Gearresteerd in...
België
juli 2005
www.minbuza.nl
Ministerie van Buitenlandse Zaken Postbus 20061 2500 eb Den Haag
Gearresteerd in...
België
Eventuele suggesties voor aanvullingen of verduidelijking van deze brochure worden zeer op prijs gesteld. Deze kunt u richten aan: • •
•
Ministerie van Buitenlandse Zaken Afdeling DCZ/CM Reclassering Nederland Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen (Bureau B&BB) Nederlandse ambassade te Brussel
Adressen en telefoonnummers vindt u achter in deze brochure.
5
7
1. Nederlandse instanties De ambassade en het consulaat-generaal Buitenlandse Zaken Nederlandse reclassering
9 9 10 11
2. Rechtsbijstand Hulp van een tolk Particulier advocaat Pro Deo advocaat
15 15 16 17
3. Het strafproces Algemeen Arrestatie Ondervraging / verhoor Voorlopige hechtenis Vrijlating op borgtocht Voorlichtingsrapport reclassering Rechtszitting Vonnis Internering
19 19 20 21 22 22 23 25 26 27
4. Rechtsmiddelen Instellen hoger beroep Mogelijkheden straftijdverkorting
29 29 29
5. Gevangenschap Algemeen Plaats van detentie Inkoop Bezoekmogelijkheden
31 31 31 31 32
Inhoudsopgave
Inleiding
32 33 33 34 35 35 35 36 36 37 38 38
6. Mogelijkheid tot straf ondergaan in Nederland (WOTS)
41
Adressenlijst Ambassade en consulaat-generaal Overige belangrijke adressen en telefoonnummers
45 45
Woordenlijst
49
U bent gearresteerd in België. Nadat de ambassade of het consulaat-generaal op uw verzoek is ingelicht over uw arrestatie, krijgt u zo spoedig mogelijk bezoek van een medewerker. Dit bezoek en eventuele verdere contacten zijn erop gericht u te voorzien van informatie en om u bij te staan in deze moeilijke situatie. Houdt u er rekening mee dat het rechtssysteem en de gevangenissen in België anders zijn dan in Nederland. Deze brochure is geschreven om u en uw familie te informeren over zaken als rechtsbijstand, het strafproces, het Belgische gevangeniswezen en wat Nederlandse instanties wel en niet voor u kunnen doen. In deze brochure vindt u eerst informatie over de taken en de functies van de ambassade te Brussel en het consulaat-generaal te Antwerpen, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse reclassering. Daarna volgt informatie over de situatie waarin u zich bevindt. Op de laatste pagina’s zijn enkele Nederlandse woorden en zinnen opgenomen met een vertaling in de Franse taal.
45
Een arrestatie in het buitenland roept ook voor uw familieleden of andere relaties vragen op. Indien uw familie in Nederland vragen heeft, kan zij, via een door u aangewezen contactpersoon, contact opnemen met de Directie Consulaire Zaken / afdeling ConsulairMaatschappelijke Zaken (DCZ/CM) van het ministerie van Buitenlandse Zaken te Den Haag. Familieleden op de Nederlandse Antillen kunnen contact opnemen met Bureau Buitenlandse Betrekkingen te Curaçao. Familieleden op Aruba kunnen voor vragen terecht bij
6
7
Inleiding
Geld en pakketten Nederlandse lectuur Geloof Studiemogelijkheden Sociale zorg Medische zorg Sociale zekerheid Klachten over de behandeling Arbeidsmogelijkheden Gevangenisklimaat Vluchten Uitwijzing
De ambassade en het consulaat-generaal
Directie Buitenlandse Betrekkingen Aruba. Adressen, e-mailadressen, telefoon- en faxnummers vindt u achter in deze brochure.
De Nederlandse ambassade te Brussel is in België de officiële vertegenwoordiging van Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba. Onder de ambassade valt het consulaat-generaal te Antwerpen. Zowel de ambassade te Brussel als het consulaat-generaal te Antwerpen behartigen de belangen van gearresteerde Nederlanders. De adressen en telefoonnummers van de ambassade en het consulaat-generaal vindt u achter in deze brochure. De consulaten-generaal te Gent, Luik en Namen zijn consulaten onder leiding van een honorair consul.
Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.
België heeft het Consulaire Verdrag van Wenen (1963) ondertekend. Hierin staat dat, indien de gearresteerde dat wenst, de autoriteiten verplicht zijn de consulaire vertegenwoordiging van een land te informeren over de arrestatie. Het komt echter regelmatig voor dat de ambassade of het consulaat-generaal niet (tijdig) wordt ingelicht. Als u er zeker van wilt zijn dat de ambassade of het consulaat-generaal op de hoogte wordt gesteld van uw arrestatie, dient u hiertoe zelf actie te ondernemen door de ambassade of het consulaat-generaal te schrijven of te bellen. De ambassade en het consulaat-generaal mogen zich volgens internationaal gebruik niet bemoeien met de rechtsgang, de schuldvraag, de bewijslast of de te bepalen strafmaat in België. In Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba wordt ook niet toegestaan dat buitenlandse vertegenwoordigingen zich mengen in de rechtsgang.
8
9
Nederlandse Instanties
1
Wél kan de ambassade toezien op een juiste toepassing van het Belgisch recht. Ook kan de ambassade toezien op de detentieomstandigheden en er op letten dat u in ieder geval niet slechter behandeld wordt dan Belgen in dezelfde omstandigheden. Wanneer zich hierbij problemen voordoen, kunt u contact opnemen met de ambassade. De ambassade kan bij problemen bemiddelen met de Belgische autoriteiten.
tactpersoon kan informatie krijgen over de detentie; overige familieleden of relaties niet. Uw contactpersoon kan zich met vragen tot het ministerie van Buitenlandse Zaken in Nederland wenden en niet rechtstreeks tot de ambassade of het consulaat-generaal. Dit voorkomt misverstanden, is gezien het tijdsverschil met veel landen het meest praktisch en bespaart hoge internationale telefoonkosten.
Mogelijk heeft u aan de Belgische autoriteiten laten weten geen contact te willen met de Nederlandse vertegenwoordiging. Als u op een later moment uw mening wenst te veranderen, dan kunt u dit alsnog schriftelijk of telefonisch kenbaar maken.
Nederlandse reclassering De reclassering in Nederland bestaat uit drie landelijke reclasseringsinstellingen die samenwerken: • • •
Buitenlandse Zaken De ambassade en het consulaat-generaal geven de arrestatie van Nederlanders in het buitenland door aan de afdeling DCZ/CM van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Zij geven hierbij aan of u er prijs op stelt dat uw contactpersoon over de arrestatie wordt ingelicht. Familieleden op de Nederlandse Antillen of Aruba worden geïnformeerd door het Bureau Buitenlandse Betrekkingen op Curaçao of de Directie Buitenlandse Betrekkingen op Aruba. Ouders of voogden van minderjarigen krijgen altijd bericht over de arrestatie.
Samen hebben ze ruim honderd vestigingen over het hele land, waar uitvoerend werk wordt verricht. De coördinatie van de reclasseringshulp aan de Nederlandse gedetineerden en gedetineerden met een geldige verblijfsvergunning voor Nederland in het buitenland is opgedragen aan een aparte unit: het Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen (Unit B&BB).
D o e l e n Ta k e n De reclassering spant zich in voor de maatschappelijke (her)inpassing van mensen die met het strafrecht in aanraking komen en daarmee voor de bevordering van de veiligheid van burgers in de samenleving. Zij voert daarvoor een aantal taken uit, zoals voorlichting en
U kunt één Nederlands sprekend contactpersoon in Nederland aanwijzen. Het ministerie houdt deze contactpersoon op de hoogte van het verloop van uw detentie en eventuele bijzonderheden. Alleen uw con-
10
Reclassering Nederland De afdeling reclassering van het Leger des Heils De verslavingszorg van GGZ Nederland (Geestelijke Gezondheids Zorg Nederland).
11
begeleiding en de organisatie en uitvoering van taakstraffen voor mensen die in Nederland met het strafrecht in aanraking komen. Sommige taken verricht de reclassering ook geheel of gedeeltelijk voor Nederlanders in het buitenland. Reclassering Nederland zet zich niet in voor Arubaanse en Antilliaanse gedetineerden die woonachtig zijn op Aruba of de Nederlandse Antillen. Onder Nederlanders worden hier ook niet-Nederlanders verstaan met een geldige verblijfstitel in Nederland.
bezwaar tegen heeft gemaakt. De ambassade stuurt u namens de reclassering een brief, waarin staat wat de Nederlandse reclassering is en eventueel voor u kan doen. U kunt door het formulier in te vullen en terug te sturen, laten weten of u gebruik wilt maken van de diensten van de Nederlandse reclassering. De reclassering verzamelt praktische documentatie over de strafrechtpleging, gevangenissen en hulpverleningsmogelijkheden in het buitenland. Ze kan daardoor u en uw in Nederland wonende familie en relaties informatie en advies geven. In beperkte mate verstrekt de reclassering Nederlandstalige boeken.
De begeleiding is direct gericht op uw maatschappelijke (her)inpassing. Hieronder vallen onder meer activiteiten die te maken hebben met de terugkeer en opvang van ex-gedetineerden in de Nederlandse samenleving. Zo is het mogelijk, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, deel te nemen aan een studie- en arbeidsreïntegratieproject om uw kansen op de Nederlandse arbeidsmarkt te vergroten. De reclassering heeft bovendien in diverse landen contact met vrijwilligers die gedetineerden een bezoek kunnen brengen.
Familie en relaties Familieleden van gedetineerden die op de Antillen en Aruba wonen, kunnen zich wenden tot de Stichting Reclassering Curaçao, Stichting Reclassering Bonaire en de Arubaanse Stichting voor Reclassering en Kinderbescherming 1961 en Stichting Justitiële Inrichtingen Bovenwinden. De adressen daarvan vindt u achter in de brochure.
De mogelijkheden om iets te doen voor landgenoten die in het buitenland gevangen zitten worden uiteraard beperkt door de normen en regels die in het desbetreffende land gelden.
Werkwijze Het Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen van de Nederlandse reclassering wordt over het algemeen geïnformeerd over Nederlanders die in het buitenland zijn aangehouden, tenzij u daar uitdrukkelijk
12
13
Wie in België is gearresteerd op verdenking van het plegen van een strafbaar feit, heeft recht op rechtsbijstand. De rechter vraagt u tijdens een eerste verhoor of u een particulier advocaat wenst aan te stellen, die uzelf moet betalen, of dat u in aanmerking wilt komen voor gratis rechtsbijstand. Als u niet genoeg geld heeft voor een particulier advocaat, kunt u via de gevangenisautoriteiten een kosteloze (pro Deo) advocaat aanvragen. Wanneer later blijkt dat u toch over geld beschikt, is een pro Deo advocaat in België niet altijd volledig gratis. Voor elke verschijning voor de raadkamer, hebben u en uw advocaat het recht uw strafdossier in te zien. Vragen over uw rechtzaak moet u bespreken met uw advocaat. De ambassade en de consulaten-generaal kunnen en mogen u hierover geen advies geven. Wanneer u niet tevreden bent over de wijze waarop uw advocaat uw belangen behartigt, kunt u zich daarover beklagen bij de orde van advocaten. Over het algemeen heeft een klacht indienen geen of nauwelijks resultaat.
Hulp van een tolk Iedere verdachte heeft recht op een tolk. Dit geldt vooral in het Frans sprekende deel van België. Mocht u een tolk nodig hebben dan kunt u dit kenbaar maken aan uw advocaat. Voor de diensten van een tolk hoeft u niets te betalen. De autoriteiten zijn niet verplicht documenten schriftelijk te vertalen in de taal van de gearresteerde buiten-
14
15
Rechtsbijstand
2
Pro Deo advocaat
lander. Als u de inhoud van een verklaring niet goed begrijpt, doet u er goed aan daarover eerst duidelijkheid te verkrijgen voordat u een verklaring tekent. U kunt bijvoorbeeld uw advocaat of de gevangenisautoriteiten vragen een uitleg te geven.
Als u niet genoeg geld heeft voor een particulier advocaat, wijst de rechtbank een pro Deo advocaat aan. Hoe een pro Deo advocaat uw belangen behartigt, is sterk afhankelijk van de persoon. Er zijn goede pro Deo advocaten en pro Deo advocaten die zich beperken tot het hoogst noodzakelijke.
Particulier advocaat U kunt een particulier advocaat aantrekken. U moet in dit geval veel geld hebben of familie en/of vrienden hebben die de hoge kosten van deze advocaat willen betalen. De Nederlandse overheid neemt de kosten van de verdediging niet voor haar rekening en verstrekt ook geen geldleningen voor het betalen van dergelijke kosten. In de gevangenis is een lijst met beschikbare advocaten.
Wanneer uit uw gegevens of die van uw familie blijkt dat er toch inkomsten of financiële middelen zijn, dan kan de pro Deo advocaat een gedeeltelijk honorarium of ereloon vragen. Hiervoor moet de advocaat toestemming hebben van de balie van advocaten. De hoogte van het te betalen bedrag is afhankelijk van uw financiële omstandigheden en van de geleverde diensten. U bent verplicht te betalen.
Het honorarium van een advocaat bepaalt u, met de nodige zorgvuldigheid, in overleg met de advocaat. De tarieven kunnen van geval tot geval verschillen en zijn afhankelijk van de te verwachten hoeveelheid werk. Houdt u rekening met bijkomende kosten voor telefoon, reizen en overnachtingen. De advocaat kan betaling van voorschotten verlangen. U kunt een Nederlandse advocaat (op eigen kosten) als adviseur van uw Belgische advocaat inschakelen. Omdat een advocaat u alleen voor de rechtbank mag verdedigen als hij geregistreerd is in de staat waarin u bent gearresteerd, kan een Nederlandse advocaat u in België niet voor de rechtbank verdedigen.
16
17
Algemeen Het Belgische strafproces verschilt van het Nederlandse strafproces. In het strafproces staan diverse belangen tegenover elkaar. Er is het belang van de gemeenschap (bestraffing van criminaliteit), dat van het slachtoffer (schadevergoeding) en dat van de verdachte/beklaagde (eerlijk proces). In België wegen de rechten (schadevergoedingen) van slachtoffers bijzonder zwaar mee in het procesrecht. Wanneer u iemand persoonlijk letsel heeft aangedaan, wordt er een forse financiële schadevergoeding geëist. Voordat u officieel wordt beschuldigd, vindt er een onderzoek plaats. Het is mogelijk dat u tijdens het onderzoek alleen contact heeft met uw advocaat en met officiële instanties zoals de ambassade. Tijdens rechtszittingen zijn de advocaat en zo nodig een tolk aanwezig. Dit kan echter alleen als u vooraf toestemming geeft. Uw advocaat kan u hierover informeren. Vragen over uw rechtszaak dient u te bespreken met uw advocaat. De ambassade en de consulaten-generaal kunnen en mogen u hierover geen advies geven. Hieronder volgt een beknopte beschrijving van de diverse fasen van het strafproces: 1. 2. 3. 4. 5.
18
19
Arrestatie Ondervraging / verhoor Voorlopige hechtenis Gerechtelijk onderzoek Vrijlating op borgtocht
Het Strafproces
3
6. 7. 8. 9.
Voorlichtingsrapport reclassering Rechtszitting Vonnis Internering
Houdt u er rekening mee dat het moeilijk is uw in beslaggenomen eigendommen terug te krijgen. Meestal moet u deze binnen een bepaalde tijd in persoon ophalen. Wanneer dit niet mogelijk is, kunt u iemand anders schriftelijk aanwijzen om uw bagage op te halen. De ambassade kan geen assistentie verlenen bij het terugkrijgen en terugsturen van in beslaggenomen geld en bagage.
Arrestatie Wanneer u wordt gearresteerd, maakt de politie of rijkswacht een proces-verbaal op dat zij doorstuurt naar het Openbaar Ministerie (Procureur des Konings en Substituten), ook wel parket genoemd. De politie of rijkswacht handelt zelf geen zaken af.
Bespreek met uw advocaat of het mogelijk is uw persoonlijke eigendommen terug te krijgen en of u deze kunt laten sturen naar het land waar u vandaan komt. Indien de rechter uw geld niet als bewijsmateriaal ziet, wordt het geld op uw bankrekening van de gevangenis gestort. Het buitenlandse geld komt meestal op een later tijdstip vrij.
Bij uw arrestatie hoort u op uw rechten te worden gewezen. Als u niet bent gewezen op uw rechten, is het belangrijk dit te bespreken met uw advocaat. De Belgische autoriteiten zijn op basis van het Consulaire Verdrag van Wenen (1963) ook verplicht u te vragen of u contact wenst met de Nederlandse ambassade. Wanneer u dit wenst, nemen de Belgische autoriteiten contact op met de Nederlandse ambassade.
Bij vrijlating kunt u, indien het paspoort niet wordt teruggegeven, voor de terugreis naar Nederland een noodpaspoort aanvragen op de Nederlandse ambassade. Na terugkeer in Nederland kunt u een nieuw paspoort aanvragen.
Als regel mag u na de arrestatie voor het verhoor niet langer dan 24 uur op het politiebureau vastzitten. De autoriteiten moeten u binnen 24 uur voorgeleiden voor de rechter. Na 24 uur kan men alleen iemand vasthouden met een aanhoudingsbevel.
Ondervraging / verhoor Direct na een arrestatie kunnen voor het gerechtelijk vooronderzoek diverse verhoren plaatsvinden. U bent niet verplicht daaraan mee te werken en u mag een verhoor weigeren. Zelfs wanneer er geen officieel procesverbaal van verhoor is opgemaakt, bestaat de kans dat van het gesprek een verslag wordt gemaakt. Het verslag is een bestanddeel van het strafdossier en kan gebruikt worden als bewijsmateriaal voor de rechtszaak. Indien
Tijdens arrestaties moet u alle bezittingen en identiteitspapieren (waaronder paspoorten), inleveren tegen afgifte van een bewijs van ontvangst. Deze spullen worden vaak gebruikt als bewijsmateriaal en meestal pas na de veroordeling weer vrijgegeven.
20
21
Vrijlating op borgtocht
een dergelijk gesprek heeft plaatsgevonden, is het belangrijk dit te bespreken met uw advocaat. Als u dat wenst, moet er tijdens een ondervraging of verhoor een tolk aanwezig zijn. U moet dit zelf kenbaar maken bij de autoriteiten.
Ervaring leert dat buitenlanders zeer zelden worden vrijgelaten op borgtocht, vanwege het risico dat ze niet meer op de rechtszitting verschijnen. Borgtocht houdt in dat u een betaling (borgsom) doet aan de rechtbank waarmee u de garantie geeft dat u aanwezig bent bij de rechtszittingen. Een vastgestelde borg is meestal een hoog bedrag. De Nederlandse overheid verstrekt geen gelden voor borgtocht, ook niet in de vorm van een lening.
Voorlopige hechtenis Als de rechter van oordeel is dat u, wegens de ernst van het misdrijf of in verband met een nader onderzoek langer moet worden vastgehouden, volgt voorlopige hechtenis in een huis van bewaring of in een gevangenis. Een medewerker van de ambassade of het consulaat-generaal probeert u zo snel mogelijk te bezoeken na uw plaatsing in een huis van bewaring of gevangenis.
Voorlichtingsrapport reclassering Het samenstellen van een rapport over uw sociale achtergrond is een van de zaken die de Nederlandse reclassering voor uw rechtszaak kan doen. In Nederland is het gebruikelijk dat de rechtbank bij het bepalen van de strafmaat rekening houdt met de bevindingen in het voorlichtingsrapport. De reclassering weet uit ervaring dat ook in België dit soort gegevens belangrijk kunnen zijn.
De duur van de voorlopige hechtenis varieert. Het bevel tot aanhouding van de onderzoeksrechter betekent dat u vijf dagen vast gehouden kunt worden. Voor het verstrijken van deze termijn moet de raadkamer de voorlopige hechtenis handhaven. Deze termijn kan steeds met een maand worden verlengd.
Taalproblemen en cultuurverschillen kunnen een goede communicatie tussen u, uw advocaat en de rechtbank in de weg staan. De beschikbaarheid van een voorlichtingsrapport, afgestemd op informatie die de rechtbank in het detentieland belangrijk vindt en eventueel vertaald in het Frans, kan een positieve invloed hebben op de uiteindelijke strafbepaling. De beschikbaarheid van een voorlichtingsrapport biedt echter geen garantie tot strafvermindering.
Ervaring leert dat meestal na drie à vier maanden het definitieve vonnis wordt geveld. Bij gecompliceerde zaken waarvoor het Hof van Assisen is ingesteld, kan de voorlopige hechtenis zelfs jaren duren. Hiervoor moet de officier van justitie een verzoek indienen bij een hogere rechtbank. Zodra het onderzoek is voltooid, draagt de officier van justitie het dossier over aan de rechtbank. Vragen hierover kunt u bespreken met uw advocaat.
22
In het rapport beschrijft een beëdigd reclasseringsmedewerker de omstandigheden waarin u verkeerde vóór
23
Rechtszitting
uw arrestatie. Bijvoorbeeld het al dan niet wonen in gezinsverband, het hebben van werk of het volgen van een opleiding. En ook, indien nodig, feiten over uw levensloop, uw opvoeding, uw medische geschiedenis en eventueel uw eerdere contacten met justitie. Deze inlichtingen worden - alleen met uw toestemming - verzameld bij personen die u goed kennen, zoals familieleden, partner, werkgever, huisarts of maatschappelijk werker. Soms bevat het rapport een plan voor eventuele hulp die de reclassering kan bieden tijdens gevangenschap.
Een rechtszaak gaat altijd eerst naar de raadkamer en dan naar de vonnisgerechten. De raadkamer is een onderzoekskamer, die een onderdeel vormt van de rechtbank. De raadkamer spreekt zich niet uit over de vraag of de feiten voldoende bewezen zijn. Deze taak is voor de vonnisgerechten. De raadkamer vergadert met gesloten deuren, omdat het onderzoek geheim is. De raadkamer kan: - Buiten vervolging stellen (bijvoorbeeld bij onvoldoende bewijzen); - Verwijzen: indien er voldoende bewijzen zijn, verwijst de raadkamer naar een vonnisgerecht; - Beslissen tot internering.
Het uitbrengen van een rapport is niet altijd mogelijk of zinvol. Wanneer u onvoldoende referenten (familie, vrienden, werkgevers) opgeeft en weinig inlichtingen over u te krijgen zijn, is het niet mogelijk een rapport te schrijven. Als u al een strafblad heeft, wordt er meestal geen rapport opgemaakt. De advocaat dient aan te geven of een rapport zinvol is.
De procureur verwijst de zaak door naar een vonnisgerecht. Er zijn drie vonnisgerechten: - de Correctionele Rechtbank, - het Hof van Assisen en - het Hof van Beroep.
Uw advocaat ontvangt het rapport rechtstreeks van Reclassering Nederland of via de ambassade. Reclassering Nederland verzoekt de advocaat het rapport met u te bespreken alvorens het door te leiden naar de rechtbank. Er zijn voor u geen kosten verbonden aan het maken van uw rapport.
De correctionele rechtbank In elk van de 27 arrondissementen van België is een rechtbank van eerste aanleg. De rechtbank van eerste aanleg bestaat uit één of meerdere kamers voor correctionele zaken, uit één of meerdere kamers voor burgerlijke zaken en uit één of meerdere jeugdkamers. De correctionele rechtbank is in principe samengesteld uit één rechter. De Procureur des Konings wordt bijgestaan door zijn assistenten.
Het is van belang dat u dit rapport in een zo vroeg mogelijk stadium aanvraagt. Een rapport vraagt u aan door het invullen en ondertekenen van een formulier dat u van vrijwilligers van Reclassering Nederland of van de Nederlandse ambassade of het consulaat-generaal kunt krijgen.
24
25
Het hof van assisen
In het algemeen zijn de straffen hoger dan in Nederland. Na de uitspraak van het vonnisgerecht zorgt het Openbaar Ministerie voor de tenuitvoerlegging van de straf.
Het hof van assisen is voor zware vergrijpen. Het is samengesteld uit één voorzitter, twee toegevoegde rechters (assessoren), die door de voorzitter worden aangewezen, de procureur-generaal van het Openbaar Ministerie en een jury. De jury bestaat uit twaalf Belgen, die willekeurig worden aangewezen, nadat zij aan verschillende eisen hebben voldaan. Het hof van assisen veroordeelt politieke en persmisdrijven en misdaden waar straffen vanaf ongeveer 10 jaar voor staan (bijvoorbeeld moordzaken).
Bij een veroordeling kan worden bepaald dat alle goederen die met het vergrijp te maken hebben, door de Belgische autoriteiten worden gevorderd. Wanneer bij een drugsdelict de drugs in een auto worden aangetroffen, kan deze auto in beslag genomen worden. In verband met de motorrijtuigenbelasting, die u in Nederland nog steeds moet betalen zolang de auto op uw naam staat, is het van belang de verbeurdverklaring toe te zenden aan de Rijksdienst voor het Wegverkeer in Veendam.
Het hof van assisen is geen permanent hof maar een tijdelijk rechtscollege, dat wordt samengesteld op het moment dat er een zaak naar het hof van assisen wordt doorverwezen. België telt elf assisenhoven. Het hof van assisen zetelt in de hoofdstad van elke provincie. Een uitzondering vormt de provincie Limburg, waar het hof in Tongeren zetelt.
Internering Wanneer u een gevaar vormt voor de maatschappij, kunt u geïnterneerd worden op grond van het algemeen belang. Deze beveiligingsmaatregel kan ook gelden bij geringe delicten. Internering geldt voor onbepaalde duur. Alleen de Commissie ter bescherming van de Mens (CBM) kan de internering opheffen. De internering wordt dan opgeheven na een rapport van een psycholoog, waarin staat dat de betrokkene weer aan de maatschappij kan deelnemen. Diverse gevangenissen in België beschikken over psychiatrische afdelingen.
Het hof van beroep Er zijn in België vijf hoven van beroep: Antwerpen, Brussel, Gent, Bergen en Luik. Het hof van beroep is een beroepsinstantie voor de vonnissen die uitgesproken zijn door een correctionele rechtbank. Het hof van beroep is samengesteld uit drie rechters (raadsheren genoemd). De procureur-generaal wordt bijgestaan door advocaten-generaal en assistenten.
Vonnis De hoogte van de straf is afhankelijk van het gepleegde delict, de mate van schuld en de beoordelende rechter.
26
27
Instellen hoger beroep Alle partijen in een strafzaak kunnen hoger beroep aantekenen tegen een vonnis. Hoger beroep moet worden ingediend binnen een bij de wet vastgestelde termijn. Deze termijn begint te lopen op de dag na het vonnis. Als de termijn eindigt op een dag dat de griffie van de gevangenis is gesloten, wordt de termijn met een dag verlengd tot de volgende werkdag. Er is een hof van cassatie voor geheel België, dat uitspraak doet tegen beslissingen van de hoven en de rechtbanken. Het hof oordeelt niet opnieuw over de feiten, maar bepaalt of de wet correct is toegepast en of er geen procedurele fouten zijn gemaakt. Mogelijkheden straftijdverkorting Strafopschorting na eenderde van de straf is mogelijk bij tijdelijke straffen voor personen zonder strafverleden. Zij moeten bovendien goed gedrag hebben getoond in de gevangenis en er moet een gerede kans bestaan dat zij na vrijlating niet opnieuw een delict plegen (recidive). Tegenwoordig worden weinig mensen meer vrijgelaten na eenderde van de straf. Deze strafopschorting is een gunst en geen recht. Als er kans is op recidive, is vrijlating pas mogelijk na het uitzitten van tweederde van de straf. Wanneer u een levenslange straf uitzit, is vervroegde invrijheidstelling na 14 jaar bespreekbaar. Voor sommige delicten kan een uitzondering gemaakt worden. De rechterlijke macht en slachtoffers hebben ook een stem in de strafopschorting. Om voor strafopschorting
28
29
Rechtsmiddelen
4
Algemeen
in aanmerking te komen, moet u een reclasseringsplan indienen. De sociaal assistent in de gevangenis kan daarbij helpen. In dit plan staat hoe u uw huisvesting, financiële middelen van bestaan en eventuele hulpverlening na detentie gaat regelen. Desgevraagd kan het Bureau B&BB van Reclassering Nederland dat plan met u opstellen. Voorwaarden voor strafopschorting zijn goed gedrag, aanwezigheid van huisvesting, werk of opleiding. Ook moet u de opgelegde boetes hebben betaald of een begin hebben gemaakt met de betaling daarvan. Dat geldt ook voor eventuele schadevergoedingen aan slachtoffers.
In dit hoofdstuk leest u meer over het Belgische gevangeniswezen. U dient zich te houden aan de regels van de gevangenis of het arresthuis. Bij aankomst in de gevangenis ontvangt u een brochure die u wegwijs maakt met het systeem. In Belgische gevangenissen moet u speciale gevangeniskleding dragen. De eigen kleding en kleine spullen worden opgeslagen tot na uw detentie.
Plaats van detentie Na de veroordeling probeert men Nederlandse gedetineerden over te plaatsen naar een gevangenis in het Nederlandssprekende deel van België. Hier kan enige tijd overheen gaan omdat er plaatsgebrek is in alle Belgische gevangenissen. Wanneer u niet wordt overgeplaatst, kunt u zelf via de gevangenisdirectie een verzoek om overplaatsing richten tot de minister van Justitie te Brussel. Dit kan pas nadat u definitief bent veroordeeld en er geen beroepsprocedures meer lopen. Het is aan te bevelen uw verzoek te onderbouwen met redenen, bijvoorbeeld dat uw familie u dan gemakkelijker kan bezoeken.
Het personeelscollege brengt advies over de vervroegde invrijheidstelling uit aan de minister van Justitie en houdt daarbij rekening met een aantal voorwaarden. Als niet aan alle voorwaarden is voldaan, zal het dossier op een later tijdstip opnieuw worden behandeld. De directie van de gevangenis licht u in over de beslissing van het personeelscollege. In België zijn er ook regels voor weekendarrest, beperkte hechtenis, halve vrijheid, beperkte vrijheid en vrijlating op borgtocht. Buitenlanders komen hiervoor echter niet in aanmerking vanwege het vluchtgevaar. Voorwaarden voor strafopschorting zijn bij buitenlanders moeilijk te controleren. Alleen wanneer u voorafgaand aan uw detentie in België woonde, kunt u hier soms voor in aanmerking komen.
Overplaatsingen tussen strafinrichtingen worden om veiligheidsredenen vooraf niet gemeld. Het is daarom belangrijk dat u na overplaatsing de ambassade of het consulaat-generaal op de hoogte stelt.
Inkoop Over het algemeen zijn er weinig klachten over de maaltijden in België. In de kantine kunt u extra levens-
Gratie is in principe mogelijk, maar komt zeer zelden voor.
30
31
Gevangenschap
5
middelen en producten kopen, zoals fruit, sigaretten en zeep.
maandelijks bedrag uit de sociale kas van de gevangenis.
Bezoekmogelijkheden
Nederlandse lectuur
In Belgische gevangenissen is een ruime bezoekmogelijkheid. De regels en bezoekuren verschillen per gevangenis. Het is van belang dat u zich op de hoogte stelt van de bezoekregeling. In de meeste gevangenissen in België bestaat de mogelijkheid voor privébezoek van uw echtgenoot of partner. U dient zelf aan te geven wie er op bezoek komen. Voor buitenlands bezoek zijn er geen mogelijkheden om vaker of langer op bezoek te komen.
In alle Nederlandstalige gevangenissen vindt u boeken in de Nederlandse taal. Ook zijn in de meeste gevangenissen Nederlandse kranten te koop. Abonnementen op Nederlandse kranten zijn duur.
Geloof In de meeste gevangenissen kunt u religieuze bijeenkomsten bijwonen. Bovendien zijn er vaak mensen van verschillende religies met wie u op verzoek kunt praten. Informeer bij uw gevangenis naar de mogelijkheden.
Vrijwilligers van de Nederlandse reclassering en medewerkers van de ambassade of het consulaat-generaal worden in alle gevangenissen in België toegelaten.
De Stichting Epafras is een Nederlandse religieuze organisatie die geestelijke hulp verleent aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Via deze stichting kunt u Nederlandse bijbels ontvangen. U moet hiervoor zelf een verzoek indienen bij de Stichting Epafras. Het adres vindt u achter in deze brochure. U kunt uw wens ook kenbaar maken bij het consulaat-generaal of de ambassade.
Geld en pakketten Er zijn regels voor het ontvangen van geld. U kunt in de gevangenis vragen op welk rekeningnummer geld kan worden overgemaakt. Ook kunt u vragen hoe pakketten opgestuurd kunnen worden en welke artikelen toegestaan zijn. Nederlandse gedetineerden klagen veel over het niet ontvangen van geld of pakketten. Vaak is dit te wijten aan een verkeerde adressering. Zowel bij het overmaken van geld als bij het versturen van pakketten moet de naam van de gevangenis en de naam van de gedetineerde duidelijk worden vermeld.
Bij de Stichting Epafras kunt u informeren of er een geestelijke is die u kan komen bezoeken. Vier keer per jaar verzendt de Stichting Epafras het blad “Gezant uit Nederland”. Hierin staan zowel informatieve als ontspannende artikelen. Als u het blad wilt ontvangen kunt u het consulaat-generaal of de ambassade dit laten weten.
Wanneer u of uw familie niet over voldoende geld beschikt, kunt u in aanmerking komen voor een klein
32
33
Studiemogelijkheden
Sociale zorg
In alle Nederlandstalige gevangenissen is een ruim aanbod voor studiemogelijkheden en andere cursussen. In de arresthuizen zijn vaak lange wachttijden voor cursussen. Deze studiemogelijkheden worden grotendeels verzorgd door het Justitieel Welzijnswerk. Dit is een Belgische hulpverleningsorganisatie voor gedetineerden, ook voor buitenlanders.
Alle gevangenissen beschikken over een eigen sociale dienst. Ook Justitieel Welzijnszorg heeft toegang tot alle gevangenissen in België en bemiddelt wanneer u sociale problemen heeft. De werkdruk voor beide diensten is echter groot door de overbevolking in de Belgische gevangenissen.
Medische zorg In de Belgische gevangenissen zijn basisvoorzieningen voor medische verzorging aanwezig. Enkele gevangenissen beschikken over een uitgebreide medische vleugel, zoals de gevangenis in Brugge. Als u een arts wilt zien, moet u een bezoekbrief indienen. De medische verzorging van gedetineerden in België is over het algemeen goed te noemen.
Via de Nederlandse reclassering zijn er beperkte mogelijkheden om een schriftelijke cursus aan te bieden. Het gaat om talencursussen, basisonderwijs en enkele beroepsopleidingen op lager-beroeps-niveau voor mensen die niet eerder een diploma hebben gehaald. De reclassering kan alleen in beperkte mate de kosten van een cursus betalen, als u of uw familie en vrienden dit niet kunnen betalen.
U kunt in de gevangenis naar de tandarts. Ook deze zorg beperkt zich tot het hoogst noodzakelijke. U kunt opgenomen worden in ziekenhuizen buiten de gevangenis wanneer dit noodzakelijk is.
Om gelegenheid te krijgen om te studeren en studiemateriaal te mogen ontvangen, is toestemming nodig in ieder geval van de gevangenisdirectie en soms ook van de officier van justitie. Het is niet altijd mogelijk om examens af te leggen in de gevangenis.
Sociale zekerheid Per 1 mei 2000 zijn alle Nederlandse sociale uitkeringen zoals de bijstandsuitkering (WWB), de werkloosheidsuitkering (WW) en de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) voor gedetineerden vervallen. Dit geldt ook voor Nederlanders die in het buitenland zijn gedetineerd. Alleen de AOW-uitkering (Algemene Ouderdomswet) wordt tijdens detentie doorbetaald. U dient de uitkerende instantie in Nederland zelf zo snel mogelijk in te lichten over het feit dat u gedetineerd
Als u geïnteresseerd bent in de mogelijkheden kunt u dat aangeven op het reclasseringsformulier of doorgeven aan de consulaire afdeling van de Nederlandse vertegenwoordiging. U krijgt dan een informatiepakket met aanmeldingsformulieren toegestuurd. U kunt ook zelf een cursus aanvragen, bijvoorbeeld bij de Open Universiteit of de L.O.I. (Leidse Onderwijsinstellingen).
34
35
bent. Als u dit niet doet, moet u de ten onrechte verkregen uitkering terugbetalen en riskeert u strafvervolging.
Wanneer in uw vonnis ook een schadevergoeding is opgenomen voor het slachtoffer (de burgerlijke partij) van het misdrijf, is het belangrijk om meteen aan de afbetaling te beginnen zodra u inkomsten uit werk verwerft. Wanneer u dit niet doet, kan dat uw vervroegde invrijheidstelling in gevaar brengen.
Wanneer achterblijvende gezinsleden door het wegvallen van de uitkering niet meer over voldoende inkomsten beschikken, kunnen zij bij de gemeentelijke sociale dienst een bijstandsuitkering aanvragen. In noodgevallen kan de gemeente bijzondere bijstand verlenen.
Gevangenisklimaat In de gevangenis is de sfeer grotendeels afhankelijk van het regime, het bewakingspersoneel en de aanwezige gedetineerden. De omstandigheden in de Belgische gevangenissen zijn strenger dan in Nederland. Over het algemeen deelt u een cel met een of meerdere personen. Wanneer u niet werkt of niet kan werken, bent u gedwongen om 23 uur op uw cel te verblijven. Dat geldt zeker in de beginfase van de detentie.
Klachten over de behandeling Klachten over uw behandeling in de gevangenis kunt u bespreken met een sociaal assistente van de gevangenis. Ook kunt u uw klacht bespreken met de ambassade. Bekeken wordt welke actie, indien nodig, de Nederlandse vertegenwoordiging, uw advocaat, of uzelf kunt nemen. Het is raadzaam in eerste instantie de interne klachtprocedures van de gevangenis te volgen. Klachten kunt u ook mondeling of schriftelijk indienen bij uw advocaat. Wanneer u dit doet, stelt u dan ook de ambassade hiervan in kennis.
Voor alle gedetineerden geldt dat hun wereld plotseling is beperkt tot een paar gevangenismuren waarbinnen zij hun weg moeten vinden. Voor velen wordt die opgave bemoeilijkt door taalproblemen. Negatieve gevoelens zoals moedeloosheid, wantrouwen, eenzaamheid, onmacht, schuld, onzekerheid, verveling en uitzichtloosheid kunnen snel de kop op steken. Deze gevoelens kunnen bij u en bij medegevangenen leiden tot agressief gedrag, depressies en jaloezie. Probeert u zich hier niet door te laten beïnvloeden, goed gedrag is belangrijk tijdens uw verblijf in de gevangenis. Goed gedrag kan leiden tot strafvermindering.
Arbeidsmogelijkheden In principe heeft u na uw definitieve veroordeling het recht om te werken. De meeste arresthuizen (veelal overvol) hebben slechts zeer beperkte arbeidsmogelijkheden. In de strafgevangenissen zijn de mogelijkheden tot arbeid meestal veel beter en kan ongeveer driekwart van de gevangenen werken. De verdiensten zijn veelal hoger dan in Nederlandse gevangenissen.
36
Het gedwongen moeten samenleven met veel mensen op een betrekkelijk klein gebied, het verliezen van uw
37
vrijheid, de moeilijkheden in communiceren, en gevoelens van onzekerheid die u heeft ten opzichte van uw toekomst en uw familie en vrienden kan uw verblijf in de gevangenis nog moeilijker maken. Als correspondentie voor u of uw familie van groot belang is, laat dat elkaar weten.
voor elke reis naar België toestemming te vragen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze maatregel geldt niet voor Nederlanders die voorafgaand aan de detentie al beschikten over een geldige verblijfsvergunning voor België.
Vluchten Het komt voor dat Nederlandse gedetineerden vluchten. In dit geval wordt men op een internationale signaleringslijst geplaatst. Na arrestatie volgt uitlevering aan België. Vluchten op zich is geen strafbaar feit, tenzij deze gepaard gaat met het plegen van strafbare feiten zoals diefstal of gijzeling. Vluchten kan wel een nadelige invloed hebben op het beoordelen en toekennen van de voorwaardelijke invrijheidstelling na eenderde van de straf.
Uitwijzing De meeste gedetineerden (vooral bij detentie voor drugs) krijgen na detentie van de vreemdelingenpolitie van België een dwangbevel om België te verlaten. Dit document kunt u gebruiken als reisdocument tot aan de Belgisch-Nederlandse grens. Vaak mag men bij drugsmisdrijven het Belgische grondgebied niet meer betreden voor een periode van 5 tot 10 jaar. Doet u dit toch, dan moet u bij een eventuele aanhouding alsnog tweederde van de straf uitzitten. Dit komt regelmatig voor. Wanneer u om dringende redenen in België moet zijn, bijvoorbeeld voor familie-omstandigheden, dan dient u
38
39
Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba zijn partij bij het Verdrag inzake de Overbrenging van Gevonniste Personen uit 1983 (“Council of Europe Convention on the Transfer of Sentenced Persons”). Dit Verdrag maakt het mogelijk dat een Nederlander, die in het buitenland is veroordeeld, onder bepaalde voorwaarden die straf in een Nederlandse, Antilliaanse of Arubaanse gevangenis ondergaat. De Nederlandse wet heet de ‘Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen’, ook wel de WOTS genoemd. De Nederlandse Antillen en Aruba kennen een eigen uitvoeringswet voor het overbrengen van gedetineerde Antillianen en Arubanen. Deze wet heet ‘Landsverordening inzake de Overdracht Tenuitvoerlegging van Strafvonnissen’, afgekort LOTS. De mogelijkheid tot overbrenging bestaat alleen in die landen, die partij zijn bij dit verdrag. Daartoe behoort ook België. Om voor overbrenging in aanmerking te komen moet u ten minste aan de volgende voorwaarden voldoen: U bent een Nederlander afkomstig uit Nederland, Aruba of de Nederlandse Antillen, of u bent een vreemdeling die in het bezit is van een geldige verblijfsvergunning voor deze landen. Uw band met Nederland is aantoonbaar; De veroordeling moet onherroepelijk zijn: d.w.z. dat u geen hoger beroep meer kan aantekenen en er geen procedure van hoger beroep mag lopen op het moment van de aanvraag;
40
41
Mogelijkheid tot straf ondergaan in Nederland (WOTS)
6
-
-
-
Het deel van de straf dat nog moet worden uitgezeten moet minstens 6 maanden zijn op het moment dat het verzoek bij het ministerie van Justitie in Nederland binnenkomt; Het feit waarvoor u bent veroordeeld, moet ook in Nederland strafbaar zijn; U moet bereid zijn schriftelijk te verklaren dat u het ermee eens bent dat u de straf in Nederland ondergaat; Zowel de Belgische als de Nederlandse autoriteiten moeten instemmen met de overbrenging naar Nederland.
1. De onmiddellijke of voortgezette tenuitvoerlegging: Deze procedure houdt in dat de veroordeling die u in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba moet ondergaan, gelijk is aan de duur van de straf die in België is opgelegd. 2. De exequaturprocedure of omzettingsprocedure: Deze procedure houdt in dat de rechter in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba, uw Belgische straf omzet in een Nederlandse straf, mits de Belgische autoriteiten daar geen bezwaar tegen hebben. De omgezette straf mag niet hoger, maar wel lager zijn dan de in België opgelegde straf.
Voor de Nederlandse Antillen gelden tevens de volgende aanvullende voorwaarden: -
De straf dient langer te zijn dan 48 maanden;
-
U moet ingeschreven staan bij het bevolkingsregister van een van de vijf eilanden in de vijf jaar voorafgaand aan uw arrestatie (aaneensluitend);
-
U moet aantoonbare contacten onderhouden met familie en/of vrienden op de Nederlandse Antillen.
Bij WOTS aanvragen vanuit België wordt vrijwel altijd de omzettingsprocedure toegepast. Voor beide procedures geldt dat de tijd die u in Belgische detentie heeft doorgebracht, wordt afgetrokken van uw straftijd. Bovendien is de in Nederland gebruikelijke regeling voor de vervroegde invrijheidstelling (V.I.) van toepassing. U dient precies geïnformeerd te worden over de stappen die u moet nemen als u voor deze mogelijkheid in aanmerking wilt komen. Inlichtingen hierover kunt u ook krijgen bij de Nederlandse vertegenwoordiging of de reclassering. Wanneer uw verzoek eenmaal in Nederland in behandeling is genomen, kunt u over de stand van zaken telefonisch informatie krijgen via de zogenaamde WOTS informatielijn van het ministerie van Justitie. Ook voor algemene vragen kunt u daar terecht (zie adressenlijst).
Zowel het ministerie van Justitie te Brussel als het ministerie van Justitie te ’s-Gravenhage kunnen – zonder opgaaf van redenen – uw aanvraag tot overbrenging weigeren. Indien uw aanvraag wordt goedgekeurd, zijn er twee manieren waarop de Nederlandse autoriteiten uw Belgische strafvonnis kunnen overnemen:
42
43
Hr Ms Ambassade te Brussel Hermann Debrouxlaan 48 1160 Brussel Consulaire Afdeling: Tel.: +32 (0)2 679 1738/39 Consulaat-Generaal te Antwerpen Uitbreidingstraat 86 2e verdieping 2600 Berchem (Antwerpen) Tel.: +32 (0)3 287 0833
De praktijk heeft uitgewezen dat de totale procedure voor overbrenging naar Nederland minimaal een jaar in beslag neemt. Een overbrenging naar de Nederlandse Antillen of Aruba neemt minimaal anderhalf jaar in beslag. De kans bestaat dat u in Nederland langer in de gevangenis zit dan u in België zou hebben gezeten. In België bestaat immers de mogelijkheid om na eenderde van de straf een strafopschorting te krijgen. Wanneer u na een WOTS-verzoek daadwerkelijk naar Nederland wordt overgebracht, dient u in Nederland tweederde van de straf uit te zitten, tenzij de straf wordt omgezet door een Nederlandse rechter. Om deze reden maken gedetineerden in België zeer weinig gebruik van de WOTS-regeling.
Overige belangrijke adressen en telefoonnummers Te l e f o o n t i p s • • •
•
De landcode van Nederland is 31 Indien u vanuit Belgie naar Nederland belt, eerste nul weglaten voor netnummer De landcode van de Nederlandse Antillen is 599 gevolgd door de code van het eiland (Curaçao 9, Bonaire 7, St. Maarten 5, Saba 4, St. Eustatius 3) De landcode van Aruba is 297
Nederland Ministerie van Buitenlandse Zaken Afdeling DCZ/CM Postbus 20061 2500 EB Den Haag Tel.: + 31 (0)70 348 4770 Fax: + 31 (0)70 348 5256
44
45
Adressenlijst
Ambassade en consulaat-generaal
Een aanvraag tot overbrenging naar Nederland moet u via de gevangenisdirectie indienen. De overbrenging zelf is een zaak van de buitenlandse en Nederlandse justitie. De ambassade of het ministerie van Buitenlandse Zaken is hier niet bij betrokken. Uw advocaat speelt hierbij geen rol meer. Hoogstens kan de advocaat u over de procedure informeren en bij instanties navragen hoe het met uw procedure staat. Het Nederlandse ministerie van Justitie past de WOTS-procedure maar een keer per persoon toe.
Ministerie van Justitie Bureau Internationale Rechtshulp in Strafzaken (BIRS) Postbus 20301 2500 EH Den Haag
Justitieel Welzijnszorg voor Vlaamssprekenden “Groot Eiland” Groot Eiland 84 1000 Brussel
WOTS informatielijn (bereikbaar tussen 9.00 en 12.00 uur Nederlandse tijd) Tel.: + 31 (0)70 370 7555
Aruba Arubaanse Stichting voor Reclassering en Kinderbescherming 1961 Windstraat 19 Oranjestad, Aruba Tel.: +297 (5) 82 1496 Fax: +297 (5) 83 0084
Stichting Reclassering Nederland Bureau Buitenland en Buitenlandse Betrekkingen (B&BB) Postbus 136 3500 AC Utrecht Tel.: + 31 (0)30 287 9900 Fax: + 31 (0)30 287 9998 E-mail:
[email protected]
Directie Buitenlandse Betrekkingen Aruba L.G. Smith Blvd 76 Oranjestad, Aruba Tel.: +297 (5) 83 4705 Fax: +297 (5) 83 4660 E-mail:
[email protected]
Stichting Epafras Antwoordnummer C.C.R.I. 9804 3500 ZJ Utrecht Tel.: + 31 (0)30 233 2432 Fax: + 31 (0)30 234 2703 E-mail:
[email protected]
Parket Procureur-Generaal Aruba L.G. Smith Blvd 42 Oranjestad, Aruba Tel.: +297 (5) 82 1415 Fax: +297 (5) 83 8891
België Ministerie van Justitie Boulevard de Waterloo 115 1000 Brussel
Curaçao Bureau Buitenlandse Betrekkingen Fort Amsterdam 4 Willemstad, Curaçao
Directoraat-Generaal Strafinrichtingen (Ministerie van Justitie) Eversstraat 2 – 8 1000 Brussel 46
47
Stichting Reclassering Curaçao Scharlooweg 102 Curaçao Tel.: +599 (9) 461 1832 Fax: +599 (9) 465 5105 Parket Procureur-Generaal Nederlandse Antillen Wilhelminaplein 4 Willemstad, Curaçao Tel.: +599 (9) 463 4111 Fax: +599 (9) 461 3786
Ik wil een brief schrijven naar Je voudrais écrire une lettre mijn vrouw/man à ma femme/mon mari mijn verloofde (vrouw) à ma fiancée mijn verloofde (man) à mon fiancé mijn broer/zus à mon frère/ma soeur mijn ouders à mes parents mijn advocaat à mon avocat de officier van Justitie au Procureur du Roi de Nederlandse ambassade à l’Ambassade des Pays-Bas
St. Maarten Dienst Justitiële Inrichtingen Bovenwinden Plaza Building, Unit 6 Pondfill Road Phillipsburg, St. Maarten N.A. Tel.: +599 (5) 423 449 Fax: +599 (5) 423 472
Ik heb een tolk nodig J’ai besoin d’un interprête
Bonaire
Ik zou willen J’aimerais werken travailler sporten faire du sport kopen, huren acheter, louer ontvangen recevoir bestellen commander televisie/radio téléviseur/poste radio
Stichting Reclassering Bonaire Kaya Gob. N. Debrot #14 Bonaire Tel.: +599 (7) 173 288 Fax: +599 (7) 173 287
48
49
Woordenlijst
Ik zou een bezoek willen brengen aan J’aimerais rendre visite de (onder) directeur au (sous)directeur de aalmoezenier / geestelijke verzorger à l’aumônier/ au pasteur de maatschappelijk werker à l’assistant(e) social(e) / éducateur de arts/ziekenboeg au médicin/à l’infirmerie de tandarts au dentiste de kapper chez le coiffeur
Tel.: +599 (9) 463 0117 Fax: +599 (9) 461 3933 E-mail:
[email protected]
Ik heb problemen met J’ai des problèmes avec mijn werk mon travail gezondheid ma santé mijn celgenoot mon compagnon de cellule Zou ik een cel kunnen delen met Pourrais-je partager une cellule avec
Ik ben ziek Je suis malade Ik heb koorts J’ai de la fièvre geneeskundig onderzoek examen médical Ik heb pijn aan mijn J’ai mal hoofd/keel/maag à la tête/à la gorge/à l’estomac arm/been au bras/à la jambe Ik heb hartproblemen J’ai des problèmes cardiaques bloeddruk tension artélielle Ik heb een dieet Je suis au régime Ik begrijp het (niet) Je (ne)comprends (pas)
50
51
Woordenlijst
kleding/schoenen vêtements/chaussures postzegels/enveloppen timbres/enveloppes balpen/potlood stylo/crayon schrijfpapier papier à écrire tijdschrift/boeken quotidien/journal zeep savon tandpasta/tandenborstel dentifrice/brosse à dents scheerapparaat rasoir/savon â raser handdoek serviette borstel brosse toiletpapier papier hygiénique maandverband serviette hygiénique tampons tampons tabak/sigaretten tabac/cigarettes lucifers allumettes vruchten fruits groente légumes brood pain water eau vlees viande medicijnen médicaments
