GEDRAGEN HAVEN. Jaarverslag 2009

GEDRAGEN HAVEN duurzame haven doelmatige haven vitale haven

Jaarverslag 2009

Marktsegmenten Antwerpen, dé breakbulkhaven Containers Vloeibaar massagoed Logistieke sector Marktpositionering Voor- en Achterland Haventarieven en concessiegelden, Totaalplan, Spoorcafé Multimodaliteit Masterplan spoor en binnenvaart Permanent meetnet Branding Campagne ‘The Original’ Tankbank, Best Dry Bulk Port Award, Commerciële missies Media en publicaties, informatietraject renovatie sluizen Waardecreatie Een haven met impact Apec, APC

22 23 25 27 27 28 29 31 32 32 36 37 37 38 39 40 40 42

Doelmatige haven Infrastructuur en dienstverlening Infrastructuurwerken Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Zandvlietsluis, Van Cauwelaertsluis, Tweede sluis, Nieuw Havenhuis Versterking dienstverlening Mobiele kranen Operationaliteit – Ketenbenadering Scheepvaartmanagement Nautische toegankelijkheid, Permanente Commissie ACC, Bevraging beloodsing, Investering loodsboot AIS Innovatie APICS2 Renovatieaward Grondbeheer Nieuw concessiebeleid Bevragingen, Uniek Loket Veiligheid Radars en camera’s Grensinspectiepost Veiligheidsaward

46 46 47 48 48 49 49 50 51 52 53 53 54 55 55 56 57 57 58 59

Gedragen haven HR beleid Commitment Nieuw waarderingssysteem Nieuwsbries, Opleidingen Aanwervingsbeleid Employer branding Jobbeurzen, Triple A Award, Levanto, Topemployer Welzijn Arbeidsre-integratie Pendelfonds, Ziekteverzuimbeleid, Diversiteit Organisatieontwikkeling Structuurwijzigingen Anders gaan werken, personeelsstatuut, Maximo Maatschappelijk draagvlak Dialoog Maatschappij Waterkant 2009 Mas havenpaviljoen, Kunsthaven, Sportevenementen Dialoog Publiek Onthaal MSC Beatrice Tentoonstelling, Brochures en leaflets Dialoog havengemeenschap en klanten Raad van Overleg Tevredenheidsenquête, Linkerscheldeoever, Publicaties Dialoog Nationale en Internationale Politiek Open Huis Dialoog Fora Espo FPA, ESPO, AIVP, Davos, Lezingen Bestuursorganen Internationale vertegenwoordigers Colofon

86 86 86 87 88 88 89 90 90 91 92 92 92 93 93 94 95 96 96 97 98 98 98 99 99 101 101 102 104 106 107

GEDRAGEN HAVEN

Vitale haven

65 66 66 67 69 69 71 72 72 74 74 75 76 77 78 79 80 81 83

duurzame haven

5 7 8 10 12 14

62 63 63

doelmatige haven

Jaarverslag en verslag verantwoord ondernemen 2009 Leeswijzer Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Het Ondernemingsplan 2009-2013 Totaalplan voor een concurrentiële haven Trafiek 2009

Milieu en natuur Energie- en Klimaatbeheer Windplan Linkeroever Zonne-energie, restwarmte en energieclustering, Hydro-energie Luchtbeheer Walstroom voor zeereuzen Actieplan fijn stof en NO² (Onderwater)Bodem- en Sedimentbeheer Amoras Natuur- en ruimtegebruik Broedplaats zwartkopmeeuw Rietveld Kallo Afvalbeheer Afvalplan 2009-2012 Afvalparken binnenvaart, GISTI Luithagen Financiële duurzaamheid Resultaatrekening Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Financieel resultaat, Uitzonderlijk resultaat Balans Cashflowoverzicht

vitale haven

Duurzame haven

Inhoudstafel

De crisis zelf hebben we aangepakt met concrete maatregelen, in overleg met alle betrokken havenspelers. Het Havenbedrijf heeft de partners niet alleen financieel geruggensteund door onder meer de haventarieven te bevriezen of te verlagen, maar heeft vooral zijn rol als trekker gespeeld. Met initiatieven als het ‘Totaalplan voor een meer concurrentiële haven’ werd de hele havengemeenschap samengebracht en wordt de crisis met concrete acties gecounterd. Het beroemde Antwerpse gemeenschapsgevoel kent zijn beste momenten in moeilijke tijden.

5

GEDRAGEN HAVEN

De Antwerpse havengemeenschap organiseerde een gezamenlijk tegenoffensief. En ondanks de crisis werd er verder geïnvesteerd, bevestigde Antwerpen zijn positie als tophaven, bewees het zijn toegankelijkheid voor de allergrootste containerschepen en werd het de tweede containerhaven van Europa.

duurzame haven

Het jaarverslag 2009 van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen (GHA) blikt terug op een economisch duaal jaar. De wereldwijde financiële en economische crisis had een bijzonder grote impact op alle geledingen van de maatschappij. Havens als draaischijven van de economie zijn daarbij een perfecte spiegel van de markten. De crisis biedt echter ook kansen en stimuleert ons om nog kritischer naar het verleden en de toekomst te kijken. Wanneer u dit jaarverslag doorneemt, zal u duidelijk worden dat de haven van Antwerpen dit ter harte heeft genomen.

doelmatige haven

vitale haven

Jaarverslag en verslag verantwoord ondernemen 2009 Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

vitale haven doelmatige haven

duurzame haven gedragen haven

6

7

GEDRAGEN HAVEN

Eddy Bruyninckx Gedelegeerd bestuurder GHA

Bij alle onderdelen werd gekozen voor één sleutelproject waaraan extra aandacht wordt besteed, andere projecten en realisaties worden bondig vermeld. Hiermee krijgt u een totaalbeeld van de gevarieerde werking van het Havenbedrijf — Mensen maken de haven.

duurzame haven

Marc Van Peel Schepen voor de Haven Voorzitter GHA

Het jaarverslag 2009 sluit aan bij het Ondernemingsplan van het Havenbedrijf. Het overzicht volgt de vier hoofdlijnen waarvoor de haven van Antwerpen staat. Een vitale en doelmatige haven, duurzaam en gedragen.

doelmatige haven

Never waste a good crisis.

Leeswijzer

vitale haven

De eerste overslagcijfers van 2010 zijn hoopvol, de crisis mag dan nog niet voorbij zijn, de Antwerpse haven kijkt vooruit, met vertrouwen, overtuigd van haar sterktes en niet blind voor wat vatbaar is voor verbetering, maar met een groot gemeenschappelijk elan.

8

CEO Voorzitter directiecomité

Directeur Infrastructuur en milieu

COO

Infrastructuur, RO en milieu

Service en operationele diensten

Natte infrastructuur

Aandrijftechnieken, bediening en onderhoud bruggen en sluizen

Droge infrastructuur

Renovatie en nieuwbouw

Ruimtelijke ordening en milieu

Milieubeleidscoördinatie

Havenkapiteincommandant

Financieel directeur

CCO

Personeelsdirecteur

Directeur patrimoniumbeheer

Scheepvaartmanagement

Havenkapiteinsdienst

Financiële dienst

Marketing, Promotie en Commerciële Relaties

Personeelsdienst

Dienst Patrimoniumbeheer

Electriciteitsbedrijf

Scheepvaartbegeleiding

Politionele bevoegdheid

Algemene boekhouding

Promotie en marketing

Werving en selectie

Vlotkraan- en walkraanbedrijf

Ligplaats- en dokbeheer

Averijen

Debiteuren, crediteuren & thesaurie

Business development

Prestatiebeleid & beloningsstrategie

Achterlandbeleid

Baggerbedrijf

Meren en ontmeren

Vorming

Energiebeleid

Interne communicatie

Aankoopbeleid (gronden en gebouwen)

Sleepbedrijf

Onderhoudsdiensten

Gevaarlijke goederen Havenrechten Havenbeveiliging

Controlling

Customer service

Concessies & erkenningsrechten

Dossierbeheer Sociaal welzijn

Telecommunicatie

Logistiek Organisatieontwikkeling ICT

Onderhoudsinformatiesystemen

Geografisch informatiesysteem

Teken- en studiebureau

9

GEDRAGEN HAVEN

De kerntaken van het GHA zijn in de eerste plaats die van gebiedsbeheerder en infrastructuurontwikkelaar. Om de toegevoegde waarde van de haven voor de stad en de regio op een duurzame wijze te optimaliseren, een kwaliteitsvolle en ononderbroken dienstverlening aan te bieden en een optimaal uitgebouwde infrastructuur aan te bieden, voert het Havenbedrijf ook heel wat operationele taken (slepen, baggeren, netwerkbeheerder,...) en marketing en commerciële opdrachten

Met een zekere regelmaat worden er grotere samenwerkingsverbanden gesuggereerd, tussen Vlaamse en zelfs internationale havens. Het standpunt van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen is duidelijk. In de mission statement is immers opgenomen dat wij als havenautoriteit de potenties die de regio biedt volledig willen benutten. De realiteit confronteert zowel de Vlaamse als de omliggende havens van de delta met een aantal gemeenschappelijke problematieken zoals douane, ict, achterlandverbindingen,... GHA wil hier open en constructief voor samenwerken, in een juiste context en zonder dat dit leidt tot een artificiële dirigistische marktverdeling.

Directiecomité

duurzame haven

Het Gemeentelijk Havenbedrijf heeft een raad van bestuur met de stad Antwerpen als oprichtende instantie maar waarin ook vertegenwoordigers zetelen van de industrie, de havenbedrijven, het Linkeroeverdeel van de haven en de natuurverenigingen.

uit. Het wil die taken ook in de toekomst op een kostenefficiënte manier vervullen zonder blind te zijn voor nieuwe ontwikkelingen. Ook op het commerciële en marketing vlak wil het Havenbedrijf een grotere rol spelen in samenspraak met de privébedrijven.

Beleids- en stafdiensten - Strategie en ontwikkeling - Beleidsontwikkeling - Juridische dienst - Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk - Overheidsopdrachten - Strategische en externe communicatie - Interne audit - Documentatiecentrum - Secretariaat

doelmatige haven

Het Havenbedrijf is in 1997 door de stad Antwerpen opgericht als een autonoom gemeentebedrijf met een eigen besluitvorming en personeelsbeleid, dat samenwerkingsverbanden kan afsluiten met andere bedrijven en overheidsdiensten. Door het Havendecreet verkreeg het zijn huidige rechtsvorm van autonoom gemeentelijk havenbedrijf. Deze bedrijfsvorm maakt het mogelijk om snel en adequaat in te spelen op de snelle evoluties zowel op economisch, maritiem als op nationaal en internationaal vlak.

Raad van Bestuur

vitale haven

Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

dragen Haven

Ge

voor Vlaanderen

Als slimme haven de draaischijf die mee Vlaanderen als Europese topregio positioneert.

voor regio en stad

Duurzaam optimaliseren van de gegenereerde toegevoegde waarde.

voor de markt

Aanbieden van een kwaliteitsvolle, betrouwbare, ononderbroken dienstverlening en uitgebouwde infrastructuur; verantwoordelijkheid nemen voor vlot en veilig scheepvaartverkeer. Ontwikkelen van een vertrouwensrelatie.

voor de maatschappij

Begunstigen en promoten van duurzame havenontwikkeling en milieuvriendelijk goederentransport van en naar het achterland.

voor eigen organisatie

Vanuit een verbeterde interne bedrijfsvoering onze ambities uitbreiden en deelnemen aan vormen van dienstverlening buiten het havengebied. Bewerkstelligen van de volle steun en medewerking van onze medewerkers.

11

GEDRAGEN HAVEN

voor Europa

Bijdragen tot een krachtig, globaal Europees vervoersnetwerk (als hefboom voor de globale economie).

duurzame haven

10

Te komen tot een vitale, doelmatige, duurzame en gedragen haven.

doelmatige haven

Vita l e Haven

Het Gemeentelijk Havenbedrijf geeft richting en wijst de weg Antwerpen stelde, zoals bepaald voor alle geledingen van het bein het Vlaamse Havendecreet, zijn drijf. Naast de externe commuondernemingsplan 2009–2013 op. nicatie werd ook bijzonder veel Daarin werden de doelstellingen, aandacht besteed aan de interne ambities en strategieën voor de communicatie. Op infosessies komende vier jaar vastkregen de werknemers gelegd. De meest niet alleen alle atige Hav m l e uitgesproken aminformatie maar en Do bitie is duidelijk konden zij ook omschreven: opmerkingen de belangen vragen rijkste gestellen. Dit neral cargo is dan ook haven in niet alleen Europa een plan worden. voor maar Het onderook van het nemingsplan Gemeentelijk werd opgeHavenbedrijf splitst in een Antwerpen. Du urzam Haven publiek gedeelte Naar aanleiding e met de strategie en van de ingeschreven de belangrijkste acties, ambities en acties werd initiatieven en projecten. In een ook de mission statement van het apart hoofdstuk werden de opeHavenbedrijf onder de loep genorationele doelstellingen neergemen. De wereldwijde trends die schreven voor intern gebruik. de ontwikkeling en organisatie Met dit plan wil het Havenvan havens in de 21ste eeuw bebedrijf consistent en gestructupalen en de uitdagingen waarvoor reerd naar de toekomst toe het Havenbedrijf staat, werden werken. Het ondernemingsplan hertaald in het volgende adagio.

vitale haven

Het Ondernemingsplan 2009 – 2013

13

GEDRAGEN HAVEN

12

Het project is opgebouwd rond 10 + 1 werkgroepen. Zes werkgroepen buigen zich over meer commercieel gerichte marktsegmenten: containers, breakbulk, droge bulk, industrie en natte bulk, logistiek en intermodale verbindingen. In vier andere werkgroepen worden de randvoorwaarden voor een optimaal functionerende haven verder opgevolgd: douane en haven-ICT, maritieme dienstverlening en ketenbenadering, branding & promotie en ten slotte infrastructuur en mobiliteit. De elfde werkgroep buigt zich over de havenarbeid, maar dit overleg gebeurt binnen de klassieke overlegorganen met een terugkoppeling in de raad van overleg.

duurzame haven

Eind december 2009 namen Eddy Bruyninckx, gedelegeerd bestuurder van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en Roger Roels, voorzitter van Alfaport (koepel van de privé havenbedrijven), het initiatief om een door de publieke en private sector gedragen actieplan op te starten met als doel de positie van de Antwerpse haven te versterken. De aanleiding voor dit initiatief was de economische crisis die in 2009 ook de maritieme sector trof. De impact van de crisis heeft vele havenspelers ervan overtuigd om zich te engageren in een door de brede havengemeenschap gedragen “out of the box” aanpak. Het streefdoel is om op korte tijd een aantal nieuwe projecten te ontwikkelen en lopende, veelbelovende projecten te versnellen.

In de loop van juni 2010 zullen de resultaten en de geboekte vooruitgang worden voorgesteld tijdens een Staten-Generaal van de Antwerpse havengemeenschap.

doelmatige haven

Van links naar rechts: Roger Roels (voorzitter Alfaport) en Eddy Bruyninckx (gedelegeerd bestuurder GHA): initiatiefnemers van een door de publieke en private sector gedragen actieplan.

Fundamenteel is dat het project wordt gedragen door de brede havengemeenschap: de expertise bij de verschillende werkgroepen wordt zowel door de publieke als de private sector en door de professionele groeperingen en individuele ondernemingen ingebracht. Bij de keuze van de projecten is in de werkgroepen vooral de nadruk gelegd op de onmiddellijke en substantiële impact die op korte termijn kan worden geboekt. Voor sommige andere projecten ligt dan weer meer de nadruk op het realiseren van langetermijndoelstellingen met een concreet werkplan. Voorts wordt veel aandacht geschonken aan een structurele inbedding van de verkregen resultaten in bestaande instellingen en werkgroepen zodat de concrete realisaties op blijvende wijze kunnen worden opgevolgd en bijgestuurd.

vitale haven

Totaalplan voor een concurrentiële haven

BELADINGSGRAAD VAN DE CONTAINERSCHEPEN JANUARI–SEPTEMBER 2008 Antwerpen Bremerhaven Duinkerken Hamburg Le Havre

ton

2008

2009

Verschil (%)

101.362.024

87.247.745

-13,9 %

RoRo (excl. Containers)

4.427.143

3.203.223

-27,6 %

Conventioneel stukgoed

16.938.327

10.449.980

-38,3 %

122.727.494

100.900.948

-17,8 %

Droog massagoed

27.345.817

17.383.826

-36,4 %

Vloeibaar massagoed

39.316.234

39.521.655

+0,5 %

Totaal MASSAGOED

66.662.051

56.905.481

-14,6 %

189.389.545

157.806.429

-16,7 %

8.663.736

7.309.639

-15,6 %

Containers

Totaal STUKGOED

Totale Goederenoverslag Containeroverslag TEU

Rotterdam Zeebrugge 0

5

10

15

20

TEU behandeld januari– september 2008 (miljoen TEU) ASC januari– september 2008 (miljoen TEU)

BELADINGSGRAAD VAN DE CONTAINERSCHEPEN JANUARI–SEPTEMBER 2009 Antwerpen Bremerhaven Duinkerken Hamburg Le Havre Rotterdam

ASC: Annual Slot Capacity Beladingsgraad is de jaarlijkse beschikbare capaciteit om containers per schip te laten aanlopen in de haven vergeleken met de effectief behandelde containers.

14

Zeebrugge 0

5

10

15

20

TEU behandeld januari– september 2009 (miljoen TEU) ASC januari– september 2009 (miljoen TEU)

15

GEDRAGEN HAVEN

Alle goederencategorieën, op het vloeibaar massagoed na, kenden een daling in de overslag.

duurzame haven

De dalende trend die zich in het laatste kwartaal van 2008 manifesteerde als gevolg van de wereldwijde economische crisis en de daarmee samenhangende daling in de wereldhandel, zette sterk door in het eerste kwartaal

van 2009. Het dieptepunt werd bereikt in dit eerste kwartaal met een goederenoverslag van 37,3 miljoen ton, terwijl in de twee daaropvolgende kwartalen de overslag zich stabiliseerde op 40 miljoen ton om in het laatste kwartaal lichtjes te stijgen tot bijna 41 miljoen ton.

doelmatige haven

De haven van Antwerpen behandelde (in 2009) 157.806.429 ton goederen, een daling met 16,7 % in vergelijking met de bijna 190 miljoen ton in het recordjaar 2008. De aanvoer daalde met 22,3 % tot 81.600.769 ton, de afvoer ging met 9,7 % achteruit tot 76.205.660 ton.

Vanaf het laatste kwartaal van 2008 nam de containertrafiek op alle vaargebieden af, waarbij vooral de daling in de volumes op NoordAmerika en het Verre Oosten in het oog sprongen. Door rationaliseringen bij de rederijen werden heel wat containerdiensten tussen het Verre Oosten en Europa geschrapt. Opvallend hierbij is echter dat op het vlak van de beladingsgraad van de containerschepen, afgeleid uit de aangeboden slotcapaciteit van de schepen enerzijds en de effectief behandelde volumes op die schepen anderzijds, de haven van Antwerpen zich op het hoogste niveau binnen de Hamburg-Le Havre-range situeert.

vitale haven

Containers

Trafiek 2009

De behandelde volumes aan conventioneel stukgoed bleven fors achter op die van 2008. De aanvoer daalde met 47,8 % tot 4.553.658 ton terwijl de afvoer kromp met 28,2 % tot 5.896.322 ton. Vooral de overslag van staalproducten (-44,7 %) en houtcellulose en papier (-48,1 %) liep sterk terug, terwijl de fruitoverslag zich vrij goed kon handhaven met slechts een teruggang van 7,5 %.

27 april, Het bulkschip de Bao Guo (300 meter lang en 50 meter breed) doet de Antwerp Bulk Terminal aan met 163.106 ton steenkool, de grootste lading ooit voor de haven.

120

100

100

80

80

60

60

40

40

20

20

0

0

16

Afvoer

Containers

Vloeibare bulk

Aanvoer

Overig stukgoed

Droge bulk

In 2008 was de overslag van kolen sterk gestegen, onder andere omwille van tradingactiviteiten waardoor er grote voorraden op de kaaien werden opgebouwd. In 2009 werden deze voorraden eerst opgebruikt, wat in combinatie met een mindere vraag resulteerde in een daling van de overslag van kolen met 37,9 %. De overslag van meststoffen kromp met 20,8%.

400.000

120

350.000

140

300.000

160

140

250.000

180

160

200.000

180

150.000

200

100.000

200

1 Rotterdam 2 Antwerpen 3 Hamburg 4 Amsterdam 5 Marseille 6 Le Havre 7 Algeciras 8 Bremen 9 Valencia 10 Genova 12 Duinkerke 13 Zeebrugge 14 Trieste 21 Zeeland Seaports 26 Gent 50.000

EVOLUTIE GOEDERENOVERSLAG HAVEN VAN ANTWERPEN VOLGENS GOEDERENCATEGORIE (MILJOEN TON)

EVOLUTIE GOEDERENOVERSLAG IN DE HAVEN VAN ANTWERPEN (MILJOEN TON)

Ook de behandeling van droog massagoed kende een aanzienlijke daling in 2009. De sterke terugval van de overslag van ertsen (-64,7 %) is grotendeels te wijten aan het stilleggen van de hoogovens in het zuiden van het land.

DE HAVEN VAN ANTWERPEN: NR 2 IN EUROPA (TOTALE GOEDERENTRAFIEK IN 2009 IN MILJOEN TON)

0

Droog massagoed

17

GEDRAGEN HAVEN

Conventioneel stukgoed

duurzame haven

In 2009 werden er 238.041 auto’s aangevoerd en 532.278 auto’s afgevoerd. Hierdoor nam de totale autotrafiek af met 19,9 %.

doelmatige haven

vitale haven

Roro

De overslag van vloeibaar massagoed kon een lichte groei van 0,5 % optekenen dankzij een stijging met 14,2 % van de afvoer. De overslag van aardoliederivaten nam toe met 3,6 % terwijl de overslag van chemicaliën zich met een daling van 3,2 % vrij goed wist te handhaven.

EVOLUTIE AANGEKOMEN ZEESCHEPEN EN DE GEMIDDELDE BRUTO TONNENMAAT

GOEDERENOVERSLAG BINNENVAART (MILJOEN TON)

100

25.000

18.000

90

16.000

70

12.000 15.000

10.000 8.000

10.000

6.000 4.000

5.000

GEMIDDELDE BT

A ANTAL ZEESCHEPEN

80

20.000

14.000

60 50 40 30 20 10

2.000 0

0

Aantal aangekomen zeeschepen

0

Goederenoverslag binnenvaart

Gemiddelde Bruto Tonnenmaat

18

19

GEDRAGEN HAVEN

In 2009 liepen 13.921 schepen de haven van Antwerpen aan, wat een daling van 15,1 % betekent ten opzichte van 2008. De gemiddelde bruto tonnenmaat van de schepen is daarentegen in 2009 gestegen met 5,9 % tot 19.127.

duurzame haven

Schepen

doelmatige haven

vitale haven

Vloeibaar massagoed

GEDRAGEN HAVEN duurzame haven doelmatige haven vitale haven

22

marktsegmenten

Op basis van de rondetafelgesprekken werden ook de eerste basisteksten voor een reeks van vijf convenanten opgesteld, waarin per sector de wederzijdse verwachtingen en gezamenlijke initiatieven van zowel het Havenbedrijf als de privébedrijven werden opgenomen. Promotie- en informatiemateriaal ondersteunen de gerichte marktacties van de Antwerpse breakbulkgemeenschap.

23

GEDRAGEN HAVEN

22

Antwerpen is dé breakbulkhaven van Europa, de originele versie die duidelijk de belangstelling wekt van andere havens. De Antwerpse haven wil dan ook haar toppositie in breakbulk en als algemene nummer twee in Europa behouden en versterken. Het Havenbedrijf heeft daarom in 2009 extra ingezet op deze sector. Samen met Alfaport Antwerpen werd gestreefd naar een gecoördineerde aanpak. Binnen de verschillende segmentgroepen van breakbulk (roro, woudproducten, staal, projectlading en general cargo) werden rondetafelgesprekken gevoerd. Tijdens deze ontmoetingen hebben het Havenbedrijf en de privébedrijven afgetoetst wat zij van elkaar konden verwachten om bestaande trafieken te faciliteren en nieuwe trafieken aan te trekken. Ieder rondetafelgesprek werd afgesloten met een ‘Memorandum of Understanding’ met concrete afspraken gedurende een afgebakende periode. Dankzij deze gecoördineerde aanpak worden de sterktes van het Havenbedrijf en de privébedrijven op specifieke en welomlijnde terreinen ingezet.

duurzame haven

De Antwerpse haven is een polyvalente haven en wil dat ook in de toekomst blijven. De verscheidenheid biedt alle partijen een breed gamma aan bijkomende diensten waardoor er clustereffecten ontstaan. Naast containers heeft vooral de vloeibare bulk uitgesproken groeikansen. Het speerpunt blijft de wereldwijd erkende petrochemische cluster (belangrijkste in Europa) die gebouwd is in synergie met het Antwerpse logistieke platform. Het andere speerpunt is de toppositie die de Antwerpse haven heeft in het conventioneel stukgoed en de evolutie naar meer hoogwaardige droge bulkgoederen.

Antwerpen, dé breakbulkhaven

doelmatige haven

Beleidsvisie

marktsegmenten

16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

0 1989

Vloeibare bulk 26 %

Met de komst van ’s werelds grootste containerschepen, de MSC Beatrice en de MSC Danit (meer dan 14,000 TEU) in april bewees de haven van Antwerpen dat zij in deze tijden van schaalvergroting een cruciale rol kan spelen op het maritieme wereldtoneel. Bovendien verstevigde Antwerpen zijn positie en werd het de tweede containerhaven van Europa. Sinds de komst van de MSC Beatrice mocht Antwerpen nog tientallen Ultra Large Container Ships (ULCS) verwelkomen.

EVOLUTIE GROOTSTE CONTAINERSCHEPEN (TEU)

1988

Containers 34 %

Containers

TEU-CAPACITEIT

Overig stukgoed 19 %

De all-weatherterminal, een topvoorziening met toegevoegdewaardediensten.

Droge bulk 21 %

Door de verbeterde toegankelijkheid van de haven van Antwerpen kunnen ook de grootste schepen op een efficiënte en veilige manier Antwerpen aanlopen. (Gebaseerd op OSC North European containerport markets to 2020 Representative Vessel Dimensions of Largest Containerships)

goederencategorieËn 2009 Overig stukgoed 9 %

Vloeibare bulk 25 % Containers 55 %

Droge bulk 11 %

Antwerpen, de tweede containerhaven van Europa.

24

25

GEDRAGEN HAVEN

goederencategorieËn 2000

Belgian New Fruit Wharf (een dochter van Sea-invest) nam op 16 september 2009 een volledig geautomatiseerde fruitterminal van 22.000 m2 in gebruik die voor 100 % groene stroom gebruikt van waterkrachtcentrales uit Frankrijk.

duurzame haven

Op Rechteroever werd ook de all-weatherterminal van Antwerp Stevedoring International in gebruik genomen (april). De terminal beschikt over een rolbrug met een totale lengte van 45 meter, zes loodsen met rolbruggen en kan tegelijk een zeeschip en een binnenschip laden en lossen. Met een nieuw overdekt spoor van 1,2 km en een vrachtwagenstraat biedt het een perfecte aansluiting voor multimodaal vervoer naar zowel het hinterland als overzeese gebieden. Er werd ook gestart met de bouw van een nieuw decoiling center.

doelmatige haven

Breakbulk Club Het Havenbedrijf en Alfaport richtten vorig jaar ook The Breakbulk Club op waar professionals uit de sector om de drie maanden samenkomen om de vinger aan de pols te houden. Gemeenschappelijke problemen en opportuniteiten komen op die manier snel aan de oppervlakte zodat er proactief kan worden gewerkt.

marktsegmenten

EVOLUTIE MARKTAANDELEN VAN DE RANGEHAVENS (HAMBURG–LE HAVRE) VOOR CONTAINEROVERSLAG (TON)

EVOLUTIE MARKTAANDELEN VAN DE RANGEHAVENS (HAMBURG–LE HAVRE) VOOR CONTAINEROVERSLAG (TEU)

De Antwerpse chemische cluster is de grootste in Europa en de meest diverse in de wereld, innovatief en met een langetermijnvisie.

Logistieke sector Sea-invest bouwde het Eurohub Distribution Center voor Imerys-groep (6e Havendok) terwijl Kuehne + Nagel een logistiek platform van 14.000 m², the Waasland Cargo Center, op Linkeroever uit de grond stampte. Naast de algemene opslagfaciliteiten bieden zij hun klanten een volledig gamma toegevoegdewaardeactiviteiten. Ineos Oxide ging creatief om met gronden die het niet kon gebruiken voor zijn chemische activiteiten. Het bedrijf ging op zoek naar bedrijven die ondersteunend werken voor de chemische sector en nood hebben aan uitbreiding. Onder andere Talke (30.000 m² klasse I magazijnen) en Van Moer Groep (168.800 m² transportop- en overslagfaciliteiten) gingen hierop in.

3.000.000

40% 35%

2.500.000

30% 2.000.000

25% 20%

1.500.000

15%

1.000.000

10% 500

5% 0%

0 Q1 ’08

26

Q2 ’08

Q3 ’08

Q4 ’08

Q1 ’09

Q2 ’09

Q3 ’09

Q4 ’09

Rotterdam

Antwerpen

Hamburg

Rotterdam

Antwerpen

Hamburg

Bremen

Le Havre

Zeebrugge

Bremen

Le Havre

Zeebrugge

De Antwerpse logistieke sector, een uitgebreid en gevarieerd aanbod met veel toegevoegdewaardeactiviteiten.

27

GEDRAGEN HAVEN

De grootste containerschepen zijn een vaste waarde geworden in Antwerpen.

king stelde. LBC Tank Terminals nam een nieuwe tankterminal in gebruik met een opslagcapaciteit van 10.000 m³. De nieuwe tankterminal van ITC Rubis heeft een capaciteit van 100.000 m3.

duurzame haven

Ondanks de crisis bevestigde deze sector zijn toppositie. Net in 2009 werden heel wat grote projecten afgewerkt en werd er verder geïnvesteerd in optimalisatie en innovatie. Exxon Mobil investeerde in de bouw van een nieuwe warmte-krachtcentrale (energie-efficiënt) van 125 megawatt. Evonik Degussa breidde in 2009 zijn methionine- en grondstofcapaciteit uit en richtte een nieuwe productieinstallatie op voor isobuteen en startte de bouw op van een

tweede warmte-krachtkoppelingcentrale. BASF Antwerpen ging een joint venture aan voor de bouw van een nieuwe multimodale terminal op de eigen site. Samen met Dow Chemical ontwikkelde BASF de innovatieve HPPO-technologie, wat leidt tot schaalvoordelen, minder afvalwater en een lager energieverbruik. Antwerpen, bekend om zijn al zeer uitgebreide en state of the art tankopslagcapaciteit, vergrootte die capaciteit gevoelig. Noord Natie Terminals breidde uit met 17.800 m³ terwijl Oiltanking Stolthaven Antwerp 400.000 m3 nieuwe opslagcapaciteit ter beschik-

doelmatige haven

Vloeibaar massagoed

marktpositionering

Met een gefundeerd vooren achterlandbeleid wil het Havenbedrijf zijn rol als spil in het extended gatewayconcept versterken. Het projectteam ‘achterland’ werkte in 2009 verder aan de concretisering van de achterlandstrategie van het Havenbedrijf. Dit vertaalde zich in een ‘schillenmodel’, waarbij het achterland van de haven van Antwerpen in drie ‘schillen’ wordt onderverdeeld met telkens eigen noodzakelijke acties en doelstellingen. Voor elke terminal binnen deze verschillende schillen zal een concrete strategie worden opgesteld. Inzake voorlandbeleid heeft consultancydochter APC in 2009 nauwe contacten aangeknoopt met de regering van Oman voor de ontwikkeling van een nieuwe haven in Duqm. Het is de bedoeling deze expertise te gebruiken om verdere samenwerkingsvormen te ontwikkelen met andere groeiregio’s in de wereld.

Bevraging Havenbedrijf en Haven Genk. Met deze gezamenlijke bevraging voor een terrein van ca. 26 ha aan het Albertkanaal in Genk-Zuid willen het Havenbedrijf en Haven Genk ruimte creëren voor niet-maritieme havengebonden activiteiten, het water- en spooraandeel in de modal split verhogen en de impact van de Antwerpse haven in de logistieke keten vergroten.

Het Albertkanaal verbindt Antwerpen met zijn natuurlijke partners in het achterland.

28

29

GEDRAGEN HAVEN

De ambassadeur van Oman op bezoek bij gedelegeerd bestuurder Eddy Bruyninckx.

Samenwerking Extended Gateway Antwerpen–Limburg. Het Havenbedrijf en de provincie Limburg willen met deze samenwerkingsovereenkomst een gunstig investeringsklimaat scheppen, de mogelijkheden inzake infrastructuur en vervoer afstemmen op de logistieke sector, de versnelde ontwikkeling van bedrijventerreinen ondersteunen en een transfer realiseren van knowhow tussen zeehavens en inlandterminals. Vorig jaar werd voornamelijk gewerkt rond de inlandterminal van Grobbendonk.

duurzame haven

De haven van Antwerpen is een mainport (nummer twee in Europa) met een uitstekende nautische toegankelijkheid, polyvalent met een brede en continue (24/7) dienstverlening, met synergieën tussen de verschillende functies (maritiem, logistiek, industrie), met het cargogenererend vermogen van het achterland en de havenindustrie, de aanwezigheid van een moderne infrastructuur met beschikbare capaciteit voor containerbehandeling, een uniek pijpleidingennetwerk en de hoogste concentratie aan logistieke opslag- en distributieruimte, een hoge arbeidsproductiviteit, multimodale ontsluitingsmogelijkheden, een gevarieerde logistieke dienstverlening en de ermee verbonden waardecreatie, met aandacht en zorg voor duurzame ontwikkeling en milieuzorg. De haven is een cruciale schakel in de logistieke keten doordat zij fungeert als gateway voor het inkomende en uitgaande goederenverkeer. Vanuit deze gatewaypositie is het van primordiaal belang om te zorgen voor extended gateways, zowel in het voorland als in het achterland, om de goederenstroom aan de haven te binden en op die manier haar competitieve voorsprong te vrijwaren.

Tussen Voor- en Achterland

doelmatige haven

Beleidsvisie

marktpositionering

In 2009 besliste het Havenbedrijf Antwerpen om een aantal crisismaatregelen te nemen. Een deel van de maatregelen die een onmiddellijke impact konden genereren, werden genomen via de eigen tariefpolitiek. Midden 2009 werd een verlaging toegekend van 1,75% op de concessietarieven. Voor de haventarieven van 2010 keurde men een status quo goed, wat voor het merendeel van de tarieven neerkwam op een bevriezing op het niveau van 2008. De overslag van stukgoederen kreeg een bijkomende tariefverlaging van 10 procent vanaf 2010 op voorwaarde dat de werkgevers en vakbonden de efficiëntie bij de inzet van havenarbeiders verbeteren. Het Havenbedrijf nodigde reders en bedrijven die extra inspanningen of investeringen deden ook uit voor bilaterale gesprekken. Met deze interventie kon men de havenbedrijven op een efficiënte en directe wijze ondersteunen bij de aanpak van de crisis.

Totaalplan voor een meer concurrentiële haven Samen met Alfaport Antwerpen werkt het Havenbedrijf een Totaalplan uit. Er werden tien werkgroepen opgericht, samengesteld uit praktijkmensen uit private en publieke ondernemingen. Zij zullen concrete oplossingen uitwerken voor de diverse marktsegmenten en de randvoorwaarden. Een elfde werkgroep buigt zich binnen het bestaand sociaal overleg over de havenarbeid.

Spoorcafé In 2009 organiseerden het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en Alfaport Antwerpen twee spoorcafés. Havengebonden en logistieke ondernemingen ontmoetten hier spooroperatoren die actief zijn in de Antwerpse haven of plannen in die richting hebben. Het eerste Spoorcafé vond plaats op 29 april met als gastspreker Luc Vansteenkiste, directeur-generaal van Infrabel, die dieper inging op de ‘liberalisering van de Europese spoormarkt’. Eind november was Karel Vinck te gast in zijn hoedanigheid van Europees Coördinator voor de invoering van een ‘European Rail Traffic Management System’ (ERTMS).

31

GEDRAGEN HAVEN

30

Haventarieven en concessiegelden

duurzame haven

Het uitgebreide spoorwegennet in de haven wordt almaar verder uitgebouwd.

maken en actief investeerders aan te trekken. Als natuurlijke partners zijn Luik en Antwerpen via het Albertkanaal met mekaar verbonden. Vorig jaar werd verder gewerkt in het kader van het samenwerkingsverband.

doelmatige haven

Liège Trilogiport Met de haven van Luik (Port Autonome de Liège – PAL) heeft het Havenbedrijf een Economisch Samenwerkingsverband gesloten met de bedoeling terreinen in en rond de haven van Luik bouwrijp te

multimodaliteit

43 % binnenvaart binnen de modal split van de haven tegen 2020.

Een masterplan voor spoor en binnenvaart Het Masterplan binnenvaart wil het aandeel van de binnenvaart binnen de modal split van de haven tegen 2020 verhogen naar 43 %. Hiervoor werkt het Havenbedrijf gerichte acties uit in samenwerking met alle betrokken partijen. Een belangrijke klemtoon wordt gelegd op de optimalisatie van de operationele en binnenvaartgerelateerde processen. Het Havenbedrijf onderzoekt samen met de binnenvaartactoren mogelijke maatregelen om Antwerpen verder uit te bouwen tot een efficiënt functionerende haven met oog voor logistieke optimalisaties in de haven en in het achterland. Er wordt ook gewerkt aan een concrete case om op korte termijn een consolidatieplatform op te richten voor binnenschepen die een terminal aanlopen met kleine aantallen containers. Een ander belangrijk initiatief om een structurele doorbraak op

32

lange termijn te realiseren, is de optimalisatie van de afhandeling van de containerbinnenvaart. Afgelopen jaar werden met het Barge Traffic System (BTS) 100.000 termijnaanvragen genoteerd. Met het BTS wordt het scheepvaartverkeer automatisch geregistreerd waardoor wachttijden aan de terminals tot een minimum worden beperkt. Alle voorbereidingen werden ondertussen getroffen voor de release van een vernieuwd Barge Traffic System in 2010. Op infrastructureel vlak is gestart met de verhoging van de bruggen en waar nodig de verbreding van het Albertkanaal door de Vlaamse gemeenschap. Binnenschepen zullen in de toekomst hun containers 4 hoog kunnen laden. Daarnaast zijn ook de renovatiewerken aan de Van Cauwelaertsluis begonnen, later volgt nog de Royerssluis.

Met het uitgewerkte Masterplan Spoor wil het Havenbedrijf zijn positie als tweede spoorhaven van Europa versterken en het aandeel van het spoorvervoer in de modal split optrekken van 10 % in 2009 naar 15 % in 2020 voor containervervoer en van 12 % (2009) naar 20 % (2020) voor alle goederencategorieën. Het Havenbedrijf wil de 1.050 km spoorlijnen in de haven maximaal benutten en de bestaande faciliteiten voor de huidige en toekomstige spooroperatoren vlot toegankelijk maken en uitbreiden. Tegelijkertijd zorgt het Havenbedrijf, samen met de bevoegde overheid en spoorinfrastructuurbeheerder Infrabel, voor een groter aandeel van de aan- en afvoer van goederen zodat deze milieuvriendelijke transportmodus de extended gatewayrol van de haven ten volle kan waarmaken. Er wordt ook extra aandacht besteed aan de bundeling van ladingen en nieuwe spoorverbindingen naar delen in het achterland die niet of te weinig worden bediend. Dit AIS, Antwerp Intermo-

dal Solutions II-project focust in de eerste plaats op containerstromen, omdat het klantenareaal op één trein het meest verspreid is. Infrastructuurontwikkelingen: — Liefkenshoekspoortunnel. De bouwkundige werken werden al opgestart in 2008 en zijn in volle gang. Voor de bouw van de twee spoortunnels onder de Schelde werden in 2009 de twee tunnelboormachines geleverd en ter plaatse gemonteerd (iedere boormachine meet 102 meter). De boring van de tunnelkokers ging van start in februari en maart 2010.

De Liefkenshoekspoortunnel wordt synoniem voor tijdswinst en grotere efficiëntie.

33

GEDRAGEN HAVEN

Het Havenbedrijf wil de bereikbaarheid van het achterland verder optimaliseren voor een verdere groei van het intermodale transport van en naar Antwerpen. Hiervoor werden twee Masterplannen ontwikkeld: binnenvaart en spoor. Deze plannen, noodzakelijk om de toegankelijkheid van en naar de haven te verzekeren, sluiten aan op het Masterplan Mobiliteit Antwerpen dat de overheid ontwikkelde.

duurzame haven

doelmatige haven

Beleidsvisie

multimodaliteit

België

2 3 4 5 6

Ontwikkelingen in de spoorinfrastructuur

Liefkenshoekspoortunnel. 16,2 km nieuwe dubbelspoorverbinding met een tunnel van 6 km onder de Schelde. Ingebruikname: 2014. Capciteitsuitbreiding met 35 procent

Nederland

België

Liefkenshoekspoortunnel

Antwerpen Noord

Nederland

NC

KD

OC

K

Lijn 27 A. Vertakking Schijn. Vertakking Krijgsbaan. Capaciteitsuitbreiding met 30 procent.

GA

— bijkomende spoorcapaciteit in de Waaslandhaven. In oktober 2009 heeft Infrabel 10 bijkomende sporen in gebruik genomen op de spoorbundel Zuid van waaruit de spooraansluitingen in de Waaslandhaven worden bediend. Nu telt deze bundel in totaal 32 sporen, waarvan 10 volledig geëlektrificeerd en nog eens 10 gedeeltelijk. De planning voorziet de aanleg van nogmaals 10 sporen en het doortrekken van de hoofdspoorlijn 10 tot voorbij de bundel tegen 2012.

Vertakking Schijn

UR

— capaciteitsverhoging Lijn 27a. Met de nieuwe vertakkingen Schijn en Krijgsbaan zal een belangrijke capaciteitsverhoging van 30 procent worden gerealiseerd. Voor de bouw van een ongelijksgrondse kruising ter hoogte van de vertakking Schijn/ Oude Landen werden in 2009 belangrijke stappen gezet in de voorafgaande administratieve procedures. De start van de bouwwerkzaamheden zijn voorzien voor 2011, ingebruikname medio 2014. Deze nieuwe infrastructuur zal ook compatibel zijn met de geplande tweede spoorontsluiting.

DE

Als tweede spoorhaven van Europa wil Antwerpen tegen 2020 het spoorvervoer in de modal split optrekken naar 20%.

Frankrijk

Vertakking Krijgsbaan

Duitsland Frankrijk

34

35

GEDRAGEN HAVEN

Nederland

de Schelde (verruiming van de vaarvensters (2009) en de aan de gang zijnde verdieping van de Schelde) Tweede sluis in de Waaslandhaven (lopende) Onwikkelingszone Saeftinghe (havenuitbreiding) Verbeterde spoorverbindingen tussen Linker- en Rechteroever (in uitvoering) Sluiten van de ring rond Antwerpen (wegtransport) Verhoging van de capaciteit voor binnenvaarttransport (in uitvoering)

duurzame haven

1 Verbeterde nautische toegang van

doelmatige haven

Huidige en toekomstige infrastructuurinvesteringen

multimodaliteit

The Original in breakbulk

evolutie trein, binnenvaart en wegtransport 1999–2009

1999

Spoor 9,3 %

Binnenvaart 22,5 % Wegtransport 68,2 %

2009

Spoor 10 %

Wegtransport 55,2 % Binnenvaart 34,8 %

Een van de belangrijkste marketingprojecten van het voorbije jaar was ‘The breakbulkport of Europe’. Zoals eerder gemeld wil het Havenbedrijf de traditioneel sterke positie van Antwerpen in breakbulk behouden en verstevigen. De voorbije jaren werd duidelijk dat meer en meer concurrerende havens extra investeren in een poging een deel van de breakbulkmarkt naar zich toe te trekken. Daarom werd al in 2008 binnen de afdeling MPC (marketing, promotie en commerciële relaties) een promotiecel opgericht die zich toespitst op breakbulktrafieken en conventionele lading. Er werd een uitgebreid marketingplan breakbulk opgesteld met een duidelijke visie en missie. Dit marketingplan werd in 2009 uitgewerkt met de ontwikkeling van diverse initiatieven: — advertentiecampagne ‘new look’ die Antwerpen als breakbulkhaven zeer sterk op de voorgrond plaatst — nieuwe specifieke brochures — diverse gadgets die het breakbulkgebeuren in de schijnwerper plaatsen

— lancering van het kwaliteitslogo ‘The Breakbulk Port of Europe’, o.m. op breakbulkadvertenties, buttons en give aways — uitwerking van een ‘original’ label

Vierde editie Breakbulk Europe Conference and Exhibition Voor de vierde keer op rij was Antwerpen de gaststad voor de ‘Breakbulk Europe Conference and Exhibition’, waarvan het Havenbedrijf de hoofdsponsor is. Drieduizend deelnemers uit de internationale breakbulk- en logistieke wereld namen deel aan de conferentie. De meer dan 100 beschikbare stands waren ingenomen met een duidelijke vraag voor extra ruimte in 2010.

‘Breakbulk Europe Conference and Exhibition’, editie 2009.

36

37

GEDRAGEN HAVEN

Met een doelgericht promotiebeleid wil het Havenbedrijf de Antwerpse haven sterker positioneren op de wereldmarkt zodat de algemene naambekendheid verhoogt.

duurzame haven

Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen wil in de haven een permanent verkeersmeetnet uitbouwen. Het is de bedoeling dat het systeem continu de verkeersafwikkeling van en naar de haven analyseert. De ingezamelde

Beleidsvisie

gegevens zouden kunnen worden gebruikt voor het ijken van verkeersmodellen en het opstellen van herkomst- en bestemmingsmatrices op permanente basis. Op basis van de gegevens kan op termijn bijvoorbeeld een dynamisch verkeers- en mobiliteitsmanagement worden ingevoerd. In 2009 werd dit dossier verder uitgewerkt en was er een aanzet voor samenwerking met het Vlaams verkeerscentrum.

doelmatige haven

Organisatie van permanent meetnet in de haven

branding

branding

Voor het allereerste ‘Annual Oil and Chemical Logistics Networking event’ werd Antwerpen uitgekozen. Op dit driedaags networkingevent met lezingen in seminariestijl en een boeiend sociaal programma konden de deelnemers doelgericht en op korte tijd klanten, leveranciers en dienstverleners ontmoeten. Wegens groot succes kent het event een tweede editie in 2010.

38

Best Dry Bulk Port Award De haven van Antwerpen werd door het vakblad International Bulk Journal verkozen tot ‘Best dry bulk port’. In de strijd om deze ‘Award’ liet Antwerpen de havens van Rotterdam, Hamburg, Amsterdam en Brunsbüttel achter zich. De genomineerde havens werden onder meer beoordeeld op hun inspanningen om bulkgoederen op een efficiënte, veilige en milieuvriendelijke manier te behandelen, op de kwaliteit van de logistieke nabehandeling, de klantvriendelijkheid, de investeringen in haveninfrastructuur en op de aanpak van hun management om lokale en internationale business te genereren. Antwerpen kreeg de beste beoordelingen op al deze parameters.

De renovatie van enkele belangrijke sluizen zoals de Zandvlietsluis (afgewerkt in 2009) en de Van Cauwelaertsluis (gestart in 2009) vroeg om een gedegen informatieparcours voor de klanten. Alle betrokken partijen werden grondig geïnformeerd op een ontmoeting waar zij toelichting kregen over de werken, de timing en de tijdelijke aanpassingen. Tijdens het renovatieproces kregen zij regelmatig updates zodat de hinder voor het havenverkeer tot een minimum werd beperkt. De internationale informatiecampagne verliep via APN, nieuwsbrieven en de pers.

Leaflets Het aantal brochures en leaflets is behoorlijk uitgebreid in 2009. Naast een algemene brochure over Antwerpen als polyvalente haven werd er een hele rist commerciële brochures en leaflets gepresenteerd. Zij gaan in op specifieke goederencategorieën en werkstructuren in de haven.

Renovatie Van Cauwelaertsluis : bijzondere aandacht voor klanteninformatie.

39

GEDRAGEN HAVEN

TankBank

Naast de driemaandelijkse publicatie van het commerciële magazine ‘Antwerp Port News’ was er nood aan een sneller en breder nieuwsmedium. Daarom werd in de zomer van 2009 gestart met de maandelijkse nieuwsbrief Radar. Deze E-letter brengt zowel commercieel als economisch nieuws maar heeft ook aandacht voor duurzame ontwikkelingen en het maatschappelijk draagvlak van de haven. De nieuwsbrief wordt verspreid in het Nederlands en Engels, en is ter beschikking van alle geïnteresseerden. Samen met Lloyd-TV werd op geregelde tijdstippen verslag gedaan van het reilen en zeilen in de haven van Antwerpen onder de titel ‘Antwerp Port TV’.

Informatietraject renovatie sluizen

duurzame haven

CCO Luc Arnouts (midden) mocht de eerste ‘Best Dry Bulk Port ‘ Award in ontvangst nemen. Een erkenning van Antwerpen als ‘Thé original breakbulk port’.

Het Havenbedrijf organiseerde twee missies naar India en een naar China (in samenwerking met POM Antwerpen). De China-reizen kaderen in het Im-pact on China programma dat het Havenbedrijf heeft uitgewerkt om onder meer marktaandeel voor Antwerpen te winnen op de belangrijke trafiekstroom van China naar Europa. Het Havenbedrijf was ook aanwezig op beurzen als: CTL Imex (Bombay), Breakbulk Asia (Singapore), Logistics Forum (Duisburg), Transrussia (Moskou), Intermodal (Sao Paulo), Transport Logistics (München), Breakbulk Europe (Antwerpen), Steel Logistics (Rotterdam), PPI (Liverpool), Breakbulk (New Orleans), Transport & Logistics (Antwerpen) en SITL (Dubai). Samen met de privéhavenbedrijven werd de Antwerpse haven voorgesteld op Havendagen in Valenciennes, Düsseldorf & Dortmund, Praag, Boedapest en Wenen.

RADAR en Televisie

doelmatige haven

Missies, beurzen, havendagen

waardecreatie

Elk jaar presenteert de Nationale Bank van België haar rapport over het economisch belang van de Belgische zeehavens. De parameters hierbij zijn toegevoegde waarde, tewerkstelling en investeringen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte effecten. De directe effecten zijn een gevolg van economische activiteiten die rechtstreeks met de haven verbonden zijn door het soort activiteit (bv. scheepsagenturen, goederenoverslag …) of omwille van de locatie (petrochemische industrie). Naast de directe effecten spelen ook indirecte effecten een rol: deze zijn het gevolg van afgeleide activiteiten (bv. de toegevoegde waarde en tewerkstelling in de financiële sector). Volgens de meest recente cijfers (2007, gepubliceerd in 2009) bedroeg de totale toegevoegde waarde die het maritieme-industriële complex creëerde 9,9 miljard euro, wat gelijk loopt met het budget dat de Vlaamse regering reserveert voor onderwijs. Wanneer de toeleveringsbedrijven worden meegenomen, komt men uit op een toegevoegde waarde van

40

De directe investeringen stegen in 2007 met bijna 27 % tot €3,2 miljard.

€20,5 miljard (+ 6,5 % t.o.v. 2006). De toegevoegde waarde stemt overeen met 10,6 % van het brp van Vlaanderen en 6,1 % van het bbp van België. De activiteiten in de haven van Antwerpen zorgen voor werk in heel Vlaanderen. Maar vooral de sociale en economische impact op de directe omgeving van Antwerpen is groot. In de gemeenten rond Antwerpen werkt gemiddeld 12,8 procent van de beroepsbevolking direct of indirect in de haven. Niet alleen de verscheidenheid aan jobs valt op, vooral de omvang van de werkgelegenheid is enorm. In de haven zelf werken ongeveer 65.000 mensen. Iets minder dan de helft ervan doet maritieme activiteiten zoals de duizenden dokwerkers die voor private havenbedrijven de goederen lossen en laden. Andere maritieme beroepen zijn te vinden bij de scheepsagenten, scheepvaart, havenaanleg en baggerwerken.

Ruim 8,2 procent van de werkende Vlamingen heeft een job via de haven van Antwerpen.

Overzichtstabel economisch belang Haven van Antwerpen

Toegevoegde waarde (in miljoen) direct

Tewerkstelling (in vte)

indirect

direct

investeringen (in miljoen)

indirect

direct

Maritiem

Niet-maritiem

Maritiem

Niet-maritiem

Maritiem

Niet-maritiem

Maritiem

Niet-maritiem

Maritiem

Niet-maritiem

2002

1.681

5.459

2.655

4.550

22.621

39.724

33.739

53.687

462

1.010

2003

1.943

5.481

2.388

4.337

23.004

38.337

27.305

53.578

785

1.080

2004

2.411

5.935

2.500

5.578

24.074

37.277

26.357

67.027

1.521

1.106

2005

2.938

6.505

2.863

6.414

24.881

38.214

30.750

77.047

2.834

1.080

2006

2.820

6.356

2.990

7.081

26.080

38.038

30.391

80.648

1.436

1.099

2007

3.183

6.702

3.360

7.242

26.325

38.545

33.227

85.008

1.918

1.298

Bron: NBB (2009)

41

GEDRAGEN HAVEN

Een haven met impact

Bijna zes op de tien werkt in de industrie (waarvan het grootste deel in de chemische nijverheid), handel, transportsector en andere logistieke diensten in de haven. Nog eens 118.000 jobs leveren de havenactiviteiten op in de rest van Vlaanderen. In totaal zorgt de haven van Antwerpen voor ruim 180.000 jobs, dat is omgerekend 8,2 procent van de werkende Vlamingen.

duurzame haven

De haven van Antwerpen biedt een grote toegevoegde waarde voor Vlaanderen en België. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen ziet het als zijn taak om deze toegevoegde waarde op een duurzame manier te optimaliseren.

doelmatige haven

Beleidsvisie

waardecreatie

Buiten de havens 0,5 %

Brussel 4,2 % Zeebrugge 5,2 % Oostende 2,6 %

Gent 22,4 % Antwerpen 57,1 %

Bron: Nationale Bank van België

Wereldwijde toegevoegde waarde Het Havenbedrijf zorgt ook voor internationale toegevoegde waarde via APEC-Antwerpen/Flanders Port Training Center en via zijn dochteronderneming Antwerp Port Consultancy. APEC-Antwerpen/Flanders Port Training Center staat in voor kortlopende, prak-

tijkgerichte en interactieve seminaries voor buitenlandse studenten. Dit kenniscentrum is uitgegroeid tot een vaste waarde in mondiale, maritieme kringen. Buitenlandse collega’s uit de maritieme sector kunnen beroep doen op de Antwerpse knowhow inzake het moderne havengebeuren. Antwerp Port Consultancy valoriseert de expertise en de knowhow van het Havenbedrijf via studie- en adviesopdrachten in het buitenland. 2009 was voor deze dochteronderneming een kanteljaar. Er werd immers

gestart met de voorbereiding van het takenpakket waarbij naast consultancy ook wordt geïnvesteerd in de actieve inbreng en uitbouw van andere havens.

APEC-Antwerpen/Flanders Port Training Center is uitgegroeid tot een vaste waarde met enthousiaste alumni over de hele wereld.

42

43

GEDRAGEN HAVEN

Luik 8,1 %

duurzame haven

doelmatige haven

procentueel aandeel in totale directe toegevoegde waarde belgische havens (17,2 miljard euro)

GEDRAGEN HAVEN duurzame haven doelmatige haven

infrastructuur & dienstverlening

Infrastructuur Topinfrastructuur voor een wereldhaven Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen is als landlord verantwoordelijk voor de kwaliteit van de aangeboden infrastructuur. Zo bouwt het onder meer een nieuwe kaaimuur in het Kanaaldok B2. Aan de waterzijde komt een nieuwe kaaimuur van 860 m lang, die een capaciteit zal hebben van twee zeeschepen of vijf binnenschepen. Deze kaaimuur bevindt zich ter hoogte van de concessies van Oiltanking Stolthaven Antwerpen en Evonik Degussa Antwerpen, die met elkaar een overeenkomst hebben gesloten voor het gebruik van deze aanlegfaciliteiten. Oiltanking investeert in een superstructuur van vijf laad- en losinstallaties, de nodige piperacks en alle veiligheids- en operationele uitrusting voor de uitbreiding van de tankparken. Het einde van fase 1 is voorzien in januari 2010, de volledige afwerking heeft als einddatum midden 2011.

46

Dankzij investeringen als deze en door de samenwerking tussen het Havenbedrijf en de privésector kan de haven van Antwerpen ook naar de toekomst toe voldoende ligplaatsen aanbieden en congestievrij blijven.

Renovatie Zandvlietsluis, moderne technieken en een efficiënte planning staan borg voor minimale hinder.

Zandvlietsluis Het Vlaamse Gewest heeft in 2009 de bodemrails van de sluisdeuren in de Zandvlietsluis vernieuwd. De werkzaamheden vonden plaats onder een zogenaamde drooglegkuip, waardoor de hinder voor het scheepvaartverkeer tot een minimum werd beperkt. De werkzaamheden waren eind 2009 afgerond, net op tijd om aan de herstelwerkzaamheden in de Van Cauwelaertsluis te beginnen.

Van Cauwelaertsluis Bouw kaaimuur Kanaaldok B2. Het Havenbedrijf blijft investeren in een ultramoderne infrastructuur.

Eind 2009 werd gestart met de renovatiewerkzaamheden aan de Van Cauwelaertsluis: vier nieuwe deuren, aangepaste deurkamers, andere bodemrails en rolwagens, vernieuwde saswanden. De werken zullen duren tot begin 2011. De renovatie van de Van Cauwelaertsluis is een van de deelprojecten uit het Masterplan Mobiliteit Antwerpen. Ook de renovaties van de Kattendijksluis en de Royerssluis maken hier deel van uit. Het doel is om

het toenemend aantal binnenvaartschepen ook in de toekomst van een efficiënte en veilige verbinding te voorzien tussen de Schelde, de binnenterminals in het Antwerpse havengebied en het Albertkanaal.

Tweede sluis Waaslandhaven In de Waaslandhaven op Linkeroever wordt gewerkt aan de voorbereiding van een van de grootste infrastructuurprojecten van de jongste jaren, nl de tweede sluis. In september 2009 diende het Vlaams departement Mobiliteit en Openbare Werken een bouwvergunningsaanvraag sluis en een milieuvergunningsaanvraag bouw en exploitatie sluis in. Samen met het Vlaams departement Mobiliteit en Openbare Werken ontwikkelde het Havenbedrijf een website waarop het volledige project en de voortgang worden weergegeven. (http:// tweedesluiswaaslandhaven.be). De sluis zou in 2014 operationeel moeten zijn.

Op 13 januari 2009 besliste de raad van bestuur de toekomstige nieuwe hoofdzetel van het Havenbedrijf te laten vormgeven door de internationale toparchitecte Zaha Hadid. Het nieuwe Havenhuis komt op de site van het gebouw van de technische dienst aan kaai 63. Met het nieuwe gebouw wil men niet alleen tegemoet komen aan het nijpend tekort aan werkruimte in het kantoor aan de Entrepotkaai, maar ook de administratieve en technische diensten centraliseren waardoor de bedrijfswerking wordt geoptimaliseerd. Met een architecturaal betekenisvol Havenhuis wil het Havenbedrijf ook bijdragen aan de verdere stadsontwikkeling en de uitstraling van het Eilandje. Het gebouw moet op een gepaste wijze de haven van Antwerpen als wereldhaven en als economische troefkaart van Antwerpen en Vlaanderen belichamen. Voor de keuze van de ontwerper werd gewerkt met de procedure van een Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester.

Het nieuwe Havenhuis op maquette, een landmark dat de haven en de stad verbindt.

47

GEDRAGEN HAVEN

Het Havenbedrijf wil in de haven van Antwerpen een dienstverlening aanbieden die tot de wereldtop behoort. Dit vergt een voortdurende investering in de verbetering van de operationele efficiëntie en de optimalisering van de nautischtechnische dienstverlening.

duurzame haven

Nieuw Havenhuis

Beleidsvisie

infrastructuur & dienstverlening

operationaliteit – ketenbenadering

Het Havenbedrijf wil bij de organisatie van de keten de bestaande en voorziene vaarmogelijkheden maximaal benutten en een langetermijnvisie ontwikkelen op de nautische toegankelijkheid. Een geïntegreerde ketenbenadering vormt hierbij het sleutelwoord zodat de schepen niet enkel vlot de haven kunnen aanlopen, maar ook binnen de haven op een efficiënte manier worden behandeld.

Drie nieuwe sleepboten voor een nog betere dienstverlening.

multifunctionele duwboot, die eveneens kan worden ingezet als werkboot en als sweeper. Totale kostprijs: 21,04 miljoen euro.

Nieuwe mobiele kranen

Mobiele werkkranen : multi-inzetbaar.

48

duurzame haven

Het Havenbedrijf investeert in nieuwe sleepboten, een duwboot en drie splijtbakken. Vier van de 19 operationeel inzetbare sleepboten zijn aan vervanging toe. Enkele jaren geleden besloot het Havenbedrijf te investeren in drie nieuwe sleepboten met een trekkracht van 55 ton. Deze sleepboten, een investering van 22,83 miljoen euro, kwamen in de loop van 2009 in de Antwerpse haven aan voor verdere afwerking. Voor de modernisering van de baggervloot besloot het Havenbedrijf drie nieuwe splijtbakken te bouwen met een capaciteit van ca. 2.750 m3 en een

Beleidsvisie

Afgelopen jaar heeft het Havenbedrijf twee krachtige mobiele havenkranen gekocht om in te spelen op de toenemende vraag naar kranen om meer en zwaardere lasten te verschepen. De kranen kunnen niet alleen stukgoed verplaatsen, maar ook grijper- en spreaderwerk uitvoeren. De maximale hijscapaciteit van de nieuwe kranen bedraagt 120 ton tot een reikwijdte van 18 m. De uiterste reikwijdte bedraagt 51 m tot een maximum tilcapaciteit van 36 ton. De kranen kunnen ter plaatse worden aangesloten op een 3 kilovolt kaaivoeding, wat resulteert in minder CO2-uitstoot en een lagere emissie van fijnstof. Het Havenbedrijf beschikt hiermee over in totaal 17 mobiele havenkranen.

Scheepvaartmanagement met visie Binnen het kader van de Verdragen met Nederland wil het GHA een centrale rol spelen in de uitvoering van de ketenbenadering. Een uitgekiende ketenbenadering is immers belangrijk in het behoud en de versteviging van de concurrentiepositie van het GHA. Het uiteindelijke doel is een veilig en vlot scheepvaartverkeer van en naar de haven van Antwerpen. Om dit te realiseren, heeft het Havenbedrijf beslist om zijn interne organisatie aan te passen. In juni 2009 werd de werkgroep ‘denktank ketenbenadering’ opgericht, die deze oefening mee vormt geeft. Deze denktank is samengesteld uit personeelsleden die een sleutelpositie innemen in de nautische keten en hun collega’s uit de ondersteunende diensten. De werkgroep komt op geregelde tijdstippen samen en tijdens het najaar 2009 werd een eerste aanzet gegeven voor de activiteiten waarover de toekomstige afdeling ‘Scheepvaartmanagement’ zich zal ontfermen.

Loodsen aan boord van een schip. Het belang van een uitgekiende ketenbenadering.

49

GEDRAGEN HAVEN

Dienstverlening Ten dienste van de klant

operationaliteit – ketenbenadering

13 augustus 2009 : Minister-President Kris Peeters en (wijlen) ambassadeur Hannie Pollmann-Zaal na hun gesprek over de geblokkeerde verdiepingswerken.

Nautische toegankelijkheid 2009 zal de Antwerpse maritieme geschiedenis ingaan als het jaar waarin de langverwachte derde verdieping van de Westerschelde werd geblokkeerd door een aantal procedures in Nederland. Met het zogenaamde ‘dubbelbesluit’ van 17 april 2009 zette de Nederlandse regering de uitvoering van de verdieping van de Westerschelde op de helling. Hiermee kwam men terug op de gemaakte afspraken en het gezamenlijk uitgewerkte programma. Het Nederlandse kabinet wou alsnog extra studies en alternatieven om de ontpoldering van de Hedwigepolder te vermijden. Dit dubbelbesluit had ook zijn invloed op de beslissing van de Nederlandse Raad van State om de vergunningen te schorsen op grond van bezwaren in het kader van de Natuurbeschermingswet. Vanuit Vlaanderen en het Havenbedrijf werd de dringende en volledige uitvoering gevraagd van de verdragen. Minister-president Kris Peeters ontbood de Nederlandse ambassadeur en voerde een hele rist gesprekken met zijn Nederlandse ambtsgenoten.

50

Vlaams minister voor Mobiliteit en Openbare Werken, Hilde Crevits, deed hetzelfde bij haar collega van Verkeer en Waterstaat. Op 9 oktober kwam er witte rook en honoreerde de Nederlandse overheid de afspraken van het verdrag. In december deed uiteindelijk ook de Raad van State uitspraak en gaf een positief advies voor de verdieping. Begin 2010 konden de werken voor de verdieping van de Westerschelde eindelijk starten. Door de verruiming van de vaargeul zullen ook

In de loop van 2009 werden een aantal proefvaarten gemaakt met containerschepen van meer dan 360 meter. De Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart (PC) gaf hiervoor toestemming na een positieve evaluatie van de proefvaart met de MSC Beatrice (op 7 april). Na een uitgebreid evaluatietraject werden eind december de vaarvensters definitief verruimd en werd de maximale diepgang voor bepaalde scheepstypes verhoogd door de Permanente Commissie. In de nieuwe op- en afvaartregeling is de maximale diepgang voor afvaart verhoogd van 13 naar 14 meter voor schepen langer dan 340 meter. Schepen die minder lang zijn, mogen onder bepaalde voorwaarden zelfs met een diepgang tot 14,8 meter Antwerpen verlaten. Hierdoor kunnen de vaarvensters voor de grootste containerschepen ter wereld worden verruimd.

Antwerp Coordination Center De optimalistatie van de nautische keten wordt in samenwerking met de Vlaamse overheid op verschillende manieren bevorderd. Naast de structurele en infrastructurele ingrepen werd beslist om alle diensten die betrokken zijn bij de scheepvaartbegeleiding samen te brengen op één werkplatform. De havenkapiteinsdienst van GHA en de afdeling Scheepvaartbegeleiding en DAB Loodswezen van het Vlaamse Gewest zullen in de toekomst vanuit één locatie werken, het Antwerp Coordination Center (ACC). De organisatie van de diensten wordt nader bekeken door de verschillende afdelingen. Het ACC wordt opgericht aan de Zandvlietsluis.

Bevraging beloodsing Het Havenbedrijf schreef een bevraging uit voor het beloodsen van zeeschepen en het meren en ontmeren van zeeschepen in de haven van Antwerpen. De nieuwe concessionarissen zullen worden gevraagd om op een actieve manier bij te dragen aan de ketenbenadering en een vlot en veilig scheepvaartverkeer van en naar de haven van Antwerpen. De toewijzing gaat in vanaf 2011.

Investering in een Loodsboot Samen met Dexia, Nautinvest en Brabo heeft het Havenbedrijf de NV Wandelaar Invest opgericht die instaat voor de financiering van vier nieuwe vaartuigen voor de beloodsingsvloot van DAB Vloot (Vlaamse overheid). Wandelaar Invest zal deze vaartuigen aan DAB Vloot ter beschikking stellen zonder bemanning. De vaartuigen worden in 2012 verwacht.

Verbeterde nautische toegankelijkheid: getijonafhankelijk

getijafhankelijk (grotere diepgang en bredere tijvensters) LOA

< 340 m

Met het Antwerp Coordination Center krijgen de verschillende diensten één werkvloer. Voor de verdieping

> 340 m

Voor de verdieping

11,90 m

inkomend

15,56 m

14 m

Na de verdieping

uitgaand

14,80 m*

14,80 m*

13,10 m

Na de verdieping inkomend

15,56 m

15 m en meer

uitgaand

15 m en meer

15 m en meer

* min. 60 minuten tijvenster vereist

15,00 m

Stroomafwaarts

15,56 m

Stroomopwaarts

11,90 m

Vóór de verdieping

13,10 m

Na de verdieping

Door het wegwerken van ‘12 drempels’ in de Westerschelde, wordt de toegankelijkheid van de Antwerpse haven geoptimaliseerd.

51

GEDRAGEN HAVEN

Permanente Commissie

De opvaart blijft op 15,58 meter. Gekoppeld aan de verdieping van de Westerschelde optimaliseert dit de nautische toegankelijkheid van de Antwerpse haven.

duurzame haven

de grootste containerschepen van 14.000 TEU vlot en veilig naar Antwerpen kunnen varen dankzij een getijonafhankelijke diepgang van 13,1 meter.

operationaliteit – ketenbenadering

innovatie

Het Havenbedrijf voert een sterk innovatiebeleid om de concurrentiekracht en het imago van de haven op een hoog niveau te handhaven.

APICS2: van Cook tot Vespucci

Door de invoering van het AIS voor binnenschepen zal men in de toekomst een betere sluisplanning kunnen garanderen.

Automatic Identification System (AIS). In september besliste het GHA om het Automatic Identification Systeem verplicht in te voeren voor binnenschepen vanaf 1 maart 2011. Het systeem verstuurt automatisch een aantal gegevens over het schip naar de walstations en vice versa. Bij zeeschepen is AIS al langer ingeburgerd.

52

Een goede aaneenschakeling van de verschillende diensten in de keten zal zorgen voor een vlot en veilig scheepvaartverkeer. De binnenvaartverkeersstromen zullen proactief opgevolgd en aangestuurd kunnen worden. Daarnaast laat dit een betere sluisplanning toe, een betere benutting van de infrastructuur en een efficiënter ligplaatsbeheer. Dit zal resulteren in een betere dienstverlening voor zowel de zeevaart als de binnenvaart en een nog vlottere afwikkeling van de hele keten. Dit systeem maakt het ook mogelijk om de scheepsemissies in kaart te brengen, gevaarlijke goederen beter op te volgen en dies meer. De maatregel werd genomen in het kader van het Masterplan binnenvaart.

De vernieuwing van het haveninformatiesysteem is een sprekend voorbeeld van de beleidsvisie van het Havenbedrijf. Met dit nieuwe haveninformatiesysteem APICS2 stapt het Havenbedrijf over van een passief registratie– en opvolgingssysteem naar een actieve toepassing waarin gebruikers hun plannings– en beslissingsprocessen kunnen optimaliseren. Dankzij deze software zal de haven een volledig geïntegreerde applicatie hebben op een up-to-date infrastructuur voor het geheel van havengerelateerde processen. Het Antwerp Port Information and Control System (APICS) is de voorbije 20 jaar hét instrument geworden van verkeersleiders, sluiswachters, dokmeesters en kaaitoezichters, van havenkapiteins en medewerkers gevaarlijke goederen, van scheepsagenten en expediteurs, van loods- en sleepbedrijven, scheepvaartpolitie en douane, van medewerkers havenrechten, en van elke logistieke speler in de supply chain. Een bedrijfskritisch softwarepakket zoals APICS, inclusief zijn enorme gegevensbank, heeft een groot strategisch belang en een enorme meerwaarde qua efficiëntie, kostenbesparing, kwaliteitsverhoging en gebruiksgemak.

Het APICS-systeem is ondertussen toe aan een grondige upgrade. De Antwerpse haven is uniek, met twee oevers, de talrijke sluizen, een gedeeltelijke getijdenhaven en met loods- en sleepdiensten voor en achter de sluizen. Aangepaste commerciële nautische pakketten bleken niet voorhanden. Vandaar dat het Havenbedrijf besliste om deze software zelf in maatwerk te ontwikkelen binnen een termijn van drie jaar.

53

GEDRAGEN HAVEN

duurzame haven

Beleidsvisie

innovatie

Renovatieaward kaai 7e Havendok Het Gemeentelijk Havenbedrijf inspireert ook anderen tot innovatieve ontwikkelingen. Zo lanceerde Algemene Aannemingen Van Laere een innoverende bouwtechniek voor de renovatie van kaaimuren. Deze werd in 2009 voor het eerst toegepast in de haven van Antwerpen. In 2010 ontvingen zij daarvoor de renovatie-award van de Confederatie Bouw.

Screen shots van APICS 2 : een sterk voorbeeld van innovatie in eigen huis.

54

Beleidsvisie Een belangrijke prioriteit voor de verbetering van de operationele efficiëntie is het verhogen van de ruimteproductiviteit zodat meer goederen op minder oppervlakte kunnen worden behandeld. Daarvoor worden de komende jaren ongebruikte/ onbruikbare gronden bouwrijp gemaakt. Verder wil het GHA met de grootindustrie onderhandelen over de strategische reserves. Naast het beheren van de havengronden focust het Havenbedrijf op het vergroten van het patrimonium door gerichte aankopen.

Concessiebeleid, helder en transparant Het Havenbedrijf heeft vorig jaar zijn concessiebeleid aangepast aan de veranderende noden en behoeften waarbij het streven naar een grotere operationele efficiëntie en duurzaamheid voorop stonden. Als ‘landlord’ van het havengebied is het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen bevoegd voor het grondbeleid waarbij havengronden in concessie worden gegeven aan privébedrijven. Het gaat hierbij om in totaal 37.673.000 m2. In nauwe samenwerking met de privébedrijven werd een modern en aangepast concessiebeleid goedgekeurd met de nadruk op transparantie, waarbij er gestreefd werd naar een grotere rechtszekerheid voor de concessionarissen. De concepten ‘change of control’ en ‘ruimtegebruik’ werden in dit nieuwe concessiebeleid opgenomen om een evenwichtig en open economisch klimaat in het havengebied te blijven verzekeren.

De aangepaste concessievoorwaarden werden niet alleen goedgekeurd door de raad van bestuur van het Havenbedrijf maar ook door de raad van bestuur van de Maatschappij Linkerscheldeoever. Hiermee wordt de eenheid van bestuur wat betreft concessies ook in de toekomst gewaarborgd voor het geheel van de Antwerpse haven. De nieuwe concessievoorwaarden gingen in op 1 april 2009.

55

GEDRAGEN HAVEN

De eerste release, Cook, vond in 2009 plaats, de volgende drie releases (Drake, Da Gama en Vespucci) zijn voorzien voor de komende drie jaar.

duurzame haven

De toepassing integreert de meest moderne technieken om de planningsprocessen van de verschillende infrastructuren en service providers (bruggen, sluizen, loodsen, sleepbedrijven, bootmannen, goederenbehandelaars, afvalophalers, bunkerbedrijven, …) op elkaar af te stemmen. De software zal tevens een meetinstrument bevatten om te detecteren of en waar er op een gegeven ogenblik bottlenecks zijn in de globale keten. APICS2 zal een replayfunctie bevatten om de operationele toestand van een gekozen tijdstip in het verleden te reconstrueren en te analyseren. APICS verzamelt ook de ladinginformatie van alle vaartuigen die de haven aanlopen en de aangiftes van gevaarlijke lading worden gegroepeerd in een veiligheidsdossier dat continu beschikbaar is.

grondbeheer

grondbeheer

In samenspraak met de stedelijke diensten werd het bestaande Stedenbouwkundig Loket Haven omgebouwd tot een Uniek Loket overeenkomstig de nieuwe Vlaamse regelgeving. Dit maakt dat bedrijven in het havengebied op Rechteroever die een stedenbouwkundige en/ of milieu vergunning aanvragen op één adres terecht kunnen. Voor samengevoegde aanvragen komt er voortaan ook één gezamenlijk openbaar onderzoek wat de behandeling ervan beter stroomlijnt. Het Uniek Loket was operationeel op 1 januari 2010.

Een veilige en beveiligde haven is een cruciale voorwaarde om de vlotheid van het goederenverkeer te verzekeren. De Antwerpse haven heeft wat dat betreft een goede reputatie en alle terminals voor zeescheepvaart beschikken over het ISPS-certificaat.

Een veilige haven Een participatiebeleid energie werd ingeschreven in het vernieuwde concessiebeleid.

Door het inschrijven van een participatiebeleid energie in het concessiebeleid werd een ‘plenaire werkgroep energie’ opgericht. Dit multidisciplinair overlegorgaan werd uitgebreid met de Maatschappij Linkerscheldeoever om de eenheid van beleidsvorming binnen het havengebied te behouden. Zij werken rond windmolens, zonneenergie, hydro-energie, biomassa, restwarmte en energieclustering.

type concessies

Marc Van Peel, voorzitter van het Havenbedrijf Antwerpen, Jacques D’Havé, administrateur-generaal van het agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust, Koen De Winne (namens Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits) (van links naar rechts) : inhuldiging van de nieuwe radars op rechteroever.

Gronden (GR.) Grensinspectiepost LO Gronden (LGR.) Kaaien (LAFD.) Allerlei (D1, IVK, JAW, JKD, CRT + CHPAP) Mobiele eetgelegenheden (SNACK.) Magazijnen (VM.) Windmolens Petroleuminstellingen Zuid (P.) Houtgrond (HGR.) Parking (D2-) Gaarkeuken (GK.)

56

Het Havenbedrijf draagt zorg voor een optimale scheepsbegeleiding en investeert in ultramoderne technologie. Op de rechteroever van het Antwerps havengebied zijn zes nieuwe radars in gebruik genomen. Zij zijn elk voorzien van twee kleurencamera’s met een grote reikwijdte en alle voorzieningen om in alle weersomstandigheden optimaal te werken. Hiermee krijgt de scheepvaartbegeleiding in Antwerpen

een beeld van wat er zich afspeelt op het hele Scheldetraject in de haven. Daarnaast werd beslist om op Linkeroever drie nieuwe radartorens met bijhorende operatorposten te plaatsen, met aansluiting op het bestaande radarsysteem. De studies en het vergunningstraject werden in 2009 uitgevoerd, een gunningsbesluit zal in 2010 genomen worden.

57

GEDRAGEN HAVEN

In 2009 werden verschillende bevragingsprocedures opgestart voor vrije terreinen binnen het havengebied. Deze hadden zowel betrekking op vrijgekomen terreinen van het Havenbedrijf als op terreinen die in het recente verleden door het Havenbedrijf werden aangekocht. Volgende bevragingen werden opengesteld: perceel van ca. 1.312 m2, voor de oprichting van een aardgastankpunt; nietwatergebonden perceel van ca. 207.769 m²; niet-watergebonden perceel van ca. 5.810 m²; nietwatergebonden perceel van ca. 82.141 m2.

Beleidsvisie

Uniek Vergunningenloket Haven

duurzame haven

Bevraging nieuwe gronden

veiligheid

veiligheid

De haven ontving in mei in New York een veiligheidsaward omdat sinds 2007 in de Antwerpse haven op ruim veertig plaatsen intensief wordt gecontroleerd op de aanwezigheid van producten met radioactieve straling. Deze nucleaire detectie maakt deel uit van het mondiale Megaportsinitiative dat de handel in nucleaire wapens moet ontmoedigen.

Nieuwe radars en camera’s verhogen de veiligheid in de haven.

De nieuwe grensinspectiepost : gebundelde controles voor efficiëntere en meer doelgerichte controles.

58

59

GEDRAGEN HAVEN

Vlakbij het Deurganckdok, op Linkeroever, werd op 23 november een nieuwe grensinspectiepost in gebruik genomen. Dankzij dit concept worden de douaneactiviteiten (scanning en verificatie) gebundeld met deze van het voedselagentschap en kunnen containers efficiënter en doelgerichter worden gecontroleerd.

Veiligheidsaward vanwege National Nucleair Security Administration (VS)

duurzame haven

Nieuwe grensinspectiepost

GEDRAGEN HAVEN duurzame haven

milieu & natuur

Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkt met een milieubeleidsvisie als leidraad voor het uitwerken van actiepunten op het gebied van milieu en natuur. Het wil daarbij vooral op een proactieve, verantwoordelijke en kritische manier omgaan met de milieu-uitdagingen en zijn eigen verantwoordelijkheden opnemen. Het GHA gaat ook de dialoog aan met de havengemeenschap en wil zijn voorbeeldfunctie ten volle vervullen. Op die manier levert het Havenbedrijf een bijdrage aan het maatschappelijk streven naar een duurzamere samenleving met bijzondere aandacht voor omwonenden en werknemers. Naast de milieu-investeringen en acties die in 2009 werden uitgevoerd of opgestart, wordt er ook gewerkt aan een kenniscentrum voor de haven dat alle nuttige gegevens en data verzamelt om een gecoördineerd milieu- en natuurbeleid uit te voeren.

GEDRAGEN HAVEN

Energie- en klimaatbeheer

Beleidsvisie

Het Havenbedrijf wil een voortrekkersrol spelen op het gebied van klimaat en energie door een beleid te voeren dat alle betrokken partijen aanmoedigt om mee te werken aan een koolstofarmere economie. Het Havenbedrijf vervult die voorbeeldfunctie door binnen de eigen diensten en operationele activiteiten maximaal in te zetten op rationeel energiegebruik, door de toepassing van de meest energie-efficiënte technieken en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen.

Een plan voor wind

De Paardenschor.

De voorbereiding van een windplan voor Linkeroever in 2009 was een nieuwe stap in het energiebeleid van het Havenbedrijf in samenwerking met de Maatschappij Linkerscheldeoever. Het GHA en de Maatschappij Linkerscheldeoever willen in hun energiebeleid de ontwikkeling van een duurzame, decentrale elektriciteitsproductie maximaal ondersteunen. Een van de meest efficiënte duurzame technologieën is windenergie. Deze technologie is bovendien, mits een oordeelkundige inplanting van de windturbines, complementair met de maritiem-industriële basisactiviteit in de haven.

Het Havenbedrijf en de Maatschappij lieten daarvoor een studie uitvoeren om de concrete impact van de plaatsing van windturbines op de avifauna (vogeltrek, broedgebieden) te onderzoeken. Om een zo ruim mogelijk draagvlak te garanderen werd de studie afgetoetst met de verschillende belanghebbende partijen. Het resultaat van deze studie wordt in 2010 voorgelegd aan de Vlaamse regering als algemeen richtkader voor het vergunningenbeleid. Doel is om tot een zo groot mogelijk geïnstalleerd windenergieproductievermogen te komen, los van eigendomsbelangen en productievermogen.

Windenergie : complementair met de maritiem-industriële basisactiviteit in de haven.

62

63

milieu & natuur Het Havenbedrijf laat sinds 2009 het gebruik van fotovoltaïsche installaties in het havengebied gedeeltelijk toe. Het gaat om installaties waarvan het vermogen niet hoger mag zijn dan de hoogste piekafname binnen de eigen concessie. Dit kadert in het nieuwe Vlaamse decreet van 8 mei 2009 (B.S. 26.06.2009), dat wijzigingen voorziet aan het oorspronkelijke decreet inzake de kostenverrekening. GHA is van mening dat het ingevoerde solidariseringsmechanisme onvoldoende is. Het houdt immers geen rekening met de verschillen in schaal en het verschil in potentie tussen de verschillende gebieden (bijvoorbeeld, het Antwerpse havengebied is een kleine oppervlakte maar met een enorme potentie door het grote aantal magazijndaken). Dit heeft dus directe prijsimplicaties voor de havengebruikers op Rechteroever. Daarom werden door de dienst Patrimoniumbeheer gesprekken opgestart met het kabinet van de minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie om de voor het havengebied ongunstige gevolgen hiervan te milderen.

Windmolens: analyse inplanting op Linkeroever toont een uittreksel uit de studie. De groen ingevulde gebieden zijn plaatsen waar windturbines zeker mogelijk zijn vanuit het oogpunt van de avifauna, in de oranje ingekleurde gebieden zijn windturbines mogelijk, maar is de inplanting afhankelijk van de resultaten van een gedetailleerd onderzoek in het kader van een vergunningsprocedure.

Restwarmte en energieclustering Na overleg met Voka/Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland, Essencia, Alfaport en andere instanties werd beslist om de restwarmtebronnen en warmteverbruikers in en rond het havengebied te inventariseren. De Maatschappij Linkerscheldeoever werd bereid gevonden deze inventarisatie mee te financieren. Op 27 oktober 2009 werd de kickoff gegeven van het inventarisatieproject. Naast het Havenbedrijf en de Maatschappij Linkerscheldeoever maken ook de eerder vermelde federaties, de omliggende gemeenten, intercommunales, FEBEG, het Innovatiesteunpunt van de Boerenbond en CoGen Vlaanderen deel uit van de stuurgroep. Op basis van de warmte-inventarisatie en na de opmaak van een warmte-databank zal een haalbaarheidsonderzoek voor een collectief restwarmte-initiatief worden uitgevoerd.

Hydro-energie Op het domein van Hydro-energie werd beslist om het mogelijk gebruik in de haven te onderzoeken en de verschillende opties van naderbij te bekijken.

De gebieden met een rode kleur zijn uitgesloten voor windturbines. Bij het uitsluiten van bepaalde gebieden werd maximaal rekening gehouden met de instandhoudingsdoelstellingen van het Linkerscheldeoevergebied als vogelrichtlijngebied. Een goede buffering van de natuurgebieden en vogeltrekroutes is noodzakelijk om de avifauna op Linkeroever alle kansen tot ontwikkeling te bieden.

De Antwerpse haven : een oppervlakte met een enorme potentie voor zonne-energie door het grote aantal magazijndaken.

64

65

GEDRAGEN HAVEN

Zonne-energie

Windmolens: analyse inplanting op linkeroever

milieu & natuur

Het Havenbedrijf speelt als beheerder van het havengebied een actieve rol in de verbetering van de luchtkwaliteit Met een doordachte en doelgerichte aanpak wil men de druk op de luchtkwaliteit verminderen zonder de verdere havenontwikkeling te beknotten. Door het in kaart brengen van de emissies en hun relatie met de luchtkwaliteit verzamelt het Havenbedrijf nuttige data en doet het aan kennisopbouw. Strategische samenwerking met andere havens laat toe de eigen kennis verder uit te breiden. Al deze gegevens vormen de basis voor het uitwerken van maatregelen en dit in overleg met de havengemeenschap en de andere overheden.

De milieubaten van walstroom situeren zich immers op verschillende vlakken. Zo zijn er de onmiddellijke en ingrijpende reducties van polluenten zoals CO2, NOx, SO2, VOS, N2O, CO en fijn stof. Door het gebruik van walstroom neemt de emissie van CO2 met meer dan de helft af. De reductie van Nox bedraagt zelfs 97 procent, terwijl de uitstoot van CO vrijwel volledig verdwijnt. Deze verminderingen zijn een belangrijke bijdrage in de strijd tegen het broeikaseffect.

De totale investeringskost bedroeg 1.117.829 euro en IMT kon rekenen op een financiële tegemoetkoming van het Havenbedrijf en de Vlaamse Gemeenschap. Met de ondersteuning van dit walstroomproject maakte het Havenbedrijf concreet werk van zijn engagement om via specifieke havengebonden maatregelen een bijdrage te leveren aan de uitvoering van het actieplan voor fijn stof.

Walstroom: een maatregel met onmiddellijke impact

Walstroom voor zeereuzen In 2009 opende Minister-president Kris Peeters de eerste walstroomvoorziening voor zeeschepen in de haven van Antwerpen. Daarmee zette de Antwerpse haven een belangrijke stap in de strijd tegen de havengerelateerde luchtverontreiniging. Dit proefproject was een samenwerking tussen het Havenbedrijf, Independent Maritime Terminal (IMT) en de Vlaamse Gemeenschap. Door walstroom aan te bieden kunnen aangemeerde schepen hun vervuilende dieselmotoren stilleggen en hun stroom halen van op de wal. Walstroom was al ter beschikking van de binnenscheepvaart, de operationele vloot van het GHA, het droogdokkencomplex, de pleziervaart en de woonboten. Er was echter nog niets voorzien voor zeeschepen terwijl dit segment door zijn omvang een directe invloed heeft op het milieu. Met het hoog gegenereerd vermogen, de technische installatie en het soort schepen dat hiermee kon worden bediend, was dit project een primeur. Voor het Havenbedrijf was dit een belangrijk project door de integrale aanpak van luchtverontreiniging op lokale schaal. 66

Vergelijking Emissiewaarden Dieselmotoren (RO en MD) – Walstroom Emissie

NOx*

SO 2*

VOS*

PM*

Dieselmotor (2,7% S)

12,47

12,30

0,40

0,80

Dieselmotor (0,1% S)

11,80

0,46

0,40

0,30

0,35

0,46

0,02

0,03

Walstroom * in (g/kWh)

Emissie

Bron: PNO consultants

CO*

CO 2*

CH4*

N 2O*

Dieselmotor

0,9 – 1,3

690 – 720

0,004 – 0,01

0,031

Walstroom

0,0125

330

0,028

0,014

99%

> 50%

–

Reductie * in (g/kWh)

Vlaams minister-president Kris Peeters start de eerste walstroominstallatie voor zeeschepen op : een primeur door het hoog gegenereerd vermogen, de technische installatie en het soort schepen dat kan worden bediend.

Actieplan Fijn Stof en NO² In 2009 werd er intensief gewerkt aan het Actieplan Fijn Stof en NO² dat werd opgesteld in samenspraak met de stad Antwerpen en de Vlaamse milieuadministratie. In dat kader werden een aantal projecten uitgewerkt zowel op korte als op middellange termijn om de luchtkwaliteit in het havengebied te verbeteren. Onmiddellijk te implementeren maatregelen, de quick wins, waren bijvoorbeeld de dienstvoertuigen die zoveel mogelijk werden ver-

> 50% Bron: Entec

vangen door zuiniger en milieuvriendelijker versies en bij de eigen sleep- en baggervloot wordt vanaf 1 januari 2010 met zwavelarme brandstof gevaren. Goed voor een SO²-uitstootvermindering van circa 30.000 kg per jaar. Het GHA is bereid hiervoor een behoorlijke meerkost te dragen. Voor korte verplaatsingen tussen de verschillende dienstgebouwen stelde het Havenbedrijf dienstfietsen ter beschikking.

Zuinige en milieuvriendelijke bedrijfsvoertuigen : quick wins.

67

GEDRAGEN HAVEN

Luchtbeheer

milieu & natuur

45 40 35

Het Gemeentelijk Havenbedrijf wil een veilige scheepvaart verzekeren door onder meer te voorzien in voldoende diepgang voor de schepen. Tegelijkertijd wil het de baggerkosten en de verwerkingskosten voor baggerspecie onder controle houden en streven naar een Goed Ecologisch Potentieel (GEP) voor het dokkencomplex.

30 25 20

Evolutie van de jaargemiddelde PM10waarden in het havengebied (VMM-rapport). De gemeten jaargemiddelde waarden voor fijn stof in het havengebied. Uit de grafiek blijkt dat de jaargemiddelde grenswaarde van 40 µg/m³ wordt gerespecteerd sinds 2004.

(Onderwater)Bodem- en sedimentbeheer

GEDRAGEN HAVEN

EVOLUTIE VAN DE JAARGEMIDDELDE PM10-WAARDEN IN HET HAVENGEBIED (VMM-RAPPORT)

15 10 5 0

Amoras, project op wereldniveau

Gemiddelde meetwaarden in µg/m3

Europese norm in µg/m3

NO EN NO 2 - JAARGEMIDDELDE IN DE HAVEN VS. EEN STEDELIJK GEBIED 60

50

Evolutie van de NOX-luchtkwaliteit (VMM-rapport). De evolutie van de jaargemiddelde NO en NO2concentraties in de haven en de stad. Voor NO2 is er een norm van 40 µg/m³. In het havengebied voldoen de meetposten gemiddeld aan deze norm. Voor een aantal individuele meetposten zijn er nog wel overschrijdingen.

68

NO/NO 2 (μg/m 3)

40

30

20

10

0

NO haven

NO2 haven

NO stedelijk gebied

NO2 stedelijk gebied

AMORAS, een innovatieve en duurzame aanpak van het water- en onderwaterbeheer. Om de diepgang voor de scheepvaart te garanderen, moet in de haven jaarlijks een groot volume aan onderhoudsbaggerspecie worden geborgen. Omdat de beschikbare bergingsruimte volgens de huidige bergingstechnieken onvoldoende is en niet langer milieutechnisch aanvaardbaar is, koos de Vlaamse overheid in samenspraak met het Havenbedrijf enkele jaren geleden voor een milieuvriendelijk alternatief. Met de AMORAS-installatie wordt overgeschakeld op een nieuwe, duurzame, toekomstgerichte verwerkingstechniek met veel aandacht voor de milieuaspecten. Bovendien is deze installatie een mooi voorbeeld van innovatie op wereldniveau. Het AMORAS-project (Antwerpse Mechanische Ontwatering, Recyclage en Applicaties van Slib) omvat de bouw en de exploitatie van een slibontwateringsfabriek en een beschermde en ruimtebesparende bewaarplaats voor de gecontroleerde berging van de ontwaterde slibkoeken.

Ook bij de bouw van de installatie wordt aan het milieu gedacht: een laag energie- en waterverbruik, gezuiverd afvalwater van zeer goede kwaliteit, voorzieningen om de bodem te beschermen en de geurhinder te beperken zijn als voorwaarden meegegeven. De voornaamste bronnen van geluidsoverlast worden gegroepeerd in gesloten gebouwen. Voor de bouw van de installatie werden ook een aantal compenserende (natuur)maatregelen genomen. Voor het eindproduct van de slibverwerking, de filterkoeken, wordt gezocht naar mogelijk hergebruik. De AMORAS-installatie is volop in opbouw en het volledige project kan worden gevolgd op www.Amoras.be.

69

milieu & natuur

AMORAS : een innoverend totaalproject met nuttige toepassingen van de ontwaterde filterkoek als belangrijk projectonderdeel.

Het uitwerken van nuttige toepassingen van de ontwaterde filterkoek is een belangrijk onderdeel van het Amoras-project. Vooral op langere termijn kan hergebruik ervan geldbesparend en duurzamer zijn. Daarom is het opstarten van praktijkgericht onderzoek belangrijk om enerzijds de kennis rond de filterkoeken te verhogen en anderzijds de toepassingsmogelijkheden te onderzoeken, bijvoorbeeld in bakstenen, de betonindustrie of wegenwerken. In figuur hiernaast ziet u de toetsing aan de voorwaarden voor hergebruik (Vlarea-wetgeving) grafisch voorgesteld. Materiaal uit oranje zones kan worden hergebruikt met de huidige gekende kwaliteit, materiaal uit de rode zones moet eerst worden ontwaterd volgens een specifiek Amoras-procédé om bepaalde verontreinigingen immobiel te maken of definitief worden gestort. De analyseresultaten zullen in 2010 worden geüpdatet.

70

Waterbodem Rechteroever: Mogelijk hergebruik als bouwstof N

Toetsing aan VLAREA-bouwstof (zonder EOX) Voldoet Voldoet niet

Waterbodem rechteroeverhaven

GEDRAGEN HAVEN

Natuur- en ruimtegebruik In het kader van havenuitbreiding werden de voorbije jaren compensatiegebieden ontwikkeld. Maar het beleid kiest voor een aanpak waarbij de ad hoc compensatie evolueert naar een duurzame instandhouding van de specifieke beschermingszones die in het havengebied aanwezig zijn. Zo wordt er gewerkt aan de realisatie van nieuwe, grote, aaneengesloten natuurgebieden in de periferie van het havengebied. De realisatie van deze natuurgebieden zorgt ervoor dat op Linkeroever, waar de uitbreiding van de haven zich manifesteert, ook op lange termijn een gunstige staat van instandhouding van habitats en soorten kan worden verzekerd. Dat terwijl verdere havenontwikkeling en ook landbouw in de overige delen van het gebied kunnen plaatsvinden. Het Havenbedrijf werkt aan initiatieven om haven en natuur te laten samenleven. Zo werkt het Havenbedrijf sinds 2000 nauw samen met Natuurpunt, de grootste natuur-ngo van Vlaanderen. Onder de noemer ‘De Antwerpse haven natuurlijker’ wordt een netwerk van ecologische infrastructuur gerealiseerd in het zeehavengebied. Ecologische infrastructuur is ‘kleine’ natuur die combineerbaar is met andere functies. Een netwerk van kerngebieden, corridors en stapstenen in het Antwerps havengebied moet meer kansen creëren voor de natuur, zonder afbreuk te doen aan de ontwikkeling en exploitatie van de haven. Het streefdoel is 5 procent van het Antwerpse zeehavengebied als ecologische infrastructuur te vrijwaren. De haven van Antwerpen telt momenteel meer dan 580 ha aan beschermde natuurgebieden die kansen bieden aan havenspecifieke soorten, zoals de oeverzwaluw, de zwartkopmeeuw, de visdief, de rugstreeppad, het bruin blauwtje en de moeraswespenorchis.

Aanmaker: PIH Datum: Schaal: 1:750 00

Bron : Provinciaal Instituut voor Hygiëne

71

milieu & natuur

De zwartkopmeeuw staat in de Europese Vogelrichtlijn omschreven als een strikt beschermde vogelsoort en komt op enkele plaatsen in de haven voor. Omdat deze terreinen waar de zwartkopmeeuw komt broeden op termijn worden ingenomen voor verdere havenontwikkeling, ging het Havenbedrijf enkele jaren geleden op zoek naar een gebied waar deze vogels een permanente broedplaats kunnen krijgen.

GEDRAGEN HAVEN

Vaste stek voor de zwartkopmeeuw

natuurgebieden in de haven van antwerpen

Men vond een uitstekende locatie in de nabijgelegen verkeerslus aan de A12/ R2. Na een uitgebreide haalbaarheidsstudie is gekozen voor een eilandconcept met vier broedeilanden die omgeven worden met zoveel mogelijk water en voorzien van drogere en nattere delen. De broedeilanden zijn van elkaar gescheiden en omringd door een verbrede ringsloot. De werken zijn in 2009 opgeleverd.

Ontwikkelingszone Saeftinghe

Deurganckdok

Tweede sluis (in voorbereiding)

Realisatie natuurgebied ‘Rietveld Kallo’ Het Havenbedrijf, Infrabel en de Maatschappij Linkerscheldeoever leggen gezamenlijk een natuurcompensatiegebied ‘riet en water’ aan met een maximale oppervlakte van 46,6 ha. Dit ‘Rietveld Kallo’ is gelegen in Beveren (Kallo) en is in volle ontwikkeling.

Een permanente broedplaats voor de zwartkopmeeuw.

in uitvoering Schelde en dokken Havengebied Habitattype: ‘riet– water’ Habitattype: ‘plas– oever’ Habitattype: ‘weidevogelgebied’ Habitattype: ‘strand– plas’ Riet schor Estuariene natuur Opstalvalleigebied Overige natuurgebieden Permanente ecologische infrastructuur Reservatiestrook infrastructuur, met medegebruik ecologische infrastructuur

Rietveld Kallo.

72

1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F

Groot Buitenschoor Het Zoute Opstalvalleigebied (fase 1) Galgeschoor Zwartkopmeeuwenbroedplaats Schijns De Kuifeend De Grote Kreek Bospolder –Ekers Moeras Blokkersdijk Groot Rietveld Vlakte van Zwijndrecht Rietveld Kallo Fort Liefkenshoek Melkader –Lisdodde

G H I J K L M N O P Q R P Q R R

Steenlandpolder Haasop Ketenisseschoor Fort Sint-Marie Spaanse Fort Drijdijck Verrebroekse plassen Putten Weide Putten West Zoetwaterkreek Grote Geule Doelpolder-Noord en Brakke Kreek Prosperpolder-Noord (in uitvoering) Paardenschor–Schor Ouden Doel MIDA-zones Gedempt Doeldok

73

milieu & natuur

Een afvalplan met ambitie Het Havenbedrijf heeft een driejarig afvalbeheersplan opgesteld voor ontvangst en verwerking van scheepsafval. Deze driejaarlijkse beheersplannen kaderen zowel in een Europese als Vlaamse regelgeving. Het afvalbeheersplan werd opgemaakt voor de periode 1 juli 2009 tot en met 30 juni 2012. Het Havenbedrijf heeft een uitstekende reputatie op dit gebied en wordt op diverse internationale fora uitgenodigd om zijn expertise ter beschikking te stellen van zowel andere havens als regelgevende organen. De cijfers van de voorbije drie jaar tonen aan dat het afvalbeheersplan van Antwerpen succesvol is. Het Havenbedrijf zorgt er dan ook voor dat het scheepsafval op een eenvoudige manier en tegen een juiste prijs kan worden afgeleverd. Antwerpen komt ook sterker dan andere havens tussen in de kosten. De European Maritime Safety Agency heeft Ovam (één van de partners waarmee GHA intensief overleg pleegt) gevraagd om het afvalbeheersplan toe te lichten aan havenautoriteiten in nieuwe (kandidaat)lidstaten.

74

Het Havenbedrijf is vorig jaar gestart met de aanpassing van het afvalpark voor binnenschippers aan Kaai 75. Met de uitbouw van de afvalparken (3 in totaal) wil men niet alleen de wettelijke voorschriften opvolgen, maar vooral ook borg staan voor een veilige en correcte inzameling. Bovendien zullen door de aanpassing en uitbouw ook grotere hoeveelheden scheepsbedrijfsafval gescheiden worden ingezameld, waardoor het afval efficiënter kan worden verwerkt. Bepaalde stromen, zoals papier en karton, komen in aanmerking voor recyclage. Dit komt niet alleen het milieu ten goede maar betekent ook een besparing op de verwerkingskosten. Niet gevaarlijke afvalstoffen kunnen zeven dagen op zeven langs de waterkant gescheiden worden gedeponeerd in de daarvoor voorziene afvalcontainers. Gevaarlijke afvalstoffen daarentegen kunnen enkel worden afgegeven tijdens het toezicht van de afvalparkwachter. Dit project heeft ook een sociale dimensie. Het toezicht zal worden uitgevoerd door werknemers van het Havenbedrijf die na ziekte of een ongeval gereïntegreerd worden in het arbeidsproces.

In de zone Luithagen loopt een proefproject om de gescheiden afvalinzameling bij bedrijven (GISTI) te stimuleren. Door de afvalinzameling te bundelen, wil het Havenbedrijf de kosten voor inzameling en verwerking verminderen en de logistiek optimaliseren (minder gereden kilometers = minder milieubelasting en minder energieverbruik). Daarnaast wil het Havenbedrijf de mogelijkheden onderzoeken voor de uitwisseling van reststromen tussen de bedrijven in het kader van een duurzaam materiaalbeheer. Een dergelijk project is een eerste bescheiden stap in de realisatie van meer duurzame bedrijventerreinen.

OVERZICHT SCHEEPSAFVAL BINNENVAART 578,10

600 473,08

500

411

HOEVEELHEID (IN TON)

Het Havenbedrijf wil de dienstverlening in het havengebied op het vlak van ontvangst en verwerking van havengerelateerde afvalstromen uitbreiden en verbeteren. Daarnaast moedigt ze initiatieven aan die leiden tot de clustering van afvalstromen en het sluiten van kringlopen door samenwerking tussen havengebruikers. De basisdoelstellingen daarbij zijn: de correcte toepassing van het begrip afval, zoals opgenomen in de recente kaderrichtlijn afval, het respecteren van de afvalhiërarchie (ladder van Lansink), toepassing van het vervuiler-betaalt-principe en een betere kostenefficiëntie in afvalinzameling en verwerking.

GISTI Luithagen

GEDRAGEN HAVEN

Afvalparken binnenvaart

Afvalbeheer

400 328,63

300

289,47

299

200

100

0

Divers gevaarlijk/chemisch scheepsafval

Divers niet gevaarlijk scheepsafval

Een propere haven met voldoende faciliteiten, eenvoudig en tegen een juiste prijs.

75

financiële duurzaamheid

Het Gemeentelijk Havenbedrijf wenst een evenwichtig financieel beleid te voeren zodat het een stevige financiële basis heeft om de activiteiten en investeringen op korte en lange termijn te verwezenlijken. Aan de stad Antwerpen werd in 2009 een dividend uitgekeerd van 12,8 miljoen euro, een zelfde bedrag als in 2008.

Resultatenrekening ( in euro x 1000 )

Boekjaar 2009

Boekjaar 2008

Boekjaar 2007

Bedrijfsopbrengsten

297.122

322.968

302.281

(209.218)

(235.203)

(214.521)

Bedrijfsresultaat

87.904

87.765

87.760

Financiële opbrengsten

16.683

19.544

19.788

Financiële kosten

(1.655)

(6.970)

(8.079)

102.932

100.339

99.469

2.576

12.204

95

(40.975)

(540)

(351)

64.533

112.003

99.213

(18)

(67)

(32)

64.515

111.936

99.181

Bedrijfskosten

Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening Uitzonderlijke opbrengsten Uitzonderlijke kosten Winst voor belasting Belastingen Winst van het boekjaar

In 2009 werd een winst geboekt van 64,5 miljoen euro. De belangrijkste elementen bij dit beduidend lager resultaat in vgl met 2008 zijn de volgende: De omzet daalde met 8,3% door de lagere activiteitsgraad in de haven gedurende het gehele jaar, de operationele kosten bleven in totaliteit stabiel ten opzichte van 2008. Waar in de voorgaande jaren binnen de bedrijfsresultaten de voorzieningen resulteerden in een netto kost, is er in 2009 een netto terugname vooral door de beslissing om de voorziening voor groot onderhoud volledig af te bouwen. De uitzonderlijke kosten belopen 41 miljoen euro, hoofdzakelijk door de impact van het op 3 februari 2009 afgesloten protocol met de stad Antwerpen omtrent de overdracht van het “Eilandje”.

76

77

GEDRAGEN HAVEN

Beleidsvisie

financiële duurzaamheid

Bedrijfskosten

GEDRAGEN HAVEN

Bedrijfsopbrengsten

EVOLUTIE VAN DE BEDRIJFSKOSTEN IN EURO X 1000

De opbrengsten van concessies stegen met 3 procent door een combinatie van tariefverhogingen in de eerste helft van 2009 en de verdere fasering en ingebruikname van de terreinen voor het Deurganckdok. Bij de zeevaartrechten wordt vastgesteld dat de gedaalde activiteit zich ook vertaalde in 14 procent lagere omzet, vooral door een afname van het aanlegrecht, onmiddellijk gevolgd door een daling van het tonnenmaatrecht. Ook voor de binnenvaartrechten daalde de omzet met 6% door de afname van de activiteit. Het sleepbedrijf voerde 15,6% minder sleeptaken uit en het aantal gefactureerde gordels kende een belangrijke daling van 17,9%. Doordat gedurende 2009 de brandstofprijzen lager lagen dan in 2008, daalde de aangerekende brandstoftoeslag wat een bijkomende omzetdaling met zich mee bracht. Het omzetcijfer voor elektriciteit bleef quasi stabiel op 11,7 miljoen euro ten opzichte van 11,9 miljoen euro in 2008. De tarieven zijn in 2009 ongewijzigd gebleven ten opzichte van 2008 in afwachting van de goedkeuring van een meerjarentarief.

78

Na verschillende jaren van groei, ondergingen zowel de wal- als de vlotkranen ook de impact van de gedaalde activiteit in de haven en diende het bedrijf significante omzetdalingen te absorberen. Ondanks deze daling is er wel duidelijk voortgang gemaakt met een meer doorgedreven samenwerking tussen de walen vlotkranen en wordt dit nu ook commercieel als een eenheid naar buiten gebracht. De andere bedrijfsopbrengsten belopen in 2009 48,6 miljoen euro ten opzichte van 51,7 miljoen euro in 2008. Deze bedrijfsopbrengsten bestaan voor een belangrijk gedeelte uit werkingstoelagen vanwege het Vlaams Gewest (25,3 miljoen euro in 2009 en 30,1 miljoen euro in 2008). Deze werkingstoelagen zijn een tussenkomst in kosten die het Gemeentelijk Havenbedrijf krijgt bij het uitvoeren van taken die op basis van het havendecreet tot de decretale taakstelling van het Vlaams Gewest behoren. In 2009 omvatten de andere bedrijfsopbrengsten zoals in 2008 doorgerekende onroerende voorheffing en watervang voor in totaal 16,2 miljoen euro (15,9 miljoen euro in 2008).

Aankopen en diensten en diverse goederen dalen in totaliteit met 4,5 miljoen euro omwille van vooral volgende redenen: ∙ Lagere uitgaven voor brandstoffen voor varende tuigen ten gevolge van een lagere activiteitsgraad; ∙ Lagere kosten voor afvalbehandeling wat vooral kosten voor grondsanering betreft; ∙ Lagere studiekosten omdat in 2008 er een specifieke kostenafrekening was in het kader van het Amorasproject; ∙ Lagere uitgaven voor advertenties; ∙ Hogere kosten voor interim personeel.

Bij de voorzieningen is er binnen de bedrijfskosten per saldo een afname van 15,7 miljoen euro. Dit saldo wordt hoofdzakelijk bepaald door enerzijds de afbouw van de voorziening voor groot onderhoud ten belope van 36 miljoen euro en anderzijds het per saldo bijkomend aanleggen van voorzieningen voor vooral milieugerelateerde zaken ten belope van 23 miljoen euro. De hoofdbestanddelen van de andere bedrijfskosten zijn de kosten van onroerende voorheffing en betaalde watervangbelasting.

De personeelskosten bedragen 113,7 miljoen euro. In 2008 beliep de vergelijkbare kost 107,0 miljoen euro. De loonkosten voor de personeelsleden stegen dus met 6,2% procent. De belangrijkste redenen van de verhoging zijn: ∙ Een toename van het aantal personeelsleden met 2%; ∙ De volle impact van indexverhogingen die in de loop van 2008 doorgevoerd zijn (2,6%) ∙ De verdere impact van de nieuwe indeling in loonklassen (2,2%). ∙ Een verhoging van de voorziening voor vakantiegeld voor de statutaire werknemers omdat de bijdragevoet voor sociale zekerheid in 2010 hoger zal liggen.

79

financiële duurzaamheid

Het financieel resultaat steeg van 12,6 miljoen euro naar 15,0 miljoen euro door de volgende factoren: ∙ Een toename van de afschrijvingen op kapitaalsubsidies van 13,6 miljoen euro naar 15,3 miljoen euro; deze toename is het gevolg van het volledig afschrijven van kapitaalsubsidies voor bepaalde activa op het Eilandje waar de netto boekwaarde via de uitzonderlijke kosten afgeboekt is.

∙ de kosten van schulden daalden duidelijk wat een positief effect had dat versterkt werd doordat op een deel van de belegde middelen een gedeelte van de waardevermindering van vorig jaar kon worden teruggenomen (1,5 miljoen euro).

a) Op 3 februari 2009 keurde de raad van bestuur een akkoord goed met de Stad Antwerpen. De krachtlijnen van dit akkoord omvatten: ∙ Een overdracht “om niet” van de op het “Eilandje” gelegen gronden en activa in eigendom van het GHA naar de Stad Antwerpen, dit per deelgebied en in principe uitgaande van de einddata van de lopende concessies in de deelgebieden. De afwaardering hiervan beloopt 16,1 miljoen euro. ∙ Het Gemeentelijk Havenbedrijf zal in de loop van de volgende jaren instaan voor renovatie van verschillende kaaimuren van dokken op het “Eilandje”, dit om ze in de goede staat te brengen uitgaande van hun huidige functie. Hiervoor is een voorziening aangelegd van 13 miljoen euro. ∙ Een betaling door het Gemeentelijk Havenbedrijf aan de Stad Antwerpen van 6 miljoen euro.

(in EURO x 000)

∙ Bijkomend zijn er met deze overdrachten en afhankelijk van de timing mogelijke fiscale implicaties waarvoor ook een voorziening opgezet is ten belope van 4,5 miljoen euro. De totale impact beloopt zodoende 39,6 miljoen euro. b) Minwaarden op de realisatie van bepaalde vaste activa ten belope van 1,1 miljoen euro. Het betreft vooral de verkoop van enkele oude vaartuigen en buiten gebruik gestelde rails van een zeesluis. c) Meerwaarden op de realisatie van bepaalde vaste activa ten belope van 2,4 miljoen. Het betreft vooral de verkoop van enkele gebouwen die in het kader van een concessionering mede aan de concessionaris verkocht zijn.

31/12/2009 31/12/2008

Activa I/III. Immat./Mat. vaste activa

Uitzonderlijk resultaat Het uitzonderlijk resultaat dat per saldo een kost van 38,4 miljoen euro bedraagt, bestaat uit de volgende componenten:

De samengevatte balans

Passiva 996.042

1.012.409

IV. Financiële vaste activa

1.214

589

V. Vorderingen > 1 jaar

7.682

3.333

VI. Voorraden

2.471

2.474

33.101

51.307

VIII. Geldbeleggingen

133.386

112.158

IX. Liquide middelen

38.702

VII. Vorderingen < 1 jaar

X. Overlopende rekeningen Totaal

307.110

307.110

12.458

13.686

IV. Reserves

364.566

311.741

VI. Kapitaalsubsidies

261.878

274.569

VII. Voorzieningen

128.025

126.395

VIII. Schulden > 1 jaar

21.556

34.600

7.342

IX. Schulden < 1 jaar

94.162

93.722

7.050

6.880

X. Overlopende rekeningen

29.893

34.669

1.219.648

1.196.492

1.219.648

1.196.492

I. Kapitaal III. Herwaarderingsmeerwaarden

Totaal

Activa De waarde van de immateriële en materiële vaste activa daalt met 16,4 miljoen euro. Dit saldo bestaat uit de volgende factoren:

miljoen euro

investeringen

+ 45,4

afschrijvingen

- 39,9

buitengebruik / waardeverminderingen

- 21,9

Het investeringsbedrag bestaat vooral uit volgende componenten: ∙ investeringen aan dokken en kaaimuren (20,7 miljoen euro); ∙ gebouwen (2,7 miljoen euro); ∙ sleepboten (10,6 miljoen euro).

80

31/12/2009 31/12/2008

De langetermijnhandelsvorderingen betreffen concessievergoedingen waarvoor een afbetalingsschema op langere termijn overeengekomen is. De andere langetermijnvorderingen betreffen zoals vorig jaar een medebetaling door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen aan een pregrondenbank. De handelsvorderingen blijven met een daling van 1,8 miljoen euro vrij stabiel. De overige vorderingen dalen sterk omdat een aantal betoelagingen die einde vorig jaar nog open stonden ontvangen zijn en omdat er geen achterstand is met de te ontvangen vooruitbetalingen op basis van het havendecreet. Door het algemeen positief resultaat en de positieve cashflow van het boekjaar, stijgen de geldbeleggingen van 112,2 miljoen euro naar 133,4 miljoen euro.

81

GEDRAGEN HAVEN

Balans

Financieel resultaat

financiële duurzaamheid

Het eigen vermogen stijgt omdat van het totale netto resultaat van 64,5 miljoen euro er 51,7 miljoen euro toegewezen wordt aan het eigen vermogen en 12,8 miljoen euro voorbehouden wordt als uit te keren winst. Globaal gezien stijgen de voorzieningen slechts met 1,3%. Onderliggend is er echter wel een belangrijke wijziging daar enerzijds de voorziening groot onderhoud ophoudt te bestaan (-36 miljoen euro) en anderzijds de voorzieningen voor andere risico’s en kosten toeneemt met 38 miljoen euro. Deze toename situeert zich op het vlak van bijkomende voorzieningen rond milieugerelateerde onderwerpen alsook voor bepaalde verplichtingen van het Gemeentelijk Havenbedrijf in het kader van het protocol dat afgesloten is met de stad Antwerpen voor de overdracht van de activa op het Eilandje.

De financiële schulden zijn in de loop van 2009 terugbetaald conform de afgesproken vervaldata. Er hebben zich ook geen opportuniteiten voorgedaan om op een financieel interessante wijze vervroegde schulden af te lossen. De schulden op ten hoogste 1 jaar blijven stabiel (94,2 miljoen euro einde 2009 ten opzichte van 93,7 miljoen euro einde 2008). De uit te keren winst van 12,8 miljoen euro is zoals vorig jaar opgenomen onder de rubriek overige schulden.

GEDRAGEN HAVEN

Cashflowoverzicht

Passiva

De samenvattende tabel geeft een inzicht in de belangrijkste inkomende en uitgaande geldstromen. Zoals in de twee voorgaande jaren, is de uiteindelijk gegenereerde cashflow positief.

2009

2008

2007

Geldbeleggingen en liquide middelen begin boekjaar

119.500

95.733

78.395

Cashflow gegenereerd uit operationele activiteiten

115.040

139.085

134.900

Cashflow besteed aan investeringsactiviteiten

(36.499)

(65.930)

(52.341)

Cashflow besteed aan financieringsactiviteiten

(25.952)

(49.388)

(65.221)

Geldbeleggingen en liquide middelen einde boekjaar

172.089

119.500

95.733

De cashflow uit operationele activiteiten daalt door de gereduceerde activiteitsgraad in 2009. De cashflow besteed aan investeringsactiviteiten daalt doordat het investeringsprogramma van 2009 wel een aantal belangrijke projecten omvatte doch niet met een omvang zoals de voorgaande boekjaren. De cashflow besteed aan financieringsactiviteiten daalt omdat deze beperkt blijft tot het terugbetalen van de schulden conform de afgesproken vervaldata en er geen bijkomende versnelde aflossingen hebben plaatsgevonden.

De commissarissen Deloitte Bedrijfsrevisoren, de heer G. Lauwers en mevrouw A. Coolsaet hebben bij de jaarrekening een goedkeurende verklaring zonder voorbehoud afgeleverd.

82

83

GEDRAGEN HAVEN

HR BELEID Nieuwsbries

Beleidsvisie De basis voor het HR-beleid van het Havenbedrijf is samen te vatten met de slagzin ‘samen bouwen aan commitment’.

Commitment Vertrekkend vanuit deze slagzin werden het afgelopen jaar door de organisatie en de medewerkers heel wat inspanningen geleverd. ‘Commitment’ kan men immers pas realiseren als de medewerker zich betrokken en gerespecteerd weet, en gemotiveerd wordt om het beste te realiseren in zijn functie.

Sinds juli 2009 krijgt elke medewerker een ‘Nieuwsbries’ bij zijn loonbrief. Met dit nieuw initiatief wil de cel interne communicatie alle werknemers op een eenvoudige manier een extra informatiekanaal aanbieden. De nieuwsbrief wordt voornamelijk gebruikt voor het communiceren van personeelsgerelateerde informatie en over evenementen en activiteiten van het Havenbedrijf.

Opleidingen Opleidingen zijn een belangrijk gegeven in het personeelsbeleid van het Havenbedrijf. De bevoegde dienst organiseerde onder andere cursussen rond Open Office, het nieuwe kantoortoepassingssysteem dat werd ingevoerd ter vervanging van Microsoft Office. Daarnaast waren er ook opleidingen voor hen die met Maximo moeten werken. Medewerkers kunnen ook zelf het initiatief nemen en een opleiding aanvragen. In samenspraak met de betrokkene en de leidinggevende bekijkt de dienst hoe een opleidingsvraag op een kostenefficiënte en resultaatgerichte manier kan worden ingevuld.

Onder de noemer ‘Transparantie, participatie en inspraak’ namen de directie en het hoger kader deel aan twee managementdagen. Belangrijkste topics waren de responsabilisering van medewerkers en het verhogen van hun betrokkenheid bij het ondernemingsplan.

opleiding en ontwikkeling

Aantal betrokken werknemers

Evalueren en waarderen Het waarderingssysteem werd niet langer als up-to-date beschouwd. In 2009 werd dan ook een nieuw systeem ingevoerd met nieuwe evaluatiescores voor alle medewerkers. Voor de kaderleden werden bovendien Besmarto-taakafspraken geformuleerd. Deze preciseren de verwachte resultaten, het gedrag en de vaardigheden van elke medewerker en vormen de basis voor het bepalen van de score in het waarderingsgesprek. Omdat taakafspraken geen vast gegeven zijn, worden er tussentijdse functioneringsgesprekken georganiseerd waardoor zowel de medewerker als de leidinggevende input kunnen geven voor eventuele bijsturing.

Aantal gevolgde opleidingsuren Kosten verbonden aan opleiding

757 9.519 266.724

Het is evident dat de invoering van het nieuwe systeem om opvolging, feedback, terugkoppeling en bijsturing vraagt. Een belangrijk punt daarbij was de ijking van de afspraken en de resultaten. Om de nieuwe werkwijze te leren kennen en zich eigen te maken, volgden de betrokken functiehouders de nodige opleiding.

Intern communicatietraject Ondernemingsplan 2009-2013 : Gedelegeerd bestuurder Eddy Bruyninckx op een van de informatiesessies voor het personeel.

86

87

HR BELEID

Aanwervingsbeleid

werken in en rond de haven biedt zoveel verscheidene mogelijkheden. Meer dan 15.000 bezoekers bezochten het opleidingsdorp, de ‘job experience hall’ en de infostanden. Een echte trekpleister was het baggerschip ‘De Reynaert’ van DEME.

De juiste persoon op de juiste plaats op het juiste moment is cruciaal bij een goed aanwervingsbeleid. Alles start bij de werving en daaraan werd ook in 2009 de nodige aandacht gegeven.

Triple A Award wervingscampagne

Boeiende jobs in een wereldhaven De zoektocht naar goede medewerkers blijft een dagelijkse uitdaging en ook het Havenbedrijf heeft te maken met moeilijk invulbare jobs. Daarom werd vorig jaar extra aandacht besteed aan ‘employer branding’. Met een nieuwe campagne heeft het Havenbedrijf zich opvallend in de markt gezet en aan alle werkzoekenden en jongeren een duidelijke boodschap gebracht: de jobkansen bij het Havenbedrijf zijn reëel en aantrekkelijk. Er werd bovendien veel aandacht besteed aan een divers en gendertoegankelijk aanbod en het ruim palet aan jobmogelijkheden werd in dezelfde look&feel ontwikkeld. Het werken bij een groot bedrijf in een internationale context werd eveneens als troef uitgespeeld. Een opvallende, aantrekkelijke en gerichte campagne bracht het Havenbedrijf in al zijn aspecten onder de aandacht: — advertenties in gespecialiseerde en algemene media — bierviltjes met verschillende headliners werden verdeeld op studentenevenementen en jobbeurzen — een aangeklede GHA-tram kleurde het straatbeeld — jobbeurzen — een slogantoren voor het bestaande en toekomstige havenhuis — Online-advertenties ...

88

Ondanks de financiële crisis en de economische recessie had het Havenbedrijf het afgelopen jaar een honderdtal zeer uiteenlopende jobs vacant. Deze nieuwe medewerkers waren nodig voor de verdere vernieuwing van de organisatie en om het natuurlijk verloop bij het Havenbedrijf op te vangen. Het Havenbedrijf was vooral op zoek naar technische, nautische, financiële, ITen HR-profielen zoals onderhoudstechniekers elektriciteit, matrozen en sleepbootkapiteins, ingenieurs, business analisten, toepassingsbeheerders en HR-assistenten.

Jobbeurzen

‘Hier speel je kort op de wal’ voor het Havenhuis (foto boven). Een Levanto-stagaire op mobiele kraan Brabo : een kans voor niet-nautische geschoolde werkzoekers.

In 2009 nam het Havenbedrijf deel aan negen jobbeurzen, waarvan twee in eigen beheer. Zo werden tijdens een jobdag vooral de technische functies die minder makkelijk in te vullen zijn, in de kijker gezet. Hierbij kreeg de personeelsdienst ondersteuning van medewerkers uit de verschillende operationele diensten die optraden als ervaringsdeskundige. De jobdag was een groot succes: ongeveer duizend sollicitanten bezochten de beurs, de dienstvaartuigen of maakten een rondrit langs enkele afdelingen van het Havenbedrijf. Op het jobevent tijdens WaterkAnt zette het Havenbedrijf havenjobs uit de veelzijdige havenwereld in de kijker. Op deze manier wou het Havenbedrijf ook focussen op kaderinvulling op lange termijn. Immers,

aantal openverklaringen, doorstroming internen/aantal stagiairs

Een succesvolle jobbeurs in het Havenhuis (foto boven) en een van de campagnetrams die het Antwerpse stadsbeeld kleurde.

Aantal openverklaarde functies

44

Aantal vacante plaatsen

80

Aantal intern ingevulde plaatsen

22

Aantal stagiairs

32

De wervingscampagne van het Havenbedrijf, die werd uitgewerkt door het reclamebureau Universal Communication, werd bekroond met een Triple A Award (Antwerp Advertising Awards). De opzet van deze wervingscampagne was het creëren van een positief en jong werkgeversimago, waarbij het Havenbedrijf werd voorgesteld zoals het écht is: een dynamische en diverse werkomgeving.

Levanto Samen met het leerwerkbedrijf Levanto leidt het Havenbedrijf zestien werkzoekenden zonder maritieme basiskennis op tot matroos. De kandidaten volgen een twaalf maanden durende praktijkopleiding bij het Havenbedrijf en Levanto en krijgen gedurende dat jaar een loon. Na 1 jaar is hun opleiding voltooid en zijn ze klaar om hun functie op te nemen.

Topemployer 2009 Dit keurmerk wordt uitgereikt door de Corporate Research Foundation en identificeert de beste praktijkcases op het gebied van HR-management. Het Havenbedrijf kreeg goede tot zeer goede scores voor primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden, interne promotiekansen, opleiding & training en bedrijfscultuur.

89

HR BELEID

Welzijn van medewerkers en organisatie Elke individuele medewerker verdient aandacht om zo optimaal mogelijk te kunnen functioneren binnen zijn eigen mogelijkheden. Door aandacht te schenken aan het welzijn van medewerkers, kan het Havenbedrijf ook de interne bedrijfsvoering optimaliseren.

Een bedrijf van mensen Na ziekte of ongeval hebben werknemers soms nood aan een overbruggingsperiode vooraleer ze terug hun normale takenpakket kunnen opnemen. Via het tijdelijk aanpassen van de taken, de functie of de arbeidsduur krijgen zij de mogelijkheid om gedurende een afgebakende periode de werkbelasting progressief op te bouwen. Indien blijkt dat dit einddoel, omwille van een definitieve ongeschiktheid, niet kan worden bereikt, zoekt men intern naar mogelijkheden om een functie aan te bieden die zowel tegemoetkomt aan de noden van de medewerker als aan de economische noden van het Havenbedrijf. Door hier intensief op in te zetten, kunnen medewerkers sneller aan het werk na een ziekte of arbeidsongeval, wat een winwinsituatie oplevert voor beide partijen.

90

Enkele voorbeelden hiervan: — opzichter in een afvalpark voor de binnenscheepvaart, waardoor de parken niet langer onbemand zijn en sluikstorten wordt vermeden — onthaal van de kandidaten tijdens de selectieprocedure. In het kader van arbeidsre-integratie bouwt het Havenbedrijf samenwerkingsverbanden uit met o.a. Levanto, de haventornado’s, Havencentrum Lillo, het Gouden Anker.

De dienst Sociaal Welzijn biedt niet enkel een luisterend oor maar zoekt praktische oplossingen binnen het Havenbedrijf.

Pendelfonds Duurzame mobiliteit is binnen het Havenbedrijf een belangrijk thema. Voor het woon-werkverkeer van de eigen medewerkers diende het GHA een pendelfondsdossier in bij de Vlaamse overheid. Zo willen we extra ondersteuning bij de invoering van een aantal mobiliteitsmaatregelen. Het zal de coördinator mobiliteit zijn die de maatregelen uit het bedrijfsvervoerplan implementeert, begeleidt en evalueert. Relevante beslissingen worden altijd afgetoetst ten aanzien van duurzame mobiliteitsaspecten. Een goede interne communicatie speelt een belangrijke rol in het welslagen van dit project.

Effectief ziekteverzuimbeleid Om medewerkers zo lang mogelijk of zo snel mogelijk terug in de reguliere werking van de organisatie op te nemen, worden een aantal tools gebruikt. Het voeren van verzuimgesprekken met individuele medewerkers is daarbij een belangrijk middel. Als basis voor deze gesprekken wordt de Bradfortfactor aangewend.

Diversiteit Als grote werkgever wil het Havenbedrijf een zo divers mogelijke werknemersgroep die een realistische afspiegeling vormt van onze samenleving. Zo is er specifieke aandacht voor allochtone werknemers bij jobbeurzen en de communicatie naar het onderwijs.

91

HR BELEID

maatschappelijk draagvlak

Organisatieontwikkeling

Beleidsvisie

Elke organisatie ondergaat veranderingen door interne en externe impulsen, zo ook het Havenbedrijf. De voorbije twee jaar is de organisatiestructuur van verschillende diensten en afdelingen hertekend om zowel de eigen ambities als die ten aanzien van de externe spelers verder waar te maken.

Een toekomstgerichte organisatie Een uitermate goed voorbeeld van organisatieontwikkeling is de ketenbenadering en de meer uitgebreide rol die het Havenbedrijf hierin wil spelen. Om dit te kunnen realiseren, moet de organisatie binnen het Havenbedrijf worden aangepast. Aan de projectgroep die verantwoordelijk is voor het uittekenen van deze nieuwe stap in de ketenbenadering werd ook gevraagd een mogelijke werkstructuur uit te tekenen. De denktank gaf ondertussen al aan hoe de structuur van de dienst scheepvaartmanagement vorm kan krijgen. Dit leidde tot heel wat structuurwijzigingen bij de haven-

Anders gaan werken Het GHA groeit en heeft nood aan een nieuw Havenhuis. Het nieuwe Havenhuis moet niet alleen de administratie herbergen maar ook een aantal diensten die nu verspreid zitten in het havengebied. Het Havenbedrijf wil de nieuwe locatie aangrijpen om ‘anders te gaan werken’ en op een efficiënte en toekomstgerichte manier de organisatieprocessen te verbeteren. Met het bureau Wicely werd een integraal, globaal concept uitgewerkt op het vlak van de fysieke, virtuele en mentale omgeving.

92

kapiteinsdienst, de operationele diensten en de infrastructuurdienst. Verder gaf de denktank ook suggesties over de rol en de functies van het management van de nieuwe organisatie. Dergelijke structuuraanpassingen hebben ook repercussies voor andere afdelingen. In 2009 deden diensten zoals Infrastructuur en Milieu, Strategie & Ontwikkeling en de Personeelsdienst een concrete oefening om de huidige en toekomstige noden voortvloeiend uit het ondernemingsplan op elkaar af te stemmen.

Het communicatietraject hiervoor werd in 2009 opgestart. Via het intranet kunnen de medewerkers de vooruitgang van het nieuwe Havenhuis volgen, kunnen zij vragen stellen en werd er een centraal informatiepunt georganiseerd. In de aanloop naar de definitieve verhuis zal dit parcours verder worden uitgewerkt met locatiebezoeken en informatiemomenten.

Nieuw personeelsstatuut Het huidige personeelsstatuut vraagt na 12 jaar om een herziening. De start daarvan werd gegeven in

Het GHA streeft ernaar het maatschappelijk draagvlak van de haven te versterken bij alle stakeholders in binnen- en buitenland. Het wil het belang van de haven van Antwerpen beter bekend maken, de sociale integratie bevorderen met de stad en de ruimere omgeving, en een maximale participatie van de betrokken actoren en/of stakeholders bewerkstelligen. De tools die daarvoor worden gebruikt zijn divers en veelvuldig en worden op elkaar afgestemd via de sponsor- en communicatieplannen.

Dialoog maatschappij Het Havenbedrijf voert al een aantal jaren een uitgebalanceerd sponsor- en evenementenbeleid. De sponsoring leidt tot een versterking van zowel het interne als het externe maatschappelijk draagvlak, verhoogt de zichtbaarheid en de naamsbekendheid van het Havenbedrijf en creëert goodwill bij de verschillende doelgroepen. Met een gericht sponsorbeleid worden ook de bestaande professionele relaties versterkt en nieuwe aangegaan. In 2009 werd het sponsorbeleid nog verder uitgebouwd en gestroomlijnd. De drie bestaande pijlers, cultuur, sport en maatschappelijk verantwoord ondernemen, blijven overeind en worden versterkt.

2009 met als doel een geactualiseerd personeelsstatuut en arbeidsreglement voor te stellen in 2010.

Maximo Maximo werd als nieuwe tool geïntroduceerd en had eveneens een impact op de dienst Personeel. Werkorders en registraties van activiteiten van medewerkers worden via dit systeem gekoppeld en dienen vervolgens als input voor de berekening van de lonen van verschillende diensten.

Gedelegeerd bestuurder Eddy Bruyninckx ontmoet de Antwerp Giants : de haven meer bekendheid geven via sportsponsering.

93

maatschappelijk draagvlak MAS Havenpaviljoen.

WaterkAnt 2009: verleden en heden

WaterkAnt 2009 : de West-Vlaamse familie Proot ontving de 10.000ste fietskaart. Voorzitter en havenschepen Marc Van Peel zette hen in de bloemen en schonk een havenfietspakket.

Aan de voet van het toekomstige Museum aan de Stroom (MAS) staan vier paviljoenen die in concessie worden gegeven aan de founders van het Museum. Het Havenbedrijf is er daar één van. In 2009 werd de inrichting van het paviljoen toegewezen aan Crepain Binst Architecture na een wedstrijd en werd gestart met de lay-out van het paviljoen. Bedoeling is een dynamisch beeld te presenteren van de moderne, hedendaagse haven. De allernieuwste interactieve multimediamiddelen zullen daarbij worden ingezet. Zowel het MAS als het Havenpaviljoen vormen dé toegangspoort tot de haven en linken de stad en haar haven. Het Havenpaviljoen wordt een ontdekkingsplek voor het grote publiek en een open huis voor de verschillende havenbedrijven die van het complex gebruik kunnen maken voor de ontvangst van hun commerciële relaties.

Kunsthaven Sinds 2008 is het Havenbedrijf in het kader van het project ‘Kunsthaven’ hoofdsponsor van de Internationale Kunstcampus deSingel en sponsor van deFilharmonie, een uniek samenwerkingsverband dat loopt tot en met het seizoen 2012/2013. Dit project overkoepelt alle culturele projecten (bijvoorbeeld Jazz Middelheim) die steun krijgen van Havenbedrijf. Het kunsthavenabonnement van deSingel omvat vier voorstellingen waarop het Havenbedrijf telkens een 100-tal commerciële relaties en personeelsleden uitnodigt. In 2009 werd voor de tweede maal het havenconcert georganiseerd. Voor dit unieke concert van deFilharmonie werden 900 mensen uitgenodigd. Zowel professioneel-commerciële relaties, politiek-maatschappelijke contacten, personeelsleden en mensen uit de omliggende gemeenten worden hiervoor uitgenodigd. Dit concert was ook vorig jaar één van de hoogtepunten van het sponsorjaar.

Sportevenementen. Ook met de sportsponsoring wenst het Havenbedrijf de verschillende doelgroepen te bereiken. Sportsponsoring is bovendien een speciaal gegeven door de heel verscheiden visualisering en het grote en heel diverse publiek dat men kan bereiken. In 2009 werd beslist om de aangegane engagementen in topsport te blijven honoreren. Een jaarlijkse evaluatie bepaalt de hoogte van de sponsorgelden. Zo was het GHA de partner van de Europese campagne van de Antwerp Giants. Naast cultuur en sport wil het GHA in de toekomst een extra accent leggen op de derde pijler, maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zoals de sponsoring in 2009 van het ‘Project Pulderbos’ van de Koning Boudewijnstichting, een revalidatiecentrum voor kinderen met een zwaar neurologisch of respiratoir probleem.

WaterkAnt 2009 : De haven in de picture, met zijn verleden en heden, voor jong en oud, gemoedelijk en laagdrempelig.

Tijdens het laatste weekend van september werd ‘het Eilandje’ ondergedompeld in een unieke maritieme sfeer. De vijfde editie van dit tweejaarlijkse evenement rond het watererfgoed van de Scheldestad kreeg in 2009 een bredere dynamiek. Voor het eerst kwamen naast het maritieme verleden ook de hedendaagse, moderne haven aan bod en werd er een jobevent aan gekoppeld. Met dit laatste wilde men het publiek laten kennismaken met de verschillende beroepen in een wereldhaven. Daarbij werd voornamelijk gefocust op langetermijnaanwervingen. Vooral aan jongeren werd de boodschap overgebracht dat de haven toekomst biedt en de kans op een gevarieerde job. Om het feest compleet te maken organiseerde Radio 2 in samenspraak met het Havenbedrijf en de stad Antwerpen een nationale fiets- en wandeldag tezamen met WaterkAnt. Via themawandelingen en fiets-

94

tochten konden de sportievelingen de uitgestrektheid van de haven ontdekken met als rode draad de populaire tv-serie ‘Kinderen van Dewindt’. Op dit fiets- en wandelevenement werd door het Havenbedrijf de spiksplinternieuwe fietskaart uitgedeeld. Deze gratis fietsmap brengt de bezoeker door de haven via vier uitgestippelde fietsroutes. De fietskaart is razend populair en werd eind 2009 al op meer dan 18.000 exemplaren verspreid. WaterkAnt is een succesvol publieksproject dat de diverse aspecten van het heden en het verleden van de haven perfect weet te combineren; een haven met traditie en geschiedenis, een vitale haven, een haven met toekomst, een duurzame haven en een wereldhaven met een menselijk gezicht. WaterkAnt werd georganiseerd in samenwerking met de stad Antwerpen en de haven van Antwerpen.

Links : Het Havenpaviljoen, aan de voet van het MAS, wordt een ontdekkingsplek voor het grote publiek en een open huis voor de havenbedrijven. Midden boven : Het jobevent tijdens WaterkAnt 2009 liet zien wat de haven te bieden heeft. Midden onder : Het havenconcert 2009 : een hoogstaande muziekavond voor en van de haven. Rechts : De Chinese staatsopera op Kunsthaven.

95

maatschappelijk draagvlak Tentoonstelling Kaai 63

Dialoog publiek Het betrekken van het ruime publiek bij de haven is een belangrijke taak in de opbouw van een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak. Het Havenbedrijf doet dit op heel verschillende manieren.

Naar aanleiding van de bouw van het nieuwe Havenhuis op de site aan Kaai 63 werd een tentoonstelling georganiseerd. Daarin konden de bezoekers de maquettes bekijken van de vijf bureaus die de shortlist haalden. De tentoonstelling vond plaats in de wagenzaal van het historische gebouw op de site. Daarmee konden de bezoekers het winnende project van Zaha Hadid ter plaatse visualiseren. Van de gelegenheid werd ook gebruik gemaakt om de andere renovatie- en bouwprojecten van het Havenbedrijf te presenteren. De tentoonstelling werd een tweede maal opengesteld tijdens WaterkAnt.

Brochures en leaflets

De bemanning van de MSC Beatrice werd zelden zo enthousiast onthaald op een maidentrip.

Antwerpen groet zijn Beatrice In 2009 was de komst van de MSC Beatrice, ‘s werelds grootste containerschip (14.000 TEU), een unieke gelegenheid om het publiek te betrekken bij deze voor de haven van Antwerpen belangrijke gebeurtenis. De media werden grondig geïnformeerd en kregen een volledig pakket achtergrondinformatie, zodat zij hun informatietaak konden vervullen. De bevolking werd uitgenodigd om de Beatrice te verwelkomen bij het binnenlopen in de haven. Daaraan werd een fotowedstrijd gekoppeld met een leuke prijs. De opkomst was overweldigend, duizenden mensen verwelkomden het schip.

96

Ter plaatste konden de geïnteresseerden een informatiefiche krijgen met alle belangrijke informatie over de Beatrice. Daarin werd het belang van zijn komst toegelicht, de impact van de haven van Antwerpen op de Vlaamse en Belgische economie en werd de noodzaak van de verdieping van de Westerschelde onder de aandacht gebracht. Er werd ook een korte dvd van de aankomst geproduceerd die werd aangeboden aan de verschillende stakeholders.

Om het publiek zo goed mogelijk te informeren werden er ook informatiebrochures ter beschikking gesteld. Naast de meer traditionele leaflets met de algemene info over de haven en het Havenbedrijf werd er in 2009 meer specifiek materiaal aangemaakt. Een nieuwe havenkaart op betaalkaart formaat is niet enkel een handige wegwijzer in de haven maar geeft op een luchtige manier een aantal feiten en cijfers. Een overrompelend succes was de fietskaart met vier fietsroutes en een aantal bezienswaardigheden in de haven. In totaal werden meer dan 15.000 havenkaartjes en 18.000 fietskaarten verspreid.

Tentoonstelling Kaai 63 : maquettes van de vijf bureaus van de shortlist en een ruime kijk op andere renovatie- en bouwprojecten van het Havenbedrijf.

97

maatschappelijk draagvlak

Dialoog havengemeenschap en klanten Naast de veelvuldige commerciële en informele contacten heeft het Havenbedrijf een aantal formele overlegorganen in het leven geroepen met zijn klanten en de havenbedrijven.

Dialoog nationale en internationale politiek Contacten met de politieke wereld horen bij een publiek bedrijf en een economisch zwaargewicht. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen houdt er ook aan de politieke wereld op een consistente en heldere manier te informeren over de werking van de haven van Antwerpen.

Plaats voor overleg De raad van overleg bestaat uit vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties (Alfaport, ABAS, KVBG, ASV, KBRV, CEPA, VEA, VOKA), de binnenvaart, het spoor, het wegvervoer, de werknemersorganisaties (ACOD/LRB, BTB, ABVV, ACVTranscom, ACV-Openbare Diensten, LBC/ NVK, ACV, ACLVB), het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, de stad Antwerpen, Maatschappij Linkerscheldeoever en de administratie der douane en accijnzen.

Tevredenheidsenquête Vanuit de commerciële dienst werd een tevredenheidsenquête georganiseerd bij de klanten van het Havenbedrijf. Zij biedt de verschillende diensten een nog betere kijk op wat leeft in de haven.

98

De raad van overleg bespreekt thema’s die de partijen en de haven in het algemeen aanbelangen. Zo werd de raad van overleg begin vorig jaar volledig gewijd aan de crisis en werden er standpunten ingenomen in bepaalde dossiers. In dit formele overleg werd ook aangedrongen op een gezamenlijke aanpak van de crisis. Hieruit groeide, op initiatief van het Havenbedrijf Antwerpen, een ‘Totaalplan voor een meer concurrentiële haven’.

Maatschappij Linkerscheldeoever De Maatschappij Linkerscheldeoever en het Havenbedrijf zijn directe gesprekspartners voor de verdere uitbouw van de Antwerpse haven. De Maatschappij is vertegenwoordigd in de raad van bestuur van GHA en in de raad van overleg. Het Havenbedrijf op zijn beurt is aandeelhouder van de maatschappij en is vertegenwoordigd in de raad van bestuur.

APN en RADAR Vanuit de communicatiedienst van het Havenbedrijf wordt per kwartaal een APN of Antwerp Port News verstuurd naar klanten over de hele wereld. Dit magazine (in het Nederlands, Frans, Engels, Duits en Chinees) brengt voornamelijk commercieel nieuws over de haven. Een haven die leeft heeft ook veel te vertellen en veel nieuws blijft liggen of verdwijnt in de plooien van de tijd. Daarom werd vorig jaar gestart met een maandelijkse nieuwsbrief ‘Radar’. Deze wordt maandelijks per email verstuurd in het Nederlands en het Engels. De nieuwsbrief biedt het Havenbedrijf de kans om klanten, geïnteresseerden en omwonenden op een directe en bondige manier te informeren.

Een open huis Bij het aantreden van de nieuwe Vlaamse bewindsploeg hield het Havenbedrijf eraan een aantal excellenties die door hun bevoegdheden betrokken zijn bij het havengebeuren uit te nodigen voor een bezoek. Minister-president Kris Peeters, minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits, minister van Financiën, Begroting, Werk, Ruimtelijke Ordening en Sport, Philippe Muyters en Steven Vanackere, in zijn toenmalige functie van vice-eersteminister en minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven en Institutionele Hervormingen binnen de federale regering, gingen in op de uitnodiging. Het bezoek werd opgevat als een werkvergadering met daaraan gekoppeld een bezoek op het terrein zodat zij konden kennismaken met de verschillende havenaspecten. De parlementsleden van de commissie Openbare Werken bezochten de haven in september. Na de presentatie van een aantal hangende dossiers verkenden ook zij de haven per boot. Tijdens deze boottocht werd de nadruk gelegd op de investeringen in de haven, zowel van het Havenbedrijf als de diverse privébedrijven. Alle gasten konden ook uitgebreid kennismaken met de natuurgebieden en het uitgebreide scala aan milieu-investeringen.

De Antwerpse gouverneur Cathy Berx, havenschepen Marc Van Peel, Vlaams minister-president Kris Peeters en Prins Filip. (van links naar rechts)

Vlaams minister Hilde Crevits komt kennismaken met de haven.

Ook Philippe Muyters wil als kersverse Vlaamse minister het terrein verkennen.

De parlementsleden van de Commissie Openbare Werken krijgen uitleg over de vele investeringen in de haven van Antwerpen.

99

maatschappelijk draagvlak Zoals ieder jaar mocht het Havenbedrijf een aantal buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders ontvangen. In het kader van het staatsbezoek van president Victor Yushchenko (Oekraïne) aan Antwerpen werd een samenwerkingsakkoord ondertekend met de haven van Odessa. Midden oktober mocht Prins Filip de Chinese Vicepresident Xi Jinping verwelkomen in de Antwerpse haven. Daarnaast waren er diverse ontvangsten en werkbezoeken met Nederlandse delegaties zoals het College van Gedeputeerde Staten van Zeeland, de politieke vertegenwoordigers van Noord-Holland, overheden uit het Verre Oosten, en dies meer. Vanuit het Havenbedrijf worden met een zekere regelmaat dossiers opgemaakt voor de gemeenteraad en de raadscommissie of zijn er presentaties rond specifieke dossiers. Een voorbeeld daarvan waren de voortgangsrapporten rond de verdieping van de Westerschelde die vorig jaar hoog op de agenda stond. Naar jaarlijks gebruik worden tweemaal per jaar alle nieuwe diplomaten ontvangen voor een presentatie en rondvaart door de haven.

Boven: De Oekraïnse president Victor Yushchenko feliciteert de voorzitter van de haven van Odessa die net een samenwerkingsakkoord ondertekende met havenschepen Marc Van Peel. Midden: De Chinese vice-president Xi Jinping bestudeert samen met Prins Filip, Kris Peeters, Cathy Berx en Marc Van Peel de kaart van de Antwerpse haven. Onder: In 2009 mocht de haven van Antwerpen twee uitgebreide Indische delegaties ontvangen. Op de foto de CII Western Region Logistics Council.

100

Dialoog Fora Het Gemeentelijk Havenbedrijf is lid van verschillende nationale en internationale fora. Een voortdurende dialoog en informatiestroom op nationaal en internationaal vlak is een must voor een Havenbedrijf. Naast de economische topics is er de jongste jaren ook meer en meer aandacht voor duurzaamheid en maatschappelijk draagvlak.

Mensen maken de haven Op 20-21 april 2009 ging in Rotterdam de startvergadering door van ‘People around Ports’, gesteund door ESPO, European Sea Ports Organisation. Met dit gezamenlijk project willen de verschillende havenbedrijven vooral het maatschappelijk draagvlak van de havens verstevigen door hun imago te verbeteren, door te investeren in onderwijs en door de banden tussen de steden en hun havens te versterken. Het uiteindelijke doel is een ‘Code of Practice’ zoals die in de jaren negentig werd uitgewerkt rond milieumanagement. Het Havenbedrijf Antwerpen maakte deel uit van de kerngroep. Naast het uitschrijven van een Espo Award was er op de eerste vergadering grote eensgezindheid over het feit dat vooral havenautoriteiten een belangrijke rol spelen op het domein van draagvlakvergroting. Zij hebben niet alleen een publiek-commercieel karakter maar zij vervullen ook een kernfunctie binnen de havengemeenschap. Alle deelnemers waren het ook eens over het cruciale belang van communicatie tov het eigen management, de beleidsmakers, het grote publiek en de potentiële werknemers. Een ander belangrijk punt waar alle havenautoriteiten mee worstelen, is de toegankelijkheid van de haven. In de meeste gevallen is de link met de stad voor een deel verloren gegaan, maar het zijn vooral de stringente veiligheidsmaatregelen (ISPS) die de havens minder toegankelijk maken.

Het Havenbedrijf Antwerpen was zich al langer bewust van deze moeilijke evenwichtsoefening tussen veiligheid en toegankelijkheid. In 2009 werd een eerste roundup gemaakt van mogelijkheden. Het gaat daarbij onder meer om informatieborden, zitbanken en uitkijkpunten. De fietskaart die vorig jaar werd uitgegeven en de aanleg van degelijke fietspaden kaderen in diezelfde filosofie. Het fietspad op de Noorderlaan dat in mei 2009 werd ingereden, kreeg van de Fietserbond een topscore voor kwaliteit en veiligheid. People Around Ports is dan ook een interessant forum voor het toetsen van de eigen situatie en voor de uitwisseling van ideeën.

101

maatschappelijk draagvlak FPA – Flanders Port Area Een initiatief van de Vlaamse regering die de vier zeehavens (Antwerpen, Gent, Oostende en Zeebrugge) verenigt onder een koepel ter versterking van de internationale concurrentiepositie van de Vlaamse havenregio. Bedoeling is het verstevigen van de competitiviteit, een duurzame ontwikkeling en het versterken van het maatschappelijk draagvlak van de Vlaamse havens.

ESPO – European Sea Ports Organisation Het Havenbedrijf is lid van deze Europese organisatie die de EUhavens vertegenwoordigt en optreedt als belangengroep.

AIVP – The worldwide network of port cities Deze organisatie brengt zowel stedelijke- als havenverantwoordelijken samen op diverse conferenties en seminaries rond thema’s die stad en haven aanbelangen. Het Havenbedrijf nam vorig jaar deel aan de conferentie in Reykjavik (IJsland) rond het thema ‘Port City’s and overall Tourist Strategies’ waar GHA optrad als gastspreker.

World Economic Forum Davos Lezingen Het management en de experten van het Havenbedrijf worden regelmatig gevraagd voor lezingen, zowel op internationaal, nationaal als lokaal vlak.

Eddy Bruyninckx als gastheer voor een meeting van de North-Western European Ports.

102

bestuursorganen Gewestelijk Commissaris · Antoon Colpaert

Toezicht · Ann Coolsaet Commissaris, gemeenteraadslid · Guy Lauwers Commissaris, gemeenteraadslid · Luc Van Coppenolle Deloitte bedrijfsrevisoren

Directiecomité · Eddy Bruyninckx Gedelegeerd bestuurder en voorzitter directiecomité · Jan Adam Financieel directeur · Luc Arnouts Chief Commercial Officer · Greet Bernaers Directeur Infrastructuur en Milieu · Christiaan De Block Chief Operations Officer · Pascale Van Hoecke Personeelsdirecteur · Jan Verbist Havenkapitein-commandant · Björn Verhoeven Directeur Patrimoniumbeheer · Luk Laerenbergh Secretaris

CEO Eddy Bruyninckx en voorzitter Marc Van Peel op de brug van de MSC Beatrice.

Raad van bestuur Voorzitter · de heer Marc Van Peel Schepen voor Haven en Personeel · Eddy Bruyninckx Gedelegeerd Bestuurder GHA · Wouter De Geest Gedelegeerd Bestuurder BASF Antwerpen nv, Beheerder-bureaulid Voka · Peter Deckers Voorzitter Maatschappij Linkerscheldeoever · Rudi De Meyer Gedelegeerd Bestuurder Alfaport Antwerpen · Annick De Ridder Open VLD-gemeenteraadslid · Bart De Wever N-VA-gemeenteraadslid · Jozef Foubert (sept 2009) en · Freddy Willockx (vanaf sept 2009) Voorzitter Interwaas

104

· Philip Heylen Schepen voor Cultuur en Toerisme · Patrick Janssens Burgemeester · Erwin Pairon Groen!-gemeenteraadslid · Jan Penris Vlaams Belang-gemeenteraadslid · Peter Symens Beleidsmedewerker Natuurpunt · Bruno Valkeniers Vlaams Belang-gemeenteraadslid · Ludo Van Campenhout Schepen voor Stadsontwikkeling, Sport en Diamant · Robert Voorhamme Schepen voor Onderwijs, Economie, Werk en Middenstand · Toon Wassenberg sp.a-gemeenteraadslid · Eva Wuyts sp.a-gemeenteraadslid · Luk Laerenbergh Secretaris

105

internationale vertegenwoordigers Brazilië Mrs Madeleine Onclinx Avenida Ipiranga 200 Bloco D 202 01046-925 São Paulo Brazil T +55 11 3258 6214 F +55 11 3259 2698 E [email protected]

Duitsland Dr. Dieter Lindenblatt Grutstrasse 13 40878 Ratingen Germany T +49 2102 84 93 53 M +49 171 48 97 359 F +49 2102 92 96 89 E [email protected]

China Jan Van der Borght Suite H, 32nd Floor Shanghai Industrial Investm. Building No.18 North Caoxi Road Shanghai 200030 China T +86 21 6427 8228 M +86 136 5198 0085 F +86 21 5496 0375 E [email protected]

India Raj Khalid 50 Manuel Gonsalves Road Bandra, Mumbai 400050 India T +91 22 2643 1913 E [email protected]

Stephen Yen Suite H, 32nd Floor Shanghai Industrial Investm. Building No.18 North Caoxi Road Shanghai 200030 China T +86 21 6418 8006 M +86 136 4192 0905 E [email protected]

106

Regionaal kantoor Pune Gaurav Mane T +91 95 6107 1700 E [email protected] Verenigde Staten Eddy Dekkers 380 Rector Place, Suite 5 P New York, NY 10280 USA T +1 212 945 3782 F +1 212 945 7240 E [email protected]

colofon Het jaarverslag verschijnt in het Nederlands en in het Engels. U kunt het lezen op de website of een exemplaar aanvragen bij het Gemeentelijk Havenbedrijf, dienst Communicatie.

Uitgever Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Havenhuis Entrepotkaai 1 2000 Antwerpen België T + 32 3 205 20 11 F + 32 3 205 20 28 E [email protected] www.portofantwerp.com Grafisch ontwerp en zetwerk Catapult, Antwerpen Fotografie Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Papier Arctic the Volume, FSC - gecertificeerd

107