Gedeputeerde staten van Friesland t.a.v. de voorzttter en de leden De heer J.A. Jorritsma Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden Geachte heer Jorritsma, Geachte dames en heren,
16.08.2014
Hierbij vragen wij uw gewaardeerde aandacht voor het volgende: U heeft meer dan een half jaar geleden het initiatief van drie milieugroeperingen in Friesland gehonoreerd c.q. geaccordeerd en hen de opdracht gegeven een inventarisatie te maken van de gevoelens van Friese burgers over mogelijkheden van participatie van Friesland in windenergie door middel van MEGAwindturbines op het Friese vasteland en in zee (IJsselmeer, Noordzee). Het betreft hier de Regiegroep Fryslàn foar de Wyn, kortweg ffdw genoemd. Wij veronderstellen dat u ervan uit bent gegaan dat ffdw op een faire, onafhankelijke, betrouwbare en objectieve manier deze zelf gekozen opdracht zou uitvoeren. Dat is geenszins het geval geweest en het gaat hier om gemeenschapsgeld en vooral om de gemeenschappelijke belangen van de hele Friese bevolking (en in tweede instantie om de totale Nederlandse bevolking). De provincie maakt een streekplan mede op basis van gegevens van ffdw en tegen de besluitvorming is beroep mogelijk. Dat zullen wij zeker doen als Gedeputeerde Staten niet beseft en ingrijpt in de procedure die tot nog toe op verkeerde basis de door ffdw gewenste gegevens heeft opgeleverd. Wij zijn het dus niet eens met de procedure en zullen hieronder kort aangeven waarom deze door u gefinancierde activiteiten aan geen van de genoemde criteria (fair, onafhankelijk, objectief, betrouwbaar) voldoen. FAIR Er werd en wordt met geld van de burgers gestrooid niet om voors en tegens van windenergie te bediscussiëren maar alleen ter vergroting van het draagvlak voor windenergie. Niet om voor- en tegenstanders aan het woord te laten en de gegevens pro en contra keurig te inventariseren en een duidelijke conclusie daaraan te verbinden. Er zijn oproepen voor informatieavonden alleen via internet verspreid; de meeste burgers hebben geen internet of gebruiken zelden email. Een extra slotbijeenkomst werd er snel doorheen "geduwd": de avond voordat die bijeenkomst werd gehouden werd om 22:37 uur via email doorgegeven onder slechts 75 mensen (75 in een provincie met bijna 650.000 inwoners). In de provincie Friesland woont tweederde van de bevolking in een dorp; 348 dorpen tellen minder dan 1.500 inwoners, waarvan 200 dorpen minder dan 500 inwoners. Het bleek niet zoals beloofd een herhalingsbijeenkomst te zijn voor Tzummarum-Firdgum maar voor heel (!) Friesland. De bijeenkomst werd gehouden in Grou en daar kwamen uiteraard slechts enkelingen. Dat was volgens ffdw het bewijs dat er weinig animo was! Bij alles wat ffdw organiseerde was het motto steeds haast-haast. Telkens werd in Tzummarumj Firdgum in de Harnehal en in het Wapen van Barradeel benadrukt dat er grote haast was. Het ffdw-project liep al 6 maanden achter op schema. De bevolking werd "overvallen" door ffdw om snel het eens te worden onder het motto. "Laten we de pijn zo eerlijk mogelijk verdelen". ONAFHANKELIJK Niemand van de organisatoren of deelnemers stelde zich op deze avond bij het project bij de Bjirmen voor. De ffdw-mensen vertelden niet dat zij van ffdw waren. Het was daardoor niet alleen heel onduidelijk wie wie was maar na enige tijd bleek dat er 3 initiatiefnemers aan tafel zaten, die grote financiële belangen hebben. Sommigen gaan
1
jaarlijks(!) meerdere miljoenen euro's subsidie aan hun investeringen verdienen maar ze presenteerden zich als onpartijdige deelnemers. Deze initiatiefnemers zijn dus profiteurs van de windbusiness. Veel Friese dorpen waar bewoners zich in Dorpsbelangen hebben verenigd blijken ongemerkt initiatiefnemers binnen hun vereniging te hebben. Dat levert in deze dorpen enorme tegenstellingen, scheuringen, intimidatie tot aan fysieke bedreigingen op van enkelingen tegen meerderheden die zich niet willen laten ompraten of omkopen of financieel inpakken. Op een bijeenkomst van WindmolenArm Friesland (WAF, waar tenminste 10 aktiegroepen deel van uitmaken, zie bijlage 5) werden tal van voorbeelden genoemd waarover nu een zwartboek wordt samengesteld. OBJECTIEF Op de informatieavonden waren er deelnemers die zich enthousiast in discussies mengden en gesprekken in de richting van pro-MEGAwindmolens stuurden. Deze deelnemers bleken zelf initiatiefnemers te zijn die grote financiële belangen blijken te hebben. Een van de initiatiefnemers vertelde dat hij in de omgeving van het IJsselmeer woonde, waar heel veel bewoners protesteerden, daarna de Afsluitdijk blokkeerden, waardoor men afzag MEGAwindmolens in het IJsselmeer te plaatsen. Nergens werd gemeld dat deze initiatiefnemers profiteurs zijn. BETROUWBAAR Voor de inspraakavonden in Tzummarum-Firdgum zijn mensen alleen per internet in staat gesteld zich aan te melden. Zelfs als men dat deed, kregen veel mensen de melding "zaal is vol". Hoewel nog veel mensen weinig of geen internet gebruiken en zo'n belangrijk onderwerp vele maanden eerder gemakkelijk via huis-aan-huis post overal wereldkundig had kunnen worden gemaakt, heeft men dat niet gedaan. De Harnehal in Tzummarum waar deze avond plaatsvond, kan meer dan 500 mensen herbergen. Er werden minder dan 30 mensen toegelaten; er waren 2 sessies op 1 avond over hetzelfde project alsof men bang was voor teveel kritiek als iedereen bij elkaar zat. Er werden zelfs 85 (vijf en tachtig!) mensen bij de deur tegengehouden, geweigerd, onder het mom "het is al vol" of "heeft u zich wel aangemeld?". De twee projecten rond Tzummarum-Firdgum werden gescheiden aangeboden op dezelfde avond in de Harnehal én in het Wapen van Barradeel. Er werd geopperd dat er angst was voor te veel kritische opmerkingen. Er zijn van alle bijeenkomsten GEEN NOTULENgemaakt ondanks herhaalde verzoeken daartoe. De organisatie zei dat men daar van af was gestapt en dat men rustig ffdw kon vertrouwen. Opmerkingen konden "op gele Post-it-briefjes worden geschreven" die op vellen aan de wand geplakt zouden worden. Na afloop vond men veel post-it briefjes op straat. In het verslag dat ffdw op INTERNETheeft gepubliceerd zijn zoals gevreesd veel kritische opmerkingen NIET opgenomen en soms zijn bij versfagen namen van zelfs verkeerde dorpen geplaatst. De bijeenkomsten in Tzummarum worden NERGENSgenoemd, maar staan ten onrechte onder Tzum, dat zelf meerdere bijeenkomsten had, uiterst verwarrend. De initiatiefnemers/profiteurs hebben bijeenkomsten gemanipuleerd met zinnen als "wij zijn al ernstig gedupeerd door de Zoutwinning, wij zijn al ernstig gedupeerd door de Afvalverwerking in Harlingen, we willen nu iets goeds terug doen, laten we nu profiteren van inkomsten van MEGAwindmolens". Daar werd zeer schamper door de aanwezigen over gelachen en opmerkingen gemaakt als "dus, zoutwinning, afvaloven nu ook nog MEGAwindmolens, nou bedankt." De initiatiefnemers doelden op vergoedingen die mensen binnen een straal van 500 meter krijgen; alle andere aspecten zoals ernstige landschapsverkrachting, ernstige permanente geluidoverlast, slagschaduw, waardevermindering huizen, wegtrekken van toeristen, aantasting van vogelstand, werden door deze initiatiefnemers niet genoemd. Daar moesten de bewoners zelf over beginnen. Het mag duidelijk zijn wie er zullen profiteren van de Windenergie.
2
Er is door bewoners aan ffdw gevraagd hoe in de plannen De Bjirmen en TzummarumRied rekeninq wordt gehouden met A) Defensie en B) de radar bij Wier. Is er rekening gehouden 'met de aanvliegroutes van de vliegbasis? Daar was geen enkel antwoord op. De organisatoren waren daarvan in het geheel niet op de hoogte. Een van de aanwezige bewoners die zich goed had georiënteerd heeft uitgelegd dat rondom de start- en landingsbanen in Leeuwarden in een straal van 6 tot 10 kilometer geen obstakels geplaatst mogen worden. Dit geldt ook voor de vliegbasis Vliehors op Vlieland; dus tussen Vliehors en vliegbasis Leeuwarden geldt een verbod. Daarnaast is er de radar in Wier, waarover niet bekend gemaakt mag worden wat het bereik is, maar ook daar geldt een radar-verstoringsgebied. Dat betekent dat tenminste in een straal van 15 kilometer geen obstakels hoger dan 75 meter geplaatst mogen worden. Deze gegevens zullen ernstig en duidelijk de plannen ten aanzien van Ried-Tzummarum en De Bjirmen bij Tzummarum wijzigen dan wel men zal genoodzaakt worden die in te trekken. Dus geen MEGAwindmolens in dit gebied. Hier is door de aktiegroep Tzummarum-Firdgum MEGAMolens Nee in zeer korte tijd meer dan 500 handtekeningen opgehaald. Dergelijke essentiële opmerkingen bij de plannen De Bjirmen en Tzummarum-Ried zijn nauwelitks in de verslaglegging terecht gekomen. Wel suggereert ffdw dat eerlijk delen van lusten en lasten betekent dat we allemaal wat krijgen en dat we allemaal wat geven. Ook staat met geen woord vermeld wat op de avond in Tzummarum werd gezegd dat de totale bevolking veel rnoet.qeven en dat een kleine groep profiteurs veel zullen nemen. N erg e n s in de verslagen noch op de website van ffdw wordt helder vermeld wat MEGA-windturbinemolens ook betekenen voor Friesland: - De Achmeatoren (115 m.) in Leeuwarden telt 28 verdiepingen. MEGAwindmolens van 198 meter, tellen bijna 60 verdiepingen en zijn vanaf 45 km of meer zichtbaar; - er is permanent slagschaduw met permanent ziekmakende draaiende wieken; - er zijn in het donker permanent knipperende lichtjes door de onregelmatig draaiende wieken; - er is permanent geluidsoverlast dag en nacht op grote afstanden met ziekmakende geluidsgolven dag en nacht over vele kilometers; - de prijzen van al het onroerend goed zullen tenminste 30% of meer verminderen - het landschap voor de toeristenindustrie zal blijvend vernield worden, waardoor deze inkomstenbron voor velen zal wegvallen; - de samenlevingen van al die kleine dorpen zullen permanent ontwricht worden; - verdwijnende vogels, vleermuizen en alle dieren die van hen afhankelijk zijn; - er is sprake van landschapsvernietiging / landschapsverkrachting door MEGAmolens; - de weidse Friese landschappen zijn door deze ingreep verleden tijd voor alle generaties van nu én de komende eeuwen. Toeristen komen vanaf de plaatsing van MEGAwind-turbines niet meer naar bijv. Harlingen Sédijk en overige Frieslands kusten als daar molens van 200 m. staan. Friesland zal nooit meer de mooiste provincie van Nederland zijn. Dat is de doodsteek voor toerisme in Friesland én voor de huizenprijzen, de natuur in zijn totaliteit én de cultuur.
Geachte dames en heren, Wij verzoeken u ffdw van zijn taak te ontheffen, op uw schreden terug te keren. Het was gebruik van gemeenschapsgeld zonder te beseffen dat alleen plaatsing van grote MEGAwindmolenparken op IJsselmeer als ook op geruime afstand in de Noordzee Friesland zal kunnen behouden voor onszelf en vooral voor onze kinderen en kleinkinderen als de mooiste provincie van Nederland met rust, stilte, weidse landschappen, natuur en milieu. met vriendelijke groet drs. Theo van Praag Bronja Seijnen Gerrit de Haan Johanna Kiestra e.c. ./. Provinciale Staten van Friesland J. cie. Winsemius ./. minister J. HennisPlasschaert, Defensie J. minister H.GJ. Kamp, Economische Zaken ./. leden 1e en 2e Kamer der Staten Generaal ./. de Ombudsman J. Windmolenarm Frvslän (WAF)
3
Bijlage 1 Meer windmolens Het moederbedrijf windmolenpark
aan Duitse
kust
(11.08.2014)
van Nuon, het Zweedse Vattenfall, investeert 1,2 miljard euro in de bouw van een
voor de Duitse Noordzeekust. Vattenfall doet dat samen met energieleverancier
Stadt-
werke München. Het wordt het tweede windmolen park dat de twee partijen bouwen. Het park zal zich op 70 km ten noorden van de Duitse Bocht bevinden op een waterdiepte van ongeveer 21 meter op het laagste astronomische getij (LAT), stijgende tot 31 meter op het hoogste stilwaterniveau. Het park, genaamd Sandbank, zal bestaan uit 72 windmolens. Het komt 90 kilometer ten westen van het eiland Sylt. Die moeten naar verwachting jaarlijks ongeveer 400.000 huishoudens van elektriciteit voorzien. Vattenfall krijgt 51 procent van het belang in handen. Nieuwe wetgeving Per 1 augustus 2014 is in Duitsland een nieuwe wet in werking getreden. Daarin staat dat in 2020 windmolens op zee voor 6,5 gigawatt aan energie moeten leveren. Dat is nu 0,6 gigawatt. Ook geeft de wet onder meer duidelijkheid over de vergoeding voor het leveren van stroom aan het net. Die helderheid maakt het voor investeerders, zoals energiebedrijven, makkelijker om nieuwe besluiten voor de lange termijn te maken. De bouw van Sandbank begint in de zomer van 2015. Het eerste park, DanTysk, is in aanbouw. Dat zal naar verwachting volgend jaar in gebruik worden genomen.
Bijlage 2 Windmolens in Denemarken. Reeds in 2000 maakte Denemarken verregaande plannen om een windmolenpark in zee te bouwen. Ook Engeland, Zweden, Ierland én Nederland denken erover. Het idee komt voort uit het groeiende verzet tegen windmolens op het land. Het plan is de parken op meer dan tien kilometer uit de kust te bouwen. Hierdoor is er geen sprake van lawaai of horizonvervuiling, of van overlast voor vogels. Een ander voordeel: de wind op zee is vaak sterker en dat levert meer stroom op. Dat maakt de grotere investeringen, zo'n 50 tot 90 procent meer dan bij windmolens op het land, de moeite waard. Windmolens die voor de kust liggen worden gebouwd op platforms of vastgeklonken aan de zeebodem.
Bijlage 3 Nut en noodzaak (em.hgl.geografie
van windenergie
in het energieakkoord.
Prof.dr.P.Lukkes
RUG)
1) Over duurzame energie, meer in het bijzonder windenergie, is nog nimmer een analyse van nut en noodzaak gemaakt. 2) Nederlands en Duits onderzoek toont aan dat het windenergieprogramma, zoals voorzien in het Energieakkoord geen invloed zal hebben op de hoeveelheid uitgestoten C02. De consequentie hiervan is dat de windparken ook geen bijdrage leveren aan de beperking van de opwarming van de aarde. 3) De te bouwen windparken zullen geen uitstel geven aan het moment waarop de fossiele brandstoffen zullen zijn uitgeput. Van enige besparing op het gebruik van fossiele brandstoffen is dus geen sprake. 4) De windparken zullen wel van betekenis zijn voor de energietransitie in Nederland en wel in die zin dat ze ertoe bijdragen dat een hoger percentage van de totaal verbruikte energie koolstofarm zal zijn opgewekt. Deze betekenis bedraagt echter slechts 1,9%. 5) De kosten van deze bijdrage van 1,9% bedragen tenminste €60 miljard. Dit is de grootste verspilling van gemeenschapsgeld in de geschiedenis van dit land. De ernstige problemen rond windenergie zijn in de hand gewerkt door het feit dat het windenergiegebeuren zich in een monopoloïde omgeving afspeelt. 6) Horizonvervuiling, dode vogels en vleermuizen, verrommelde landschappen, geluidshinder en door windenergie en ontwrichte samenlevingen zijn geen bouwstenen van de duurzame samenleving.
4
Bijlage 4 PWC: Windenergie op zee. Een vergelijking van verschillende PPS Constructies voor windenergie op zee 6 april 2011. PWC= Pricewaterhousecoopers B.V. 7.2. Aanbevelingen om kansen voor windenergie op zee te vergroten. J
Uit de analyse blijkt dat consistentie en commitment vanuit de overheid belangrijk zijn. Dit kan gerealiseerd worden door vast te houden aan de basisgedachte van het huidige SDE-model en randvoorwaarden te optimaliseren. Met commitment wordt niet bedoeld dat de overheid zich voor 20 jaar vastlegt op de realisatie van een aantal OWP'en. Een dergelijk commitment kan de overheid niet afgeven. Maar door bijvoorbeeld deel te nemen in eigen vermogen of een speciaal kennisinstituut voor windenergie op zee in te richten wordt een signaal afgegeven dat je de markt serieus neemt en bereid bent te investeren. Op basis van de gedane analyse zien wij de volgende aanbevelingen om de kansen voor windenergie op zee te vergroten: 1. Een overkoepelende MER uitvoeren, zelf een kavelselectie maken en het opstellen van een uitgifteplanning op hoofdlijnen. 2. Een one-stop-shop creëren voor de vergunningen, waarbij de overheid de vergunning op hoofdlijnen regelt en de winnende marktpartij op basis van een eigen ontwerp de definitieve vergunning aanvraagt. 3. Het aanpassen van de huidige SDE regeling door te sturen op productiedoelstellingen en te bieden per kavel. 4. Een gecoördineerd aansluitbeleid voeren vanuit een lange termijn uitgifteplanning. O.a. door tijdig aanlandpunten aan te wijzen met voldoende capaciteit. 5. Het ontwerpen van een indexeringsregeling voor prijsrisico's in de bouw. 6. Het vergroten van financieringsmogelijkheden door partijen de mogelijkheid te bieden gebruik te maken van overheidsfinanciering onder marktconforme condities. 7. Nader uitwerken van mogelijkheden voor opzet van een participatiemaatschappij. OWP=Off Shore WindPark. Samenwerking.
SDE =Stichting Duurzame Energieproduktie.
PPS=Publiek-Private
Bijlage 5 Windmolenarm Friesland f Windmolenarm Fryslàn (WAF) Tenminste 10 aktiegroepen: • Dorpsbelang Burgwerd • EUKEP • Genoeg=Genoeg • Noord-Friesland Tegenwind • Stichting "Gjin Romte foar Wynhannel" • Stichting Milieugroep Bolsward • Tegenstroom Beabuorren • Tzummarum-Firdgum MegaMolens Nee • Windpark Froonacker Nee • Wjukslach Tzum
Van Praag f Seijnen f de Haan f Kiestra p/a de heer G. de Haan Roordamaleane 3 8851 GL Tzummarum
5
