie adviseerde het college om zijn besluit te heroverwegen. Maar ook in een tweede

beoordeling bleek het college niet

bereid tot

het

Klimaat-

verbond toe te treden. Naar

Theo Haasdijk blijkt een warm voorstander van het Klimaatverbond: „Het milieubeleid van het GPV steunt op twee poten. We hebben de bijbelse opdracht om als rentmeesters de schepping te beheren en we moeten zorgen voor de mensen die na ons leven.

Hoe ziet de wereld eruit als onze kinderen volwassen zijn? Ik wil voor mijzelf het idee hebben dat ik er alles aan gedaan heb om de schepping voor hen leefbaar te houden." De

oud-GPJC-voorzitter vertelt dat de zes onderteke-

naars verschillende motieven hebben, maar ze vinden elkaar op het punt dat Amersfoort zich moet aansluiten:

„Het

Klimaatverbond

kan

een bijdrage leveren aan het behoud van de schepping, omdat het de gemeente nog eens

nadrukkelijk bepaalt bij de doelstellingen van het milieubeleid en precies vastlegt waar we naar moeten streven.

Zo is het niet meer vrijblijvend. En als we de getallen uit het Klimaatverbond niet in 2010 halen, dan maar een paar jaar later." Haasdijk vergelijkt deze zaak met het Amersfoortse besluit om als gemeente een bepaald percentage uit etnische groepen in dienst te nemen. Die doelstelling is niet binnen de gestelde termijn gehaald.

Waarom hebben de Amersfoortse raadsleden het zware geschut van een initiatiefvoorstel in stelling gebracht? Haasdijk: „Er was geen andere mogelijkheid meer om Amersfoort toch te laten toetreden tot het Klimaatverbond. Het college heeft tot twee keer toe nee gezegd en dan moet de gemeenteraad het college gewoon terugfluiten." Voor het GPV is staatsrechtelijke zuiverheid ook een belangrijk motief. Haasdijk: „Volgens de Gemeentewet is de raad het hoogste orgaan in de gemeente. Maar in de praktijk trekken veel colleges zich weinig aan van wat de raad wil. Het college wordt immers toch gesteund door een dikke raadsmeerderheid. Vaak doet het college gewoon waar het zin in heeft. Dat is hier in Amersfoort ook jarenlang gebeurd. Nu heeft de raad de gelegenheid te zeggen: Ho, ho, er is hier maar één baas en dat is de raad. En als u niet doet wat wij zeggen, dan zullen we u daartoe dwingen.-' Haasdijk verwacht dat zijn voorstel wordt aangenomen. Het Amersfoortse CDA-PvdAWD-college heeft een krappe meerderheid van 20 van de 37 zetels. Het is nog niet duidelijk wat de PvdA-wethouders zullen doen, maar in ieder geval zullen 4 PvdA-raadsleden met hun 8 D66-, 6 Groen Linksen 2 GPV-collega's meestemmen.

Met een

intensief energiebesparingsprogramma kunnen gemeenten de koolstofdioxide-uitstoot flink beperken

Het idee achter het Klimaatverbond Het Amazone-gebied is het grootste aaneengesloten regenwoud ter wereld. De kap van dit woud en van andere tropische bossen draagt voor 20 procent bij aan de toename van koolstofdioxide in de atmosfeer. Want gekapte bomen kunnen dit gas niet meer

opnemen. De tweede hoofdoorzaak van het broeikaseffect is de enorme uitstoot van koolstofdioxide en andere broeikasgassen in hetrijke Westen.

De Amazone-Indianen hebben voorgesteld om de milieuproblemen rond het broeikaseffect en de vernietiging van tropische regenwouden tegelijk aan te pakken. Het Klimaatverbond is een initiatief van de Coördinadora de las Organizaciones Indegenas de la Cuenza Amazonica (COICA). Deze koepelorganisatie

vertegenwoordigt 1 miljoen bosbewoners uit Brazilië, Columbia, Ecuador, Bolivia en Peru. Het Klimaatverbond wordt gesloten tussen de regenwoudbewoners en gemeenten in het rijke Westen. De gemeenten dietoetreden tot hetKlimaatverbond beloven de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Zij streven naar een halvering van de koolstofdioxide-uitstoot voor het jaar2010. Dat kan via woningisolatie, bevordering van het openbaar vervoer en vermindering van het auto-

verkeer in de binnenstad. De gemeenten beloven eveneens alles te doen om de produktie en het gebruik van chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk's) te beperken. Deze stoffen, onder meer toegepast in koelkasten en airconditioning- installaties, versterken het broeikaseffect. De gemeenten proberen ook het gebruik van tropisch hout drastisch te beperken. De bewoners van het regen-

woud beloven de vernietiging tver bossen te voorkomen en deKlim bond-gemeenten geven hen hieru veel mogelijk steun.

Verenigd

In Nederland probeert de lieudefensie gemeenten zo verJle

t

dat ze het Klimaatverbond ond?}Lei* nen. Deze milieuorganisatie puDi^t vorige week een brochure 'Van rvi* verbond naar lokaal broeikasbe is van plan een nieuwsbrief te m voor Klimaatverbond-gemeentt

lieudefensie lanceerde vorige

»" lijk een broeikas-strippenkaartwaarbij burgers hun gemeente* jclivragen zich aan te sluiten bij ne maatverbond. Op hun strippen»'1 m kunnen de burgers aangeven rat is. aan energiebesparing doen ~?nJLr biJ Broeikas-actiekrant is verkrijg" Gp lvw 191»». Milieudefensie, postbus Amsterdam, tel. 020-6221366.

w^

Xj^ï^rids

Dagblad

13

Dinsdag 24 september 1991

Economie

GAK-functionaris op landelijke wao-dag GMV:

Schadeclaim voor HES

Fusie in buiksector

gestrand Rotterdam -

„Als .nTTEBDAM *L,Dt, moet je betalen op de (ANP)

Coken "*^r U^je -s*!,tInterstevedoring. Faas zondagavond bevestigd Ja eigenaar J. Rijsdijk van fPjstevedoring afziet van

dag. Betaalt de niet, dan moet hij betalen". Dat zegt pre.commissaris P. Faas

JaooP -2se LJerdamse

van zijn bedrijven Inwfvedoring in de Rotterhaven en OBA in de haven aan HES-

van der Vonr HES-Beheer heeft nog al

fopman P. m

jdhet volste vertrouwen in j„deal" Volgens Faas kan

volgende week echter een verwachten. „Ik j, dat in mijn carrière nog m meegemaakt. Een beurs,i

Ldeclaim

maatschappij zegt -oteerde oj de financiering

I

rond je toch stel verder Dan —ft. ma vragen. Zeker niet na

acht weken

aldus Faas.

onderhandelen",

De

president-commissaris heeft zelf sterk aangedrongen op samengaan van de twee concurrenten omdat Rijsdijk

—

en

HES-Beheer en dan met name HES-dochter de Graanelevator Maatschappij GEM in een hevige tarievenoorlog verkeren. In de markt waarop beide bedrijven opereren, on-

—

der andere de overslag van granen en veevoeders, zit geen enkele groei. Faas noemt het „desastreus voor de sector" dat de overname van de baan is. De vakbonden, Vervoersbond FNV en CNV, delen die laatste mening. FNV- bestuurder K. van der Linden: „Als het

inderdaad

niet doorgaat

krijgen wij problemen. Dan wordt het vechten op leven en dood". Ook CNV'er Kees van der Knaap vreest voor de werkgelegenheid bij verdere concurrentieslag.

Esso belooft als eerste bedrijf:

'Wao- en zw-uitkering als vanouds aangevuld' -

gOTTERDAM (ANP) Esso herland heeft de twaalfpersoneelsleden toeonderdongeacht de kabinetsjoejjd voor wao en ziekte"linnen

rtt, de uitkeringen bij ari>idsongeschiktheid en het oekengeld zoals nu gebruikelijk is, te blijven financieren.

Dat betekent dat ziektedagen voor honderd procent Torden betaald en de wao-uitiering tachtig procent blijft nn het laatst genoten inkoaen. Bestuurder Piet Janssen nn de Industriebond FNV U^pt dat bekendgemaakt. ;ens Janssen is Esso het leerste bedrijf dat dit belooft

Bedrijfsverenigingen niet oorzaak van vele wao'ers (van onze sociaaleconomische redactie)

ZWOLLE

-

GAK-functona-

ris A.L. Souman heeft de bedrijfsverenigingen, die onder meer de ziektewet en de wao uitvoeren, verdedigd tegen zijns inziens al te felle kritiek van het GPV. Somman was een van de sprekers op de landelijke wao-dag van het GMV, eind vorige week in Zwolle. GPV- fractiemedewerker drs. M.P.H, van Haeften had daar onder meer gepleit voor een onafhankelijke GMD (Ge-

Medische

meenschappelijke

Dienst).

Souman, werkzaam bij het GAK in Zwolle, constateerde dat bedrijfsverenigingen uitvoerders van de wet en van het beleid zijn. Dat proberen zij nauwgezet te doen, hoewel volgens hem best kritiek op de

uitvoeringsorganisatie mogelijk is. Zo achtte hij het gewenst dat het aantal bedrijfsverenigingen wordt teruggebracht en dat de GMD onder het gezag van de bedrijfsverenigingen wordt gebracht. Dat zou in zijn ogen de efficiency verhogen. Eerder op de dag had zijn collega K. Pol,

dat een reactie pas mogelijk is als de Tweede Kamer zich over de voorgestelde ingrepen in ziektewet en wao heeft uitgesproken. Bovendien is Esso Nederland in het algemeen gesproken geen trendsetter in arbeidsverhoudingen, omdat het bedrijf geen cao kent en alUTRECHT (ANP) In de inleen zaken doet met de onderdustrie zijn gisteren estafet-

:zaam bij de Bedrijfsvereniging voor het Bakkersbedrijf. al eenzelfde geluid laten horen. Souman stelde voorts dat de bedrijfsverenigingen te iig instrumenten en middelen ter beschikking staan om met name de uitstroom uit de wao effectief te benaderen. Dat vergt volgens hem een speciale aanpak, die verder ontwikkeld moet worden. En dan kan het naar zijn mening niet zo zijn, dat de bedrijfsverenigingen moeten inleveren en gelijktijdig vernieuwend beleid met betrekking tot herintegratie moeten realiseren. Souman bepleitte verder het opheffen van het naar zijn mening kunstmatige verschil tussen ziektewet en wao. Met een goede afstemming zou een beter resultaat te halen zijn. Op dit punt werd hij bijgevallen door het GMV en het GPV. Ook het uitvoeren van de wet arbeid gehandicapte werknemers is essentieel, zo constateerden diverse sprekers op de GMV wao-dag. Te vroeg GMV en GPV waren het er

over eens dat het voor beper-

Estafette-

van start

-

testakingen begonnen uit protest tegen de voorgenomen ingrepen in ziektewet en wao.

Bij het metaalconstructiebedrijf Grootint in Dordrecht en 1000 (totaal Zwijndrecht in werknemers), Globon Hoensbroek (260 werknemers), Laura Metaal in Eyen. gelshoven (200 werknemers) I Esso sluit arbeidsovereenen het zandwinningsbedrijf Sigrano in Heerlen (36 werksten af met de eigen onnemers) zijn stakingen voor 24 emingsraad buiten de nonden om. De toezegging noodzakelijk, aldus B. Vonk, uur uitgeroepen. die de cao-onderhandelingen Volgens de Industriebond t het bedrijf aan de OR gein de kleinmetaal voert. belangen de behardaan die FNV ligt de produktie bij de „Ik heb de indruk dat we die vier bedrijven stil als gevolg tigt van de werknemers van "Je raffinaderij in de Botlek en mogelijkheid zullen aangrij- van de stakingsacties. De ', iet kantoorpersoneel op het pen", aldus Vonk, die momenwerkgeversorganisatie FME teel de arbeidsvoorwaardent loofdkantoor in Breda. De armeldt dat in totaal zon zeszijn organisatie nota van voorjeidsovereenkomst bij Esso honderd werknemers in stai bereidt. king zijn gegaan; een getal dat oopt af in julivolgend jaar. Hij onderschrijft het risico de industriebond nog niet kon | J3e overkoepelende werkgelitnnrganisaties in de metaal- van een „escalerende wer- bevestigen. Voor vandaag staat een 24 en elektrotechnische industrie king" van het paraplu-wetje ende bouw, het staalconcern richting vakbeweging, maar uursstaking op het prohoogovens, Philips, Shell en voorziet eveneens „een zekere gramma bij het metaalbedrijf escalatie" aan werkgeversGlobe in Belfeld. Werkonderi Akzo hebben gisteren terug- kant als hen niet de mogelijkop gereageerd brekingen zijn voorzien bij behet toudend heid wordt geboden over de drijven in Drachten en Gorrenitiatief van Esso Nederland. dijk. Woordvoerders wezen erop aanvullingen te gaan praten.

:

-

PARAMARIBO (ANP) De Surinaamse regering zal binnen drie maanden reageren op een ontwerp van een aanpassings- en herstelprogramma ter sanering van de economie. Dit heeft vice-president Jules Ajodhia aan de EG-commissie in Brussel laten weten. Hij noemt de aanbevelingen in het ontwerprapport een „werkbare grondslag voor het aanpakken van dringende vraagstukken".

Het ontwerprapport is opgesteld door het internationale accountantsbureau Coopers

en

Dit

Lybrand.

GMV-stafmedewerker G.J. van Eijk zette tijdens de waodag de inkomenseffecten van de kabinetsmaatregelen uiteen. Uit vragen hierover bleek dat er op dit punt nog veel onduidelijkheid heerst. GMV-

-

AMSTERDAM (ANP) Op een bladstille Amsterdamse effectenbeurs kreeg Borsumij Wehry gisteren een flinke tik te verwerken. De koers van het Haagse handelshuis moest maar liefst 17,7 procent terug tot 52 na een dieptepunt op

’

’

’

afstaan.

’

-

De nettowinst van het aannemingsconcern Ballast Nedam is in de eerste helft van dit jaarvergeleken met dezelfde periode van vorig jaar meer dan verdubbeld van 23 miljoen naar 57 miljoen. De omzet steeg van 837 miljoen naar f 1015 AMSTELVEEN

Het is curieus dat juist op dit moment is geworden, dat binnen de FNV een discussie gaande is over de vraag hoe 'breed' de vakbeweging moet zijn. Met de term 'breed' wordt gedoeld op het feit dat zij zich niet alleen sterk maakt voor hogere lonen, maar ook denkt om zaken als werkgelegenheid, de positie van uitkeringsgerechtigden en het milieu. Enkele weken geleden haalde PvdA-fractievoorzitter Wöltgens de woede van FW-voorzitter Stekelenburg op zijn hals met de opmerking, dat een politieke partij een breder belang dient dan de vakbeweging. „Hij nemen haast de hele wereld op onze nek", riep Stekelenburg toen verontwaardigd. Su blijkt echter een werkgroep binnen de FNV te pleiten voor een drastische beperking van de taken van de vakcen-

bekend

trale.

adjunct directeur Westert pleitte onder meer voor een publieke voorlichtingscampagne om wao'ers van hun stigma te ontdoen.

De GMV-Verbondsraad heeft na afloop van de bijeenkomst met wao'ers de eerder gekozen lijn bevestigd, dat het beleidvooral gericht moet zijn op terugdringing van het aantal wao'ers.

GMV-voorzitter

Dijkstra stelde daarbij dat het ook gewenst is het 'ziekmaverwijscircuit met kende lange wachttijden in de gezondheidszorg' meer in de discussie te betrekken.

bureau is in 1990 door de

Europese Commissie ingeschakeld nadat Suriname het verzoek aan de EG deed om te helpen bij het opstellen van een economisch aanpassingsprogramma. Coopers en Lybrand bevelen het zoeken van betalingsbalanssteun aan om vreemde valuta te krijgen voor de aankoopf van grondstoffen en reserve-onderdelen. Hiermee moeten landbouw en industrie

nieuw

Geld en goed De bezinning binnen de werkgroep is een vervolg op de discussie over de toekomst van de FNV, die in de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden. Aanleiding tot deze discussie was de crisissituatie waarin de vakcentrale in de loop van de jarentachtig was beland. Deze werd enerzijds veroorzaakt door de economische problemen (met alle gevolgen van dien voor de werkgelegenheid, de inkomens en de sociale uitkeringen, zonder dat de vakbeweging daar veel aan kon doen) en anderzijds door maatschappelijke veranderingen. Bij dit laatste denken we onder meer aan de herwaardering van het ondernemen, in combinatie met een vervaging van de tegenstelling tussen 'kapitaal en arbeid', een zakelijker opstelling van de jonge garde onder de FNV-bestuurders en -leden, en de individualisering, gepaard gaand met een verlies aan solidariteit onder de 'nieuwe werknemers. Die geëmancipeerde, goed opgeleide en pragmatisch ingestelde werknemers kijken anders aan tegen een vakbond dan de arbeiders van vroeger. Enkele kenmerken zijn: meer gericht op het directe eigenbelang en minder op 'ideologie.

’ ’ ’ miljoen.

FNV-voorzitter Stekelenburg ...we nemen de hele wereld op onze nek...

ginnen", zo schetst de werkgroep de kloof tussen theorie en praktijk. Ook de voorhoederol van de FNV wordt in de nota op de korrel genomen. „De produktie van een nota over functiewaardering heeft niet echt nut, wanneer op voorhand vaststaat dat bonden daar niet of nauwelijks iets voor voelen en zeker niet van plan zijn met het resultaat iets te

doen". De werkgroep stelt zich ook kritisch op ten aanzien van de advisering in de Sociaal-Economische Raad. „Een SER-advies waarvan bij voorbaat vaststaat dat de FNV tot de minderheid zal (blijven) behoren, heeft geen meerwaarde boven een actief voorlichtingsbeleid over het eigen standpunt". In dit kader past een vermindering van het aantal arbeidsplaatsen bij de vakcentrale. Van de nu nog 208 FNV-werknemers zouden er in de komende drie jaar 35 weg moeten, „ook in het licht van de teruglopende inkomsten".

Verschil van dag en nacht

leven

ingeblazen worden. Een tweede aanbeveling is om de illegale parallelmarkt te marginalise-

Kerntaken

Er is een verschil van dag en nacht tussen vakbondsnota's als 'Breien met de rode draad' van de Industriebond NW in de jaren zeventig en de gewraakte nota 'Minder beter' van de FNV-werkgroep 'Meerjarig Prioriteitenkader. (Wat een afschuwelijk jargon, trouwens. Kenmerkend voor de denkwereldvan veel hedendaagse vakbondsbestuurders. FNV-vicevoorzitter Karin Adelmund is daar ook zon voorbeeld van. Als zij in radio-interviews loopt te roepen over 'commit-

ren en op termijn af te schaffen.

bij kleine bedrijven

Borsumij in vrije val

Directe aanleiding tot de duikeling vormden de vrijdag nabeurs gepresenteerde halfjaarcijfers. Over de eerste zes maanden halveerde de winst 9,9 milvan Borsumij tot joen. Voor geheel 1991 rekent de onderneming zelfs op een winstdaling van 70 procent. Bij de internationals was het verlies van KLM, die vijf28,90, tig cent afstond op procentueel gezien het grootste. Philips noteerde f 35,10; een min van drie dubbeltjes. Verder moest Koninklijke Olie op 151,80 twee gulden

van de ABN AMRO Bank waren uitgenodijd om op de eerste echte werkdag van deze gefuseerde bank gezamenlijk het ontbijt te nuttigen op hetplein voor het Koninklijk paleis in de hoofdstad.

King van auur en noogte van de wao-uitkering nog te vroeg is. Eerst zouden maatregelen, gericht op vermindering van het aantal zieken en arbeidsongeschikten een kans moeten krijgen. Ook zouden wao'ers die weer op zoek moeten naar passende arbeid, eerst werkelijk perspectief op werk moeten krijgen.

Volop werk

Koers van

’5l.

Ontbijten op de Dam. Ongeveer 1500 personeelsleden

doorF.H. Tijssen

Regering Suriname wil snel economie saneren

stakingen

nemingsraad. Er is overigens wel begrip voor het besluit van Esso: een kapitaalintensief bedrijf als een raffinaderij is bij uitstek gebaat bij arbeidsrust. De werkgevers in de metaalnijverheid (FWM, 12 aangesloten branche-organisaties) willen in de cao-onderhandelingen in elk geval gaan praten over de bovenwettelijke uitkeringen en vinden een paraplu-wetje om dit te dwingen

FNV, breed of niet?

Het pleidooi van de FNV-werkgroep past in de algemene tendens in de maatschappij, waarbij ondernemingen, overheden en zelfs predikanten (zoals het GMV constateert) zich terugtrekken op hun kernactiviteiten. De stelling in de nota dat er tal van andere groepen zijn die zich met belangenbehartiging bezighouden, is niet van logica ontbloot. Dit neemt overigens niet weg, dat het van belang blijft dat de vakbeweging oog houdt voor andere dan de directe belangen van de werkenden. Onze maatschappij zou er niet bij gebaat zijn, als de FNV een 'brood- en boterbond' zou worden, die vooral uit is op bijvoorbeeld hogere lonen. Het is trouwens ook in het belang van de vakbondsleden zelf, als rekening wordt gehouden met de brede maatschappelijke effecten van het beleid (bijvoorbeeld de gevolgen voor de werkgelegenheid, de inkomens van werkenden in de collectieve sector, de positie van de uitkeringstrekkers en de gevolgen voor het milieu. Dat betekent echter nog niet dat de vakbeweging 'de hele wereld op haar nek moet nemen. Een vakbond is nu eenmaal een belangenorganisatie. Daar hoeft zij zich niet voor te schamen, maar dan moet zij het niet erg vinden als andere instanties (bijvoorbeeld de overheid) de belangen van de werknemers afwegen tegenover die van anderen.

ments', dan vraag je je af of eenvoudige

FNV-leden weten waarover ze het heeft, laat staan dat ze zich erin herkennen.) Volgens de nog interne FNV-nota moet de vakcentrale zich beperken tot taken op het gebied van 'arbeid en inkomen. Dat laatste dan ook nog 'in samenhang met arbeid. Dat houdt een sterke gerichtheid in op de werkenden en minder op niet-werkenden. De 'breedheid' van de vakbeweging moet plaatsmaken voor 'verdieping. Dit betekent bijvoorbeeld dat de FNV nog maar zeer beperkt aandacht moet besteden aan zaken als consumentenbeleid, gezondheidszorg, ouderen, milieu, volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, studiefinanciering en kinderbijslag. Daarvoor bestaan genoeg andere belangenorganisa-

-

DEN HAAG (ANP) Het middenkleinbedrijf en (mkb), met bedrijven tot vijfhonderd werknemers, verwacht volgend jaar een groei van de werkgelegenheid met twaalfduizend banen. Het gaat vooral om deeltijdbanen. Het mkb zal daarmee vrijwel de hele groei van werkgelegenheid voor zijn rekening nemen. Bij de overheid en het grootbedrijf zal de werkgelegenheid zelfs afnemen. Dat staat in de zaterdag

gepubliceerde „economische verkenning midden- en kleinbedrijf 1992", die is opgesteld door het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf. Volgens het instituut onderstreept het mkb opnieuw zijn

betekenis voor de banengroei in ons land. In vergelijking met 1990 en 1991 vertraagt de werkgelegenheidsgroei in het mkb echter aanzienlijk. De verwachte groei met twaalfduizend volgend jaar steekt schril af bij de uitbreiding van de ruim veertigduizend in dit jaar en zelfs 75.000 in 1990. De tijdelijke economische omslag waarmee onze nationale economie op dit moment te maken heeft, gaat ook aan het midden- en kleinbedrijf niet voorbii.

ties, zo is de redenering. In de nota wordt opgemerkt dat „omdat alles met alles samenhangt, er een natuurlijke neiging is ontstaan ons overal mee te bemoeien. Dat breekt ons op, want om dat goed te doen, is een veelvoud nodig van het aantal mensen dat thans door de FNV betaald kan

Enkele plaatselijke FNV-afdelingen hebben al „oorlog" aangekondigd als het bestuur van de vakcentrale de aanbevelingen van de werkgroep overneemt. Zij menen dat dit het einde zou betekenen van de FNV als brede maatschappelijke

worden". Ook wordt opgemerkt dat de werkzaamheden van vakcentrale en aangesloten bonden veel meer in eikaars verlengde moeten komen te liggen. Een aantal bonden heeft al jarenlang kritiek op de „beleidsfabriek" in Amsterdam, waar al maar nota's uitrollen die zelden tot concrete resultaten leiden. „Hoe verder de thema's afliggen van de kernterreinen waarmee de bonden zich bezighouden, des te meer vinden meningen die de FNV verkondigt, hun oorsprong in de hoofden van enkele bestuurders of medewerkers. Als het erop aankomt, zal er niemand voor de straat op gaan, laat staan een staking be-

organisatie. Die vrees lijkt ons wat overdreven. We kunnen ons nauwelijks voorstellen dat de FNV-leiding echt afwil van het idee van de brede vakbeweging. Een zakelijke afweging is van belang. „Niet de vraag of een bepaalde afdeling kan groeien (meestal ten koste van een andere) en dus aan invloed kan winnen, is relevant. Evenmin de vraag of medewerker X, V of Z het zo vertrouwde takenpakket kan continueren", zoals de werkgroep terecht opmerkt.

MinisterKok na informeel beraad:

Flinke stap gezet naar Europese monetaire unie - De Miropese Gemeenschap heeft

.APELDOORN

(ANP)

vooruitgang rtl^ag opflinke weg naar een Eco-

£j*>ekt

*J?ische

en Monetaire Unie *"e op "Jn vroe&st in 1H" met één centrale bank en r° munt, gestalte moet krij■*»" .We hebben een besliste stap vooruit gezet", zei 'nister Kok van financiën na 'ormeel beraad met zijn col-

J*'.

ministers in Apeldoorn. an de onenigheid die zon

t

J^e, weken geleden tijdens ?° gewone' ministerraad in

£Ussel *f in

-

aan het licht trad,

Apeldoorn weinig er. Steen des aanstoots was jen het idee van de bewindseen soort EMU met twee te creëren. Somlanden, Italië voorop, jjfPenzijdaartegen te hoop, ombang waren in de *eede groep, die van de achte belanden. Ook

man, felheden l

'

vreesden ze voor een ondergeschikte rol in de besluitvorming over de EMU. Die dreigende tweedeling is volgens zegslieden nu van de baan, omdat alle twaalf lidstaten zullen kunnen toetreden tot de EMU, maar sommige wat later als ze nog niet kunnen voldoen aan bepaalde criteria. Ze krijgen tijdens een overgangsperiode ontheffing van bepaalde verplichtingen die voortvloeien uit het EMUverdrag. Het gaat daarbij om de hoogte van de inflatie, de vastheid van de wisselkoers en de omvang van de staas-

schuld. Volgens de aanvaarde voorstellen kan geen enkel land worden gedwongen mee te doen aan de EMU, kan geen enkel land een ander land uitsluiten en kunnen landen niet worden geweerd als ze aan de criteria voldoen. De Europese Raad, ofwel de

twaalf staats- en regeringsleiders, zal op basis van unanimiteit beslissen wanneer de derde en laatste fase ingaat en

welke landen daaraan meedoen. Die afweging gebeurt op basis van een advies van de ministers van financiën, die daarvoor het op te richten Europees Monetair Instituut (EMI) en de Europese Commissie consulteren. Het EMI zal in 1994 (in de tweede fase) worden opgericht en in 1997 opgaan in de beoogde Europese Centrale Bank (ECB).

Het minimum aantal landen dat nodig is om de derde fase van de EMU te beginnen, is nog niet uitgemaakt. Kok zelf dacht aan zes. maar in Apeldoorn bleken daarover meningsverschillen te bestaan. Sommigen spreken over zeven, anderen over acht deelnemers.

Beurs Amsterdam

Vreemde valuta

Vrijdag 20 september 1991 CBS-koersindex (uit. 1983 = 100) Actieve aandelen noteringen 16.30 uur. ABN-i Aegon Ahoid Akzo Alrenta Amev AMRO AIF

Bols Borsumij-Wehry Buhrmann". DAF Dordt. Petr

DSM

Elsevier Fokker

Gist-orocades HCS Heineken HAoqovens

Hunter Douglas ING KLM KNP Kon Olie ',W3P M int NedHoyd Groep

Océ-vd GrPakhoed Holding Philips Porygram

Rooeco Rodamco Rolinco Roren'c

20/9

23/9

'' '' '' '' '' '' '' '' '' ' '' 105.00 '' 89.90 31.10 'I 89.50 34.40 ' 2.80 ' !- '' 149.50 76.00 ' r 2 '' 58.00 72.20 48.00 ' 48.30 '' ' 20 ' 00.00 ' 151.80 55.60 '' 56.60 '' 00.00 ' 35.40 42.50 35.20 '' 40.50 '' 40.80 99.50 ' 54.00 ' ' 99.30 68.60 ' '' 99.80 ' '' 45 ?

39.30 39.60 112.10 ? 111,80 83,10 83.00 121.00 120.10 186.80 186.60 48.60 48.30 78.40 00.00 42.60 42.80 61.00 55.00 46.10' 46.00 20,90 20.70 144,00' 141.20 104.60 31.80

33.70

80 40 58.20 6 70' 20 f 29.40 49.50 t 3 80

f

57.50' 43.10 I

29 49.30

57.50

99.80

f

53.50

45.90

68.60 90

Unilever VNU

VOC Volmac Wessanen Wolters-Kluwer

I 157,60 f 157.10 77,30 f 77.50 f 43.50 I 43.00 f 21.40 f 21,00 f 82.40 82.20 I 58.50 f 58.10

' '

Hendel, md.. div. noteringen 16 15

ACF Holding

Ahrend Groep " bak

AmroOGF

Asian Tiger Fund Atag

■MMtloMna, Begemann

BoarWtaM BoafeaJkj

CSM nrc CVG Detttlnstr

Econosto

EMF Rente

Gamma Holding Getrontcx Grotech GTI Holding Hagemeyer Hal Trust B

HBG 'HCCaland KBBNRC

'.'aasße-e*-

Macintosh

Medcopharma

NBM Amstelland

NKF Holding NMBObI Fonds NMBRentegroei F. Noot NutnoaVß Nijverdal OBAW

OTRA P -e" f 35.00 f f 139.50' I 50.20 00.00 I 58.10 f I 116.50 f f 91.50 I 152.80 I 82.00 f I 24.70'

'' ''

'

35.50

139.00

50.20

00.00 57.90

116.00

92.00 152.80 81,80

24.50

83.50 '' 142.00 ' 140.00 20.20'' 19.80 28.20 28.30 '' 64.00 64.00 ' ' 97.50 '' 9750 28.80 ' 180.00 '' 17950 ' 124.00 ' 192.00 123.80 14.50 ' 14.50 ' 213.00 '' 21000 62.20 '' 62.50 77.00 ' 77.70 '' 44.70 '' 44.50 '' '' ?

76.30

I

29.10

?

192.00'

83.30

Postbank Bf Randstad Rentalent Rentotaal Samas Sphinx

Stad Rotlefdam Telegraaf Trans Eur Fund Tulip Computers Twentsche Kabel Vastned VIB

VRG Wegener-Tïjl We<-eidiave

76.50

CBS-herbel. index (uit 1983 ■ 100)

f

f f I / f I f f

11.30? 243.50 34.40 f 113.50 f 24.30 I 155.20 I 93.20 f 244.00 I 338,50 24.70 t

'

11.30

242.70 34.40 113.50 24.00 154.80 92.60 243.70 336.50

' 55.10' ' 44.20 r 34.10 ' 34.20 142.40 44.00 51.00 37.00 37.00 ' 85.00 ' 23.90 113.80 111.00 ' 111.00 ' 62.30

f f

I f f f I f

f ? I

'

f

24,40 55,10 44,10

142.30 f f 45.60 f 52.00 f f

84,50

79,60 I 80.70 f 23.70 114,00 I I 62.30 50.60 f 50.40 252.00 f 252,00 135.60 f 134,70

79.50

79.00

29.00

28.50

financieel

mei-finanamMt

196.70 183.20

Algemeen excl Kon Olie Internationals Lokale ondernemingen

204,80 189.50

131.10 245.70

financieel niet-fmancieel

CBS-obligatie-index(l97s

Rendem Staatslen waarvan 3-5 jaar waarvan 5-8 jaar waarvan 5 langste bankleningen

=

100)

20/9

23/9

8.88 8.94

8.89

supranationaal

pandbneven kapttaal-oblig

8.96

8.79 8.98 8.91

8.94 8.97 8.97 8.90

9.16

9.16

8.83

9,02

9,03

23/9

279.60 245.70 303.20 254.10 193.00 111 7n

Algemeen Intern

Lokaal

Fm inst met-fin

industrie

transp/opsl

10.15

15.30

91,40

91,10

90,70

87.40 91.70

86.60 91.50 87.50

86.60 91.80

92.70

92.70

86,90

92,10 103.70 103.50 103.60 93.10

Amerikaanse dollar

Austr dollar Belg.fr. (100) Canadese dollar Deense kroon (100) Duitse mark (100) Engelse pond Finse mark (100) Franse fr (100) Gr drachme (100) lerse pond Hal lire (10 000) Jap Yen (10 000) Joegosl dinar (100) Noorse kroon (100) Oostenr sch.dOO) Portugeseesc (100) Spaansepes (100) Turkse pond (100) Zweedse kroon (100) Zwitserse fr (100) Zuidafr rand Indon rupiah(lOO)

Ecu

slot

87.70 92,80

1991 (tot 17 00 uur) hanteert het GWK de volgende advieskoersen voor het inwisselen resp aankopen van buitenlands geld

Nw-Zeelandse dollar

CBS-stemmingsindex (31-12-89 = 100)

?

Algemeen exol Kon. Oh* Internationals Lokale ondernemingen

Op 21 september

92,50

1.820-1.940 144-1 56

-

5Ï31 5Ï61

1,590-1,710 27,60-30.10 110.00-114 00 3.15-3.40 44,75-47 25

3150-34Ï25

0.91-1.11 2.85-3 10 13.95-15 65 136.50-142,50 0.00-5,50 27,25-29 75

1570-16^20 1,22-140

1.70-1.86 0.0350-0.0500 29,40-3190 126,35 -130,75

0.53-0,76

0.08-0.15

1.01-119

2.3055 2.3105

GOUD EN ZILVER AMSTERDAM P riJ2en va 14.00 uur: Goud

,

onbewerkt 20,870 1.470. vorige 21,110-21,710 be werkt 23 070 laten, vorige 23.3 'aten, zilver onbewerkt 215-28' 85 r!:, 2,15; l n
n

2«5'b-^t33o at2e

Ki

Nederlands Dagblad Dinsdag 24 september 1991

fi-30

DE OP STAND ONZE IN ONS, BIJ ALLEEN SCHOOLDAG, BIJ DE BEKENDE BRUG:

U kunt desgewenst alvast telefonisch reserveren, dan nemen

kunf 217,50)

schoolplaten

de prijs: f

vad. de delen

deze serie

11. >4>aBBBBBBBV Baa^^aiaal HaW^aU

't

auteurs:

O

gezin) (Bijbelse, vaderlandse en algemene liederen voort hele J. Kamphuis, OM DE HEILIGHEID VAN DE GEMEENTE (Een uitleg over de tucht in de kerk, belangrijk boek!)

J^o

vanlJWtf

van;l*sl>

voor voor

1 Z,SÜ S*,DU 8,5

van^T^

voor

Ö,9U

Ttttó

"T

voor

van^OO

J Kamphuis, UITGEMAAKTE ZAAK Hendriks, OM DE BEDIENING VAN DE GEEST

van;l*SÜ

ÖA.N. mJ.Douma,

W. Meijer, WEEGT EN WAAKT (sexuele opvoeding in het gezin)

VOORBEELD OF GEBOD Deze 6 titels samen: geen J^rttT-

2"f^Gro^nfnberg

U

1991:

De Kracht voor elke dag (voorheen: Kracht van hunne kracht) Div. auteurs: Bijb. dagboek dr. J. Douma, Moreel beraad f 29,50

’

.

achtergrond

’

55

Graag tot ziens in de

Broederstraat Als gebruikelijk: verzamelband De Reformatie eenmaüg voorde-

En voor diegenen die deze boeken en CD's al kennen vier gloednieuwe titels:

-

-".^

■■«

I?**?**^!***

O.a. 'Lenteconcert', 'Nederlandse Orgelpracht' en nog meer. DDD-CD's van topkwaliteit. 10, -Of f 14,95 Gevarieerd repertoire. Ruim 70 minuten muziek per CD. slechts f

liefde en seksualiteit. Een schitterend boekje voor ouders en kinderen f Jetze Baas, Je groeit in liefde Imka Ytsma-Wildeman, Ik ga slapen, ik ben moe. Een kijk-en leesboek over 't leren bidden f 17,50

,"\

i

- 2oiet 2. Een prachtige rode granaatappel op helder blauwe , . het omslag van In geuren en kleuren er uit. nanmr Versteeg W*"*]" Dit tweede boek van ds. A.G. met het land Israël en* bekendheid grote Bijbel; geschreven vanuit een (208 pag., 26,90) joodse cultuur. Met foto's en tekeningen van de schrijver Drost-Brower waarin 3 Eindelijk bij elkaar: de drie romans van Ali C.Een fraaie dikke pil vanRonald van der Vinne de figuur is waar alles om draait. 720 pag.: Ronald-trilogie (f 39,90).

Aanbieding klassieke compactdiscs

pa

ö^

-0 £

het de moeite waard even bij Alleen al voor onze drie nieuwste boeken is langs te komen: Gewapende ambtsdragers van 1 Een nieuw deeltje Pastoraal Perspectief: 14,50). Een rijk boekje over bidden, (120 pag., voor ambtsdragers, en dus voor iedereen!

enkele titels bestaat er slechts een beperkte voorraad! Haast u!

mVan

/^-s-?

*»"*'■

we morgen in aUe vroegte Met een wagen volgeladen trekken weer naar de Schooldag in Kampen.

9,ÖÜ

voor

******

Morgen is het weer vroeg dag!

voor OA oft

van^JMKf

ZING EN SPEEL

!521,

aaaaafcaï

5:00

Restantopruiming boeken "van div. gereformeerde KDeddens, KOM,

HP;'

PUB

Restantopruiming J.H. Isings, Gulden Sporen. van J.H. Is.ngs geschiedenisboeken met bekende schitterende per deel 72,50 nï, w" ni he^Taan 3% en 5. Oorspronkelijke f 25,— SPECIALE SCHOOLDAGPRUS: i^lT^Ö we mee


14

lig. In plaats van 22,90 betaalt u (alleen op de Schooldag!) oer band. En u spaart ook nog de verzendkosten uit!

’

O O

1 7,50

*■*

f 1 5,90

G. Riemer, Boekverkooper

ziens in

de

Broederstraat!

>^ -o

Graag tot

’

20,-

(De in deze

Yx

advertentie genoemde boeken zijn ook verkrijgbaar bij de boekhandel.)

*/

%

te Ermeloo

tel. 03417-52405 of 60284 Mr A

"

EVANGELISCHE BOEKWINKEL

VAKANTIEIN EIGEN LAND? naar

KOM EN ZIE

CAMPING

Mori/n

Mr LC.H Karstanje Mr RH. Steensma A D V O C A TEN contracten, incasso's, ondernemersrecht, arbeidsrecht, familierecht Lekkenburg 2 Postbus 2133. 2800 BG GOUDA Tel 01820-38756, fax 35017

fs

'«SS)

Het adres voor bijbels, christelijke lectuur,

'DE OLDEMEYER'

cadeau-artikelen

Inl. Fam. H. Zomer, Grote Beltenweg 13A, Hardenberg. Tel. 05232-62805

natuurlijk!

en wenskaarten

Bermweg 278-280 Tel. 010-4507093 2906 LH Capelle a/d IJssel

/UuneclTTr

VANEGMOND POTGROND Er

Rijnhofweg 14,2342 BB Oegslgeest n Tel. 071-176913 b.g.g Of7lB-20692 L

I Voor een ruime sortering boeken tussen de Al2en de A2B moet u

aluminium

PRIETO

BOEKHANDEL B. GROENVELD

Industrieweg 6 2921 LM Krimpen aan den IJssel Telefoon 01807-198 33 Telefax 01807-199 54

Aann.bedr. VERKADEb.v.

Electriciteit- en Loodgietersbedrijf

zijn bij:

'

Zuidhom Tel: 05940-2150

Baa^aaaaaP

Steynlaan 17, 3701 EA Zeist Tel: 03404-22771

/'"''"'/MmmW aCaaaaaalK aaaff A

W

W

/».

,/

#

fc

Faxnr. 071-171370

tuinaanleg en-onderhoud

" groenvoorzieningen ' grond-en zandhandel

Aanleg en onderhoud van elektrische en sanitaire installaties Levering van Radio's, TV's, Wasmachines etc.

Vlaardingen, Zuidt>uurtseweg2

ta* 0104M35*

tel. 010-435 90 00

Vier internationale

boekeneentra, gespecialiseerd in christelijke en theologische

Assurantiebedrijf A. deKievit

Inn Bookstore

Telefoon 01 0-4505822 Telefax 010-4505154

-HUIZENGA

-

Prins Hendrikkade 50 020-6243638 ARNHEM Pelgrim Internationaal Boekencentrum, Rijnstraat 12/085-434455 DEN HAAG De Goede Herder, Koningstraat 52/070-3800576 HEERDE Heidebeek Boekservice,

—

ASSURANTIËN Verzekeringen -- Pensioenen - Hypotheken

Postbus 182. 2741 KT Waddinxveen Telefoon 01828-14802 Fax 01828-10345

Venneweg 11,7798 CW Collendoorn (Hardenberg) Tel. 05232-62010 Nieuwbouw- en onderhoudsschilder-

AMSTERDAM

—

—mm—■■!

Zwarteweg 2/05782-1660 Centraal Magazijn Mollevite 24 6931 KG Westervoort Tel 08303-13700 Fax 08303-18044

BOL COMPUSERVICE Groningen

makelaars in assurantiën

- Rijnmond

050-411966 - 01869-2461 Personal Computers, automatisering en netwerken Betaalbare kwaliteit Persoonlijke aandacht

Kroonkruid 38 2914 BN Nieuwerkerk a/d IJssel Tel 01803-12177 Fax 14129 b.g.g 01827-2223

-

LABOSOFT COMPUTER SYSTEMS

Autobedrijf

- Computersystemen - Software - Tekstverwerking

OPHOFFB.V. Rollecate 21. Nieuwleusen Tel. 05296-1317 (ad. weg Lichtmis-

Nieuwleusen)

G. RIEMER

(UW) BOEKVERKOOPER Stattonsstr 131. 3851 ND Ermeloo Tel 03417-52405 Bijbels. Algemene boeken. Kantoorarl.. Klassieke CD s

*

Doozemansteeg 2 7798 CH Collendoorn Tel. 05232-61387

HOOGENDAM DOE HET ZELF 's-GravenwegBol 3065 SC Rotterdam Tel. 010-4508622

Steenbergerweg 6 7921 GE Zuidwolde (Dr.) Tel. 05287-2107/1570

' bijzondere relatiegeschenken * wanddecoratie

"

verkoop schappen

van

houtsnijgereed-

Voor uw:

Aankoop/Verkoop/Hypotheken/ Taxaties/Verzekeringen in zuid-west Drente

Postadres: Postbus 240 8070 AE NUNSPEET Tel. 03412-53045 '■

DEN OUDEN ASSURANTIËN B.V.

GORTEMAKER MAKELAARDIJ

ATELIER TOLE

■

«

i

■■.■■mi

■

___^ mmmmmmml

i-

NVM Makelaar

—— INFORMATIE- EN ■

■

NUGTEREN Singelpassage

11

9401 JB Assen

Tel. 05920-16190 b.g.g. en na 19.00 uur 10910

Nedag Grafisch bedrijf """"«weg

30 Potttxjs 201 3770 AE T« 03420-10780 Fu 03420-«S« BarnvraM

Nedag neemt u een zorg uit handen'

■

033-757050

(voor revisie en reparatie)

Einsteinlaan 12/hoek Sluisstraat Assen Tel. 05920-56969

Koppelweg 66, Postbus 70 3800 AB Amersfoort

GEZOCHT:

KOOY

INSTALLATIE

INTERIEUR

TECHNIEK ERMELO

_

Tel 03417-59785 gas - water elektro sanitair verwarming dakbedekking

- -

Installatie

Crimpenhof 58 Krimpen a/d IJssel

--

01807-13788

LIEVE VADER OF MOEDER Ik woon in Oeganda Voor f 1,50 per dag geeft u mij een toekomst

Stichting Internationaal Christeliik Steuntonds

Bussumerstraat 60 121 1 BL Hilversum Tel 035-284984

Assen

JunciiscrwVaviesDuro Drost

Enschedesestraat 100-U Postbus 8094 7550 KB Hengelo Ov

Telefoon: 074-502150 Telefax 074-502151 Incasso 's NO CURE, NO PA V goor geneel Nederland

PASPARTOE Nieuwe Ebbingestraat 52 Groningen. Tel. 050-144126 Modische en betaalbare kleding voor de jonge(werkende) vrouw

J. Jongsma Molenstraat 158 Tel. 05920-46090

,

Muziekhuis

Orgels

-

Piano's

Keuze uit alle bekende merken

Oude Molenstr. 111-113 9401 DN Assen Tel. 05920-10027

Voor dameskonfektie naar

Voor een grote kollektie;

MODEHUIS DEKKER Hoofdstraat 53-55 7921 AC Zuidwolde Tel 05287-3288

De zaak met de meeste keus. We gaan tot maat 60.

Riskante leefgewoonten

Piano's

- Orgels - Keyboards

naar: OOSTENDORP Stationsweg 2, Wezep tel. 05207-2954 Vrijdag koopavond

Juwelier

zijn onchristelijk.

HORDIJK

MULDER

Hoe riskant vindt U de alcohol?

Pallets Kisten BV

Musselweg 67 A-Mussel Tel 05994-54233 Klokken Sieraden Horloges Verlovingsringen Deiuwelier met de vertrouwde sfeer

-

Buiten Nieuwstraat 82 Kampen, tel. 05202-28074

Fa. C. de Jong

DE PIANO WORKSHOP Ink. en verkoop piano's, vleugels.

HERBERG

'd Olde Brugge IJsselkade 48, 8261 AE Kampe" Tel. 05202-12645

"

Bruiloften

Partijen

_^fff>

KAASBOUTIQUE

Voor al uw schilderglaswerk en wandafwerking

Huur met recht van koop. Inruil orgels mog. KERKLAAN 45. NIEUWERKERK A/D IJSSEL TEL 01803-16313

"

'Kaasland'

Bel even naar 4508429 ot één v d onderstaande nrs. voor het maken van een afspraak. Capellead. IJssel 010-4500127 Krimpen ad. Usel 01807-16671

I

Ceresstraat 29 ASSEN Tel.

Hendrik-ldo-Ambacht 01858-13046

05920-18183_^

buro

cv. sanitair zink en dakwerk

-

01804-30877

Verf- en Behangzaak

HAAN

14 30-16 30uur maandagavond 7-9 uur

* enz. enz. Alles voor de telefoon

wandafwerking

HARM NIELSEN Pianotechniek

ma. t/mvr

' Telefoonbeantwoorders

diverse soorten beglazing;

LEKTUURCENTRUM voor EVANGELISATIEARBEID

Boekhandel Voor de complete verzorging van boeken brochures perioen

werk;

-

■

Uw leverancier van: * Telefaxen * Autotelefoons

HARSEVOORT

boeken

Johan de Wittstraat 2 2902 HG CAPELLE A/D IJSSEL

Verzekeringen Pensioenen Hypotheken Finacieringen.

lxAM f* MAPI niUVI-rinim

Christelijke

Beweging voor Drankbestrijding

Antwoordnr 609, 7300 WB Apeldoorn, tel 055-337466

Postbus 13 2650 AA Berkel & Rodenrijs Telefoon 01891-12644

Telefax 01891-18122

VAN ASPEREN SCHOENEN

voor een fijne vakantie

De PODOLINEA-zaak voor:

camping

** **

KENNEDY PARK Ossenkampweg 4 7447 PR Hellendoorn

Piel Hemstraat 37. Den Haag Tel 070-345*562

tel. 05488-1223

CAMPINGS ...METSFEER!

'

Echt genieten van vakantie kan óók in eigen land! Drie campings in een prachtige streek van het land bieden u rust en gastvrijheid. Wilt u meer weten: vraag de folder of lees onze regelmatige advertenties in uw krant.

"DE KLEINE BELTIES ": Tel. 05232-61303/62937 "DERHEEZERKAMP": Tel. 05235-1800 "DEKLIMBERG ": Tel. 05232-61955/65949 Fam. Hakkers

kinderschoenen herenschoenen damesschoenen steunzolen enz

Tefcta» 070-3454562

9 Voordelige vriezers 0.a.: 230 749,-; 410ltr. 849,-; 580ltr. «W--

Itrj*

Afhaalkortingtotr 50.--

U**

Vink Westbroek Vink Oud. a/d 03469-1459 01808-1866 Ook koelkasten, wasmachin*

Aann.bedr.

VERKADEb.v. grond-, straat,

noleerwerk ' terreinverhardingen ' verhuur van grondverzetmachines Vlaardingen. Zuidbuurtseweg 2 tel. 010-435 90 00 ta» 010-4603556

folkers

Mussel: Zandtangerweg 22

05994-54854

Ook adverteren in

I Ernmejog^ Bouwers^

05270-155^

tele-service-

Bel voor tarieven en voorwaarden (Vragen naar de advertentie-afdeling)

NEDERLANDS DAGBLAD/GEREFORMEERD

--'

GEZINSBLAD B.V.

03420-10720