Gereformeerd gezinsblad. Sterven Sacharov brengt wereldwijd schok teweeg

Nederlands

JÊRDAG 16 DECEMBER 1989 46e jaargang no. 11.352

DDR worden opgeheven

n

Je

in de Arbeidersklasse' opgeheven.

ïeze

milities voltooid zijn,

worden de Oostduitse Hiertoe heeft gisteren besloten. regering volgend jaar zal het juni Eind van de opheffing van «re-ces nOR

zo

meldde het persbureau ADN.

pc bewapende strijdgroe-

van de arbeidersklasse ren na de arbeidersopstand de communistivan 1953 door gevormd, en (SED) sche partij -»!,

»a

tot „het taak en de verworvenheden van het socialisme" te

hadden

vaderland

verdedigen. Volgens westerse deskundigen waren de ongeveer 400.000 leden van de

strijdgroepen belast met het van de orde in geverzekeren onrust, het bescherval van van de roen van de gebouwen en de partij communistische en het bieden van regering, geresteun aan het tactische gelde leger in geval van conflict.

Rust keert weer op de Comoren -

De MAYOTTE (AFP) B. gisteDenard is Fransman ren met ongeveer 25 van zijn

huurlingen vertrokken van de

Comoren, waar de groep op 26 november de macht had gegre-

pen. Dit is ter plaatse door geconstacorrespondenten

teerd. ■De huurlingen en hun leider Hngen aan boord van een

luidafrikaans vliegtuig dat ien naar Zuidafrika zou brenK Na enkele dagen dienen

mj door te reizen naar een niet ■noemde bestemming.

Behalve „kolonel" Denard, B een tropenuniform droeg, ■ren alle soldaten gekleed in poene uniformen. „Dit is niet H ik had gehoopt", zei de 60Bige Denard met verslagenBd in de stem. voor hij het

■egtuig in stapte. Enkele uren eerder namen ranse parachutisten, tijdens in plechtigheid die feitelijk eerkwam op het overdragen an de macht, de leiding over e Comorese presidentiële arde officieel over van de uurlingen. De garde is de beingrijkste troepenmacht op de Comoren.

Hoofdredacteur: drs. J.P. DE VRIES Directeur: J.C. BOERSEMA

Gereformeerd gezinsblad

Arbeidersstrijdgroepen

(AFPOOST-BERLIJN pA) -De 'Strijdgroepen van

Dagblad

De strijdgroepen bestonden uit mannen tussen 25 en 60 jaar. De meesten waren lid van de SED en heel wat van hen waren reservist in het gewone leger. Volgens het instituut voor strategische studies in Londen beschikt geen andere lidstaat van het Warschaupact over een strijdgroep die vergelijkbaar is met deze Oostduitse eenheden. In de DDR zijn inmiddels rechtse radicale groepen kennelijk in opmars. Uitingen van geweld met neo-nazi-achhge trekken nemen aanzienlijk toe, aldus het Inlichtingenbureau West (IWE), dat vanuit West-Berlijn de binnenlandse ontwikkelingen in de DDR volgt. Kortgeleden werden acht leden van een schimmige groep gearresteerd, die zich 'geheime SS-organisatie Wolgast' noemde. Het IWE haalde een blad voor leraren in OostBerlijn aan, dat schreef dat bij de Joodse gemeentschap in Erfurt een anoniem telefoontje binnenkwam met de inhoud: „De oven van Buchenwald staat nog op jullie te wachten". In de jaren dat de nazi's in Duitsland aan de macht waren, werden Joden en politieke tegenstanders in het kamp Buchenwald opgesloten. Daar zijn duizenden mensen om het leven gekomen. In een school in Oost-Berlijn vond men aantekeningen van een leerling met uittreksels uit een toespraak van Hitler en de oproep tot het inrichten van „gaskamers voor bepaalde bevolkingsgroepen". Een krant in Thüringen in het zuidwesten van de DDR schreef dat in Weimar hakenkruisen werden aangetroffen op muren van huizen en dat er sprake is van bruut geweld tegen buitenlanders. Volgens het IWE geldt Weimar als een centrum van rechts. In Blankenham bestaat al enige tijd de ronduit racistische groep „Grijze Wolven". Ook bij de demonstraties op maandagen in Leipzig zouden zich steeds meer rechts-radicalen manifesteren.

Sterven Sacharov brengt wereldwijd schok teweeg MOSKOTJ/WASHINGTON-

/BRUSSEL (RTR-AFP-ANPAP) In tal van landen over de hele wereld is gisteren geschokt gereageerd op de plotselinge dood van de sovjetkerngeleerde en voorvechter van de mensenrechten A. Sacharov. sovjet-president Gorbatsjov sprak van „een erg groot verlies" voor de Sovjetunie. De Amerikaanse regering loofde in een reactie vooral Sacharovs betrokkenheid bij de mensenrechten en noemde Sacharov een historische figuur. „Men zal zich lang zijn inzet voor de mensenrechten in de Sovjetunie herinneren", aldus een woordvoerder van het Witte Huis.

-

Sacharov overleed volgens zijn schoonzoon J. Janelevitsj donderdagavond in zijn studeerkamer aan een hartaanval, nadat hij was teruggekeerd van een bijeenkomst van progressieve afgevaardigden uit het Congres van Volksafgevaardigden, waar hij de regering er in een felle redevoering ervan had beschuldigd, het land naar een catastrofe te voeren. Sacharov, die 68 jaar geworden is, leed~sinds enkele jaren aan een hartkwaal. De overleden kerngeleerde

A. SACHAROV wordt aanstaande maandag ter aarde besteld naast zijn ouders op de begraafplaats

Vostrijakoskoe

aan de zuidwestrand van Mos-

kou. Het sovjet-parlement vormde gisteren een begrafeniscommissie onder voorzitterschap van J. Primakov, een academicus die kandidaat-lid van het Politburo is en voorzitter van de Uniekamer die samen met de Nationaliteitkamer het parlement vormt. Op een vraag of hij de begrafenis zal bijwonen zei sovjetleider Gorbatsjov gisteren: „Het Congres van Volksafgevaardigden zal eraan deelnemen, en ik ben lid van het Congres". Het Congres nam gistermorgen aan het begin van zijn zitting een minuut stilte in acht om eer te bewij-

zen aan Sacharov. V. Vorotnikans te geven om te leven, te kov, lid van het regerende Powerken en te slapen", zo zei litburo, omschreef Sacharov zij. als „een van de prominentste De Nederlandse minister wetenschapsmensen van het land en een belangrijke openvari^ buitenlandse zaken, Van den bróek,~noemde het overbare figuur". lijden van Sacharov is een verD. Ligatsjov, een andere afgevaardigde in het Congres, lies voor alle hervormingsgezei dat „met Sacharov een zinde krachten in de Sovjetdeel van ons hart van ons is unie. „Het is te betreuren dat weggevallen. Wij konden het deze drijvende kracht achter met hem eens zijn of oneens, het hervormingsproces er niet meer zal zijn", aldus Van den maar hij was een man van absolute oprechtheid en absolute Broek. zuiverheid, en dit bracht hem tot grote prestaties in de weGrootvader tenschap en zijn positie in het openbare leven". In Frankrijk verklaarde de staatssecretaris voor de mensenrechten, B. Kouchner, Verwijten „ontsteld" te zijn over de Voor de woning van het dood van Sacharov. „Andrej echtpaar Sacharov in Moskou Sacharov was de grootvader van de wereld. Hij was zo verzamelden zich gisteren bevaak onderdrukt, en vaak zo langstellenden en in de stralangdurig, dat men dacht dat ten van Moskou toonden burgers zich zeer onder de indruk hij onsterfelijk was. Geen envan het bericht. Sacharovs kele humanitairekwestie ontweduwe, Jelena Bonner, ging hem. De eerste maal dat maakte ondertussen bittere ik hem zag, sprak hij over de verwijten aan de vele journa- Koerden en de bootvluchtelinde laatste keer herinlisten die voor haar woning gen en hij mij er aan: „Wat nerde stonden, en vroeg hen weg te voor de Koerjullie doen gaan. „Jullie hebben er in den?", aldus Kouchner. grote mate voor gezorgd dat (Zie Andrej Dmitrijevitsj voor zijn tijd stierf, door hem dag en ook portret op pag. 5 en comnacht op te bellen en ons geen mentaar op pag. 7).

Inwoners

van Moskou

verzamelden zich gisteren voor het huis van Sacharov om aan de plotseling overleden kerngeleerde en

mensenrechtenactivist eer te bewijzen.

Hof wijst Roemenië terecht in zaak-Mazilu DEN HAAG (AP) - Het Internationale Hof van Justitie

Kerk/Religie/Onderwijs Begin volgend jaarstart christelijk persbureau

3

Binnenland

Griep rukt op in Nederland 5

Buitenland

Aylwin mag roer in Chili hernemen van Pinochet 9

Opinie

Eredienst is moeite van het bestuderen waard U

Cultuur «i

de geest naar een zonnige

ochtend in Siena 13

Rol ers Schaber verruimt "«iklnaar bedrijven gezonde

L-./AT

sche titels en daaraan verbonden functies voorbehouden aan een elite, waar de intellectuele sfeer de kinderen Het begon met staatssecreals het ware met de paplepel lanceerde Wallage. Hij taris werd ingegoten. Natuurlijk het idee dat voortaan de leer- kan iemand die hoger onderlingen een beoordeling van wijs volgt, niet buiten kennis hun leraren zouden uitbrenvan vreemde talen. Hij moet gen. Afgelopen zaterdag is werken kunnen bestuderen op de onderwijspagina van in andere talen. Er worden onze krant daar het nodige ook steeds meer wetenover gezegd. In de Tweede schappelijke werken In anKamer is hier nog niet over dere talen gepubliceerd omgesproken, maar de pers dat het Nederlands nu eenmeldde wel kritische uitlatin- maal een klein taalgebied is. Voor buitenlanders die hier gen van CDA-kamerleden, willen studeren, is de taal die er niet gelukkig mee waeen grote handicap. Het leren ren. minister van Nederlands kost tijd, terVervolgens mocht wijl men daar later meestal Ritzen zelf tweemaal achtereen de pers halen. Eerst met niet veel meer aan heeft. Tede voorspelling dat, als gerecht worden op het Instituut volg van de immigratie uit anvoor Sociale Studies in Den dere delen van de wereld Haag de colleges in het Ennaar West-Europa en de gels gegeven. Ook voor de LU in Wageningen met zijn daarop volgende vermenging, het blanke ras zou uit- belangrijke internationale posterven, een vooruitzicht dat sitie is dit een punt. hem geen zorgen leek te baren. Daarover is gisteren in deze krant het een en ander AAR het gaat beslist te ver omwille van deze buiopgemerkt. En alsof die steen in de vij- tenlanders nu ook maar de ver nog niet genoeg was, verNederlandse studenten met scheen de minister dinsdag het Engels als voertaal te bevoor de NCRV-televisie met naderen. Hoe goed ook het het advies aan de Nedertalenonderwijs in het voortlandse universiteiten om gezet onderwijs mag zijn, over te schakelen op het Enhiermee wordt een extra gels als voertaal voor colledrempel opgeworpen, die ges en examens. Hierop voor een aantal te hoog zal heeft de Tweede Kamer wel zijn. Het zou indruisen tegen massaal gereageerd. Onder het ideaal van vergroting van aanvoering van de GPV'er kansen, waarvoor de PvdA Schutte hebben leden van zich altijd sterk maakt. alle fracties (behalve de VVD) Een tweede bezwaar is dat hun misnoegen over dit het indruist tegen afspraken standpunt aan de minister die we met België hebben ge-

we twee gloed-

nieuwe bewindslieden op Onderwijs en Wetenschappen hebben, weten we inmiddels.

IVI

kenbaar gemaakt. Gelukkig gaf minister Ritzen de volgende dag tijdens een spreekbeurt in ZuidLimburg een voorzichtiger versie van zijn standpunt. Om meer buitenlandse studenten te trekken zouden de universiteiten cursussen in de Engelse taal moeten aanbieden. Dat is uiteraard heel iets anders dan een verplichting voor Nederlandse studenten om het hoger onderwijs in het Engels te volgen.

maakt in het verdrag betreffende de Nederlandse TaaiUnie. In België heeft men nog langer moeten wachten op Nederlandstalige universiteiten dan hier; daar bleef het Frans jarenlang overheersend, ook in Vlaanderen. Zou men dan nu om het internationale aspect weer op het Engels moeten overstappen? Er zijn faculteiten waar al zoveel Engels vakjargon in gebruik is, dat het weinig meer uitmaakt. Maar er zijn ook andere (rechten b.v.) waar het uiterst onpraktisch zou zijn. Het voorstel van minister Ritzen zou tot gevolg heb ben, dat er een nieuwe scheiding door ons volk gaat lopen, tussen een tweetalige bovenlaag die in internationale kringen als de EG kan verkeren, en de anderen die zelfs niet kunnen volgen wat daar over hen beslist wordt. Daarvan zal een sterke sociale druk uitgaan in de richting van het Engels ten koste van het Nederlands. Maar tegelijk gaat dan een cultuur van eeuwen voorgoed dicht, behalve voor de kleine groep zonderlingen die zich op aca-

L./E tijd ligt nog niet zo lang achter ons, dat al het wetenschappelijk onderwijs heeft Roemenië terechtgewein het Latijn werd gegeven. zen in de zaak omtrent het lot Pas in de loop van de vorige van Dumitru Mazilu, een speeeuw is men daarvan afgeciaal rapporteur voor de Comstapt. Voordien dacht men missie voor de Mensenrechten dat volkstalen ongeschikt van de Verenigde Naties. Mawaren voor het formuleren zilu, die in 1985 opdracht van wetenschappelijke bekreeg om een rapport te schrijgrippen. Het Latijn bood boven over de mensenrechten, wordt al drie jaar in zijn vendien het voordeel dat invaderland vastgehouden. ternationale uitwisseling van docenten, studenten of puDe Roemeense regering zegt dat hij te ziek is om te reizen, blikaties heel gemakkelijk maar in een onlangs in het was. Uit een artikel dat onze Westen ontvangen brief zegt wetenschapsmedewerker de voormalige diplomaat dat onlangs schreef, bleek echzijn paspoort is ingenomen en ter dat menige student heel demisch niveau met de Nedat hij onder huisarrest is gewat van dat Latijn ontging. derlandse taal bezighouden. plaatst. BRUSSEL (ANP) De Idealiseren moeten we die Dat vooruitzicht lokt ons Het Haagse Hof, de rechtNAVO-landen willen volgend tijd dus maar niet. niet aan. Graag zouden we bij sprekende tak van de VerDEN HAAG (ANP) Het Najaarmet het Warschaupact een welvaarstpeil in de Derde Wedan ook volstrekt onvol De op overschakeling de (en zijn staatsde minister Milieubeleidsplan reld een „forse economische zij enigde Naties, was unaniem tionaal verdrag sluiten over het opendoende. volkstaal heeft de toegankevoorbij oordeel dat aan alle wat (NMP) gaat secretaris) van Mazilu recht meer behoedstellen van het luchtruim voor groei" vergen. Hoe dit kan heeft op alle diplomatieke „wezenlijke vragen" die zich binnen de voorwaarden van zaamheid zien, passend bij inspectievluchten. lijkheid van het hoger ondermilitaire Hoop voorrechten die normaal worop milieugebied in de Derde een duurzaam milieubeleid is De NAVO-ministers van bui- wijs enorm bevorderd. Niet hun nieuwe ambt. den toegekend aan internatioWereld voordoen. Dat zei me- volstrekt onduidelijk, meent tenlandse zaken werden het langer waren de academiJPdV nale ambtenaren. Daaronder vrouw A. Krijnen, scheidend zij. De NCO put wel hoop uit gisteren eens over een voorvalt ook het recht, ongehinvoorzitter van de NCO, de Nastel dat in februari aan de uitspraken die de nieuwe miderd te reizen. tionale Commissie VoorlichOok het huidige NMP nister voor ontwikkelingssaOostbloklanden zal worden De zaak werd in mei dit jaar ting en Bewustwording Ontmaakt dit niet helder. Het menwerking Pronk in de eer- gepresenteerd op een confeaangespannen door de Verwikkelingssamenwerking gis- plan kijkt wel over de grenrentie in Ottawa. ste weken van zijn ambtsterenigde Naties. In de schrifteteren in Den Haag. De NCO zen, maar niet naar de Derde Deze bijeenkomst zal nog in mijn heeft gedaan. Pronk lijke procedure hield de RoeWereld. In plaats daarvan wees bij voorbeeld onlangs op hetzelfde jaarworden gevolgd organiseerde een Ridderzaalmeense regering staande dat conferentie over Derde Wereld kijkt het NMP „over de Derde de komst van „eco- vluchtelin- door een tweede conferentie, Mazilu geen diplomatieke onen duurzame ontwikkeling. Wereld heen", naar problegen", die hun land verlaten dan in een Warschaupact-land. men als het broeikaseffect en schendbaarheid kon genieten, Het is de bedoeling dat bij die omdat zij als gevolg van mionder andere omdat hij verDe NCO pleit voor een bijde aantasting van de ozongelegenheid het verdrag over lieuvernietiging geen aanblijft in zijn geboorteland. stelling van het NMP. In het laag. de luchtinspecties zal worden vaardbaar bestaan meer kunZo wil het kabinet de tropiHet hof heeft dat argument NMP-plus moet aandacht zijn afgerond. nen opbouwen. verworpen. voor een milieubeleid in sasche regenwouden als belangOp initiatief van de Amerimenhang met een internatiorijk ecosysteem in stand houDe „dreiging" voor de rijke kaanse president Bush stellen den. „Op zich lovenswaareconomisch en ontwikkelanden die van dergelijke ontde NAVO-landen het WarGRONINGEN (ANP) De di- naal meer tot „dat lingsbeleid, dig", wikkelingen uitgaat, zal er schaupact voor, het luchtruim dan aldus de NCO-voorziten de vakPhilips rectie van nu toe aangekondigd rekening ter, maar daarbij wordt niet volgens mevrouw Krijnen toe te openen voor vliegtuigen die bonden zijn tot overeenstemhoudt met mensen in de gelet op bij voorbeeld de menleiden dat de bereidheid van militaire installaties fotograming gekomen over een sode regering toeneemt om een feren. Het creëren van een Derde-Wereldlanden". sen die met kappen het van ciaal plan voor de 250 werknesamenhang tussen mimevrouw Krijnen bomen hun brood verdienen. Volgens betere grotere militaire openheid mers van de koffiezetapparagezien ontwikkelingsbeleid de verwachte De zal, extra lieuen bedragen die het ziet de NAVO als een belangGroningen, die tenfabriek in Kaam: , enorme bevolkingsgroei in de NMP uittrekt voor milieu en aan te brengen. Het is aan de rijk middel om het vertrouHoogenaar moeten verhuizen landen, zij, arme alleen al het zo ontwikkeling samenleving, meent dat 40 a 60 miljoen wen tussen de twee bondge|-M Straat: veen. Werknemers die problehandhaven van het zeer lage - gulden per jaar meer noemt proces verder af te dwingen. nootschappen te vergroten. met de verhuimen hebben Op dit moment beloeren de I zing, kunnen bij wijze van twee (advertentie) bondgenootschappen elovergangsregeling, vijf jaar kaar met satellieten. Maar WVooßlaats: lang gebruik maken van een inspecvolgens experts bieden aantrekkelijke reiskostenvertievliegtuigen mede door hun goeding. Dit heeft districtsbegeringere vlieghoogte allerlei Bruggeman van stuurder B. extra voordelen. gisteCNV ontvangt de krant 24 dagen lang voor/ 11,50. de industriebond groot Een deel van de halfbekendgemaakt. ren jaarlijkse bijeenkomst van de CFA/Schoolgeld kampt met een tekort van ruim honderdvijftigvan buiten#2^__Tv NAVO-ministers (KRF) - Het Deze bon in open, ongefrankeerde enveloppe zenden WASHINGTON duizend gulden op de begroting voor 1989. Helpt u mee ons streefbedrag landse was de afgelopen l%Wil -If_^W'^wl zaken handelsbalans naar: op de 0 Nederlands Dagblad, Antwoordnummer 1004, tekort van 1.700.000,- rond te maken Dan kunnen de CFA-deelnemers de twee dagen gewijd aan de is in Staten Verenigde 3770 VB de Barneveld. U kunt ook bellen: 03420-90041, van snelle veranderingen in Oosttot jaren '90 met een schone lei beginnen. toegenomen flink Afd. oktober Abonneeservice. Volgende week leest u op deze pagina wat het effect van deze Europa en de vraag hoe het 10 2 miljard dollar, zo heeft advertentie was. Westen moet daarop reageren. VOOR GEREFORMEERD ONDERWIJS het Amerikaanse minsterie In hun slotcommuniqué onbekendgemaakt. Stichting Coördinatie Financiële Akties niet-bekostigd gereformeerd onderwijs van handel derstreepten de ministers dat sepAdministratie: Postbus 1470,8001 BL Zwolle Gironummer: 53.50.018 tav Stichting CFA. Zwolle Het tekort over de maand zij „vastbesloten" zijn, het milBankrekeningnummer 65.31.12.645 I NMB Zwolle, tav Stichting CFAi tember is herzien van 7,94 van het hervorwelslagen jard dollar tot 8,51 miljard mingsproces in het Oostblok Deze advertentie wordt u aangeboden door de Zijlstra & Wisman Groep. en Belastingadviseurs

vandaag

2

Nederlands a.u.b.

NCO: NMP gaat voorbij aan vragen Derde Wereld

NAVO wenst

verdrag over spionagevluchten -

-

voor een speciale prijs neem ik een

proefabonnement op het Nederlands Dagblad.

-

-

InVariant vandaag o.a. *| de mafia, een artikel

r*«it in de activiteiten

gedrag van meisjes en l« interview over die aan het ve* gesteld worden.

"*

-

-

Hoe zwaar zouden de laatste Schoolgeldloodjes dit jaar wegen?

__^W_______

’

W^^^^^^^ ■

■

! Duidelijke taal

dollar.

Accountants

te bevorderen.

~&*

\

Nederlands Dagblad

Zaterdag 16 december 1989

Kerk/Religie/Onderwijs

Nederlandse joden praten in besloten kring over contacten met Palestijnen -

AMSTERDAM (ANP) Nederlandse joden praten volgende week dinsdag over de vraag of er mogelijkhedenzijn met Palestijnen te praten. Dat gebeurt op een besloten zitting te Amsterdam, die georganiseerd is door de Nederlandse afdeling van het Internationaal centrum voor vrede in het Midden-Oosten.

De bijeenkomst, zo bericht het Nieuw Israëlietisch Weekblad, wordt geleid door burgemeester Ed van Thijn van Amsterdam, voorzitter van de Nederlandse afdeling, waarvan Eerste Kamerlid Hanneke Gelderblom (D66) secretaris is. Aan het Internationaal centrum zijn namen verbonden van de Israëlische politicus Abba Eban en opperrechter Chaim Kohn. Over de hele wereld worden gesprekken met Palestijnen

gevoerd. Waarom zou dat niet in Nederland kunnen, aldus Gelderblom. Daarbij gaat het zeker niet alleen om gesprekken met de PLO. Uit de hele breedte van de joodse gemeenschap zijn mensen uitgenodigd, evenwel op

persoonlijke titel. Tot dusver heeft niemand afgezegd. Tot de genodigden behoren de rabbijnen Avraham Soetendorp en Raph Evers, bestuursleden van de Nederlandse Zionistenbond en Ronny Naftaniël, directeurvan het CIDI. Er is voor beslotenheid gekozen, aldus Gelderblom, omdat in de 'redelijk geladen' sfeer na de PLO-bijeenkomst in Den Haag niet iedereen even makkelijk in het openbaar spreekt. „Het leek ons niet verstandig dat alleen het bekende standpunt van een paar bekende sprekers te horen zou zijn."

Dr. M.J. Verkerk voor studenten:

'Kunstmatige intelligentie verantwoord gebruiken' (van onze correspondent)

-

ENSCHEDE Wie is verantwoordelijk, de mens of de computer die de opdracht uitvoert? Deze vraag kwam donderdagavond aan de orde tijdens een lezing over kunstmatige intelligentie van dr. M.J. Verkerk tijdens een vergadering van de Vereniging van Gereformeerde Studenten in Twente. Kunstmatige intelligentie is een onderdeel van de wetenschap die onderzoekt wat er op het gebied van de computer

mogelijk is. Vooruitstrevende beoefenaars van de kunstmatige intelligentie spreken van een volgende stap in de evolutie van de mens. Dr. Verkerk stelde dat er hier toch meer aan de hand is. „Je kunt de computer beslissingen laten nemen door de

Nederlands *£? Dagblad i_---^----------------------------_--------------^

Uitgave van: Nederlands Dagblad/ Gereformeerd gezinsblad B.V. Hermesweg 20 Postbus 111 3770 AC Barneveld

voeren waaronder die beslissing genomen moet worden." Als voorbeeld gaf dr. Verkerk de beurs-krach van vorig jaaroktober. Veel computers gaven toen op hetzelfde tijdstip opdracht tot het verkopen van aandelen. Wat bij dekennistechnologie opvalt, is dat de mens geheel weggecijferd wordt. De mens wordt nog slechts gezien als een systeem, voorwaarde

in

te

Doel: media voorzien van berichten uit brede christelijke wereld

Begin volgend jaar start christelijk persbureau

eer." Verkerk concludeerde dat kunstmatige intelligentie zeer nuttig kan zijn. Deze nieuwe ontwikkeling moet echter alleen als assistent van de mens gebruikt worden. In dit alles moet elke nieuwe ontwikkeling vooraf ethisch beoordeeld worden met de normen die God ons gegeven heeft, aldus

Verkerk.

BARNEVELD/HOLLANDSCHE RADING Op 1 januari 1990 gaan twee bureaus van start die zich zullen specialiseren in berichtgeving over ker-

-

telijk persbureau Internieuws (INS), een onderdeel van de Nedag- groep in Barneveld, en het Publiciteitsbureau Christelijk Nederland (PCN), een

de kerknieuwssector. De laatste drie jaar was hij als redacteur onderwijs en media verbonden aan het Nederlands

(van onze red. kerkelijk leven)

PRETORIA

- „Mensen

’

’301,50. Losse nummers 1,25 (verhoogd met eventuele portokosten). Prijzen zijn mcl. 6% b.t.w. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan, maar slechts beëindigd worden (uitsluitend schriftelijk) uiterlijk één maand voor het verstrijken van de abonne-

’

mentstermijn.

ADVERTENTIES: Gewone advertenties en familieberichten 0,88 per mm. Contracttarieven op aanvraag. Tips 2,95 per regel. Voor br.o.nr. wordt 3,20 extra in rekening gebracht. Alle prijzen

’

zijn excl. 6% b.t.w.

van".

’’

Sluitingstermijnen: Zakelijke advertenties: 1 dag vóór plaatsing vóór 9 uur; Familieberichten: tot 11 uur. Overlijdensberichten tot 15.00 uur. Advertenties voor de maandageditie: zakelijke advertenties vrijdags tot 12.00 uur, familieberichten tot 15.00 uur. Overlijdensberichten m.v.v. begrafenis en condoleantie tot vrijdagavond 21.00 uur (per telefax uitsluitend na tel. overleg 03420-90041).

rechtgesteld". Dit schrijft het Zuidafrikaanse ministerie van justitie in antwoord op een verklaring van de Algemene Kommissie van Leer en

BEZORGING: Klachten over bezorging schriftelijk aan bovenstaand adres. Hoofdredacteur: drs. J.P. de Vries

Adjunct-hoofdredacteuren:

drs. L. de Jong drs. A. Kamsteeg Eindredacteur: Tj.S. de Vries

Binnenlandredactie:

J. Cordia; J.E. Hopman; TJ. Kerpel; drs. H. Veenhof (noord, red.); G. Wilts Buitenlandredactie:

drs. W. Bouwman; M.F.L. Reijnen Kerknieu wsredactie: drs. H. Hoksbergen; A.P. Wisse Onderwijs, cultuur, media: W.F. Houtman, R. Übels Politieke redactie: mr. J.W. van Houdt; 'drs. P.H. de Jong Sociaal-economische redactie: C.M.A. Groenewegen; F.H. Tijssen Fotografie: J.L.Klamer

Coördinatie: C. Dorland

Opmaakredactie:

P.E. Brink, R.S. Dorgelo

SOEST Slechts 1500 Duitsers zijn in de afgelopen vijf jaar moslim geworden. In totaal hebben van de circa 1,65 miljoen moslims in de beide Duitslanden ongeveer 50.000 het staatsburgerschap. In de meeste gevallen betreft het vrouwen die met een buitenlander zijn getrouwd. Volgens de hoofdredacteur

van het Duitstalige moslim-

tijdschrift 'Extrablatt', Oguzhan Haciibrahimoglu, moeten de moslims zich afvragen, waaraan ze hun slechte image te wijten hebben. Aan de 'heldere en overtuigende leer' kan het niet liggen, zegt Haciibrahimoglu.

Christenen stichten in in Libanon universiteit

Tribune

— bereidingen

Kerstvoor


-

TRIPOLI Ondanks het oorlogsgeweld in Libanon is er onlangs een christelijke universiteit in de havenstad Tripoli gestart. Deze universiteit zal bestaan uit een theologi-

sche, sociaal wetenschappelijke en medische faculteit. De medische faculteit zal zich vooral richten op het opleiden van artsen voor de verzorging van oorlogsinvaliden. De colleges aan de medische faculteit zullen in zomer 1990 beginnen.

Het gaat deze christelijke universiteit verder om de verzorging van mensen, die onder de geestelijke gevolgen van de

bijna vijftien jaar durende burgeroorlog leiden. De theologische faculteit

Blamand(oorspronkelijk Universiteit) bestaat echter al

sinds 1970. In 1975 werd deze universiteit vanwege de zware gevechten verlegd naar het Griekse Thessaloniki. De Universiteit Blamand is de derde christelijke universtiteit in Libanon. De andere twee universiteiten liggen op dit moment nagenoeg stil.

geweest voor

verschillende

christelijke organisaties, laatstelijk voor de 'VU-vereniging'. PCN beweegt zich op

In De Reformatie overdenkt ds. T. Wendt de kerstvoorbereidingen die nu volop aan de gang zijn. Dit naar aanleiding van het Schriftwoord aan de gemeente van Sardes dat Christus zal weerkomen als een dief in de nacht (Openb. 3:3b). „Nog even en we gaan het kerstfeest vieren. Het zijn de dagen an advent en ieder is daarmee bezig op zijne wijs. Waar zijn we het meest druk mee? Met het treffen van

den de doodstraf hebben ge-

zijn

in ons land nooit voor hun politieke overtuiging terechtgesteld. Sinds 1983 is zelfs niemand voor hoogverraad te-

-

glunderende Edward Schillebeeckx met de Gouden Ganzeveer. Het bestuur van de Kon. Ned. Uitgeversbond (KNUB) heeft dit jaar haar culturele prijs, de Ganzeveer, uitgereikt prof.dr. aan E.C.F.A. Schillebeeckx (75). De moderne theoloog werd daarmee geëerd voor „zijn bijdrage aan de Nederlandse cultuur en de verspreiding daar-

Dagblad. Het bureau zal voorlopig met drie full-timers gaan werken. Een van hen is drs. Roel Sikkema, die voorheen verbonden was aan uitgeverij De Vuurbaak. Verder beschikt Internieuws over een net van binnen- en buitenlandse correspondenten en f ree-lancemedewerkers. PCN wordt geleid door Daan van der Waals, die vijftien jaar lang voorlichter is

kregen.

op Duitsers

Een

Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) 76,80 per kwartaal, per jaar

De heren Bergwerff (l.) en Van der Waals het terrein van de voorlichting. Het wil publicitaire diensten aan kerken en christelijke organisaties gaan verlenen.

Nieuwsbulletin In co-produktie met PCN zal INS naast de dagelijkse nieuwsvoorziening een wekelijks bulletin gaan uitgeven met actueel nieuws uit de kerkelijke en christelijke wereld in binnen- en buitenland. Daarmee onderscheidt het

'Mensen nooit voor politieke overtuigingen terechtgesteld'


ABONNEMENTEN:

artikeorganisaen len in kerkbladen tieperiodieken en een signalement van recente publikaties bevatten. Het blad zal vanaf maart volgend jaar gaan verschijnen. De kosten van een bedragen jaarabonnement van belangwekkende

Zuidafrikaans ministerie van justitie verklaart:

Islam heeft weinig vat

BANK EN GIRO: Voor alle betalingen: Bank ABN Amersfoort, rek.nr. 55.32.16.848, Postgiro 979505.

viteitenagenda, een overzicht

zelfstandige onderneming in Hollandsche Rading. De bureaus gaan onafhankelijk van elkaar opereren, maar zullen op onderdelen wel samenwerken.

nieuws over ontwikkelingen op ethischvlak. Momenteel levert het bureau reeds dagelijks berichten aan een vijftal kranten. INS staat onder hoofdredactie van Peter Bergwerff, die reeds zestien jaar werkzaam is in de journalistiek, waarvan dertien jaar in

voorbereidingen voor

gezelligheid? Met het zorgdragen voor een fijne sfeer straks, de sfeer van de kerstromantiek? Dat alles is niet persé ongeoorloofd. Als we maar bedenken dat dit niet het wézenlijke is van advent. Het laatste bijbelboek, dat Christus aan zijn kerk heeft meegegeven, reikt ons een andere adventsviering aan. Dit laatste bijbelboek staat namelijk vol van de wederkomende Heiland. En wij eren in deze dagen voor kerst de gekomen Heiland nooit

ter

Volgens de beide bureaus is dit bulletin bedoeld voor andere media dan de dagbladpers, en richt het zich verder op parochies, kerkelijke gemeenten, organisaties en ook op particulieren. Het zal behalve informatie over actuele ontwikkelingen ook een acti-

ken en christelijke organisaties in de breedste zin des woords. Het gaat om het chris-

Internieuws zal na een enkele proefperiode van dagelijks maanden de media via datanet voorzien van berichten uit de brede christelijke wereld, waaronder ook

het

ziele gegane 'Kerknieuws', dat slechts eens in de twee weken verscheen.

onlangs

Aktuele Sake (AKLAS) van de Nederduits Gereformeerde Kerk. In Die Kerkbode van vorige maand deed de NG Kerk een beroep op de president om gratie te verlenen aan mensen, die voor politieke da-

TELEFOON/TELEX: Kantoor: 03420-90041 ma. t/m vr. 8.30-16.45 uur Telex: 40230 Nedag Telefax: 03420-92619 Politieke red. 070-644138 Noordelijkered. 050-131098 (adres postbus 1559, 9701 BN Groningen; niet voor toezenden van advertenties) Voor dringende redactionele zaken buiten kantooruren: 03429-2986 Abonneeservice: 03420-92623

zich in positieve zin van


dat informatie via de zintuigen opneemt en die informatie verwerkt. Zo spreekt men

over de computer als vervanger van de mens. Een christen ziet een mens daarentegen als beeld van God, aldus Verkerk. „Als kroning van de schepping dient de mens die schepping te ontwikkelen tot Gods

2

In de brief, die het ministerie van justitie van Zuidafrika aan Die Kerkbode stuurde, staat: „Terwille van een juist zicht op deze zaak, wil ik u graag verwijzen naar de herhaalde uitspraak van de minister van justitie, dat in ons land mensen niet voor hun politieke overtuigingen terechtgesteld worden". De brief vervolgt: „Inderdaad wordt in een land met een onstellend hoog cijfer van halsmisdaden, alleen voor de gruwelijkste misdaden de doodstraf voltrokken. Ongeveer 2,5 procent van alle moordenaars in Zuidafrika hebben de doodstraf gekregen en aan een kleiner gedeelte daarvan is deze straf werkelijk voltrokken", aldus de minister van Justitie.

Reactie In een reactie zegt Prof. D. du Toit dat de verklaring van AKLAS zich richt op het grote aantal mensen, dat terechtgesteld is om zijn politieke overtuiging. Professor Du Toit verwijst hierbij naar Die Burger van 23 november, waarin stond dat de doodstraf opgelegd is aan vijf zwarte mensen in Oos-Londen voor een doodslag, waarbij zij niet direct betrokken waren. Bij herverhoor is deze straf in een gevangenisstraf van twee jaar veranderd. „Dit laat zien dat het mogelijk is aan mensen eerst de doodstraf op te leggen, en die daarna te veranderen in gevangenisstraf van een slechts twee jaar. Dit toont wel aan, dat de doodstraf aanméér, dan door gelovig uit te zien naar zijn wederkomst. Wij vieren nooit béter advent, dan wanneer wij op de wederkomstvoorbereid zijn. Het is nodig dat tegen elkaar te zeggen. Want het is geen denkbeeldig gevaar, dat we (ook al zijn we leden van de kerk) door de wederkomst van Christus verrast zullen worden. Het gevaar is niet denkbeeldig dat we, ondanks al onze adventsactiviteiten, toch niet echt op de wederkomst zijn ingesteld. We moeten dat gevaar maar niet al te ver van ons afschuiven, want het kan zich juist voordoen in een gemeente, die de naam heeft levende gemeente van Christus te zijn.

Sardes was

:

zon

gemeente

(Openb. 3 1). Toch waarschuwt Christus juist haar (krachtiger dan enige andere gemeente in Openbaring), dat zijn komst hen best eens zou kunnen overvallen, als een dief in de nacht."

Christelijke organisaties Ir. J. v.d. Graaf hield onlangs een lezing over 'Een christelijke organisatie: wat bedoelen we daarmee?', die nu in De Waarheidsvriend (geref. bond) staat afge-

vankelijk te gemakkelijk is opgelegd", is het commentaar van professor Du Toit. Hij maakt een onderscheid tussen misdaden en doodslag met politieke motieven waarbij de doodslag niet met voorbedachte rade is gepleegd, en in andere gevallen waar mensen met voorbedachte rade po-

litieke motieven misbruiken als dekmantel om een moord

te plegen. Volgens Du Toit kan men de statistiek van het ministerie van justitie op verschillende manieren interpreteren.

’

95,-.

Onafhankelijk

Bergwerff zegt zich met zijn persbureau geheel onafhankelijk te willen opstellen: „Het gaat ons puur om nieuwsvoorziening. Selectie en presentatie van de informatie vinden plaats op basis van de journalistieke normen van actualiteit, betrouwbaarheid, evenwichtigheid en volledigheid." Het bureau is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Reeds geruime tijd zijn er in christelijk Nederland signalen te beluisteren, dat de informatie-voorziening uit en over kerken en christelijke organisaties onvoldoende is. Vooral in de algemene media is 'kerknieuws' in vele gevallen een marginale zaak geworden. Het secularisatieproces speelt daarin natuurlijk een niet onbelangrijke rol, vindt Bergwerff. „Toch wijzen onderzoeken bij voorbeeld die van het Katholiek Instituut voor de Massamedia evenzeer uit, dat kerken/organisaties en de media leemten ervaren in de informatieoverdracht op dit terrein." Wat ten slotte het Publiciteitsbureau Christelijk Nederland betreft, dat gaat onder leiding van de heer Van der Waals op projectbasis diensten aan kerkelijke en christelijke organisaties aanbieden, zoals adviezen over voorlichtingsbeleid. Het wil tevens fungeren als centraal informatiepunt met betrekking tot deze organisaties.

—

—

Vaticaan gekant tegen

Geref. Kerken

Oosterse

. ne GRIJPSKERK dl^t vangt aanom l4>,

meditatie VATICAANSTAD (AP) -Het op

1860.Op3ldeceSb;el0rf-

?ifi^

In een schrijven van de congregatie voor de geloofsleer, Geref. die toeziet op de zuiverheid van het rooms-katholieke geBeroepen te Oss (R loof, wordt gesteld dat de toekerkgem.): J. van ef p nemende pogingen om vormen zendingspred. te Sar, tT6^ öao van katholieke en Oosterse (Braz.). Paulo te vermet elkaar meditatie mengen, kan leiden tot „gevaren en fouten". Geref. Het is voor het eerst dat het Vaticaan zich in het openbaar uitspreekt over de aantrekBeroepen te Borssele- n kingskracht van Oosterse reliHakkenberg te Groningen T'e gies, zoals hindoeisme en Aagtekerke: A. le R J B°k graven. boeddhisme. Het aan de bisschoppen gerichte document, dat de instemming heeft van de paus, erkent dat bepaalde Ned. vormen van Oosterse meditatie geoorloofd kunnen zijn. Beroepen te Oud-Alhl., „Men kan eruit overnemen T.C. de Leeuw, wat nuttig is zolang de christeBoeicop. lijke vorm van gebed, zijn loBedankt voor Hekelin g gica en vereisten, niet worden D en Simonshaven-Biertoverschaduwd", aldus het dokb Cuperus te 01demarkt-P cument. 100. Het christelijke gebed, aldus het document, is een „persoonlijke, intieme en diepe Ds. G. van dialoog tussen mens en God".

Kerken (syn).

ZN5

Gemeenten BaTe

Herv. Kerk

kand.teHe* -

a^'

De gelovigen dienen er voor te waken niet te vervallen in

„onpersoonlijke technieken".

Het document uit met name bezorgdheid over het feit sommige Oosterse meditatietechnieken veel belang toekennen aan bepaalde lichaamshoudingen. Dit kan leiden tot een „lichaamscultus" en houdt het gevaar in dat men „abusieve-

-

AMSTERDAM (ANP) De Amsterdamse theologische faculteit moet volgens VU-theoloog dr. S.J. Noorda worden gereorganiseerd volgens het model van de Vrije Universiteit: de kerkelijke opleiding komt pas na de doctoraalfase. Verder krijgt de faculteit een literair-historische en een sociaal- en gedragswetenschappelijke studierichting.

2800 AA Gouda Telefoon 01820-10733 Postgironr. 4132334 t.n.v. Friedensstimme Gouda

IR.J. VAN DER GRAAF drukt. Hij betrekt daarin de organisatiedrift a la Abraham Kuyper in verhouding

tot de talrijke organisaties die de afgelopen jaren binnen de zgn. geref. gezindte zijn ontstaan. „We zouden kunnen zeggen, dat zich vandaag de emancipatie voltrekt van dat gere-

volksdeel, dat grosso modo en globaal be-

formeerde

zien buiten de bolwerken van Kuyper is gebleven en zich in kleinere kerkgenootschappen of kerkelijke verbanden ophoudt. In zijn boek 'Gereformeerden in meervoud' onderscheidt prof. dr.

Dekker de modem-gereformeerden, de orthodox-gere-

sche verbonden. We kunnen zeggen, dat er óók vandaag geen terrein is, waar niet de nieuwe kleine luiden van vandaag zich organiseren. Woord en Daad, Kom over en

help, Stichting Hulp OostEuropa, Gereformeerde Bijbelstichting, Evangelische Hogeschool, De Poort, Reformatorisch Maatschappelijke Unie, De Schuilplaats enz. enz. Met deze opsomming pretendeer ik echt niet volledig te zijn.

Secularisatie

Toch hoop ik, dat we niet te gemakkelijk zeggen, dat we met deze nieuwe organisatie-

AARLANDERVEEN-Ovfo d/7 van Driel, hervormd leeftijd van 73 jaar is

tus-predikant te

veen

overleden.

.men'

Aarlande*.

Emigratie van refuseniks uit SU opnieuw vertraagd AMSTERDAM (ANP) " De emigratie van refuseniks uit de Sovjetunie is opnieuw vertraagd. De Opperste SovjetJ heeft weliswaar het wetsontwerp op vrije emigratie behandeld, maar dit nog nietl

1

FRIEDENSSTIMME NEDERLAND

stroming de laatste vijftien jaar een veelvoud van nieuwe organisaties zien ontstaan. Op het terrein van het onderwijs de zogeheten Reformatorische Scholen. Op het terrein van de pers, de omroep, allerleireformatori-

Driel

overleden

Gerrit van Driel werd 3 fe. bruari 1916 geboren. Hij deed op 31 mei 1959 intrede in de (syn.) Geref. Kerk van Oudlijk elke lichamelijke sensatie dorp. In 1965 werd hij hier losals een spirituele ervaring gemaakt. Op 17 september gaat beschouwen" en als een 1972 verbond ds. Van Driel vertroosting zich aan de herv. „authentieke gemeente Geest", Heilige door de vreest van Beusichem. Hier bleef hij de congregatie. tot aan zijn emeritaat op 1 mei 1981.

Deze maand gaan er duizenden pakjes met Bijbels en Nieuwe Testamenten naar de Sovjet-Unie. Tijdens het kerstfeest worden overal in de Sovjet-Unie (evangelisatie-)diensten belegd voor ongelovigen. In de woonhuizen en in de openlucht komt men samen rond het geopende Woord van God. Ondanks de hevige koude zijn er soms honderden belangstellenden; het is erg belangrijk om juist hen na afloop het Woord van God in handen te geven. Daar hebben wij uw hulp bij nodig. Een Bijbel of twee Nieuwe Testamenten kunt u in een pakje verzenden voor f 5,-. Er liggen ook setjes met 4 kerstkaarten en adressen voor u gereed. Helpt u ook mee de Bijbel te verspreiden onder het Russische volk? Bel of schrijf ons wat u wilt ontvangen en u krijgt alles kosteloos toegestuurd. Als u geen tijd hebt voor het sturen van kaarten of het verzenden van een pakje, dan kunt u dit werk ook financieel steunen. Vermeld dan bij uw overschrijving „kerstgroetactie". U kunt tot vanavond 10 uur bellen.

tegen de benaming bevindelij k-gereformeerd, het zal voor ieder duidelijk zijn wat ermee wordt bedoeld. Inderdaad hebben we binnen deze

BLIJA-HOLWERn nendiedekomeKt(l4

;stêlat*d A^tdl

Uw kerstgroet naar Rusland

formeerden en de bevindelijk-gereformeerden. De orthodox-gereformeerden zijn dan voornamelijk te vinden in de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt. Zij zijn óók ver gevorderd in hun emancipatieproces. Maar het gaat dan nu om de bevindelijk-gereformeerde stroming. Hoezeer ik ook bezwaar heb

Ameland

Vaticaan heeft in antwoord de in de loop der jaren toege- raad van de r_T ,D * n. nomen populariteit van Ooseen waarschureligies terse wing doen uitgaan tegen med gen o thoden als Zen, yoga en Trans- zich verblijven in te cendente Meditatie omdat die de heer contact K. Vellem a f en kunnen „degenereren tot een *« b w cultus van het lichaam". om 15.00 uur °-dt cc s !l r Rome bepleit met nadruk het belegd in de a oude vertrouwde christelijke KerkteHol gebed.

advertentie

Postbus 15

Kerkdienst

beweging hetzelfde bedoelen als wat Abraham Kuyper cum suis in de vorige eeuw

bedoelden.

Kuyper opereerde in een omgeving, waarvan gezegd mag worden, dat vrijwel de gehele Nederlandse bevolking nog op enigerlei wijze onder de beandeming van het Evangelie was. Zoals gezegd: negentig procent van het Neder-

landse

volk was

gedoopt.

Vandaag moeten we zeggen, dat we opereren in een situa-

tie, waarbij we de magische grens van vijftig procent naar beneden toe zijn gepasseerd met betrekking tot het aantal mensen, dat bekent tot een kerk te behoren. Het is ten ene male ondenkbaar, dat men de nieuwe organisaties, die nu gevormd worden, het beginsel van de helft plus één ooit nog kan en zal wor-

den gepractiseerd.

Mij dunkt, dat we de nieuwe organisatiegolf juist ook moeten zien tegen de achtergrond van de geweldige secularisatie, die om zich heen grijpt. De geest van onze tijd is er één van Gods-loosheid, goddeloosheid en wetteloosheid. Geldt al van de mens in het algemeen, dat hij in opstand

tegen zijn God, vandaag geldt wel heel bijzonder het woord van Psalm 2: Laat ons hun banden veroreken en hun touwen van is

ons werpen.

goedgekeurd.

Dit meldt drs. A.

Gein»

Halff van het Solidariteit.» mité voor joden in de Sovjetunie. Rabbijn Soetend.rp kreeg in september in Moskou te horen dat de wet in oktober in kracht zou treden. Behoedende elementen binnen communistische partij, d>e zich ook tegen volledige g* dienstvrijheid verzetten, netben de wet op de emigratie weten op te houden. Volgens de nieuwe wet zouden familieleden die geen toestemming van krijgen, toch mogen vertrek-

’

..

familielef

ken. van

Bovendien zou

kent»

staatsgeheim*

maximaal vijf jaar emigr»l'

mogen tegenhouden. Een van de getroffenen i 77-jarige Irma Voronkevits. oud-hoogleraar plantin» Ook zij zou kennis van sta* geheimen hebben, hoewö» reeds dertien jaar

*

.

gele^

Bl"n„" „r emigreren haar schoon^ IgorOespenskyenhaarj^ Hei gepensioneerd.

ter Ina naar Israëlo voor de oude vrouw, die ra» klachten heeft, „een zijn als ze alleen aldus achterblijven,

moet vrouw Geiman.

mjf,

'Israël heeft

recht op westelijke

Jordaanoever'

(van onze red.

kerkelijk 1,

„I"ê> yan aan brae« ,c ,

ERLANGEN-

belooft God aan Israe eJor landen ten westen daan altijd behoren. D««" e of« christenen zich afvragw kllf een Palastijnse staal

„

Soel ■ vn<^

nen ondersteunen renbergse V"""n\ op &e s ner stelde dit faf* van de Evangelist

.

kerk in Erlangend"

krUifô^

Hij oefende kerkelijke ops" de Palastijnse e t op d bezette door Israël

eerbiedj

,

«ageerf^W genaamde Intifljg {„, £

Hiermee uitlating van de d aw Kerken, van

'symbool So scheppende gees keli jk e*

ellJ wenste dat de f/ e o denfdat reldbondenvóórde opkomen, npj. den ..«Jeltij<^ vandaag **^%z lair als het na* heeft als

j

in

aldus Soellner-

5

r-jjj^bl.d

Moord

16 december 198?

op

„„ze correspondent)

Kamper studente Ceciel

",pEN (ANP) De moord j

rJ Een

dit Jaar' is °P" J"ni 18-jarige

inwoner

r Hoorn heeft donderdaga in deze zaak een volleafgelegd. Dit

U' bekentenis e politie van Kampen <*! rmorgen bekendgemakt.

'

is op 4 detvman uit Hoorn woon zi P*aats Jn ber in op verdenking bij een »** betrokkenheid op 3 december in Daarbij was het

behouden

fnlaats''/toffer vastgebonden, net

Secielßot. Hij was in 1986 ook al aangeL n wegens een zedenmis-

hij in £■ en daarvoor werd Hij kwam E?- veroordeeld. r behandeling terecht in

'

in

Heerde-

f„ enveld. Via die inrichting

<Me hij bij een uitzendbuin de omgeving van Karn-

.

UTRECHT (ANP)-De griep sprake van zon 35 griepgevalNederland in opmars. len per 10.000 inwoners. De Was er

is in

twee weken geleden nog sprake van 10 griepgevallen per 10.000 inwoners, de voorlaatste week (week 49) is het geregistreerde aantal gestegen tot 21 per 10.000 inwoners. Dit heeft prof. dr. N. Masurel van het Nationaal In-

politie

de studente L>s het huis vanHij

was het zijn gekomen. binnengegaan omdat de vvd ■

openstond. Ceciel Bot jjs de enige die de deur van »ar appartement voor hem -jnde. Daarna heeft hij Cejjj Bot volgens zijn bekenteis verkracht, vastgebonden jguj-

-opgehangen.

Zijn vingerafdrukken zijn olgens de politie aangetrofjn op een hockeystick in het ppartement van de vermorde studente. Via het gevan de CRI in evensbestand len Haag kon worden vastgeleld van wie die vingerafrakken waren, aldus de ;amper politie.

Streekvervoer en NS willen hoger tarief

-

UTRECHT (ANP) De Neilandse Spoorwegen (NS) iben minister Maij- Weggen «verkeer en waterstaat ge-

longen en hart- en suikerpatiënten) doen er verstandig aan zich te laten inenten. Zelfs

verwachting is gewettigd dat andere delen van het land zulal is de vaccinatie voor deze len volgen, aldus Masurel. eerste griep (Sjanghai-virus) Over het verwachte aantal te laat, dan kan het nog soegriepgevallen en de snelheid laas bieden voor andere soorvan verspreiding is geen zinten (influenza A en B) die later nig woord te zeggen. Bij 30 optreden. In de periode nogriepgevallen op de 10.000 invember 1988 april 1989 blefluenza Centrum in Rotterwoners wordt al gesproken ken deze soorten ook na eldam gisteren meegedeeld. over een epidemie. De laatste kaar op te duiken, aldus de ernstige griepepidemie was in Rotterdamse viroloog. Volgens prof. Masurel is er 1978 toen 107 van de 10.000 Neduidelijk sprake van een „epiderlanders door griep werden Vaccins demische verheffing". „Als je geveld. Vaccinproducent Duphar in om je heen kijkt, gaan we de Vaccinatie tegen de griep is Weesp zegt aan de toegenomen kant van een epidemie uit", nog steeds aan te bevelen. vraag naar vaccins te kunnen aldus de viroloog. In de grote Vooral risicogroepen (oudere voldoen. Duphar heeft nog ensteden en de provincies Gel- mensen, patiënten met aankele tienduizenden doses in derland en Overijssel is al doeningen aan luchtwegen en voorraad en kreeg gisteren

hij niet op ap 9 juniHijkwam tegenover heeft Ziekteverzuim n werk. toegegeven toen jj

was in zomer aan hoge kant DEN HAAG (ANP) - Het ziekteverzuim in ons land lag

deze zomer hoger dan in voorgaande jaren. Het verzuimpercentage (het aantal verzuimde dagen als percentage van het aantal werkdagen) lag met 7,9 procent 0,4 procent hoger dan in het derde kwartaal van 1988 en zelfs 1,1 procent hoger dan in de zomer van 1987. Dat

blijkt uit vrijdag gepubliceerde cijfers van het Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden (NIA). Het verzuim daalde in de zomermaanden zoals gebruikelijk ten opzichte van het eerste (9,5) en het tweede kwartaal van dit jaar (8,6). Het gemiddeld aantal ziekmeldingen per werknemer bedroeg in het derde kwartaal 1,51, wat in lijn is met de zomerperiode in voorgaande jaren (1,54 in 1988 en 1,49 in 1987).

Het in verhouding hoge verzuim in de zomerperiode komt nagd de tarieven met ingang grotendeels voor rekening van i april 1990 te verhogen, bedrijven uit de dienstverle„hoeveel procent de tarienende sector, dat met een half i omhoog moeten, wil NS procent toenam. In de sector tt zeggen, maar het moet nijverheid bleef het tl voldoende zijn om de met ten opzichte van 1988verzuim gelijk. ,!*rocent gestegen kosten te Verder valt, evenals in vorige «iijenscren. kwartalen, de ongunstige positie van de kleinere bedrijven fflgens een woordvoerder (50-100 werknemers) op. «NS zal de minister in ja- opzichte van 1988 steeg Ten het ari een besluit nemen. De verzuimpercentage bij deze É-tarieven zijn de laatste bedrijven met 0,8 procent. Bij m gelijk gebleven. Ook het middelgrote bedrijven (100sekvervoer, dat zijn kosten -500) en grote bedrijven (500 14 procent zag stijgen, wil werknemers en meer) bleef de tarieven verhogen. In het stijging met 0,2 procent beleerakkoord is afgesproken perkt. Ide tarieven voor het openir vervoer minder mogen jgen dan de kosten van ver-

-

nu nog geen

besluit over specialisten

-

Jonge Surinamers hebben in Amsterdam geen perspectief -

AMSTERDAM (ANP) De positie van Surinaamse jongeren in de Amsterdamse Bijlmermeer is weinig rooskleurig. De werkloosheid is groot, toekomstperspectief hebben ze nauwelijks; op jonge leeftijd zijn ze al tussen de wal en het schip geraakt. Dat blijkt uit een onderzoek dat L. Sansone heeft verricht in opdracht van de gemeente Amsterdam. Vijf jaar geleden verichtte Sansone een eerste onderzoek naar de positie van 42 Surinaamse jongeren in de Bijlmer. Ze zaten toen nog op school en waren vol vertrouwen over hun toekomst. De vrees voor het wrange perspectief dat Sansone toen al als een dreigende wolk boven de hoofden van de jongeren zag, is uitgekomen. Anno 1989 heeft hij het onderzoek in uitgebreide vorm herhaald. De scholieren van toen zijn nu tussen de 20 en 25 jaar oud. Slechts vijf van de jongeren hebben een baan. Drie volgen een opleiding. Het afbreken van de opleiding in het laatste jaarkomt veelvuldig voor. Vierendertig jongeren dat is 81 procent zijn werkloos. Voor de overgrote meerderheid lijkt het erop, aldus Sansone, dat de stad Amsterdam hun niets meer te bieden heeft. Of zoals een van de geïnterviewde jongeren het uitdrukt: „Ze maken je hier af met een klontje honing in je mond."

-

-

deze onthulling

Belangrijke oorzaak voor de vaker werkloos. Het besef dat uitzichtsloze situatie waarin arbeid van groot belang is de jongeren verzeild zijn geleeft zeer sterk onder hen. Om raakt is het verschil tussen de hun zelfvertrouwen èn inkoSurinaamse en Nederlandse men op te vijzelen proberen de cultuur, concludeert Sansone. jongeren te hosselen, aldus De opvoeding van de jongeren Sansone. Ging het daarbij in Suriname om gerespecteerde stond in het teken van de travormen van arbeid, in Nederdities die de ouders vanuit het dreigen land de jongeren bij vaderland hadden meegekregebrek aan een reëel alternagen. In het bestaan van de Sutief in het criminele circuit terinaamse lagere bevolkingsrecht te komen. klassen is de scheidslijn tusVolgens Sansone kan die visen arbeid en vrije tijd altijd cieuze cirkel slechts van buivaag geweest. tenaf worden doorbroken. De Een respectabele manier voornaamste oplossing zou van leven was in Surinam e het vinden van een betaalde afhankelijk van de mate baan zijn. Gemeente en bewaarin men kon „hosselen"; drijfsleven moeten door midritselen en regelen en daaraan del van onder andere scholing zelf iets overhouden. In Surizorgen dat de aansluiting van name staan hosselaars in hoog deze jongeren op de arbeidsaanzien en ook al ontbraken markt soepeler verloopt, in Nederland de mogelijkhevindt onderzoeker Sansone. den voor een dergelijke levensstijl, volgens Sansone heeft toch een generatie Surinamers geprobeerd om op die manier te leven. EDE (ANP) Een vrachtwagenchauffeur heeft gistermorDe onderzochte groep vormt gen vroeg een neergestoken een tussengeneratie die de culvrouw aangetroffen op de zuiturele trekken heeft van de delijke rijbaan van rijksweg oudere groep gecombineerd 12 tussen Ede en Arnhem, in met die van tieners van nu. de richting van Oberhausen, Sansone constateert dat de ongeveer 500 meter van het jongeren zich in vijf jaar geleiBuunderbenzinestation

-

delijk hebben aangepast aan westerse waarden en normen, „maar daarmee zijn ze nog niet bepaald geïntegreerd in

het Nederlandse circuit."

Hoewel beter opgeleid dan hun ouders, zijn de jongeren

kamp. De vrouw is in zorgwekkende toestand naar een ziekenhuis in Ede gebracht, waar ze is geopereerd. Het slachtoffer is een 31-jarige vrouw uit Arnhem. Van de dader ontbreekt elk spoor.

Vrijdagochtend speciale zitting gehouden van de

werd

een

Rijksministerraad t.g.v. het feit dat 35 jaar geleden het Statuut van het Koninkrijk der Ne-

interessant

.ing zou die doelstelling onimijnen. »e NS vindt de tariefstijig van 2 procent aan de type kant. Volgens een

derlanden

van

kracht werd. Achter de tafel (zittend v.1.n.r.): Vice-premier Kok, de gevolmachtigde minister Jesurun van de Nt lerlandse Antillen, premier Lubbers, gevolmachtigde minister Lade

oordvoerder

zijn de kosten l 2,2 procent omhoog ge*n- Dat gat moet op de één andere manier worden ge**>t". zei hij. Daarvoor is 'l.ens hem een lichte verho"6 van de Rijksbijdrage met Ka 2,6 miljoen gulden nodig. I totale bijdrage van het ft aan de Spoorwegen over

w bedroeg ruim 1,3 miljard.

van

Aruba,

en

minister Hirsch Ballin van justitie.

Regering moet extra

toelaten JJ> HAAG (ANP) - Zeven "\tles in de Tweede Kamer

Een

dat Nederland extra

vluchtelingen famese 1 toelaten. Dit gezien de J*pending vanuit Hong

door Groot-Brittannië

"8

afgewezen Vietnamese

"koekers.

,cc.

Aantal verkeersdoden onder jongeren en fietsers stijgt DEN HAAG/LEIDSCHENDAM (ANP) De toename van het aantal verkeersdoden in

-

n brief aan de minister negen maanden van ,UDL"tenlandse zaken en de de eerste dit jaar is vooral te vinden onvan justitie der jongeren en fietsers. Ook facties verder gehet aantal fietsers dat na een IWri °f Nederland, in nalEu) ongeval in het ziekenhuis is -V- Van de president van moest worden opgenomen, Staten, de Britse relatief sterk gestegen. Dit J^-nigde uiu-g wil verzoeken het teblijkt uit cijfers die minister jj^fn van de vluchtelin- Maij-Weggen van verkeer en waterstaat aan de Tweede Kamer heeft gegeven ter voorbeDe reiding van de behandeling (ANP) "a R«? rpsen van Amster- van de begroting van haar deam en de «JkspohpkL partement. ue*>ben ruim twee ton bedat in |4n aandeir»zet van agenten Het aantal infietsers het verkeer voetbalwedstrijd deze periode h-t.c- yenoord op 22 oktober omkwam, steeg met 32 proNit **e gemeentepoli- cent tot 267. Het aantal omgenar" daarvan komen bromfietsers en motorttew!"dam deel voor haar reC°tste rijders steeg ook sterk. Bromr «im 175.000 gulden. fietsers met dertien procent met neAmsterdam ant* tot 105 en motorrijders Nenrta" tl) n flat op vragen van de gentien procent tot 56. Van de doden waren er 98 jonger dan nS die wedstrijd op 22 vijftien jaar. In vergelijking een stijfragmentatie- met vorig jaar is dit Het procent ging van 66 Vanurt een supporn Fevenoord tussen meeste aantal doden viel in de nnangers geworpen. leeftijdsgroep van 20 tot iü

*

ÏJERDAM

-

s

"■^

'Ain^''

■

4er

jaar(333, plus elf procent). Voor de toename van het aantal verkeersdoden, voor het eerst sinds de daling in 1986, geeft Maij-Weggen de voorlopige analyse van de Stichting Wetenschappelijk VerkeersveiligOnderzoek heid: toename van het autoverkeer, er wordt harder gereden en vermoedelijk meer gebruik van tweewielers door het mooie weer.

swov Onder de Nederlandse bevolking lijkt overigens het besef te groeien dat verkeersdeelnemers ook zélf kunnen bijdragen aan de verbetering van de verkeersveiligheid. Dit constateert de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) uit een onderzoek naar de effecten van een televisieprogramma over verkeersveiligheid. De SWOV constateert dat de houding van de Nederlanders ten opzichte van verkeersvei-

ligheid in positieve zin verandert. Het percentage ondervraagden dat vindt dat ver-

keersonveiligheid

ontstaat

door „fouten van anderen" is in vergelijking met 1988 gedaald van 53 tot 36. Vond een jaar geleden nog 30 procent dat toevel of pech bf angrijke factoren waren voor verkeersonveiligheid, nu is dat nog maar 12 procent.

Van de ondervraagden zei 61 procent altijd de autogordel te dragen. Een jaar geleden was dat 48 procent. Ook wat betreft hard rijden en alcoholge-

bruik zijn de gewoonten veranderd. In 1988 zei slechts 29 procent van de ondervraagden zich altijd aan de snelheidslimiet van 50 kilometer per uur te houden. Nu is dat 34 procent. Nu drinkt 78 procent nooit meer dan drie glazen alcohol voor het rijden. Een jaar geleden was dat nog 63 procent. Volgens de SWOV zijn al deze veranderingen een gevolg van verschillende maatregelen die nationaal, regionaal en lokaal zijn getroffen.

De SWOV onderzocht de effecten van het tv-programma De familie Oudenrijn, waarvan vorig jaar en dit jaar twee series van 16 afleveringen werden uitgezonden. Het programma maakt deel uit van een pakket voorlichtingsprogramma's van Verkeer en Waterstaat en Veilig Verkeer Ne-

derland.

Het programma heeft tot doel verschillende campagnes met elkaar te verbinden en aan te zetten tot nieuwe activiteiten. Het is erop gericht de verkeersdeelnemers bewust te

maken van

hun eigen verant-

officieel het thuiszorgcentrum 'De Loohof' in

Verpleegtehuis staat staken behandeling comapatiënte toe -

HAAKSBERGEN (ANP) De directie en het bestuur van het verpleeghuis het Wiedenbroek in Haaksbergen hebben besloten de artsen verlof gegeven de behandeling van een comapatiënte te staken. Dit houdt in dat de artsen ertoe kunnen overgaan de vrouw geen vocht en voeding meer toe te dienen. Zij zou hierdoor overlijden. Dit heeft directeur drs. E. Nij Bijvank meegedeeld. De desbetreffende patiënte ligt al 15 jaar in coma. Op een beluit van deze strekking wordt al jaren aangedrongen door de echtgenoot van de vrouw.

Het bestuur van het Wiedenbroek heeft zich bij in zn besluitvorming laten leiden door de uitspraak het gerechtshof in Arnhem van 31 oktober dat het kunstmatig toedienen van vocht en voeding als een medische handeling moet worden gezien. Of deze behandeling nog zinvol is, heeft het bestuur daarom ter beoordeling aan de arts gegeven. De heer J.G. Verhoeve, bestuurslid van het Nederlands Artsenverbond, zegt enigszins verbaasd te zijn dat het bestuur van de Wiedenbroek zich met een medische aangelegenheid bemoeit. Daarnaast zou Verhoeve het betreuren, als de voeding van mevrouw Stinissen wordt stopgezet. „De voeding geschiedt door de neus en niet via een infuus, heb ik begrepen. Daarom is er hier geen sprake van een me-

dische handeling", aldus Verhoeve. Als de voeding van Ineke Stinissen daadwerkelijk gestopt zou worden, dan is er in de ogen van Verhoeve geen sprake van een natuurlijke doodsoorzaak, mevrouw Stinissen Artsen mogen medische behandeling Ineke Stinissen staken De Landelijke Werkgroep

Gewetensbezwaren in de Gezondheidszorg heeft gistermiddag bij het bestuur van het verpleeghuis Het Wiedenbroek in Haaksbergen aange-

drongen op voortzetting van de behandeling van mevrouw

S. De Landelijke Werkgroep, een overlegorgaan van vier belangenorganisaties voor werkers in de gezondheidszorg, meent dat door de voorgenomen levensbeëindiging van mw. Stinissen „opnieuw

'Meer geld

of minder rechten voor de patiënt' ZEIST (ANP) - Een politieke keuze tussen meer middelen

een grens in de zorgverlening wordt verlegd". „De levensbescherming van comapatiënten in ons land wordt daardoor een zeer twijfelachtige aldus de Werkzaak", groep. De advocaat van echtgenoot van de patiënte, mr. Sutorius uit Arnhem, zei in een reactie op het besluit van het Wiedenbroek opgelucht en tevreden te zijn en is met name heel erg blij voor zijn cliënt, die al jaren poogt zijn comateuze vrouw te laten overlijden en daartoe herhaaldelijk de publiciteit zocht. De procedure om het medisch handelen te staken vraagt volgens de verklaring van het Wiedenbroek de medewerking van de betrokken medewerkers van het verpleeghuis. Desgevraagd zei directeur Nij Bijvank dat het bestuur en directie over voldoende signalen beschikken

ren in Zeist op een bijeenkomst ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van het hartteam van het St. Antoniuszie-

moeten in de gelegenheid worden gesteld zich in de nieuwe omstandigheden in te leven. Dit alles vergt enige tijd, zo staat in de verklaring van het

aldus Hendriks.

voor de gezondheidszorg of minder rechten voor de verzekerden is op redelijk korte termijn onontkoombaar. Voorzitter J. Hendriks van de Nationale Raad voor de

Volksgezondheid zei dit giste-

kenhuis in Nieuwegein.

Bij het vaststellen van het totaalbudget voor de volksgezondheid hebben opeenvolgende kabinetten vastgehouden aan het uitgangspunt dat de collectieve lastendruk niet

mag stijgen. Intussen ontstaan er steeds meer knelpunten. En de kosten zullen blijven toenemen door wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen. Die laten zich niet beperken door wetmatigheden als financieringstekort of matige groei van het nationaal inkomen,

dat 'het medisch handelen' inderdaadwordt gestaakt. Maar zowel de medewerkers van het Wiedenbroek als de familie van mevrouw Stinissen

Hem lijkt een verruiming van de middelen op termijn onvermijdelijk als Nederland tenminste met de internationale ontwikkelingen in de pas wil blijven lopen. Hij zei dat daar wel de garantie tegenover moet staan dat de ge-

verpleeghuis. Voor het openbaar ministerie (OM) is het besluit van verpleeghuis het Wiedenbroek geen aanleiding tot actie over te gaan. Mr. E. Heus, persofficier van justitie in het arrondissement Almelo, zei dit desgevraagd. Hij wees erop dat het OM zich pas op mogelijke stappen gaat beraden nadat het leven van mevrouw S. is beëindigd. „Eerst dan is er sprake van een feit en ligt de vraag voer of er al dan niet strafbaar is gehandeld", zo stelt mr. Heus.

zondheidszorg zelf uiterst gedisciplineerd met de beschikbare middelen omgaat en alle overbodige franje vermijdt.

De rek is er op de meeste plaatsen echt uit, aldus de NRV-voorzitter. Hij vindt dat artsen niet mogen worden opgescheept met de verantwoordelijkheid om nee te verkopen aan de patiënt: „Hier zal de politiek haar verantwoordelijkheid moeten nemen." En over de lange wachttijden voor hartoperaties zei Hendriks dat de tijd voorbij is dat de overheid op dit gebied aantallen vaststelt. Gezondheidszorg is per definitie zorg met een open eind-karakter. Er valt niet vooruit te bepalen hoeveel mensen ziek zullen

Klarendal in Arnhem krijgt wijkpost politie -

ARNHEM (ANP) De Arnhemse wijk Klarendal, waar in september van dit jaar grote onrust uitbrak wegens de enorme overlast van drugs en (heroïne)prostitutie in die wijk, krijgt een wijkpost. Burgemeester P. Scholten zal die wijkpost dinsdag samen met een vertegenwoordigster van de bewonerswerkgroep

Klarendal

openen.

De wijkpost is een direct gevolg van de rellen die dit jaar

dal past ervoor nog langer alle stedelijke problemen op zijn dak te krijgen."

toen onomwonden weten niet langer akkoord te gaan met de enorme problemen waarmee de wijk kampt. De wijkpost is een lang gekoesterde wens van de bewoners van Klaren-

heersbaar

probleem.

Klaren-

worden. De zieke heeft recht op hulp en moet dat recht kunnen ver-

Het is de bedoeling dat de wijkpost in Klarendal 8 uur per dag bemand zal worden door een speciaal aangestelde

zilveren, ook als zijn behandeling het normgetal net te boven gaat. Het is toch al te gek,

functionaris. Daarnaast moet

de wijkpost trefpunt worden voor instanties als de wijkbeheerder, de wijkagent, de plantsoenendienst en de reinigingsdienst.

in Klarendal uitbraken. De bewoners van de wijk lieten

dal. Corry Volmanbeek van de Werkgroep Klarendal sprak haar voldoening uit over het voorstel van het college. De werkgroep heeft overigens ook nog wel een punt van kritiek bij de opening van de effecten. Uit het onderzoek naar de wijkpost: „Een wijkpost zonder gedoogzone is eigenlijk eerder dit jaaruitgezonden seeen slechte start. Ais er geen rie blijkt dat gemiddeld 1,1 miljoen mensen van 6 jaar en gedoogzone komt, blijft de heouder het programma hebben roïneprostitutie een onbewoordelijkheid voor de verkeersveiligheid. Eind deze maand gaat een nieuwe reeks van het programma van start. Ook dan zal de SWOV in opdracht van Verkeer en Waterstaat onderzoek doen naar de

bekeken.

Het centraal bestuur van de Landelijke Specialisten Vereniging is tevreden, aldus LSV-voorzitter C. Plasmans. Hij noemde het akkoord „een goed alternatief voor uitermate slechte maatregelen" van de overheid. Maar de LSV heeft compromissen moeten sluiten. Daarom zal het volgens Plasmans nog wel enige moeite en inzet kosten om de specialisten achter het akkoord te krijgen. De ledenvergadering van de LSV spreekt zich er op 18 januari over uit. De onderhandelaars van de organisaties van ziekenfondsen en verzekeraars (VNZ, KLOZ, KPZ) verwachten bij hun achterban geen problemen. Volgens de NZR heeft het conflict de interne verhoudingen in de ziekenhuizen danig verstoord. De Raad hoopt dat daarvoor hu samenwerking in de plaats komt. Ook bij de NZR bestaat de indruk dat diens achterban een positieve beslissing zal nemen.

Prinses Juliana bekeek gisteren een zojuist door haar onthuld kunstwerk van de beeldhouwer Boxtart. De prinses opende met Zetten.

k Een al te forse tariefsver-

Vietnamezen

UTRECHT (ANP) Het kabinet neemt pas een besluit over het specialistenakkoord als de achterban van de vijf betrokken organisaties ermee heeft ingestemd. Een WVCwoordvoerder herinnerde eraan dat het vorige kabinet zich naar aanleiding van het in juli bereikte voorlopige akkoord al bereid heeft verklaard om „een streep te zetten onder het financiële verleden" als de leden van de organisaties de afspraken onderschrijven. Uitstel van de per 1 januari voorgenomen tariefsverlaging lijkt hem geen probleem.

nog vanuit België een extra partij van 30.000 doses aan. „Daarmee moeten we een aardige tijd vooruit kunnen", aldus een woordvoerder. Mogelijke tekorten bij huisartsen zijn een kwestie van distributie. De zending van 180.000 doses naar Groot- Britannië heeft volgens hem geen invloed op de voor Nederland beschikbare voorraden. Om ook in de eerste maanden van 1990 aan de vraag naar vaccins te kunnen voldoen, is Duphar bezig met het bewerken van de halffabrikaten voor alle Europese landen. Die partijen zijn in de eerste week van januari beschikbaar.

irper auto. lerwille van een betere moliteit en minder milieuverfreiniging moet de overstap n auto naar openbaar ver-

er financieel

Kabinet neemt

Griep neemt de vorm van een epidemie aan

studente opgelost *;"heein

3

Binnenland

aldus Hendriks, dat de rechter moet worden ingeschakeld om te bepalen dat een urgente behandeling ook inderdaad moet worden uitgevoerd.

(advertentie)

f^^H W' Ri'lulll lft%<M_3l

NEL BENSCHOP: "Sinds ik geregeld in Het Boek I lees.is de Bijbel inderdaad veel

-»

fcCS Efc

%.^-rfl

I

Ik kan soms niet ophouden

HtT-*Ol-14-de compleleßijbel;

Verkrijgbaar prijs

LP^q r

"

f4740 m elke boekhandel of bij: LIVINC; BIBLES HOLLAND 1 Postbus 41,2760 AA Zevenhuizen (ZH) Telefonisch bestellen: (01802) 1077

'

J

JÊ&

jé&fwi

J§SjË*r _^ÈRu*r

Nederlands Dagblad Zaterdag 16 december 1989

Varia

4

TV vandaag

■

Radio morgen

Radio en televisie

Washington

■

In de voorlaatste Big City Metro, komt het metrostation van Washington aan bod, dat politici, buroc-

In de zendtijd voor de kerken een dienst van de Gereformeerde Kerk te Voorganger: Buitenpost. Organist: Driest. ds.A.H.

raten en arme mensen vervoert tussen de Capital Hill, het Pentagon en de

W.K. Westerhof. Orde van dienst: Votum en zegengroet; Zingen: Psalm 98: 1 en 2; Apostolische Geloofs-

sloppenwijken.

(Nederland 2,18.15 u.)

■

belijdenis; Zingen: Psalm 98:3; Lezen: Romeinen 12:1-8; Gebed; Zingen: Psalm 119: 1 en 3; Lezen: Tekst zondag 49 (HC); Preek; Zingen: Gezang 35: 1; Dankgebed; Zingen: Gezang 35: 3; Zegen. (De tekst van de preek is verkrijgbaar bij

Concert

Jonge solisten uit verschillende Europese landen vertolken een deel van een zelfgekozen concerto in het vijfde concert van de E.R.U. met jonge solisten. (België 1,18.20 u.)

Kabouterpraat door A. Rietema-Hofman

Elina heeft pech Wat is er met de kamer van Witte Gijs aan de hand? De kamer is bijna leeg. Alle stoelen staan in de gang. De tafel staat helemaal in een hoek van de kamer. En er staat een trap bij het raam. Wat een gekke kamer is het nu. Wie heeft dat gedaan? Dat heeft Elina gedaan.Kijk, ze staat op de trap. Ze heeft een doek om haar hoofd. Elina maakt de kamer schoon. Eerst het plafond. En dan de muren en het raam. Elina zingt, want ze houdt van schoonmaken. In haar hand heeft ze een emmer met water. Nu gaat ze de trap weer af. Op de grond bij de trap ligt een borstel. Elina ziet de borstel niet. O, ze struikelt over deborstel! Bons, ze valt op de grond. En de emmer valt ook. Al het water stroomt over de grond. Alles is nu nat! Elina pakt snel een paar handdoeken. Die legt ze op de grond. De doeken worden ook nat. Nog meer doeken haalt ze op. Die worden ook nat. Maar de kamer is nu weer een beetje droog!

Elina is niet meer blij. Ze zingt ook niet meer. Toch werkt ze door. Daar komen Witte Gijs en Barend aan. Ze hebben laarzen aan. Als ze binnenkomen, vergeten ze die laarzen uit te doen. Nu staan ze met vieze laarzen in de kamer. Elina wordt boos. Waarom doen julliedie vieze laarzen

niet uit? Nu is de kamer vies! Allemaal vieze plekken op de grond. Zien jullie niet dat ik aan het schoonmaken ben? Ja, nu zien Gijs en Barend het. Gauw lopen ze naar de gang om hun laarzen uit te doen. Dan komen ze weer binnen. Is er ook koffie?, vraagt Gijs. Nee, moppert Elina, ik heb het veel te druk. Opeens kijken Gijs en Barend naar hun voeten. Wat is dat? Hun voeten worden nat! Hoe kan dat? En waarom liggen hier allemaal doeken? Elina is verdrietig. Ik heb steeds pech, zegt ze. Ik ben gestruikeld. En toen viel mijn emmer met water. En jullie maken de kamer vies met jullie laarzen. En nu hebben jullie ook nog natte voeten. Kijk, er komt zomaar een traantje uit Elina's oog! En nog één, en nog één. Barend krijgt medelijden. Hij vraagt: Elina, kun je ook twee sterke mannen gebruiken om te helpen? O, graag, heel graag! Maar dan drinken we eerst koffie, zegt Gijs. Anders kan ik niet werken. En ik wil eerst droge sokken aan, zegt Barend. Anders kan ik ook niet werken. Nou, droge sokken heeft Elina genoeg. En koffiezetten kan Gijs wel. Ze drinken wel drie kopjes, met twee kastanjekoeken. Dan gaan ze werken, werken, werken. En dan? Dan zijn ze klaar. Dan is de kamer niet gek meer. Dan is het weer een gewone kamer.

Wat stelt het voor?

Kersttijd in prentenboeken rond de 'persoon' van Sinterklaas. In de nanacht van 5 deprentenboeken spelen cember komt de oude Sint met Twee zijn Pieten verkleumd en kersttijd. zich af in de Het doodmoe thuis in zijn paleis. is voor boekerstfeest beide Nu is hij pas echt jarig, maar ken niet meer dan een gezelhij is te moe om feest te lige entourage. De kerstboodschap van de geboren Christus vieren. De oudste Piet (een echte grijze) bedenkt een verkomt niet aan de orde. rassing: Sinterklaas zou best wel eens iemand anders willen zijn. Als cadeautje mag Sint zich verkleden. Het wordt een dolle verkleedpartij. Sint probeert van alles uit: zeerover, popzanger, maar niets bevalt hem. Totdat hij de De kerstkarper van Rita en kleren van de kerstman ontMarit (moeder en dochter?) dekt. Dat lijkt hem wel wat! Törnqvist speelt in een Hij verkleedt zich en gaat tesneeuwloze, niet Nederlandse gelijk weer op pad, met een omgeving, die van Tsjechosloslee de lucht in: Sinterkerst. wakije. Het is daar gebruikeDe illustraties van het echtlijk met kerst geen kalkoen of paar Schubert zijn altijd vol konijn te eten, maar een karmet kleine grappige details, per, een zogenaamde kerstwaardoor ieder hoekje van de karper. Thomas viert dekersttekening het bekijken waard dagen bij zijn opa in Praag, is. Ook dit keer valt er veel te met zn tweetjes, omdat oma ontdekken, met name wat de net gestorven is. Opa zorgt er Pieten betreft. voor dat er een kerstboom Het verhaal legt een link komt, Thomas moet op de tussen de in ons land heel bedoor Els de Jong-van Gurp

Nieuwen boeken

markt een karper gaan halen, een levende. Onderweg weet hij de vis in leven te houden en thuis gaat hij gelijk in het bad. Thomas vindt het vreselijk dat de karper (hij is al

Peppo

genoemd) doodgemaakt zal worden. Als opa hem voor het eten roept, gaat Thomas met tegenzin naar binnen. De karper staat inderdaad op tafel, maar nog steeds levend in een aquarium. Ook opa heeft het dier niet kunnen

Uiteindelijk wordt Peppo teruggezet in de Moldou. De platen van het boek zijn vriendelijk en gedetailleerd. Ze tonen veel traditionele doden.

folkloristische facetten van de daar gebruikelijke kerstfeestviering. Dit is helemaal de sfeer van het verhaal: kerst als een gezellig samenzijn, zonder enige christelijke invulling. Het verhaal is afgestemd op kinderen van ongeveer 5 tot 8 jaar.

Sinterkerst Sinterkerst, een prentenboek van Ingrid en Dieter Schubert voor kleuters is heel anders getoonzet. Het verhaal speelt zich af in een sfeer van fantasie en humor. Het

draait

voornamelijk

kende Sinterklaas en de kerstman, die op minder belangstelling moet rekenen. De rol van de kerstman bij het kerstfeest is die van pakjesbrenger en goede gever. Een soort Sinterklaas dus, maar dan met het nadeel dat deze kerstman voor ons het kerstfeest bederft. We hebben wel een andere persoon om centraal te stellen. Het geschenk van Christus is voldoende. De kerstman kan alleen maar afleiden. N.a.v.: ingrid en Dieter Schubert. Sinterkerst. Lemniscaat, Rotterdam. 26 blz., gebonden. Prijs: f 19,90 Rita en Marit Törnqvist. De kerstkarper, van Goor, Amsterdam. 33 blz., gebonden. Prijs: f 22,50

-

BRUSSEL (ANP) Er zullen volgend jaar opnieuw meer

studenten met een beurs van de EG een jaar in het buitenland kunnen studeren. De EGministers van onderwijs hebben in Brussel besloten het beschikbare bedrag meer dan te verdubbelen. In de komende drie jaar zal in totaal 192 miljoen ecu (1 ecu = 2,33 gulden) aan beurzen mogen worden uitgedeeld.

■

het Prekenbureau

Koorzang

U zij de glorie komt vanuit de Grote Kerk in Monnickendam. Medewerking verlenen de Cantorij Grote Kerk, de C.K.V. Amsterdam, het Geref. kerkkoor 'Jubilate' uit AmsterdamWest, het chr. gem. koor 'De Uitweg' onder leiding van Rudolf Grasman.

Een beeld uit het NK marathonschaatsen '87. Het ontwikkelen van de schaats komt in de 'Nieuwe Nationale Ideeënbus' aan de orde.

gastvrij voor asielzoekers. Dat is de stelling van het NCRV-programma Welles Nietes. (Nederland 1,21.30 u.)


■

Schaatsen

Radio vandaag

Het bedrijf Zandstra in Joure innoveert schaatsen sinds 1985. Zandstra produ-

■

Nieuwe Nationale Ideeënbus.

Tijdsein Thema besteedt aandacht aan de hartchirurgie. Ook is er een reportage over het vrijwilligerswerk.

ceert nu een schaats waarbij kunststof wordt gebruikt. Dit is een van de ideeën en vindingen in de

Tijdsein-thema

(Radio 5,11.15 u.)


■

■

Soedan

De BRT zendt in de serie Van Pool tot Evenaar een documentaire uit over de volksstam der Zuidoostelijke Nuba, een kleine etnische gemeenschap van 2500 leden met eeuwenoude riten en gebruiken. De Soedanese overheid poogt hen tot de officiële Islam-godsdienst te bekeren. (België 2, 20.00 u.)

■

Asielzoekers 'Nederlanders zijn niet

Televisie Zaterdag 16 december 1989 Nederland I NOS: 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. NCRV: 15.44 De BMX-club, jeugdserie uitNieuw-Zeeland. 16.10 Delie, Austr. serie. 17.00 Passage, informatief magazine.

NOS: 17.30 Journaal. NCRV: 17.39 Passage, vervolg. 18.28 U zij de glorie, koor- en samenzangprogramma. NOS: 19.00 Journaal. NCRV: 19.22 Roseanne, comedyserie. 19.46 De kampioen, Can. speelfilm over de schaatsprestaties van de 15-jarige Lori. 21.30 Welles, nietes, woordenstrijd met publiek en journalistenforum.

22.19 Signaal, meditatie. NOS: 22.30 Journaal. NCRV: 22.43 Hóoperman, politieserie. 23.07 Game, set and match, Eng. spionageserie. 23.58 Opmaat, Huub ten Hacken bespeelt het orgel van de SintJanKathedraal in 'sHertogenbosch. 0.13 Huizen van Oranje: Lange Voorhout, Den Haag, herh. Nederland II NOS: 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. VOO: 16.00 Transformers, tekenfilmserie. 16.20Dive to adventure, serie die dekijker mee onder water neemt. 16.45 Take 5, licht informatief amusementsprogramma. 17.50Kerstspecial: Candy Claus, Am. animatiefilm uit 1987. 18.15Big city metro, serie over 's wereld grootste metro-stations. 18.40 Top 40. 19.25 Nationale ideeënbus, programma over ideeën en vindingen. NOS: 20.00 Journaal. VOO: 20.29 Crimestory, serie. 21.25 Gotcha! speelfilm uit 1985. 23.00Veronica Sport. 23.35 Pin up club. NOS: 0.06 Journaal. VPRO: 0.11 Richard Pryor here and now, registratie van een oneman show van de Amerikaanse comedian Richard Pryor en enkele interviews. Nederland 111 NOS: 9.00, 13.00 en 17.50 Nieuws voor doven en slechthorenden. 18.00 Paspoort Marokkanen, magazine in het Marokaans Arabisch en het Nederlands. 18.30 Sesamstraat. 18.45 Jeugdjournaal-extra. 19.10 Volken rond de Stille Oceaan, documentaire serie. 19.54 Trekking van de lottogetallen. 20.00 Journaal. 20.20 Gösta Berling, Zweedse 3delige serie. Afl. 3. 21.45 Wim Quist architect, documentaire waarin deze architect, die op 14 december jl. deDavid Röell-prijs 1989 kreeg, over zijn werk vertelt. 22.30 Studio Sport. 23.00 Journaal. 23.06 Nieuws voor doven en slechthorenden.

-

Zondag 17 december 1989 Nederland I KRO/RKK:

Kerkdienst

Klassiek

In Veronica Klassiek

een concert van het Gelders

Orkest 0.1.v. Georges Octors, met medewerking van Istvén Parkanyl, viool en Matthias Maures, altviool. Muziek van J. van Gilse, Mozart en

■

Strawinski.

(radio 4,13.02 u.)

Overdenking

In EO's Laat ons de rustdag wijden wordt de overdenking verzorgd door ds. K. Groeneveld, chr. geref. 11.00Eucharistieviering. NOS: 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. VARA: 15.15 VARA Matinee: Rusland onder de tsaren, documentaire, deel 2. 16.10Kinderen voor kinderen. 17.05 Brainstorm, quiz. NOS: 17.30 Journaal. VARA: 17.35 Vroege vogels. 18.10De grote meneer Kaktus show. 18.36 Dommel, tekenfilmserie. NOS: 19.00 Journaal. VARA: 19.05Flying doctors, Austr. doktersserie. 19.53Laat maar zitten, Ned. comedyserie. 20.23 De lijfwacht, Duitse thriller. 22.04 Achter het nieuws, actualiteiten. 22.34 De wereld van Boudewijn Büch. De Turkse kust. 23.13 De stad moet schoon, milieu-promotiefilm. NOS: 23.23 Journaal. Nederland II VPRO: 9.00 Dribbel, animatieseievoor kleuters. 9.05 Buurman Bolle, kinderserie. 9.25 Stapelbed.Kinderen praten over gevoelens. 9.40 Wie was jeopa's opa?, kindergeschiedenis. 10.10Een hele schep geld, Deense serie. 11.00 Reiziger in muziek. NOS: 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. VPRO: 18.35 Spitting image, satirisch programma. 19.00 Onrust! Subcultureel magazine. NOS: 20.00 Journaal. VPRO: 20.10 Van Kooten en De Bic's keek op de week. 20.30 Diogenes, belangwekkende fenomenen of gebeurtenissen. 21.22 Kosten/baten, dramaproduktie over uitkeringsfraude.

22.22 Alles moet anders: De wederopbouw van Nederland (1944-1950), documentaire. NOS: 23.57 Journaal. Nederland 111 NOS: 9.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. ROF: 11.30 Omroep Fryslan Edukatyf: Rige programma's mei minsken dy't har tariede op it Frysk Festival 1990: registraasje fan de teaterfoarstelling Gleon, fan Suver Nuver. NOS: 12.00 Het Capitool, analyse van binnen- en buitenlands nieuws. 12.45 Stille hoop, documentaire over opvang van asielzoekers in Nederland. NOS: 17.50 Nieuws voor doven en slechthorenden. TELEAC: 18.00 De twaalf provincies: Zuid-Holland. NOS: 18.30 Sesamstraat. 18.45 Studio Sport. 20.00 Journaal. IKON: 20.20 Mystery plays, 3-delige Engelse serie gespeelde bijbelverhalen door het National Theatre. Afl. 1: Dood. 21.46 Kom, mijn lief mens, je staat niet alleen, filmportret van prof.dr. E.C.F.A. Schillebeeckx.

van de

Gereformeerde Kerk, p/a Postbus 10009, 1201 Da Hilversum, onder nummer: A-306.)

(Radio

5,17.00 u.)

■ Reflector

ten. (Radio 5,21.15)

■

Deze week

In Deze week spreken prof. dr. W.H. Velema, dr. J. Ouweneel en E. van Middelkoop over leven en ster-

ven van een coma-patiënt.

(Radio 5,21.35 u.)

■

Kampdagboek

In het literaire KRO-programma Camera Obscura een uitvoerig gesprek met de schrijfster Beb Vuyk. Deze 86-jarige schrijfster heeft jaren in een Japans interneringskamp gezeten. (Radio 4,23.00 u.) 22.26Een bericht van de wilde ganzen. RVU: 22.28 Werken aan werk textiel en confectie. NOS: 22.58 Journaal. 23.03 Nieuws voor doven en slechthorenden.

-

Maandag 18 december 1989 Nederland I, voor 18.00 uur NOS: 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. KRO: 14.40 It's a wonderful life, speelfilm uit 1946. 16.50 Neighbours, Austr. serie. 17.15KRO Schaaktweekamp, verslag van de tweekamp Nigel Short - JanTimman. NOS: 17.30 Journaal. KRO: 17.40Kunt u mij de weg naar Hameien vertellen meneer, serie. Nederland II NOS: 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. AVRO: 15.30 Service Salon, gevarieerd magazine. 17.00Post!! Correspondentierubriek voor kinderen. 17.30Toppop gold. Nederland 111 NOS: 9.00 en 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden. NOT: 14.00Computerjoumaal, afl. 3. 17.50Nieuws voor doven en slechthorenden.

Radio Zaterdag 16 december 1989 Radio 1, na 18.00 uur leder heel uur nieuws TROS: 19.03 Coulissen. NOS: 19.30 Langs de lijn, sport en muziek. 22.03 Podium van de Nederlandse lichte muziek. KRO: 22.45 Man en paard extra. NOS: 23.06 Met het oog op morgen. KRO: 0.02 Damokles. 1.02-7.00 Niemandsland.

Radio 2 leder heel uur nieuws KRO: 18.04 Echo. 18.15 Levenslief en levensleed. 19.03 KRO's country time. 19.30 Kom tot ons. NOS: 20.03 NOS Jazz platform. 21.00-7.00 Zie Radio 1. Radio 3 leder heel uur nieuws NOS: 18.03 Driespoor. NCRV: 19.03 Paperclip-radio. 21.03 Crossroads. 23.03-24.00Late date. Radio 4 VOO: 18.02 Avondstemming. NOS: 19.30 Nederlandse Muziekdagen 1989. 20.00 Nieuws. KRO: 21.30 KRO-Klassiek op zaterdagavond met om 21.30 Muz. voor cello; 22.00 Orgelrubriek; 22.20 Laudate. 23.00-24.00 KRO-literair: Camera obscura. Radio 5 NOS: 18.00 Nieuws. EO: 18 10 Iyi Haberler (Goed nieuws). 18.25 Kayen rasja (Er is hoop). IOS: 18.40Arabisch programma. NOS: 19.00 Programma EO: voor buitenlandse werknemers. wijden. 20.30 Laat ons de rustdag 21 14 EO-Metterdaad hulpverlening. 21.15 Reflector. 21.35 Deze week. 22.00-23.00 Zaterdagavond-uur. Zondag 17 december 1989

Radio 1 leder heel uur nieuws KRO: 7.05 KRO's Ontbijtshow (NOS: 7.30 Nieuws.) 7.53 Ter overweging. EO- 8.08 Groot nieuws. HUM. VERIKON: BOND- 9.03 De Verbeelding. Wegwe9 30 Overloop. TROS: 10.03 zen VARA: 1103 Ophef en vertier (NOS- 12.30 Nieuws.) NCRV: 13.08 Hier en nu. NOS: 14.03 Langs de lijn, sport en muziek (17.30 Nieuws.) 18.08 Meer over minder op zondag. VPRO: 19 02 Archie. NOS: 20.02 The Bands. AVRO: 21.02 Showtime. 21.30 Jimsey's Kerstfeest, hoorspel. 22.02 Jazzspectrum. KRO: 22.45 Man en paard extra NOS: 23.05 Met het oog op morgen TROS: 0.02 TROS Nachtwacht.

brand inde

blokhut

Kom mee!", riep Stokes deur naar Jack. Hij rukte de paar open en was met een stappen buiten. Het geluid van de deur had de mensen buiten gealarmeerd.hetTwee gedonker daanten holden in „Blijf af. heuvelpad weg, het staan!", schreeuwde de pelsjager. Maar hij had zelf niet de verwachting dat men aan zijn 26)

verzoek zou voldoen... Bill en Jack liepen een eindje achter de vluchtende

gedaantes aan, maar ze wilden zich toch niet te ver in het donkere bos wagen. Dat zou gevaarlijk zijn, zelfs voor iemand die er bekend is. De

predikant te Antwerpen. (Radio 5,20.30 u.)

In Reflector een antwoord op de vraag wat jein een kerkdienst in de DDR van de veranderingen merkt. Verder een reactie op de Teleac-cursus 'bijbelse geschiedenis. Ten slotte een verslag van de bijbelstudieweek aan de Agrarische School te Dron-

De

Nieuws op tv vandaag

09.00 u.: Dtsl. 2 10.00 u.: Dts2 91.00.: Dtsl. 2 13.00 u.: Dtsl. 2 17.00 u.: Dtsl. 2 17.30 u.: Ned. 1 17.55 u.: Belg. 1 Dtsl. 1 18.00 u.: Veronique BBCI 19.00 u.: Ned. 1 Dtsl. 2 19.10 u.: BBC2(act.) 19.30 u.: Belg. len2 20.00 u.: Ned. 2 en 3 Dtsl. 1 en 3 (Nord) 21.50 u.: Dtsl. 1 Dtsl. 2 22.00 u.: Veronique 22.30 u.: Ned. 1 Belg. 1 22.55 u.: BBC 1 23.00 u.: Ned. 3 00.05 u.: Ned. 2 00.10 u.: Dtsl. 3 (Nord) 00.30 u.: Dtsl. 3 (West) 00.50 u.: Dtsl. 2 01.30 u.: Dtsl.l

vluchtelingen verdwenen tussen de bomen... „Als ik me niet vergis, zijn het die lui van vanmiddag

natuurlijk. Ze had,onze slaap en dan begin heel wat..." Jack

kunn*?"ol* is

SeU>ï t .^1 die!^

Het leken

kerels voor erugdeinsdenener^ Bill Stokes vertelde a gen maar niet, a -meer

■

J T.d?.0.-

V*

dacht. Da { ze maar om hun gewerL S n k»amen, leek hem schijnlijk. Ze ***■1 Wraak nemen missr^^ als dat zo was deze keer niet van die v met afzijn. Dan zouden ze erels komen! Maar hij hardop. Waarom zou ] ongerust maken? Ja*t Ze gingen naar binnen kropen weer onder renvellen. Maar vanhunl*4" kwam niets meer.

„

wi_d£

m2hg-E»

ï zei'lH &

Allebin"

weer!", zei Jack. Bill knikte. gen ze te luisteren of er „ Ja, hij dacht hen zelf ook hernieuw vreemde en verom, kend te hebben. „Wat wilden tende geluiden die kerels?", vroeg Jack ver- Ze rekenden erzouden allebei op baasd. Inbreken in een 'be- dit met zou gebeuren. een leek hem mande' blokhut dat wist je maar nooit waagstuk, zeker als jebedacht Ze waren blij toen dat die lui hun wapens kwijt nieuwe dag eindelijkkwam de wilden ze „Misschien waren! hun geweren terugstelen", (wordt meende Stokes. „Wij sliepen vervolg.)

koZ'*

£'

De hoed van mevrouw de Bruin door Douwe Sikkema

6.02-7.00 Een goede morgen met Ron Brandsteder. Radio 2 leder heel uur nieuws VARA: 8.02 Vroege vogels. 10.03 Tony van Verre ontmoet Jan Glastra van Loon (2). AVRO: 10.30 Muziekmozaïk. 12.02 AVRO muziektheater. 13.02 AVRO's Radiojournaal. 14.02 Paul van Vliet: 25 jaar in 't theater. 15.02 't Is te Hoopen. 16.02 Hollands welvaren. 17.30 Kom 'ns langs in Gent. 19.02 Dat zoeken we 0p... 20.02 Showtime. 21.00-7.00 Zieradio 1. Radio 3 leder heel uur nieuws KRO: 8.02 Heksennest, dorp der dorpen. 9.02 Zin in pop. 10.02 De wakkere wereld. 12.02 KRO-miniparade. 13.02 Het weeshuis van de hits. 15.02 KRO's Hitweek. 16.02 KRO's Zalige Liefdeslijn. 18.02 Tijd voor toen. 19.02 Pop-eye. 20.02 Studio 3 met om 20.02 Week in/week uit; 21.02 Something special; 22.02 Live!; 23.02-24.00 Opslag van maandag. Radio 4 NOS: 8.00 Nieuws. 8.02 Aspecten van de Kamermuziek. 9.00 Musica Religiosa et Profana. 9.55 Programmaoverzicht. KRO: 10.00 Eucharistieviering. NOS: 11.00 Für Elise. 13.00 Nieuws. 13.02 Nederlandse Muziekdagen 1989. 18.00 Nws. TROS: 18.02 Muziek uit duizenden. 19.00 Continu klassiek. 20.00 Nieuws. 20.02 Specialiteiten a la carte. 22.00 Kamerconcert. 22.30 Finale. 23.03-24.00 Het doodsbericht, hoorspel. Radio 5

NOS: 6.30-6.49 Scheepvaart- en marktberichten en uitgebreid weerbericht. 9.00 Nieuws. NCRV: 9.02 Woord op zondag. 9.30 Te deum laudamus. NOS: 9.55 Waterstanden. IKON: 10.00 Het verhaal. 10.10Kerkdienst. 10.58 Wilde Ganzen. 11.00 De andere wereld van zondagmorgen. 12.00 Nieuws. VOO: 12.05 Het zwarte gat. 14.00 Radio Romantica. NOS: 16.55 Mededelingen en schippersberichten. ZvdK: 17.00 Kerkdienst. 17.58 Wilde Ganzen. 18.00 Nieuws. 18.25 Liturgie en kerkmuziek. IOS: 18.40 De onbekende islam. NOS: 19.00 Programma voor buitenlandse werknemers. 19.20 Suara Maluku. 19.55 Tambu. 20.30 Zorg en Hoop. 21.20-22.10 Medelanders Nederlanders. Maandag 18 december 1989

Radio 1, voor 18.00 uur leder heel uur nieuws NCRV: 7.07 Hier en nu. (NOS: 7.30 Nieuws.) 7.51 Het levende woord. 8.10 Hier en nu. 8.50 Introductie M.M. magazine met o.m. M.M.-pastoraal. 9.07 magazine. 12.07 Maandagmorgen Hier en nu. NOS: 12.30 Nieuws. NCRV: 12.32 Boer en tuinder. NOS: 12.55 Mededelingen t.b.v. landen tuinbouw. NCRV: 13.10 Hier en nu. VOO: 14.06 Veronica Nieuwsradio (NOS: 17.30Nieuws). Radio 2 leder heel uur nieuws TROS: 7.04 Een goede morgen met Ron Brandsteder. (8.04-8.15 TROSAktua.) 9.04 TROS Gouden Uren. 11.04 Op Volle Toeren. 12.04 André van Duin. 13.04 TROS Aktua. 13.15 Zwijgen is fout. EO: 15.04 Met muziek het hele land door. 16.04 Open huis. 16.57 EO-Metterdaad hulpverlening. 17.04Ronduit radiokrant. Radio 3 leder heel uur nieuws AVRO: 6.02 De baas van de week. 9.04 Arbeidsvitaminen. 12.04 PaysBas. 14.04 Toppop Radio. 16.04 Top-

17. De baron opende de deur van de wagen om alle dozen en pakjes in te laden. Maar hij trapte per ongeluk op 'n bananenschil, gleed uit en plofte pardoes op de papieren zak met de hoed van zijn vrouw. Hij stond haastig weer op en begon naar zijn sigaar te zoeken, die hem uit de mond gevlogen was. „Ik snap niet, waar m'n sigaar gebleven is."

Hetweer Komende week wordt kouder (van onze weerkundige medewerker)

Wij hebben deze dagen een krachtig depressie-offensief gehad. De luchtdruk daalde tot beneden 980 millibar en in 2 a 3 dagen viel er plaatselijk 40-60 millimeter regen, veel

18. „Wacht, laat ik eerst eva gaan zien, hoe het met de nieuwe hoed afgelopen is, Jammer! 'k Ben er juistopgevallen. Er zal wel 'n daii. zitten misschien." Hij trok de hoed uit deaL Hij schrok er van!

„Lieve help, wat ziet dat ding er uit! Hij heeft 'n beste opstopper gehad! Hij is zo plat, a15..., als 'n bakschol! o,foei,zegwat zal de vrouw daarvan gen..."

Verwarm de over voorof 100°Cof de laagste standva de gasoven. Klop de eiwitta heelstij/. Voeg danschepjvoor schepje poedersuiker® Klop het eiwit zo stijf data pieken ontstaan. Hakde amandelen fijn. Schep de amandelen door het schuwtDoe het eiwit over in een spuitzak met een gekartew spuitmond. Bekleed de bitplaat met bakpapier. Sm? mooi kransjes op. M/»»»m schuim in de oven inkransp* drogen. Bewaar de een goed afsluitbare trom» of zak.

meer dan in de hele novembermaand. Langs de kust stond af en toe een stormachtige wind, maar dekoude lucht wist zich in het noorden van het land te handhaven. Af en toe viel daar nog natte sneeuw. Vandaag en morgen hebben we te maken met een depressie met aanvoer van zachte lucht en enigetijd regen. Het

NOS-Journaal half uur later

(van onze omroepred)

Jj *J hjW Journaal van 2£.i» " (het 'half-elf-JournaaH AMSTERDAM

NOS zal met ingang 1 Januari het

is waarschijnlijk dat begin volgende week langs een omweg via Schotland geleidelijk koudere lucht in onze richting komt. Ook de bovenlucht wordt kouder, zodat de kans op sneeuwbuien en 's nachts wat lichte vorst vanaf dinsdag groter gaat worden. Volop winters is het in geheel

op Nederland 1 om

WJ zalookhet' el-uur-JoJ. naai' tien minuten uur uitzenden, uhet Journaal van

Radio 5 NOS: 6.30-6.49 Scheepvaart- en marktberichten en uitgebreid weerbericht. 9.00 Nieuws. 9.02 NOS-Sportief. 9.25 Waterstanden. RVU: 9.30 Vrouwen en revoluties. VARA: 10.00 Faktor 5 met om 10.00 Berichten van en over ouderen. NOS: 12.00 Nieuws HUM. VERBOND: 12.05 De Franse revolutie (3). 13.00 Nieuws. VARA: 13.10 Faktor 5 met om 15.00 Bericht uit het Koninkrijk en 16.00 De Wetenschap. NOS: 16.30 NOS Kindermagazine. 17.30 Aankoopkeuring kerncentrale. 17.55 Mededelingen en schippersberichten.

. zendgefggh

ren.

De vaste tigden (VARA, N^

Scandinavië met strenge

KRO.

vorst, lichte tot matige vorst in Schotland en Denemarken,

1

EO) op

Nederl

menen dat het

mJ.

SSeVpasUndeP-

waaruit blijkt dat dekoude luchtzich dicht in de buurt bevindt en er niet zo veel voor nodig is om ook onze omgeving de komende week in een wat winterse sfeer te brengen.

plaatsing naar li- "ge' een

einde aan het

tijdig uitzenden

ja"

e

,

£

"half-elf-Journaai actualiteitenrubjej^ op Neder NOS-laat

utz 3,datalsvaste22.» uur

Recept

tijd 22.00 tot

heeft.

pop discovery.

Radio 4 KRO: 7.00 Nieuws. 7.02 Aubade. (8.00 Nieuws.) 9.30 Daar word ik stil van. 10.00 KRO-klassiek op maandagmorgen. 11.50 over poëzie. 12.00 Radio vierklank (13.00 Nieuws.) 13.50 Over kunst en cultuur. 14.00 KRO-Klassiek op de maandagmiddag. 15.45 In antwoord op uw schrijven-klassiek. 16.45 Zin in muziek. VARA: 17.00 Klassieke muziek.

,

Laat":f

Amandelschuim kransjes

Met kerst zijn er vaak schuimkransjes te koop. Ze zijn ook

heel eenvoudig zelf te maken. U heeft alleen eiwitten nodig, geen eidooiers; die kunt u gebruiken in soepen, sausen, of als extra dooier bij een gebakken ei. Als de dooiers in een afsluitbaar doosje bewaard in wat water, blijven de dooiers een paar dagen goed. Giet het

JOHANNESBUBG^ openbaar-verv

Het in

..

h* Zuidafrika de iw ■

stakers

sturen, als

zij

hervatten.

„

*

;

hel

.

2^ : mllische vluchters, S

KAMPALA dan zijn «neef

water af voor u ze weer ge-

Uganda

Uitgaande van 4 eiwitten heeft u verder nodig

komen

w.

200 g poedersu ik er 150 g amandelen

gonnen

«»

bruikt.

,>

17.000 van werknemers die ajontgi r staken voor mee» v gen- De direcüe staatsbedrijf tj»* d plan ook de rerfeje gefasee*1 o

gen

die K' s is in hebben, poorten nya vorige m** met een gr -n gen „illegale

l^ndTÓagblad Zaterdag 16 december 1989 Andrej Sacharov 'fj-elopen donaeroag op bb-

*'fleeftijd overleden An-

.<**nmitrijevitsj Sacharov is we-me tijd een van's dissidenten

"^beroemdste ■pest Zijn leven was een

r^fironie:

de natuurkunaan de -1 meewerkte die van deRussi'Wikkeling uitwaterstofbom, werd lelijk de grootste pleitbe-

■

de mensenrechten «.(.enstander van kernwazijn land. werd op 21 mei 1921

*er van

'uoskou geboren. Hij stu-

;rdeinl94lafaandefaculvan de voor natuurkunde universiteit, en

ïükousetijdens de oorlog in

f rkte 6

<-rote wapenfabriek aan

werd hij op"ôlga. In 1948wetenschappe-

"-

het komen invan Igor Tamrh, dat e team

waterstofeerste RussischeAanvanke-

ontwikkelde.

geloofde Sacharov in zijn :.erst geheime werk. „We allemaal overtuigd van L-en van ons L' vitale belang k voor het vestigen van

L militair evenwicht in de

"-eld, en de reikwijdte er-

trok ons aan", schreef hij

igen 1957 stelde hij zich ech-

vraag, of het wel verode j-twoord was, om topweten-

in te zetten voor en jiormesommen gelds te beaan het ontwikkelen

dden

-jn wapens voor masssaver-

ietiging- Aan het begin van je jaren nam hij het in

de Aca-jn-iie van Wetenschappen op groep nonconformis-ooreen erfelijkheidsdeskun„che S iigen. Zijn eerste aanvaring jet de autoriteiten dateert [an 1961, toen hij Chroesjtsjov jpriep, een einde te maken

Betogers in: Sofia: einde aan machtsSO*1** (RTR/AFP)

-

Zon

40.000 Bulgaren hebben betoogd voor het parlementsgebouw in Sofia. Zij eisten dat de communistische partij onmiddellijk haar machtsmonopolie zou opgeven. Partijleider P. Mladenov slaagde er

wetsbepaling waarin de leidende rol van de partij is vast-

gesteld, tot volgende maand uit te stellen. De vice-voorzitter van het parlement, A. Dimitrov, probeerde tevergeefs uit te leggen dat de assemblee om grondwettelijke redenen

alleen tijdens zijn volgende zitting in januari een besluit kan nemen. Het 400 leden tellende parlement wordt gedomineerd door 300 communistische afgevaardigden. De andere zetels zijn bezet door vertegenwoordigers van de Boeren Volksunie, die altijd aan de hand van de communisten heeft gelopen, en enkele tientallen leden van de Academie van wetenschappen, die als onafhankelijke leden in de assembleezitten. (advertentie)

_^____i _____F^ r: -^___ __K* /

__^____ _____rBr

■

emen. bhetzelfde jaarstierf Sacha-

j-deren vervreemd geraakt, ■door zijn huwelijk met de eningradse arts J. Bonner, in 169, keerden zijn zoon en -cc dochters zich rtog meer in hun vader af.

Met Bonner in 1970 tot (oprichters van het onoffiiële Mensenrechtencomité. wijl andere dissidenten geragen werden gezet of uit de Sovjetunie verbannen, leek Saciarov te worden beÉrmd door zijn nog altijd [hoorde Sacharov

worrechte positie. In 1973 ffd hij echter gewaarkuwd dat zijn activiteiten oden worden opgevat als lastering van de Sovjetunie, ■misdrijf volgens de wet. charov en zijn vrouw zetten -ter hun dissidentewerk »rt tot Sacharov op 22 jaBri, na kritiek op de Sovjetral in Afghanistan van een aand daarvoor, van al zijn ijzen en titels werd beroofd iwerd verbannen naar de ge oten stad Gorki, waar het leBveel zwaarder was dan in oskou, en waar buitenlan-

trshem niet konden bezoe-

0. Zijn vrouw

VLUCHTELINGEN

tal

oppers en verdedigers van

'Mensenrechten er bij de "vJetunie op aan te dringen, ■charov vrij te laten.

)°v gebeld

met de medeling "<*ij naar Moskou kon te*keren. Sacharov vroeg «batsjov, niet alleen hem,. °*r alle politieke gevange*vrij te laten. Toen twee anden daarna de meeste genten inderdaad uit de

., J

en kampen te-

beerden, schaarde Sacha:'2lch achter Gorbatsjov.

Perd st ukje bij beetje ge-

aouiteerd, kreeg zijn oude naan de Academie van terug, mocht

jensofficiële conferenties *oord voeren en mocht

laten Jöoorde sovjet-pers In november

j^Kreeghij voor het eerst

tólemming, naar het buitenhoewel GorbaJjâd gezegd dat dat er /pat, omdat Sacharov

Ci!lzen'

lshadvanstaatsgehei-

lonverkadI

geen amonverklaarde e hebben om in de poli-

maar werd toch pan, tegenwoordiger van

de

""e in het nieuwe °ngres gekozen. Een gelijke poging van de geleiding om Sacha'asseren werd teniet ge-

woedendeaanhan11 nieuwe stemming ulff ukten. Sacharovs gebo-

den hoge stem wer-

ii J»

gers die voor behandelingen van<*<-

'gres

volgden

vaderland opbouwen dat wij wensen". De 71-jarige Aylwin dankte nog voor het gebaar van zijn opponenten H. Büchi en F. Errazuriz die hem kwamen gelukwensen na de eerste officiële uitslagen. Van de regering-Pinochet kwam ook een reactie. Daarin werd de overwinning van Aylwin erkend, maar elk woord dat ook maar zou kunnen zwemen naar een gelukwens ontbrak. Aylwin had 51 procent van de stemmen nodig om een tweede ronde in de presidentsverkiezingen te voorkomen. Büchi, minister van economische zaken in de Chileense re-

gering onder Pinochet, behaalde 29,4 procent van de stemmen en de zakenman Errazuriz kreeg 15,3 procent. Büchi wordt gezien als de archi-

Aanhangers van oppositie-kandidaat Aylwin trekken feestend door de straten van de Chileense hoofdstad Santiago, nadat ze gehoord hebben dat hun favoriet de presidentsverkiezingen gewonnen heeft.

tect van een succesvol economisch beleid, dat echter de ernstige sociale problemen van het land niet oploste en dat leidde tot een hogere bui-

Maar de Chileense kiezers wezen af dat Pinochet nog eens acht jaar aan de macht zou blijven en dwongen hem, verkiezingen te houden op basis van een in de grondwet vervat tijdschema dat hij zelf had op-

Volksraadpleging

gezet.

Aylwin, christendemocraat en leider van een coalitie waarin zeventien oppositiepartijen deelnemen, wordt de opvolger van de zestien jaar regerende generaal Augusto Pinochet, de laatste van deLatijnsamerikaanse dictatorsoude-stijl. Op 11 maart neemt hij het roer over en treedt Pinochet af aan het eind van een proces dat vorig jaar begon, toen deze een volksraadpleging hield waarvan hij zeker was dat hij die zou winnen.

over te brengen, ging de Chileense minister van binnenlandse zaken C. Caceres in een reactie op de verkiezingsuitslag in op de resultaten van Pinochets bewind dat, zo zei hij, de solide economische en politieke fundamenten heeft gelegd voor de nieuwe demo-

tenlandse-schuldenlast.

In plaats van felicitaties

cratie.

Erfenis Met de verkiezingen is een

Als het er zo véél zijn, waar beginnen we dan? Mag dat dichtbij huis zijn. mogen dat voor u de Papua's zijn, omdat

Het gaat om meer dan 10.000

gen meer uit Hongkong naar huis worden teruggestuurd, zo heeft een Britse regerings-

mensen Velen van hen leven in de

verstrooiing. Papualeider Zacharias Sawor heeft hen allen opgezocht. De" gerapporteerde nodenwachten ook op uw antwoord. Als het over vluchtelingen gaat: wie staat u meer nabij dan de Papua? Als het op geven aankomt: laat zijn verwachtingen niettevergeefs zijn.

woordvoerder gezegd. Volgens hem houdt het uitstel verband met logistieke problemen, en wil Vietnam nagaan wat het effect is van de eerste repatriëringen.

Maandagnacht werd een eerste groep van 51 „illegale vluchtelingen" in de Britse kroonkolonie op het vliegtuig

C6r>>

\ZLÂ

-"^"^-fl )fe

naar huis gezet. De operatie leverde forse kritiek op uit binnen- en buitenland. In de

'

|K|*^_

De Amerikaanse predident Bush neemt wisselgeld in ontvangst in een warenhuis in Washington, waar hij, om eens met de politieke sleur van alledag te breken, wat kerstinkopen doet.

opvangkampen zelf demonstreerden gisteren opnieuw bootvluchtelingen tegen de deportatie die hun boven het hoofd hangt.

Zimbabwe lijkt onstuitbaar op weg een-partijstaat te worden door G.Karoro (IPS)

tijstaat moet worden gevormd na een proces waarbij eerst de nationale mening wordt gepeild door middel van een referendum", zo meent hij. „Het is van groot belang dat jeje doel bereikt langs een veilige weg, zonder je normen te verlagen of mensen gaandeweg schade toe te brengen.. .Het probleem bij ons is dat we beginnen met het bepalen van een ideologie, terwijl we eerst zouden moeten experimenteren om te zien wat we nu ei-

-

HARARE Terwijl in Oost-Europa de marxistisch-leninistische een-

partijstaten de een na de ander de pluriforme partijdemocratie omarmen, lijkt Zimbabwe onstuitbaar op weg naar afschaffing van departijpolitieke pluriformiteit. Invoering van de een-partijstaat is het belangrijkste onderwerp op de agenda van een congres van deregerende Zanu-PF partij van president Mugabe, dat de komende week wordt gehouden.

De leiding van de linkseZimbabwaanse Afrikaanse Nationale Unie van Mugabe is altijd uitgesproken pleitbezorger geweest van een eenpartijstaat in de voormalige Britse kolonie Rhodesië. Maar de ZimbabVolksunie Zapu, waanse Afrikaanserivaal, Nkomo, oude Mugabe's van niet dergelijk systeem vindt dat een regede door opgelegd mag worden ringspartijNa een geschiedenis van rivaliteit die grof wedervaak gepaard ging met Mugabe en zijds geweld, tekenden een sa1987 Nkomo op 22 december hun waarmee menwerkingsverdrag, in de Zimopgingen beide partijen babwaanse Afrikaanse Nationale Front, Zanu-PF. Unie-Patriottisch Tijdens de onderhandelingen over eenwording van de beide partijen, die twee jaar duurden, werd een aantal belangrijke geschilpunten onder tafel geveegd Het was op dat moment het belangrijkst dat er een eind kwam De geaan het onderlinge geweld. dat van de schilpunten,

waaronder

echter een- partijstaat, moeten nu volgende omdat opgelost,

worden

-

MOSKOU (AP) Leden van de oppositionele „Interregionale Groep van Afgevaardigen" in het parlement van de Sovjetunie overleggen of zij een politieke oppositie tegen de communistische partij zullen vormen, maar zijn verdeeld over de vraag of zij geheel met de partij moeten breken.

MUGABE

week door het partijcongres het nieuwe partijhandvest moet worden goedgekeurd. Paragraaf zes van het samenwerkingsverdrag uit 1987bepaalt dat „Zanu- PF zal streven naar de vestiging van een een-partijstaat in Zimbabwe". In het ontwerp-partijhandvest staat diezelfde zinsnede in artikel acht.

Bezwaren Maar binnen de oude Zapu-gelederen bestaan nog altijd grote bezwaren tegen de een-partijstaat. M. Bhebe, lid van het parlement en van het Centraal Comité van Zapu, vindt dat de vorming van een een-partijstaat niet mag worden opgelegd. „Een een-par-

genlijk willen". Bhebe wijst ook op de oprichting van nieuwe partijen in Zimbabwe, die willenvoorkomen datZanu-PF grondwettelijk alle macht in het land naar zich toetrekt. De onrust bij die partijen en bij een deel van de bevolking wordt ingegeven door de politieke fouten die door de partij van Mugabe zijn gemaakt, sinds hij in 1980 de macht overnam. Van het Rhodesische bewind van lan Smith erfde Mugabe mogelijkheden, willekeurig gebruik te maken van bepalingen onder de noodtoestand, en hij heeft niet geaarzeld, dat te doen.

Corruptie Eerder dit jaar werd een wegens cor-

ruptie en meineed veroordeelde minister door Mugabe gratie verleend, tot grote verontwaardiging van de

Zimbabwaanse intelligentsia. Be-

staande corruptie en machtsmisbruik doen velen vrezen dat de toekomstige een-partijstaat zal leiden tot „Oostduitse taferelen". „Steeds meer mensen zijn tegen het een- partijstelsel en sommige verbitterde politici binnen de Zanu willen dat er nu allereerst een volksraadpleging wordt gehou-

den", aldus J. Makumbe, politicoloog

aan de universiteit van Harare.

Het verzet tegen het een-partijstelsel leeft volgens Makumbe vooral onder zakenmensen, intellectuelen, stedelingen en ambtenaren. Maar de overgrote meerderheid van de kiesgerechtigden woont op het platteland en daarvandaan zal een doorslaggevend „ja" klinken voor de een- partijstaat, zo voorspelt hij. Afrika heeft geen goede ervaringen met meer-partijstelsels en vooral de plattelandsbevolking associeert partijpolitiek met

moord, doodslag, marteling, brandstichting en banditisme, aldus Makumbe. Voor de plattelandsbevolking bevat de een- partijstaat een belofte van stabiliteit en vrede, maar Makumbe waarschuwt dat een aantasting van de individuelevrijheid en de democratie een zeer reële dreiging is. „Een-partijstelsel leiden snel tot dictatuur. Omstreden zaken kunnen eenvoudigbij decreet worden geregeld, zoals we dat de afgelopen maanden al hebben gezien", zegt hij. „Uiteindelijk blijft er een land over met apathische en a- politieke burgers aan de ene kant, en steeds corruptere leiders aan de andere kant".

Vijanden Maar W. Musarurwa, voormalig lid van het Centraal Comité van Zapu en ex- hoofdredacteur van het blad Sunday Mail, noemt het een-partijstelsel „een noodzakelijk kwaad voor Afrika". In Afrika „beschouwen par-

tijleden andere partijen als vijanden, in plaats van als rivalen. Ze slaan je in elkaar, maar als jelid wordt, hoor jebij de goeden", zegt hij. „Zolang die houding bestaat is een een-partijstaat noodzakelijk om vrede te garanderen".

stabiliteit en

meeste leden tegenstander zijn van de „zogenoemde" leidenderol van de partij, die het land naar een „onbeschrijfelijke" ondergang voert. Hij stelde voor, een meer-partijen systeem in te voeren en land, zaaigoed en gebouwen vrij te geven, zodat een zelfstandige boerenstand een „hongers-

nood" kan voorkomen. Veel afgevaardigden zeiden Mensenrechtenactivist A. echter ontevreden te zijn met Sacharov, die donderdagde terminologie van Afanasavond plotseling op 68- jarige jev en noemen zich liever „RaBlok" leeftijd overleed, riep eerder dicaal-democratisch die dag in zijn laatste verkladan „oppositie" omdat zij vrering de ongeveer 400 leden van zen dat een dergelijke benade groep op, te breken met de ming in het Congres en bij verleiders van het land om geen kiezingen door conservatiemede-verantwoordelijkheid ven tégen hen gebruikt zal te hoeven dragen voor de „caworden. Een commissie werd tastrofe" die nu wordt aangebenoemd om een compromis richt. De hervormingen in het uit te werken over een evenland zullen jaren langer duren tuele nieuwe naam en programma. omdat nu halfhartige maatregelen worden genomen, aldus Afanasjev sloot de mogeSacharov. De groep leed deze week bij lijkheid niet uit dat zijn voorde winterzitting van het Constel zou kunnen leiden tot de vorming van een politieke opgres van Volksafgevaardigden twee nederlagen, toen de positie. Het zou echter ook kunnen dat slechts een fractie meerderheid van de gedelegeerden tegen de voorstellen binnen de communistische partij wordt gevormd, aldus van de groep stemde, de leiAfanasjev. Bij fractievorming dende rol van de communistische partij en het recht op behoeven de partijleden binnen de interregionale groep privé-eigendom te bespreken. J. Afanasjev, historicus en hun lidmaatschap van de comvooraanstaand lid van de munistische partij niet op te groep, hield de leden tijdens geven. B. Jeltsin, de voorziteen emotionele bijeenkomst ter van de groep, zei te hopen dat de commissie met een voor, dat de tijd is aangebrovoorstel komt dat gematigder ken voor verandering van tactiek. Hij verklaarde dat de is dan dat van Afanasjev.

Communisten Praag: geen akoord over verkiezingen -

zou moeten komen.

Donderdag zei partijwoordvoerder J. Hora echter dat het definitieve standpunt van de partij pas zal worden vastgesteld op het buitengewone partijcongres, dat op 20 en 21 december zal worden gehouden. Hij zei dat de berichten dat er al een akkoord zou zijn

bereikt bij de gewone partijleden de indruk hadden gewekt dat er buiten hen om beslissingen waren genomen. Volgens Hora

t///.

Stichting Hulp aan Papoea's in Nood

Hervormers in SU denken over oppositie tegen CP

PRAAG (AP) De communistische partij van TsjechoDe grondwet die hij erft omslowakije heeft tot veler vervat diverse clausules die de rassing ontkend dat er woensdemocratie aanzienlijk inper- dagavond een akkoord met de ken. Om grondwetswijzigin- oppositie zou zijn bereikt over gen door te voeren heeft de 17de verkiezing van een presi-partijen-coalitie die Aylwin dent. Woensdagavond was in een gezamenlijke verklaring leidt, een solide parlementaire meerderheid nodig. een bekendgemaakt dat voor het president nieuwe einde van januari door het parlement zou worden gekozen. Ook werd toen gesuggereerd dat was besloten dat de kandidaat voor het hoge ambt geen lid van een politieke partij zou mogen zijn en dat die uit de deelrepubliek Tsjechië

-

eeuwen onze Rijksgenoten?

Bankßabo-Ede Rek nr. 44 40 72 470

met decennium voltooid democratische vooruitunieke gang in Latijns-Amerika, waar sinds 1979 in twaalf landen rechtse militaire regimes zijn vervangen door democratisch gekozen regeringen. Maar ondanks de euforie rond de verkiezingen heeft de gekozen president Aylwin erkend dat Chili nog een lange weg heeft te gaan om zich volledig te ontdoen van de erfenis van het militaire bewind.

HONGKONG (RTR-AFPUPI) Dit jaar zullen geen Vietnamese bootvluchtelin-

wij hen nog kennen, als voor

Papoea-fonds Postgiro 243000 Arnhemseweg 72 6711 HG Ede

y

Repatriëring Vietnamezen uit Hongkong opgeschort

moeten zoeken.

"december 1986 kreeg het

geïnstalleerd, en

Aylwin wist 55,2 procent van de stemmen op zich te verzamenlen. Nadat duidelijk was dat hij de overwinning behaald had, riep in een toespraak een feestende menigte op tot verzoening en herhaalde zijn plan, een regering van nationale eenheid te vormen. „Ik reken op uw steun opdat wij samen het vrije, goede rechtvaardige en

Ja, wereldwijd zien wij de beelden van mensen, die 'het eigen hol voor devoet' buiten het vaderland

*-Paar in Gorki plotseling ?r<- Sacharov door Gorba-

presidentschap.

WERELDWIJD

volged hem

rijwillig in de ballingschap. '1983 werden de aanvallen 'Sacharov en zijn vrouw in ipers opgevoerd. In mei 1984 N> Sacharov vergeefs in 'igerstaking om voor zijn rouw toestemming te eisen 'ar de Verenigde Staten te «en voor een medischebe"ndeling, zoals zij al tweeeerder had gedaan.ln daarvan werd nu ook ?ats Itot verbanning verbeeld. In het Westen begon 'n organisaties van wéten-

-

de oppositie, Patricio Aylwin, heeft zoals alom verwacht werd de donderdag gehouden in presidentsverkiezingen Chili ruim gewonnen. De Chileense bevolking ging massaal naar de stembus om na zestien jaar militaire dictatuur een opvolger te kiezen voor president Pinochet. De christen-democraat Aylwin die in 1973 nog de staatsgreep van Pinochet tegen Salvador Allende verdedigde, streed nu namens 17 oppositiepartijen om het

De demonstranten waren woedend over een besluit van het parlement, de debatten over het schrappen van de

leiligheidsrisico aan te merien en hem zijn geheime weinschappelijke werk te ont-

srder van haar en hun drie

(AFP-DPASANTIAGO RTR-ANP) De kandidaat van

met in, de joelende menigte, die zijn aftreden eiste, tot bedaren te brengen. Ook oproepen van oppositieleiders het protest te eindigen, hadden geen effect.

waarin hij "jjn tekst ■en detente tussen de Sovjetunie en de Verenigde Staten [«pleitte en Moskou de schuld -af voor het uitbreken van de Irabisch-Israëlische oorlog ian 1967, was voor de autoritten aanleiding hem als een

tovs eerste vrouw Klavdia ian kanker. Sacharov was al

Aylwin mag roer in Chili overnemen van Pinochet

monopolie CP

an de kernproeven. uit 1968,

5

Buitenland

werd

woensdagavond

brovsky zei dat het ronde-ta-

feloverleg spoedig zal worden hervat. De verklaring van woensdag leek de weg vrij te maken voor de kandidatuur van de toneelschrijver en oppositieleider Vaclav Havel. Donderdagavond demonstreerden op het Wenceslas-plein in Praag 40.000 mensen, merendeels studenten, voor verkiezing van Havel als president. Havel kreeg ook steun van kardinaal Tomasek. Tomasek zei dat Havel als een van de vooraanstaande ondertekenaars van Charta '77 „sinds 1977 openlijk heeft gestreden voor doelstellingen waarvan een aantal van ons slechts bescheiden heeft gedroomd...". De nieuwe minister van buitenlandse zaken, Dienstbier, zei inmiddels „voorbereidende besprekingen" te hebben gevoerd met sovjet- func-

tionarissen over de terugtrekking van de 80.000 soldaten van het Rode Leger, die nog altijd in Tsjechoslowakije zijn gelegerd. Hij te verwachten spoedig met „concrete conclusies" te kunnen komen. Dienstbier zei ook dat de Tsjechische ambassades in het buitenland niet langer aan Tsjechen een visum zullen mogen weigeren op grond van

„noch een datum, noch een methode" voor de verkiezing van een president vastgesteld. In een reactie op de kennelijke koerswijziging zei L. Dohun politieke overtuiging. brovsky, een woordvoerder De Tsjechoslowaakse legervan de oppositiebeweging leiding heeft de regering voorBurgerforum dat het overleg gesteld het 'IJzeren Gordijn' van woensdagavond was uitlangs de grens met de Bondsgemond in een „herenakrepubliek weg te halen, zo koord". De situatie is volgens maakte de kersverse minister hem nog „gespannen, en hele- van defensie, generaal Vacek, gisteren bekend. maal niet duidelijk". Do-

Hof in Zuidafrika gelast vrijlating elf activisten JOHANNESBURG

-

(AP) Het Zuidafrikaanse Hof van

Appel in Bloemfontein heeft gisteren de vrijlating gelast van elf activisten tegen de apartheid, onder wie driekopstukken van het Verenigd Democratisch Front (UDF). De elf, die sinds 1985 in arrest waren, werden in november 1988 na een omstreden marathonproces

veroordeeld

wegens

hoogverraad of terrorisme. Van de oorspronkelijke 22 beklaagden waren er al elf in verschillende stadia van het proces vrijgesproken. De drie kopstukken van het UDF waren P. Lekota, P. Molefe en M. Chikane, die wegens hoogverraad tot ieder tien jaar cel werden veroordeeld. Een kerkelijke activist, T. Manthata, had zes jaar gekregen. Alle vier werden ze vastgehouden op Robbeneiland in de haven van Kaapstad. Van de zeven andere activisten, die allen waren veroordeeld wegens terrorisme, had één een straf van vijf jaar gekregen en de anderen voorwaardelijke straffen. Het Hof van Appel vernietigde de vonnissen van rechter K. van Dijkhorst, omdat deze de assistentie van een van de juridische experts die hem tijdens het proces terzijde stonden had afgewezen op verkeerde gronden. Dijkhorst wees de assistentie af omdat de rechtskundige een door het UDF gesteunde petitie had ondertekend, waarin bezwaar werd gemaakt tegen een nieuwe grondwet, waarin de rassenscheiding werd verankerd. Het multiraciale UDF werd in 1983 opgericht om actie te voeren voor politieke rechten

voor de zwarte bevolkingsmeerderheid. Van Dijkhorst bestempelde het UDF als een „revolutionaire organisatie", die in 1984 in zwarte woongemeenschappen zou hebben aangezet tot geweld, met het doel Zuidafrika onregeerbaar te maken. De Zuidafrikaanse zwarte ex-politieman A. Nofomala, die ervan wordt verdacht lid te zijn geweest van een doodseskader, heeft verklaard oppositieleden te hebben vermoord op bevel van hogerhand. Hij zei voor de rechter, samen met drie collega's in 1981 de mensenrechtenadvocaat G. Mxenge te hebben vermoord op bevel van zijn superieuren. Nofomala was de eerste ex-politieman die de Zuidafrikaanse politie van poli-

tieke moorden beschuldigde. Zijn verklaringen hebben geleid tot opschudding in Zuidafrika. De Algemene Vergadering yan de Verenigde Naties heeft inmiddels met algemene stemmen een resolutie aanvaard, die een blauwdruk geeft voor het afschaffen van de apartheid in Zuidafrika voor en het ontwikkelen van een samenleving zonder rassenscheiding. Zuidafrika noemde bij monde van minister Botha de VNverklaring „fundamenteel bevooroordeeld, onaanvaard-

baarenbizar".

In de VN-verklaring worden de Zuidafrikanen aangemoedigd, vreedzame onderhandelingen aan te gaan, die moeten leiden tot een verenigd, „niet gefragmenteerd" land, op basis van algemene verkiezingen.

Pretoria zou stappen

moeten zetten om een gepast onderhandelingsklimaat te scheppen.


6

Verrassingsactie deed naam weer eer aan

Harmieke, Mariska, Jeroen] Renske, Judy, Marlies, Henrike, Riet, Harro, Janneke, Jan, Ard, Adriaan, Justin] Joop, Elze, Liesbeth, Arjen! Christiaan en Aarnout. Hebt een Comité gevcrmd? Mevr. Dijkema gireerde 619,45, opgehaald door 26 leerlingen van gr. 7 van de Ger. Basisschool uit Leek/Maraag hun medewerking, zodat rum. Fijn dat jullie er ook hun mijnheer Petter het mooie weer bij waren. Van Jan Moekestorm uit Maassluis ontvinbedrag van 1014,- kon overgen we deze keer 325,-. Jan maken. Mevr. De Bruine stuurde, ging nu eens niet alleen op namens de kerk van Zaandam pad, maar zorgde voor ver326,-; Jesseka Batteau, sterking; Janny en Jacoba Hélène de Bruine, Anton Feenstra en Martijn v.d. Kooy Cnossen, Lewina Kolleman, stonden hem ter zijde om de actie rond te krijgen. Wietse André Kremer, Erik Luyendijk en Fenny Visscher zetten en Riemer Walinga verzamelzich daar enorm voor in. De den in Sneek maar even laat, we houden de brievenbus jeugd van de kerk van Zeven230,45, mevr. Meertens uit en onze girorekening nog bergen was ook zeer actief: Assen stuurde nog 25,-; het graag open. eindbedrag komt nu op Gerard en Marieke GrooWe starten met de Ger. Ba732,80. Uit Daarerveen werd tenboer, Albert Loosma, Phisisschool in Zuidlaren. Mevr. lip Otto, Rianne Vonk en Wil74,-nagestuurd, opgenog 689,- dat fred Braam gireerde door Zoetemelk haalden haald Ronald Koeman; door vijftien jongens en meis231,50 op. het eerder verantwoorde eindjes werd opgehaald. Van 'De Wouda en Liesbeth Ooms bedrag van 550,- wordt dus Driemaster' uit Ridderkerk verzamelden met hun beiden hoger. Uit Berkurn/Zwolle gikregen we via mevr. Roth in Woudenberg 80,-. In reerde mevr. Spijker 573,55, 301,10, bijeengebracht door Zwolle organiseerden mevr. daarvoor gingen op pad Marti Kathinka Roth, Armemarie Altena, mevr. Krabbe, mevr. de Jager, Marleen en David Louter, Mirjam de Ruiter, Poortinga, mevr. Westra en Veldman en René van Zwolle. Niels Hamelink, Marten Ta- Goedhart het één en ander; we Uit Gouda ontvingen we

Wat fijn om in Spakenburg te zijn zaterdag 2 december op de jaarlijkse vergadering van Dit Koningskind. We mochten elkaar weer ontmoeten en met elkaar meeleven en meewerken!! Hartelijk bedankt voor

’

’

’

rast worden door de 'Verrassingsactie.

Ook koster Van Twillert met zijn staf dank voor de gastvrijheid. Gelukkig waren er ook de afgelopen week vaders en moeders die geld overmaakten, dat was opgehaald door hun kinderen samen met vriendjes en vriendinnetjes. Ook door de onder-

’

en onderwijzeressen

’ ’ ’

’

ftPR® in het ND staat, njet||I J zit goed. Wie

""*

.

7]

_

7TW«-aa >-*.

l^-N!*

Nederlands $M Dagblad

1

V

Lofzangen van Israël

OMMEN

Te huur van part., luxe stenen

RECREATIEBUNGALOW in bos, compleet ingericht met cv, open haard, ktv, kinderstoel en -box enz. Kerstvak. nog vrij Tel. 05486-16448.

T.h. Duitsland, Hoch Sauerland

WINTERBERG LUXE VAKANTIEWONING

(berijmde liederen en gedeelten uit de Bijbel) door J. Boiten, paperback 76 pag. f.13,90 (franco thuis) Koestraat 4, 7721 CR DALFSEN Ook in de boekhandel verkrijgbaar

voor jongens in de voorjaarsvak. naar de

WINTERSPORT

f 540,- all in 6dgn.

ENGELAND

en Londen

in de paasvak. f 575,-all in

Bel Avanta: 01180-38427 De Cantharel Schinveld (Z.-LIMB.)

AMELAND

en

TERSCHELLING Te huur 1990

CARAVANS met 1 en 2 sl.k., gaskachel, str. water en wc, voll. inger.

ml. 05180-1206

■T^R|

Rustig gel. in mooie omgev. Bij 14 dgn. reserveren tot 14-4 30% korting, tot 30-6 20% korting

ml.: 045-251176

b.g.g. na 18.00 uur

Niet bij

AVANTA

18 dgn. Noordkaap, Finland en Zweden voor f 1395,-allin 24 dgn. Zuidelijk Afrika f 2875,-en 10 dgn. Egypte f 1190,Tel. 01180-38427

NATUURLIJK:

'KENNEDY-PARK' Deze gezellige gezinscamping, met veel voorzieningen, ruime plaatsen en de prachtige omgeving van o.a. de Holterberg, de Lemelerberg en de Elerberg maken een vakantie op onze camping dubbel de moeite waard. Nu te bereiken via een verharde weg. Wij zullen u graag ontmoeten en heten u bijvoorbaat van harte WELKOM op onze campings. De winkel en de kantine zijn 's zondags gesloten. Voor informatie alleen op werkdagen. Fam. F. Monsma, Ossenkampweg 4, 7447 PR Hellendoorn

05488-1223.

GEREFORMEERD KERK BOEK VOOR HEN DIE d( kleine letters MOEILIJKEF KUNNEN LEZEN. BEL BRALECTAH 05210-15946. Te koop: g.o.h. STACARA VAN afm. 7x3 m, goed geschikt voor tijdelijke bewoning Tel. 05913-49953.

REÜNIE voor (oud)leerkrachten en oudleerlingen van de 'School met de Bijbel' te Oostwold-Lettelbert, in verband mei het 75-jarig bestaan op D.V. 1_ mei 1990, van 10 17 uur, ir het schoolgebouw, Hoofdstraal 226 te Oostwold (WK). Koster ’25,- p.p. (voor lunchpakket, koffie e.d.; eventueel dieet opgeven). Te storten op ABNbank te Leek op rek.nr. 57.06.63.769 t.n.v. Reünie Chr. OostwoldSchoolvereniging Lettelbert te Oostwold (WK). Gironummer van de bank: 802394. (Graag vóór 31 januari

-

1990.)

De Vakantiegids 1990 is uit Veel nieuwe

VAK.WONINGEN, HOTELS en PENSIONS

Vraag deze gids nu nog even

GRATIS aan Kreijkes Vakantie Idee Spoorslag 5 7462 SC Rijssen Tel. 05480-14188 Fax 05480-18233

Ook niet de kerstdagen vindt 11 gastvrijheid

HOTEL PENSION ERICA

in

aan de Zuid-veluwe zoom misschien wel net wat u zoekt uitstekend bereikbaar met openbaar vervoer

Croenest Rheden 08309-52609 Fam w J.Smit

f

AKTIE! Overweegt u

VAK.WONINCRUIL/VERHUUR vraag in D.v.

90? naar onze advertentie voordeel-aktie: „Nu opgeven - straks plaatsen.' Al 8 jaar vertrouwd via Buro r E f o, Chr. vakantie Centrale Bel: 01749-12815

RECTIFICATIE

Meisje, 24 jr., zoekt leuke, sportieve, spontane maar vooral eerlijke PENVRIEND. Brieven met foto onder nr. 8723, Postbus 111, 3770 AC Barneveld. Graag zou ik, actieve jonge(n)(man) 26 jaar, Ned. Geref., met vele interesses, in con-

tact komen met een sportief en vlot MEISJE van ±23 jaar. Die net als ik dat ene nog niet gevonden heeft. Brieven liefst met foto 0.e.r., onder nr. 8724, Postbus 111, 3770 AC Barneveld.

Hebt u plannen om u in de regio Salland te vestigen, denk dan eens aan ons mooie dorp LEMELERVELD. Regelmatig woningen te koop. Voor nadere informatie: tel. 05722-1528. Hoger technisch PERSONEEL

(vooral HTS'ers) en ook medici

gevraagd voor Pietersburg en omgeving in Zuidafrika. Schrijf naar: Postbus 3850, Pietersburg, 0700 Zuidafrika of tel. (05280) 66330 in Nederland.

betreffende de advertentie in het Puzzelnummer.

Bejaarden- of 50-plusweken van 16 tot 30 juni en van 1 tot 15 september

CAMPING DE KLEINE BELTIES Rheezerweg 79, Hardenberg Tel. 05232-61303 - 62937

JAARLIJKSE KERSTSAMENZANG Helpman, Kurioskerk, v. lmhoffsstr. 12, a.s. vrijdagav. om 19.45 uur. Samen zingen, bekende en onbekende kerstliederen m.m.v. jongerenkoor Menorah, 0.1.v. mw. G. Jonker-Pool, Jan Harryvan en Fokko Oldenhuis, orgel en koperblazers. Leiding J.T. Oldenhuis.

pees commissaris A. Matutes in het Europees Parlement in Straatsburg gezegd.

Vanuit het Parlement werd aangedrongen op verdergaande maatregelen tegen de Roemeense leider Ceausescu, die volgens de afgevaardigden de rechten van het arme, hongerige volk van Roemenië op grote schaal schendt". Gesuggereerd werd, alle handelsstromen stop te zetten en de Westerse ambassadeurs uit Bukarest terug te roepen. Matutes zei dat de Europese Commissie de verontwaardiging van de parlementariërs deelt, maar dat verbreking van de contacten de mogelijkheid van de EG om invloed uit te oefenen op de situatie in Roemenië alleen maar zal verkleinen. Stopzetting van de

I]n

jaar

nZt> 5 BolS *«3

geëxporteerd.

d.en a vandebevolk^gnjo^ Matuti Ver,% , EGSnk/^t Roe-ÏÏÏft.5 Sp" e

een invoerstop de deren, aldus , Het Europees heeft de zocht de

n

p

meedoe?" ** eïen? * mensenrechteïbS^ê de Akkoorden van Hgfn i» Ook de Sovjetunie «^ drukkelijk g^TS^ gelijke stap in de rlw* der' ng

Roemenië te zetten

STOCKHÖZi^prstroorf nl

den is met langer tegen de v kers van overal ter zal daarom een s

X> JS* ld tZ

'*» nt» vluchtelingenbeleid SflV(* ren. Dit is bekpnl

gratie in

Stockholm.

KERSTKONSERTI9B9 m.m.v. GEREFORMEERD GRONINGER MANNENKOOR 0.1.v. Piet Zuidhof Orgel: Henk Valk ZATERDAG 23 DECEMBER 1989 NOORDERKERK AKKERSTRAAT GRONINGEN Aanvang: 19.45 uur.

-

-

Plaats dan een advertentie in f het Nederlands Dagblad: 03420-90041

f 2,95 per regel, cxci 6% BTW-1 woord vet gedrukt toegestaan, minimaal 3 regels.

Te koop mooi APPARTEMENT boven winkelcentr. in Leusden. Ind. hal, wc, woonkamer + keuken, groot terras op zuiden, le verdieping 2 sip. kamers, badkamer + ligbad, 2e wc, 2e verd. grote zolder, vr.pr. 115.000,-. Voor ml. tel. 033-945543.

’

KERSTCONCERT 22 december a.s.. Aanvang 20.00 uur. Geref. Kerk 'de Kandelaar', Navolaan 28, Stadskanaal. Zangkoor 'Asaf', Kinderkoor 'Zandlijsters'. M.m.v. W. Meinardi, orgel. Voorts hobo, dwars- en blokfluit. Entree 2,50, kinderen t/m 12 jaar 1,--

’’

Zaterdag 13 januari herhaling van de SOUND OF MUSIC door de Young Voices. Heerlijk een avond uit in PUTTEN, cultureel centrum Stroud, Brinkstraat 91, aanvang half 8. U kunt een kaart bestellen op nummer 03418-53028 a 3,50.

’

BEDRIJFSOPENIINGEN, -ju bilea en -recepties worden voortreffelijk verzorgd door de deskundige vakmensen van Willem de Boer Party-Service Urk. Gedistingeerde bediening door eigen hostess-team. Bel voor info 05277-4000 (6 lijnen).

Je wilt trouwen en geen huis? In TIEL wel! U wilt werk maar hebt het niet? Wij zoeken voor u! Kinderen? Goed vervoer naar de b.school. Inl.: 03440-21009, 15997. Tiel: Centraal in Ned. KERSTCONCERT vanavond om 8 uur in de Geref. Kerk 'de Rank' te Zuidhom. Geref. Gron. Mannenkoor, Joyfull Singers en de Woudklank. Kaarten afl,- p.p. aan de kerk. Kinderen HALF GELD. A.s. echtpaar (kerk. meelevend) zoekt met spoed WOONRUIMTE in Utrecht of dir. omg., evt. ook tijdelijk. Huur: max. ’6OO,- (mcl.) p.mnd. Bel: 030-715423 (Armelies) of 030-715393 (Bart).

LET OP: éénmalige herhaling!

DUBBELCONCERT Cantorij Theologische Universiteit &

Vox Nova: zaterdag 27 januari 1990 in de Nicolaikerk te Utrecht. Toezending kaarten/ programmaboekjes door overmaking van 12,50 per kaart (kinderen tot 16 jaar f 7,50) plus/ 1,50 porto (’ 2,25 porto bij meer dan één kaart) op giro 60 68 467 t.n.v. E.D. Middel, Amersfoort, o.v.v. 'DubbelRoutebeschrijving concert'. naar kerk bijgesloten.

’

R~

zaf na^.ê Dr lei2enV* **>£°" Politieke drut lfrs slechts vi f Vo« de landbouW ro HPr?Cer« 5 Roemenië

0.1.v. Alex Postma

ELBURQ

■■ |p^ **&

’

Gemeenschap en blijft voorlopig geRoemenië heeft EuroDat handhaafd. Europese

invoer van dukten ook niet

Gereformeerde ((DB j Brassband 1 f=^ * Groningen

■ V%m C? J^k

1000 BALLPOINTS M TEKST. Maar 190,-. Vel rel.gesch. Gr. folder. 03474 1325, ook 's avonds.

opschorting van de onderhandelingen over een economisch en handelsakkoord tussen de

A fl^

SCANDINAVIË DUUR?

T.h.voll.inger.

VAK.BUNG.

il"

STRAATSBURG (ANP) - De

en de makelaar weet van wanten

Nog 2 plaatsen

3 kam., bad., balkon, cv., gar. 03420-12210 of 12767

’

Je huis in de krant brengt mensen over de vloer

r

Vakantie

’

TEL: 05250-2121

-HH

Het lijfblad van uw doelgroep.

’ ’ ’ ’ ’ ’ ’ ’ ’ ’

’

DAN BAKKER

[ Molenweg

’

’

’

leren? (knippen, naaien, bekleden etc)

bergschoenen 0f. Als adverteerderkunt u hen een extra prettige vakantie bezorgen. SOBUuS

’

EG blijft kritiek uiten op Roemenië

’

MEUBELSTOFFEREN

Gewapend met surfplank of ski's of

.

’

474,25, dit keer niet door de we er toch allemaal bij betrokopgehaald, ken om het onze zieke en geschoolkinderen maar er werd gecollecteerd in handicapte broeders en zusde kerk. ters wat aangenamer te maDe 24 leden van de K.M.V.'s ken. te Emmeloord zijn ook weer Verder ontvingen we per giactief bezig geweest, het resul10,-; ro: van H.H.t.H. te E. taat maar liefst 501,10. H.W. te O. 25,-; P.H. te L. Carla Joosse uit Middelburg 10,-; S.v.D. te Y. 5,-; Cheq stuurde 651,15, ze werd bij uitM. 10,-;Mw. C.C.G. teG. het collecteren geholpen door f 25,-;A.K.A.teN.f 10,-; D.S. Anita, Armemarie, Armemate O. 25,-; J.H.S. te D. 70,-; rie, Armlies, Inge, Mirjam, J.K. te U. 10,-; W.G. te A. Addien, Fieke, Koen, Els en 10,-;F.V.teD.f 25,-; H.M.V. Paula. Jullie horen er zo langte G. 25,-. Deze keer kregen zamerhand helemaal bij hoor. we dus totaal per giro binnen Dat geldt evenzo van mevr. De 9607,10. Graaf uit Spakenburg-Zuid, Allen heel hartelijk dank ook zon trouwe medewerkvoor dit fijne bedrag. We koster. Maaike en Klaas Duyst, men spoedig terug met een Ellen, Martine en Machteld nieuwe verantwoording, want Koelewijn, Arjan en Wouter van alle toegezegde bedragen Veldhuizen, Jan Luyk de is het geld nog niet ontvangen. Groot, Peter de Graaf, SuNog even om onnodig telefozanne Zoer en Machteld Koeleneren of schrijven te voorkowijn deden de ronde en mevr. men: wilt u s.v.p. vermelden de Graaf kon het resultaat van hoeveel kinderen aan een col680,85 naar 'Oom Niek' stulecte meegedaan hebben en ren. De leerlingen uit gr. 7 en 8 graag leeftijd en jongen of van de 'Petrus Planciusscool' meisje. te Amersfoort collecteerden in Giften kunt u blijven storAmersfoort Centrum, zodat ten op gironr. 148 71 73 t.n.v. hun meester De Groot 915,55 St. Verrassingsactie 'Oom kon overmaken. De kinderen Niek'/Ned. Dagblad, Ibisuit Waddinxveen van de Ger. straat 3, 3815 TL Amersfoort. Streekschool waren zeer ijveTel. 033-751980. rig en haalden in hun gemeente maar even 565,-op. Wat een prachtige bedragen A. Stek-van Eek toch allemaal weer, wat zijn

Welk vlot meisje (16-17 jaar)wil het leuke vak

Het ND-gezin pakt regelmatig zn koffers. Boekt een vakantie. En trekt de wijde wereld in.

De medewerkers van de advertentie-afdeling vertellen u graag meer over de interessante kanten van adverteren in het ND. 8e103420-9004l

’

’

’

flinke bedragen gedie de leerlingen tijna de herfstvakantie verzamelden. Al bent u wat

2

u'

’

uw medewerking, met name voor het meenemen en bezorgen van het merendeel van de pakjes naar alle hoeken van ons land. Daardoor konden weer velen nog op tijd blij ver-

wijzers werden stuurd, dens en

kregen/ 1070,15 overgemaakt per giro dat werd gecollecteerd door Inez, Aline, Eline,

merius, Carolien Sikkes, Mirjam v.d. Graaf en Hilde v.d. Boom, leerlingen van gr. 7 en 8. Gerlinde v.d. Welle, Ingrid v.d. Velde, Agnes Willems, Inge deLange, Annet Plaggenmarsch, Doetie Hofman, Rolien Hulzebosch, Ina Overweg, Aletta Lotterman, Sandra v.d. Vegt, Ina v.d. Veen en Hettie Kamphuis meisjes uit gr. 8 van de Ger. Streekschool 'De Regenboog' uit Mariënberg verleenden ook weer

Wij zoeken m.i.v. half jan. een BEZORGER ± 20-25 jr., in bezit van rijbewijs voor het bezorgen van brood en banket bij onze vaste klanten. Heeft u zin in een vrije zelfst. baan, bel dan Brooden banketbakkerij Henk en Jenny van Voornveld, Leerdam. Tel. 03451-12642.

T.k. STUDIEORGEL merk Galanti X350, half ped. Tel. 038-536417. KERSTKAARTEN met Bijbeltekst in 5 talen. Zie Handboek Ger. Kerken, pag. 16. Worden per post toegestuurd.

T.k.a.: BUITENPOST, De Taats 14, ruime 2/1 kap woning, geheel geïsoleerd, bj. 1983, 4 sl.k., ruime zolder, bijkeuken, carport, garage, tuin op zonzijde, 2 min. van kerk. Vraagprijs 169.000,- k.k. Tel. 05115-3134.

’

PIANO'S in vele merken er uitvoeringen. Steeds spec. aan biedingen. Ook HUUR me kooprecht. Levering en onder houd door het gehele land VERSTEEG-PIANO'S, O Arnhemsekarweg 46, Ermelo Tel. 03417-51621. AMERSFOORT, Evangelische Hogeschool, Stadsring 36. D.V. 13;. januari 10.00 uur, Voorlichtihgsbijeenkomst over de EH opleidingen Basisjaar, School vóftr Journalistiek, Lerarenopleiifingen en Chr. Universiteit. '■'-;

.

/1111 l ’

HUISPIJPORGEL met 4 stemkabinetmodel. men. Kast 20.000, - Tel. 05202-27785.

Dijksterhuis. De hoeken die u zoekt. Altijd binnen handbereik. 05947-13611

Een ziekenhuis in TRANSKEI is niet zover van uw bed! Een HYPOTHEEK nodig? Bel nu Dijkstra Vastgoed, Zuidhom. Tel. 05940-2444.

LIJFRENTE-KOOPSOM. Fis-

:aal aftrekbaar. Hoog rendement in Austr. dollars. Bel voor info: Assurantiekantoor Robe:ass - 03402-35723.

Nu ruim keus in gebruikte PIANO'S. Gereviseerd en gestemd. Muziekhandel Souman, Voorstraat 40, Hardenberg. Tel 05232-62014.

I=ll

Het boek dat u zoekt staat ongetwijfeld op de plank bij Dijksterhuis. 05947-13611 ü uw huidige hypotheek omzetten in een SPAARHY-

Wilt

POTHEEK? Bel dan Dijkstra Vastgoed, tel. 05940-2444.

-

Voor wie zowel wandel- als langlaufmogelijkheden wil hebben en bovendien eens een excursie wil maken, is MUNSI LR in het GRV-programma opgenomen. Periode: 26/1-3/2 635,(reisnr. 610). Reissom: HP. Reisbeg.: dhr. A. Kalis te Dedemsvaart. Vraag de GRVWintergids: 038-219506.

’

Met andere jongeren 9 dagen naar MAISHOFEN in het Salzburgerland. Een weergaloos ski-gebied voor alle categorieën. Eveneens heel geschikt langlaufers. Periode: i-oor 23/2-3/3 (reisnr. 602) voorReissom: jaarsvakantie. f 650,- HP. Reisbeg.: Harrie riekstra te Uithuizermeeden. Vraag de GRV-Wintergids:

338-219506.

1000, opus 1100, en CONTENT D 1500. Het begin van een nieuw orgeltijdperk. Dokumentatie op aanvraag. Een lijst met gebruikte orgels en occasions ligt ook voor u klaar. Vakhandelaar: KUIPERS MUZIEKHUIS, Hoofdstr. 18b, LEENS. Tel. 05957-1531.

PIANO'S: inkoop, verkoop. Veel keus in gebruikte instrumenten. Bechstein, Forster, Ibach, Seiler, Thürmer enz. Studiepiano's v.a. 1000,-. Vakhandelaar: KUIPERS Muziekhuis, Hoofdstraat 18b, LEENS. Tel. 05957-1531.

’

Een receptie of FAMILIEREÜNIE met of zonder bediening, hou je op een centraal punt in een mooie omgeving. Bergzicht te Ommen is zon punt. Voor informatie Dalmsholterweg 6, Giethmen. 05291-1208. „Het paard van Troje in je PC." Lees het in het decembernummer van KIVIVE. Bel voor een abonnement 03499-87160 of stuur een briefkaartje naar Antwoordnummer 1507, 3740 WG Spakenburg.

HARM NIELSEN, PIANOstemmen reparatie onderhoud van piano's en vleugels. TE KOOP: Gereviseerde instrumenten. Kampen 05202-28074.

TECHNIEK

tindelijk eens van je afpraten:

anoniem. Wij zitten ervoor Ma.-vr., za. 20.00-24.00 uur. Ook op di.morgen van 9.30GEREFOR-11.30 uur. MEERDE TELEDIENST, tel. 033-610865 en indien bezet 619280. Tussentijdse oproep inspreken via de telefoonbeantwoorder.

Wij nodigen u uit tot kennismaking met onze nieuwe digitale orgels: JOHANNUS opus

Voor info en aanv. PRO-LIFE ziektekostenverzekering, bel Dijkstra Vastgoed: 05940-2444.

MAMMOET-SKELTERS voor kinderen v.a. 2 jaar. Bijna onverwoestbaar. Bolderwagens. H. v. Ee, Garderen. Tel. 05776-1080. KOOPSOMMEN i.v.m. lijfrente. Vraag vrijblijvend offerte. Pensioenen, hypotheken verzekeringen. PKS Assurantiën, P. Bolt, Steenwijk. Tel 05210-15030. DUN HAAR en ■steken? Wij leveren

toch op-

haarwerk op maat, handgeknoopt dat on-

zichtbaar met uw eigen haar verwerkt wordt. Ook pruiken met lang haar en losse vlechten alles in uw eigen kleur. Desgewenst bezoeken wij u thuis. Inlichtingen liefst 's avonds bijKapsalon Boef, Noordstraat 28, Bodegraven. Tel. 01726-12408.

-

-

Voor een grote collectie nieuwe of gebruikte ORGELS en piano's naar Oostendorp. Stationsweg 1, Wezep. Tel. 05207-2954.

11111l Bel Dijksterhuis voor hit boek dat u zoekt. Tot 's avonds half tien. 05947-13611

GOKVERSLAAFD? Praat

met

ons en bel. Ook anoniem. Gerard 03410-19033 Regio West; Lydi Mast 038-224197 Regio Zwolle; Paul 05230-15441 Regio-Oost; Bert 050-272784 Regio-Noord. Wolter Timmer 05920-41721. Instituut De Strubben. Werkgroep gokverslaving. In- en verkoop tweedehands theologische boeken. De Bron ANTIQUARIAAT. Maander eind 19, Ede, 08380-11587. Catalogus op aanvraag.

Te koop studiepiano's pta. _! stuks met 3 jr. garantie. ziekhuis G. SOLMAN WezeTel. 05207-2257.

Mu-J

Te koop STACARAVAN Bxl mtr., 2 si.kamers + toilet cal houten schuurtje. Camping Dtl Kleine Belties. Tel 61303-62937. Vrouwen opgelet! Het öffl organiseert op 6 en 7 nfflfl 1990 weer een VROIWEVI CONGRES. Thema: 'Is on» zorg voor elkaar?' Plaats: Conferentiecentrum 'De Bron'» Dalfsen. Meer informatie vol? in januari 1990. Jongeman 22 jr. uit het mi* van het land zoekt langs-» onsympathieke weg seneu-

KENNISMAKING met « lief, aardig meisje, leeftijd "-22 jr. Brief met pasfoto on» nr. 8725, Postbus 111,3770 M

Barneveld.

Het GVI-SOESLO orgam»J van 22 t/m 25 januari \v (ma.av. t/n. cursus voor VROU«£.'*" rf thema is: VROUW EN»

dog^J

SPREKSVOERING.HoeP gew

ken we met elkaar in het o op vergaderingen, met de en binnen de kerk? wat we bedoelen? Worden begrepen? Een cursus mei u veel belstudies, fV en NINGEN Opgave-hu" Prijs/ 180,-. SOESLO, Postbus BK Zwolle of 05290-1855 (ma.mo. t/m»' 09.00-17.00 uur). J

Zegg'J

*

GESPW***

1437.J ttteljj ge

BURCHT 963 nog steeds grefo's veroverd, K"""'^*-, en eet, (in Am. pa ]e_-iH [i jan. van 11-5- Af*r." Rnn|f_dL naln. 963, Zwolle, bij en Dick Hekman.^^^, k

1'

Stichting 'De Luisterp^ ook dit jaar weer

■■-

een-^J

BAND gemaakt. W" en jjP vaste luisteraar tóch een thuisblijver, r f0*frffi j*" 5 nu de band aan. naar: P. van Egmond 375 2 VH Bunschoten

r'

"

03499-85256.

Tel.

010-4820488-^^^l.

meer nodig-

J Z/ft t * Pal««»n"iff n. Tel. 038^215602^^

r-h-

KAMER

7/01,

ROUVEEN. Vanavond schieten, sjoelen,

fietsrace, darts en stokhangen voor de MAF met aantrekkelijke prijzen. Aanvang: 20.00 uur. PARTYCENTRUM DE VIJVERHOEVE (achter de Watertoren). Voor ’5,- entree speelt u met alle spelen mee.

voordg^t. KLASS&!*S^K n-

.u extra -ruikte .an de merken Jo,Ôme«a" antie. Doe u*w

-ent,

voorfU 2 IK*

7a' B°°felo S"'*^ "raven. 1 tl-

T^ósÓïë

hV*a waterdag Ib

december 1989"

7

Opinie

Bijhet overlijden van Andrej LrA. Kamsteeg

De voorgaande avond was er een KGB-beambte bij hem op bezoek geweest. Deze had twee monteurs meegenomen, die een telefoon hadden geïnstalleerd. „Morgen krijgt u een belangrijk telefoontje." Dat telefoontje kwam. Het was Michail Sergejevitsj Gorbatsjov, die de Sacharovs kwam vertellen dat zij vrij waren om naar hun huis in Moskou terug te keren. De inhoud van dat gesprek is later bekend geworden. Het meest opvallende daarin is dat Sacharov toen niet zozeer over zichzelf, maar over de dood van Anatoli Martsjenko (in

we -firEDS weer ontmoeten mensen die geschiedenis a °ProePen> omdat ' resPect wegcijferden ter Zichzelf lp van liefde, recht, waarHet zijn ■A roepingsbesef.

geestelijke reuzen die misleven hadken een luxueus leiden, kunnenprincipesals zij het minder nU n

genomen. In de *"% hadden Mozes als komt zo n

-bel

rtoonlijkheid

naar voren.

hij niet aan de verleiding ben blootgestaan om, in van vóór zijn volk, voor r ooütieke macht en weelde hof van de Egyptische

fats

o het

r 0 te kiezen? Uiteindelijk Üokhij de woestijn in. Andrei Sacharov en zijn vrouw Jelena Bonner ontmoetten koüidrej Dmitriyevich Sacha-

Ln.

ningin Beatrix in juni j.l. toen de Russische kerngeleerde en Nobelprijswinnaar aan de Rijksuniversiteit van Groningen een eredoctoraat werd uitgereikt.

nen

stuurd, dat wil zeggen: er moet richting aan worden gegeven door geloof en ethiek.

,-ou in luxe hebben kunnen Hij werd vier jaar na de Jljnunistische revolutie ïgi7) in de Sovjetunie gebo-1 rje jonge en buitengeambitieuze staat wist LlÜgentie te waarderen. En «jonge Andrej Dmitriyevich intelligent. De autoriteivrij van (de L stelden hemdienst. Al op militaire promoveerde leeftijd jjarige aan de Moskouse Ü met eer in de fysica. Sajjrov had een glanzende carj'-j-evoor zich.

%

.

diversiteit

pc Sovjetrussische leiders

De afgelopen weken hebben wij gehoord hoe tal van communistische machthebbers in de DDR (en Bulgarije) van hun hoge positie misbruik hebben gemaakt. Macht corrumpeert, en het zijn dus sterke benen die de weelde kunnen dragen. Terwijl de massa van de bevolking de buikriem moest

persoonlijke vijand, omdat hij de moed had zich voortdurend uit te spreken tegen het onrecht van het nationaal-socialisme. In maart 1938 werd hij ervoor naar het concentratie-

kamp Sachsenhausen gestuurd. Deze Duitser wist dat er geen echte vrede bestaat, wanneer het geweten zonder vrede is. Niemöller waarschuwdeals volgt:

aansnoeren, vergaarde de po„In Duitsland trokken ze (de litieke elite zich buitensporige nazi's) eerst op tegen de comrijkdom. Sacharov had óók munisten, en ik protesteerde tot zon elite kunnen behoren. niet omdat ik geen communist Maar in dat geval had hij zijn was. Toen trokken ze op tegen geweten moeten uitschakelen. de Joden, en ik protesteerde :o Christenen weten — als het niet omdat ik geen Jood was. Jond met het lidmaatschap goed is dat de normen van Toen trokken ze op tegen de hun politieke omgeving kun3D de beroemde Academie vakbonden, en ik protesteerde an Wetenschappen. Sacharov nen botsen met die welke de niet omdat ik geen lid van een ;as een gewetensvol man. Hij Bijbel hun voorhoudt. Vanuit vakbond was. Toen trokken ze :aszich net als zijn Ameridie achtergrond moet dan ook op tegen de katholieken, en ik aanse collega Oppenheimer worden gezegd dat de christen protesteerde niet omdat ik diep bewust van zijn vergeroepen is tot het conflict. protestant Toenkwamen -twoordelijkheid. Nu het Tenslotte is hij vreemdeling in ze voor mij,was. en toen was er nie(-schrikkelijke wapen er deze wereld, wat — zoals bemand meer om voor mij op te [*s, zag Sacharov het als zijn kend — niet betekent dat hij komen." licht al het mogelijke te doen moet proberen eruit weg te loat het nooit zou worden gepen. Andrej Sacharov was Een Kaïnshouding was Sageen christen. Maar ook hij charov vreemd. De 16de demikt. cember 1986 werd daar een tystuitte op door-en-door-zonindrej Sacharov had in de dige politieke structuren, die perend voorbeeld van. Sachaovjetmaatschappij een miljoenen landgenoten in het rov en zijn vrouw Jelena Bonachtig man kunnen worden. ongeluk storten. En hij verner bevonden zich in het verre leert ons nergens zette zich. Gorki. Zij leefden daar toen al [ 'macht' negatief beoorzeven jaar in ballingschap, afüdmoet worden. Het is met gesloten van de wereld en de -acht' eigenlijk net zo als Protest wetenschap. Zonder gerechte((elektriciteit. Als ze goed lijk vonnis was Sacharov daar ordt gebruikt, brengt elekNIEMAND onder ons moet door Brezjnjev heen gestuurd, üteit licht en energie voort. dat eigenlijk maar iets vanals straf voor zijn openlijke laar in verkeerde handen zelfsprekends vinden. Laten protest tegen de Sovjetrussiwe in dat verband Martin Niemelektriciteit tot een dodesche inval in Afghanistan. Zou iptwapen worden. Daarom möller eens citeren, De predihij nog ooit worden vrijgelamA 'macht' worden gekant Niemöller werd Hitlers ten? -"amen bij hem in het krijt te en '53 aan Tussenmet1948 een hij select f-rkte hoogleraren aan de -oepje atwikkeling van de waterfbom. Hij werd ervoor be-

—

—

"

(Bijbel

Ingezonden Adoptie(2) Ishet echt zo, dat een artikel i genoemd in

de reactie van iheer D. van Dijk op 13 de-

ffiber in deze rubriek, geen

iet kan werpen op legale inriandelijke adoptie? Volsis mij niet. De meeste menweten maar bitter weinig 'er adoptie. Graag zou ik u (rover iets meer willen ver-

-

Hen: ,1) Er komen helemaal geen aderen uit Argentinië naar

«lerland. De Nederlandse Söiddelingsbureaus hebben *n contact met Argentinië. ') De Gereformeerde Adop-

Vereniging heeft Jcriteria opgesteld 'Mie voldoen, wil het

een aanwaaraan

moet

azuivere zaak blijven.

■'Deze criteria zijn gestuurd

Br

alle gereformeerde

(vrijkerkeraden. Wij maakte) f>ben gehoord dat bij som-

Ü>e het ongelezen in het arfis verdwenen (foei!). "Met deze criteria zijn een Wal Nederlandse bemidde-

J*

'?sbureaus

gescreend. Ook adoptieouders uit onze niging een enquête inge-4 over de bureaus waarbij hebben geadopteerd, 't**« deze criteria. De resulta-

***** !^

"Waren erg positief.

noS iets over de iF-»v Wij°?erhebben twee keer jaar een ledenvergade» Er komt dan een spreker i] verdiepen ons in een be-

Jf onderwerp.

Bij voor-

£■r Discriminatie, Eert uw en uw moeder, Pasto-

djz°rg

bij kinderloosheid, «che problemen, BodemHdi Daan (GeertJe van EB-,,;'> Reconstructieve thera-

Lange). fcG.de y dit laatste *r

het volta "et verloop van deze wQermg is in het ND rede .

'

J&ed genotuleerd, alleen

tendentieus: '.wart k-Ü Wasvanerg alle gevallen met adopWn Problemen En het kernpunt et

verhaal van dr. De

j£: tamelijk dat deze kin-

heel goed geholpen t^ Wist w°rden met de juiste 'Pak

'

zo summier aanJfev Was het niet eens op»*""*"*** dat was juist zo beIt^" Want nu het betekent ♦ -_£_'*nsgeluk van vele kin.K vn omgeving. En STVor-üi er nu bedoeld met rfciev Begrijpt ■fit ii^Publiciteit. "-bedoel?

Aüe de Jong-Zwarts, Winsum (moeder van twee

adoptiekinderen)

Sacharov

een strafkamp), en over de

noodzakelijke vrijlating van andere gevangenen sprak. Zo was het eigenlijk zijn hele leven gegaan. De man die tot drie keer toe als 'Held van de Sovjetunie' was onderscheiden, keek van zichzelf af. In de jaren zestig was hij begonnen kritiek te oefenen op een systeem, dat hij funest achtte voor de in de USSR levende volken en voor de wereldvrede. Lange tijd beschermde zijn prestige hem voor strafkamp of psychiatrische kliniek, waarin zoveel andere waren verdissidenten dwenen. Pas toen de betrekkingen tussen de Sovjetunie en het Westen, vanwege Afghanistan, toch al op een dieptepunt aangeland, waren bleek ook Sacharov kwetsbaar. Brezjnjev stuurde hem naar Gorki. Andrei Sacharov combineerde een groot intellectueel vermogen met persoonlijke moed en morele integriteit. Dat maakte hem niet alleen tot het geweten van de Russische natie, maartevens tot een van de meest indrukwekkende internationale persoonlijkheden uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Sacharov is een man die met eer zal worden genoemd in de geschiedenisboeken. Zijn dood laat tot ver buiten de grenzen van zijn land een leegte achter.

Zijn program ANDREI Sacharov onderscheidde zich op nog een andere manier. De Sovjetunie heeft in de loop van de tijd bewonderenswaardige dissidenten gekend. Er waren Joden en christenen die, tot in de barre strafkampen van de Goelag Archipel toe, trouw bleven aan hun diepste levens-

meer

over de vraag waarom Gorbaovertuiging. In al hun zwaktsjov Andrej Sacharov heeft zij heid werden een doorn in het vlees van de tirannen. Hun vrijgelaten. Was een vrije Nogeestelijke kracht won het belprijswinnaar voor hem meer dan eens van brute minder gevaarlijk dan een machtsuitoefening. Met hun banneling in Gorki? Zag hij er uitgeteerde lichamen bleven sowieso niet de zin van in crize ongebroken. tici en dissidenten als misdaSacharov voegde daaraan digers te behandelen? Of een politieke dimensie toe. meende Gorbatsjov dat, als Terwijl Sjtsjaranski zich puntje bij paaltje komt, Sacharovs politieke filosofie de sterk op de Joodse zaak concentreerde, en Solzjenitsyn Sovjetrussische samenleving vooral het stalinisme aan de wel eens ten goede zou kunnen komen? Wat dit laatste bekaak stelde, ontvouwde Sacharov een program. Dat was treft, er zijn er die menen dat al in 1968 het geval geweest, Sacharov zélf, in Gorbatsjov toen hij zijn beroemde essay de uitvoerder van zijn ideeën 'Gedachten over vooruitgang, heeft gezien. vreedzame coëxistentie en inDe herwonnen vrijheid heeft tellectuele vrijheid' lanceerde. Hij uitte daarin zijn Sacharov intensief gebruikt diepe bezorgdheid over de toeom zich voor zijn idealen te komst van de mensheid, juist blijven inzetten. Hij werd, zij in verband met de verstikking het met kunst- en vliegwerk, van de vrijheid door de dictagekozen in het Congres van tuur. Volksafgevaardigden. Daar Voor Sacharov bestond er kwam hij herhaaldelijk in een hechte band tussen redebotsing met de man aan wie lijkheid, wetenschap, mensenhij het einde van zijn gevanrechten, democratie en vrede. genschap had te danken. Nog Zon band was er ook tussen onlangs schreef hij in de onderdrukking, totalitaire 'Washington Post' een artikel structuren en oorlog. Of, in (uit een volgend jaar te publizijn eigen woorden: „Ik ben ceren boek) over het waarom ervan overtuigd dat internadaarvan. Sacharov vertelt ontionaal vertrouwen, wederlangs nog een persoonlijk gezijds begrip, ontwapening en sprek met Gorbatsjov te hebinternationale veiligheid on- ben gehad. denkbaar zijn zonder een open maatschappij met vrijheid In dat gesprek oefende Savan informatie en van gewecharov zodanige kritiek op de ten, het recht op meningsuiRussische partijleider/president, dat deze hem vroeg: ting, om te reizen en het recht zelf uit te maken waar je wilt „Wat is er aan de hand? Wilde wonen. Ik ben er ook van u dan toch niet dat ik (tot leiovertuigd dat vrijheid van geder) werd gekozen?" En het weten, samen met andere burantwoord van Sacharov: U gerrechten, het fundament weet hoe ik erover denk. Ik vormen voor wetenschappegeloof dat er voor u geen alterlijke vooruitgang en een ganatief is. Maar we praten niet rantie zijn tegen misbruik, beover personen, het gaat om principes." Dat was en bleef doeld om de mensheid te schaden." zijn inzet. Hij had vertrouwen in Gorbatsjov, maar niet in de Sacharovs idealen sloegenbij enorme macht die binnen het de brede massa van de bevolsysteem bij deze ene man was king niet of nauwelijks aan. geconcentreerd. Gorbatsjov De volken van de USSR kenmoest de weg opgaan van de nen geen liberaal-democratiliberale meer-partijen' sche traditie. Ook de tsaren democratie. regeerden op autoritaire maDat was ook het laatste wat nier. De Russen hebben dan wij van Andrej Sacharov ook eerder een voorkeur voor hoorden. Begin deze week straf optreden, want hoe-danstreden zij om het beruchte arook: anarchie moet worden tikel 6 van de grondwet van de voorkomen. Als gevolg hier- USSR, waarin de leidende rol van zou het wel eens kunnen van de communistische partij zijn dat Sacharov, terwijl hij is vastgelegd. Sacharov verinternationaal de Nobelprijs loor en slechts enkele uren lavoor de Vrede won (1975), in ter overleed hij in zijn stueigen land niet de brede pudeerkamer. Maar zijn getuigeblieke achting geniet, die wij nis zal blijven klinken, totdat misschienzouden verwachten. de communistische bolwerken Er is heel wat gespeculeerd zijn afgebroken.

Nederlands parlement kijkt over grenzen door J.W. van Houdt

op straat kan worden gevraagd om een bewijs van legitimatie.

Ooit kenden we in ons land bindie zich bezighielden met buitenlandse politiek, het onderscheid tussen 'Atlantici' en 'Europea-

Realiteitsgehalte

nen het selecte groepje politici

De discussies van de afgelopen

weken roepen de vraag op of de in-

breng van de kleine, christelijke die op dit punt dezelfde fracties lijn trekken — in de discussies over de positie van Nederland binnen de

—

nen.

Meestal werden de 'Atlantici' als de 'good guys' (goede jongens) beschouwd en de 'Europeanen' als de 'bad guys' (slechte jongens). Want de Atlantici waren bereid te schuilen onder de Amerikaanse atoomparaplu. De Europeanen daarentegen waren avonturiers, die bovendien wel erg anti-Amerikaans waren. Eigenlijk vinden we tegenwoordig nog steeds sporen van deze tegenstelling. Niettemin lijkt de tijd voorbij om nog vanuit deze veronderstelde tegenstelling te redeneren. Europa is bezig volwassen te worden. Veertig jaar na het Marshall-

plan is de economie binnen de landen van de Europese Gemeenschappen ten minste even krachtig als die in de Verenigde Staten. En binnen de NAVO zullen de Europese landen in toenemende mate hun invloed laten gelden op het proces van wapenvermindering. Toch vallen er allerlei groeistuipen waar te nemen in dat proces naar de volwassenheid. Binnen het Nederlandse parlement zijn diezelfde groeistuipen te ontdekken. Als in de Nederlandse politiek één persoon zou moeten worden aangewezen, die zichzelf tegenwoordig wil sieren met het etiket 'Europeaan', dan is het wel minister-presidentLubbers. Hij geniet zichtbaar van zijn rol als bemiddelaar binnen

de Europese Raad van regeringsleiders, wanneer de grotere lidstaten het onderling niet met elkaar eens kunnen worden. Het moge dan door

worden, velen vervelend gevonden Margaret Dame ThatIJzeren dat de voortduGroot-Brittannië uit cher rend dwarsligt, voor Lubbers liggen er daardoor voortdurend kansen alzich als staatsman van Europese hij Omdat bolure te ontwikkelen. capaciteiten vendien persoonlijke uitstijgen

boven heeft, die duidelijk het niveau van zijn Westduitse

collega polibinnen die ook

christendemocratische hij

Kohl, kan

tieke'beweging een vooraanstaande

plaats innemen. En die positie laat hij zich niet gaarne ontnemen. Voor de Nederlandse premier was zon beste het in dat opzicht niet miscompleet week. Een eventueel onderhandelingen de lukken van over het Aanvullend Akkoord van Schengen zou zijn persoonlijke re-

putatie als 'Europeaan' flink hebben aangetast. Niet voor mets zei hij dinsdag in de Tweede Kamer, dat hij zoiets zou ervaren als 'het ophaEuropa en als len van een brug' naar

'een nederlaag. Als het met vijf landen binnen de Club van Schengen al niet zou lukken, hoe zou het dan over een paar jaar moeten gaan met het Europa van de Twaalf, waarin ook alle grenzen zouden moeten ver-

dwijnen?

Spanningen Intussen was 'Schengen' deze week niet het enige voorbeeld van de spanningen die kunnen ontstaan, wanneer de mooie woorden over open grenzen dreigen te worden omgezet in daden. Wat men ook moge denken over het voorstel van minister Ritzen inzake de positie van het Engels op de Nederlandse universiteiten (de hoofdredacteur merkt daar vandaag in deze krant het zijne over op), het heeft ook heel wat te maken met de toekomst van Nederland binnen dat Europa zonder grenzen. En het is dus boeiend te zien, hoe binnen het Nederlandse parlement verschrikt wordt gereageerd, wanneer in dat verband heel concreet binnenlandse belangen moeten worden afgewogen tegen de ruimere Europese belangen.

Zoals kon worden verwacht, kwam de meeste tegenstand tegen de 'Europeanen' van de kant van de

kleine, christelijke fracties. Het GPV- kamerlid Schutte liep voorop in de rij, toen het erom ging minister Ritzen op zn plaats te zetten in verband met de positie van het Ne-

derlands op de eigen universiteiten. SGP-woordvoerder Van Dis leidde het verzet tegen het streven naar de Europese monetaire unie. En het nieuwe GPV-kamerlid Van Middelkoop deed wat van hem kon worden verwacht na zijn bijdrage aan de brochure 'Nederland: vrij Koninkrijk in Europa' van de Groen van Prinstererstichting, het wetenschappelijk bureau van het GPV. Hij drong er dinsdag bij premier op aan 'Schengen' maar helemaal binnen het laboratorium te houden. Immers, zo zou zijn standpunt kunnen worden becommentarieerd, als 'Schengen' inderdaad proeftuin is voor het Europa van de Twaalf zonder grenzen, dan zou het voor de positie van Nederland als vrij Koninkrijk immers goed uitkomen, wanneer die proeftuin slechts onkruid zou voortbrengen. Dat deze uitleg niet te gewaagd is, bleek wel uit een latere uitspraak van hem voor de EO-microfoon, dat de burger beter bij de grens kan worden gecontroleerd, dan 'zo maar' ergens

Lubbers

Europese.en internationale ontwikkelingen plotseling steun gaan ondervindenbij veel andere fracties in het parlement. Immers, de discussies in het voorjaar tijdens de campagne voor de verkiezingen van een nieuw Europees Parlement maakten nog duidelijk dat deze partijen alleen stonden in hun gereserveerde houding tegenover 'open' grenzen. Tonen de discussies over 'Schengen' nu aan, dat de verontrusting plotseling veel breder is geworden en dat Nederland zich in toenemende mate bewust wordt van de eigen identiteit? Het zou getuigen van een beperkte blik, wanneer de discussies van de afgelopen weken in de Nederlandse Tweede Kamer op die manier zouden worden verklaard. Men kan best kritisch zijn over de niet al te consequente houding van een aantal fracties ten opzichte van dit dossier. En de bezwaren van een aantal fracties komen wel heel erg laat. Dat geldt nog het minst voor de kritiek van CDA-zijde, omdat het probleem van het 'gat' in de oostgrens van de Bondsrepubliek inderdaad van recente datum is. Maar dat neemt niet weg dat het in dit geval slechts gaat om een Aanvullend Akkoord, dat met name de 'schaduwzijden' beoogt te regelen van een eerder Akkoord om de grenzen tussen de vijf landen weg te halen. En van kritiek op die inzet is ook de afgelopen weken niet vernomen van de zijde van de grote(re) fracties in de Tweede Kamer. Het Akkoord van Schengen zal er dus met enige verdere vertraging toch wel komen. Immers, de Europeaan Lubbers zal zich de kans niet laten ontnemen er onder Nederlands voorzitterschap alsnog wat van te maken. Het betekent wel dat in toenemende mate de vraag op tafel ligt, hoe moet worden geoordeeld over dat fenomeen van de 'open grenzen. Natuurlijk kan van de fracties van SGP, GPV en RPF worden verwacht dat zij op een moment dat er vrijwel Kamerbreed bezwaren leven tegen 'Schengen', zullen pogen zon Verdrag helemaal naar de prullenmand te verwijzen. Maar het is realistischer te verwachten, dat zij ondanks de huidige situatie op een gegeven moment zullen moeten leren leven met 'open grenzen', waar zij zich altijd scherp tegen hebben gekeerd. Enige bezinning daarop lijkt in het licht van de daaropvolgende 'open grenzen' in het Europa van de Twaalf niet verkeerd.

PINCHAS LAPIDE

Heeft een dialoog met Joden zin? voor iemand is deze, dat ook de winden en de zee hem gehoorzaam zijn?" Zij wisten (Psalm 89:10) dat God dat doet en beseften met huiverende

door mr. H.J. Koerts

De Joodse Nieuwtestamenticus Pinehas Lapide meent dat Jezus de belangrijkste Joodse rabbi was, maar kan 'zijn eerbied dat God in hun midGodheid niet erkennen' (ND den was. Heeft een Joodse 23 nov. 1989). De argumenten rabbi ooit gezegd: „Uw zonvan de heer Lapide zijn van den zijn u vergeven"? Neen, dien aard, dat ik mij afvraag want alleen God kan dat. Jeof een dialoog met de Joden zus kon het ook, want hij is God. zin heeft. Paulus wordt van de tafel geveegd; die „heeft Jezus niet

persoonlijk gekend". Maar is de opgestane Heer aan Paulus niet persoonlijk verschenen op de weg naar Damascus? Als Paulus dit maar verzonnen heeft, hoe is dan te verklaren dat hij vervolging en dood heeft getrotseerd voor een leugen? Ook met het machtige getui-

genis van Johannes wordt korte metten gemaakt. Johannes is veel later geschreven

...

dan de andere evangeliën en alles wat daarin staat over Jezus' zelfgetuigenis, is „er later ingevoegd". Dit nu zijn be-

kende klanken: „Onecht is alles wat niet klopt met mijn theorie". Schreef Johannes inderdaad zoveel later? Er was een tijd waarin men zijn evangelie stelde op het einde van de tweede eeuw. Voor de ontwik-

keling van de eenvoudige synoptische evangeliën naar de gedachtenwereld van Johannes was een lange tijd nodig, zo redeneerde men. Maar uit een fragment dat in middenEgypte werd gevonden, bleek dat aan het begin van de tweede eeuw dit Evangelie al bekend was in een uithoek van het Romeinse rijk. Als men aanneemt dat het Evangelie van Johannes werd geschreven aan het einde van de eerste eeuw, dan liggen ertussen dit Evangelie en de andere niet vijftig, maar dertig jaar. Overigens, er zijn geleerden, met name de bekende archeoloog Albright ('Archeology of Palestine'), die aannemen dat het Evangelie van Johannes,

evenals de andere, al werd geschreven vóór deval van Jeruzalem, dus voor het jaar70. Het zogenaamd meest vergeestelijkte Evangelie bevat zeer

concrete plaatsaandui-

dingen. Zo b.v. het bad Bethesda bij de Schaapspoort, dat vijf zuilengangen had (Joh. 5:2). Zulk een bad was niet bekend. Duitse geleerden schreven er dikke boeken over, waarin werd uitgelegd dat de vijf zuilengangen symbolisch

moesten worden verklaard. Totdat opeens het bad Bethesda door archeologen werd gevonden... naast de Schaapspoort. En dan de plaats ge-

naamd Lithostrótos, waarvan alleen Johannes spreekt (Joh. 19:13), waar Pilatus plaatsnam op de rechterstoel. Ook dit moest een symbool zijn. Tot ook deze 'geplaveide plaats' werd gevonden door de Franse archeoloog Vincente in het jaar 1927. Ze lag bij de burcht Antonia. Het Evangelie van Johannes is even betrouwbaar als de andere. De heer Lapide schijnt te menen, dat het verschil maakt of Jezus van zichzelf getuigt dat hij God is (volgens hem alleen bij Johannes en later ingevoegd), dan wel of de Evangeliën iets vertellen. Waarom dit onderscheid is niet duidelijk. In beide gevallen gaat het om de betrouwbaarheid van

het Evangelie. En dat de Evangeliën betrouwbaar zijn, mogen we na alle tekstkritiek gerust aannemen. Alle Evangeliën spreken over wat de vrijzinnige kerkhistoricus Heussi lang geleden noemde „Das ungeheure Selbstgefühl Jesu", het ongelooflijk grote zelfgevoel van

Jezus.

Jezus alleen een Joodse rabbi en niet Gods zoon? Welke Joodse rabbi wandelde ooit over het water? Jezus deed dat volgens Matteüs (14:22-23) en Marcus (6:45-52). Marcus is, zoals men weet, het Evangelie zoals verteld door Petrus en Petrus heeft die wonderbaarlijke gebeurtenis zelf meegemaakt, evenals 'de verheerlijking op de berg. Welke Joodse rabbi heeft ooit een stormwind bevolen te gaan liggen? Jezus deed dat en „het werd volkomen stil". En de discipelen zeiden: „Wat

Wonderbaar Dat een mens God kan zijn, is onaannemelijk voor Jood en Moslim en laten we eerlijk zijn, ook voor vele 'christe-

nen. In zekere zin kunnen

we met hen meevoelen. Orthodoxe christenen van alle tijden en alle kerken hebben altijd ontkend dat God de Vader op aarde heeft gewandeld of gekruisigd is. Alleen God de zoon heeft op aarde geleefd en

is gekruisigd. En vijftig dagen

na zijn opstanding werd de Heilige Geest uitgestort. Het wonderbare mysterie van de Heilige Drieëenheid was voor de eerste discipelen geen vrome, laat staan Griekse, speculatie, maar een levende

ervaring. Ook voor de Joodse rabbi Saulus was het onaanvaardbaar dat een mens God kon zijn; daarom vervolgde hij deze nieuwe sekte ten dode toe. Maar de verschijning van de levende Heer vaagde alle bezwaren weg. In alle eeuwen zijn er vele Joden geweest, die geloofd hebben zonder gezien te hebben. Ook in onze tijd en ook in Nederland zijn er Jezus als

Messiasbelijdende Joden. De kardinaal-aartsbisschop van Parijs, Jean Marie Lustiger, is een Jood, zoon van Poolse Joodse ouders, die al vóór de Eerste Wereldoorlog naar Frankrijk emigreerden. Een half-Joodse bekeerling, die in onze tijd een ervaring had niet ongelijk aan die van Paulus, is André Froissard, de beroemde Franse journalist van de Figaro. Hij schreef het boek 'God bestaat, ik heb Hem ontmoet.

Twijfel gaat vooraf aan weten. Zelfs Johannes de Doper

in de gevangenis twijfelde nog: „Zijt gij het die komen zou of hebben wij een ander te verwachten?" Matteüs 11:2-15). Jezus zegt niet 'ja' of 'nee' maar: „Gaat heen en boodschapt Johannes wat gij hoort en ziet: blinden worden ziende en lammen wandelen, melaatsen worden gereinigd en doven horen en doden worden opgewekt en armen ontvangen het Evangelie". Zonder twijfel zijn er profetieën over de Messias, die met de eerste komst van Christus niet ver-

vuld zijn. Nog niet. Want wij verwachten zijn glorierijke wederkomst. Het gesprek met prof. Pine-

had Lapide leert, dat van een dialoog met Joden (en moslims) weinig te verwachten is. En naar ik vrees van de verkondiging ook niet, zolang wij er niet in slagen Joden en moslims „tot jaloersheid te ver-

wekken". Overigens verwachten wij het niet van onszelf, maar van de Heer, die het doenzal. Op Zijn tijd.

(mr. H.J.

Koerts is auteur van 'Een Groninger in Japanse gevangenschap' (1985) en 'Eens vrienden, altijd vrienden. Hij woont in Spanje).

Verschenen J, Kranenburg, PC Datacom" municatie. Maklu, Apeldoorn. 182 pag. Verhagen, Sybrandus van " Rein Noordt organist van Amster-

" " "

"

dam en Haarlem. KNTV, Amsterdam 183 pag. met ill. Joanne Klink, Het onbekende venster. Ten Have, Baarn. 218 pag. 29,50.

’

Daniël Meijers, De revolutie de vromen. Gooi & Sticht, Hilversum. 251 pag. met ill. 39,50. Marjanne Burgers, Marsha van Pinxteren, Jaarboek Industrieel Ontwerpen Nederland. 175 pag. met ill. 49,50. Eleonore Schmid, Word wakker, zevenslaper, de kerstman is er! De Vier Windstreken, Am-

’

’

sterdam,

’

22,50.


8

Autoriteiten in DDR vragen burgers hoofd koel te houden

WEST-BERLIJN (AP) De onlangs overleden leider van de Joodse gemeenschap in WestDuitsland, W. Nachmann, had, naar nu blijkt, bijna 30 miljoen D-mark verduisterd uit een fonds voor Joodse oorlogsslachtoffers, aldus een dezer dagen vrij-

-

-

Na de dood van Nachmann in januari 1988 ontdekten onderzoekers dat hij zich aan talrijke

verduisteringspraktijken had schuldiggemaakt. Het ging daarbij onder andere om geld

dat door de Westduitse regering aan de Joodse gemeenschap wordt betaald als een vorm van

Tot de opheffing van de gehate dienst werd besloten in reactie op aanhoudende protesten van de oppositie. Vorige maand al werd de dienst, die als belangrijkste taak had, tegen opposanten van het bewind op te treden, gereorganiseerd en van een andere naam voorzien. De taken van de opgeheven dienst zullen worden verkaveld onder verschillende ministeries, aldus een woordvoerder. De leden van de dienst, de zogenoemde Stasi's, en ook voormalige communistische partijgangers van de SED hebben de afgelopen dagen te maken gekregen met een „alarmerend aantal" gewelddaden en dreigementen, zo liet het ministerie van binnenlandse zaken in een door staatspersbureau ADN verspreide verklaring weten. Volgens het ministerie dreigen steeds meer burgers het recht in eigen hand te gaan nemen. In verschillende bedrijven zijn nabootsingen van opsporingsbiljetten van de politie gesignaleerd, waarop bepaalde le-

herstelbetaling aan oor-

logsslachtoffers. Nachmann maakte regelmatig de rente van

het door hem beheerde fonds van 400 miljoen mark naar zijn eigen rekening over. Hij ver-

rijkte zich aldus met een bedrag van 29,7 miljoen mark. Het grootste deel daarvan kwam terecht bij ondernemingen die hij leidde. Pogingen om het geld terug te krijgen zijn tot nu toe zonder succes ge-

bleven. De huidige leider van de Joodse gemeenschap, H.Galinski, zei dat het fonds voortaan beter zal worden beheerd en dat ook de Westduitse regering beter toezicht moet houden op de door haar verstrekte gelden. In totaal heeft Westduitsland meer dan 80 miljard mark betaald bij wijze van herstelbetalingen aan overlevenden van de Jodenvervolging in het Derde Rijk.

De Westduitse minister van economische zaken, H. Haussmann (r.), sprak tijdens zijn bezoek aan Oost-Berlijn onder meer met zijn Oostduitse ambtgenote C. Luft (l.) over investeringen in de

DDR.

den van de Stasi of SED staan afgebeeld als „verraders die de doodstraf moeten krijgen", aldus het ministerie.

Economie De verklaring maakte verder gewag van een incident in Dresden waar een partijganger door een groep van 50 burgers uit zijn auto werd gesleurd om te worden onderworpen aan een volksrechtpleging. Alleen door het in-

Ontwerpverdragen geven impuls aan CFE-overleg

Hof: Britse visserijmaatregel is onwettig

-

BRUSSEL (ANP) De landen van het Warschaupact hebben een ontwerpverdrag gepresenteerd dat voorziet in een verregaande beperking van de conventionale strijdLUXEMBURG (RTR-ANP) krachten in Europa. Bijna teHet Europese Hof van Justitie gelijkertijd legden de NAVOin Luxemburg heeft een Britse landen ook een ontwerptekst maatregel onwettig verhierover op tafel. De indieklaard, om vissers uit andere ning van de ontwerpteksten landen te beletten hun vang- kan gezien worden als een besten op Britse vangstquota af langrijke politieke impuls te schrijven. De Britse regel voor de CFE-onderhandelindat van de bemanning van een gen in Wenen. in Groot-Brittannië geregistreerd schip driekwart inwoDe NAVO had de Oostblokner van Groot-Brittannië landen een stapje voor willen moet zijn, is volgens het Hof zijn door vorige week al een in strijd met wetgeving van de dergelijk stuk in te dienen, Europese Gemeenschap. maar het slaagde hierin niet, onder meer door een geschil Het Hof schortte twee tussen Griekenland en Turmaanden geleden al een soort- kije. gelijke regeling op, waarin de De gepresenteerde ontwerBritse overheid bepaalde dat pen van NAVO en Warschaueen schip waarvan de vangst pact bevatten geen verrassinvan de Britse quota wordt afgen. Zij vormen een juridische getrokken, voor minstens 75 vertaling van de al bekende procent Brits eigendom moet voorstellen. De voorstellen zijn. Het Hof gaat er wel mee die beide partijen hebben geakkoord dat de Britten eisen daan voor de verschillende dat er een direct verband is wapenplafonds stemmen vrijtussen de schepen en deBritse wel overeen. Dat betekent dat visverwerkende industrie. het Warschaupact, gezien zijn Ook mogen de Britten eisen overmacht, veel meer tanks, dat de bemanningen premies pantservoertuigen en kanonbetalen voor de Britse sociale nen zal moeten vernietigen verzekeringen. dan de NAVO, om tot gelijke Voor Nederlandse vissers plafonds te komen. die onder buitenlandse vlag Meningsverschillen zijn er varen kan de uitspraak neganog ten aanzien van de weigetieve gevolgen hebben. Veel ring van de NAVO, lichte van de vangsten van die sche- tanks in de onderhandelingen pen belanden bij de Nederte betrekken en ten aanzien landse visverwerkende indu- van de wens van het Warstrie. schaupact, alleen het aantal aanvalsvliegtuigen te verminderen. De NAVO-landen verwerpen het onderscheid tussen offensieve en defensieve

-

„Zuidafrika bezig met versterking Walvisbaai" Windhoek (IPS) - Zuidafrika zou zijn begonnen met een

groot project om de enclave Walvisbaai in Namibia militair te versterken. Dat hebben

althans kerkelijke waarnemers die onlangs in het gebied waren, gemeld. De waarnemers van de in Windhoek, de hoofdstad van Namibia, gevestigde kerkelijke informatiedienst Cims, zeiden dat Zuidafrika grote stukken land rond de militaire basis Rooikop heeft ontruimd, om daar nieuwe kazernes te bouwen. Op de basis

wordt het 61ste pantserbataljon gestationeerd, een van de

meest ervaren gevechtseenheden van het Zuidafrikaanse leger. Ongeveer 30 kilometer ten zuiden van de havenstad worden op een omheind stuk land van 25 hectare tientallen nieuwe gebouwen neergezet. Volgens Cims worden de gebouwen neergezet in opdracht van een Zuidafrikaans elektronicabedrijf dat nauwe banden heeft met het leger. Het zou kunnen gaan om een nieuw radar- of raketgeleidingscentrum. De Walvisbaai is de enige natuurlijke haven aan de Namibische kust.

vliegtuigen. De Nederlandse minister van buitenlandse Zaken, Van den Broek, lijkt de smaak te pakken te hebben van het bemiddelen in NAVO-verband. Nadat hij op de NAVO-top van eind mei al een belangrijke rol speelde bij de totstandkoming van het compromis over de korte-afstandsra-

-

NEW YORK (DPA) Redoubt, een vulkaan in de Amerikaanse staat Alaska, is tot uitbarsting gekomen. Bij de uitbarsting werd een acht kilometer hoge aswolk de lucht in gestoten. De uitbarsting, waaraan talrijke zwakke aardschokken vooraf gingen, duurde in totaal een uur. Of er ook lava is uitgestoten is niet bekend.

-

BRUSSEL (ANP) De uitspraken van de Nederlandse minister Ritzen over het gebruik van het Engels als voertaal op de Nederlandse universtiteiten heeft wrevel gewekt in Vlaanderen. Volgens de Vlaams- nationalistische hecht Volksunie Ritzen „blijkbaar zeer weinig belang aan de waarde van universitair onderwijs, gegeven in de eigen volkstaal, voor het verder bestaan en de verdere ontwikkeling van onze gemeenschappelijke cultuur".

ketten (SNF), zou hij nu ook weer een prominent aandeel hebben gehad in het eensgezind op tafel leggen van de

NAVO-ontwerptekst. Sovjet-minister van buitenlandse zaken Sjevardnadze hoopt volgende week een bezoek te brengen aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Minister Van den Broek verklaarde dat zijn collega's uit andere NAVO-landen het erover eens waren dat het „zinvol" was, in te gaan op het verzoek van hun sovjet collega, als eerste minister van een land van het Warschaupact een ontmoeting te hebben met NAVO-secretarisgeneraal Wörner.

-

grijpen van een bedaagde omstander kon een lynchpartij worden voorkomen, aldus het ministerie. De Westduitse minister van economische zaken, Haussmann, maakte inmiddels na een onderhoud met de Oostduitse premier Modrow bekend dat de twee landen hebben besloten, een gezamelijke economische commissie op te zetten en de samenwerking uit te breiden. Haussmann verklaarde dat meer dan 40 pro-

cent van de Westduitse onder-

nemingen interesse heeft in investeringen in een economisch hervormd Oostduitsland. Haussmann kondigde verder aan dat de Bondsrepubliek haar steunprogramma voor het midden- en kleinbedrijf volledig wil openstellen voor de DDR, zodat veel kleine en middelgrote bedrijven in de DDR direct kunnen worden geholpen. Om particu-

-

den beschouwd als herstelbe-

Dat zegt een werkgroep met vertegenwoordigers van gemeenten en het ministerie van financiën in een advies. In dit stuk, dat begin komend jaar

zal worden uitgebracht, wordt ook voldaan aan andere wensen die het kabinet op tafel had gelegd in de adviesaanvraag.

Centrale registratie van de waarde van onroerend goed

waarbij de eigenaar voor alle heffingen ook één waardebedrag moet hanteren, zal doelmatigheid en duidelijkheid voor de burger sterk bevorderen, zo verwacht de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Naast de onroerend-goedbelasting gaat het om huurwaardeforfait in de inkomstenbelasting, de vermogensbelasting en de waterschapsomslag. Mogelijkheden om de waarde van het onroerend goed elk jaarbij te stellen zijn wel aan de orde geweest in het overleg, omdat het kabinet

OERISME

door Marius Bremmer

Kerst in de tropen ARUBA - Dezer dagen bracht ik werkend door op Aruba en de Nederlandse Antillen. Onder een brandende zon struikel je er in de maand december allereerst over in pick-uptrucks rondscheurende sinterklazen met pietengevolg. Maar al vóór 5 december hangt er in winkels en overheidsgebouwenkerstversiering. Met containers worden kerstbomen uit Europa aangevoerd en in eigen tuin wordt de tamarijnboom of de maho volgehangen met flikkerende lichtjes. Op Curagao worden er warecompetities gevoerd wie er de mooist versierde kersttuin heeft. Bovenop het feestelijk verlichte Van der ValkPlazahotel in de oude stadsdeel Punda brandt een levensgrote kerstster in de zwoele avondwarmte. Op het strand van Aruba was het niet moeilijk een kerstman te fotograferen met zowaar snorkeluitrusting in zn handen. Tja, ook in eigen land is er wel reden tot verbazing en/of verbijstering over veel kerstflauwekul, maar het dringt zelfs tot de tropen door!

Langlaufcursus voor kinderen RAMSAU - Deskischool DachsteinVorberg in Ramsau am Dachstein

(Stiermarken) heeft zijn specialekinderprogramma uitgebreid met een cursus langlaufen. In de skischool is ook dagopvang voor kinderen; er worden kinder-skiwedstrijden ge-

houden en er is zelfs een kinderdisco. De kinderen worden zelfs van en naar het logiesadres getransporteerd. Men doet er in dit gebied dus alles aan om het de jonge jeugd naar de zin te maken, zodat de ouders zich onbezorgd van de helling kunnen laten suizen, volop genietend van de witte smurrie waarop zij zich voortbewegen. Meer informatie: Oostenrijks Toeristenbureau, Stadhouderskade 2,1054 ES Amsterdam. Tel 020-129682.

Oostenrijkse Elfstedentocht WEISSENSEE - Afgelopen wintei

daarnaar had 'gevraagd. Maar vooralsnog biedt een geautomatiseerd, centraal registratiesysteem daarvoor nog geen mogelijkheden. Het is immers niet mogelijk om voor bij

geprolongeerd worden. Wat houdt detocht precies in? Er zal een parcours van 25 kilometer worden uitgezet, dat achtmaal moet worden afgelegd om de 200 kilometer vol te maken. In elk ronde moet tweemaal 8 meter worden 'gekluund. Zaterdag 3 februari is alleen voor wedstrijdrijders, de dag ervoor komen de toerrijders aan bod. Deze kunnen inschrijven voor afstanden van 50,100 en 200 kilometer. Er hebben zich al 2500 deelnemers gemeld, onder wie ook bekende elfstedentochtrijders. De Weissensee ligt op een hoogte van 1000 meter en is vanaf half december tot eind maart dichtgevroren met een ijslaag van 60 centimeter. Het gaat hierbij om 'zwart'ijs van uitstekende schaatskwaliteit, zodat er hoge snelheden kunnen worden gemaakt. Zoveel mogelijk zal men trachten een elfstedensfeer te creëren, door middel van attracties en koek en zopie tenten. Inlichtingen: Verkehrsamt, 9762 Weissensee, Oostenrijk. Tel: 09-4347132220.

Burgers'

kerstvakantie ARNHEM - In de kerstvakantie zullen er in Burgers Dierenpark, Safari-

park en Burgers'Bush verschillende activiteiten zijn. Op 27/28 december en 3/4 januari zal er bij tropische tem peraturen een optreden zijn in BB (tropenhal) van de Afrikaanse dans-

woon door te gaL anP^_

fijnen oP SiSt^jft Maar zelfs

7ii Peromstischebinnen parm -'^.e.

P.ulariteit zijn

va^lfc < in-^^

aantreden

lijk afgenomen. vaardigden van

S)*^de Daaï.«gel]

klaarden dat het i n herstelplan

Ve*-

S ÏÏ*»-?

was, omdat het on de de cnsis, loondaling

omi*
loosheid, bij de . J^klasse legt. De m X} d

dr*i**ke fe voorstanders v^ V

vakbondsleider noemde verkoop van

staatsL* I?de 50W^&* ds"

„verraders"; leden juichten hem toe

In de afgelopen weker,; rente tot 43 pit^f***

_

*

deprijzen van eS te levensbehoeften met procent. en stegen

H

De campagne tegen rijden onder invloed van alcohol is met ha oog op de naderendefeestdagen versterkt. Langs de r-tjicswegen zoals hier langs de N-32, zijn nieuwe borden opgesteld met ie oproep 'alcohol-vrij' te rijden.

Minister wil hard optreden tegen notoire alcomobilist HILVERSUM (ANP) - Het ministerie van verkeer en waterstaat gaat strenger optreden tegen automobilisten die

onder invloed rijden. Dat heeft minister Maij-Weggen donderdagavond voor de algemeen waardetoenemingsgezegd. Het VARA-televisie percentage te hanteren. Een jaarlijkse aanpassing ministerie van verkeer en wavan de waardestijging voor terstaat heeft de bevoegdheid belasting en heffingen zit er om rijbewijzen in te nemen dus vooralsnog niet in, zo ver- van mensen die onder invloed wacht de VNG. De werkgroep reden. „Dat beleid gaan we versterken", aldus de minisheeft nog geen eenstemmingheid bereikt over de vraag wie ter. het centrale register van onAls van een automobilist roerend goed gaat bijhouden. vaststaat dat hij of zij alcoholist is en daar niets tegen onderneemt, dan heeft het ministerie de bevoegdheid het rijbewijs in te vorderen. Ook kondigde ze aan dat haar ministerie een campagne begint om mensen te attenderen op de schadelijke gevolgen van het rijden onder invloed van medicijnen. Jaarlijks is naar schatting van 5 a 10 procent van de dodelijke ongevallen toe te schrijven aan het gebruik van medicijnen. Alcohol is in het spel bij een kwart van de dodelijkeongelukken. Begin deze maand werd bekend dat ook automobilisten die in België achter het stuur worden betrapt met teveel alcohol, de kans lopen dat ze in Nederland hun rijbewijs kwijtraken. voorbeeld alle woningen een

Een kerstman op het strand van Aruba. werd voor het eerst in Oostenrijk een alternatieve elfstedentocht verreden. Dit gebeurde op deWeissensee in de provincie Karinthië. Op 3 februari 1990zal dit experiment wegens succes

*%£**!*

De Oostduitse onderminister van buitenlandse zaken, Winter, heeft gezegd dat de DDR bereid is, met Israël te gaan praten over het verlenen van „humanitaire hulp" aan overlevenden van de Jodenvervolging door de nazi's. Winter verklaarde echter dat dergelijke hulp niet kan wor-

„Waarde onroerend goed is om de vier jaar te taxeren" DEN HAAG (ANP) Er zijn mogelijkheden om de waarde van onroerend goed voor belasting en andere heffingen om de vier jaar bij te stellen.

nn

overheid om de val v^ _? niet e-m *■* stoppen. Van d* aü-?J<*g

Israël

taling.

liere Westduitse investeringen

austral .

(AP) - De afbetalingen BUENOS AIRES nationale bank de

Argentijnse minisheeft op bevel van het zaken, economische van terie land opalle banken in het deuren te dracht gegeven de officiële het sluiten. Dit heeft bekendgeTelam persbureau in de DDR op gang te brengen, maakt. Eerder deze week, moet er een overeenkomst maandag, werden de banken worden afgesloten voor het ook van regeringswege geslogaranderen en stimuleren van ten. investeringen, aldus Haussmann. De beslissing komt nadat de De DDR heeft een lijst met austral, de nationale munt wensen voor samenwerking van Argentinië, eergisteren overgelegd. Daarop staan geopnieuw vijftien procent aan bieden als medische technolowaarde verminderde ten opgie en technieken voor bezicht van de dollar. Voor een sturingen, energie en milieudollar moeten nu 1560 australs bescherming. Ook op het ter- worden betaald. Afgelopen rein van de auto-industrie zondag is de munt reeds met heeft de DDR wensen, zo zei procent verminderd als Haussmann. Volgens hem 34.5 van het economisch heeft de Westduitse detail- en onderdeel herstelprogramma van minisgroothandel al grote belangzaken Raeconomische ter van stelling voor vestigingen in de panelli. DDR getoond. Na een onderhoud met presiVolgens de op twee na grootde miste oppositiegroep in de DDR, dent Menem verklaarde positie zijn door de Demokratie Jetzt, zal de nister dat was aangetast, Bondsrepubliek op het punt devaluatie van haar vrije-marktpolitiek maar dat hij minister zal blijde DDR halverwege tegemoet ven zolang de president dat moeten komen, vooraleer er wil. Drastische verhogingen op termijn sprake kan zijn van tarieven van de nutsbedrijven, hogere exportbelasvan toegroeien naar een federatieve Duitse eenheid, met tingen en stopzetting van de behoud van de bestaande grenzen. Maar hoe de verkleining van de kloof in rijkdom tussen Bondsrepubliek en de socialistische DDR precies zou moeten plaatsvinden zegt de groep niet.

OOST-BERLIJN (AP) In de Oostduitse hoofdstad OostBerlijn is een speciale bijeenkomst gehouden tussen overheid, oppositie en politie, ter de bespreking van methoden om de rust in de hoofdstad te bewaren. De deelnemers aan het gesprek riepen de bevolking op, kalm te blijven. De regering van de DDR had kort tevoren, na overleg met oppositiegroepen, besloten de Staatsveiligheidsdienst op te heffen en de leden over te plaatsen naar andere politieonderdelen.

gegevenrapport.

Banken Argentinië dicht na koersval van

en muziekgroep Alpha Camera. Voor de kinderen is er dan ook de gelegenheid met leden van de groep van hout zelf muziekinstrumenten te maken en vervolgens mee te musiceren! Ook is er tijdens de kerstvakantie gelegenheid om met een IVN-gids een rondwandeling te maken door Burgers'Bush. Vanouds is er als er geen sneeuw ligt de gelegenheid een rit met de safaritrein door het safaripark te maken. In de dierentuinzijn goede en ruime restaurants. Prijzen, die toegang verlenen tot alle drie onderdelen van Burgers': volwassenen 15,--, kinderen 11,- en senioren 13,--. Voor meer info bel: 085-

-

-

-424534/450373.

’

’’

Hoffelijkheidspluim

-

ZEEGSE De ANWB en het Bedrijfsschap Horeca geven viermaal per jaar een pluim aan een horecabedrijf, dat zich op het terrein van de professionele gastvrijheid en dienstverlening duidelijk heeft bewezen. In decategorie 'hotels' werd de hoffelijkheidspluim onlangs aan hotel 'Duinoord' in het Drentse Zeegse toegekend. Bij de uitreiking van de prijs werd gezegd, dat dit hotel uitblinkt in service en gastvrijheid. „Naast de inrichting, dieruimschoots voldoet aan de4-sterren-normen, is het vooral de hoffelijkheid van de medewerkers dieer toe heeft bijgedragen dat dit bedrijf in aanmerkingkwam voor de pluim", zo werd gezegd. De bediening werd correct, wellevend en vakbekwaam

genoemd. Misschien deze winter een leuk idee voor een weekendje of midweek Drenthe? De omgeving van dit hotelis zeer fraai!

Defensie en NS sluiten overeenkomst DOV-kaart UTRECHT (ANP)-Mederlandse Spoorwegen tn het ministerievan defensie ontetekenen binnenkort het contract voor de Defensie Opet baar Vervoerkaart. Defensi heeft NS ervan kunnen over tuigen dat de gevreesde toe loop van dienstplichtige mili tairen op vrijdagen in avondspits zal uitblijven, i heeft een woordvoerster v_ NS donderdag meegedeeld.

_

De DOV-kaart is in nuaii dit jaar ingevoerd. Defas zei toen al aan de eis vanNSt kunnen voldoen door de kaai per lichting in te voeren, zoffl pas in maart 1990 alle 45.00 dienstplichtigen de kaart heb

ben. Ook het spreiden van at] dagen (nu geldt nog een vnj vrijdagmiddag per vier w ken) moet soelaas bieden. »gens een woordvoerder i* Defensie is er inmiddels g<#

overleg met en tussen decomandanten van kazernes e legerplaatsen om de arben» tijdverkorting niet allern» tegelijk op te nemen. NS en Defensie zullen» voorlopige overeenkomst cc daags omzetten in een dei» tief contract. Het is nog bekend wanneer dan contr*

*

wordt getekend.

Consumentenbond pleit voor ander belastingregime auto -

DEN HAAG (ANP) Volde Consumentenbond zijn de kosten van het particuliere autogebruik in een jaar tijd gedaald met ongeveer een procent. De kosten van het openbaar vervoer stegen daarentegen met hetzelfde percentage. De bond vindt dat het beleid van de overheid, gericht op het terugdringen van het privé-autogebruik, geen zoden aan de dijk zet en bepleit daarom een bijstelling daargens

van.

De brandstofaccijns moet omhoog en de motorrijtuigenbelasting flink omlaag. Dat is voordelig voor mensen die minder kilometers rijden, vindt de Consumentenbond. In de Consumentengids van januari '90 bepleit de bond voor een verschuiving van de

saldo dalende. Autom ten die veel rijden meest baat bij de ontw ling van de

Diesel

heb> brandstof en LPG daal*»

-.

vorig jaar sterker inuP« superbenzine. OoK ga*l" van reparaties steeds omlaag. alltokos»De

meeste vaste au

*■jt-de

zijn gelijk geblevenweinig bilisten die

vo°^ lken ast.Deki l o metervreê nauweu. het echter « die vaste kosten positie van de auto z^ steeds gunstiger ff aldus worden hierdoor

-

Joodse leider verduisterde geld oorlogsslachtoffers

Buitenland

van de trein,

mentenbond.

verkccrsonge^ STAPHORST «> rXenéf^n^f om het va een verkj-gj j.g woonplaats„ en moeder ' Dodelijk

vaste autokosten naar de variabele, direct op de kilomejarige lev ters drukkende kosten. l horst is De bond heeft de kosten van door n 110 auto-typen berekend aan a)t t« haar de hand van opgaven van 8000 zusje te automobilisten. De autotypen gewond. De kinden* ets blijken van 1987 op 1988 in gemoeder op hun nog bruik enkele guldens per drietal werd aarit»t maand goedkoper te zijn geeen vrachtauto v°° jag worden. De verzekerings- en chauffeur geer> de fig» brandstofkosten daalden het Hij heeft verklaar sterkst. De auto's rijden niet te hebben steeds zuiniger. De benzine- Rijkspolitie heeft prijzen waren in 1988 per gemaakt.

de^dtjJ

«*f

Jf

Zatei dag lb december 1989"

9

Opinie lende namen aandacht vragen voor de boodschap en voor het hart, met de mededeling dat de vorm er niet toe doet. Dat was bijvoorbeeld de strekking van een onlangs voor de EO-radio uitgezonden discussie over gospelmuziek. Omdat de luister-ervaring van veel mensen nu eenmaal door deze soorten muziek wordt bepaald, ligt het voor de hand dat vroeg of laat andere stijlen en vormen toegang vragen tot de liturgie. We kunnen ons immers nooit isoleren van de cultuur waarin we leven. Wordt het niet tijd dat we een standpunt bepalen met betrekking tot de muzikale stijl in de eredienst? Want die is niet afhankelijk van smaak, maar van vorming. Over goede en slechtesmaak zal dan ook zeker getwist moeten worden, want die worden mede bepaald door datgene wat men gewoon is te beluisteren. Concreet gaat het om de vraag of dekerk een eigen stijl moet hebben in dekerkmuziek en waarom. Wanneer deze vraag bevestigend wordt beantwoord, betekent dat niet dat gewaarschuwd moet worden tegen allerlei soorten muziek die we binnen de eredienst ongewenst

doordr.J.R.Luth we naar hetkerkgeno zondag gaan bijeen in een situadaar zijn wuw We verschillende >die onderkerkdienst, namen beeredienst, kendstaat: woords, liturgie, leesdes enst van de gemeente. samenkomst Jienst. Vrijwel alles wat daar gebeurt, is ons de volgorde van de r vertrouwd: onderdelen, het orgelhet zingen, het feit dat de predivoorgaat in gebeden en een preek zijn vooral houdt. Veranderingen de wanneer Kamemerkbaar gebruikt, in'orde van veel gemeenwordt regel. Deze orde toont ten nog geen „ns dat een dienst anderskan verlopen dan volgens die van Middelburg 1933. Op dergelijke momenten «orden we ons bewust van onze gewoonten, al is niet voor ieder gemeenelke voorganger telid en ook niet voor 'Kampen' beter of duidelijk waarom is. slechter

J-

erschillende

*" kt n/

achten, maar dat de kerk haar leden onderwijst in haar eigen stijl en zo de luis-

terervaring beïnvloedt.

Uit

groep: niet in eerste instantie het bewerken van veranderingen, maar vooral aandacht vragen voor de grote betekenis van de eredienst en van meer betrokkenheid van de gemeenteleden. Dat doel kan bereikt wordenvia het organiseren van congressen, het houden van lezingen en het geven van adviezen. Maar dat is niet genoeg. De eredienst zal ook (meer) aandacht moeten krijgen in bijvoorbeeld catechese en pastoraat.

Is het antwoord ontkennend, dan is daarmeehet typisch calvinistischeonderscheid tussen kerkelijke en wereldlijke muziek opgeheven. Dat zou betekenen dat ook andere stijlen welkom zijn. Het begin daarvan is overigens al vastgelegd: wie de melodie van 'Ere zij God' of 'Getrouw is God' vergelijkt met een willekeurige psalmmelodie, hoeft geen kennis van zaken te hebben om 'aan te voelen' dat hier drieverschillende stijlen in één kerkboek bijeengebracht zijn. Het contrast met het kerkboek dat Calvijn ooit voor ogen stond, is levensgroot. Nu is dat op zich geen bezwaar, maar zolang we geen zorg besteden aan fundamentele bezinning op dekerkmuziek zijn we niet in staat antwoorden te geven op vragen die in detoekomst ongetwijfeld gesteld worden en voor een deel nu al gesteld worden. Waarom voornamelijk psalmen en enkele gezangen in de liturgie en geen 'evangelische' liederen of gospelmuziek? Waarom geen andere instrumenten dan het orgel? Zou een gevolg kunnen zijn dat met andere muziek ook een ander denken dekerk binnenkomt en dat de belevingswereld van de gemeente zodanig verandert dat die in de toekomst voor de theologie moeilijker bereikbaar wordt? Kan de kerk van alle tijden zo een kerk van bepaalde tij-

Waarom?

De vorm

E zijn verschillende redenen waarom wij, meer dan tot nu toe het geval is, aandacht aan de eredienst moeten geven. De eerste en meest voor de hand liggende is deze: de eredienst is de ontmoeting tussen God en Zijn volk. Alleen daarom ligt het voor de hand de grootst mogelijke zorg aan de liturgie in al zijn aspecten te geven. De kerkdienst is het centrale gebeuren in de gemeente, al is dat niet altijd even duidelijk waarneembaar. Veel activiteiten die buiten de kerkdienst liggen, hebben onze belangstelling en financiële steun, maar soms lijkt het wel of degenen die de aandacht op de eredienst richten om ondersteuning voor hun hobby vragen. Dat is echter de omgekeerde wereld. Een andere reden is het feit dat het verschil met de cultuur waarin we leven steeds gróter wordt. Men kan wijzen op de populaire muziek. Maar er zijn ook allerlei bewegingen die onderverschil-

Een groot misverstand is de gedachte dat de liturgie een kwestie van vormgeving is. De vorm is pas een laatste stadium. Achter de vorm ligt de theologie. Dat kan eenvoudig duidelijk gemaakt worden aan de funktie van de geloofsbelijdenis. Die heeft in de orde van Kampen een plaats na de preek. Dat is veel beter dan de situatie in de orde van Middelburg waar de geloofsbelijdenis geen echte funktie had en verloren tussen het eerste lied (dat ook als geloofsbelijdenis kan worden uitgelegd) en de schriftlezing stond. In de orde van Kampen is de geloofsbelijdenis zinvol geplaatst als antwoord op de verkondiging. Want wat valt er te belijden als er geen verkondiging is geweest? Een ander voorbeeld betreft de gebeden in de liturgie. Het gebed voor de preek is historisch en liturgisch gezien typisch een gebed vóór de preek, d.w.z. een gebed om de opening van de Schriften en

Eredienst is moeite van het bestuderen waard Kaar ook wanneer we in een gemeente gewend zijn dat vrijwel uitsluitend

kerkbouw en kerkinrichting).

welk onderdeel door de gemeenteleden het meest belangrijk wordt geacht,

Middelburg 1933' aan de orde is, zijn er

Deze werkgroep organiseerde een eerste congres te Groningen waar de liturgie en de kerkzang onderwerp van inleiding en bespreking waren. Het onverwacht grote aantal deelnemers deed besluiten om opnieuw een congres onlangs in dezekrant aangekondigd te organiseren. Het thema van dit congres is 'Het

krijgt doorgaans als antwoord: „de preek, want in de kerkdienst gaat het om het Woord" en de vraag of het Woord alleenvia detaal tot ons kan komen, wordt dan bevestigend beantwoord. In de afgelopen jarenis echter gebleken dat het aantal vragen over en de belangstelling voor de eredienst toeneemt. Waar komt onze liturgie vandaan? Wat is er bekend over deverschillende onderdelen van de dienst? Moeten we ons niet meer bewust zijn van de betekenis van andere onderdelen dan de preek? Deze aandacht is op verschillende niveaus waar te nemen. Sinds jarenverschijnen in 'De Reformatie' regelmatig artikelen over de liturgie en over de kerkzang. Een aantal artikelen, geschreven doorprof.dr. C. Trimp, is gebundeld in een boek onder de titel 'De gemeente en haar liturgie' en mag zich in een goede belangstelling verheugen. Daarnaast werd vanuit de Vereniging van Gereformeerde Kerkorganisten (VGK) een aantal jaren geleden de 'Werkgroep liturgie en kerkmuziek', sinds kort 'Werkgroep eredienst', opgericht die zich tot taak heeft gesteld studie te maken van de eredienst in alzijn facetten (orde van dienst, gebeden, kerkzang, orgelspel,

gllerlei vragen die ons bepalen bij de jele momenten waarop we ons nietbezijn van het hoe en waarom van de lustvan dienst waarmee we opgegroeid |rde

Ijn, vragen waarop we als kerkgangers Kak het antwoord schuldig moeten blijven, omdat onze kennis van dekerkfenst en zijn achtergronden nu eenmaal zeer beperkt is.

Zozingen we psalmen, waarvan de tekst soms ver van onze situatie verwijderd lijkt te zijn of een tekst die meer dan

eens zonder uitleg niet door ieder begrepen wordt („Het land van Moab, diep veracht, breng ik, met Edom, in mijn macht.", Ps. 60:4). Het is eveneens een vertrouwd verschijnsel dat de predikant rel. gebeden formuleert en dat, met uitnndering van de behandeling van de Beidelbergse Catechismus, detekst -paarover wordt gepreekt niet van te voren bij de gemeente bekend is. Of dit anjers zou moeten, laat ik nu in het midden. Uit deze voorbeelden blijkt in ieder "eval dat er over onze kerkdienst wel \T«gen te stellen zijn.

Toenemende aandacht "ie na afloop van de kerkdienst vraagt

-

avondmaal. Toen bleek dat er behalve deze landelijke werkgroep op verschillende plaatsen soortgelijke groepen, vaak door een kerkeraad ingesteld, waren, werd vorig jaareen werkgroependag georganiseerd die een verkennend karakter had, waar gemeenschappelijkeproblemen werden besproken en waar vanuit de landelijk

werkgroep adviezen konden worden gegeven. Het aantal plaatselijke werkgroepen en het aantal deelnemers aan deze werkgroependag bleek opnieuw

verrassend hoog. Naar het zich laat aanzien, zal ook deze dag een vervolg krij-

gen.

Deze ontwikkelingenkunnen ertoe leiden dat op den duur de belangstelling voor alles wat met de eredienst te maken heeft bij meer kerkleden dan een aantal geïnteresseerdenwordt gevonden. Dat is ook het doel van de landelijkewerk-

(advertentie)

den worden?

HOGERE LASTEN? B^^t

-—-<WB

-Li''"'^j^B

t~^lf WIÊËÊÊf '

'EMfSBj

ln Nederland heeft iedereen

tai JjsT'' -■■:■'

nUari 199°

?"

met

zoals bejaarden, die er veclvuldig gebruik van moeten maken.

$

Ö^l^&OfegW»*-.

Ten behoeve van deze groepen leveren particulier verzekerden al enkele jaren, naast hun premie, extra bijdragen aan de financiering van onze gezondheidszorg. Het gaat om twee wettelijke heffingen: de eerste is geregeld in de Wet MOOZ, de tweede in de Wet op de

° ° Toegang tot Ziektekostenverzekeringen, WTZ. In beide gevallen is door de wetgever bepaald dat de

,

heffingen geïnd moeten worden b

,,

.V

i

,

door de ziektekosten-

verzekeraars.

"TmSP *".

WTZ-heffing per 1 januari 1990 omhoog (zie tabel).

1

de wijze van betaling. D, bedragen pa l januari mo Elke parti. ulier verzekerde zal in 1990, naast premie, de volgende

1

bedragen moeten betalen: Heffing MOOZ* Heffing WTZ* Heffingen totaal* Leeftijdscategorie flO2,f22.20 f 1 24.20 0 t/m 19 jaar f44.40 f248.40 f20420t/m64ja» 65 jaar en ouder | f35.52 | f 163.20 | f 198.72

,

H(l gaü

hltrhij

„m j

üart,e j

,

ragen

Houwelingen

Zand is een prima conserveringsmiddel, tenminste voor boeken. Uit een kruik, bedolven onder het Nijlzand, kwa-

men in 1945 dertien leren banden met daarin tweeënvijftig geschriften ongeschonden tevoorschijn. De Arabische boer die bij het plaatsje Nag Hammadi in Egypte ergens onder het zand een kruik ontdekte, heeft ongewild talloze pennen

in beweging gebracht. Het merendeel van deze tot nu toe onbekende geschriften was namelijk afkomstig uit een oude religieus-filosofische stroming die we 'gnostiek' noemen. Deze beweging was vooral bekend uit de boeken van kerkvaders, die juist hebben geprobeerd het gnostische denken te bedelven. Het Nijlzand had boeken geconserveerd die geschreven waren door aanhangers van deze stromingzelf.

Nieuwe boeken ■_

r„n

de oaniculiere

ten duidelijk. In de praktijk zijn deze gebeden helaas

vaak doublures.Want het gebed voor de preek is doorgans ook een voorbede-gebed en het gebed na de preek soms eveneens, maar met andere woorden. Nog vaker krijgt het gebed na de preek het karakter van een soort dankgebed, zoals dat ook wel ter afsluiting van andere samenkomsten wordt uitgesproken. Zo zouden meer voorbeelden genoemd kunnen worden waaruit blijkt dat de onderdelen die samen de liturgie vormen een eigen funktie hebben die vanuit de theologie moet worden bepaald. En de functie is weer richtinggevend voor de inhoud. We kunnen zeggen dat het geheel van deze onderdelen met hun eigen betekenis de 'vorm' is. Daarom is een slechte vorm, of de afwezigheid van een vorm veelzeggend over het gedachtenklimaat waarin zon dienst een plaats heeft. Deze relatie tussen vorm en achtergrond onderstreept des te meer dat we er met vraag en antwoord-schema's niet komen. Want, om slechts één voorbeeld te noemen, waarop zou in de orde van Middelburg de geloofsbelijdenis aan het begin van de middagdienst een antwoord kunnen zijn binnen de structuur van

deze dienst?

Voortgaande bezinning Uit de enkelevoorbeelden die genoemd werden, blijkt dat er bij een orde van dienst meer in het geding is dan menigeen vermoedt. En omdat de manier waarop God Zijn volk wil ontmoeten nooit tot de 'middelmatige dingen' kan behoren (zie de vele oudtestamentische voorschriften en de beschrijving van de eredienst in het boek Openbaring) is op het terrein van de liturgie voortgaande bezinning gewenst. Daartoe kan het komende congres over liturgie ongetwijfeld een bijdrage leveren. Het onderwerp, het avondmaal, is zeker een congres waard. Met name de manierwaarop we avondmaal vieren, zittend aan tafels (historisch gezien een jonge gewoonte en geografisch gezien een uitzondering) en de frequentie van vieren, zullen daar zeker aandacht ontvangen. In verband hiermee is een belangrijke vraag hoe zich het in het formulier genoemde aspect van de gemeenschap verhoudt tot de gewoonte dat ei verschillende 'tafels' zijn, zodat de gemeente in gedeelten het avondmaal viert. Dat gebeurt bovendien vaak aan tafels met meer dan één rij zitplaatsen. Zit als gevolg hiervan degene op de voorste rij meer aan tafel dan degene op de tweede rij? En heeft dit gevolgen voor de manier waarop de viering wordt beleefd? Andere vragen zijn te stellen bij de manier waarop in onze kerkdiensten de keuze van de schriftlezingen en detekst tot stand komt. Ook het onderwerp 'taal en liturgie' zou de moeite van nadere studiewaard zijn. Niet alleen ten aanzien van de preek, maar ook van de manier waarop gebeden worden geformuleerd en het verschijnsel dat voorgangers soms ingrijpen in door de synode vastgestelde teksten(„Wij zingen psalm zoveel vers zoveel, als volgt gewijzigd:").

Niet in de laatste plaats verdient het onderwerp kerkbouw en kerkinrichting studie. Met name de laatste tijd is meer en meer duidelijk geworden dat de invloed van de ruimte op de gemeente groot is en dat ruimtebeleving mede bepalend kan zijn voor de mate waarin de verkondiging de gemeente bereikt. De ruimte, maar ook de stilte, bijvoorbeeld tijdens de viering van het avondmaal, zijn moeilijk te beschrijven factoren en daarom benaderen we die gevoelsmatig. De vrij jongewetenschap van de semiotiek (een vak datzich met het doel en verstaan van tekens in de meest ruime zin van het woord bezig houdt) kan hier, evenals bij het bestuderen van het taalgebruik in de liturgie, goede diensten bewijzen. Is gezien de centraleplaats van dekerkdienst een werkgroep niet erg vrijblijvend en zou het instellen van een deputaatschap niet overwogen moeten worden? De eredienst is de moeite van het bestuderen waard. Het doel kan alleen zijn: een bewust omgaan met en zonodig een verbetering van de manier waarop de gemeente voor God verschijnt. En een gemeente diezich bewust is van het unieke van deze ontmoeting kan niet bestaan uit bezoekers van een dienst die voornamelijk interesse voor de preek hebben.

Geheimen in het zand door dr. P.H.R. van

MEER SAAMHORIGHEID: U EN WIJ KRIJGEN DE GEZONDHEIDSZORG BETER.

dlm

preek, ook wel 'het grote gebed' genoemd, is vanouds een voorbede-gebed: in de preek worden de noden en behoef-

de

De WTZ schrijft ook voor dat deze extra lasten nu over alle particulier verzekerden verdeeld moeten worden, Uw verzekeringsmaatschappij zal u informeren over

♦

name de manier waarop we avondmaal vieren, moet aandacht ontvangen

om de Heilige Geest. Het gebed na de

riektekostenrenekeraan tan Sederland.KLOZ. Prim Bimhördneg 65. 1991 Dt Houten.

I\LWifc

Gnostici streven naar kennis (gnosis): het verkrijgen van in-

zicht, het ontdekken van het verborgene. De ware kennis ligt volgens deze schrijvers niet buiten de mens, maar in die mens zelf. De mens is de drager van een goddelijke vonk, die hem boven dit

mas en van Maria Magdalena, die in de gnostische geschriften tot de 'ingewijden' behoren. Trouwens, op talloze punten leunt de gnostiek aan tegen de bijbelse openbaring. Zou het dan toch gaan om een aardse bestaan uittilt. Wil ie- vertakking en niet om een mand de hemelse wereld leren voorloper van het christenkennen, dan moet hij via de dom, zoals velen denken? Over de eigenlijke wortels goddelijke vonk in zichzelf opstijgen naar de eeuwige Vlam. van de gnostiek tast men nog altijd in het duister. De eeuwen voorafgaande aan de

verborgen kennis

Over deze verborgen kennis gaat het zandkleurige boek van J. Slavenburg: De geheime woorden. Het is een ontdekkingstocht door vijfentwintig eeuwen verborgen kennis. De hoofdmoot van het boek biedt een uitermate boeiende beschrijving van de eigenlijke gnostische denkwereld aan de hand van originele

teksten (hoofdstuk 2-4). Uit de eerste hand kunnen we lezen hoe men dacht over de schepping van hemel en aarde en over de zondeval. Maar ook het beeld dat men zich van Jezus Christus vormde, is interessant. Uit de gnostische teksten komt Hij naar voren als een wijsheidsleraar, die de mens leert hoe deze zichzelf

kan verlossen. Opvallend is de rol van Tho-

christelijke jaartelling bevat-

ten wel sporen van gnostisch

denken (zoals bij Zarathoestra, Bhoeddha en in de mysteriegodsdiensten), maar leveren niet het beeld op van een compleet systeem.

Troebel water De schrijver van dit boek is duidelijk enthousiast over de gnostische manier van denken: intuïtieve zekerheid en innerlijke verlichting lijken hem diep verankerd te zijn in de mens zelf. Hij meent dat de gnostische levensbeschouwing in de eerste eeuwen haar groei vooral te danken had aan de dogmatische verstarring van de christelijke kerk. Dat is nog steeds de aantrekkingskracht van de verborgen kennis: innerlijke er-

varing als tegenwicht tegen de tendens om op het uiterlijk af

te gaan. Maar wanneer het spoor van het gnostische denken verder gevolgd wordt in de geschiedenis (hoofdstuk 5-7) wordt de stroom wel erg modderig. We komen dan terecht in het troebele water van de Rozenkruisers, Vrijmetselaars en de antroposofie van Rudolf Steiner. Hier merken we ook een grotere distantie tussen de schrijver en zijn onderwerp. Nog groter zal de distantie zijn van de lezer die als christen heeft geleerd te vragen naar Gods openbaring. Kan de innerlijke ervaring als diepste norm en drijfveer deze openbaring vervangen? Of raakt de mens die kennis zoekt in zichzelf, zijn kompas kwijt? De bijbel laat zien dat Jezus meer was dan een wijsheidsleraar die de diepste bron in de mens wilde aanboren. Hij

heeft juist willen waarschuwen geen huis te bouwen op het zand!

N.a.v.: jacob Slavenburg, De geheime woorden: een ontdekkingstocht door vijfentwintig

eeuwen

verborgen kennis. Uitg. Ankh-Hermes, Deventer

1989; 237 blz, prijs f 39,50


«S "n

Familieberichten Godis virons 'n toevlug en sterkte; as hulp in benoudhede is Hij in hoe mate beproef. Die Here van die leërskare is met ons; die God van Jacob is 'n rotsvesting vir

ons". Psalm 46:2 en 8

Dankbaar en blij berig ons U die geboorte van

6 desember 1989 21e laan 919

Rietfontein 0084Pretoria

H. FERNHOUT G. FERNHOUTLAMBERINK

Jan Scheveningen, A.D. 15 december 1989 Jac. Vermeijstraat 23 2584 XL Scheveningen Tel. 070-3546231

Gods trouw blijkt door de geslachten heen Het is Zijn kind, wij hebben het te leen. Wij danken God! Hij gaf ons een dochter

FENNY (Ingrid)

- INGE

KLAAS EN ANNET VAN DUK-HUTTEN

14 december 1989 Spaanskamp 87 7771 BN Hardenberg Tevens wensen wij iedereen goede kerstdagen en een voorspoedig nieuwjaar.

Hoe kostelijk zijn mij uw gedachten, o God, hoe overweldigend is haar getal." Psalm 139:17(onber.) De Here verrijkte ons leven met de geboorte van

MIRJAM 111 1 .1.1.1 (Mirjam) G. DUIJST H. DUIJST-BURGELER Jan, Sjoerd, Gerdien 13 december 1989 Fivel 38 9204 CH Drachten

Moeder en dochter verblijven tijdelijk in ziekenhuis Nij Smellinghe, k. 353, Compagnonsplein 1, Drachten. Dankbaar en blij ontvingen wij uit Gods hand een dochter en zusje

HENDRINA JOJANNEKE (Rianne) BERTenGERDA POUWELS-v.d. TEMPEL

Karen Martin Gert-Jan Guido Steven Sabine 14 december 1989 Köstersweide 1 7121 HE Aalten Blij en God dankbaar berichten wij u de geboorte van

JOHANNA CORNELIA (Corine)

ERIK-JAN CEES HOLLENBERG RITA HOLLENBERGDE GROOT Marco

Rianne Christiaan

ESTHER

J

T. VOGEL-HOEKSMA

J

| P 7731 GA Ommen

3

id

Fe

geboren op 12 december 1989

Ezy j5

* £ vj

nS y

£ fa

15 december '89 Amersfoortsestraatweg 1 Kamer 4238 1411 HB Naarden Deining 18

Willem Pieter Salomon

In

Wij zijn blij en danken de Schepper.

\

dankbaarheid aan de HERE hebben we ons verloofd.

«

r

\ 3

&

JAN-DIRK VAN LOON

Argentanlaan 61 5627 EW Eindhoven 040-482248

Uit Gods Vaderhand ontvingen wij een dochtertje en zusje.

HARMKE GRIETJE Wij noemen haar Harriet te

\j

I

|l

16 december 1989

Iverhuisdl Peter zandberg Torenstraat 14 1901ED Castricum Tel. 02518-54314

_

j

Amersfoort

welkom.

|

fi

\

Jj^XBJlXfl.-XOJIJ-J---UU-J-4> I; en (O)MA lo (O)PA De Ruijtero ° °

o o

o o

LenyenJan, LydaenErik

°

o

Nelleke, Paul,

Marja en Jaco,

°o

°°

Joke, Alice Lisztstraat 140

°°

o

o

met Marian,

Den Haag

e

y-nrgryymrrfl'ii'o'a'o o e e f

fred.^l2

Psalm 127:1

P

en de Here dankbaar mogen wij op D.V. 29 december 1989 gedenken dat onze ouders:

s

f

ANDRIES KRAGT

2 |

ANNY IRENE KRAGTVAN TURENNOUT 25 jaar zijn getrouwd.

Voor uw hartelijke blijken van medeleven, betoo moeilijke dagen en na het onverwacht overlijden ak de begrafenis van mijn geliefde man, onze e en opa

zorgzam'^

GERARD DE

Voskuilerdijk 29

V

n\

ilolukkenrtraat z6, // A__^_ \ NV Groninên.^^/^y (^ \

Voor uw medeleven na het plotselinge overlijden van onze lieve, zorgzame vader en opa

ERNST WILLEM VAN DER LAAN zeggen wij u hartelijk dank. Uw woorden van troost en bemoediging hebben ons zeer goed gedaan. Den Helder: ELSen HENDRIK OUDEKERK-VAN DER LAAN Den Haag: JAAPenUSCHI VAN DER LAAN-WERNER en kleinkinderen

TIMMERMAN-SCHREURS weduwe van Jan Timmerman, op de leeftijd van 84

JENNIGJE PETERS-NINGBERS betuigen wij u onze hartelijke dank. G. PETERS

Kinderen en kleinkinderen Beerzerveld, december 1989 Polderweg 0.1

jaar. Enschede: G. TIMMERMAN Daarlerveen: E.H. JUTSTRA-TIMMERMAN J.A. JUTSTRA Jan Almelo: Tineke en Geert Jan Enschede:

R. TIMMERMAN

7545 AG Enschede, 14 december 1989 Gabriël Metsustraat 4

verhuisd peter en Mieke

Brink-Blijdorp van

Burg. Aalberslaan 131 2923 CB Krimpen a/d IJssel

naar

Er wordt D.V. op maandag 18 december om 12.30 uur een samenkomst gehouden in de aula 'Memento Mori', Noord Esmarkerrondweg 372 te Enschede, waarna de begrafenis zal plaatshebben om 13.30 uur op de Westerbegraafplaats, Hengelosestraat 487 te Enschede. Gelegenheid om te condoleren voorafgaand aan de samenkomst in genoemde aula.

vervoomstraat 89 3882 KM Putten

ssssssssssssssss ssssssssssssssss

verhuisd van naar

Akkerwinde 297 2906 xr Capelle a/d IJssel De HERE nam tot Zich in Zijn eeuwige heerlijkheid, onze geliefde zuster, schoonzuster en tante:

W.J. TIMMERMAN-SCHREURS TH. SCHREURS-MEERE A. NIJHUIS-SCHREURS D. NIJHUIS B.W. SCHREURS H. SCHREURS-VANEGMOND G. HANS-TIMMERMAN Canada: T. TIMMERMAN H. TIMMERMAN-SCHUURHUIS Neven en nichten

Enschede:

ft

Fam. P. Plaatsman -SSSSSSSSSSSSSSSS

2 V

in wier hart de gebaande wegen zijn.

MENNO KREMER

INA KREMER-TIMMER

PETER - EIGELINE YVONNE HENK

-

g J a

v

| 5 * fe,

Wilt u hun hiermee feliciteren dan bent u van harte welkom op de receptie, die gehouden wordt op D.V. v vrijdag 22 december van 19.30-20.30 uur in de zalen J van de Gereformeerde Kerk 'de Voorhof', Berm weg 3 332 te Capelle aan den IJssel. U. Waldhoorn 7

JOH.MISKE C.G. MISKE-WOLTHUIS

X

C

2907 SJ Capelle aan den IJssel

December 1989 Ons nieuw adres is: De Klenckestraat 22A

Wij wensen u tevens prettige kerstdagen en een gezegend 1990.

Voor uw blijken van medeleven, door bezoeken of ontvangen kaarten of uw aanwezig zijn bij de begrafenis van mijn geliefde vrouw

RICHTJE DE VRIES-MULDER J.M. DE VRIES

MoleneindZ.Z. 165 9203 ZZ Drachten

naar

Griend 74

4143 CH Leerdam

;

SSSSSSSSSSSSSSSSSS!.

verhuisd Cert en ma Kamermans J van venlo naar LC. v.d. Vlugt- I straat 6 1333MLAlmere Buiten Tel. 03240-26249miïi

f

19/12

I

verhuisd

Hilly Feenstra

wiegersHoisappel

Jennie v.d. Vinne Dianne de wilde naar

Nijenheim 97-11 3704 TX Zeist Tel. 03404-60996 Bel eens of kom eens langs

verhuisd van Zwolle naar

De Haag 58 3993 AX Houten

Tel.: 03403-51620

Cerard en Jenny Hooiveld Marije, Robert SSSSSSSSSSSSSSSSS

Marleen

Ronellaen Henk Jan

van Hengelo naar ] Basrastraat27

3067 MS Rotterdam i Tel.: 010-4202376 i

ssssssssssssssss!

■sssssssssssssssj

verhuisd

mw. CE. Droog- j vaandering

vanAmstelstraat93

naar De Arendshors.

kamer 115 postbus 30005 9400 RA Assen Nw. tel.nr. 45661!

-SSSSSSSSSSSSSSS|

verhuisd j.b. van

Verhuisd

Mecheien

naar

Mecheienschutte

van Boscn en Duin Essenerweg 32 3774 CC Kootwijkerbroek

Cerda Reitsema en

betuig ik u mijn hartelijke dank.

de Ridder

Tjammeen

SSSSSSSSSSSSSSSS

9402 JK Assen Tel. 05920-43562

Margreet

verhuisd

ssssssssssssssss

Graag willen we allen hartelijk bedanken, voor de vele gelukwensen, kaarten en kado's, die we van u mochten ontvangen, bij ons 50-jarig huwelijksfeest. Bovenal gaat onze dank uit naar onze Hemelse Vader, voor Zijn trouw en zorg voor ons, gedurende zóveel jaren!

van

F.L Blomlaan 53

Telef. 010-4420949

ssssssssssssssss

op de leeftijd van 84 jaar.

verhuisd

Tel. 03418-61392

Rotterdam

Enschede, 14-12-1989

1989

C

(J

H.DEWEERD-MAKKINGA

ssssssssssssssss 1964

WEERD

Kinderen en kleinkinderen

WILHELMINA JOHANNA

*J

:-^--»<-^-3*3iS->ï^*i----*r^^

J

4

De HERE heeft tot Zich genomen onze lieve moeder en grootmoeder

K

Met deze tekst gedenken wij dat onze lieve ouders

P

Psalm 73

6,

- 8094 PT Hattemerbroek

Vad"r

betuigen wij u allen onze oprechte dank.

'k zal dan gedurigbij U zijn."

F

U bent van harte welkom op de receptie op vrijdag 29 december om 20.15 tot 21.30 uur in'Café-Restaurant Coelenhage', Zuiderzeestraatweg 486 te Wezep.

'"de

scïüifTpr

s

JAN RENSKE en NIELS

f

voor Gods ïciditufïn ons leven willen wij u vertellen dat *Ma ;D.V. o» woensaatf* J januari i,^cjO /-""-n^ L~** nopen te trouwen. Ons kuwelük xa\ worden ö'etfloten in ketY \ oTemeentekui* te sleen om ïj.ifxxur. \\ kerkelijke bevestirfin_f vindt *»laats in ï>e een dienst des \Oooras, tcittfaandv van de Gfere?. Kerk Ivrütfem.) te ©mmen om ïa.ocuur it. dé Goede Her<&rkerk, Onde 'RoswinkelevweSyo. Voordan-fer xal xun J)S. \de Gn_>ï«Ur,*Y-\ <>~ \ \ /y> predKUanl te Groningen- Oo*lftt t*ent van karte welkom op onxe, Y\ \&Cp\

___/7

wachter.

A

K

|jj V t

ï s?

|

\\ / M/_-—-^

Dankbetuiging

De begrafenis zal in besloten kring plaatsvinden op de Algemene Begraafplaats in Valkenburg.

'X

tevergeefs zwoegen T

op 18 december 25 jaargeleden zijn getrouwd. Wij zijn de HERE dankbaar dat Hij hen in de afgeloP_i pen jaren voor elkaar en voor ons heeft willen sparen.

lcemmylïjssen

Toekom«tirfaares:

1989

L

\ohctn Ijaaper

~

J. DE VRIES M.C. DE VRIES-KOELEMAN MARLEEN JANNEKE f RICO JANNEMARIE AAFKE WILLIANNE

\P

de bouwlieden daaraan; Als deHere de stad niet bewaart, tevergeefs waakt de

|

spoedif verbroken"

receptie van ZO.JO «.OOuur \ in «'Aol -Meul, van Go_jkstraat Zï,

29 december

1964

FamZlJLST RA *A

Ulrum, december 1989

Zondag 1 H.C.

-\

o

„£cn dvievouditf gnoer -wordt niet

’

°° II

De Gelder

30 jaar getrouwd. Hartelijk gefeliciteerd.

°°

fjf

ft

iv *3

MARIANNE VERSTEEG

en

ft

1

ï *

|

Hoofdstraat 17 9171 LA Blija

£

Brahmslaan 277 2324 AK Leiden Westerstraat 10 7522 DA Enschede Verloofd

12-12-1989

op de leeftijd van 8 maanden.

Voor uw blijken en medeleven, persoonlijk of ons betoond tijdens de ziekte en na het overlijden van lieve vrouw, onze zorgzame moeder en oma

J ft

|

ARJAN BOTH

de Meenthe 60 8051 KVHattem Bezoek 's morgens 's avonds van harte

willen wij u langs deze weg hartelijk dank zeg gen

d *i

ï J

I Blij

Bergschenhoek 16 december 1989

SJIRKCOSIETSMA JANTSJESIETSMAELZINGA Ydelette Harm-Jan

GEERTJE ZIJLSTRA

Daarlerveen, december 1989

leder die ons hiermee wil feliciteren is van harte welkom op onze receptie, op zaterdag 30 december in het lokaal van de Geref. Kerk, Unemastraat 13 te Blija, van 16.00tot 18.00 uur.

p Als de Here het huis niet bouwt,

EVA VAN DIJK

RISCOenMARGREET BALKENENDE-ROZEMA

JAN WIJTZE en BOUKJE MARGRIET EDWIN IZAAK TJEERD

V.

ARJEN BRANDS

1276 GT Huizen

nemen

JAN

y

ook namens onze kinderen:

nj

SANDER

te

Dankbetuiging **---_ Voor al uw medeleven tijdens haar verblijf i n .» . en uw belangstelling na het overlijden van - Bi*or miJn zuster schoonzuster en tante

m

5

ANNA VELLEMA

»

en

Geboren 13 december 1989

WIJTZE EVERT VAN DER WEIT

l

MAGDA SMITS

kraamdagen.

ar delen wij u mee dat wij D.V. 30 december jaarzijn getrouwd. 25

I

Verloofd:

Wulpstraat 5 9363 GK Marum Bezoek graag tijdens de

u.

VANDENB^vAN[njUtH

Kapelweg 51 3818 BE Amersfoort

de dagen die geformeerd zouden worden, toen nog geen daarvan bestond. " Het heeft de Here behaagd weer tot Zich ons lief zoontje en broertje

y

Go./ mrt diep ontzag, laadt ons dag aan dag.

'tZuden 161 9351 LJLeek Narcissenstraat 202 3772 JE Barneveld

ITE en HILLY HOOLSEMA

WOUT en ANNEKF

uren werden minuten. Mijn gebeente was voor U niet verholen, toen ik in het verborgenegemaakt werd, gewrocht in de diepten van het aardrijk; Uw ogen zagen mijn vormeloos begin; in Uw boek waren zij alle opgeschreven,

Hoofdstraat 17a-22c

JAN PINKSTER

KLAAS

W^^W

Maanden werden weken weken werden dagen dagen werden uren

2235 CA Valkenburg, Z.-H., 13 december 1989

en

voor zijn.

/£*?«*-->,

V

Wij vieren dit feest elders. "f Uw schriftelijke felicitatie stellen wij op prijs. *^^B>*-^'»3>-='<S_£*^*3_-^

HELEEN VERKADE

Ons kindje klein Waar we heel dankbaar

December 1989

2

16 december 1989 Bouwmees'erstraat 3

*

16 december 1989

Met liefde ontvangen

/^^ i

g

Zwolle: JACOLIEN Ommen: GERRIT GUIDO

lil

Wij zijn verloofd.

Vol vreugde verwacht

ffi $

\

ELLY

Amersfoort:

I

Linker Rottekade 455 3031 WE Rotterdam

Agaat 56 2651 SG Berkel en Rodenrijs Eefke en Esther rusten van 13.00 tot 15.30 uur.

|

p

J

16 december 1989 Pollux 82 3902 TP Veenendaal

11 december 1989

14 december 1989 Jupiter 49 2651 HH Berkel en

Rodenrijs

f

WIM VAN EIJSDEN

WOLTERenHINKE VERSCHUREN

HENDRIKUS MATTHIAS (Rik)

K. VOGEL

en

Ard

JAHWE, de trouwe God van het verbond, vertrouwde ons opnieuw één van Zijn kinderen toe. We noemen hem

?

zusje

PETER en EEFKE HENSEN-v.d. BRINK

15 december 1989 Olieslagweg 130 7521 JG Enschede

en

MAGDA VAN DER KAADEN

God gaf ons een dochter en

YNTZE MEEUWIS

Adriaan, Tine, Menno, Herman en Janet

DIELEMAN

)L

Wij hebben ons verloofd!

R.S.A.

*S

Ps. 16:11 &

p

Nieuw adres Tanneke Dieleman Valeriushof 23C 3816 MJ Amersfoort

Jennij, Francien, Jan,

K

5 ï

JAN SCHEP

A. VAN HOUWELINGEN A. VAN HOUWELINGENADMIRAAL

jl

Met dank aan de Here, die ons voor elkaar en de kinderen gespaard heeft, herdenken wij vandaag dat we 25 jaar geleden getrouwd zijn.

TANNEKE

(Marianne)

Arjan, Alex.

Met dank aan God en grote blijdschap geven wij u kennis van de geboorte van onze zoon en broer

V. & L

MARIA ANNE

1989

Gij maakt mij het pad des levens bekend; overvloed van vreugde is bij Uw aangezicht, liefelijkheid is in Uw rechterhand, voor eeuwig.

¥

Verloofd 16-12-89

-

1964

onpersoonlijke manier wülen We ,*Op deze toch wat zilveren huwelijksjubileum ons -bedanken, die schriftelijke groet, een 2o een ten, hetzij door

10

Jokespoelman Kom eens langs! Post is welkom

j.van

peternel,

carina, Joan van Koog

a/d zaan

naar -nfi Paladijnenweg ij»

3813 XE Amersfoort Tel.: 033-724701

ssssssssssssss^

sssssssssss^ *Op

's! wij:

18-12-1989 hopen

t

TONLANGELER

X

en

f£

J

5 5

ANNIE

9n

LANGELER-

I

TER HAAR

y met onze kinderen:

? ANTON en CHRISTIEN, f GERHARDen ANITA, BETTY ROELAND, V ANJAen L ARJEN D.V. te vieren dat wij 25 V jaar getrouwd zijn.

C

j-

_y

«3 Koldeweypad 3

f

Met dank aan de Here k & delen wij u mee dat onze j§ a rT ouders 4

3067 SG Rotterdam

JCSCHOENMAKERS en

fK

M.

M

k SCHOENMAKERS-

| s

P

% fl

?

£ m

ffe

3

ft

BIJL

k.

|

december, 25 jaar

J

getrouwd zijn.

j

JOBINAenWILCO GERARDAenHAMID MARGREET

0

23

SJACO Oude Amersfoortseweg

311 1212 AG Hilversum

Y\

ï

2 fê *-f

Aanlevertijden advertenties i.v.m. de Kerstdagen Voor de krant van woensdag 27 december a.s. hebben wij voor het opgeven van overlijdensberichten een speciale regeling getroffen.

óf: vrijdag 22 december tot 16.30 uur öf:

dinsdag 26 december (2e kerstdag) tussen 14.00 en 17.00 uur per telefoon (03420-90041) of per fax (03420-92619) Uitsluitend voor overlijdensberichten m.v.v. begrafenis en

condoleantie.

Dagbladexploitatie

Nederlands $m Dagblad

verhuisd van

Amersfoort naar »-<-18 Pioenstraat 6g2iPMDuiven Tel.: 08367-6632»

ite HammiiQ

Anneke Bakker

Hamming-

ssssss»^^-----*^

verhuisd 15-12*89

j.poorta 9

vanLVceurî^ naa n 6 HunzingoJ aa>i


11

Cultuur

In de geest naar een zonnige ochtend in Siena door J.M. de Jong

.

Kunstgeschiedenis is een

■geiend bedrijf. Al sinds de 18de

mensen ijverig bezig rtüW zijn *L de manier waarop voorgeneraties hun wereld oudegaven, te onderzoeken. orm antieke bouwwergerst stonden jn de aandacht, in de 19de en uw werden schilderijen enorm gevonden en tegeninteressant woordig is ieder gebruiksvoorwerp, hoe oud of hoe modern „ok, in het museum te vinden. In dit artikel gaat het over schilderijen. Zulke kunstvoorwerpen functies: beeldverhawaddendevele zedepreken boven kerk, in len de of gewoonkamer in denaard dingen van de plaatje hoon een eigenaar enorm geffaaraan de Ons land hangt dan ook was. hecht van zeer uiteenlowerken vol met pende kwaliteit, ouderdom en herVeel schilderijen zijn in de loop der tijd in musea terecht gekomen, maar in paleizen en landhuizen vallen er eveneens veel te hekijken. Zelfs in iedere huiskamer, al zal men daartegenwoordig -jet'veel dure topstukken meer

Voor kunsthistorici is er dus altijd werk, voor zover de beschikbare gelden dat toelaten natuurlijk. Zo is de kunsthistoricus Henk van Os al jarenhoogleraar in Groningen en sinds kort directeur van het Rijksmuseum bezig met de Italiaanse schilderkunst. Hij begon in 1967 met een slordig lijstje van middeleeuwse Italiaanse schilderijen die hij ooit in Nederlandse musea had gezien. De start van de bestudering van deze werken viel samen met de golf van democratisering in het hoger onderwijs. Van Os kon daardoor samen met zijn studenten deze enorme klus aanvatten. Gelukkig voor hem, want anders was het project misschien nooit afgeko-

komst.

aantreffen.

-

-

men.

Achtereenvolgens bestudeerden Van Os en zijn studenten de be-

langrijkste centra van herkomst: tot 1969 de vroege schilderijen afkomstig uit de stad Siena, daarna tot 1974 de Florentijnse kunst en in 1978 verscheen de catalogus over de Venetiaansewerken in Nederlands bezit. Ook werd in samenwerking met het Nederlandse kunsthistorisch instituut in Florence en de Rijksuniversiteit Leiden een begin gemaakt met de bestudering van alle latere italiaanse schilderijen in Nederland. Leiden

nam de 16deeeuw bij de kop, terwijl de 17de en 18de eeuw werden 'uitbesteed' aan de ook in het pro-

ject geïnteresseerd geraakte Katholieke Universiteit in Nijmegen Een hele generatie studenten met specialisatie 'oude kunst' heeft zo het kunsthistorische vak geleerd aan de hand van hier aanwezige Italiaanse meesterwerken.

Ontroerend Zo langzamerhand beginnen deze projecten klaar te komen. Begin dit jaar werd een selectie van de vroege Italianen tentoongesteld in Groningen en Maastricht. Ter gelegenheid daarvan verscheen een boekwerk, waarin een groot aantal van deze schilderijen op bijzondere wijze besproken worden. Uit de vele gegevens over een bepaald schilderij (zoals: plaats en tijd van ontstaan, de naam van de schilder, de betekenis van de voorstelling, de techniek, de opdrachtgever of de functie van het werk) moest een keus worden gedaan. Over één zon onderdeel mocht maar geschreven worden, het liefst zo interessant mogelijk voor een breed publiek. Zo krijgen we een ontroerend verhaal over een ogenschijnlijk 19de-eeuws drieluikje, dat uiteindelijk laatmiddeleeuws blijkt te

Bernardo Strozzi: Christus en de Samaritaanse Vrouw. Heino, Stichting Hannema-De Stuers Fundatie. Een groot doek, 86 x 105 cm. We zien een barokschilderij, typisch scherpe tegenstellingen in licht en kleur. De verf is in vlotte en brede streken opgebracht, vooral goed zichtbaar in de wolkenlucht. Christus kijkt de vrouw doordringend aan terwijl hij in de put wijst: Indien gij wist van de gave Gods en wie het is die tot u zegt: Geef Mij te drinken ..." (Joh. 4,10). Je ziet de vrouw denken: Daar snap ik nou helemaal niets van. En ze wijst met een breed gebaar naar de put alsof ze zegt: „Gij hebt geen emmer en de put is diep" (vs. 11).

Jacopo Tintoretto: Christus en de overspelige vrouw. Rijksmuseum Amsterdam. Een heel groot doek, 160 x 225 cm. Geschilderd omstreeks 1546 in samenwerking met anderen op het atelier.

,

zijn, of we verplaatsen ons in de geest naar een zonnige ochtend in Siena in de jarentwintig van de 15de eeuw. We volgen de non Catarina die op weg is naar het atelier van meester Stefano di Giovanni om een schilderijtje te gaan kopen.

Dit boek over de allereerste paneelschilderijen in Italië bevat ook een opstel over de geschiedenis van hetverzamelen van vroege Italianen doorNederlandse verzamelaars. Daarnaast staat er uitvoerige informatie in over de schildertechnieken uit die tijd. Veel kennis daarover is afkomstig van natuurwetenschappelijk onderzoek. De Groningse professor Van Asperen deBoer werkt al twintig jaar samen met professor Van Os bij het bestuderen van de verfsoorten, het doorlichten van de schilderijen en het microscooponderzoek van de verflaagopbouw.

Herschreven Toen de eerste catalogus van de uit Siena afkomstige schilderijen verscheen, in 1969, was van dat natuurwetenschappelijk onderzoek nog geen sprake. Sindsdien zijn al die schilderijen alsnog op die manier onderzocht. Ook hele groepen vergelijkbare schilderijen in Italiaanse musea werden zo onder de loep genomen. Dat leverde zo veel nieuwe en verrassende gegevens

op, dat de eerste catalogus volledig herschreven moest worden. Ook in dit boek komen we weer hetverhaal tegen van onze non Catarina, die een schilderij gingkopen. Het is nu een technisch-wetenschappelijkeverhandeling geworden, met een uitvoerigeredenering waarom er twee schilders aan het schilderij gewerkt hebben. In het verhaal uit het eerstgenoemde boek lezen we dat de non het atelier binnenkomt, en daar een mooi halfaf werkje ziet staan. De meester zelf zal enigetijd afwezig zijn, dus neemt de knecht het op zich het schilderij te voltooien en af te leveren.

Het Museum Boymans-van Beuningen in Rotterdam tenslotte, toont op dit moment een keuze uit

de Italiaanse schilderijen uit de 16de, 17de en 18de eeuw, onder de titel 'Van Titiaan tot Tiepolo'. Beroemde meesters hangen er bij elkaar: Paolo Veronese, Bernardo Strozzi, Jacopo Tintoretto, Tiziano Vecellio (Titiaan) en Giovanni Battista Tiepolo. Heel bekend zijn de Venetiaanse schilders Guardi en Canaletto, die allebei veelvuldig hun stad in beeld gebracht hebben. Van een afstand zijn beide meesters nauwelijks van elkaar te onderscheiden, maar dichtbij is het verschil zonne klaar: Canaletto werkt heel precies gedetailleerd, terwijl Guardi veel losser schildert. Bijzondere aandacht verdienen ook de stillevens met hun fabelachtige stofuitdrukking. Bij dezetentoonstelling verscheen eveneens een boek, waarin

de werken besproken worden, vooruitlopend op een totale publicatie van de gegevens over alle bestudeerdeitaliaanse schilderijen.

De expositie 'Van Titiaan tot Tiepolo, Italiaanse schilderkunst in Nederlands bezit ' is nog t/m 7 januarite zien in museum Boymans-van Beuningen te Rotterdam, tot 7 jan. 1990. Catalogus 144 blz., prijs f 45. (alle schilderijenzijn afgebeeld, waarvan acht in kleur). Verder besproken: Rik Vos, Henk van Os (red.), 'Aan de oorsprong van de schilderkunst/The Birth of Panel Painting, Vroege Italiaanse schilderijen in Nederlands bezit. Uitg. SDU, Den Haag 1989. 288 blz., kleurafb. van alle 39 besproken werken, velezw.w. ill., prijs f 49,50. H.W. van Os e.a., 'The early Sienese paintings in Holland. Uitg. CentroDi, Florence en Gary Schwartz/SDU, Den Haag 1989.160 blz., 10 ill. in kleur en 110inzw.io., prijs f 85.

Hongaarse kerkmuziek rooms-katholieke misliturgie

door Wim Houtman

Vrijheid, christendom, beschaving, drie stippellijnen door 'Europa' vert vele anachronismen op. In de 20ste eeuw gaat de verbindingslijn tussen 'Europa' en 'beschaving' stuk met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Een nieuwe identiteit is nog niet gevonden, mede doordat de wereld een dorp werd. „Identiteit is een mengelmoes." Den Boer pleit voor een onderzoeksinstituut voor cultuurgeschiedenis waarin ook bijv. literatuur- en kunsthistorici meedoen. Zijn grote wens is te komen tot een begripsgeschiedenis, die haar beslag zal krijgen in een lexicon. Als oriëntatie kiest hij zowel de invalshoek van de ideeën-ge-

Door Willem L. Meijer Nu nationale grenzen vervagen, "»>it Europa als geheel sterker in de Bestaat er zoiets als een «wopese cultuur? Zo ja, dan gaan we

Indacht.

-

Jj' van de notie 'Europa. Wat bedoe-

*o we daarmee? En hoe komen we }to deze notie? Welke geschiedenis ons bewustzijn terzake? Om «K soort vragen cirkelt de rede die 10! den Boer in juni hield bij zijn

J?°rliep

in jjabtsaanvaarding als hoogleraaraan Europese Cultuurgeschiedenis * van Amsterdam. "Universiteit

schiedenis (extreem: Warburg-Institute) als die van de mentaliteitsgeschiedenis (extreem: Sixième Sec-

r lopen door de rede drie (stipJ-TOnen. Ze staan voor vrijheid,

stendom sntedom5noegste

tion).

?*el in verband met klimaatwisse-

Onbevooroordeeld

en beschaving. In het gebruik van de term is 'Eu;*a' een geografische aanduiding,

als met regeringsvormen. De berng vanuit het klimaat wijst Den Traf als een kromme redenering. slaat hij hoog aan. Zijn J-gangspunt neemt hij in het EurJ"* «an de vrijheden (privileges). h *°rdt nader bekeken door de bril C e Montesquieu en Tocqueville j. eeuw). De notie van vrijheid "J de hoogleraar bewust voorafje aan de notie van een christelijk v*°Pa. Zon Europa lokaliseert hij h ln de 15de eeuw. Niet eerder, pas vindt het christendom ;J^°f>.dan iq meer zijn Europese grenzen"

J

|

'

e

16de eeuw, met 'reformaties'

Pr?testantse en rooms-katholieke na-

j, -ntensiveert de kerstening, Lt e'Qe Latijnse christenheid al ecu-

CL Q°°r schisma's, ketterijen en re: C* tl« was 'geteisterd' (p. 17). We

Wn .-Europa is in de 16de eeuw een ÜJJ. . }Fm voor christendom gewor£ tweeduizend jaar na het ontCf! yan de geografische notie Eut- *'■ *n deze tijd komt ook het besef n superioriteit: Europa als ko-

er continenten. 'de eeuw is in het betoog goed* I«e.üeï-TJ ls I gereserveerd voor ons eigen

We werden een domineesland, heet het. (Vraag: hoe kwam Nederland als handelsnatie dan op zon waar komen vooraanstaande plaats, Rijksmuseum het in schilderijen die vandaan en wie leverden de zeesla-

stekkie.

gen?)

Beschaving De 18de eeuw brengt de ontkerstening van de cultuurgeschiedenis (Voltaire) en tevens een nieuw Europees bewustzijn: het besef van 'beschaving. Het superioriteitsgevoel wat niet wordt veel geprononceerder, voor nietbelangstelling dat betekent Integenafneemt. Europese culturen

deel.

De 19de eeuw gaat de nieuwe combinatie, Europa = beschaving, terugprojecteren op het verleden, tot in de Tegelijk wordt de klassieke oudheid.opgedeeld in 'genaEuropese cultuur cultuurgeschiedenissen. Deze historie per volk/natie le-

tionaliseerde'

Ondanks een uitgesproken keuze voor deze paradigma's (uitgangspunten) eindigt het betoog met een verklaring uit de oude doos. De plicht van de historicus: 'onbevooroordeeld' te werk gaan. Voor-christelijke vrij-

heid?

Het verhaal springt wat heen en weer in tijd en ruimte. Dat roept meer vragen op dan hier gesteld kunnen worden. Een paar voorbeelden. Als de auteur vermeldt dat het feodale regime in het Westen betrekkelijk mild is vergeleken met Midden- en OostEuropa (p.9), rijst de vraag: gelden de beweringen dus niet voor het geografische geheel? Waarom is dat dan wel een criterium bij de vaststelling van het tijdstip waarop we van een christelijk Europa mogen spreken? Wanneer het over die uit de middeleeuwen stammende 'vrijheden' gaat, wordt steeds als bewijs verwezen naar de 18de-eeuwse waardering

daarvan. Vervolgens: de middel-

eeuwse politieke situatie ziet Den Boer eindigen met de groei van de moderne monarchieën. Daardoor vervallen de aanspraken op universele macht van paus en keizer". (Ik vraag

me af of dit beeld volledig is, maar het gaat me om iets anders.) Dat het hier om aanspraken gaat, in het meervoud, is immers uniek. Paus en keizer hebben elk hun aanspraak. Geen van

beiden lukt het de alleenheerschappij (blijvend) te verwerven. Dit in tegenstelling tot de situatie in het Oosten. Daar vielen de pyramiden van wereldlijk en geestelijk gezag steeds samen, wat tot despotisme leidde.

Christendom Dat in het Westen wèl tweedeling optrad, heeft dat niet alles te maken met het christendom — al dan niet precies samenvallend met een uiteindelijk toch niet helemaal duidelijke geografische afbakening? Zou het ergens anders kunnen gebeuren dan in het Westen, dat een bisschop (Ambro-

sius) een keizer (Theodosius) weerstaat? Dit gebeurde in de 4de eeuw. Bestond er tussen de 4de eeuw en de 15de geen christelijk Europa? Of was men zich daarvan niet bewust? Een laatste vraag. Zou het tegen deze achtergrond niet wenselijk zijn

het markante verschil tussen de Latijnse christenheid en de Griekse te markeren? De vermaarde cultuurhistoricus J. Huizinga schreef in een boek dat ook Den Boer heeft geraadpleegd: „Eerst als Latijnse christenheid ontstaat 'het Westen." Den Boer verlegt de grenzen van 'het Westen' naar een meer geografisch omschreven Europa. Maar is hiermee Huizinga's stelling weerlegd? De rede wordt gepresenteerd als 'geschiedenis van een bewustwording. Dat lijkt een wat weidse ondertitel voor deze stippellijnen. Overigens breekt bij herlezing wel een ander bewustzijn door: het besef dat het mogelijk is, de huidige identiteitscrisis naar het verleden terug te projecteren. N.a.v. Pim den Boer, Europese cultuur, Geschiedenis van een bewustwording. Uitg. SUN, Nijmegen 1989, 39 blz., prijs f 14,50.

grotendeels intact. Maar ze werden wel in de landstaal vertaalden. Daarmee werd de

ledereen die wel eens in het

buitenland in een gereformeerde kerkdienst is geweest, zal daarover zo zn eigen ervaringen kunnen vertellen. Vaak zijn dat ervaringen die

liturgie toegankelijk gemaakt voor de gemeente en zij werd er ook zelf actief in betrokken.

indruk maken en je bijblijven:

de genoten gastvrijheid, de wederzijdse herkenning en een soms sterk gevoel van verbondenheid.

officieel ingevoerd in 1646, een kleine eeuw nadat de Reformatie in Hongarije wortel had geschoten. Ze waren toen al bekend en geliefd: in 1607 was een complete Hongaarse In de Hongaarse Gereforberijming verschenen op de meerde Kerken (in Hongarije Geneefse melodieën, van de of een van de buurlanden) hand van Albert Szenczi Molwordt die ervaring vooral gendr. Op de cd zijn te horen de voed in persoonlijke contacpsalmen 66, 8 en 89 (rondom ten met broeders en zusters. In Kerst), 99, 116 en 138 (rondom de kerkdienst blijft het gevoel Pasen). Ze worden vierstemmig gezongen in de zetting van van verbondenheid noodzakelijkerwijs beperkt: de taalbarde Fransman Claude Goudirière belet je grotendeels de mel (1514-1572). dienst mee te maken. Maar op Een aantal van die zettingen een specifiek punt is er toch circuleerde al in Hongarije herkenning: de Hongaarse gevoor huiselijk gebruik, maar lovigen zingen hun psalmen ze beleefden in de 18de eeuw op dezelfde, Geneefse meloeen opleving. Zij vonden een dieën als wij. sterk pleitbezorger in de hoogDes te aardiger is het, dat leraar György Maróthi, een sinds kort in Nederland een bereisd wiskundige, die had compactplaatje beschikbaar is gestudeerd in Nederland (in waarop Hongaarse kerkmuAmsterdam en Groningen) en ziek is te horen uit de tijd van Zwitserland. Uit dat land nam de Reformatie. Ze wordt uithij de vierstemmige psalmgevoerd door het koor van het zang mee toen hij in 1738 in gereformeerde Theologische zijn geboorteplaats Debrecen Hogeschool annex lyceum in hoogleraar werd. Hij zorgde Debrecen. Van dat koor was in hij dat de psalmen van GoudiHongarije zelf al enige jaren mel in druk werden uitgegeop beperkte schaal een gramven en zette zich in voor het mofoonplaat verkrijgbaar gebruik ervan. met vierstemmige psalmzettingen. Maar die is voor zover Luthers

Nieuwe CD's:

ik weet nooit in ons land te koop geweest. Het koor is overigens eerder dit jaar wel in Nederland op toernee geweest. Op de nieuw verschenen cd worden psalmzettingen afgewisseld met kerkelijke gezangen, beide gegroepeerd rondom Kerst en Pasen. Het gebruik van de Geneefse psalmmelodieën werd door de synode van de Hon-

gaarse Gereformeerde Kerken

De psalmen worden op deze

Vandaar dat we op de cd een aantal Gregoriaanse melodieën tegenkomen, waarop Hongaarse vertalingen worden gezongen van onder meer het Gloria, het Sanctus en het Benedictus. Waar nodig werd de tekst aan de Reformatie aangepast. Zo is een bewerking van het Gregoriaanse Regina coeli te horen, maar deze lofzang op Maria is er nu één op Christus geworden. Toen de Hongaarse Reformatie meer calvinistisch van karakter werd, kwamen de psalmen en nieuwe gezangen voor deze kerkzang in de plaats. Van die laatste staan er drie op de cd. Een bekende is de vertaling van 'O grote Christus, eeuwig licht' (gez. 39 in het Geref. Kerkboek), in een vierstemmige zetting van Maróthi. Daarnaast zijn er enkele eenstemmige liederen op een Hongaarse volksmelodie. Men kan rustig zeggen dat de Hongaarse kerkmuziek door het koor van Debrecen

energiek en met verve wordt gezongen. De jonge stemmen zijn duidelijk tot een eenheid gevormd. Waar de psalmteksten daartoe aanleiding geven wordt een gepaste variatie in de expressie aangebracht. Ik vind het een heerlijke plaat en bovendien een leuke aanleiding om af en toe in gedachten bij de broeders en zusters in Hongarije en zijn buurlanden te verwijlen. En voor wie het vooral om de bekende psalmen gaat en niet zozeer om de andere zangen, is er het bedieningsgemak van de cd: die programmere de nummers 1,-

cd afgewisseld met kerkelijke gezangen uit de eerste tijd van de Reformatie. Ze komen uit -4,7,11,12,15,18en20. de bundel van Gd. Huszdr, een van de eerste, op Luther georiënteerdereformatoren in N.a.v. The Chants of the ReforHongarije. In de liturgie namation in Hungary, door het men de Hongaarse protestancollege Cantus 0.1.v. Debrecen ten aanvankelijk.het Duits-luSandor Berkesi. Deszö Karasstherse model over. Luther liet zon, orgel. Hungaroton HCD de vaste bestanddelen van de 12665, speelduursrs7.

Nederlands Dagblad


12 _J L. r\ r\

STICHTING PHILADELPHIA TEHUIZEN GRONINGEN

STEUN HET WERK ONDER CHRISTENJODEN IN ISRAËL!

beheert 5 prot.chr. g.v.t.'en in de prov. Groningen. Voor elk tehuis is er een bestuurscommissie waarin bestuur, ouders en personeel zijn vertegenwoordigd. De Stichting zoekt voor g.v.t. 'Fraamborg' te Middelstum een

HOOFD

Stichting ter bevordering van evangelieverkondiging aan het joodse volk

HERENMODE

.

Fabrieksverkoop compl. kos luums en combinaties, colben mei broek hemd t das i *samen sokken, normaal f 418,- l/m / 674. _. nui 198, i m I 298, Pei fekte pasvorm en kwaliteit. Ook in /uiver scheerwollen stoffen.

AMBACHTELIJK vervaardigde kleding (van handdruk en weefstoffen) uit eigen land

Veurink

Ook

Parkweg la, Hardenberg Nabij station. Tel. 05237-504

POSITIEKLEDING

Heeft u dit jaar uw bijdrage al overgemaakt? Sluit 1989 af met een royale gift. De christenen in Israël hebben ook uw steun hard nodig.

en voor g.v.t. 'DeDriemaster' in de stad Groningen een

Voor informatie kunt u voortaan terecht bij onze secretaris drs. R. ter Beek, Postbus 1011, 4200 CA GORINCHEM, tel. 01843-1334. Uw donaties verwachten we op ons bekende gironr. 40005254 of bankreknr. 68.43.63.895 (NMB) t.n.v. STEVAJ te Haarlem.

WAARNEMEND HOOFD (i.v.m. een evenwichtige teamsamenstelling bij voorkeur een man. Zijn taak zal doorgaans overwegend bestaan uit het geven van groepsleiding.)

Gevraagd zo spoedig mogelijk

OPTICIEN(E)

In beide tehuizen wonen 24 verstandelijk gehandicapte dames en heren in drie leefgroepen. Goede kontakten met het dorp, resp. de wijk en met andere tehui-

voor onze afdeling oogmeting en kontaktlenzen.

zen (sport en spel) zijn belangrijke aandachtspunten. Voor beide funkties worden mensen gezocht die evenals de bewoners leven vanuit het prot.chr. geloof een opleiding hebben gehad als vereist volgens de CAO Dagverblijven en Tehuizen voor Gehandicapten inspirerend leiding en steun weten te geven aan de medewerkers individueel en in teamverband de nodige organisatorische en administratieve kwaliteiten bezitten bij voorkeur reeds ervaring hebben in dezelfde of soortgelijke funktie beslist niet jonger zijn dan 30 jaar bereid zijn te gaan wonen binnen een afstand van 15 km van het tehuis.

-

*Ar optiek

_4_^l_^l_^l_K"_-P^____B + m*

I

Sollicitaties

J.Smit Postbus 88, Drachten Tel. 05120-14881 b.g.g. 31253

GARAGE HORDIJK AMERSFOORTSEWEG 111a, NIJKERKERVEEN. TEL.: 03495-72646

Salariëring en arbeidsvoorwaarden conform genoemde CAO. Een psychologisch onderzoek kan deel uitmaken van de benoemingsprocedure.

Wegens fusie van één van onze relaties kunnen wij u aanbieden een

VOLVO 240 GL Estate

a

-*"*": KERSTAANBIEDINGEN:

.

"*'

REMBRANDTBIJBEL (S.V.); met 110 etsen en 40 (gekleurde) reprodukties, normale prijs f 149,50; nu (zolang de voorraad strekt) f 49,50. REMBRANDT EN DE BIJBEL; 3 dln. 0.T.; (nog enkele stellen voorradig) voor f 39,90 p. stel (ook met etsen en gekleurde reprodukties) (Willibrordvertaling) REMBRANDT EN DE BIJBEL (S.V.) N.T. deel I: Het kerstevangelie; (ook met etsen en gekleurde reprodukties) nog enkele cxx. voorradigvoor f 17,90.

Nieuwwaarde van deze auto is plm. f 56.000, Nu voor:

hoofd activiteitenbegeleiding

-

'

_^__I___________B___________>

u verkrijgen bij:

BOEKHANDEL NUGTEREN - ASSEN

O

6 redenen

P^KLOEKHORSTSTHAATa - 9401 BO Assen Tel 05920-16190bg.g en s avonds na 19 00 uur 05920-10910 of 12477

i= u krijgt 100% swvi« intonatie naar "*ns .. 3: U wordt vakkundig

om

2: U krijgt

Uw orgel 6 by M

KAPITEIN

afgeleverd op 21-09-'B9 mcl. LPG-installatie (onderbouw), radio-cassette, trekhaak. Heeft gereden 12.000 km en valt onder de normale fabrieksgarantie.

In verband met het vertrek van de huidige functionaris zoeken wij voor ons verpleeghuis Slingedael een

J^^

Brugstraat 20 - Groningen

uit en nog veel meer (kerst)boeken kunt

Schriftelijke sollicitaties binnen 10 dagen te richten aan het bestuur p/a Boshof 10, 7873 AC Odoorn. Tel. inf. bij mevr. H. van der Laan, tel. 05955-1880.

4:

II RK

tenko?en

VImerken! J 0hroortCallc betere

5: Uiterst scherpe pr^, 6: In een prettige sfeer enorme keuze.

F

KWALITEITSMERKEN ORGELS

EAA

A^ iWWj I "ff £

. KAPITEIN Ëeen IDT U BIJ UW

"

(m/v) voor ongeveer 35 uur per week.

Het bestuur van de Vereniging voor Gereformeerd Onderwijs te Assen zoekt in verband met een vacature aan de 1e Gereformeerde Basisschool, Pr. Bernhardstraat 11, een

VERPLEEGHUIS SLINGEDAEL is een modern verpleeghuis, dat op 22 juni 1988 haar deuren heeft geopend voor 150 psychogeriatrische bewoners. Op 1 januari 1989 is tevens een dagbehandeling met 15 plaatsen van start gegaan. De afdeling Activiteitenbegeleiding, die bestaat uit zeven part-time medewerkers, is zowel bij onze vaste bewoners als bij de bezoekers van de dagbehandeling betrokken.

MmiJJum

1

- Urk - Tel.: 05277-4249

j

volledig bevoegde leerkracht (m/v) voor de middenbouw

Kandidaten voor de functie dienen te beschikken over: vakkennis op HBO-niveau (AB/AT/IW/Agogiek), leidinggevende capaciteiten, bij voorkeur ervaring met decentraal werken, ervaring in de psycho-geriatrie, een positief-christelijke levensovertuiging, van waaruit kan worden meegebouwd aan de christelijke identiteit van de

Het betreft een volledige formatieplaats. Datum indiensttreding: zo spoedig mogelijk. De school is een streekschool met als voedingsgebied Assen-Zuid en omliggende plaatsen en telt momenteel 10 groepen.

"" "" "

instelling.

Functie-eisen: volledig bevoegd voor het geven van basisonderwijs lid van een der Geref. Kerken (vrijgemaakt) liefst met ervaring in combinatiegroepen.

Inlichtingen kunnen ingewonnen worden bij: direkteur van de school: dhr. W. Lengkeek, - tede1.:05920-40155 - school/50829 - thuis voorzitter van het bestuur: dhr. L.J. Tigelaar, - tede1.:05920-41473.

Arbeidsvoorwaarden en salariëring zijn conform de CAOZiekenhuiswezen. Inschaling vindt plaats in functiegroep 45.

-

_L_^

(maten 36 t/m 50)

asd

(mnl./vrl.)

-_»I__U_____^lP. JdM mt

Een schriftelijke sollicitatie kunt u binnen 14 dagen na het verschijnen van dit blad richten aan de afdeling Personeelszaken, Dreischorstraat 85, 3086 PP Rotterdam.

-

ve^tß Slingedael

_^___H

_______^____l

lür^- ,~~m!* '' m*

J

W*

Voor een volledige en waardige verzorging van begrafenissen in Goes en alle dorpen van Zuid- en Noord-Beveland. Overal te ontbieden. Dag en nacht bereikbaar. (Ook rouwkamer met koeling om thuis op te baren).

Kantoor: Langeweg 1,4431 CE 's-Gravenpolder, Tel. 01103-1444-2408.

Sollicitaties dienen uiterlijk 30 december 1989 binnen te zijn en kunt u richten aan het secretariaat van de schoolvereniging: p/a Mw. B. Offereins-Schoon, Peelo 21,9407 TA Assen.

Geldeloozepad 20

- Goes, tel. 01100-27525.

DE BRAUW BLACKSTONE WESTBROEK

advocaten & notarissen

De maatschappen De Brauw & Westbroek en Blackstone, Rueb & van Boeschoten zullen vanaf 1 januari 1990 de praktijk gezamenlijk voortzetten onder de naam: DE BRAUW BLACKSTONE WESTBROEK

BE | *f ClflfetfJ

Ik

._B__£_t * Hf uptr

JE

"_J__tw

«PW

!"

;■-_■_*-»

-*-"-;■ Üi-» «.

L_.-m.r-.

■

De verhuizingen naar onze nieuwe kantoren te Amsterdam en 's-Gravenhage hebben inmiddels plaatsgevonden. De adressen van onze verschillende vestigingen zijn:

WM

w*"** \

Hf B

I

I

■HW"'

__■

'"

's-Gravenhage

Amsterdam

Rotterdam

Zuid-Hollandlaan 7 2596 AL 's-Gravenhage

'Atrium" 7' verdieping

Coolsingel 139 3012 AG Rotterdam Postbus 2066 3000 CB Rotterdam Telefoon 010-4018899 Telefax 010-4113548

l'ostbus 30448 2500 GK 's-Gravenhage Telefoon 070-3285328 Telefax 070-3285325

U

P

IT)|U*J HUIIF i m\x\

MwmwwMumn»",

Marsman presenteert u nu met trots 'n zeer komplete selektie klassieke, eigentijdse en moderne meubelen, die zeker ook door ü bewonderd zal worden. Bovendien kunt u bij ons terecht voor alles wat een interieur tot een sukses maakt: woningtextiel,

taP'Jt. gordijnen, etc.

Kom alles eens vrijblijvend bekijken, het is beslist de moeite waard!

-—

Strawinskylaan 3115 1077 ZX Amsterdam Telefoon 020-5481481 Telefax 020-5481485

Brussel Wetstraat 227 B-1040 Brussel Telefoon 2-2300535 Telefax 2-2309789

jJhJ|

Vrijdagavond

- koopavond INRICHTING EN FRANCO LEVERING DOOR GEHEEL NEDERLAND

Utiliteitsbouw

Renovatie

mica tiiit/'Q

-

Telefoon 212-7526803 Telefax 212-3554350

Burgerlijke- en

r

**--*~$?!~-5 1-Uj-ij

GRAMSBERGEN TEL. 05246-1339

New Vork 645 Fifth Avenue New Vork N.Y. 10022

timmerfabriek

-_________________________________________i

BOUWBEDRIJF B.V. OMMEN Schurinkstraat 21, telefoon

Eigen

05291-1885-1196

SUHBBM _fl_ft2

-^^^^^^-"

16 december

1989

Verkoop eigen

door huis belastingschuld blijft probleem (ANP) - Het is „FN HAAG om via de bij.mogelijk J-wet bij

f

te

om

springen

af te betaf«tingschulden die mensen anders ge■van

i_een "-n hun elên huis :■* prkopen- Wel wordt nage-

of ia schuldsaneringsre' nurea oplossingen voor dit jgeemteviadeazijn.

-

Van Amelsstaatssecretaris zegde dit gis(financiën) srt

toe bij de behandeling de Invorderingswet die %ude wet uit 1845 ver-

Kamerlid Vreugdenhil % jS\) vroeg aandacht voor van eigenaar-be, órobleem wegens een bedie

ners

geen aanLiden inkomen op hun hypotheek rende nemen. % kunnen staatssecretaris van fi-

ijciën sprak

de kritiek van tegen dat de nieuwe vorderingswet de belastingtvanger te veel macht toede belastingat tegenover «chtige. De vergelijking van moet niet tussen de getrokken Arden belastingbeta■edwillende ler! de ontvanger, maar tusal& belastingplichtigen die om zetten aan bes op alles ütingbetaling te ontkomen, Van Amelsvoort. Het Jftsvoorstel zal een preven-

fkamer

achtsmiddelen

Jus

eve Jacht hij.

|

werking hebben, ver-

Stil en apathisch AMSTERDAM

Wolters Schaberg verruimt blik naar gezonde bedrijven -

DE BILT (ANP) De terughoudendheid van de houdstermaatschappij Wolters Schaberg op het gebied van de publiciteit is voorbij. De top van het in De Bilt gevestigde bedrijf concludeerde donderdag tijdens een persgesprek dat terughoudendheid ook in het nadeel kan werken voor Wolters Schaberg. „De tijden zijn veranderd", zei directielid J. Wolters. „De omvang van ons bedrijf is zo groot dat we toch enigszins verantwoording moeten gaan

(ANP)

-

namelijk industriële toeleveringsbedrijven. Eén daarvan is het sinds 1986 bij Schuttersveld behorende Belgische bedrijf Laets, dat huishoudelijke produkten produceert onder de naam Tornado. Totale omzet van Schuttersveld is 250 miljoen.

’

afleggen."

cent) en Schuttersveld (60 procent). Daarnaast bezit het ook nog recht-

streeks participaties in diverse kleinere bedrijven. Verder voert Wolters Schaberg het beheer over het participatiefondsRunner met een totaal vermogen van 40 miljoen. De groep heeft in Goudsmit en Schuttersveld verschillende bedrijven ondergebracht. In Goudsmit zijn voornamelijk de detailhandelsbedrijven te vinden, zoals de onlangs aangekochte The Society Shop, Sweetheart Candy, Jamin winkelbedrijven en de warenhuizen Ter Meulen. De totale omzet van deze groep bedraagt 300 miljoen, waarvan 100 miljoen uit Ter Meulen. Ter Meulen voert momenteel oriënterende gesprekken met onder andere de gemeente Eind-

’

’

langen in onderwijs (Lucas college), textiel en servicebranches, waaronder uitzendbureaus.Deze sector levert/ 300 miljoen aan omzet. Voor

geheel 1989 verwacht de houdstermaatschappij een bedrijfsresultaat van f 25 miljoen, tegenover 15 miljoen in 1988. De omzet kan in de toekomst fors toenemen waarbij het aantal participaties gelijk zal blijven. Met een concernomzet van 1 miljard gulden en ongeveer 8000 werknemers is het conglomeraat Wolters Schaberg een stille groeier. Wolters Schaberg ziet zichzelf als een bedrijf dat meer-

’

’

derheidsbelangen opkoopt in ondernemingen die onder het branchegemiddelde presteren. Revitalisering is het toverwoord dat de directieleden Wolters, Rosen Jacobson en de sinds een maand in dienst zijnde nieuweling C. van der Bijl herhaaldelijk laten vallen tijdens het persgesprek. „Wij nemen meerderheidsbelangen in

nen.

Extra geld voor armste

verder teruggezakt tot 146,80, nadat afgelopen donErdag al 1,90 van de koers oest worden prijsgegeven.

landen

’

WASHINGTON (RTR/U-PI/DPA) De rijke landenzullen de komende drie jaar vijftien miljard dollar (bijna 30

olgens handelaren is hier tcbts sprake van een technihereactie op de wat te optijstische stijging van rond de ivan begin deze week waar-

-

’

miljard) beschikbaar stellen voor de International Development Association (IDA), een zusterorganisatie van de Wereldbank die leningen op gunstige voorwaarden verstrekt aan de armste ontwikkelingslanden.

lorhet hoofdfonds boven de 150uitkwam.

De andere internationals inden een verdeeld beeld. Co was rond half twaalf op stillemarkt toch wel opvala.twee dubbeltjes beter op 133,60, terwijl Hoogovens ■■Ribbeltjes aan de prijs

’

te voegen op 84,60 een dubbeltje op «;70. Unilever moest echter IS. achteruit op 158,70 en ■M vijf dubbeltjes op

Marktberichten MARKT ZWOLLE ijzen slachtrunderen per kg. acht gewicht zonder nier en vet, mcl. Btw (Volgens PW): ivoer 1377, waarvan mannelijk Mann. super 9,15-10,35, extra -.8,30-9,15, le kwal. 7,60-8,30. -1-1 redelijk en prijzen gelijk, wal. 6,60-7,60. Handel redelijk Prijzen gelijk. Vrouwelijk su-

-9,35-10,95, vrouwelijk extra

il 8,20-9,35, le kwal. 6,75-8,05. 'M matig en prijzen lager. «weiijk 2e kwal. 5,80-6,75, uwelijk 3e kwal. 5,10-5,80 en «kwaliteit 4,85-5,85. Handel "tenprijzen lager. Aruiksrunderen per stuk: "oer 713, waarvan graskalve'9. Melk- en kalfkoeien le 12200-2950, 2e soort 1600-2200.

jjklrustig en prijzen iets lager. «vaarzen le soort 2000-2300 en »wt 1500- 2000. Handel rustig 'rijzen iets lager. Kalfvaarzen jwt 2250- 2850 en 2e soort

1600-

rustig en iets lager. -1kHandel koeien le soort 1625-1950 en

1200-1625. Handel stroef lijzen lager. Enterstieren 1450Handel redelijk en prijzen la.ei\ Pinken 1250-1750. Han"Kfelijk en prijzen iets lager. «kalveren 825-1300. Handel reKen prijzen iets lager. «ntere kalveren voor de mes|: Aanvoer roodbont 369. Stierextra kwaliteit 750-830, C lte!it 700-750 en 2ekwaliteit j^Handel redelijk en prijzen extra kwali''."aarskalveren 1450-525, i 585, le kwaliteit *ahteit 350-450. Handel goed jrilzen prijsh. Aanvoer zwart.,.*322. Stierkalveren extra "i*" 500-535, le kwaliteit 450J*enkwaliteit 300-450. Handel prijzen iets lager. Vaars-s«i extra kwaliteit 375-420, S'iteit 350-375 en 2e kwaliteit Handel stroef en prijzen kt 6r' Aanvoer vleesrassen it *nâliteit 825-950 en 2ekwaHandel redelijk en

-1

en

.

< <

"gle-ijk.

-

k levend gewicht: **o.ens315per Slachtvarkens 3,00-

Ito extra I E*» kwaliteit 2,70-2,I ■Uiteit 2,60-2,70, zeugen 2e

I H 2,55-2,60. Handel stroef

'

Winnaar kaasmaker Jacob de Goede met zijn bekroonde Edammer. De Goede nam deze week de Friese Kaasprijs in Leeuwarden in ontvangst namens de Noord Nederlandse Kaasfabrief uit Marum. De prijs wordt jaarlijks toegewezen aan de noordelijke zuivelfabriek die het hoogste aantal punten behaalt op de tien kaaskeuringen van de bond van Coöperatieve Zuivelfabrieken.

-

Aanvoer ,cht is? (Hst°ChtschaPen 3,50-5,00. Han-

*3-.

gewicht:

lg

en prijzen gelijk. Zuig850*0,50. Handel rus-

-0 gelijk. kgten "apen

t u en lammeren per 85 Handel rustig en **ti bi l Zl*iglammeren 140-

"t-ufrt 3kuStigengelijk. Vwt pen en lammeren "4 .

"Pen", Aanvoer 511 stuks. Fok*'5-220. Handel rustig en :;"

-| ellJk.d

Weidelammeren rustiB en prijzen

l"*__r geiten _Fl-^r. Uk

en bokken 67. |wHandel redegeliJk- Voorts wer■^|'rnoßg paarden j aangevoerd. aanvoer bedroeg 6375 1

,en 15"75'

tente ruimte' aanwezig. Dat

wil zeggen, dat er gemiddeld over het jaar genomen minder dieren in een stal liggen dan er hokken zijn. De mestruimte per bedrijf is destijds echter toegekend op basis van gegevens, waarbij de (meeste) boeren hadden opgegeven dat alle hokken het hele jaar door maximaal zijn bezet.

Braks voorkomen. De minister stelde dat een schatting van gemiddeld vijf procent latente ruimte per bedrijf waarschijnlijk nog aan de voorzichtige kant is. Ten overstaan van zo nu en dan emotionele boeren, stelde Braks dat inkrimping van de veestapel nu nog niet aan de orde is, maar dat het wel zo ver kan komen. „Er is geen ruimte voor verdere groei van de mestproduktie. Nog met geen kilo." „ , , ... . Het bedrijfsleven krijgt van Braks de gelegenheid het mestprobleem op te lossen en staat daarbij volgens hem „voor een grote krachtproef". Lukt die niet vóór 1995, dan zit er volgens de minister niets anders meer

.

Braks zei dat deze week tijdens de jaarvergadering van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB) in Tilburg. Hij had al eerder kenbaar gemaakt te willen korten op de mestrechten, maar hij noemde nu voor het eerst een percentage. Er is volgens Braks in ieder bedrijf een zogenaamde 'la-

Door de 'latente ruimtes' bij elkaar op te tellen zien verschillende boeren hun kans schoon, ogenschijnlijk legitiem, hun veestapel op een oneigenlijke manier uit te breiden. En dat wil minister

Vreemde valuta

Beurs Amsterdam

mening geen behoefte aan een nieuw stelsel van afspraken, omdat de economische situaDEN HAAG Minister Antie ingrijpend is gewijzigd. In driessen van economische zahet begin van de jaren tachtig ken is niet van plan nieuwe afboekten Shell en Esso hoge spraken te maken met de oliewinsten. Tegelijk moest wormaatschappijen Shell en Esso den vastgesteld dat het invesover nieuwe investeringen op teringsniveau ver beneden Nederlands grondgebied. „Wij peil lag. Nu kampen de oliemaatschappijen met tegenvalweten dat de oliemaatschappijen doorgaan met investeren lende resultaten, terwijl er in ons land. Daarvoor hoef ik flink wordt geïnvesteerd. echt geen herenakkoord te Minister Andriessen toonde sluiten", zo heeft Andriessen zich gisteravond tevreden deKamer gisteren verzekerd. over de naleving van het akkoord, dat over twee weken Verschillende fracties hebwordt beëindigd. Hij heeft ben tijdens de behandeling uitspraken van Shell en Esso van de begroting van het miover een stipte naleving van nisterie van economische zade afspraken bevestigd. De ken gewezen op een bestaande oliemaatschappijen hebben overeenkomst met Shell en als deelnemers in de NAM tijEsso over het gebruik van de dens de looptijd van het hewinst uit de aardgaswinning renakkoord ongeveer 20 milten bate van de nationale ecojard gulden verdiend aan de nomie. Dit akkoord loopt af winning van aardgas. Volgens op 1 januari. Noch AndriesAndriessen hebben Shell en Esso ook ongeveer voor 20 sen, noch de oliemaatschappijen hebben behoefte aan miljard gulden op Nederlands nieuwe afspraken op dit punt. grondgebied geïnvesteerd. Minister Andriessen betwijDe meeste fracties accepeen dergelijk felt of herenakteerden de uitleg van de mikoord door de Europese Comnister. Alleen het kamerlid missie zou worden geaccep- Rosenmöller van Groen Links teerd. Naar zijn mening ver- koos voor een kritische opsteldragen zulke afspraken zich ling. Hij vroeg Andriessen slecht met het streven van Eunaar de inhoud van een rapropa naar een vrije markt. port van de Rekenkamer over „Het past niet bij een open het functioneren van het hemarkt dat winsten worden berenakkoord. Andriessen heeft stemd om in één bepaald land toegezegd hem te informeren te worden geïnvesteerd", al- over de tot op heden vertrouwelijke inhoud van dit rapdus de bewindsman. Bovendien is er naar zijn port. (van onze sociaaleconomische redactie)

-

hebben in de nacht van donderdag op vrijdag het overleg met de directie van het graanoverslagbedrijf GEM, over een reorganisatie bij het bedrijf, afgebroken. Volgens de bonden verkeert het overleg in een impasse omdat de GEMdirectie bij de door beide partijen noodzakelijk geachte afslanking, de dreiging van gedwongen ontslagen niet wil wegnemen.

Tijdens de nachtelijke onderhandelingen presenteerde de GEM- directie aan de vakbondsvertegenwoordigers een ultimatum. Daarin stelt het bedrijf alleen af te willen zien van gedwongen ontslagen als de bonden binnen enkele weOver de negende aanvulling ken akkoord gaan met een gevan de middelen van de IDA wijzigde organisatiestrucvoor de periode van drie jaar tuur. Dit was voor de bonden vanaf juli 1990, is meer dan onaanvaardbaar, waarop zij een jaar onderhandeld. De om vier uur gisterochtend beVerenigde Staten, de grootste sloten het overleg af te bredonor, weigerden lange tijd ken. zich vast te leggen op een bijVolgens een in september drage, wegens begrotingsprogepresenteerd reorganisatieblemen. De Amerikaanse replan wil de GEM 265 van de gering besloot uiteindelijk 3,800 arbeidsplaatsen afstoten. -18 miljard dollar beschikbaar De operatie zou zonder gete stellen. dwongen ontslagen moeten verlopen, maar die worden op termijn niet uitgesloten. De bonden eisen dat de GEM-directie zich houdt aan de in de cao vastgelegde afspraak, dat er tot 1992 geen gedwongen ontslagen zullen vallen tenzij er sprake is van een dreigend faillissement. Uit een onderzoek van de vervoersbond CNV is gebleken dat hiervan bij de GEM geen sprake is.

(advertentie)

Schatting

op dan de produktie van mest (tijdelijk) te staken.

Braks hield zijn gehoor voor dat een marktgericht beleid noodzakelijk is. Zware kritiek uit de sector akkerbouw, waar de problemen het grootst zijn, wuifde hij weg door te wijzen op verschillende maatregelen die de ondernemers tegemoet kunnen zien en die voor Europese begrippen ongekend zijn. Zo krijgt de Nederlandse akkerbouwer een braakligpremie die het hoogste is in heel de wereld. „De akkerbouw zit te veel op de politiek te wachten. U bent toch zelfstandig ondernemer", aldus Braks.

V__'_______H____o!^^__l

ri____K ■*

___k\\v \\i_r* ■■ "_.__■ w!**_^^--^_n^__l-j__l HMr*fi _■_. % __■

Actieve aandelen noteringen 16.30uur.

Amerikaanse dollar 1,90-2,02

Aegon

Austr. dollar Belg. fr. (100)

Canadese dollar (100)

Deense kroon Duitse mark (100) Engelse pond Franse fr. (100) Gr. drachme (100) lerse pond tal lire(10.000) Jap Yen (10.000)

dinar,loo) kroon (100)

Oostenr.sch.(lOO)

Portugese esc. (100)

1,48-1,60 5,19-5,49 1,63-1,74 27,55 - 30,05 110,40-114,40 3,00-3,25 31,40-34,15

UO-1.30

2,86-J,üb 14.10-15,80 132,00-138,00 0 0000-0,0020 27,85 JO.JS

S;"" 1- 27

6' J.ia-i.J

Z^Skroon(100) M-M-32.30 123.25 -.127,75 °.^'°,'?? Zuidafr.rand £do„.rupiah(loo) 0.09-0.15^ Zwitserse fr. (100)

Ahold Akzo ABN Alrenta Amev AMRO Bols Borsumij-Wehry

BührmannTett.

CSMNRC

DAF

Dordt. Petr.

DSM Elsevier Fokker Gist Brocades Heineken Hoogovens

Hunter Douglas Intern. Muller KBBnrc KLM KNP Kon. Olie Nat.-Nederlanden NMB NedLloyd Groep Nijverdal-T. Cate

Océ-v.d. Grinten Pakhoed Holding Philips

Robeco

Rodamco

’’ ’’ ’’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’’ ’’ ’ ’’ f

f

f f f f

f

f f

Handel, md., div.

’’ ’ ’’’ ’’ ’’’ ’’’

105,90 59,70 42,90 157,30 104,70 29,60 62,20 45,20

Aalberts

f 64,50

65,00 38,00 250,00 21,90 9190 155,00 62,80 107,00 127,00 64,30 113,80 13,15 62,50 36,00 336,00 63 60

Rolinco

14/12

15/12

’’ ’’ ’’’ ’’ ’’ ’’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’’ ’

111,20 131,30 133,50 40,20 159,00 60,50 77,30 176,50 108,60 66,00 78,00/ 40,50 133,70 113,20 78,30 39,90 f 32,00 124,70 f 85,70 113,00 100,00 77,50 47,00 51,30/ 148,10 71,00 48,30 85,60 82,00 296,00 140,10 45,70 106,40 80,90

110,60 130,70 134,20 40,00 159,00 60,60 76,60 176,70

110.00

66,00 76,70 40,60 132,90 113,00

77.30

39,90 32,00 124,50

83.90

113,20 99,00 77,50 46,60 51,00 145,80 70,30 48,10 85,00 81,00 295,00 140,00 45,70 106,70 81,00

Rorento Stork Unilever VNU VOC Wessanen

Wolters-Kluwer

105,50 59,60 f 43,40/ 159,70 105,20 31,50 62,80 45,60

noteringen 16.25

ACF Holding Ahrend Groep Aldollar Amro All in Fund AmroOGF

AsianTigerFund BAM Holding Begeman

Boer Winkel Bogamij Boskalis

CenterParcs

Dorp Groep, Van

Econosto EMF Rentefonds EOE Dutch Eriks Furness Gamma Holding Getronics

Grolsch

GTI Holding Hagemeyer

’’ ’’’ ’ ’’ ’’ ’’ ’’’ ’’ ’

’’ ’’ ’’ ’’ ’’’ ’ 306i00 ’ ’’ ’’’

38,00 f

251.00 f 21.80

91,90 155,00 62,10 106,00 f 127,00 f f 63,00 113,70 13,20 62,10 f 36,00 337,00 f 63,60 f 309,00 114,00/ 124,50 f 81,30 29,20 139,20 202,00 f 107,50

114,00 125,00 81,00 29,10 138,00 202,50 107,00

’’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’ ’’’ ’’ ’’ ’’’ ’’’ ’’ ’’’

’’’ ’’’ ’’ ’’’ ’’’ ’’’ ’’ ’’’ ’’ ’’ ’’ ’’’ ’’ ’’

13,90 13,80 201,00 202,00 219,50 217,50 117,00 116,00 36,00 35,20 IHCCaland Industr.-My f 224,00 224,30 96,00 f 96,00 Maas Beheer Macintosch f 40,00 40,40 71,50 71,50 Medicopharma 8,90 8,90 Multihouse 639,00 640,00 NIBA 'A' 20,90 20,90 NBM Amstelland NKF Holding 313,00 308,00 34,30 34,30 NMB Obl. Fonds 102,90 102,80 NMB Rentegroei F. Norit ’1040,00 ’1043,00 NPM 40,80 40,80 86,00 85,00 NutriciaVß 14,05 14,05 OAMF 223,50 223,50 OBAM 164,80 164,50 OTRA 48,60 48,60 Rabo ODF 76,00 76,00 RaboOlF 75,50 75,30 Reesink 136,30 136,50 Rentalent 31,30 31,30 Rentotaal 66,30 66,00 Samas 32,00 32,00 Sarakreek Sphinx 121,00 121,80 47,00 47,00 Stad Rotterdam Telegraaf 86,50 86,70 80,90 Trans. Eur. Fund 80,10 Tulip Computers 40,00 40,00 Twentsche Kabel f 153,00 153,00 63,50 63,50 Verto 86,50 VIB 86,50 HCS Teehnology

Hoek HBG Holl. Pac. Fund

VolkerStevin

69,50

69,50

fllfl

_H__BBËl_S____i

In elk bedriif wordt wel eens een belangrijke mijlpaal gevierd! Bijv. de feestelijke opening van een nieuw bedrijfspand of een 25- of 50-jarig jubileum.

Citroen

Natuurlijk denkt u dan aan een waardige en stijlvolle viering met uw familie, personeel en relaties.

-

PARIJS Voor de Franse autoproducent Citroen, onderdeel van het Peugeot-concern, is 1989 een recordjaar. Donderdag liet Peugeot-topman Jacques Calvet weten dat Citroen dit jaar 900.000 auto's zal verkopen, 100.000 meer dan vorig jaar. De omzet komt daardoor uit op 66,1 miljard frank (’ 22 miljard).

WILLEM DE BOER PARTY-SERVICE

genieteen hogereputatie op het gebiedvan detotale verzorging van grote recepties op elke gewenste lokatie door geheel Nederland.

BEL DAAROM DE ERVAREN SPECIALISTEN

van Willem de Boer Party-Service om info of vraag toezending van onze uitgebreide documentatie!

J^JjJjJfillgndeßoer

Ziekenfondsen

-

LEEUWARDEN De Friese ziekenfondsen APFZ en ZLS fuseren met ingang van 1 januari tot het ziekenfonds 'De Friesland. Samen bedienen ze danruim 370.000 verzekerden.

''**—'' Tel. 05277-4000 (6 lijnen) Telefax 05277-3577

|

Richel2,B32l GX Postbus 121, 8320 AC Urk

(aan- en verkoop

prijzen) voor buitenlands bankpa pier vandaag geldend in Amster dam luiden:

!!._____

_w

*** "**-*^_____b___i

Vrijdag 15 december De advieskoersen

Sf"l.agerapen en lammeren per &0.1 Noorse v te-i

Verzet Andriessen tegen herenakkoord

Braks: „Boeren 5 procent korten op de mestrechten" TILBURG (ANP) Minister Braks van landbouw, natuurbeheer en visserij, overweegt boerenbedrijven minstens vijf procent te korten op hun mestrechten. Een dergelijke 'horizontale korting' zou volgens de minister geen reductie van de veestapel betekenen, maar slechts een oneigenlijke groei ervan voorkomen.

’

„Shell en Esso investeren toch wel"

Vakbonden stappen uit GEM-overleg ROTTERDAM (ANP) - De vervoersbonden FNV en CNV

Schaberg groep aanwezig waren.

K

’

Feilzer, ondergaat het distributie-apparaat van de bankwereld een revolutie. De geldautomaat verdringt in toenemende mate het gebruik van cheques en contant geld. Binnen de VSB-organisatie met circa 130 betaalautomaten is het gebruik in tien maanden tijd gegroeid van 28 procent naar 44 procent bij het aantal betaalhandelingen. Om in te spelen op de grotere rol van de automaten laat de VSB een aantal kantoren verdwijnen, die zich tot nu toe alleen nog bezighouden met geldbehandelingen. Het betreft hier vooral kantoren in Amsterdam en Rotterdam waar de VSB aanwezig is met respectievelijk zestig en vijftig kantoren.

Volgens Rosen Jacobson bestaat er bij Wolters Schaberg geen automatisme dat ondernemingen, die weer goed draaien, worden verkocht aan anderen. In de negen jaar dat Schaberg bestaat, zijn er in totaal zeven bedrijven verkocht waaronder de winkelketen Xenos. In Schuttersveld verblijven echter ook nog firma's die al bij het ontstaan van de Wolters

m stille tbeurs is gistermorgen Koinklijke Olie zeven dubbel-

l/lilips

Steeds meer handelingen lopen via de geldautomaten. Volgens VSB-voorzitter B.

’

Op

’

maakt.

Daarbij moet volgens de directieleden worden gedacht aan bedrijven met een omzet tegen de 150 miljoen. Rosen Jacobsonslootniet uit dat dergelijke participaties ook in samenwerking met anderen gedaan kunnen worden. Volgens de topman zijn er in Nederland niet zoveel slecht presterende bedrijven meeren moet het blikveld worden gericht op bedrijven waar de resulaten nog omhoog kun-

en apathische effee-

Neem een proefabonnement van 3 nummers met 35% korting. Maak 13,75 over op giro 571381 t.n.v. CBC, Alphen aan denRijn (of bel 01720-36347/32167). Business Contact is verkrijgbaar in de stationskiosk voor 6,95.

het betaalfront. Dat heeft de bank gisteren bekendge-

Wolters Schaberg wil zich meer en meer richten op het deelnemen in middelgrote en grote ondernemingen.

Daarnaast heeft Wolters Schaberg be-

Wolters Schaberg is in 1980 opgericht en heeft belangen in diverse beursbedrijven waaronder Goudsmit (51 pro-

nog een aanzienlijk groeipotentieel hebben. In de eerste fase wordt het rendementsniveau opgekrikt tot een gemiddelde wat in die bedrijfstak of branche gebruikelijk is. Als ze eenmaal deze 'turn-aroundfase' hebben bereikt dan bekijken we wat we met dezebedrijven gaan doen", aldus Wolters.

Blikveld

Onderwijs

Gdniact

nen om een gedeelte van haar kantoren samen te voegen tot grotere eenheden. Daardoor zullen kleinere kantoren met een gemiddelde personeelsbezetting van twee a drie personen verdwijnen. Door deze herstructurering wil VSB inspelen op de verandering aan

bedrijven waarbij wij denken dat ze

hoven over de mogelijke vestiging van een warenhuis. Schuttersveld, eveneens een beursgenoteerde onderneming, beheert voor-

(advertentie)

Spaarbank wil kantoren samenvoegen UTRECHT (ANP) - De Verenigde Spaarbank heeft plan-

Stille groeier zoekt de publiciteit

’

Beursplein

13

Economie

Volmac

Vredestein VRG Wegener-Tijl

Wereldhave

’’’ ’’

48,80 f

CBS-obligatie-index (1975

=

waarvan 5 langste Rendem. BNG-len. Rendem. Banklen.

Internation Lokaal Fin. instell alg. banken verzekering niet-financ industrie transp/opsl

CBS-koersindex (uit.

102,60 102,70 7,90 7,89 8,01 8,01 7,91 7,91 7,75 7,72 8,10 8,05

1983)

Algemeen excl. Kon. Olie Internationals Lokale ondernemingen

200,70 193,00 206,00 196,00 147,20

financieel

niet-financieel

8,18

244,70

100)

slot 183,60 191,00 182,30 155,10 141,40 168,20 191,20 183,00

183,50 190,90 182,30 155,20 141,40 168,30 191,10 183,00

11.15 183,10 190,70 181,80 154,40 140,50 167,70 190,80 182,90

12.15 183,20 190,90 181,80 154,70 140,90 167,90 190,70 182,80

214,10

213,70

212,10

212,40

10.15

261,60 240,00 278,40 242,40 191,70 292,40

excl. Kon. Olie Internationals Lokale ondernemingen financieel niet-financieel

15/12

CBS-stemmingsindex (31-12-1987 = Algemeen

Algemeen

100)

8,17

14/12

CBS-herbel. index (uit. 1983= 100

’’ ’

14/12 CBS-oblig. index Rendem. Staatslen. waarvan 3-5 jaar waarvan 5-8 jaar

48,60

23,70 23,60 63,50/ 62,80 183,50 183,50 212,00 212,00

13.30 183,10 190,70 181,80 154,80 140,80 168,00 190,70 182,90

211,70

14.30 183,20 190,90 183,90 154,80 141,00 167,90 190,70 182,90

211,90

"

15.30 182,90 190,50 181,60 154,50 140,60 167,70 19040 182,40 212.00

ABN gaat met Europese bank mkb steun geven AMSTERDAM/LUXEM-

-

BURG (ANP) De Europese Investeringsbank EIB en de ABN gaan samenwerken bij het financieren van investeringen door het midden- en kleinbedrijf (mkb) in Nederland en in principe ook in de andere elf EG-landen. In Amsterdam hebben de Europese bank en de grootste Nederlandse handelsbank een getekend, overeenkomst waarbij de ABN de beschikking krijgt over 25 miljoen ecu (’ 58 miljoen) aan EIB-middelen, om in alle valuta's door te lenen tegen een vaste rente op langere termijn aan het betreffende bedrijfsleven. De maatstaven voor wat een midden- of kleinbedrijf is, zijn bij de overeenkomst Europees en daarmee ruimer dan het be-

grip dat in Nederland wordt gehanteerd.


14 ACCOUNTANTSKANTOOR DE VRIES

Voor ondernemers Voor managers Voor leidinggevenden

Ten gevolge van uitbreiding van werkzaamheden zoeken wij ter versterking van ons team van medewerkers een:

Voor beleidsmedewerkers Voor belangstellenden

EINDE MIDDAGMEETING GMV REGIO WEST

ASSISTENTACCOUNTANT m/v

Thema Gastheer Spreker

: Het kwaliteitsbeleid van de ondernemingen :J. Rietveld, vennoot TRN-groep : Drs. C. Hamelink te Overveen, werkzaam bij Hoogovensgroep B.V. te Urnuiden, adviseur kwaliteitszorg Datum : Dinsdag 16 januari 1990 Plaats : TRN-groep Begheyn & Sneep Melse, belastingadviseurs, Admiraliteitskade 50 te Rotterdam Tijd/kosten : 16.00-20.00 uur/ f 35,00 Aanmelden : Tot een week voor datum

Onze verwachting is dat hij/zij: een meerjarige ervaring in de accountancy heeft; naast het verrichten van controlewerkzaamheden in staat is te adviseren op het gebied van bedrijfseconomische en organisatorische vraagstukken; goed op de hoogte is met fiscale vraagstukken; in staat is zelfstandig jaarrekeningen en aangiften Inkomsten- en Vennootschapsbelasting in concept samen te stellen; leeftijd tot ca. 35 jaar.

-

Informatie en opgave: Bureau GMV Postbus 547,8000 AM Zwolle 038-218649

De honorering is in overeenstemming met de belangrijkheid van de functie.

fmÊUKAJ-âm<2n actH' [l [ 11 I 111 111 11111 ±-::i::i:=::::::::::

Bent u geïnteresseerd dan wordt u verzocht uw sollicitatie te richten aan: Accountantskantoor De Vries, Postbus 57, 2600 AB Monster. U kunt ook telefonisch contact opnemen met dhr. J. Barelds, zaak 01749-43403/privé 48910.

—

—— — — —

-Norriljlc

*_?g-SS_2SS-SS- Smbal|-.e „_,

Hordijk Pallet. Kisten BV. is een bedrijf de. *'!*

produktie, teneinde ook in de toekomst slagvaardig te blijven. naar een dynamische Voor deze werkmaatschappij van Hordijk Beheer B.V. wordt gezocht

de

PRODUCTIELEIDER (M/V)

voor de afdelingen Direkt onder de bedrijfsleider is de produktieleider verantwoordelijk

kistenfabrikage cri

2," produkSJ*

dagelijkse gesprekspartner van de onze opdrachtgevers essentiële kwaliteit te handhaven en hij is deaanwijsbare leidinggevende leider. Opleiding op MTS-niveau, een praktische werk.nstelhng en ring zijn voor deze funktie vereist.

Leeftijd rond de 30 jaar. Wij bieden een uitdagende funktie, een prettige werkfseer met goede teamgeest. Goede salariëring en secUn daire arbeidsvoorwaarden.

Geïnteresseerden verzoeken wij hun schriftelijke sollicitaties te zenden aan:

Ï7I

Direktie van Hordijk Pallets Kisten B.V. Postbus 13 2650 AA Berkel en Rodenrijs

— —

_J lIILJIIIII I I I l i I I i |_J |Il I I I I l—l—l—L—l-J—l l l—l—l l—l_l—l l l 111 l I l l I I l I I I l

W

1/

STICHTING GEREFORMEERDE GEZINS-EN

BEJAARDENVERZORGING Groningen(GGB), Hoornsediep 146. Tel.: 050-251049

De Stichting GGB is een instelling voor thuiszorg in de stad Groningen. Wij verlenen jaarlijks aan 300 adressen hulp, van huishoudelijke, begeleidende en verzorgende aard, uiteenlopend van lichte huishoudelijke werkzaamheden tot intensieve zorg. Deze werkzaamheden worden door ca. 150 hulpverleners uitgevoerd.

MAF VERDER VLIEGEN pDE ■pi !"■ tLK DE VERRE NAASTEN HELPEN ■

Het komende jaar bieden wij stagiaires van de opleiding MDGO-VZ de mogelijkheid tot praktijkervaring bij onze instelling. Voor een goede begeleiding van deze stagiaires en met het oog op kwaliteitsverbetering van onze hulpverlening, hebben wij dringend behoefte aan een:

FUNKTIONARIS die in staat is in deze behoefte te voorzien. Wij verwachten dat u in staat zult zijn hieraan een wezenlijke bijdrage te leveren en gaan er vanuit dat u daartoe zelf over voldoende kwaliteiten beschikt om zelfstandig inhoud te geven aan deze funktie. Wij vragen dan ook: * opleiding op HBO-nivo; * ervaring in een leidinggevende funktie; * ervaring in begeleiding van stagiaires of in het onderwijs; * zelfstandig kunnen werken en initiatieven kunnen nemen; * bij voorkeur bekend met het werk in de thuiszorg; * belijdend lid gereformeerde kerk vrijgemaakt.

De MAF is op Irian Jaya een onmisbare steun voor zending en De Verre Naasten. Maar het gaat de MAF op Irian Jaya de laatste jaren niet voor de wind. De problemen zijn groot: de piloten werken onder hoogspanning, de vliegtuigen zijn te klein en binnenkort moeten vijf piloten Indonesië verlaten omdat hun werkvergunning niet wordt verlengd. En dat terwijl er steeds vaker een beroep op de vliegtuigen van de MAF wordt gedaan.

Tot de taken behoren begeleiden van stagiaires; voorbereiden en geven van cursussen in overleg en samenwerking met kollega-leidinggevenden; assisteren en vervangen van kollega's in de zorg voor een goed verloop van hulpverleningsprocessen.

-

De komst van een Cessna Caravan, dit voorjaar, is een welkome verbetering. Dit vliegtuig is de mede door gereformeerd Nederland betaalde kleinere maar modernere vervanger van de in 1987 verongelukte Twin Otter. Maar een Cessna Caravan blijkt zeker met binnenkort minder piloten te weinig. De MAF mag van de Indonesische overheid een tweede Cessna Caravan invoeren, maar heeft het geld er niet voor. Daarom vraagt de MAF o.a. aan zending en De Verre Naasten dringend om hulp. Wij vragen u: help de MAF verder vliegen. Lees de speciale DVN-NIEUWS die u kreeg thuisbezorgd en geef met gulle hand voor een tweede - broodnodige - Cessna Caravan op Irian Jaya. Vul de acceptgirokaart in en maak uw verre naasten Irianezen, piloten van de MAF, zendelingen en werkers van De Verre Naasten blij en dankbaar door uw liefdevolle bijdrage.

Informatie: Voor informatie kunt u terecht bij de direkteur, dhr. R. Reinders (050-251049), 's avonds 05120-18780.

Sollicitatie: Te richten aan het bestuur van de stichting p/a mevr. E. Driesens-de Hoop, Maluslaan 120,9741 LP Groningen.

-

-

-

Reforma Veenendaal B.V. is een jonge, snelgroeiende onderneming, die zich richt op de produktie en distributie van hoogwaardige voedingsmiddelen. De door haar op de markt gebrachte produkten zijn onderscheiden in de merkgroepen

-

Reforma reformvoeding Dianata - dieetvoeding Trono's - noten en zuidvruchten

-

Zending en DVN zien de MAF graag verder vliegen. U toch ook HELP DE VERRE NAASTEN

_4_______fe _^__fl

______k.

HELPEN Gr

P^MÉiÊ^Wt.

Genoemde voedingsmiddelen vinden hun weg naar de konsument via het supermarktkanaal, de drogisterij en speciaalzaak etc. Een thans 36 personen tellend vertegenwoordigersteam houdt zich bezig met de verkoop en distributie naar de detaillist toe. Elk in eigen rayon, behartigen zij de belangen van de kliënten optimaal en bieden een intensieve verkoopbegeleiding. Wegens uitbreiding van de werkzaamheden hebben wij op korte termijn plaats voor een

INRICHTER-VERTEGENWOORDIGER De werkzaamheden zullen hoofdzakelijk bestaan uit het verzorgen van winkelinrichtingen en het waarnemen voor vertegenwoordigers. Voor de vervulling van deze vakature komen wij graag in kontakt met ambitieuze jonge mensen, die bereid zijn zich volledig in te zetten voor dit werk.

Wij vragen:

goede kontaktuele eigenschappen ** verkoopfeeling stressbestendigheid * groot rijbewijs en CCVB-diploma ** leeftijd ca. 20-25 jaar woonachtig in Assen of omgeving * Wij bieden: een verantwoordelijke betrekking in eenfijne werksfeer grote ** een van zelfstandig werken in eigenregio goede salariëring en arbeidsvoorwaarden * Wanneer het bovenstaande U aanspreekt, verzoeken wij U Uw sollicitatiebrief - binnen 8 mate

-

dagen na verschijnen van dit blad te richten aan Reforma Veenendaal 8.V., Postbus 39, 3900 AA Veenendaal, t.a.v. dhr. Budding.

Mocht U vooraf nadere informatie wensen inzake deze funktie, dan kunt U kontakt opnemen met dhr. G.J. Budding, tijdens kantooruren bereikbaar onder nummer 08385-20486.

I I A

DeNfeneNaasten £^± C J«" 1

Km

Oosterlaan 22 8011 GC Zwolle.

Telefoon: 038-210555*

ffl *

*

Gereformeerd gezinsblad. Sterven Sacharov brengt wereldwijd schok teweeg

Recommend Documents