FOTOVERSLAG SYMPOSIUM ‘MULTIPARTY BUSINESS STRATEGIES FOR THE URBAN FUTURE’ Op 3 december organiseerden Cordaid, Nyenrode Business Universiteit en AT Osborne een symposium om de problemen van urbanisatie in ontwikkelingslanden en de kansen die daarmee gepaard gaan te adresseren.
“In 2020 zal 60% van de wereldbevolking in steden wonen. Miljoenen mensen zullen geen of beperkte toegang hebben tot stedelijke voorzieningen. Slimme oplossingen voor sloppenwijken zijn hard nodig.”
Volgens de organiserende partijen verdient de bevolkingsgroei in steden in continenten als Afrika en Azië veel meer aandacht. Niet alleen vanwege de grote problemen, maar ook vanwege de enorme mogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven. De centrale boodschap: Steden vormen een vruchtbare grond voor duurzame business modellen met een sociale impact, maar we kunnen alleen een positieve impact realiseren als we samenwerken met publieke en private partijen (uit verschillende sectoren), lokale partijen en bewoners. Ook het Ministerie van Buitenlandse Zaken en bedrijven als Philips en TNO onderschrijven deze boodschap en tonen zich bereid om samen te werken aan duurzame oplossingen.
“De uitdagingen zijn groot, maar de mogelijkheden ook.”
Dagvoorzitter Maaike Rol, Senior Program Manager bij Nyenrode Business Universiteit, verzorgt de opening in het kasteel van Nyenrode. “In 2020 zal 60% van de wereldbevolking in steden wonen. Miljoenen mensen zullen geen of beperkte toegang hebben tot stedelijke voorzieningen zoals huisvesting, sanitaire voorzieningen, energie en schoon water.” De noodzaak voor verandering is volgens Rol groot. Gelukkig ziet zij genoeg mogelijkheden om een verandering in gang te zetten. “De mogelijkheden zijn ongekend. Door de noodzaak voor verandering, de bedrijvigheid in sloppenwijken
en de groeiende afzetmarkt kunnen er grote stappen gemaakt worden." Rol benadrukt echter dat de praktijk weerbarstig is en dat kennis en kracht gebundeld moet worden. Vanuit dat oogpunt zijn Cordaid, Nyenrode Business Universiteit en AT Osborne een samenwerkingsverband gestart. “We proberen met elkaar te werken aan slimme oplossingen voor sloppenwijken en willen zowel publieke als private partijen stimuleren om mee te denken en mee te werken.”
“Een mooi voorbeeld van een slimme oplossing voor een stedelijk probleem.”
Ter introductie wordt een video getoond van Spark Africa. Uit de beelden wordt duidelijk dat afval een groot probleem is in Afrikaanse steden. Maar door middel van slimme samenwerkingen kan het afvalprobleem ook een bron voor nieuwe winstgevende activiteiten zijn met ene positieve impact. Nederlandse bedrijven, lokale partijen en bewoners zijn hier erg mee geholpen. Volgens Maaike Rol toont de video een mooi voorbeeld van een slimme oplossing voor een stedelijk probleem en het belang van cross-sectorale samenwerking.
“Steden in ontwikkelingslanden zijn de consumentenmarkten van de toekomst.”
Na de introductie door Maaike Rol volgen er drie key notes. De eerste spreker is Ingeborg Denissen, strategisch adviseur bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ingeborg Denissen heeft een dissertatie geschreven over ‘informal politics and urban citizenship in megacities’ en ziet steden in ontwikkelingslanden als consumentenmarkten van de toekomst. Volgens haar hebben de steden te maken met een snelle ontwikkeling die veel kansen biedt voor het Nederlandse bedrijfsleven. “Steden gaan de economische groei in de wereld bepalen.” Maar Ingeborg ziet ook nog veel problemen en risico’s. Ze ziet daarom een belangrijke rol weggelegd voor de overheid. “Wij streven naar inclusieve en duurzame groei en proberen de verbinding te leggen tussen hulp en handel.” Ingeborg pleit voor een sterkere samenwerking tussen publieke en private organisaties. “Ons beleid is nog in ontwikkeling. Maar ik stel voor om samen te zoeken naar totaaloplossingen voor stedelijke
problematieken.” Ze juicht het initatief van Cordaid, Nyenrode Business Universiteit en AT Osborne toe en hoopt dat veel andere innovatieve partijen aanhaken.
“Business speelt een cruciale rol in global development.”
De tweede spreker is Danielle Zandee, Professor Sustainable Organizational Development bij Nyenrode Business Universiteit. Zij stelt dat bedrijven economische, sociale en ecologische waarde kunnen (en moeten) creëren door meer in te zetten op duurzaamheid en stelt dat business een cruciale rol speelt in global development. Volgens Danielle Zandee vertaalt duurzaamheid zich in shared value creation, win-win situaties, eco efficiency, eco effectiveness en stakeholder involvement. De sleutel voor duurzaam ondernemen ligt in het samenwerken, aldus Danielle Zandee. “Cross-sectorale samenwerkingen leiden tot innovatie en nieuwe oplossingen. Dat geldt ook voor de stedelijke problematiek in ontwikkelingslanden. Om tot duurzame oplossingen te komen is een systematische aanpak nodig.” Maar volgens Danielle Zandee moet je klein beginnen. “Klein is het nieuwe groot. We moeten zoeken naar small wins, kleine initiativen. Dromen, maar klein beginnen.”
“Economische ontwikkeling en sociale ontwikkeling gaan hand in hand.”
De derde spreker is Nick Kelso, werkzaam bij Philips en verantwoordelijk voor de Community Light Centers in Afrika. Nick Kelso beaamt dat er in een continent als Afrika veel kansen liggen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Zelf zijn zij als tientallen jaren actief in Afrika. “Het is een veelbelovend continent. Wij zien een sterke economische groei in Afrika en onze focus zal steeds meer verschuiven naar Afrika.” Volgens Nick Kelso gaan economische en sociale ontwikkeling hand in hand. De Community Light Centers zijn daar een mooi voorbeeld van. “Onze projecten betekenen een revolutie. Dankzij verlichting zijn de dagen nu langer. Onze centers worden gebruikt voor sport, healthcare
clinics, onderwijs, sociale evenementen en commerciële activiteiten.” Vooral de mensen in sloppenwijken kunnen hier van profiteren, aldus Nick Kelso. “Maar we kunnen dit alleen realiseren door samen te werken met overheden, NGO’s, bewoners en andere private partijen. Samenwerking is essentieel.” Ter afsluiting van zijn presentatie laat Nick Kelso een video zien over de kracht van nieuwe oplossingen voor sloppenwijkbewoners.
“De mogelijkheden voor leapfrog innovation zijn erg groot.”
Na de key notes volgt er een groep session waarbij de gasten in groepen worden uitgedaagd om na te denken over nieuwe business strategieën voor Afrikaanse steden. Tijdens deze sessie kunnen gasten ook nader met elkaar kennis maken en mogelijke samenwerkingen verkennen. Ook wordt er nagedacht over mogelijke barrières bij het zakendoen in Afrika. De discussie wordt ingeleid door Maudy Keulemans, manager bij de Netherlands-African Business Council. Zij heeft in ruim 20 Afrikaanse landen gewoond en tal van bedrijven ondersteunt bij het ontplooien van nieuwe activiteiten in Afrika. Volgens Maudy Keulemans zijn de mogelijkheden talrijk. “Vanwege de afwezigheid van structuren is de mogelijkheid voor leapfrog innovation erg groot.” Maar helaas zijn de succesverhalen beperkt. “Om succesvol zaken te doen in Afrika moet je geduldig zijn, samenwerken met publieke en private partijen, stapsgewijs denken en goed luisteren naar de echte behoeften van lokale stakeholders.” Verder benadrukt Maudy, zoals ook te lezen in het boek ‘Doing Business in Africa’ dat het draait om inclusive business. Vanuit dat oogpunt is het volgens haar erg belangrijk om samen te werken met NGO’s zoals Cordaid die de lokale context kennen en een brug kunnen slaan tussen relevante stakeholders.
“Publieke, private en sociale organisaties moeten meer samenwerking zoeken om het zakendoen in ontwikkelingslanden tot een succes te maken.”
Aansluitend is er een paneldiscussie over de veranderende rollen van publieke, private en sociale organisaties, onder leiding van Wieger Apperloo (Advisor Urban Development bij AT Osborne). De groepsdiscussie heeft veel vragen losgemaakt en tijdens de paneldiscussie worden de onbeantwoorde vragen aan de experts voorgelegd. Naast de eerder vermelde sprekers zitten ook Wart Mandersloot (Manager TNO Smart Cities), Robert van Kats (Chairman Dutch Alliance for Sustainable Urban Development in Africa), Henk Kievit (Director Nyenrode Center for Entrepreneurship) en Sigrid Hettinga (Manager MVO Nederland) in het panel. Tijdens de paneldiscussie worden voorbeelden gegeven van succesvolle interventies en visies gedeeld. Ook wordt uitvoerig stilgestaan bij de rol van de Nederlandse overheid. Volgens de aanwezigen is de overheid een belangrijke stakeholder en zou de overheid meer ondersteuning moeten bieden. Ook wordt benadrukt dat NGO’s zoals Cordaid een belangrijke rol hebben vanwege hun lokale kennis en contacten. Conclusie is dat publieke, private en sociale organisaties ondanks het veranderende speelveld samen moeten werken bij om het zakendoen in ontwikkelingslanden tot een succes te maken.
“Het Urban Change Lab is een mooi vertrekpunt.”
Wouter van Tongeren, Corporate Strategist bij Cordaid, sluit het symposium af met een wrap up van de dag. Hij benadrukt de noodzaak voor verandering, de mogelijkheden voor nieuwe manieren van business in een continent als Afrika en de noodzaak voor samenwerking. Hij geeft ook een voorbeeld: “In Kisumu (Kenia) hebben we samen met lokale banken, wc-bouwers, energiespecialisten en stadsoverheden gezocht naar ‘market based solutions’ voor de problematiek rondom sanitatie. Een comfortabele en schone toilet staat hoog op de wensenlijst van sloppenwijkbewoners. Daar willen ze best een deel van hun schaarse budget aan besteden, zolang ze maar waar krijgen voor hun geld. Vanwege de schaalgrootte waren bedrijven en overheden al snel geïnteresseerd. Helemaal nadat ze ontdekten dat je al de afvalstoffen kunt gebruiken voor bio-energie. Inmiddels is een hele keten aan activiteiten ontstaan. Zonder cross-sectorale samenwerking was dit ondenkbaar. Bewoners betalen nu voor wat ze willen, leveranciers en (Nederlandse) experts krijgen betaald voor wat ze leveren, banken vinden in sloppenwijkbewoners nieuwe klanten en stadsoverheden doen mee omdat schonere toiletten ook stemmen opleveren.” Volgens Wouter van Tongeren is het van groot belang om ook de sloppenwijkbewoners te betrekken bij nieuwe business modellen en value chains. “Sloppenwijkbewoners zijn geen zielige mensen, maar kritische consumenten, ondernemers of potentiele werknemers.” Ondanks de vele mogelijkheden ziet Wouter van Tongeren dat veel organisaties te maken hebben met barrières en moeite hebben met het vinden van geschikte partners. Vanuit dat oogpunt hebben Cordaid, Nyenrode Business Universiteit en AT Osborne een management development programma (het Urban Change Lab) ontwikkelt waarbij managers van innovatieve bedrijven uit verschillende sectoren worden uitgedaagd om met elkaar nieuwe totaaloplossingen te creëren voor sloppenwijken. “Dit programma gaat verder waar dit symposium stopt. Middels het Urban Change Lab willen we innovatieve partijen bij elkaar brengen, nieuwe business opportunities creëren en een verschil maken
voor the Base of the Pyramid. Hiermee kunnen bedrijven invulling geven aan hun management development, social corporate responsibility, employee engagement, relationship management en business development.” Uit een korte evaluatie blijkt dat veel partijen zoals IBM, FMO, Philips, TNO en Achmea geïnteresseerd zijn in deze aanpak en bereid zijn tot samenwerking. Meerdere gasten geven aan dat het tijd wordt dat publieke en private partijen uit verschillende sectoren de handen ineen slaan en zich samen sterk maken voor urban development. Volgens hen is het Urban Change Lab een mooi vertrekpunt.
