Genitale psoriasis
Genitale psoriasis: een verborgen huidaandoening Psoriasis
Psoriasis is een veel voorkomende, niet-besmettelijke huidaandoening met scherp begrensde, schilferende, rode plekken. Ongeveer 2% van de bevolking heeft psoriasis. De huidziekte komt meestal voor op de behaarde hoofdhuid, ellebogen en knieën, maar kan zich overal op de huid voordoen. De klachten van psoriasis zijn zeer wisselend en hebben een onvoorspelbaar beloop. Perioden zonder klachten kunnen worden afgewisseld met klachten van jeuk en soms pijn. De oorzaak van psoriasis is nog niet precies bekend, erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol. Ook andere factoren, zoals infecties en beschadiging van de huid kunnen het ontstaan van psoriasis beïnvloeden. Psoriasis is een zichtbare aandoening en kan hierdoor een grote impact op het leven van patiënten hebben door onzekerheid en schaamte. Psoriasis kan door behandeling verbeteren, echter het is niet mogelijk de huidaandoening definitief te genezen.
Genitale psoriasis
Psoriasis in de schaamstreek heet genitale psoriasis. Soms spreekt men over psoriasis inversa; dit is psoriasis in de huidplooien (liezen, oksels, plooi onder de borsten, buikplooi, navel, bilspleet en plooien van de genitale huid). Genitale psoriasis kan op elke leeftijd ontstaan en komt vaak voor, bij zowel mannen als vrouwen. Ook (jonge) kinderen kunnen psoriasis in de schaamstreek krijgen. Het voorkomen van genitale psoriasis wordt vaak onderschat. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van alle mensen met psoriasis ooit last heeft gehad van psoriasis in de schaamstreek.
1
Kenmerken van genitale psoriasis
Roodheid van de huid, variërend van lichtroze tot vuurrood, staat voorop bij genitale psoriasis. De huid kan schilferen, maar dit is vaak minimaal. De plekken variëren in grootte en kunnen overal in de schaamstreek voorkomen: Vrouwen: venusheuvel, grote en kleine schaamlippen, liesplooi, dijbeenplooi, huid richting en rond anus. Mannen: penisbasis, penis, eikel, balzak, liesplooi, dijbeenplooi, huid richting en rond anus. De klachten van patiënten met genitale psoriasis zijn wisselend. De meeste mensen met genitale psoriasis hebben last van jeuk. Ook kan de huid pijn doen of branderig aanvoelen. De hevigheid van deze klachten kan variëren van minimaal tot zeer ernstig. Er kunnen kloofjes en barstjes in de huid ontstaan die zeer pijnlijk kunnen zijn, vooral bij toiletbezoek. Net als bij psoriasis op de rest van het lichaam kan genitale psoriasis verergeren door bijvoorbeeld beschadiging van de huid, ziekte en psychische stress. Logischerwijs kunnen genitale klachten bij psoriasispatiënten ook duiden op een andere aandoening dan genitale psoriasis, bijvoorbeeld een schimmelinfectie, een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) of een andere huidziekte. Bij twijfel is het van belang u te laten onderzoeken door een arts.
• •
In de spreekkamer
Klachten van de huid in de schaamstreek worden niet altijd even gemakkelijk besproken. Patiënten blijven vaak lang met de klachten rondlopen zonder hun arts te raadplegen. Dit gebeurt vaak uit schaamte. Toch is het belangrijk uw arts te zeggen wanneer u klachten in de schaamstreek heeft. Uw arts zal hier niet van opkijken en kan een diagnose stellen en de aandoening op de juiste wijze behandelen.
De diagnose
De diagnose ‘genitale psoriasis’ kan meestal worden gesteld op basis van de kenmerkende huidafwijkingen. In een enkel geval zullen er enkele huidschilfers worden afgeschraapt of zal onder plaatselijke verdoving een stukje huid worden weggenomen voor microscopisch onderzoek (een biopt). Vrouwen kunnen, bij twijfel over de diagnose, een bezoek brengen aan een vulvapoli (www.vulvapoli.nl). Dit is een samenwerking tussen de afdelingen 2
Dermatologie en Gynaecologie. De combinatie van deze specialisten leidt veelal tot een snelle diagnose en passende behandeling.
De behandeling
De huid in de schaamstreek is erg dun en kwetsbaar. Hier wordt bij de behandeling rekening mee gehouden. Er zijn veel mogelijkheden om genitale psoriasis te behandelen. U kunt met uw arts bespreken welke behandeling voor u geschikt is. Lokale behandeling Hierbij worden zalven en/of crèmes op de psoriasisplekken aangebracht. Meestal wordt er bij psoriasis in de schaamstreek gekozen voor milde tot matig sterke corticosteroïden (bijnierschorshormonen) of vitamine D3-afgeleiden. Soms wordt gekozen voor koolteer of salicylzuur. Het wordt aanbevolen om naast deze geneesmiddelen dagelijks een vette, verzorgende crème of zalf te gebruiken. Gebruik de lokale behandeling altijd zoals uw arts heeft voorgeschreven om bijwerkingen te voorkomen. Systemische therapie Hierbij worden geneesmiddelen als tabletten ingenomen of toegediend via een injectie of infuus. Tot deze behandelingen behoren bijvoorbeeld methotrexaat, ciclosporine, fumaraten en biologicals. Uiterst zelden wordt er voor genitale psoriasis een systemische therapie gestart, maar net als psoriasis op de rest van het lichaam kan psoriasis in de schaamstreek er goed op reageren.
•
•
Sommige behandelingen die bij psoriasis op het lichaam worden gebruikt zijn niet geschikt voor toepassing bij genitale psorisis; dit geldt voor ditranol (brandzalf) en lichttherapie.
Aanvullende adviezen voor de verzorging van de genitale huid
• • • •
Was de schaamstreek met lauw water; vermijd het gebruik van zeep, badolie, badzout of badschuim Gebruik bij voorkeur geen washandje; als dat toch nodig is, wrijf dan niet te hard Vermijd krabben Dep na douchen de huid van de schaamstreek droog met een schone handdoek en föhn het gebied eventueel met koude lucht droog
3
• • • • • •
Vermijd het gebruik van vaginale douches en intiemspray Vermijd strakzittend ondergoed Draag uitsluitend katoenen ondergoed; vermijd synthetisch materiaal Vermijd het gebruik van geparfumeerd toiletpapier of vochtige doekjes Veeg altijd af van voor naar achter Bescherm de huid door meerdere malen per dag een dun laagje vette zalf of crème aan te brengen
Emotionele aspecten
Genitale psoriasis kan een grote impact op de kwaliteit van leven hebben. Psoriasis in dit intieme gebied kan naast de lichamelijke klachten ook veel psychisch leed veroorzaken. Jeuk door genitale psoriasis kan de hele dag door aanwezig zijn en is voor veel patiënten ontzettend hinderlijk. Leven met jeuk in de genitale regio is geen gemakkelijke opgave. Het geeft de neiging om te krabben, wat niet altijd mogelijk is in het openbaar. Patiënten voelen zich hierdoor vaak radeloos. Daarnaast kunnen mensen onzeker zijn door de huidziekte of door de behandeling. Ze kunnen zich schamen of zich ontzettend opgelaten voelen. Uit onderzoek bij veel psoriasispatiënten blijkt dat genitale psoriasis ook op de (seksuele) relatie veel impact kan hebben. Leeftijd speelt hierbij niet altijd een rol. Het is niet voor iedereen gemakkelijk om te spreken over deze onderwerpen. Toch kunt u ook hiermee bij uw arts terecht. Afhankelijk van uw problemen en indien u hieraan behoefte heeft, kan uw arts u doorverwijzen naar een medisch psycholoog of seksuoloog. Deze hulpverleners kunnen u helpen bij het accepteren van en leren omgaan met uw huidziekte en de gevolgen hiervan voor uw (seksuele) kwaliteit van leven.
Meer informatie?
www.vulvapoli.nl www.psoriasisvereniging.nl www.huidziekten.nl/folders/nederlands/psoriasis.htm www.huidinfo.nl/psoriasis.htm
4
Deze folder is opgesteld door: Drs. K.A.P. Meeuwis Dr. M.M van Rossum Drs. E.E Sparreboom Dr. J.A. de Hullu Prof. dr. P.C.M. van de Kerkhof Met dank aan de Psoriasis Vereniging Nederland voor waardevolle inbreng.
04-2013-7322
Adres Polikliniek Dermatologie Ingang west René Descartesdreef 1, route 374 Nijmegen Contact 024 - 361 32 80 Telefonisch bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 08.00 - 12.00 en van 13.00 - 16.00 uur of Adres Vulvapoli Polikliniek Verloskunde & Gynaecologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 782 6525 GA Nijmegen Contact 024 - 361 47 88 (afspraken)
Radboud universitair medisch centrum
