FNV HAVENS CNV HAVENS STICHTING VEILIGE HAVEN

FNV HAVENS

CNV HAVENS

STICHTING VEILIGE HAVEN Havenwerk, nog steeds niet veilig! De veiligheidsthermometer van de Nederlandse zeehavens

Werkgevers nemen het veiligwerken nog steeds niet serieus genoeg!

ER N HI L A A S OM

2 • havenwerk, nog steeds niet veilig

Inhoud: Voorwoord 1. Inleiding 2. Het decor 3. Achtergrond en conclusies veiligheidsenquête 2011 4 . Opvallende sectoren: tankopslag, RoRo en inhuurbedrijven 5. Resultaten per kernthema 6. Aanbevelingen Stichting Veilige Haven

Bijlage I Enquêtevragen Bijlage II Resultaten per vraag op sectoraal niveau Bijlage III Storybuilder, ongevallenanalyse overheid

Rapportcijfers per kernthema havenbreed

2011

2006

Veilig of niet? Veiligheidsbeleid Communicatie en informatie over veiligheid Veiligheidsbewustzijn Werkdruk en werktempo Vakopleiding en vakmanschap

5,6 6,81 5,4 7,9 4,5 6,7

6,6 6,8 5,7 8,9 5,3 6,8

1

Zonder de nieuwe sectoren, controle en multipurpose, komt het rapportcijfer op 6,3

havenwerk, nog steeds niet veilig • 3

Voorwoord Ook in 2011 is de veiligheid van havenwerkers in de Nederlandse zeehavens weer uitvoerig onder de loep genomen. Deze enquête is een vervolg op eerdere arbeidsveiligheidsonderzoeken die FNV Bondgenoten in 2004 en 2006 deed. Onder de titels ‘Havenwerk, veilig werk?’ en ‘Havenwerk steeds veiliger?’ lieten beide vakbondsonderzoeken destijds zien dat het met de veiligheid van havenwerkers niet al te best is gesteld. Wel was sprake van een opgaande lijn. Scoorde in 2004 veel veiligheidsaspecten nog een dikke onvoldoende, in 2006 gaven havenwerkers met 6,8 een hoger gemiddeld rapportcijfer. Om te kijken of de veiligheidssituatie sindsdien is verbeterd, heeft de Stichting Veilige Haven vijf jaar later in samenwerking met FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen wederom een veiligheidsenquête gehouden. De Stichting Veilige Haven (SVH) is een samenwerkingsverband van werkgevers en werknemers, dat in 2008 werd opgericht als reactie op de veiligheidsonderzoeken van FNV Bondgenoten. De SVH heeft als doel de veiligheid en gezondheid in de Nederlandse zeehavens te bevorderen. In de visie van SVH is samenwerking tussen werkgevers en werknemers de sleutel voor een succesvolle aanpak van veiligheid. Registratie van (bijna)ongevallen, invoering van het veiligheidscertificaat VCH en gevraagd en ongevraagd adviseren behoren tot de belangrijkste taken van de stichting. Havenwerkers ervaren hun werk als minder veilig. Gaven zijn in 2006 gemiddeld een 6,6 in 2011 is dat nog maar een 5,6. In hun beleving is het werk onveiliger geworden. De resultaten van de in 2011 gehouden havenbrede veiligheidsenquête leren dan ook dat het werken in de haven er sinds het laatste onderzoek niet veiliger op is geworden. De gemiddelde rapportcijfers voor veiligheidsbeleid (iets anders dan beleving) over 2006 en 2011 zijn met een 6,8 gelijk. Havenwerkers beoordelen de veiligheid ongeveer hetzelfde als tijdens het onderzoek van 2006. Echter: deze beoordeling valt wellicht positief uit, omdat twee nieuwe sectoren, controle en multipurpose, de cijfers positief kleuren. Als beide sectoren buiten beschouwing worden gelaten, deelt de havenwerker dit jaar een 6,3 uit voor veiligheid. In het rapport zijn de resultaten waar mogelijk afgezet tegen de uitkomsten van de vorige veiligheidsonderzoeken. Opvallend in de enquêteresultaten is dat vergeleken met beide eerdere onderzoeken veel meer havenwerkers in het bezit zijn van het veiligheidscertificaat VCA (veiligheidscertificaat aannemers). Tegelijkertijd blijkt het werken volgens veiligheidsprocedures minder serieus te worden genomen. Ook is de veiligheidsbeleving er niet op vooruit gegaan. En ander opmerkelijk resultaat dat hier mogelijk mee samenhangt is dat minder havenwerkers, vooral in de sjor- en uitleensector, de vakopleiding en het vakmanschap een waarborg voor veilig werken vinden. In vorige onderzoeken was men positiever over dit aspect. De top 5 van gevaren op de werkplek is sinds de vorige onderzoeken gewijzigd. ‘Struikelen’ heeft ‘werkdruk’ van plaats één naar twee verdrongen. Hoog in de top 5, op de vierde plaats, is ‘aanrijdgevaar’ binnengekomen. Werknemers in de RoRo en multipurpose hebben het meeste last van aanrijdgevaar. Omdat zowel de Arbeidsinspectie als SVH de afgelopen jaren behoorlijk wat meldingen op dit vlak hebben geregistreerd, is aanrijdgevaar dit jaar voor het eerst als onderzoeksonderwerp meegenomen. De top 5 anno 2011: 1) struikelen, 2) werkdruk, 3) hoogte (valgevaar), 4) aanrijdgevaar en 5) vallende voorwerpen. In de rapportage van het veiligheidsonderzoek 2011 schetsen we niet alleen de resultaten, maar plaatsen we deze ook in een context. De belangrijkste conclusies en de aanbevelingen die daaruit voortvloeien, komen uitgebreid aan de orde. In bijlage I zijn alle enquêtevragen te vinden. In bijlage II staan alle grafieken op een rijtje. Bijlage III bevat de zogeheten Storybuilder, de ongevallenanalyse van de overheid gebaseerd op gegevens van de Arbeidsinspectie, opgenomen. Het onderzoek is mede tot stand gekomen dankzij inspanningen van de medewerkers van de Stichting Veilige Haven (SVH), Herman de Haas en Maria Verhagen. Zij zijn hierin begeleid door de bestuurders Haventeam van FNV Bondgenoten. Ook deze keer wensen wij u veel leesplezier. We hopen dat dit rapport bijdraagt aan verdere bewustwording en maatregelen gericht op veilig havenwerk. Zeker ook met het oog op jonge, startende havenwerkers, die nu en in de komende jaren het stokje van oudere collega’s overnemen. Rotterdam, december 2011 Stichting Veilige Haven Ruud Wennekes, voorzitter


Als personeel aangeeft dat het onveilig werken is i.v.m. weeromstandigheden, wordt er door het management laks op gereageerd. Zij vinden dat je dan altijd nog kan werken ook al heb je geen zicht meer. havenwerk, nog steeds niet veilig • 5

Inleiding Dit is al weer het derde veiligheidsonderzoek. In 2004 waren signalen van havenwerkers dat het werken in de Nederlandse havens minder veilig werd, reden voor FNV Bondgenoten een grote enquête op te zetten. Belangrijke zaken als liberalisering van de havens, deregulering van de Arbo-wet en het opzeggen van ILO-verdragen bedreigden kwaliteit en veiligheid in de haven. Het rapportcijfer dat de havenwerkers in 2004 uitdeelde, lag rond een mager zesje. In 2006 volgde een tweede onderzoek. Daaruit bleek dat havenwerkers hun werk veiliger vonden. Omdat er toch regelmatig (bijna)ongelukken blijven gebeuren, soms met dodelijke afloop, heeft de Stichting Veilige Haven (SVH) besloten het onderzoek naar de veiligheidsbeleving en veiligheidssituatie van havenwerkers te herhalen. Havenwerk is verantwoordelijk en risicovol werk. Het is fysiek zeer belastend. De werkdruk wordt als hoog ervaren. Veiligheidsinspanningen van werkgeverszijde houden niet altijd gelijke tred met wensen van werknemers. Veilig havenwerk gaat over goede voorlichting en instructie, up-to-date materieel, gedegen opleidingen, een verplicht veiligheidscertificaat, voldoende (ploegen)bezetting, safety first, volgen van veiligheidsprocedures en goede onderlinge samenwerking. De veiligheidsbeleving van havenwerkers is vaak een goede indicatie voor de daadwerkelijke veiligheid van het werk. Zeker omdat de komende vijf jaar een groot aantal jongeren de haven instroomt en oude kennis en routine verloren gaan, is het van het grootste belang dat veiligheid prioriteit nummer één is. Verjonging van arbeidskrachten mag geen negatieve invloed hebben op het veiligheidsniveau. Zoals gezegd: al hebben automatisering en mechanisatie risico’s van het ‘oude’ havenwerk teruggedrongen, havenwerk blijft riskant werk. Elk ongeval of veiligheidsincident (volgens de Arbeidsinspectie 34 ongevallen per jaar. Zie bijlage II) is er een te veel. Dit onderzoek signaleert drie belangrijke oorzaken die de kans op ongevallen en incidenten vergroten: Werkdruk Het onder tijdsdruk moeten uitvoeren van het werk blijft een belangrijke oorzaak als het gaat om ongevallen. Immers waar haast wordt gemaakt, is onvoldoende oog voor veiligheid en borging van veiligheid. Onvoldoende goed geschoolde havenwerkers Scholing en veiligheidskwalificaties blijven van zeer groot belang. Nu in de komende vijf á tien jaar ongeveer 50 procent van de huidige havenwerkers de haven verlaat en er krapte op de arbeidsmarkt ontstaat, kan de druk bij bedrijven zo groot worden dat zij geneigd zijn onvoldoende geschoolde en gekwalificeerde havenwerkers in zetten. Verdergaande flexibilisering van de arbeid en toenemende inhuur van uitzendkrachten voor bepaalde tijd, hebben een relatie met veiligheid op de werkvloer.

Aanrijdgevaar Nadat dit jaar het aspect ‘aanrijdgevaar’ voor het eerst in de enquête was opgenomen en het als apart kernthema (H) werd benoemd, kreeg het meteen een nummer 4 positie in de gevarentop 5. Het risico dat havenwerkers lopen om te worden aangereden, dient tijdens opleidingen en (her)instructie meer onder de aandacht van de werknemers te worden gebracht. De Stichting Veilige Haven pleit ervoor dat op basis van het hierboven gestelde sociale partners tot een dialoog komen waarin ruimte is voor afspraken over scholing (O&O fonds), werkgelegenheid (goede loon- en arbeidsvoorwaarden) en veiligheid (VCH, arbocatalogus en een (bijna)ongevallen registratiesysteem. In veel cao’s zijn over deze thema’s weliswaar afspraken gemaakt; aan de invulling van die afspraken ontbreekt het veelal echter nog. Het is bijvoorbeeld van groot belang dat het Veiligheidscertificaat Havens, een cao-afspraak, zo snel mogelijk wordt ingevoerd.

Gemaakte afspraken worden niet nagekomen. Gebrek aan info vooraf omtrent ladingtype en hijs plan ed. Werkdruk gekwalificeerde inhuur te hoog: veel kijkers weinig doeners. 6 • havenwerk, nog steeds niet veilig

Het decor

Het zijn woelige tijden in de haven. Of de gevolgen van de crisis de veiligheid verder onder druk hebben gezet, is de vraag. Waar minder gehakt wordt, vallen ook minder spaanders. Feit is dat ongeveer duizend havenwerkers langs de zijlijn kwamen te staan. Eerst werd de containersector hard getroffen, waardoor de havenpool SHB in 2009 failliet ging. Daarna was het de beurt aan de droge bulksector: twee bedrijven hebben zelfs deeltijd-WW moeten aanvragen. Andere havenwerkgevers hebben om te overleven het aantal inhuurkrachten fors gereduceerd. Havenwerkers hebben recht op een veilige werkplek. Gezond en veilig werken is een primair werknemersrecht. Werken onder veilige arbeidsomstandigheden moet daarom te allen tijde gewaarborgd zijn, vindt Stichting Veilige Haven. Elk (bijna)ongeval of incident is er een te veel. Een aantal voorwaarden is voor een veilige werkomgeving noodzakelijk. Vanzelfsprekend moeten in de cao goede afspraken over veiligheid zijn opgenomen. Ook dient het Veiligheidscertificaat Havens (VCH) zo spoedig mogelijk de plaats in te nemen van de huidige Veiligheidschecklist Aannemers (VCA). Verder is de totstandkoming van een Arbo catalogus voor de havens met afspraken over verbetering van de werksituatie noodzakelijk. Belangrijk is bovendien dat sociale partners een gedegen ongevallenregistratiesysteem opzetten. Tenslotte blijkt de toename van het aantal flexwerkers ook niet bij te dragen aan een veilige haven.

Veiligheidscertificaat Havens (VCH)

Stichting Veilige Haven maakt zich als sinds de oprichting in 2008 sterk voor ontwikkeling en invoering van een verplicht Veiligheidscertificaat Havens (VCH), als opvolger van het huidige Veiligheidschecklist Aannemers (VCA). Hoewel in veel cao’s afspraken zijn gemaakt over veiligheid, gaan de veiligheid- en kwalificatievoorschriften in een op het havenwerk toegespitst certificaat veel verder. Een eenduidige verplichting voor alle havenwerkers in de vorm van een veiligheidspaspoort, zal een einde kunnen maken aan de gevaren waaraan havenwerkers nu nog zijn blootgesteld. In het najaar van 2011 heeft SVH een opleidingsinstituut de opdracht gegeven een scholingsprogramma ten behoeve van havenwerkers te ontwikkelen. Een programma dat naast e-learning modules en praktijkopdrachten een gecertificeerde toets omvat. Ook wordt een toolkit ontwikkeld, die kan worden gebruikt tijdens het werk. Daarnaast is een speciale docententraining in de maak. Omdat SVH een zo breed mogelijk gedragen opleidingsprogramma wil samenstellen, zijn vertegenwoordigers van twintig bedrijven in de container-, multipurpose-, uitleen-, sjor-, tank-, bulk- en RoRo sector gevraagd mee te denken en ideeën te leveren voor het lesprogramma. Inmiddels is ook het overleg tussen SVH en examenbureaus in een vergevorderd stadium. SVH hecht er sterk aan dat havenwerkgevers meewerken om van het Veiligheidscertificaat Havens een succes te maken. Een aantal werkgevers lijkt een eigen koers te willen varen. Echter: alle werkgevers en werknemers hebben belang bij één stichting die tot gemeenschappelijk doel heeft het veiligheidsbesef en veilig werken in de havens te bevorderen. Eén opleiding en één certificaat zijn voorwaarde voor duurzame veiligheid in de haven.

Arbocatalogus

Door gewijzigde Arbowetgeving zijn arbobeleidsregels uit de wet verdwenen. Daarom zijn nu in veel sectoren collectieve afspraken over veilig en gezond werk in zogeheten Arbo catalogi opgenomen. Het gaat dan om afspraken over alle belangrijke risico’s in een sector, over evaluatie en over naleving. Afspraken in de Arbo catalogus worden door de Arbeidsinspectie gehandhaafd. Stichting Veilige Haven vindt dat een Arbo-cao voor de haven meer kracht heeft dan een Arbo catalogus. SVH is bang dat een dergelijk boek op de plank blijft liggen, terwijl een Arbo-cao juridische status heeft en algemeen verbindend kan worden verklaard. De druk is groter om de veiligheid van havenwerkers te waarborgen. Nu echter met sociale partners in de cao is afgesproken dat de Arbo catalogus dient te worden nageleefd, heeft Stichting Veilige Haven toch een start gemaakt met de ontwikkeling van een Arbo catalogus voor de Nederlandse zeehavens. SVH hoopt het op korte termijn met sociale partners eens te worden over de definitieve invulling.

Te veel inhuur wat veilig werken niet bevorderd. Veel leidinggevende zijn onvoldoende bekwaam voor het werk, te weinig vakkennis om over de veiligheid iets te kunnen zeggen. havenwerk, nog steeds niet veilig • 7

Ongevallenregistratie

In navolging van het door de overheid ontwikkelde ongevallenregistratiesysteem, Storybuilder (zie bijlage III), is SVH groot voorstander van een eigen (bijna) ongevallenregistratiesysteem voor de haven. Voor de veiligheid van havenwerkers is een deugdelijk registratiesysteem onontbeerlijk. Nu is te vaak onduidelijk hoeveel (dodelijke) ongevallen en incidenten wáár hebben plaatsgehad. Een betrouwbaar meldings- en registratiesysteem toegespitst op de verschillende havensectoren, moet meer helderheid brengen en aan ‘onderschatting’ een einde maken. Minstens zo belangrijk is dat werkgevers en werknemers kunnen en moeten leren van gevaarlijke incidenten en (bijna) ongevallen. Door analyse en nieuwe kennis kan het werk in de haven veiliger worden gemaakt. Sociale partners in de haven zouden samen een dergelijk registratiesysteem moeten opzetten. Op deze manier kunnen gevaren in de haven door de jaren heen worden gevolgd en komen meldingen op de juiste plaats terecht. Omdat Storybuilder, gebaseerd op gegevens van de Arbeidsinspectie over de jaren 1998-2004, ongevallen in de haven niet specifiek registreert, is slechts bij benadering iets te zeggen over het aantal ongevallen – zo’n 34 per jaar. Het werkelijke aantal zal dus hoger liggen. Uit de veiligheidsenquête 2011 blijkt dat het gemiddelde aantal havenwerkers dat zegt een collega te kennen die getroffen is door een ongeval, vergeleken met voorgaand onderzoek is gestegen met 4 procent tot 65,74 procent.

Flexibele arbeid

Nu in de komende vijf á tien jaar ongeveer 50 procent van de huidige havenwerkers de haven verlaat en er krapte op de arbeidsmarkt ontstaat, kan de druk bij bedrijven groot worden om onvoldoende geschoolde en gekwalificeerde havenwerkers in zetten. Verdergaande flexibilisering van de arbeid en toenemende inhuur van uitzendkrachten voor bepaalde tijd, hebben een relatie met veiligheid op de werkvloer. De Stichting Veilige Haven benadrukt het belang van goed gekwalificeerde havenwerkers met een vast dienstverband. Inhuur van werknemers via uitzendbureaus, veelal tegen lage lonen, leidt tot onveiligheid en oneerlijke concurrentie op loon- en arbeidsvoorwaarden - de gecertificeerde uitzendbureaus daargelaten. Opeenvolgende contracten voor bepaalde tijd en draaideurconstructies komen de veiligheid en gezondheid van werknemers niet ten goede. Nette arbeidsvoorwaarden, een adequaat arbobeleid en goed opgeleide en gekwalificeerde havenwerkers vormen de basis voor een veilig werkklimaat in de haven. Werkgevers en werknemers dienen zich samen sterk te maken voor werk dat zeker, veilig, gezond en lonend is. Inhuur moet beperkt blijven tot ‘ziek’ en ‘piek’. Aan de doorgeschoten flexibilisering moet een einde komen.

Het management doet haar stinkende best om het voor ons “veilige” te maken, maar als er een “brandweer” oefening is dan zeggen sommige leidinggevende blij maar zitten het is niet echt!


Achtergrond en conclusies 1. Karakter van het onderzoek

In 2011 heeft Stichting Veilige Haven met de vakbonden voor de derde maal een veiligheidsonderzoek onder havenwerkers gedaan. Omdat hetzelfde onderzoek ook al in 2004 en 2006 heeft plaatsgehad, is het mogelijk een ontwikkeling ten goede – of omgekeerd - te signaleren over een langere onderzoeksperiode. Dit onderzoek is net zoals de voorgaande onderzoeken een belevingsonderzoek. Dat is wat anders dan het in kaart brengen van officiële cijfers over ongevallen en (bijna)ongevallen. Met cijfers en statistieken kun je zaken zichtbaar maken, maar soms ook juist camoufleren. Een belevingsonderzoek – zeker als dat wordt uitgevoerd onder mensen die dagelijks bezig zijn met het laden en lossen van schepen én weten waar ze het over hebben – brengt ook andere zaken aan het licht. Ook nu gaat het in de eerste plaats om de mening van havenwerkers over hun eigen veiligheidssituatie, hun veiligheidsbeleving en die van hun collega’s. Harde cijfers en belevingsonderzoek kunnen elkaar aanvullen. In tegenstelling tot voorgaande jaren heeft de Arbeidsinspectie (door wisseling inspecteurs) geen bijdrage geleverd aan de veiligheidsenquête 2011. In dit onderzoek zijn de officiële cijfers van ongevallen en (bijna)ongevallen over de afgelopen jaren in kaart gebracht. De overheid heeft via storybuilding (zie bijlage II) de ongevallencijfers over eerdere jaren geregistreerd. Deze dienen als aanvulling op het onderzoek.

Het management is niet echt op de hoogte van de veiligheid, signalen van de werkvloer worden net opgepikt, dat heb je met mensen van de hoge scholen/ universiteiten. havenwerk, nog steeds niet veilig • 9

2.Respons De onderzoek uitslagen zijn gebaseerd op de enquêtes die zijn teruggestuurd vanuit alle zeehavens in Nederland. De sectoren multipurpose (alle soorten afhandeling) en controle hebben dit jaar voor het eerst aan de veiligheidsenquête deelgenomen. In totaal zijn 335 enquêtes teruggestuurd. De meeste deelnemers zijn afkomstig van bedrijven met meer dan 200 werknemers. De respons in 2011 is lager dan in 2004 en 2006 (zie onderstaande tabel). Toch is het aantal teruggestuurde vragenlijsten voldoende om de uitslag af te kunnen zetten tegen die van de twee vorige enquêtes. Wat opvalt, is dat het percentage ingevulde formulieren per sector redelijk gelijk is gebleven ten opzichte van voorgaande onderzoeksjaren. Met uitzondering van de sjor/ uitleensector die in 2006 het dubbele percentage ondervraagden leverde. Mogelijk heeft het faillissement van de havenpool SHB in 2009 de respons van werknemers uit de inhuur verminderd. In 2011 is de containersector opvallend sterk vertegenwoordigd. De containersector telt dan ook de meeste werknemers.

6,4 14,3 9,6 20,8 100

8,6 6,9 9,7 20,2 100

> 200 werknemers

100

23,1 31,5

50-200 werknemers (%)

335

17,8 31,1

< 50 werknemers (%)

22,1 36,4 2,1 12,5 7,8 7,2 11,9

% vorig onderzoek (2004)

74 122 7 42 26 24 40

Bedrijfsgrootte

% vorig onderzoek (2006)

% 2010

Bulk Container Controle Multipurpose RoRo Sjor Uitleen Tankopslag Overige sectoren Totaal

Aantal ingevulde lijsten

Respons op de enquete - Verdeling over de sectoren Sector Respons

2 0 0 9 0 1 3

29 16 1 7 20 13 11

43 106 6 26 6 10 26

3. Sectoren en kernthema’s Ook dit jaar zijn de onderzoeksresultaten op verschillende manieren doorgelicht. Daarbij zijn dezelfde havensectoren als in 2004 en 2006 onder de loep genomen. Om echter een completer veiligheidsbeeld te krijgen, zijn in 2011 de sectoren controle en multipurpose aan de enquête toegevoegd. De volgende sectoren hebben deelgenomen aan het onderzoek: A. Container verwerkende bedrijven B. RoRo (afhandeling roll-on-roll-offschepen) C. Bulkoverslag (erts, kolen, graan) D. Tankopslag E. Uitleenbedrijven, die hun krachten aan andere bedrijven verhuren. F. Multipurpose (afhandeling van alle vracht) G. Controle

onderhoud aan kranen is zeer summier, de verlichting op de terminal is in de nacht bijna allemaal uit, en er wordt door collega’s 16 uur gewerkt, komt allemaal niet te goede van het veilig werken. 10 • havenwerk, nog steeds niet veilig

De enquêtevragen zijn gerelateerd aan een aantal kernthema’s: A. Wordt werken in de haven veiliger of niet? B. Voornaamste risico’s C. Beoordeling werkgeversbeleid D. Communicatie en informatie over veiligheid E. Veiligheidsbewustzijn werknemers F. Onderhoud van machines, terreinen en apparatuur G. Werkdruk en werktempo H. Aanrijdgevaar I. Vakopleiding en vakmanschap J. Vakkennis en veiligheid K. Sociale partners

4. Kernconclusies uit het onderzoek De algemene conclusie van de veiligheidsenquête 2011 wijst erop dat havenwerkers de veiligheid van hun werk in ieder geval niet positiever beoordelen dan in 2006. In de periode 2004-2006 was daarentegen wel sprake van een sprong voorwaarts. Het gemiddelde rapportcijfer over alle vragen anno 2011 is over de hele linie hetzelfde als in 2006: een 6,8. Zouden de nieuwe sectoren multipurpose en controle niet aan het onderzoek hebben meegedaan, dan zou het gemiddelde cijfer voor veiligheid zakken naar een 6,3. Wat opvalt, is dat werknemers in de RoRo-sector negatiever zijn gaan denken over veiligheid. In 2006 gaf 46 procent aan het gevoel te hebben dat het werk de afgelopen vijf jaar veiliger is geworden. In 2011 was dat percentage gedaald naar 27 procent. Het gemiddelde rapportcijfer dat havenwerkers geven op basis van vier vragen over veiligheidsbeleving (d, e, 1 en 13, zie bijlage I) komt in 2011 uit op 5,6. In 2006 was dat een 6,6. De tanksector bewijst overigens dat het veiligheidsgevoel nog steeds kan verbeteren. Onderwerpen als communicatie en informatie krijgen gemiddeld een 5,4. In 2006 was dat een 5,7. Opvallend is verder dat meer havenwerkers in het bezit zijn van het veiligheidscertificaat VCA. Toch zeggen ze minder volgens de veiligheidsprotocollen te werken. Het verdient aanbeveling hier nader onderzoek naar te doen (zie aanbevelingen). Zeker gezien het feit dat de in bijlage II opgenomen ongevalscijfers, gebaseerd op meldingen bij de Arbeidsinspectie, waarschijnlijk maar het topje van de ijsberg zijn. De Arbeidsinspectie registreert ongevallen in de haven immers niet specifiek. Een duidelijke verklaring waarom men zich niet aan de veiligheidsprocedures houdt, komt uit het onderzoek niet expliciet naar voren. Productiviteitsverhoging in combinatie met verjonging en nieuwe instroom van personeel kunnen hiermee te maken hebben. De opgaande lijn die in 2004 en 2006 de toon zette, lijkt nu gelijk te blijven of zelfs te dalen. Rapportcijfers per kernthema havenbreed

2011

2006

Veilig of niet? Veiligheidsbeleid Communicatie en informatie over veiligheid Veiligheidsbewustzijn Werkdruk en werktempo Vakopleiding en vakmanschap

5,6 6,82 5,4 7,9 4,5 6,7

6,6 6,8 5,7 8,9 5,3 6,8

2

Zonder de nieuwe sectoren, controle en multipurpose, komt het rapportcijfer uit op 6,3

middenkader is te weinig betrokken bij de werkvloer en let op hele andere zaken dan de veiligheid.


Opvallende sectoren: tankopslag, RoRo en inhuurbedrijven

Gemiddeld genomen geven de ondervraagde havenwerkers aan dat hun veiligheidsbeleving is gedaald. De tankopslag springt er, net al bij de eerdere onderzoeken weer uit. Hoewel het gevoel van veiligheid in de tankopslag iets is gedaald ten opzichte van 2006, blijft het toch de best scorende sector als het om veiligheidsbeleving gaat. De RoRo laat daarentegen een heel ander beeld zien. Vond in 2006 nog bijna de helft van de werknemers (46%) dat de sector de laatste vijf jaar veiliger was geworden, nu vindt nog maar een derde dat (27%). De sjor/uitleensector is wat veiligheidsbeleving redelijk stabiel ten opzichte van het vorige onderzoek. Vooral opvallend in deze sector is dat de beleving van vakmanschap en vakopleidingen als goede borging voor veiligheid een flinke knauw hebben gekregen. re ) Het gegeven dat de tankopslag bij veel vragen over veiligheidsbeleving goed scoort hoeft niet per se te verbazen. Ongevallen die daar gebeuren hebben door hun omvang en impact op de omgeving al gauw enorme gevolgen voor de continuïteit en het imago van het bedrijf. Net als in de chemie wordt in de tankopslag extra gelet op veiligheid. Stichting Veilige Haven beschouwt het veiligheidsniveau in de tankopslag als ondergrens. Een ondergrens die alle sectoren zouden moeten nastreven. Andere sectoren lopen nog steeds achter de tankopslag aan. Wat in de sjor/uitleensector opvalt, is dat 70 procent van de werknemers in 2011 zijn eigen vakopleiding en vakmanschap een goede basis vindt voor het leveren van veilig werk. In 2006 was dat nog 95 procent. Dit terwijl het percentage werknemers in de uitleensector met een veiligheidscertificaat ten opzichte van 2004 (19%) en 2006 (52%) in 2011 fors is gestegen naar bijna 71 procent. Op de vraag of nieuwe instromende mensen voldoende gekwalificeerd zijn, antwoordt slechts 33 procent bevestigend. Verder is het aantal havenwerkers dat aangeeft last te hebben van werkdruk en onderbezetting in deze sector fors gestegen ten opzichte van 2006: van 44 naar 65 procent.

Resultaten per kernthema Kernthema A

Wordt werken in de haven veiliger of niet? Gemiddeld rapportcijfer havenbreed 5,6 (2011) en 6,6 (2006) (vragen d, e, 1 en 13 uit de enquête) Om een beeld te krijgen van het veiligheidsgevoel kregen havenwerkers de volgende vragen voorgelegd: d)Het afgelopen jaar is ten minste één van mijn collega’s (in dienst bij mijn werkgever) getroffen door een ongeval met (licht of zwaar) letsel. e)Voor mijn gevoel is mijn werk de afgelopen vijf jaar veiliger geworden. 1)Ik voel mij veilig als ik in de haven aan het werk ben (rangorde van ‘altijd’ tot ‘nooit) 13)Ik merk op mijn werk dat de bedrijfsleiding veiligheid écht belangrijk vindt: safety first. De resultaten uit het veiligheidsonderzoek 2011 laten zien dat men de veiligheid in de haven vergeleken met 2006 in het algemeen als minder goed beoordeeld (zie tabel resultaatindicator havenbreed veilig of niet). Voelde in 2006 ongeveer 87 procent van de ondervraagde havenwerkers zich veilig, in 2011 is dat percentage naar 83 procent gedaald. Het rapportcijfer blijft anno 2011 steken op een onvoldoende: 5,6. Uitgesplitst naar sectoren is in onderstaande tabel te zien dat werknemers in de RoRosector de veiligheid in de haven negatiever beoordelen dan in 2006. Het percentage RoRo-werknemers dat zich veilig voelt in van 46,2 (2006) naar 26,9 procent (2011) gedaald. Ook de containersector scoort lager als het om het veiligheidsgevoel gaat, een daling van 58 naar 46 procent. Voor havenwerkers in de bulk, tankopslag en sjor/uitleen is het veiligheidsgevoel in 2011 echter toegenomen.

Er was brand uitgebroken iedereen werd geïnformeerd, maar niet de controleur!


Voor mijn gevoel is mijn werk de afgelopen vijf jaar veiliger geworden (vraag e) 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011 *note

Bulk 47,60% 62% 67,57%

Container 49,70% 58,10% 46,72%

Controle

Multipurpose

85,71%

52,38%

RoRo 43,10% 46,20% 26,92%

Sjor Uitleen Tankopslag 27% 64,30% 47,10% 71,10% 50% 75%

De controle en Multipurpose sector waren in 2004 + 2006 niet gemeten.

Op de vraag of een of meer collega’s van de geënquêteerden het afgelopen half jaar getroffen zijn door een ongeval met (licht of zwaar) letsel antwoordt een meerderheid met ‘ja’ (ruim 65%). De tanksector springt er met 70 procent uit. Mogelijk heeft dit hoge percentage te maken met toenemende communicatie over meldingen. Bij alle andere sectoren zijn de meldingen ten opzichte van 2006 gedaald. Het gemiddelde aantal havenwerkers dat zegt een collega te kennen die getroffen is door een ongeval, is vergeleken met voorgaand onderzoek echter gestegen met 4 procent tot 65,74 procent.

Het afgelopen half jaar is ten minste één van mijn collega's (in dienst bij mijn werkgever) getroffen door een ongeval met (licht of zwaar) letsel (vraag d) Gemiddeld meldt 65,74% hierop "ja", 24,01 "nee" 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011 *let op

Bulk 22,10% 37,40% 10,81%

Container 21,20% 25,30% 13,93%

Controle

Multipurpose

14,29%

23,81%

RoRo 26,20% 35,00% 26,92%

Sjor Uitleen 8,20% 12,30% 8,33%

Tankopslag 45,70% 57,20% 70,00%

In de tabel is het aantal "nee" zeggers vermeld: hoe hoger het percentage, hoe gunstiger!

Inhuur krachten doen vaak het gevaarlijkste werk, zij moet maar kijken hoe zij het doen.


Resultaatindicator havenbreed: veiligheidsbewustzijn Gemiddeld cijfer: 7,9(in 2006: 8,9 en in 2004: 8,8) 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% 2004 2006 2011

Veiligheid voorop: ikzelf

Veiligheid voorop: collega

Geen ondoordacht handelen

96,50%

86,70%

81,90%

69,20% 89,40%

89,50% 83,75%

81,20% 65,19%


Kernthema B Voornaamste risico’s (vraag g) Ook in de enquête van 2011 is de deelnemers uit de verschillende havensectoren gevraagd uit een reeks gevaren, ongevalsoorzaken en type ongevallen, er maximaal drie te kiezen. De vijf meest genoemde factoren zijn in onderstaande de tabel ‘Risico/letsel’ oranje gekleurd. Factoren die minder vaak (dan 15%) worden genoemd en dus positief scoren, zijn lichtblauw gemarkeerd. Vergeleken met het onderzoek van 2006 is de top 5 van gevaren op de werkplek gewijzigd: 1)struikelen, 2)werkdruk, 3)hoogte (valgevaar), 4)aanrijdgevaar en 5)vallende voorwerpen. In 2011 is ‘werkdruk’ door ‘struikelen’ van de eerste plaats verdrongen. Het onderwerp aanrijdgevaar is dit jaar voor het eerst in het onderzoek opgenomen en staat in de top 5. Eerder stelde de Arbeidsinspectie vast dat aanrijdgevaar één van de belangrijkste ongevalsoorzaken onder havenwerkers is. Alle onderwerpen uit de top vijf van de diverse sectoren worden door meer dan een vijfde van de werknemers als ‘top 3’-risico omschreven. In de bulk, tankopslag, RoRo en multipurpose leggen werknemers, gezien de aard van het werk, echter de nadruk op andere gevaren. Zo scoren ‘gevaarlijke stoffen’ en ‘explosiegevaar’ hoog in de tankopslag. En zijn ‘struikelen’ en ‘hoogte (valgevaar)’ minder een issue in de multipurpose. Vergeleken met de veiligheidsenquête 2006 zijn er dus verschuivingen in de rangorde van gevaren. Zo is ‘struikelen’ van plaats drie naar één gegaan. Ook in 2004 stond ‘struikelen’ op de eerste plaats. ‘Werkdruk’ is nu van de eerste naar de tweede plaats gezakt. ‘Achterstallig onderhoud’ als oorzaak van gevaarlijke situaties op de werkplek is naar plaats 11 gegaan. Negatief is de groei van het ‘witte gebied’ in de risicotabel: dat zijn de risico’s die door meer dan 10 procent en minder dan 30 procent van de respondenten in hun risico-top 3 zijn genoemd.

44,26% 27,05% 48,36% 46,72% 38,52% 22,95% 11,48% 15,57% 2,46% 3,28% 8,20% 2,46% 9,02% 7,38% 0,82%

28,57% 85,71% 14,29% 0,00% 28,57% 28,57% 28,57% 14,29% 14,29% 0,00% 0,00% 14,29% 14,29% 0,00% 0,00%

19,05% 57,14% 19,05% 69,05% 23,81% 21,43% 9,52% 35,71% 2,38% 7,14% 9,52% 4,76% 0,00% 2,38% 0,00%

26,92% 57,69% 0,00% 69,23% 11,54% 26,92% 26,92% 26,92% 0,00% 3,85% 7,69% 7,69% 7,69% 7,69% 0,00%

50,00% 45,83% 29,17% 16,67% 45,83% 62,50% 12,50% 8,33% 0,00% 0,00% 4,17% 16,67% 0,00% 0,00% 0,00%

Tankopslag

Roro

45,95% 29,73% 58,11% 18,92% 40,54% 31,08% 2,70% 20,27% 17,57% 6,76% 4,05% 2,70% 2,70% 4,05% 1,35%

Sjor uitleen

Multipurpose

37,08% 35,67% 35,11% 35,11% 30,62% 28,37% 17,98% 17,98% 10,39% 6,74% 6,46% 5,34% 5,34% 4,49% 3,93%

Controle

struikelen werkdruk hoogte (valgevaar) aanrijdgevaar vallende voorwerpen stoten, knellen of snijden gevaarlijke stoffen onvoldoende geschoold personeel werken in besloten ruimte omringende bedrijven achterstallig onderhoud andere gevaren niet naleven van veiligheidsprocedures niet bewust van de gevaren explosiegevaar

Container

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Bulk

Sector Totaal

RISICO/ LETSEL

30,00% 22,50% 17,50% 7,50% 5,00% 12,50% 72,50% 5,00% 30,00% 17,50% 7,50% 5,00% 5,00% 2,50% 27,50%

Het kan nog veiliger vooral op de schepen, kijk maar eens naar het slechte materiaal waarmee gewerkt moet worden.


Werkdruk en onderbezetting

Werkdruk en onderbezetting (zie onderstaande grafiek) als oorzaak van ‘gevaren op de werkplek die resulteren in onveilige situaties’ wordt door ruim een derde van de havenwerkers (37,08%) in hun persoonlijke top 3 genoemd. In 2006 stond het onderwerp zoals gezegd op de eerste plaats met ongeveer hetzelfde gemiddelde percentage (37,5%). Uitgesplitst naar sectoren scoren de controle (85,7%), multipurpose (57,14%) en RoRo (57,69%) aanzienlijk op ‘gevaren door werkdruk en onderbezetting’. Omdat controle en multipurpose in 2006 niet in de veiligheidsenquête waren opgenomen, valt geen vergelijking te trekken. Havenwerkers actief in de RoRo hadden ook in 2006 last van werkdruk als mogelijke oorzaak voor gevaarlijke situaties (46%). In het onderzoek is ook aandacht besteed aan de vraag hoeveel havenwerkers ‘altijd’ of ‘meestal’ onder tijdsdruk werken (zie onderstaande tabel). Het percentage werknemers dat antwoordt vaak of regelmatig onder tijdsdruk te werken is in 2011 gemiddeld lager dan in 2006. Het gaat om ongeveer 40 procent van de ondervraagden. Mogelijk heeft deze daling te maken met de crisis. In de bulk en sjor/inhuur is echter sprake van een forse stijging van het werken onder tijdsdruk ten opzichte van eerder onderzoek.

Hoeveel havenwerkers werken ´altijd´ of ´meestal´ onder tijdsdruk? TANKOPSLAG RORO CONTAINERS BULK INHUUR MUTIPURPOSE CONTROLE TOTAAL

2006 40,70% 57,20% 46,40% 32,90% 44,20% 48,50% 45,60% 45,07%

2011 31,08% 37,71% 42,86% 45,24% 65,38% 45,83% 20,00% 41,16%

Volgens havenwerkers is er een duidelijke relatie tussen werkdruk en (on)veiligheid. Werkdruk komt de veiligheid niet ten goede, zeggen ze. Het onderzoek uit 2006 ondersteunt die visie. Nader onderzoek dat resulteert in afdoende maatregelen is daarom noodzakelijk. Door bovendien de ‘gevaren top 5’ goed te onderzoeken, zou het aantal ongelukken naar beneden kunnen worden gebracht. Ook uit het onderzoek van de overheid, Storybuilder, blijkt ook dat er in de afgelopen jaren te veel (dodelijke)ongelukken in de haven gebeuren (zie bijlage III).

veel collega’s weten niet hoe zij met een storno moeten communiceren en zijn vaak onverstaanbaar.


Kernthema C

Beoordeling werkgeversbeleid Gemiddeld rapportcijfer havenbreed 6,83 (2011) en 6,8 (2006) (vragen f, 2, 4, 7, 8, 9, 13, 18, 20 en 28) Met behulp van onderstaande vragen is ook tijdens de veiligheidsenquête 2011 een beeld gevormd van het werkgeversbeleid in de verschillende havensectoren. Dezelfde aspecten als in de twee voorgaande onderzoeken zijn in dat kader tegen het licht gehouden: Hebben de werknemers een veiligheidscertificaat? Met andere woorden: zijn ze opgeleid in het kader van een VCA-certificaat4? Is – naast ongevallenregistratie – ook sprake van registratie van bijna-ongevallen (near misses)? Worden maatregelen getroffen na het melden van een onveilige situatie, na een bijna-ongeval of (pas) nadat er echt een ongeluk heeft plaatsgehad? Draagt de werkgever er zorg voor dat het werk veilig kan worden uitgevoerd? Merken de werknemers dat voor hun werkgever ‘safety first’ geldt? Wordt er daadwerkelijk gewerkt volgens de geldende veiligheidsprocedures? Legt de werkgever sancties op bij overtreding van veiligheidsregels? Uit onderstaande tabel valt op te maken dat steeds meer havenwerkers beschikken over een veiligheidscertificaat op grond van een VCA-opleiding. Opvallend is de stijging van het aantal VCA-gecertificeerden in de sector RoRo. In de controlesector scoort het bezit van een veiligheidscertificaat zelfs 100 procent. Ook in de andere sectoren is het aantal havenwerkers dat beschikt over een VCA flink gestegen·. Uit de grafiek blijkt echter ook dat ruim 20 procent van de havenwerkers niet beschikt over een veiligheidscertificaat. Ook maakt het onderzoek duidelijk dat havenwerkers die in het bezit zijn van een veiligheidspaspoort aangeven zich steeds minder aan de veiligheidsvoorschriften te houden. Bovendien lijkt de conclusie geoorloofd dat ondanks de toename van het aantal gecertificeerde havenwerkers, de veiligheid niet is verbeterd. Vraag f: ik beschik over een certificaat/ veiligheidspaspoort op grond van een VCA-opleiding Gemiddeld 79,69% "ja" kernthema: vakkenis en veiligheid 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 50,60% 61,80% 93,24%

Container 40,30% 70,40% 73,77%

Controle

Multipurpose

100,00%

80,95%

RoRo 26,00% 19,10% 61,54%

Sjor Uitleen Tankopslag 19,20% 50,70% 51,50% 48,60% 70,83% 77,50%

3 Als de scores van nieuwelingen controle en multipurpose buiten beschouwingen worden gelaten, geven havenwerkers gemiddeld een 6,3 voor veiligheidsbeleid 4 VCA = Veiligheids Checklist Aannemers, ooit ontstaan in de petrochemie, maar nu ook in de havens. Werknemers volgen in dit kader de cursus ‘Basis veiligheid’ , die hun een certificaat of veiligheidspaspoort oplevert.

Inhuurkrachten hebben onvoldoende opleiding, hierdoor kunnen zij goedkoper werken.


Uit de overzichtsgrafiek hieronder (Resultaatindicator havenbreed: veiligheidsbeleid) wordt zichtbaar dat de verschillende aspecten waarop het veiligheidsbeleid is gebaseerd, niet op alle fronten zijn verbeterd. Als de nieuw onderzochte sectoren, controle en multipurpose, buiten beschouwing zouden worden gelaten, zou het algemene rapportcijfer over 2011 (een 6,3) lager uitvallen dan in 2006 (6,8). Beide sectoren wél meegerekend, verdient het algemene veiligheidsbeleid volgens de ondervraagde havenwerkers een 6,8. Daarmee schommelt het op hetzelfde niveau als in 2006. Havenwerkers geven tegelijkertijd aan dat havenwerkgevers volgens hen minder aandacht zijn gaan geven aan veiligheidsbeleid. Wel wordt het sanctiebeleid bij overtreding van veiligheidsregels vaker toegepast vergeleken met voorgaande jaren. Werknemers ervaren het als negatief dat sancties kennelijk het enige middel zijn om de veiligheid in de haven te waarborgen. middelen worden in het bedrijf toegereikt. Het is aan jezelf wat je ermee doet om het werk, steeds veiliger?

Resultaatindicator havenbreed: veiligheidsbeleid Gemiddeld cijfer: 6,8 (in 2006: 6,8 en in 2004: 5,9) 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00%

2004 2006 2011

VCA/ Veiligheidspaspoort (f)

Registratie near misses (2)

Maatregelen na near misses (2)

Maatregelen na ongeval

Onderhoud (9)

Safety First (13)

Faciliteren (18) procedure

Werken volgens veiligheidsprocedure

Sancties (28)

41,70% 61,90% 79,69%

46,60% 55,30% 59,95%

60,50% 68,20% 68,73%

66,80% 73,10% 71,43%

56,20% 74,30% 64,05%

58,00% 67,00% 61,18%

83,20% 87,40% 78,71%

75,00% 80,10% 76,50%

42,60% 52,10% 55,30%

Ons terrein is een ramp, werkdruk wordt steeds hoger waardoor fouten sneller worden gemaakt met alle gevolgen van dien.


Kernthema D

Communicatie en informatie over veiligheid Gemiddeld rapportcijfer havenbreed 5,4 (2011) en 5,7 (2006) (vragen 3, 4, 10, 14, 17, 21, 25, 26 en 29)

Net als in de voorgaande onderzoeken heeft in deze veiligheidsenquête een aantal vragen betrekking op het thema ‘communicatie en informatie’. Een belangrijk thema. Havenwerkers moeten niet alleen goed worden geïnformeerd, de communicatie dient ook goed en helder te verlopen, opdat de kans dat iets misgaat zo klein mogelijk is. Taal speelt in heldere communicatie een belangrijke rol. Binnen het thema ‘communicatie en informatie’ stonden vragen over de volgende onderwerpen centraal: • 3. Veilig werken wordt bij ons op het werkoverleg besproken. • 4. Bijna-ongevallen (near misses) worden bij ons op het werkoverleg besproken. • 10. Bij ons op het bedrijf is er direct toezicht op de werkplek of de werkzaamheden veilig worden uitgevoerd. • 14. Ik merk dat de medezeggenschap op ons bedrijf (or, VGWM-commissie) zijn best doet om veilige werkomstan digheden te bevorderen. • 17. Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met misverstanden tussen Nederlands sprekende en niet (of onvol doende) Nederlandse sprekende werknemers. • 21. Mijn werkgever/leidinggevende informeert mij over de gevaren en risico’s die zijn vermeld in de Risico Inven tarisatie en Evaluatie (RI&E) van het bedrijf5. • 25. Werknemers krijgen bij ons minstens één maal per jaar voorlichting, training of instructie over veilig werken. • 26. Als ik een onveilige situatie meld bij mijn baas wordt daar direct actie op ondernomen. • 29. Als er een calamiteit (bv. brand, explosie, lekkage) bij een bedrijf in de omgeving is, krijgen wij vrijwel direct informatie over wat er aan de hand is.

5 Elke werkgever in Nederland is verplicht een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) op te stellen. Werknemers hebben recht op inzage (artikel 5 Arbowet).

Ten opzichte van 2006 is het gemiddelde rapportcijfer dat havenwerkers aan ‘communicatie en informatie’ geven van een 5,7 naar een 5,4 gegaan (zie overzichtstabel Resultaatindicator havenbreed: communicatie en informatie). Alleen op de aspecten informatie RI&E, jaarlijkse voorlichting en het melden van gevaarlijke situaties is ten opzichte van het vorige onderzoek vooruitgang geboekt.

Door hoeveelheid werk zijn wij niet altijd in staat de veiligheid voorschriften goed te volgen.


Resultaatindicator havenbreed: communicatie en informatie Gemiddeld cijfer: 5,4(in 2006: 5,7 en in 2004: 4,7) 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% Veilig w erkoverleg

Direct toezicht

Rol OR

Taalbarriere

Info RI&E

Voorlichtingen 1x per jaar

Melden situaties

Calamiteiten

46,40% 56,20% 52,46%

39,80% 47,50% 45,19%

67,40% 71,60% 66,46%

83,90% 45,45%

41,30% 50,30% 54,92%

32,50% 40,20% 43,06%

56,90% 66,70% 71,38%

43,30% 55,90% 51,81%

2004 2006 2011

Opmerkelijk is de grote daling van gevaarlijke situaties veroorzaakt door een taalbarrière. Ten opzichte van 2006 is sprake van een aanzienlijke verbetering. In 2006 gaf gemiddeld 83,9 procent van de ondervraagden aan hier “af en toe” mee te maken te hebben; in 2011 is dat percentage gedaald naar gemiddeld 45,5 procent. Ondanks de fikse daling, geeft toch nog steeds de helft van de havenwerkers aan “af en toe” met onveilige situaties door taalproblemen te maken te hebben. Over de hele linie (zie onderstaande grafiek) is in alle sectoren sprake van verbetering als het om taalproblemen gaat, toch behoeft communicatie als een van de belangrijkste veiligheidsaspecten op de werkvloer, aandacht.

Vraag 17: Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met een taalbarrière tussen Nederlands-sprekenden en niet Nederlands-sprekenden Gemiddeld 45,45% "af en toe" kernthema: communicatie en informatie 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2006 2011

Bulk 86,90% 36,49%

Container 85,50% 43,44%

Controle

Multipurpose

57,14%

45,24%

RoRo 80,70% 50,00%

Sjor Uitleen Tankopslag 83,00% 83,60% 45,83% 40,00%

Te veel toolboxen over veilig werken, omdat deze verplicht zijn. Maar als je in de praktijk over veiligheid wat zegt wordt je weggezet als een zeikerd. 20 • havenwerk, nog steeds niet veilig

Kernthema E

Veiligheidsbewustzijn werknemers Gemiddeld rapportcijfer havenbreed: 7,9 (2011) en 8,9 (2006) (vragen 5, 6 en 15) ‘Veilig werken staat bij mij tijdens het werk voorop’. ‘Veilig werken staat bij mijn collega’s voorop’. ‘Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met ondoordacht handelen van andere werknemers’. Uit de antwoorden op deze drie vragen (zie onderstaande grafiek) blijkt dat havenwerkers ten opzichte van 2006 nog wel positief zijn over hun eigen veiligheidsbewustzijn; toch is sprake van een daling vergeleken met de vorige twee enquêtes. Bij 89,4 procent staat veilig werken voorop; in 2004 en 2006 lag dat percentage hoger (circa 96%). Verder valt op dat men iets negatiever is gaan denken over het veiligheidsbewustzijn van de collega’s. In 2006 dacht 89,5% van de havenwerkers dat veiligheid bij zijn of haar collega’s voorop stond. In 2011 is dat percentage gedaald naar 83,8 procent. Op de vraag of havenwerkers worden geconfronteerd met onveilige situaties door ondoordacht handelen van andere werknemers, antwoordt 65,2 procent positief. Een daling ten opzichte van 2006 (81,2%) en 2004 (81,9%). Hoewel het veiligheidsbewustzijn bij collega’s minder hoog wordt geschat, daalt in de beleving van havenwerkers het percentage ondoordacht handelen. Als de uitkomsten worden vertaald naar een rapportcijfer, geven havenwerkers in 2011 een 7,9 aan veiligheidsbewustzijn op de werkplek. In 2006 was dat een 8,9 en in 2004 een 8,8. Resultaatindicator havenbreed: veiligheidsbewustzijn Gemiddeld cijfer: 7,9(in 2006: 8,9 en in 2004: 8,8) 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% 2004 2004 2006 2011

Veiligheid voorop: ikzelf

Veiligheid voorop: collega

Geen ondoordacht handelen

96,50% 96,50% 69,20% 89,40%

86,70% 86,70% 89,50% 83,75%

81,90% 81,90% 81,20% 65,19%

Terrein is slecht onderhouden zeker voor het vervoer met dubbel stacks containers.


Kernthema F

Onderhoud van machines, terreinen en apparatuur (vragen g en 9) Uit de vraag over de rol van achterstallig onderhoud bij onveiligheid op de werkplek, blijkt dat de situatie vergeleken met 2006 in het algemeen is verbeterd. ‘Achterstallig onderhoud’ is in de tabel Risico/letsel (zie kernthema B) van de zesde naar de elfde plaats gezakt. Deze positieve ontwikkeling heeft mogelijk te maken met ‘nieuwkomer’ controle, waar geen enkele werknemer over achterstallig onderhoud klaagt en de score op dit aspect dus nul is. Zonder de nieuwkomers controle en multipurpose zou de gemiddelde score ten opzichte van het vorige onderzoek nauwelijks zijn verbeterd. In de bulksector antwoordden in 2011 minder havenwerkers positief op de vraag of de middelen waarmee/waarop ze werken goed worden onderhouden (zie onderstaande tabel). In 2011 zegt ruim 75 procent ‘ja’. In 2006 was dat meer dan 82 procent. Ook in de sjor/ uitleensector is het aantal werknemers dat bevestigend antwoordt op het aspect ‘onderhoud’ gedaald: van 46 procent (2006) naar 37 procent (2011). De tank- en containersector vertonen een licht opgaande lijn als het om goed onderhoud gaat. Vraag 9: De middelen waar ik mee werk (of op) werk, worden goed onderhouden. Gemiddeld 64,05% "altijd" of "meestal" kernthema: onderhoud 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 67,10% 82,90% 75,68%

Container 42,50% 54,80% 59,84%

Controle

Multipurpose

85,72%

42,86%

Onze veiligheidsinspecteur hoor of zie je niet.


RoRo 58,50% 68,30% 69,23%


Kernthema G

Werkdruk en werktempo Gemiddeld rapportcijfer havenbreed: 4,5 (2011) en 5,3 (2006) (vragen 11 en 12) Aan de hand van de stellingen ‘Bij ons is de bezetting voldoende om het werk op tijd af te krijgen’ en ‘Bij ons moet je onder tijdsdruk werken om het werk op tijd af te krijgen’ konden havenwerkers hun antwoord variëren van ‘altijd’ tot ‘nooit’. In kernthema B is reeds naar voren gekomen dat de risico’s ‘werkdruk en werktempo’ licht gedaald zijn op de risicoladder (Tabel Risico/letsel). In 2011 heeft struikelen op het werk, werkdruk en werktempo van de eerste plaats verdrongen. De invloed van de nieuwe sectoren, controle en multipurpose, is op deze nieuwe rangorde van invloed. Havenwerkers die positief hebben geantwoord op de relatie tussen werkdruk en onveiligheid, laten in vervolgvragen weten dat in hun beleving werkdruk en werktempo ten opzichte van 2006 zijn gestegen. Slechts de helft van hen (50,7%) vindt de bezetting op de werkplek voldoende. In 2006 was dat nog bijna 55 procent. Het percentage havenwerkers dat geen of weinig tijdsdruk ervaart is vergeleken met 2006 van 52 naar 41 procent gedaald. Meer werknemers ervaren dus tijdsdruk. Mogelijk heeft dit te maken met de uitstroom van oudere havenwerknemers en het faillissement van havenpool SHB in 2009. In onderstaande grafiek is dit – vanwege de positieve benadering van de problematiek - omgekeerd weergegeven: de aantallen slaan op de werknemers die geen of weinig klachten hebben. Resultaatindicator havenbreed: werkdruk en werktempo gebaseerd op een positief antwoord) Gemiddeld cijfer: 4,5(in 2006: 5,3 en in 2004: 5,1) 56,00% 54,00% 52,00% 50,00% 48,00% 46,00% 44,00% 42,00% 40,00% 2004 2006 2011

Bezetting voldoende

Geen of w einig tijdsdruk

51,10% 54,60% 50,67%

49,90% 52,20% 41,16%

Hoeveel havenwerkers werken ´altijd´ of ´meestal´ onder tijdsdruk? TANKOPSLAG RORO CONTAINERS BULK INHUUR MUTIPURPOSE CONTROLE TOTAAL

2006 40,70% 57,20% 46,40% 32,90% 44,20% 48,50% 45,60% 45,07%

2011 31,08% 37,71% 42,86% 45,24% 65,38% 45,83% 20,00% 41,16%

Er is een groot verschil tussen nieuwe en oude werknemers, de nieuwe worden wel aangesproken op hun gedrag en het oude personeel kan gewoon haar gang gaan zonder dat daar consequenties aan zitten. havenwerk, nog steeds niet veilig • 23

Uitgesplitst naar de verschillende havensectoren, (zie onderstaande tabel) valt op dat in de tankopslag en de bulk werknemers het meest last van tijdsdruk hebben: in de tankopslag zegt slechts 20 procent geen of weinig tijdsdruk te ervaren. In de bulk geldt dat voor een derde van de havenwerkers. De RoRo springt er met 65 procent het meest positief uit – bijna twee derde heeft er geen of nauwelijks last van. In 2006 beaamde slechts een minderheid van 41,7 procent “nooit” of “af en toe” last te hebben van tijdsdruk. In de sjor-, controle- en multipurpose sector zegt tussen de 42 en 45 procent geen of weinig tijdsdruk te ervaren. In de containersector geldt dat voor ruim 37 procent van de ondervraagde havenwerkers. Niet alleen werken onder tijdsdruk, maar ook de (ploegen)bezetting zijn belangrijke indicatoren voor de hoogte van de werkdruk. Uit de veiligheidsenquête 2011 blijkt dat werknemers in de containersector en de tankopslag het meest tevreden zijn over de bezetting (resp. 66,4% en 62,5%). De RoRo en de bulk zitten rond de 50 procent. Het minst tevreden zijn de havenwerkers werkzaam in de sjor- en uitleensector. Slechts 29 procent kan uit de voeten met de bezetting. In 2006 vond nog 45 procent de bezetting altijd of meestal voldoende. Omdat de vraag over de bezetting minder van toepassing is op de ‘nieuwkomers’ controle en multipurpose zijn zij buiten beschouwing gelaten. Resultaatindicator sectoraal: werkdruk en werktempo Gemiddeld (bezetting voldoende): 50,6% "altijd" of "meestal" Gemiddeld (geen of weinig tijdsdruk): 41,2% "altijd" of "meestal" 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% □

Bulk 51,35% 31,08%

Container 66,39% 37,71%

Controle

Multipurpose

42,86%

45,24%

Bezetting voldoende Geen of weinig tijdsdruk

Citaat directeur: veiligheid is een overweging tussen economische belangen en veilig handelen!


RoRo 50,00% 65,38%

Sjor Uitleen 29,17% 45,83%

Tankopslag 62,50% 20,00%

Kernthema H Aanrijdgevaar

In het veiligheidsonderzoek 2011 is het onderwerp aanrijdgevaar voor het eerst opgenomen. Het hoge aantal meldingen dat de Arbeidsinspectie daarover sinds 2006 kreeg, vormt daartoe mede aanleiding. In onderstaande grafiek is te zien welke percentages werknemers in de verschillende sectoren “altijd’ of “meestal” te maken heeft met aanrijdgevaar.

Gemiddeld 63,49% "altijd" of "meestal" kernthema: Aanrijdgevaar 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2011

Bulk Container Controle Multipurpose 18,92% 46,72% 0,00% 69,05%

RoRo 69,23%

Sjor Uitleen Tankopslag 16,67% 7,50%

Havenwerkers in de RoRo en multipurpose lopen de grootste kans op aanrijdgevaar tijdens het werk. Bijna 70 procent van hen zegt hier “meestal” of “altijd” mee te maken te hebben. De containersector scoort met 46,7 procent ook hoog. Werknemers in de bulk, sjor/uitleen en tankopslag lopen iets minder gevaar op dit onderwerp.

Veiligheid staat hoog in het vaandel maar alleen als het uitkomt anders is er geen controle op veiligheid.


Kernthema I

Vakopleiding en vakmanschap Gemiddeld rapportcijfer havenbreed: 6,7 (2011) en 6,8 (2006) (vragen 27a, 27b, 27c en 27d) Bij de vragen over vakopleiding en vakmanschap is vooral gekeken hoe havenwerkers zelf beide aspecten beleven. De score op de vraag ‘Mijn eigen vakopleiding en vakmanschap vormen een goede basis voor het leveren van veilig werk’ is in onderstaand diagram (27a) vertaald. Omdat alleen de eerste vraag ook tijdens vorige onderzoeken is gesteld, kan betreffende score daarop met voorgaande veiligheidsenquêtes worden vergeleken. De dit jaar nieuw toegevoegde vragen over veiligheid en vakmanschap zijn te vinden in de andere grafieken. Opvallend is dat de medewerkers in de sjor/uitleensector het onderwerp ‘eigen vakopleiding en vakmanschap’ in relatie tot veilig werken, als zeer negatief beleven (zie onderstaande grafiek). Vergeleken met de onderzoeken uit 2004 en 2006 is het aantal havenwerkers in deze sector dat de eigen vakopleiding en het vakmanschap een goede basis vindt voor het leveren van veilig werk flink gedaald: van circa 94 procent naar 70,9 nu. Ook in andere sectoren is sprake van een minder positieve beleving, hoewel de dalingen minder drastisch zijn. De containersector vormt een uitzondering op deze negatieve trend. Gemiddeld genomen vindt 88,8 procent van de havenwerkers anno 2011 dat eigen vakopleiding en vakmanschap een goede basis voor veilig werken betekent. In 2006 lag de veiligheidsbeleving met 94,7 procent aanzienlijk hoger.

Vraag 27a: Mijn eigen vakopleiding en vakmanschap vormen een goede basis voor het leveren van veilig werk. Gemiddeld 88,78% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 102,00% 100,00% 98,00% 96,00% 94,00% 92,00% 90,00% 88,00% 86,00% 84,00% 82,00% 80,00% 78,00% 76,00% 74,00% 72,00% 70,00% 2004 2006 2011

Bulk 95,40% 98,40% 90,54%

Container 93,80% 95,40% 95,90%


Controle

Multipurpose

100,00%

85,71%

RoRo 91,40% 90,10% 88,46%


De volgende drie vragen zijn voor het eerst in de enquête opgenomen en zijn daarom niet te vergelijken met eerdere enquêtes. Uit de antwoorden op de vraag (27b) ‘De vakopleiding van de mensen met wie ik werk is een goede basis voor het leveren van veilig werk’ blijkt dat gemiddeld 81,9 procent van de medewerkers het met deze stelling eens is. Ook nu blijft de sjor/uitleensector op een veel lager percentage (62,5%) steken. Vraag 27b: De vakopleiding van de mensen met wie ik werk is een goede basis voor het leveren van veilig werk. Gemiddeld 81,91% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2011

Bulk 83,78%

Container 91,80%

Controle 100,00%

Multipurpose 78,57%

RoRo 69,23%


Vraag 27c gaat over nieuw instromende mensen en of zij voldoende vakopleiding en kwalificaties hebben. ‘Nieuw instromende mensen in ons bedrijf hebben een voldoende vakopleiding/kwalificatie om het werk onder de knie te krijgen’. Havenwerkers die al in dienst zijn, blijken niet al te positief over de kennis die nieuwe instromers hebben. Gemiddeld vindt 53,5 procent dat er voldoende kwaliteit is onder de nieuwe medewerkers. Drie sectoren, sjor/uitleen (33%), multipurpose (38%) en RoRo (42%), blijven zelfs flink onder de 50 procent steken. Havenwerkers uit deze sectoren zijn niet bijzonder positief over de kwalificaties van instromers. Vraag 27c: Nieuw instromende mensen in ons bedrijf hebben een voldoende/ kwalificatie om het werk onder de knie te krijgen. Gemiddeld 53,54% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2011

Bulk 52,70%

Container 63,93%

Controle 57,14%

Multipurpose 38,10%

RoRo 42,31%



In onderstaande grafiek staat de vraag centraal of instromende werknemers de eerste tijd goed worden begeleid en ingewerkt door ervaren collega’s. ‘Nieuw instromende mensen in ons bedrijf worden de eerste tijd goed begeleid en ingewerkt door ervaren collega’s’. Gemiddeld is 65,7 procent van alle ondervraagden van mening dat er “altijd” of “meestal” sprake is van goede begeleiding en dito inwerkperiode. Uitgesplitst naar sectoren zijn in overeenstemming met de uitkomsten van grafiek 27c, ook bij deze vraag de werknemers werkzaam in de multipurpose, sjor/uitleen en RoRo het minst tevreden. De tankopslag (bijna 90%) en de multipurpose (100%) scoren als sectoren goed als het inwerken van instromers gaat.

Vraag 27d: Nieuw instromende mensen worden de eerste tijd goed begeleid en ingewerkt door ervaren collega's. Gemiddeld 65,69% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2011

Bulk 63,51%

Container 68,03%

Controle 100,00%


Multipurpose 40,48%

RoRo 46,15%


In de laatste grafiek van het kernthema ‘vakopleiding en vakmanschap’ is af te lezen hoe het staat met de vakkennis en veiligheid havenbreed. Vergeleken met eerdere onderzoeksjaren is het gebruik van veiligheidsrapporten gestegen. Havenwerkers geven daarnaast aan dat ze minder tevreden zijn over de veiligheidskwalificaties. Het percentage mensen dat havenbreed vindt dat de vakopleiding de basis is voor veilig werken, vertoont een dalende trend. Het gemiddelde rapportcijfer ligt iets lager dan in 2006; met dank aan de hoge scores in de controlesector.

Resultaatindicator havenbreed: vakopleiding, vakmanschap en veiligheid Gemiddeld cijfer: 6,7(in 2006: 6,8 en in 2004: 5,9) 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00%

2004 2006 2011

Veiligheidsrapport

Voldoende veiligheidskw alificatie

Procedure kennis inhuurkrachten

41,70% 61,90% 79,69%

80,00% 81,00% 64,67%

45,70% 61,80% 59,48%

Jaarlijkse instructie

40,30% 43,06%

Vakopleiding basis voor veilig w erk

93,20% 95,30% 88,78%


Kernthema J

Vakkennis en veiligheid (vraag 16b) Bij het thema ‘vakkennis en veiligheid’ staat de vraag of onveilige situaties een relatie hebben met onkunde van het management, centraal. Als het management niet of onvoldoende op de hoogte is van de veiligheidsvoorschriften, lopen uitvoerende medewerkers de kans om bij een (bijna) ongeval betrokken te raken. De antwoorden op de vraag, ‘Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met of een gevolg zijn van niet of onvoldoende gekwalificeerd management’, zijn in onderstaande grafiek weergegeven. In het staafdiagram zijn de “af en toe”-antwoorden weergegeven.6 Zowel de sjor/uitleen, de bulk als de controlesector scoren hoog op deze vraag. Hoewel geen enkele sector onder de 50 procent komt, is sprake van vooruitgang ten opzichte van 2006. In dat jaar vonden meer havenwerkers dat onveilige situaties te maken hadden met onvoldoende gekwalificeerde managers.

Vraag 16b: Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met of een gevolg zijn van niet of onvoldoende gekwalificeerd management. Gemiddeld 45,36% "af en toe" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2011

Bulk 54,05%

Container 35,25%

Controle 85,71%

Multipurpose 35,71%

RoRo 38,46%


6 het gaat hier dus wel (itt vraag 16a) om onvoldoende gekwalificeerde leidinggevenden of managers.


Kernthema K Sociale partners (vraag 39)

Bij dit onderwerp konden werknemers aangeven of ze het eens zijn met de stelling: ‘Ik vind dat de havenwerkgevers met de vakbonden om de tafel moeten gaan zitten om voor de hele havensector goede afspraken over veilig en gezond werken te maken.’ Dit jaar is ervoor gekozen het onderwerp ‘sociale partners’ toe te voegen aan het onderzoek. Op deze wijze wordt nagegaan of havenwerkers vinden dat werkgevers en vakbonden met elkaar aan tafel moeten om afspraken te maken over veilig en gezond werk. De enquête wijst uit dat 85,4 procent van de ondervraagde havenwerkers daarvan voorstander is. Havenwerkers geven aan het belangrijk te vinden dat sociale partners samen optrekken als het gaat om veilig en gezond werken. In de verschillende sectoren is daarvoor een grote meerderheid. vraag 39: Ik vind dat de havenwerkgevers met de vakbonden om de tafel moeten gaan zitten om voor de hele havensector goede afspraken over veilig en gezond werk te maken. Gemiddeld 85,46% "eens" kernthema: sociale partners 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2011

Bulk 85,14%

Container 49,51%

Controle 100,00%

Multipurpose 71,43%

RoRo 84,62%



Aanbevelingen Stichting Veilige Haven Naar aanleiding van beide vorige enquêtes uit 2004 en 2006 heeft FNV Bondgenoten aanbevelingen gedaan. Werkgevers gaven aan deze over te willen nemen. Niets is minder waar. Onder het motto: ‘veiligheid daar gaan wij zelf over’, zijn er nauwelijks maatregelen genomen om de veiligheid van havenwerkers te verbeteren. In bijvoorbeeld de railinfra-sector daarentegen, die na de haven op de tweede plaats van gevaarlijk werk staat, hebben werkgevers en werknemers gezamenlijk een stichting arbeidsomstandigheden en veiligheid opgezet. Ook is een veiligheidspaspoort verplicht gesteld. De railinfra geeft het goede voorbeeld. Samen werken aan veiligheid is volgens de SVH dé sleutel tot veiliger en gezondere werkomstandigheden in de haven. Het wordt tijd dat werkgevers dat gaan inzien. En dat zij het onderlinge wantrouwen dat havenbrede verbeteringen in de weg staat, opgeven. Werkgevers in de haven dienen als het om de veiligheid gaat nu eindelijk eens stappen te zetten. Stappen die invulling geven aan cao-afspraken over het veiligheidscertificaat VCH, de Arbo catalogus en het ongevallenregistratiesysteem.

1. Veiligheids Certificaat Havens

Stichting Veilige Haven vindt dat werkgevers eindelijk eens aan de slag moeten gaan om het veiligheidscertificaat mede mogelijk te maken. Hoewel een grote meerderheid zegt voorstander te zijn van het veiligheidpaspoort, is nog steeds sprake van koudwatervrees en misplaatste zuinigheid. Onterecht! Het VCH is cruciaal bij het verbeteren van de veiligheid van havenwerkers. Echter: werkgevers moeten dan wel één lijn trekken. Eén eenduidig certificaat voor alle havenwerkers. Maatwerk! Als alle havenbedrijven meedoen, zijn de ontwikkelingskosten per bedrijf goed te overzien en beheersbaar.

2. Ongevallenregistratie

Diverse werkgevers hebben met werknemersorganisaties afgesproken een ongevallenregistratiesysteem voor de haven op te zetten. De overheid werkt op basis van gegevens van de Arbeidsinspectie weliswaar met Storybuilder (zie bijlage III), maar dit registratiesysteem geeft alleen de ernstige en dodelijke ongevallen weer. Terwijl er natuurlijk ook sprake is van minder ernstige incidenten en (bijna)ongevallen. SVH beveelt dan ook nadrukkelijk aan dat met spoed werk wordt gemaakt van een systeem waarin ook alle (bijna) ongelukken moeten worden gemeld. Dit zal dan in een officiële registratieovereenkomst tussen sociale partners moeten worden vastgelegd.

3. Arbocatalogus

In internationaal verband is afgesproken dat landen de ILO 152 na zullen komen. De overheid is hier de toezichthoudende partij. Het is echter aan werkgevers en vakbonden dit verdrag op nationaal niveau verder in te vullen. Tot op heden is dit niet gebeurd. Bedrijven werken nauwelijks samen als het om veiligheid gaat. Aan deze situatie dient onmiddellijk een einde te komen. Sociale partners in de haven moeten zo snel mogelijk een Arbo catalogus. Samen met de Stichting Veilige Haven heeft FNV Bondgenoten al een voorzet gegeven en een eerste opzet gerealiseerd. SVH benadrukt het belang dat werkgevers in de haven zich hierbij aansluiten, zodat in de sector net zoals in tal van andere sectoren een goede Arbo catalogus tot stand komt.

4. Aanrijdgevaar

Omdat dit onderwerp, dat dit jaar voor het eerst in de enquête is opgenomen, direct hoog in de top 5 kwam, is SVH van mening dat werkgevers direct actie moeten nemen om dit gevaar uit te bannen. Niet voor niets voorspelde de Arbeidsinspectie al in 2006 het risico van aanrijdgevaar voor veel havenwerkers. Beleid is nu noodzakelijk. Daarin moet ook het gedrag van havenwerkers aan de orde komen. Aanrijdgevaar moet de komende jaren een onderwerp zijn dat elke keer op de agenda van het werkoverleg staat.

5. Jongeren

De komende jaren stromen relatief veel jonge onervaren havenwerkers in. Deze jongeren en andere nieuwelingen hebben een opleiding aan de havenvakschool voltooid, maar missen vooral praktijkervaring. Zij zien nog niet alle gevaren die het risicovolle werk in de haven met zich meebrengt. SVH vindt dat elk bedrijf medewerkers dient in te zetten als mentor van deze nieuwe havenarbeiders (ouderenbeleid!). Deze mentoren dienen hun volledige werktijd te besteden aan het begeleiden van ‘nieuwe instroom’.


6. Leidinggevenden

Ook dit was een nieuw onderwerp in de enquête. Het zou een goede zaak zijn als het management dezelfde veiligheidsopleidingen volgt als het uitvoerende personeel. Zo weten zij beter wat er op het gebied van veiligheid en risico’s bij het personeel leeft en waarover met hen gesproken moet worden

7. Sociale partners moeten samenwerken

In de enquête geeft het overgrote deel van de havenwerkers aan dat sociale partners meer moeten samen werken als het om veiligheid en Arbo zaken gaat. SVH onderschrijft die noodzaak. Ze doet nadrukkelijk de aanbeveling aan sociale partners om een eind te maken aan het onderlinge wantrouwen en samen te werken aan een veilige haven. Stichting Veilige Haven pleit voor een klimaat in de Nederlandse zeehavens waar het goed, veilig en gezond werken is! Veiligheid is in ieders belang. Een veilige haven is een verbindende factor.


Bijlage I Vragenlijst veiligheidsenquête 2011 Enquête Havenwerk, veilig werk? I Inleidende vragen: Bij welk havenbedrijf ben je werkzaam? Naam bedrijf: ……………………………………………………………………. Plaats: …………………………………………………………………………….. Terminal: …………………………………………………………………………. Hoeveel werknemers werken er in dit bedrijf? (het hele bedrijf, dus niet alleen de terminal) minder dan 50 50 tot 200  meer dan 200 Wat voor soort werk doe je in de havens? uitvoerend/ operationeel leidinggevend/ manager kantoor anders, namelijk …………………………………………………………………………………………… Het afgelopen half jaar is ten minste één van mijn collega’s (in dienst bij mijn werkgever) getroffen door een ongeval met (licht of zwaar) letsel ja nee weet niet Voor mijn gevoel is mijn werk de afgelopen vijf jaar veiliger geworden ja nee weet niet Ik beschik over een certificaat/ veiligheidspaspoort op grond van een VCA-opleiding7 ja nee weet niet Onveiligheid op mijn werkplek bestaat vooral uit de volgende gevaren: (maximaal 3 aankruisen) werken op hoogte (valgevaar) werken in besloten ruimte (o.a. verstikkingsgevaar) getroffen worden door vallende voorwerpen aanrijdgevaar struikelen stoten, knellen of snijden gevaarlijke stoffen (o.a. vrijkomende dampen) explosiegevaar werkdruk/ onderbezetting onvoldoende geschoold personeel de om ons heen liggende bedrijven (chemie) niet naleven van veiligheidsprocedures achterstallig of slecht onderhoud zich niet bewust zijn van de gevaren anders, namelijk ………………………………………………………………….. Alleen voor werknemers van inhuurbedrijven (RPS, Matrans,…) Het bedrijf dat op het gebied van veiligheid het best scoort, is ……………………………… Het bedrijf dat op het gebied van veiligheid het slechtst scoort, is ……………………………… (Svp alleen bedrijven noemen waar je zelf over de vloer komt!) �� VCA=Veiligheids Checklist Aannemers, ooit ontstaan in de petrochemie, maar nu ook in de havens (o.a. ECT). Werknemers volgen in dit kader de cursus ‘Basis� veiligheid’, die hen een certificaat of veiligheidspaspoort oplevert


Niet van toepassing

Nooit

Af en toe

Meestal

Altijd

II Overige Enquêtevragen:

1

Ik voel mij veilig als ik in de haven aan het werk ben

0

0

0

0

0

2

Bijna ongelukken (near misses) worden door mijn werkgever geregistreerd 0

0

0

0

0

3

Veilig werken wordt bij ons op het werkoverleg besproken

0

0

0

0

0

4

Bijna-ongevallen (near-misses) worden bij ons op het werkoverleg besproken

0

0

0

0

0

5

Veilig werken staat bij mij tijdens het werk voorop

0

0

0

0

0

6

Veilig werken staat bij mijn collega’s voorop

0

0

0

0

0

7

Mijn werkgever treft maatregelen naar aanleiding van onveilige situaties en bijna-ongevallen (near-misses), die gericht zijn op het opheffen van de onveilige situatie 0

0

0

0

0

8

Mijn werkgever treft maatregelen naar aanleiding van ongevallen, die gericht zijn op het opheffen van de onveilige situatie

0

0

0

0

0

9

De middelen waar ik mee (of op) werk, worden goed onderhouden (b.v. equipement, terreinen en installaties) 0

0

0

0

0

10

Bij ons op het bedrijf is er direct toezicht op de werkplek of de werkzaamheden veilig worden uitgevoerd. 0

0

0

0

0

11

Bij ons is de bezetting voldoende om het werk op tijd af te krijgen

0

0

0

0

0

12

Bij ons moet je onder tijdsdruk werken om het werk op tijd af te krijgen

0

0

0

0

0

13

Ik merk op mijn werk dat de bedrijfsleiding veiligheid écht belangrijk vindt: safety first 0

0

0

0

0

Ik merk dat de medezeggenschap op ons bedrijf (Ondernemingsraad, VGWM-commissie) zijn best doet om 14 veilige werkomstandigheden te bevorderen 0

0

0

0

0


Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situ� aties die te maken hebben met niet of onvoldoende gekwalifi� 16a ceerd uitvoerend personeel 8

0

Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met of een gevolg zijn van 16b niet of onvoldoende gekwalificeerd management 9 0 Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met misverstanden tussen Nederlands sprekende en niet (of onvoldo17 ende) Nederlands sprekende werknemers 0 Mijn werkgever stelt mij in staat mijn werk veilig uit te 18 voeren 0

Niet van toepassing

Nooit

Af en toe

Meestal

Altijd 15

Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met ondoordacht handelen van andere werknemers 0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

19

Inhuurkrachten zijn bij ons goed op de hoogte van geldende veiligheidsen werkprocedures

0

0

0

0

0

20

Bij ons wordt gewerkt volgens de geldende veiligheidsprocedures

0

0

0

0

0

21

Mijn werkgever/ leidinggevende informeert mij over de gevaren en risico’s die zijn vermeld in de Risico Inventarisatie (RIE) van het bedrijf 10

0

0

0

0

0

22

Als ik met gevaarlijke stoffen werk, weet ik welke stoffen het betreft 0

0

0

0

0

23

Als ik met gevaarlijke stoffen werk, weet ik wat de gevaren van die stoffen voor veiligheid en gezondheid zijn 0

0

0

0

0

24

Als ik met gevaarlijke stoffen werk, weet ik wat ik moet doen om veiligheidsen gezondheidsrisico te vermijden 0

0

0

0

0

25

Werknemers krijgen bij ons minstens eenmaal per jaar voorlichting, training of instructie over veilig werken

0

0

0

0

0

26

Als ik een onveilige situatie meld bij mijn baas, wordt daar direct actie op ondernomen

0

0

0

0

0


De vakopleiding van de mensen met wie ik werk is een 27b goede basis voor het leveren van velig werk Nieuw instromende mensen in ons bedrijf hebben een voldoende vakopleiding/ kwalificatie om het werk onder 27c de knie te krijgen Nieuw instromende mensen in ons bedrijf worden de eerste tijd goed begeleid en ingewerkt door ervaren col27d lega’s Als ik niet veilig werk, loop ik de kans dat ik daarvoor 28 bestraft wordt (sancties)

29

30

31

Als er een calamiteit (b.v. brand, explosie, lekkage) bij een bedrijf in de omgeving is, krijgen wij vrijwel direct informatie over wat er aan de hand is

Niet van toepassing

Nooit

Af en toe

Meestal

Altijd Mijn eigen vakopleiding en vakmanschap vormen een 27a goede basis voor het leveren van veilig werk

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Over de veiligheid op ons bedrijf wil ik nog het volgende opmerken: …………………………………………………………………………………………… ……… …………………………………………………………………………………………… ……… …………………………………………………………………………………………… ……… …………………………………………………………………………………………… ……… …………………………………………………………………………………………… …………………… Tot welke leeftijdsklasse hoor je zelf? 0 onder de 20 jaar 0 21-25 jaar 0 26-32 jaar 0 33-40 jaar 0 41-55 jaar 0 56-65 jaar

8 het gaat hier dus niet om onvoldoende gekwalificeerde leidinggevenden of managers 9 het gaat hier dus wel om onvoldoende gekwalificeerde leidinggevenden of managers, ….. 10 een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RIE) moet door elke werkgever in Nederland verplicht worden opgesteld; werknemers horen daar inzage in te kunnen hebben (artikel 5 arbowet)


33

34

Niet van toepassing

Nooit

Af en toe

Meestal

Altijd 32

Hoe lang werk je al in de havens? 0 minder dan 1 jaar 0 1-5 jaar 0 6-15 jaar 0 16-25 jaar 0 meer dan 25 jaar Wat is je hoogst genoten opleiding? 0 lagere school 0 LTS/ MAVO/ VMBO 0 Havenvakschool/ STC 0 MBO 0 HBO of Academisch 0 anders, namelijk ………………………………………………………………….. Ik vind dat de havenwerkgevers met de vakbonden om de tafel moeten gaan zitten om voor de hele havensector goede afspraken over veilig en gezond werk te maken. 0 eens 0 oneens 0 geen mening


Bijlage II: Enquêteresultaten per vraag op sectoraal niveau


Voor mijn gevoel is mijn werk de afgelopen vijf jaar veiliger geworden (vraag e) 100,00%

Vraag f: ik beschik over een certificaat/ veiligheidspaspoort op grond van een VCA-opleiding Gemiddeld 79,69% "ja" kernthema: vakkenis en veiligheid 100,00%

80,00%

80,00% 60,00%

60,00% 40,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011 *note

Bulk 47,60% 62% 67,57%

Container 49,70% 58,10% 46,72%

Controle Multipurpose

85,71%

52,38%

RoRo 43,10% 46,20% 26,92%

Sjor Uitleen Tankopslag 27% 64,30% 47,10% 71,10% 50% 75%

De controle en Multipurpose sector waren in 2004 + 2006 niet gemeten.

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Het afgelopen half jaar is ten minste één van mijn collega's (in dienst bij mijn werkgever) getroffen door een ongeval met (licht of zwaar) letsel (vraag d) Gemiddeld meldt 65,74% hierop "ja", 24,01 "nee" 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011 *let op

Bulk 22,10% 37,40% 10,81%

Container 21,20% 25,30% 13,93%

Controle

Multipurpose

14,29%

23,81%

RoRo 26,20% 35,00% 26,92%


In de tabel is het aantal "nee" zeggers vermeld: hoe hoger het percentage, hoe gunstiger!


Bulk 50,60% 61,80% 93,24%

Container 40,30% 70,40% 73,77%


100,00%

80,95%

RoRo 26,00% 19,10% 61,54%


44,26% 27,05% 48,36% 46,72% 38,52% 22,95% 11,48% 15,57% 2,46% 3,28% 8,20% 2,46% 9,02% 7,38% 0,82%

28,57% 85,71% 14,29% 0,00% 28,57% 28,57% 28,57% 14,29% 14,29% 0,00% 0,00% 14,29% 14,29% 0,00% 0,00%

19,05% 57,14% 19,05% 69,05% 23,81% 21,43% 9,52% 35,71% 2,38% 7,14% 9,52% 4,76% 0,00% 2,38% 0,00%

26,92% 57,69% 0,00% 69,23% 11,54% 26,92% 26,92% 26,92% 0,00% 3,85% 7,69% 7,69% 7,69% 7,69% 0,00%

Vraag 1: Ik voel mij veilig als ik in de haven aan het werk ben Gemiddeld 85,21% "altijd of meestal" kernthema: veilig of niet?

50,00% 45,83% 29,17% 16,67% 45,83% 62,50% 12,50% 8,33% 0,00% 0,00% 4,17% 16,67% 0,00% 0,00% 0,00%

Tankopslag

Roro

45,95% 29,73% 58,11% 18,92% 40,54% 31,08% 2,70% 20,27% 17,57% 6,76% 4,05% 2,70% 2,70% 4,05% 1,35%

Sjor uitleen

Multipurpose

37,08% 35,67% 35,11% 35,11% 30,62% 28,37% 17,98% 17,98% 10,39% 6,74% 6,46% 5,34% 5,34% 4,49% 3,93%

Controle

struikelen werkdruk hoogte (valgevaar) aanrijdgevaar vallende voorwerpen stoten, knellen of snijden gevaarlijke stoffen onvoldoende geschoold personeel werken in besloten ruimte omringende bedrijven achterstallig onderhoud andere gevaren niet naleven van veiligheidsprocedures niet bewust van de gevaren explosiegevaar

Container

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Bulk

Sector Totaal

Onveiligheid op mijn werkplek bestaat vooral uit de volgende gevaren (vraag g) Kernthema: voornaamste risico's Oranje= 5 voornaamste risico's Blauw= risico's die door minder dan 10% van de werknemers genoemd worden RISICO/ LETSEL

30,00% 22,50% 17,50% 7,50% 5,00% 12,50% 72,50% 5,00% 30,00% 17,50% 7,50% 5,00% 5,00% 2,50% 27,50%

Vraag 5: Veilig werken staat bij mij tijdens het werk voorop Gemiddeld 89,40% "altijd" of "meestal" kernthema: veiligheidsbewustzijn

100,00%

100,00% 95,00%

80,00%

90,00%

60,00%

85,00%

40,00% 80,00%

20,00%

75,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 82,70% 93,10% 87,84%

Container 82,00% 88,90% 86,88%


100,00%

83,33%

RoRo 67,60% 82,50% 73,08%


70,00% 2004 2006 2011

Bulk 97,80% 98,40% 93,24%

Container 96,20% 94,70% 95,08%

Controle

Multipurpose

100,00%

85,72%

RoRo 98,30% 96,50% 88,46%



Vraag 2: Bijna ongelukken ("near-misses") worden door mijn werkgever geregistreerd Gemiddeld 63,49% "altijd" of "meestal" kernthema: veiligheidsbeleid 100,00%

100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00%

0,00% 2004 2006 2011

Vraag 6: Veilig werken staat bij mijn collega's voorop Gemiddeld 83,75% "altijd" of "meestal" kernthema: veiligheidsbewustzijn

Bulk 55,20% 69,20% 71,62%

Container 37,00% 52,00% 50,82%

Controle

Multipurpose

85,71%

42,86%

RoRo 43,60% 50,60% 46,15%


2004 2006 2011

Bulk 91,80% 95,00% 81,09%

Container 87,10% 88,40% 81,15%

Controle

Multipurpose

100,00%

78,57%

RoRo 85,30% 80,00% 84,62%


Vraag 7: Mijn werkgever treft maatregelen n.a.v. onveilige situaties en bijna-ongevallen (near-misses) die gericht zijn op het opheffen van de onveilige situatie. Gemiddeld 68,73% "altijd" of "meestal" kernthema: veiligheidsbeleid

Vraag 3: Veilig werken wordt bij ons op het werkoverleg besproken Gemiddeld 60,84% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie/ informatie 100,00%

100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 50,90% 65,40% 60,81%

Container 43,50% 61,20% 68,03%

Controle

Multipurpose

71,43%

59,52%

RoRo 42,60% 54,20% 46,15%


Vraag 4: Bijna-ongevallen worden bij ons op het werkoverleg besproken Gemiddeld 44,07% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie/ informatie 100,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 65,10% 79,00% 74,32%

Container 59,40% 70,20% 74,59%

Controle

Multipurpose

85,71%

64,29%

RoRo 58,80% 61,20% 53,85%


Vraag 8: Mijn werkgever treft maatregelen n.a.v. ongevallen, die gericht zijn op het opheffen van de onveilige situaties. Gemiddeld 71,43% "altijd" of "meestal" kernthema: veiligheidsbeleid 100,00%

80,00% 80,00%

60,00% 60,00%

40,00% 40,00%

20,00% 20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 50,90% 46,70% 47,30%

Container 43,50% 42,90% 41,80%

Controle

57,15%

Multipurpose

35,72%

RoRo 42,60% 38,80% 42,31%


Vraag 9: De middelen waar ik mee werk (of op) werk, worden goed onderhouden. Gemiddeld 64,05% "altijd" of "meestal" kernthema: onderhoud 100,00%

0,00% 2004 2006 2011

Container 66,70% 78,20% 77,05%

Controle

Multipurpose

85,72%

69,05%

RoRo 67,20% 75,20% 61,54%


Vraag13: Ik merk op mijn werk dat de bedrijfsvoering veiligheid echt belangrijk vindt: safety first Gemiddeld 61,17% "altijd of meestal" kernthema: veiligheidsbeleid 100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 72,80% 81,60% 71,62%

Bulk 67,10% 82,90% 75,68%

Container 42,50% 54,80% 59,84%

Controle

Multipurpose

85,72%

42,86%


RoRo 58,50% 68,30% 69,23%


2004 2006 2011

Bulk 60,20% 73,80% 63,51%

Container 57,50% 69,30% 65,58%

Controle

Multipurpose

71,47%

59,53%

RoRo 57,50% 69,00% 42,30%


Vraag 10: Bij ons op het bedrijf is er direct toezicht op de werkplek of de werkzaamheden veilig worden uitgevoerd. Gemiddeld 45,19% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie en informatie 100,00%

Vraag 14: Ik merk dat de medezeggenschap op ons bedrijf (OR, VGWM-commissie) zijn best doet om veilige werkomstandigheden te bevorderen. Gemiddeld 66,46% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie en informatie 100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 43,20% 52,50% 47,29%

Container 37,00% 48,70% 45,08%

Controle

Multipurpose

28,57%

47,61%

RoRo 44,90% 43,60% 34,62%


Vraag 11: Bij ons is de bezetting voldoende om het werk op tijd af te krijgen. Gemiddeld 50,67% "altijd" of "meestal" kernthema: werkdruk/ werktempo 100,00%

Bulk 71,90% 78,50% 74,33%

Container 68,10% 72,10% 74,59%

Controle

Multipurpose

57,15%

61,91%

RoRo 69,20% 78,30% 73,08%


Vraag 15: Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met ondoordacht handelen van andere werknemers. Gemiddeld 65,19% "af en toe" of "nooit" kernthema: veiligheidsbewustzijn

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00% Bulk 45,70% 52,00% 51,35%

Container 58,20% 65,50% 66,39%

Controle

57,14%

Multipurpose

38,09%

RoRo 50,80% 60,00% 50,00%


Vraag 12: Bij ons moet je onder tijdsdruk werken om het werk op tijd af te krijgen Gemiddeld 41,16% "af en toe" kernthema: werkdruk/ werktempo 100,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 86,70% 86,10% 75,68%

Container 77,00% 80,00% 65,57%

Controle

Multipurpose

71,43%

57,14%

RoRo 80,20% 78,80% 61,54%


Vraag 16a: Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met niet of onvoldoende gekwalificeerd uitvoerend personeel. Gemiddeld 64,67% "af en toe" of "nooit" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

2004 2006 2011

100,00%

80,00%

2004 2006 2011

0,00%

Bulk 63,70% 65,10% 45,24%

Container 43,90% 49,80% 42,86%

Controle

20,00%

Multipurpose

45,83%

RoRo 37,20% 41,70% 37,71%


0,00% 2004 2006 2011

Bulk 78,00% 86,90% 67,57%

Container 81,70% 83,60% 52,46%

Controle

Multipurpose

100,00%

57,14%

RoRo 74,20% 80,90% 53,85%


Vraag13: Ik merk op mijn werk dat de bedrijfsvoering veiligheid echt belangrijk vindt: safety first Vraag 16b: Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met of een gevolg zijn van niet of onvoldoende gekwalificeerd management. Gemiddeld 61,17% "altijd of meestal" kernthema: veiligheidsbeleid Gemiddeld 45,36% "af en toe" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00% 100,00%

80,00%

80,00% 60,00%

60,00% 40,00%

40,00% 20,00%

20,00% 0,00% 2004 2006 2011

Bulk 60,20% 73,80% 63,51%

Container 57,50% 69,30% 65,58%

Controle

Multipurpose

71,47%

59,53%

RoRo 57,50% 69,00% 42,30%


0,00% 2011

Bulk 54,05%

Container 35,25%

Controle 85,71%

Multipurpose 35,71%

RoRo 38,46%



Vraag 17: Ik word tijdens mijn werk geconfronteerd met onveilige situaties die te maken hebben met een taalbarrière tussen Nederlands-sprekenden en niet Nederlands-sprekenden Gemiddeld 45,45% "af en toe" kernthema: communicatie en informatie 100,00%

100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00%

0,00% 2006 2011

Vraag 21: Mijn werkgever/ leidinggevende informeert mij over de gevaren en risico's die zijn vermeld in de Risico Inventarisatie (RIE) van het bedrijf. Gemiddeld 54,92% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie en informatie

Bulk 86,90% 36,49%

Container 85,50% 43,44%

Controle

Multipurpose

57,14%

45,24%

RoRo 80,70% 50,00%

Sjor Uitleen Tankopslag 83,00% 83,60% 45,83% 40,00%

Vraag 18: Mijn werkgever stelt mij in staat mijn werk veilig uit te voeren Gemiddeld 78,71% "altijd" of "meestal" kernthema: veiligheidsbeleid 100,00%

2004 2006 2011

Container 36,80% 52,50% 50,82%

Controle

Multipurpose

42,86%

40,47%

RoRo 38,80% 45,50% 46,16%


Vraag 22: Als ik met gevaarlijke stoffen werk, weet ik welke stoffen het betreft. Gemiddeld 49,85% "altijd" of "meestal" kernthema: gevaarlijke stoffen 100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 49,40% 58,20% 59,46%

0,00%

Bulk 67,10% 82,90% 75,68%

Container 42,50% 54,80% 59,84%

Controle

Multipurpose

85,72%

42,86%

RoRo 58,50% 68,30% 69,23%


Vraag 19: Inhuurkrachten zijn bij ons goed op de hoogte van geldende veiligheidsen werkprocedures. Gemiddeld 59,48% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%

2004 2006 2011

Bulk 35,10% 38,50% 39,19%

Container 32,80% 38,00% 40,98%

Controle

Multipurpose

71,43%

35,71%

RoRo 44,10% 49,50% 50,00%


Vraag 23: Als ik met gevaarlijke stoffen werk, weet ik wat de gevaren van die stoffen voor veiligheid en gezondheid zijn. Gemiddeld 50,12% "altijd" of "meestal" kernthema: gevaarlijke stoffen 100,00%

80,00%

80,00%

60,00% 60,00%

40,00% 40,00%

20,00%

20,00%

0,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 41,70% 58,50% 56,76%

Container 47,60% 72,20% 66,39%

Controle

Multipurpose

71,43%

61,91%

RoRo 43,10% 57,20% 42,31%


Vraag 20: Bij ons wordt gewerkt volgens de geldende veiligheidsprocedures. Gemiddeld 76,50% "altijd" of "meestal" kernthema: veiligheidsbeleid 100,00%

2004 2006 2011

Bulk 39,30% 41,50% 40,54%

Container 37,50% 42,50% 42,62%

Controle

Multipurpose

71,43%

38,09%

RoRo 47,50% 51,10% 42,31%


Vraag 24: Als ik met gevaarlijke stoffen werk, weet ik wat ik moet doen om veiligheidsen gezondheidsrisico te vermijden. Gemiddeld 55,48% "altijd" of "meestal" kernthema: gevaarlijke stoffen 100,00%

80,00% 80,00%

60,00% 60,00%

40,00% 40,00%

20,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 76,00% 85,50% 75,67%

Container 74,80% 82,20% 81,15%

Controle

Multipurpose

85,71%

71,43%


RoRo 74,80% 77,70% 61,54%


0,00% 2004 2006 2011

Bulk 45,70% 45,80% 52,70%

Container 45,70% 51,40% 53,28%

Controle

Multipurpose

71,43%

38,09%

RoRo 55,90% 47,30% 46,15%


Vraag 25: Werknemers krijgen bij ons minstens eenmaal per jaar voorlichting, training of instructie over veilig werken. Gemiddeld 43,06% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie en informatie 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2004 2006 2011

Bulk 24,60% 35,00% 43,24%

Container 37,10% 49,00% 64,75%

Controle

Multipurpose

28,58%

38,09%

RoRo 17,40% 34,10% 19,23%


Vraag 27a: Mijn eigen vakopleiding en vakmanschap vormen een goede basis voor het leveren van veilig werk. Gemiddeld 88,78% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 102,00% 100,00% 98,00% 96,00% 94,00% 92,00% 90,00% 88,00% 86,00% 84,00% 82,00% 80,00% 78,00% 76,00% 74,00% 72,00% 70,00% 2004 2006 2011

Bulk 95,40% 98,40% 90,54%

Container 93,80% 95,40% 95,90%

Controle

Multipurpose

100,00%

85,71%

Vraag 27b: De vakopleiding van de mensen met wie ik werk is een goede basis voor het leveren van veilig werk. Gemiddeld 81,91% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%


Vraag 27c: Nieuw instromende mensen in ons bedrijf hebben een voldoende/ kwalificatie om het werk onder de knie te krijgen. Gemiddeld 53,54% "altijd" of "meestal" kernthema: vakkennis en veiligheid 100,00%

80,00%

80,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

Bijlage III: Storybuilder

0,00%

0,00% 2011

RoRo 91,40% 90,10% 88,46%

Bulk 83,78%

Container 91,80%

Controle 100,00%

Multipurpose 78,57%

RoRo 69,23%


2011

Bulk 52,70%

Container 63,93%

Controle 57,14%

Multipurpose 38,10%

RoRo 42,31%



Vraag 26: Als ik een onveilige situatie meld bij mijn baas, wordt daar direct actie op ondernomen. Gemiddeld 71,38% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie en informatie 100,00%

60,00%

60,00%

40,00%

40,00%

20,00%

20,00%

0,00%

0,00% Bulk 60,30% 76,60% 71,62%

Container 56,30% 64,70% 62,30%

Controle

Multipurpose

100,00%

54,76%

RoRo 51,30% 62,70% 50,00%


vraag 39: Ik vind dat de havenwerkgevers met de vakbonden om de tafel moeten gaan zitten om voor de hele havensector goede afspraken over veilig en gezond werk te maken. Gemiddeld 85,46% "eens" kernthema: sociale partners 100,00%

80,00%

60,00%

40,00%

20,00%

0,00% 2011

100,00%

80,00%

80,00%

2004 2006 2011

Vraag 29: Als er een calamiteit (b.v. brand, explosie, lekkage) bij een bedrijf in de omgeving is, krijgen wij vrijwel direct informatie over wat er aan de hand is. Gemiddeld 51,81% "altijd" of "meestal" kernthema: communicatie en informatie

Bulk 85,14%

Container 49,51%

Controle 100,00%

Multipurpose 71,43%


RoRo 84,62%


2004 2006 2011

Bulk 48,10% 57,40% 50,00%

Container 39,50% 51,00% 52,46%

Controle

Multipurpose

28,58%

54,76%

RoRo 38,10% 47,30% 57,69%


Bijlage III: Storybuilder Ongevallenanalyse havens







FNV HAVENS CNV HAVENS STICHTING VEILIGE HAVEN

Recommend Documents