Gearresteerd in... Ministerie van Buitenlandse Zaken Postbus eb Den Haag. juli 2005

Gearresteerd in...

Frankrijk

juli 2005

www.minbuza.nl

Ministerie van Buitenlandse Zaken Postbus 20061 2500 eb Den Haag

Gearresteerd in...

Frankrijk

Eventuele suggesties voor aanvullingen of verduidelijking van deze brochure worden op prijs gesteld. Deze kunt u richten aan: • •

•

Ministerie van Buitenlandse Zaken afdeling DCZ/CM Reclassering Nederland Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen (Bureau B&BB) De consulaire afdeling van de Nederlandse ambassade te Parijs

Adressen en telefoonnummers vindt u achter in deze brochure.

5

7

1. Nederlandse instanties De ambassade en consulaten Buitenlandse Zaken Nederlandse reclassering

9 9 10 11

2. Rechtsbijstand Hulp van een tolk Particulier advocaat Pro Deo advocaat

15 15 16 17

3. Het strafproces Algemeen Arrestatie Ondervraging / verhoor Voorlopige hechtenis Vrijlating onder voorwaarden Voorlichtingsrapport reclassering Rechtszitting Vonnis

19 19 21 21 21 22 24 25 26

4. Rechtsmiddelen Instellen hoger beroep Cassatie Mogelijkheden straftijdverkortingen

31 31 31 32

5. Gevangenschap Algemeen Plaats van detentie Inkoop Bezoekmogelijkheden

35 35 35 36 36

Inhoudsopgave

Inleiding

38 39 40 40 42 42 42 43 44 44 45 46 46 47 47

6. Mogelijkheid tot straf ondergaan in Nederland (WOTS)

49

Adressenlijst

55

Woordenlijst

59

Voorbeelden verzoekschriften

??

U bent gearresteerd in Frankrijk. Nadat de ambassade of het dichtstbijzijnde consulaat op uw verzoek is ingelicht over uw arrestatie, krijgt u zo spoedig als kan bezoek van een medewerker. Dit bezoek en eventuele verdere contacten zijn erop gericht u zo goed mogelijk te voorzien van informatie en om u bij te staan in deze moeilijke situatie. Houdt u er rekening mee dat het rechtssysteem en de gevangenissen in Frankrijk anders zijn dan in Nederland. Deze brochure is geschreven om u en uw familie te informeren over zaken als rechtsbijstand, het strafproces, het Franse gevangeniswezen en wat Nederlandse instanties wel en niet voor u kunnen doen. In deze brochure vindt u eerst informatie over de taken en functies van de ambassade, de consulaten, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse reclassering. Daarna volgt informatie over de situatie waarin u zich bevindt. Op de laatste pagina’s van deze brochure zijn enkele Nederlandse woorden en zinnen opgenomen met een vertaling in de Franse taal. Een arrestatie in het buitenland roept ook voor uw familieleden of andere relaties vragen op. Indien uw familie in Nederland vragen heeft kan zij, via een door u aangewezen contactpersoon, contact opnemen met de Directie Consulaire Zaken / afdeling ConsulairMaatschappelijke Zaken (DCZ/CM) van het ministerie van Buitenlandse Zaken te Den Haag. Familieleden op de Nederlandse Antillen kunnen contact opnemen met Bureau Buitenlandse Betrekkingen te Curaçao. Familieleden op Aruba kunnen voor vragen terecht bij

7

Inleiding

6

Correspondentie Pakketten Telefoneren Geld ontvangen / overmaken Nederlandse lectuur Geloof Arbeidsmogelijkheden Studiemogelijkheden Sociale zorg Medische zorg Sociale verzekering Klachten over de behandeling Gevangenisklimaat Vluchten Na beëindiging detentie

De ambassade en consulaten

Directie Buitenlandse Betrekkingen Aruba. Adressen, e-mailadressen en telefoonnummers vindt u achter in deze brochure.

De Nederlandse ambassade in Parijs is de officiële vertegenwoordiging van Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba in Frankrijk. Zij behartigt de belangen van alle Nederlanders in Frankrijk en dus ook de belangen van Nederlandse gedetineerden.

Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met de ambassade. Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.

Verder heeft Frankrijk consulaten die worden geleid door een honorair consul. Honorair consuls zijn over het algemeen zakenlieden die naast hun normale werkzaamheden de Nederlandse belangen behartigen in een bepaald gebied. Hieronder valt ook consulaire bijstand aan Nederlandse gedetineerden. De meeste honorair consuls spreken echter geen Nederlands. Frankrijk heeft het Consulaire Verdrag van Wenen (1963) ondertekend. Hierin staat dat, indien de gearresteerde dat wenst, de autoriteiten verplicht zijn de consulaire vertegenwoordiging van een land te informeren over de arrestatie. Het komt echter regelmatig voor dat de ambassade of de honorair consul niet (tijdig) wordt ingelicht. Als u er zeker van wilt zijn dat de ambassade of het consulaat op de hoogte wordt gesteld van uw arrestatie, moet u hiertoe zelf actie ondernemen. U kunt de ambassade of het consulaat schrijven. De ambassade en de honorair consuls mogen zich volgens internationaal gebruik niet bemoeien met de rechtsgang, de schuldvraag, de bewijslast of de te bepalen strafmaat in Frankrijk. Ook in Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba wordt niet toegestaan

8

9

Nederlandse Instanties

1

dat buitenlandse vertegenwoordigingen zich mengen in de Nederlandse rechtsgang. Wél kan de ambassade toezien op een juiste toepassing van het Franse recht.

uw familieleden en/of relaties in Nederland over de arrestatie worden ingelicht. Familieleden op de Nederlandse Antillen of Aruba worden geïnformeerd door het Bureau Buitenlandse Betrekkingen op Curaçao of de Directie Buitenlandse Betrekkingen op Aruba. Ouders of voogden van minderjarigen krijgen altijd bericht over de arrestatie.

Ook kunnen de ambassade en consulaten toezien op de detentieomstandigheden en er op letten dat u in ieder geval niet slechter behandeld wordt dan Fransen in dezelfde omstandigheden. Wanneer zich hierbij problemen voordoen, kunt u contact opnemen met de ambassade. Deze kan proberen te bemiddelen met de Franse autoriteiten.

U kunt één Nederlands sprekend contactpersoon in Nederland aanwijzen. Het ministerie houdt deze contactpersoon op de hoogte van het verloop van uw detentie en eventuele bijzonderheden. Alleen uw contactpersoon kan informatie krijgen over de detentie; overige familieleden en/of relaties niet. Uw contactpersoon kan zich met vragen tot het ministerie (Nederland), het Bureau Buitenlandse Betrekkingen (Nederlandse Antillen), of de Directie Buitenlandse Betrekkingen (Aruba) wenden en niet rechtstreeks tot de ambassade of het consulaat. Dit voorkomt misverstanden, is het meest praktisch en bespaart hoge internationale telefoonkosten.

Gezien het grote aantal Nederlandse gedetineerden in Frankrijk en de geografische spreiding van de gevangenissen is het helaas niet mogelijk alle gedetineerden met regelmaat te bezoeken. De ambassade streeft ernaar u zo snel mogelijk na de arrestatie en vervolgens minimaal tweemaal per jaar te bezoeken. Ook kunt u bezoek krijgen van een van de vrijwilligers van Reclassering Nederland. Mogelijk heeft u aan de Franse autoriteiten laten weten geen contact te willen met de Nederlandse vertegenwoordiging. Als u op een later moment uw mening wenst te veranderen, dan kunt u dit alsnog schriftelijk kenbaar maken.

Nederlandse reclassering De reclassering in Nederland bestaat uit drie landelijke reclasseringsinstellingen die samenwerken: • Reclassering Nederland • De afdeling reclassering van het Leger des Heils • De verslavingszorg van GGZ Nederland (Geestelijke Gezondheids Zorg Nederland).

Buitenlandse Zaken De ambassade en het consulaat geven de arrestatie van Nederlanders in het buitenland door aan het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag, afdeling DCZ/CM. Zij geven hierbij aan of u er prijs op stelt dat

10

Samen hebben ze ruim honderd vestigingen over het hele land, waar uitvoerend werk wordt verricht.

11

De coördinatie van de reclasseringshulp aan de Nederlandse gedetineerden en gedetineerden met een geldige verblijfsvergunning voor Nederland in het buitenland is opgedragen aan een aparte unit: het Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen (Bureau B&BB).

ring heeft bovendien in diverse landen contact met vrijwilligers die gedetineerden een bezoek kunnen brengen. De mogelijkheden om iets te doen voor landgenoten die in het buitenland gevangen zitten worden uiteraard beperkt door de normen en regels die in het desbetreffende land gelden.

Doel en Taken

Werkwijze

De reclassering spant zich in voor de maatschappelijke (her)inpassing van mensen die met het strafrecht in aanraking komen en daarmee voor de bevordering van de veiligheid van burgers in de samenleving. Zij voert daarvoor een aantal taken uit, zoals voorlichting en begeleiding en de organisatie en uitvoering van taakstraffen voor mensen die in Nederland met het strafrecht in aanraking komen. Sommige taken verricht de reclassering ook geheel of gedeeltelijk voor Nederlanders in het buitenland. Reclassering Nederland zet zich niet in voor Arubaanse en Antilliaanse gedetineerden die woonachtig zijn op Aruba of de Nederlandse Antillen. Onder Nederlanders worden hier ook niet-Nederlanders verstaan met een geldige verblijfstitel in Nederland.

Het Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen van de Nederlandse reclassering wordt over het algemeen geïnformeerd over Nederlanders die in het buitenland zijn aangehouden, tenzij u daar uitdrukkelijk bezwaar tegen heeft gemaakt. De ambassade stuurt u namens de reclassering een brief, waarin staat wat de Nederlandse reclassering is en eventueel voor u kan doen. U kunt door het formulier in te vullen en terug te sturen laten weten of u gebruik wilt maken van de diensten van de Nederlandse reclassering. De reclassering verzamelt praktische documentatie over de strafrechtpleging, gevangenissen en hulpverleningsmogelijkheden in het buitenland. Ze kan daardoor u en uw in Nederland wonende familie en relaties informatie en advies geven. In beperkte mate verstrekt de reclassering Nederlandstalige boeken.

De begeleiding is direct gericht op uw maatschappelijke (her)inpassing. Hieronder vallen onder meer activiteiten die te maken hebben met de terugkeer en opvang van ex-gedetineerden in de Nederlandse samenleving. Zo is het mogelijk, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, deel te nemen aan een studieen arbeidsreïntegratieproject om uw kansen op de Nederlandse arbeidsmarkt te vergroten. De reclasse-

12

Familie en relaties Familieleden van gedetineerden die op de Antillen en Aruba wonen, kunnen zich wenden tot de Stichting Reclassering Curaçao, Stichting Reclassering Bonaire en de Arubaanse Stichting voor Reclassering en Kinderbescherming 1961 en Dienst Justitiële

13

Inrichtingen Bovenwinden. De adressen daarvan vindt u achter in de brochure.

Wie in Frankrijk is gearresteerd op verdenking van het plegen van een strafbaar feit, heeft recht op rechtsbijstand. De rechter vraagt u tijdens een eerste verhoor of u een particulier advocaat wenst aan te stellen, die uzelf moet betalen, of dat u in aanmerking wilt komen voor gratis rechtsbijstand. Wanneer u onvoldoende geld heeft voor een particulier advocaat, komt u voor gratis bijstand in aanmerking en krijgt u een kosteloze (pro Deo) advocaat (avocat commis d’office). Hoewel er tussen beiden geen verschil in kwaliteit mag bestaan, is in de praktijk gebleken dat dit soms wel het geval is. Vragen over uw rechtszaak moet u bespreken met uw advocaat. De ambassade en het consulaat kunnen en mogen u hierover geen advies geven.

Hulp van een tolk Iedere verdachte die de Franse taal onvoldoende beheerst, heeft recht op een tolk. Dat geldt vanaf het eerste verhoor bij de politie of de douane. De ervaring leert echter dat het aantrekken van bekwame tolken, vooral in de minder grote steden, niet altijd lukt. Als dit bij u het geval is, kunt u dit het beste bespreken met uw advocaat. Tijdens de zittingen heeft u ook recht op een tolk. Mocht u een tolk nodig hebben dan moet u dit kenbaar maken bij uw advocaat. Voor de diensten van deze tolk hoeft u niets te betalen. De autoriteiten zijn niet verplicht documenten schriftelijk te vertalen in de taal van een gearresteerde buiten-

14

15

Rechtsbijstand

2

Pro Deo advocaat

lander. Wel moeten zij de inhoud daarvan aan u mededelen. Indien u de inhoud van een verklaring niet goed begrijpt, doet u er goed aan daarover eerst duidelijkheid te verkrijgen voordat u een verklaring ondertekent. U kunt bijvoorbeeld uw advocaat of de gevangenisautoriteiten vragen om een mondelinge vertaling.

U kunt een pro Deo advocaat aanvragen bij de deken van de orde der advocaten (Bâtonnier de l’Ordre des Avocats) of bij de rechter-commissaris (Juge d’Instruction). Een pro Deo advocaat ontvangt nagenoeg geen honorarium van de Franse overheid. Het is hem toegestaan een extra, maar kleine vergoeding te vragen aan de gedetineerde. Indien u om een pro Deo advocaat vraagt, maar later kiest voor een particulier advocaat, dan kan de pro Deo advocaat een schadeloosstelling eisen.

Particulier advocaat U kunt een particulier advocaat aantrekken. U moet in dit geval veel geld hebben of familie en/of vrienden hebben die bereid en in staat zijn de hoge kosten van deze advocaat te betalen. De ambassade en de consulaten kunnen eventueel een lijst met namen en adressen van advocaten verstrekken. De ambassade draagt echter geen verantwoordelijkheid voor de uiteindelijk gekozen advocaat of de wijze waarop de advocaat de verdediging voert. Het honorarium van een advocaat bepaalt u, met de nodige zorgvuldigheid, in overleg met de advocaat.

Hoe een pro Deo advocaat uw belangen behartigt, is sterk afhankelijk van de persoon. U moet er rekening mee houden dat de meeste pro Deo advocaten zich zullen beperken tot het hoogst noodzakelijke. In de praktijk betekent dit dat zij u in de gevangenis niet vaak zullen bezoeken. Wanneer u niet tevreden bent over de wijze waarop uw advocaat uw belangen behartigt, kunt u door tussenkomst van uw advocaat een verzoek indienen bij de rechtbank om een andere pro Deo advocaat. Een rechter is niet verplicht een nieuwe advocaat toe te wijzen. Bovendien hoeft een nieuwe advocaat niet altijd beter te zijn.

Bij detentie in het buitenland neemt de Nederlandse overheid de kosten van de verdediging niet voor haar rekening. Het is ook niet mogelijk bij de overheid een geldlening aan te vragen voor het betalen van de kosten van een advocaat. U kunt een Nederlandse advocaat (op eigen kosten) als adviseur van uw Franse advocaat inschakelen. Daar een advocaat u alleen voor de rechtbank mag verdedigen als hij/zij geregistreerd is in de staat waarin u bent gearresteerd, kan een Nederlandse advocaat u in Frankrijk niet voor de rechtbank verdedigen.

16

17

Algemeen Het Franse strafproces verschilt aanzienlijk van het Nederlandse strafproces. Gewoonlijk wordt de strafzaak behandeld in het arrondissement waarbinnen het delict is gepleegd. Voordat u officieel wordt beschuldigd, vindt er een onderzoek plaats. Het is mogelijk dat u tijdens het onderzoek alleen contact heeft met uw advocaat en met officiële instanties zoals de ambassade. Tijdens rechtszittingen zijn de advocaat en zo nodig een tolk aanwezig. Vragen over uw rechtszaak dient u te bespreken met uw advocaat. De ambassade en de consulaten kunnen en mogen u hierover geen advies geven. Hieronder volgt een beknopte beschrijving van de diverse fasen van het strafproces: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Arrestatie Ondervraging / verhoor Voorlopige hechtenis Vrijlating op borgtocht Voorlichtingsrapport reclassering Rechtszitting Vonnis

Arrestatie Bij uw arrestatie hoort u bij uw inverzekeringstelling (garde à vue) op uw rechten te worden gewezen. Een bezoek van de advocaat wordt direct na de aanhouding toegestaan. Ook wordt de gearresteerde medisch onderzocht. Als de inverzekeringstelling wordt ver-

18

19

Het Strafproces

3

Ondervraging / verhoor

lengd mag u opnieuw uw advocaat zien. Bij drugs- en andere ernstige delicten heeft het eerste contact met de advocaat pas na 72 uur plaats.

Direct na uw arrestatie kunnen voor het gerechtelijk vooronderzoek diverse verhoren (garde à vue) plaatsvinden. U bent niet verplicht daaraan mee te werken en u mag een verhoor weigeren. Zelfs wanneer er geen officieel verhoor plaatsvindt, bestaat de kans dat van het gesprek een verslag wordt gemaakt. Het verslag is een bestanddeel van het strafdossier en kan gebruikt worden als bewijsmateriaal voor de rechtszaak. Als een dergelijk gesprek heeft plaatsgevonden, is het belangrijk dit te melden aan uw advocaat.

Als regel duurt het verblijf op een politiebureau niet langer dan 48 uur. Voor het aflopen van deze periode dient u als verdachte ofwel in vrijheid te worden gesteld, ofwel in aanwezigheid van uw advocaat te worden voorgeleid aan de rechter-commissaris (Juge d’Instruction). De rechter (Juge des libertés et de la détention) kan de verdachte in voorlopige hechtenis nemen. U kunt met uw advocaat besluiten hiertegen in beroep te gaan. Hiervoor geldt een termijn van 10 dagen.

Als u dat wenst, moet er tijdens een ondervraging of verhoor een tolk aanwezig zijn. U moet dit zelf kenbaar maken bij de autoriteiten.

Voorlopige hechtenis

Tijdens de arrestatie moet u alle bezittingen en identiteitspapieren (waaronder paspoorten) inleveren tegen afgifte van een bewijs van ontvangst. Deze spullen worden vaak gebruikt als bewijsmateriaal en meestal pas na de veroordeling weer vrijgegeven. Als uw paspoort niet meer beschikbaar of ongeldig is, stuurt de ambassade u een paspoortaanvraagformulier. Ongeveer een maand voor de vrijlating wordt op verzoek van de Franse autoriteiten (Préfecture) een tijdelijk reisdocument (laissez-passer) afgegeven door de ambassade.

Als de rechter-commissaris van oordeel is dat u langer vastgehouden moet worden, dan wordt u in voorlopige hechtenis (détention provisoire) genomen en in een huis van bewaring (Maison d’Arrêt) geplaatst. De gronden waarop u in voorlopige hechtenis kan worden genomen, zijn min of meer gelijk aan die in Nederland. Volgens de wet mag de voorlopige hechtenis vier maanden duren. Deze periode kan meerdere malen met vier maanden worden verlengd. Bij een delict met verdovende middelen kan het heel lang duren voordat er in een zaak een rechterlijke uitspraak is. Eén tot anderhalf jaar is geen uitzondering.

De ambassade kan helaas geen assistentie verlenen bij het terugkrijgen en terugsturen van in beslaggenomen geld en bagage.

Familieleden kunnen zich de moeite besparen de beslissing over de plaats van de voorlopige hechtenis te

20

21

beïnvloeden. Pogingen daartoe hebben geen kans van slagen, omdat de onderzoeksrechter de arrestanten alleen in zijn eigen rechtsgebied onderbrengt. Overplaatsing komt pas aan de orde nadat uw eventuele veroordeling definitief is.

niet onttrekt aan verdere vervolging en zich aan de gemaakte afspraken houdt. Meestal is het voornaamste criterium dat het onderzoeksdossier van de rechtercommissaris (Juge d’Instruction) moet zijn afgerond. Ervaring leert dat vrijlating onder voorwaarden niet gemakkelijk wordt verleend aan buitenlanders die tijdelijk in het land verblijven. Wanneer u toch onder voorwaarden wordt vrijgelaten, moet u beschikbaar blijven voor de justitiële autoriteiten (beschikken over een verblijfadres in Frankrijk). De Franse of Nederlandse overheid verleent geen financiële bijstand, voorschotten of leningen voor uw verblijf in Frankrijk tijdens vrijlating onder voorwaarden.

Tijdens uw voorlopige hechtenis kunnen u bepaalde beperkingen worden opgelegd, zoals een verbod tot contact met andere gearresteerden of familieleden. Deze maatregelen neemt de rechter-commissaris en staan nauwkeurig in de wet omschreven. Alleen in speciale omstandigheden kan er van worden afgeweken. U bent niet verplicht tijdens uw voorlopige hechtenis te werken. Ook mag u uw eigen kleding blijven dragen. Meestal moet u er zelf voor zorgen dat uw kleren worden gewassen of aangevuld. In de gevangenis is vaak reservekleding beschikbaar. U dient zich te houden aan de leefregels van het huis van bewaring. Deze zijn vastgelegd in een reglement dat u bij binnenkomst krijgt uitgereikt.

Schikking bij bekentenis Als u bij de politie heeft bekend een strafbaar feit te hebben begaan waarvoor een maximale gevangenisstraf geldt van vijf jaar, kan de officier van justitie u uitnodigen voor een gesprek op zijn kantoor. Uw advocaat is hierbij aanwezig. Bij die gelegenheid kan hij u een vrijheidsstraf voorstellen van ten hoogste een jaar. Een gedeelte daarvan kan voorwaardelijk zijn. Ook kan het voorstel inhouden dat u daarnaast een boete betaalt of het eventuele slachtoffer schadeloos stelt. In overleg met uw advocaat bepaalt u of het voorstel accepteert. In dat geval legt de officier van justitie het schikkingsvoorstel aan de rechter voor, die het moet bekrachtigen. Het voordeel van de procedure is dat u snel weet waar u aan toe bent en dat de overeengekomen straf dadelijk wordt uitgevoerd. Het nadeel is dat uw zaak niet meer door de rechtbank wordt behandeld.

Een medewerker van de ambassade of een honorair consul probeert u zo snel mogelijk te bezoeken na uw plaatsing in een huis van bewaring of gevangenis.

Vrijlating onder voorwaarden In Frankrijk is het in principe mogelijk om onder voorwaarden (sous contrôle judiciaire) te worden vrijgelaten. Een dergelijke beslissing nemen de officier van justitie en de rechter samen. Dit besluit wordt alleen genomen als er voldoende waarborgen zijn dat u zich

22

23

Voorlichtingsrapport reclassering

vrienden, werkgevers) opgeeft en er weinig inlichtingen over u te krijgen zijn, is het niet mogelijk een rapport te schrijven. Als u al een strafblad heeft, wordt er meestal geen rapport opgemaakt.

Het samenstellen van een rapport over uw sociale achtergrond is één van de zaken die de Nederlandse reclassering voor uw rechtszaak kan doen. In Nederland is het gebruikelijk dat de rechtbank bij het bepalen van de strafmaat rekening houdt met de bevindingen in het voorlichtingsrapport. De reclassering weet uit ervaring dat ook in Frankrijk dit soort gegevens belangrijk kunnen zijn.

Uw advocaat ontvangt het rapport rechtstreeks van Reclassering Nederland of de Nederlandse ambassade. Reclassering Nederland verzoekt de advocaat het rapport met u te bespreken voordat het aan de rechtbank wordt doorgegeven. Er zijn voor u geen kosten verbonden aan het maken van dit rapport.

Taalproblemen en cultuurverschillen kunnen een goede communicatie tussen u, uw advocaat en de rechtbank in de weg staan. Een voorlichtingsrapport van de Nederlandse reclassering is afgestemd op de informatie die de rechtbank in het detentieland belangrijk vindt en vertaald in de taal van het detentieland. Het rapport kan een positieve invloed hebben op de uiteindelijke strafbepaling, maar biedt geen garantie tot strafvermindering.

Het is van belang dat u dit rapport in een zo vroeg mogelijk stadium aanvraagt. Een rapport vraagt u aan door het invullen en ondertekenen van een formulier dat u van de vrijwilligers van Reclassering Nederland of van de Nederlandse ambassade kunt krijgen.

Rechtszitting Bij de rechtszitting moet de advocaat en zo nodig een tolk aanwezig zijn. Als u niet op de rechtszitting verschijnt, kunt u bij verstek worden veroordeeld of voortvluchtig worden verklaard. Ook kan een internationaal arrestatiebevel worden uitgevaardigd.

In het rapport beschrijft een beëdigd reclasseringsmedewerker de omstandigheden waarin u verkeerde vóór uw arrestatie. Bijvoorbeeld of u in gezinsverband woonde, of u werk had of een opleiding volgde. Als dat nodig is, staan er in het rapport ook feiten over uw levensloop, uw opvoeding, lichamelijke en psychische klachten en of u eerder contact met justitie heeft gehad. Deze inlichtingen worden - alleen met uw toestemming - verzameld bij personen die u goed kennen, zoals familieleden, partner, werkgever, huisarts of maatschappelijk werker.

Bij zaken waarin de feiten vaststaan, kan de rechtbank zonder tussenkomst van de onderzoeksrechter snelrecht toepassen (comparution immédiate). Als u vindt dat u meer tijd nodig heeft om de zaak voor te bereiden, kunt u tijdens deze snelrechtzitting om uitstel verzoeken. Uw zaak zal dan op een later tijdstip worden behandeld en uw voorlopige hechtenis zal langer duren.

Het uitbrengen van een rapport is niet altijd mogelijk of zinvol. Wanneer u onvoldoende referenten (familie,

24

25

Frankrijk kent verschillende rechtbanken:

komen overeen met die in Nederland, maar de strafmaat is doorgaans veel hoger dan in Nederland. Dit geldt zeker voor delicten met verdovende middelen.

Tr i b u n a l C o r r e c t i o n n e l De meeste strafzaken van Nederlanders in Frankrijk behandelt de rechtbank (Tribunal Correctionnel). Gewoonlijk vindt een behandeling van een strafzaak plaats voor een president en twee rechters (procedure correctionnelle). Zij zijn bevoegd in zaken waarvoor een maximale straf van tien jaar kan worden opgelegd (délits). Indien u al eerder met justitie in aanraking bent geweest (récidive), wordt de maximaal op te leggen straf verdubbeld.

De rechter in Frankrijk maakt bij de veroordeling geen onderscheid tussen zogenaamde soft drugs (bijvoorbeeld hasj en marihuana) en hard drugs (bijvoorbeeld heroïne en cocaïne). Relevant is ook de hoeveelheid van de aangetroffen drugs, de kans op herhaling (recidivisme) en mate waarin is komen vast te staan dat de drugs in georganiseerd verband werden verhandeld. De Franse rechter kan voorwaardelijke vrijheidsstraffen opleggen. Ook kan hij de tenuitvoerlegging van een gevangenisstraf opschorten. Bij buitenlanders die niet in Frankrijk wonen, wordt deze mogelijkheid niet veel toegepast. Dit geldt ook bij drugsdelicten.

C o u r d ’A s s i s e s Zaken waarvoor meer dan tien jaar gevangenisstraf kan worden opgelegd, inclusief levenslang, moeten worden voorgelegd aan het hof (Cour d’Assises). Drie rechters en een jury die uit negen burgers bestaat, behandelen de zaak. Rechters en jury oordelen gezamenlijk over de schuldvraag, het bewijs en ook over de strafmaat. Een verdachte kan bezwaar maken tegen de samenstelling van de jury. Wanneer deze bezwaren steekhoudend zijn, kunnen leden worden vervangen.

Neem contact op met de ambassade wanneer u bent veroordeeld en wanneer u wordt overgeplaatst naar een andere gevangenis. De ambassade kan dan, via het ministerie van Buitenlandse Zaken, uw contactpersoon hierover informeren.

Tr i b u n a l d e s M i n e u r s

Bij drugsdelicten krijgt u behalve gevangenisstraf vaak ook een aanzienlijke douaneboete opgelegd van de rechter (Juge d’application des peines). Hiertegen kunt u in beroep gaan. De hoogte van de boete is afhankelijk van de marktwaarde van de aangetroffen drugs.

Frankrijk kent net als Nederland speciale jeugdrechtbanken voor personen onder de achttien jaar (Tribunal des Mineurs).

Vonnis Als u deze boete niet kunt betalen, kunt u met de douane-autoriteiten onderhandelen over verlaging. U dient

De strafmaat is afhankelijk van het gepleegde delict en de mate van schuld. De soorten straf in Frankrijk

26

27

zich rechtstreeks te wenden tot de Direction Régionale des Douanes van de plaats waar de arrestatie heeft plaatsgevonden. Tussenkomst van een advocaat is niet nodig. U kunt de volgende documenten aanvragen in Nederland om aan te tonen dat u onvoldoende geld heeft: -

-

Als u - na eventuele vermindering van de boete - nog steeds niet kunt betalen, wordt vervangende hechtenis (contrainte judiciaire, voorheen “contrainte par corps” genoemd) opgelegd. Deze moet u na beëindiging van de eigenlijke straftijd ondergaan. Wanneer u ondersteuning wenst van een pro Deo advocaat, kunt u hiervoor bij de deken van de orde van advocaten (Bâtonnier de l’Ordre des Avocats) een verzoek indienen.

een gewaarmerkte ‘Verklaring omtrent Inkomen en Vermogen’ (VIV) van de sociale dienst van de plaats waar u het laatst woonde; een gewaarmerkt formulier IB 60 (inkomstenbelasting 60) van de Belastingdienst, waaruit blijkt dat u niet wordt aangeslagen voor inkomsten- en vermogensbelasting.

Soms kunt u met de douane-autoriteiten overeenkomen dat u na afloop van uw detentie en na uw terugkeer naar Nederland het resterende bedrag in maandelijkse termijnen afbetaalt. Wanneer u die afspraak niet nakomt, kan Frankrijk juridische instrumenten inzetten om u tot betaling aan te sporen.

Deze documenten moeten recent zijn (van de laatste paar jaar voorafgaand aan uw detentie). Op basis van deze documenten kan de ambassade een in de Franse taal gestelde consulaire verklaring (attestation consulaire) afgeven die u vervolgens naar de douane kunt sturen. De douane neemt deze verklaring in overweging. Deze verklaring is voor de Franse douane een indicatie en niet zonder meer een bewijs van onvermogen. Met aanvullende bewijsstukken, bijvoorbeeld over huisbezit, spaargeld en schulden moet u vervolgens aannemelijk maken dat u de opgelegde douaneboete niet kunt betalen. Ook dient u aan te geven welk bedrag u in staat bent wel te betalen. Dit kan bijvoorbeeld een gedeelte zijn van het geld dat u met werk in de gevangenis hebt verdiend.

28

Wanneer bij een drugsdelict de drugs in een auto worden aangetroffen, kan deze auto in beslag genomen worden. In verband met de motorrijtuigenbelasting, die u in Nederland nog steeds moet betalen zolang de auto op uw naam staat, is het van belang de verbeurdverklaring toe te zenden aan de Rijksdienst voor het Wegverkeer in Veendam.

Uitlevering Als u in Frankrijk wordt gearresteerd op verzoek om uitlevering van de Nederlandse of soms ook buitenlandse justitie, geldt een andere procedure voor het strafproces. De Franse autoriteiten zullen zich niet bemoeien met de schuldvraag. Voor de procedure in Frankrijk is

29

Instellen hoger beroep

het voor hen alleen van belang dat het desbetreffende land zorg heeft gedragen voor tijdige indiening van de uitleveringspapieren en dat de geldende verdragen juist zijn toegepast.

Tegen de beslissingen van de rechtbanken kunt u binnen 10 dagen na de bekendmaking van de beslissing beroep aantekenen. Tegen de uitspraak van een Tribunal Correctionnel kunt u eventueel met hulp van uw advocaat beroep aantekenen bij de Cour d’Appel. Het is ook mogelijk beroep aan te tekenen tegen het oordeel van het Cour d’Assises voor een ander Cour d’Assises.

Bij uitlevering blijft u in de gevangenis in afwachting van de behandeling van het uitleveringsverzoek. Deze afhandeling van een uitleveringsverzoek duurt meestal op zijn minst enkele maanden. Dit hang onder meer af van of u beroep tegen de uitlevering heeft aangetekend. Wanneer Nederland de uitlevering heeft verzocht, is het gebruikelijk dat de tijd die u in een buitenlandse gevangenis in afwachting van de uitlevering heeft doorgebracht, wordt afgetrokken van de door de rechter opgelegde gevangenisstraf. Na afronding van de uitleveringsprocedure wordt u door de Nederlandse dan wel buitenlandse politie opgehaald.

Wanneer u hoger beroep instelt, wordt uw zaak in zijn geheel opnieuw behandeld. Het Gerechtshof kan u een lagere, maar ook een hogere straf opleggen. Bespreekt u de gevolgen van het in hoger beroep gaan met uw advocaat. De aanklager (procureur) kan ook in hoger beroep gaan als hij vindt dat de opgelegde straf te laag is. Ook wanneer de aanklager in hoger beroep gaat, kan uw straf uiteindelijk hoger uitvallen dan de oorspronkelijke straf.

Daarnaast is het mogelijk dat u door Nederland aan Frankrijk wordt uitgeleverd onder de voorwaarde dat u na veroordeling de opgelegde straf in Nederland mag uitzitten. Dit betekent dat u na veroordeling door de Franse autoriteiten een verzoek tot wedertoelating en uitzitten van de straf in Nederland moet indienen (zie achter in de brochure). Een dergelijk verzoek moet u zelf indienen na de definitieve veroordeling. De procedure van overplaatsing start dus niet automatisch, maar alleen als u er zelf om vraagt.

Cassatie De uitspraak van het gerechtshof (Cour d’Appel) kunt u aanvechten bij het hof van cassatie (Cour de Cassation). Deze instantie is min of meer te vergelijken met de Hoge Raad in Nederland. De Cour de Cassation behandelt de zaak niet opnieuw, maar kijkt alleen of de lagere rechter de wet goed heeft toegepast. Als u in cassatie wilt gaan, dient u dat binnen vijf dagen aan te vragen via de griffie van het Cour d’Appel of via de griffie van de gevangenis. Houdt u er rekening mee

30

31

Rechtsmiddelen

4

dat het proces van cassatie jaren kan duren. Cassatie komt zelden voor.

het hebben van huisvesting en opvang. Bij het aanvragen van voorwaardelijke invrijheidstelling kunt u zich laten bijstaan door een advocaat. Uw verzoek heeft minder kans van slagen wanneer u nog geen regeling met de douane heeft getroffen. Als de aanvraag wordt afgewezen, kunt u hiertegen in beroep gaan of een nieuw verzoek indien bij de eerstvolgende zitting van de hierna genoemde commissies.

Mogelijkheden straftijdverkortingen De volgende straftijdverkortingen zijn mogelijk:

Vermindering van de straftijd In Frankrijk kunt u wegens goed gedrag in aanmerking komen voor vermindering van vrijheidsstraf (réduction de peine). Deze bedraagt voor het eerste jaar drie maanden, de daarop volgende jaren twee maanden per jaar en over het restant 7 dagen per maand. Het met goed gevolg afleggen van bepaalde examens kan tot verdere vermindering van straf leiden.

De rechter die met de tenuitvoerlegging van de straf is belast (Juge d’Application des Peines) beslist over straftijdverkorting na advies van de Commission d’Application des Peines. Dit geldt bij vrijheidsstraffen van maximaal 10 jaar. Het oordeel van de gevangenisdirectie weegt bij de beslissing zeer zwaar. Vaak is dat zelfs doorslaggevend. Bij gevangenisstraffen van meer dan tien jaar en wanneer u nog minimaal drie jaar uit moet zitten, beslist een speciale commissie.

Strafvermindering is ook mogelijk als u de zorg heeft over een of meerdere kinderen beneden de leeftijd van tien jaar (Conditionnelle Parentale). Als kinderen door u niet wettig zijn erkend, heeft het alsnog starten van een erkenningsprocedure geen zin.

Op verzoek van instanties die over uw straftijdverkorting beslissen, kan de Nederlandse reclassering schriftelijke informatie verstrekken. Dit kan alleen met uw instemming.

Voorwaardelijke invrijheidstelling Voorwaardelijke invrijheidstelling (libération conditionnelle) is mogelijk wanneer u van de resterende straftijd minstens de helft (na aftrek van opgebouwde gratie/strafverkorting) van de straf heeft ondergaan. Of in sommige gevallen, zoals bij recidive, tweederde van de straf heeft ondergaan. Dit is geen recht, maar een gunst. Of u voor een dergelijke invrijheidstelling in aanmerking komt, hangt af van goed gedrag tijdens de detentie, persoonlijke ontwikkeling, toekomstperspectief en

32

Gratie Een andere mogelijkheid tot strafverkorting is het verkrijgen van gratie. De beslissing hierover berust bij het staatshoofd, maar in feite neemt het ministerie van Justitie de beslissing. Een gratieverzoek dient u in het Frans op te stellen en te zenden aan de president. Het is niet nodig dat dit door een advocaat gebeurt. U kunt zelf een verzoek schrijven (un recours en grâce). Gratie

33

Algemeen

komt bij hoge uitzondering voor, bijvoorbeeld op humanitaire gronden.

In dit hoofdstuk leest u meer over het Franse gevangeniswezen. De situatie is van toepassing op zowel huizen van bewaring als gevangenissen. De regels per gevangenis kunnen onderling sterk verschillen. U dient zich te houden aan de regels van de gevangenis die zijn vastgelegd in een reglement (règlement intérieur) dat u bij aankomst hoort te ontvangen. Wanneer u zich niet houdt aan de regels heeft de gevangenis het recht bepaalde privileges, zoals het inkopen van artikelen bij de gevangeniswinkel en/of het telefoneren, tijdelijk af te nemen. Ook kunt u voor bepaalde tijd in een isolatiecel terechtkomen.

Plaats van detentie Tijdens de voorlopige hechtenis (détention provisoire) verblijft u in een huis van bewaring (Maison d’Arrêt) of in een speciale vleugel van de gevangenis (Centre Penitentiaire) in het ressort waar het strafbare feit is gepleegd of waar de arrestatie plaatsvond. Verzoeken tot overplaatsing in dit stadium hebben doorgaans geen enkel resultaat. In deze periode worden verdachten soms in afzondering gehouden van de overige gedetineerden. Dit om het gerechtelijk vooronderzoek zo ongestoord mogelijk te laten verlopen. Als de berechting tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf leidt, wordt u na de rechterlijke uitspraak overgeplaatst naar een andere strafinrichting (bijvoorbeeld een Centre de Détention met een minder zwaar régime). Criteria zoals de duur van de straf, leeftijd, aard

34

35

Gevangenschap

5

van het delict, vaardigheden en vluchtgevaar spelen daarbij een rol. Als u meent gegronde redenen te hebben, kunt u bij de gevangenisdirectie een verzoek indienen tot overplaatsing naar een gevangenis van uw voorkeur.

een andere achternaam dragen, te kunnen aantonen, is het van belang ook een meertalig uittreksel uit het geboorteregister van de gedetineerde mee te sturen. Voor de volgende bezoeken moet u toestemming telefonisch bij de gevangenis (parloir famille) aanvragen. Wanneer andere personen dan familieleden u willen bezoeken, dienen zij naast de eerdergenoemde documenten ook een meertalige verklaring voor goed gedrag mee te sturen. Deze verklaring is verkrijgbaar bij de gemeente waar de bezoeker woont. Ongehuwde partners dienen met een kopie van een samenlevingscontract of recente telefoonrekeningen en/of electriciteitsrekeningen aan te tonen dat zij op hetzelfde adres wonen. Wanneer u veroordeeld bent, verleent de directeur van de gevangenis toestemming. Bij het eerste bezoek in de gevangenis moeten weer dezelfde documenten worden overgelegd.

U doet er goed aan de ambassade op de hoogte te stellen van uw verzoek. De ambassade kan deze aanvraag eventueel schriftelijk ondersteunen bij de regionale gevangenisdirectie (een modelverzoek vindt u achter in de brochure). Licht de ambassade in zodra u bent overgeplaatst.

Inkoop In de meeste gevangenissen kunt u schriftelijke bestellingen doen voor bepaalde artikelen, zoals rook- en toiletartikelen, snoep en schrijfwaren en eenvoudige levensmiddelen.

Bezoekmogelijkheden

Hoewel er algemene bezoekregels zijn, is de praktijk niet in alle gevangenissen gelijk. Om vergeefs reizen of andere teleurstellingen te voorkomen, doen bezoekers er goed aan zich van tevoren nauwkeurig te laten informeren over de mogelijkheden, de beperkingen en de bezoekuren. Het aantal bezoekerspasjes is beperkt. Bovendien kan de rechter-commissaris in het belang van het onderzoek bezoekaanvragen weigeren.

Bezoekmogelijkheden zijn gebonden aan regels die opgenomen zijn in het interne reglement (règlement intérieur). Voor ieder bezoek is toestemming nodig. Zolang u in voorlopige hechtenis zit, moet u toestemming krijgen van de rechter-commissaris die met het onderzoek is belast. Het eerste bezoek moet u schriftelijk aanvragen. Bijgevoegd moeten worden: twee pasfoto’s, een kopie van een identiteitsbewijs (of de eerste vier pagina’s uit het paspoort van de bezoeker(ster) of een kopie van de twee zijden van de Nederlandse identiteitskaart) en een meertalig uittreksel uit het geboorteregister. Om familiebanden met broers/zussen, die

36

Niet alle gevangenissen zijn even makkelijk bereikbaar per openbaar vervoer. Bezoekers kunnen zich van te voren laten informeren over reis- en overnachtingsmogelijkheden bij het afsprakenbureau in de gevangenis

37

(parloir famille) of het maatschappelijk werk (service socio-éducatif of assistance sociale). Het bezoek vindt onder toezicht plaats. In sommige gevangenissen zijn aparte bezoekzalen, maar er zijn ook gevangenissen waar het bezoek achter een glaswand moet blijven. Over het algemeen heeft u recht op een half uur bezoektijd per week. Wanneer u nog niet veroordeeld bent, is de bezoektijd driemaal per week een half uur.

commissaris anders heeft bepaald, moet dat u worden meegedeeld. Op binnenkomende en uitgaande post kan censuur worden toegepast. Dit geldt niet bij post van of gericht aan de advocaat, de geestelijk verzorger, de sociale ambtenaar (éducateur) en sommige justitiële autoriteiten. Brieven gericht aan of afkomstig van de ambassade kunnen worden geopend. Brieven met informatie over andere gevangenen worden niet doorgelaten.

Soms krijgt u toestemming voor een langer bezoek of voor meerdere bezoeken binnen enkele dagen. Bijvoorbeeld wanneer de afstand die het bezoek moet afleggen erg groot is. Het ontvangen van twee tot drie bezoekers tegelijk wordt meestal toegestaan. Afhankelijk van de gevangenis mogen kinderen mee. Soms moeten ook voor de kinderen pasjes worden aangevraagd. Als disciplinaire maatregel of uit veiligheidsoverwegingen kunnen de bezoekmogelijkheden worden beperkt.

De gevangenis kan binnenkomende post achterhouden wanneer daar aanleiding voor is. In de praktijk blijkt dat gedetineerden daarvan niet altijd op de hoogte worden gesteld. Om te controleren of alle brieven aankomen, kunt u brieven van een nummer voorzien. Censuur kan ook vertragend werken, bijvoorbeeld wanneer een brief eerst vertaald moet worden in het Frans. In het informatiepakket dat u na detentie wordt toegezonden, bevinden zich enkele postzegels om brieven te versturen. Voor nieuwe postzegels moet u zelf zorgen.

Bezoekers mogen geen pakketten met levensmiddelen meenemen. Bezoekers mogen wel schone kleren of boeken met zachte kaft meebrengen. Deze moeten ze bij binnenkomst afgeven. Op diezelfde manier kunnen ze vuile was mee terugnemen. Als u in voorlopige hechtenis verblijft, mag u zelf kiezen of u uw eigen kleding of gevangeniskleding wilt dragen.

Pakketten Met kerstmis en nieuwjaar mag u een pakket levensmiddelen tot een maximum van 5 kilogram ontvangen. Twee pakketten met een tussenruimte van enkele dagen of weken mag ook, mits die samen niet meer wegen dan 5 kilogram. Voor de samenstelling gelden beperkende voorschriften die u van tevoren kunt opvragen bij de gevangenis. Aan het pakket moet een lijst van de inhoud worden toegevoegd in de Franse taal. Het pakket mag niet per post worden verzonden. Een bezoeker met bezoekerspas moet het pakket persoon-

Correspondentie U mag onbeperkt brieven verzenden en ontvangen. Dit geldt ook als u in voorarrest verblijft. Als de rechter-

38

39

lijk afgeven. Pakketten die via de post zonder voorafgaande toestemming van de gevangenisdirectie zijn opgestuurd, worden geweigerd.

kunt in de gevangenis navraag doen óf en hoe u rechtstreeks geld kunt laten overmaken. Dit kan per gevangenis verschillen. Meestal wordt de internationale bankcheque of Western Union Transfer geaccepteerd.

Telefoneren De (internationale) postwissel, een formulier waarmee u per post geld kunt verzenden, is in Nederland afgeschaft. In Frankrijk wordt de postwissel nog steeds gebruikt. Familieleden die in de grensstreek wonen, kunnen geld overmaken vanuit een postkantoor in België of Duitsland. Op de postwissel moet de naam (alle voornamen zoals vermeld in het paspoort) en het gevangenisnummer (numéro d’ecrou) van de gedetineerde staan.

In het huis van bewaring (maison d’arrêt) kunt u niet gebeld worden, noch zelf bellen. Wanneer u eenmaal in een penitentiaire inrichting (centre de détention) verblijft, kunt u wel in beperkte mate zelf bellen. Vaak moet u eerst een lijst opgeven met telefoonnummers en namen van personen die u wilt bellen. Deze lijst moeten de gevangenisautoriteiten goedkeuren. Zowel nationaal als internationaal kunt u collect bellen. Dit betekent dat u belt op kosten van de ander. Niet alle telefoons zijn geschikt om internationaal te bellen. Hoe vaak u naar het buitenland kunt bellen, hangt af van de omstandigheden in uw gevangenis.

Er geldt geen maximumbedrag voor het overmaken van geld. U dient er rekening mee te houden dat een deel van het geld in de gevangenis op een rekening wordt gezet waar u tijdens uw detentieperiode geen aanspraak op kunt maken. Bij een overplaatsing naar een andere gevangenis verhuist in principe het geld op uw gevangenisrekening mee.

In sommige gevangenissen is het niet mogelijk collect te bellen naar het buitenland. U moet dan geld op uw gevangenisrekening beschikbaar hebben om op eigen kosten te bellen. De kosten van deze gesprekken zijn vaak erg hoog.

In de praktijk komt het voor dat de bevoegde autoriteiten gebruik maken van deze rekening om er geheel of gedeeltelijk de kosten van de uitwijzing na afloop van de straf mee te betalen. U kunt denken aan de kosten van een vliegbiljet en de begeleidingskosten van de vreemdelingenpolitie. Ook als er een douane-boete is opgelegd, kan een gedeelte van uw geld opzij worden gezet voor de aflossing hiervan. Verschuldigde gerechtskosten kunnen ook op deze wijze worden verrekend.

Voor dringende zaken of concrete vragen, kunt u collect bellen naar de ambassade.

Geld ontvangen / overmaken In de praktijk blijkt dat het moeilijk is om vanuit Nederland geld over te maken op de rekening van de gedetineerde. Toezending van bankbiljetten via de post is ten strengste verboden en kan leiden tot sancties. U

40

41

Nederlandse lectuur

Voor de werkzaamheden ontvangt u een zeer kleine vergoeding. De Franse staat dekt de risico’s die verbonden zijn aan het verrichten van arbeid in de gevangenis. Buitenlandse gedetineerden die werken, vallen net als hun Franse medegevangenen niet onder de werkloosheidsverzekering. Er wordt voor gevangenen geen premie voor de werkloosheidsverzekering betaald. Ook uw arbeidsdagen in Nederland tellen niet mee voor het recht op een werkloosheidsuitkering.

De meeste gevangenissen hebben een bibliotheek waar u boeken en tijdschriften kunt lenen. Abonnementen op Nederlandse kranten of tijdschriften worden soms toegestaan, maar alleen wanneer deze rechtstreeks van de uitgever afkomstig zijn. De verzendkosten zijn in dit geval vaak aanzienlijk hoger dan de abonnementskosten.

Geloof In de meeste gevangenissen kunt u religieuze bijeenkomsten bijwonen. Bovendien zijn er vaak mensen van verschillende religies met wie u op verzoek een gesprek kunt voeren. Informeer bij uw gevangenis naar de mogelijkheden.

Studiemogelijkheden In de meeste gevangenissen kunt u cursussen, andere vormen van onderwijs of een stage volgen. Deze cursussen of stages organiseert de gevangenis zelf. U kunt hierover contact opnemen met uw sociaal werker (éducateur / assistant social).

De Stichting Epafras is een Nederlandse religieuze organisatie die hulp verleent aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Via deze stichting kunt u Nederlandse bijbels ontvangen. U moet hiervoor zelf een verzoek indienen bij de Stichting Epafras. Het adres vindt u achter in deze brochure. U kunt uw wens ook kenbaar maken bij de ambassade. Vier keer per jaar verzendt de Stichting Epafras het blad “Gezant uit Nederland”. Hierin staan zowel informatieve als ontspannende artikelen. Als u het blad wilt ontvangen, kunt u dit aan de Stichting Epafras of de ambassade laten weten.

Per gevangenis verschillen de regels voor het volgen van een cursus. Het is bijvoorbeeld niet altijd mogelijk in de gevangenis een examen af te leggen. U doet er verstandig aan eerst informatie bij de gevangenis in te winnen voordat u een cursus aanvraagt. Om gelegenheid te krijgen om te studeren en studiemateriaal te mogen ontvangen, is toestemming nodig van de gevangenisdirectie en soms ook van de officier van justitie. Via de Nederlandse reclassering zijn er beperkte mogelijkheden om een schriftelijke cursus aan te bieden. Het gaat om taalcursussen, basisonderwijs en enkele beroepsopleidingen op lager-beroeps-niveau voor mensen die niet eerder een diploma hebben gehaald.

Arbeidsmogelijkheden In een aantal gevangenissen kunt u werken tijdens detentie. Vaak is dit pas mogelijk na uw veroordeling.

42

43

De reclassering kan alleen in beperkte mate de kosten van een cursus betalen, als u of uw familie en vrienden dit niet kunnen betalen.

woordelijk is voor de gezondheidszorg van de gevangenen. Als u een arts wilt zien, moet u hiervoor een verzoek indienen of intekenen op een lijst. Als u medicijnen moet gebruiken, dient u de arts hiervan zo spoedig mogelijk op de hoogte te stellen. Soms is schriftelijke informatie van uw (huis)arts/specialist uit Nederland nodig.

Als u geïnteresseerd bent in de mogelijkheden kunt u dat aangeven op het reclasseringsformulier of doorgeven aan de consulaire afdeling van de Nederlandse vertegenwoordiging. U krijgt dan een informatiepakket met aanmeldingsformulieren toegestuurd.

Noodzakelijke tandheelkundige behandelingen kunt u in of via de gevangenis krijgen. Wanneer uw medische behandeling na uw ontslag uit de gevangenis moet worden voortgezet, verstrekt de gevangenisarts op verzoek alle informatie uit het medisch dossier aan uw (huis)arts/specialist in Nederland.

U kunt ook zelf op eigen kosten een cursus aanvragen, bijvoorbeeld bij de Open Universiteit of de L.O.I. (Leidse Onderwijsinstellingen).

Sociale zorg U moet zich goed realiseren dat de medische zorg in de Franse gevangenissen over het algemeen beperkt blijft tot het hoogst noodzakelijke. Slechts in uitzonderlijke gevallen kunt u terecht in een (plaatselijk) ziekenhuis.

Bijna alle gevangenissen hebben maatschappelijk werkers (assistants socio-éducatifs) van de Service de Probation (‘S.P.I.P’). Zij houden zich bezig met de sociale en administratieve (douaneboete, verzoek om voorwaardelijke invrijheidstelling) problemen van de gevangenen. Als u contact wilt met een maatschappelijk werker moet u hiertoe zelf actie ondernemen. Dit kan meestal door een schriftelijk verzoek in te dienen.

Sociale verzekering Per 1 mei 2000 zijn alle Nederlandse sociale uitkeringen zoals de bijstandsuitkering (WWB), de werkloosheidsuitkering (WW) en de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) voor gedetineerden vervallen. Dit geldt ook voor Nederlanders die in het buitenland zijn gedetineerd. Alleen de AOW-uitkering (Algemene Ouderdomswet) wordt tijdens detentie doorbetaald. U dient de uitkerende instantie in Nederland zelf zo snel mogelijk in te lichten over het feit dat u gedetineerd bent. Als u dit niet doet, moet u de ten onrechte verkregen uitkering terugbetalen en riskeert u strafvervolging.

In verband met de grote werkdruk van de maatschappelijk werkers in gevangenissen is directe actie niet altijd mogelijk.

Medische zorg In de Franse gevangenissen zijn de basisvoorzieningen voor medische zorg aanwezig. Bijna iedere gevangenis beschikt over een arts of verpleegkundige, die verant-

44

45

Wanneer achterblijvende gezinsleden door het wegvallen van de uitkering niet meer over voldoende inkomsten beschikken, kunnen zij bij de gemeentelijke sociale dienst een bijstandsuitkering aanvragen. In noodgevallen kan de gemeente bijzondere bijstand verlenen.

waarbinnen zij hun weg moeten vinden. Voor de meesten wordt die opgave bemoeilijkt door taalproblemen. Negatieve gevoelens zoals moedeloosheid, wantrouwen, eenzaamheid, onmacht, schuld, onzekerheid, verveling en uitzichtloosheid kunnen snel de kop op steken. Deze gevoelens kunnen bij u en bij medegevangenen leiden tot agressief gedrag, depressies en jaloezie. Probeert u zich hier niet door te laten beïnvloeden, want goed gedrag is belangrijk tijdens uw verblijf in een gevangenis. Goed gedrag kan leiden tot strafvermindering.

Klachten over de behandeling Klachten over de behandeling in de gevangenis kunt u bespreken met de ambassade. Bekeken wordt welke actie, indien nodig, de Nederlandse vertegenwoordiging, uw advocaat, of uzelf kunt nemen. In het algemeen is het raadzaam in eerste instantie de interne klachtprocedures in de gevangenis te volgen. Behalve bij de directie van de gevangenis kunt u een klacht indienen bij de Juge d’Application des Peines en in laatste instantie bij het directoraat gevangeniswezen van het ministerie van Justitie. In de praktijk worden weinig klachten gegrond verklaard.

Het gedwongen moeten samenleven met veel mensen op een betrekkelijk klein gebied, het verliezen van uw vrijheid, de moeilijkheden in communiceren, en gevoelens van onzekerheid die u heeft ten opzichte van uw toekomst en uw familie en vrienden kan uw verblijf in de gevangenis nog moeilijker maken. Als correspondentie voor u of uw familie van groot belang is, laat dat elkaar weten.

Gevangenisklimaat Vluchten

Tot op zekere hoogte is een gevangenis een afspiegeling van de samenleving. Iedere gevangenis heeft haar eigen sfeer afhankelijk van het regime, het bewakingspersoneel en de aanwezige gevangenen. In het algemeen zijn de omstandigheden in de gevangenissen in Frankrijk soberder en strenger dan in Nederland. Meestal verblijven gedetineerden minimaal met zijn tweeën in een cel of met meerderen in zalen.

Het komt voor dat veroordeelden uit de gevangenis of tijdens een proefverlof vluchten. Na ontsnapping plaatst de Franse justitie de voortvluchtige op de internationale signaleringslijst. Na arrestatie volgt uitlevering aan Frankrijk. Meestal wordt een zwaardere straf opgelegd.

Na beëindiging detentie Vaak wijst de Franse justitie een buitenlander uit nadat de straf geheel of gedeeltelijk is uitgezeten. Zeker bij

Voor bijna alle gedetineerden geldt dat hun wereld plotseling is beperkt tot een paar gevangenismuren

46

47

drugsdelicten is dit het geval. Een uitwijzing moet in het vonnis zijn opgenomen. Gewoonlijk is een uitwijzing definitief. De periode kan variëren van 1 jaar tot levenslang. Ook wanneer u een halfstraf krijgt, wordt uitwijzing (expulsion) meestal opgelegd.

Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba zijn partij bij het Verdrag inzake de Overbrenging van Gevonniste Personen uit 1983 (“Council of Europe Convention on the Transfer of Sentenced Persons”). Dit Verdrag maakt het mogelijk dat een Nederlander, die in het buitenland is veroordeeld, onder bepaalde voorwaarden die straf in een Nederlandse, Antilliaanse of Arubaanse gevangenis ondergaat.

Er is geen beroep mogelijk tegen de beslissing van uitwijzing. U kunt wel bezwaar maken tegen de bestemming, het land waarnaar u wordt uitgewezen. Dit moet binnen een vastgestelde periode gebeuren. Justitie kan een verandering in de bestemming pas overwegen wanneer het land van uw voorkeur schriftelijk heeft laten weten bereid te zijn u toe te laten. De exacte datum van uitwijzing wordt bijna nooit vrijgegeven. De kosten van uitwijzing kunnen voor uw rekening komen.

De Nederlandse wet heet de ‘Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen’, ook wel de WOTS genoemd. De Nederlandse Antillen en Aruba kennen een eigen uitvoeringswet voor het overbrengen van gedetineerde Antillianen en Arubanen. Deze wet heet ‘Landsverordening inzake de Overdracht Tenuitvoerlegging van Strafvonnissen’, afgekort LOTS. De mogelijkheid tot overbrenging bestaat alleen in die landen, die partij zijn bij dit verdrag. Daartoe behoort ook Frankrijk. Om voor overbrenging in aanmerking te komen moet u ten minste aan de volgende voorwaarden voldoen:

48

49

-

U bent een Nederlander afkomstig uit Nederland, Aruba of de Nederlandse Antillen, of u bent een vreemdeling die in het bezit is van een geldige verblijfsvergunning voor deze landen. U heeft een aantoonbare band met Nederland;

-

De veroordeling moet onherroepelijk zijn. Dit wil zeggen dat u geen hoger beroep meer kunt aantekenen en er geen procedure van hoger beroep mag lopen op het moment van uw aanvraag;

Mogelijkheid tot straf ondergaan in Nederland (WOTS)

6

-

Het gedeelte van de straf dat nog moet worden uitgezeten moet minstens zes maanden zijn op het moment dat het verzoek bij het ministerie van Justitie in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba binnenkomt;

-

Het feit waarvoor u veroordeeld bent, moet ook in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba strafbaar zijn;

-

U moet bereid zijn schriftelijk te verklaren dat u het ermee eens bent dat u de straf in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba ondergaat;

-

Zowel de Franse autoriteiten als de Nederlandse, Antilliaanse of Arubaanse autoriteiten moeten met de overbrenging instemmen;

men met de overbrenging zonder daarvoor een reden op te geven. Als de opgelegde douaneboete niet is betaald of wanneer er geen bevredigende betalingsregeling met de douane-autoriteiten is getroffen, zullen de Franse autoriteiten niet instemmen met de overbrenging en het verzoek niet eens in behandeling nemen. Als u voor overbrenging naar Nederland in aanmerking wilt komen, moet u dit kenbaar maken door een verzoek hiertoe te sturen aan het Franse ministerie van Justitie (een modelverzoek is achter in de brochure opgenomen), door tussenkomst van de gevangenisdirecteur. Het is raadzaam een kopie van het verzoek aan de ambassade te zenden. Indien uw aanvraag wordt goedgekeurd, zijn er twee manieren waarop de Nederlandse autoriteiten uw Franse strafvonnis kunnen overnemen:

Voor de Nederlandse Antillen gelden tevens de volgende aanvullende voorwaarden: -

De straf dient langer te zijn dan 48 maanden;

-

U moet ingeschreven staan bij het bevolkingsregister van een van de vijf eilanden in de vijf jaar voorafgaand aan uw arrestatie (aaneensluitend);

-

1. De onmiddellijke of voortgezette tenuitvoerlegging: deze procedure houdt in dat de veroordeling die u in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba moet ondergaan, gelijk is aan de duur van de straf die in Frankrijk is opgelegd. 2. De exequaturprocedure of omzettingsprocedure: deze procedure houdt in dat de rechter in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba uw Franse straf omzet in een Nederlandse straf, mits de Franse autoriteiten daar geen bezwaar tegen hebben. De omgezette straf mag niet hoger, maar wel lager zijn dan de in Frankrijk opgelegde straf.

U moet aantoonbare contacten onderhouden met familie en/of vrienden op de Nederlandse Antillen.

Het ministerie van Justitie in Frankrijk, Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba kan weigeren in te stem-

50

51

Bij WOTS aanvragen vanuit Frankrijk wordt meestal de procedure van voortgezette tenuitvoerlegging toegepast. Het gerechtshof in Arnhem geeft een bindend advies aan de minister van Justitie of hij wel of niet in moet stemmen met een WOTS- verzoek. Het gerechtshof geeft een negatief advies als de straf die in het buitenland is opgelegd te hoog is naar Nederlandse maatstaven. Bij beide procedures geldt uiteraard dat de tijd die u in Franse detentie heeft doorgebracht van uw straftijd wordt afgetrokken. Bovendien is de in Nederland gebruikelijke regeling voor de vervroegde invrijheidstelling (V.I.) van toepassing.

Procureur-Generaal van de Nederlandse Antillen of Aruba. De overbrenging zelf is een zaak van de buitenlandse en Nederlandse justitie. De ambassade of het ministerie van Buitenlandse Zaken is hier niet bij betrokken. Uw advocaat speelt hierbij geen rol meer. Hoogstens kan de advocaat u over de procedure informeren en bij instanties navragen hoe het met uw procedure staat. Het Nederlandse ministerie van Justitie past de WOTSprocedure in principe maar een keer per persoon toe. Gedetineerden met de Nederlandse nationaliteit, die geen binding met Nederland hebben, komen normaal gesproken niet voor overbrenging naar Nederland in het kader van de WOTS in aanmerking.

In Frankrijk kunt u soms al na het uitzitten van de helft van de straf in aanmerking komen voor vervroegde invrijheidstelling. Dat betekent dat overgebrachte gedetineerden in Nederland ook langer kunnen vastzitten dan in Frankrijk het geval zou zijn. Overlegt u daarom met uw advocaat over wat de beste keuze is.

De praktijk heeft uitgewezen dat de totale procedure voor overbrenging naar Nederland minimaal een jaar in beslag neemt. Een overbrenging naar de Nederlandse Antillen of Aruba neemt minimaal anderhalf jaar in beslag.

U dient precies geïnformeerd te worden over de stappen die u moet nemen als u voor deze mogelijkheid in aanmerking wil komen. Inlichtingen hierover kunt u ook krijgen bij de Nederlandse vertegenwoordiging. Wanneer uw verzoek eenmaal in Nederland in behandeling is genomen, kunt u over de stand van zaken telefonisch informatie krijgen via de zogenaamde WOTS informatielijn van het Bureau Internationale Rechtshulp in Strafzaken (BIRS) van het ministerie van Justitie te Den Haag. Ook voor algemene vragen kunt u daar terecht (zie adressenlijst). Wanneer u een LOTS verzoek indient kunt u navraag doen bij het Parket

52

53

Ambassade Royale des Pays Bas Consulaire Afdeling 7 rue Eblé 76007 Paris Tel. vanuit Frankrijk: 01 40 62 33 00 Tel. vanuit Nederland: +33 (0)1 40 62 33 00 Fax: 01 40 62 34 62 E-mail: [email protected]

Overige belangrijke adressen en telefoonnummers Te l e f o o n t i p s • • •

De landcode van Nederland is 31 Indien u vanuit Frankrijk naar Nederland belt, eerste nul weglaten voor netnummer Informeer bij de gevangenisautoriteiten hoe u collect kunt bellen naar het buitenland en binnen Frankrijk

Nederland Ministerie van Buitenlandse Zaken Afdeling DCZ/CM Postbus 20061 2500 EB Den Haag Tel.: + 31 (0)70 348 4770 Fax: + 31 (0)70 348 5256

54

55

Adressenlijst

Ambassade

Directie Buitenlandse Betrekkingen Aruba L.G. Smith Blvd 76 Oranjestad, Aruba Tel.: +297 (5) 83 4705 Fax: +297 (5) 83 4660 E-mail: [email protected]

Ministerie van Justitie Bureau Internationale Rechtshulp in Strafzaken (BIRS) Postbus 20301 2500 EH Den Haag WOTS informatielijn (bereikbaar tussen 9.00 en 12.00 uur Nederlandse tijd) Tel.: +31 (0)70 370 7555

Parket Procureur-Generaal Aruba L.G. Smith Blvd 42 Oranjestad, Aruba Tel.: +297 (5) 82 1415 Fax: +297 (5) 83 8891

Stichting Reclassering Nederland Bureau Buitenland en Buitenlandse Betrekkingen (B&BB) Postbus 136 3500 AC Utrecht Tel.: +31 (0)30 287 9900 Fax: +31 (0)30 287 9998 E-mail: [email protected]

Curaçao Bureau Buitenlandse Betrekkingen Fort Amsterdam 4 Willemstad, Curaçao Tel.: +599 (9) 463 0117 Fax: +599 (9) 461 3933 E-mail: [email protected]

Stichting Epafras Antwoordnummer C.C.R.I. 9804 3500 ZJ Utrecht Tel.: + 31 (0)30 233 2432 Fax: + 31 (0)30 234 2703 E-mail: [email protected]

Stichting Reclassering Curaçao Scharlooweg 102 Curaçao Tel.: +599 (9) 461 1832 Fax: +599 (9) 465 5105

Aruba Arubaanse Stichting voor Reclassering en Kinderbescherming 1961 Windstraat 19 Oranjestad, Aruba Tel.: +297 (5) 82 1496 Fax: +297 (5) 83 0084

56

57

Ik zou een bezoek willen brengen aan: J’aimerais rendre visite: de (onder)direkteur au (sous)directeur de pater/dominee à l’aumônier/au pasteur de sociaal- werk(st)er à l’assistant(e) social(e) / éducateur

St. Maarten

de arts/ziekenboeg au médecin/à l’infirmerie de tandarts au dentiste de kapper au coiffeur Ik zou een brief willen schrijven aan: Je voudrais écrire une lettre:

Dienst Justitiële Inrichtingen Bovenwinden Plaza Building, Unit 6 Pondfill Road Phillipsburg, St. Maarten N.A. Tel.: +599 (5) 423 449 Fax: +599 (5) 423 472

mijn vrouw/broer à ma femme/à mon frère zuster à ma soeur mijn verloofde à ma fiancée (vrouw) / à mon financé (man) mijn ouders à mes parents mijn advokaat/de rechter commissaris/de officier van justitie à mon avocat/au juge d’instruction/ au Procureur de la République de procureur-generaal au Procureur Général de douane autoriteiten aux autorités douanières de Nederlandse ambassade à l’Ambassade des Pays-Bas

Bonaire Stichting Reclassering Bonaire Kaya Gob. N. Debrot #14 Bonaire Tel.: +599 (7) 173 288 Fax: +599 (7) 173 287

Ik heb een tolk nodig J’ai besoin d’un interprète Ik zou willen: J’aimerais: werken, sporten, travailler, faire du sport, kopen, huren, ontvangen, acheter, louer, recevoir, bestellen commander televisie/radiotoestel téléviseur/poste de radio kleding/schoenen vêtements/chaussures postzegels/enveloppen timbres/enveloppes balpen/potlood stylo/crayon

58

59

Woordenlijst

Parket Procureur-Generaal Nederlandse Antillen Wilhelminaplein 4 Willemstad, Curaçao Tel.: +599 (9) 463 4111 Fax: +599 (9) 461 3786

Zou ik een cel kunnen delen… Pourrais-je partager une… met een Nederlander cellule avec un Néerlandais met iemand die Engels spreekt avec quelqu’un qui parle l’anglais?

zeep/tandpasta/tandenborstel savon/dentifrice/brosse à dents scheerapparaat/scheerzeep rasoir/savon à raser handdoek/kam/schoenpoets/borstel serviette / peigne / cirage / brosse

gisteren/vanochtend hier/ce matin vanmiddag/vanavond cet après-midi/ce soir morgen(ochtend) demain (matin) middag/avond après-midi/soir vandaag aujourd’hui

toiletpapier papier toilette maandverband bandes hygieniques tabak/sigaretten/lucifers tabac/cigarettes/allumettes vruchten/groente/brood fruits/légumes/pain water/vlees eau/viande medicijnen médicaments Ik ben ziek Je suis malade Ik heb koorts J’ai de la fièvre Ik heb kiespijn J’ai mal aux dents geneeskundig onderzoek examen médical Ik heb pijn aan mijn: J’ai mal: hoofd/keel/arm à la tête/à la gorge/au bras/ been/maag à la jambe/à l’estomac Ik heb suikerziekte Je suis diabétique Ik heb hartproblemen J’ai des problemes cardiaques bloeddruk tension (artérielle) Ik ben op dieet Je suis au régime Ik begrijp het (niet) Je (ne) le comprends (pas) Ik heb problemen met mijn J’ai des problèmes avec mon werk/gezondheid travail/santé mijn celgenoot mon compagnon de cellule

60

61

Woordenlijst

schrijfpapier papier à écrire dagblad/krant quotidien/journal tijdschrift/boeken magazine/livres