Havens & regionale ontwikkeling

Havens & regionale ontwikkeling

Hans Luiten Dagvoorzitter

2

Dertje Meijer, President-directeur Havenbedrijf Amsterdam N.V.

3

4

Olaf Merk

5

Het belang van havens en de noodzaak van regionale samenwerking

Olaf Merk (OESO) Havens en regionale samenwerking Symposium Havenbedrijf Amsterdam 6 juni 2013

OESO Havenstedenprogramma • Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) • 34 lidstaten: ontwikkelde markteconomieën • Havenstedenprogramma (2010-2013): netwerk, case studies and syntheserapport • www.oecd.org/regional/portcities • 9 September 2013, Rotterdam

Afgeronde OESO Havensteden-studies

Verhaallijn: 1. Economisch belang van havens is groot

2. Maar er is een mismatch: baten lekken weg, kosten zijn lokaal 3. Regionale samenwerking is noodzakelijk om die mismatch op te lossen



De economische impact van havens Meta-analyse van 145 haven impact studies: • Een miljoen ton overslag is gerelateerd aan ongeveer 800 banen • Een ton overslag is gerelateerd aan US$ 100 toegevoegde waarde. • Een ton overslag is gerelateerd aan US$ 10 lokale en regionale belastinginkomsten

Verband tussen banen en havenomvang Haven-gerelateerde banen

1000000 100000 10000 1000 100 10 1

1

10

100

Haven-overslag (miljoen ton)

1000

Haven-gerelateerde banen per miljoen ton

Afname van arbeidsintensiviteit 1400 1200 1000 800 600

400 200 0

Antwerp Zeebrugge Amsterdam Rotterdam

Dynamische effecten op banen OESO Working Paper (2012): • Een miljoen ton extra cargo leidt tot 300 nieuwe banen in de haven-regio • 600 nieuwe banen zonder natte bulk • 7500 nieuwe banen op lange termijn • Geen significant effect van passagiers • 560 Europese regio’s

Andere economische effecten • Efficiënte havens katalysator van handel

• Havens als basis voor maritieme en logistieke “commando centra” • Havensteden als clusters met kennisspillovers (innovatie en onderzoek)

Katalysator van buitenlandse handel Export/BNP ratio (%, 2009)

100

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

2

3 4 5 6 WEF Haveninfrastructure kwaliteits-index Bron. OECD Port-Cities Case Study Rotterdam/Amsterdam

7

Maritieme “commando centra”

Bron: Jacobs et al. (2009)

Scheepvaartgerelateerde innovatie Havensteden dominant in haven-gerelateerde patenten

Bron. OECD Port-Cities Case Study Rotterdam/Amsterdam

Rotterdam Antwerp Hong Kong Chios Cardiff London Singapore Edinburgh Lisbon Montreal Taiwan Genova Melbourne Plymouth Delft Seoul Las Palmas Busan Halifax Goteborg Eindhoven Newcastle Oviedo Paris Santiago Washington

Haven-gerelateerd onderzoek

Steden waarin haven-gerelateerde artikelen zijn geschreven (1997-2011)

50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0




Waar zijn de economische impacts? Lokale impacts: • Directe toegevoegde waarde en werkgelegenheid

• Cluster effecten, kennis-spillovers • Lagere handelskosten

Nationale impacts: • Indirecte toegevoegde waarde en werkgelegenheid • Lagere handelskosten

Supra-nationale impacts: • Lagere handelskosten

Indirecte effecten ver van havens

Onderdeel van een groter geheel Mismatch van baten en lasten: • Weglek van economische impacts naar andere regio’s

• Veel negatieve impacts hebben vooral lokale impacts

Versterkt door: • Toegenomen wereldhandel • Globalisering van terminals

• Containerisering en grotere schepen • Opkomst van « global cities »

Havens bewegen naar de zee

Logistiek beweegt landinwaarts 1

2

3 4

5

7 8

9

10

1

6

3

2

4

5

7

10

8

9

1

Dry port

Conventional intermodal terminal

-

6

10

Shippers

Seaport

Road

Bron: Woxenius (2012)

Rail

City

Achterlanden liggen verder weg




Oplossingen voor de mismatch a) Vergroten van lokale baten

b) Reduceren van negatieve impacts c) Regionale samenwerking om de balans tussen kosten en baten te herstellen

a) Vergroten lokale baten • Havenontwikkeling: Ruimte voor haven, ruimte voor logistieke diensten (bijv. Logistiek Initiatief Hamburg)

• Ontwikkeling havenstad: Cluster-ontwikkeling, synergie haven met andere clusters, samenwerking met andere havensteden

• Innovatie: Regionale innovatie systemen

b) Reduceren negatieve impact

• Transport: Vrachtcorridors, verkeersmanagement

• Ruimtelijke ontwikkeling: Transformatie havengebieden, geintegreerd kust- en riviermanagement

• Milieu: Emissie-reductie politiek, klimaatbeleid

c) Regionale samenwerking

• • • •

Tussen havens Tussen lokale overheden in een regio Tussen overheidslagen Met stakeholders (bedrijfsleven, belangengroepen, burgers)

Regionale samenwerking havens • • • •

Gezamenlijke directie : Haropa Fusie: Copenhagen/Malmö, Ningbo/Zhoushan Joint ventures: Shanghai/Ningbo Aandelen in binnenhavens: Marseille/Lyon, Rotterdam/Duisburg

•

Privaat gedreven coordinatie: bijv. HPH-terminals in Hong Kong en Shenzhen

•

Grensoverschrijdende samenwerking: NAPA, Rotterdam/Sohar

Conclusie: 1. Economisch belang van havens is groot


Het belang van havens en de noodzaak van regionale samenwerking

[email protected] www.oecd.org/regional/portcities Havens en regionale samenwerking Symposium Havenbedrijf Amsterdam 6 juni 2013

Bart Kuipers

38

Een haven is meer dan zijn kaden! Strategische connectiviteit: nieuwAanpak perspectief voor de waardering van de Amsterdamse scenarioworkshop haven Bart Kuipers Rotterdam stad+haven M.m.v. Dr. M. Nijdam, Prof.dr. F.A.J. van den Bosch R.M.A. Hollen MScBA, O. de Jong.

Erasmus Smart Port Rotterdam 6 juni 2013

27 mei 2013

Port Days, EFR, May 22nd, 2013 Foto: Nanda van der Gronden SMART PORT

‘Traditionele’ zienswijze op haven Amsterdam* • 93 miljoen ton lading overgeslagen: 4de haven Europa (2011) • Toegevoegde waarde: 5,8 miljard euro – Daarvan indirect: 2,0 miljard euro

• Werkgelegenheid: 54 duizend werkzame personen – Daarvan indirect: 21 duizend werkzame personen

• Directe werkgelegenheid haven: 5,1% Noordzeekanaalgebied – Vergelijkbaar met ICT/eScience (5,0%) en Financiële dienstverlening (6%) MRA.

• Internationale export uit havengebieden: 7,1 miljard euro – Verkopen aan bedrijfsleven Nederland: 4,2 miljard euro

• Export dienstverlening buitenlandse partijen: 1,2 miljard euro • 57% zeegaande import kent regionaal gebruik in havenregio.

* Noordzeekanaalgebied, cijfers 2010, mits aangegeven.

SMART PORT

Goederenstromen naar achterland haven: veel locale verwerking.

Weg: 10 miljoen ton

Intern 64 miljoen ton 37 miljoen ton

Binnenvaart: 13 miljoen ton Spoor: 1,9 miljoen ton Pijpleiding: 1,5 miljoen ton

SMART PORT

SMART PORT

SMART PORT

SMART PORT

Cacao als illustratie van verwevenheid haven • Logistieke activiteiten: haventerreinen – Zeetransport, op- en overslag, SCM (Spliethoff, CWT Sitos)

• Productie- en productiegerelateerde activiteiten: Zaanstreek – – – –

Cacaoproductie, voedingsmiddelenproductie (Cargill, ADM, Verkade) Cacaosubstituten (Loders Croklaan) Productontwikkeling, R&D (Cargill/ADM) Machines cacaoproductie, onderhoud machines (Duyvis Wiener, Cofely, Stork)

• Handel/commodity trade (Cargill, Theobroma, Atrada, Petra Foods) stad • Hoogwaardige dienstverlening: Amsterdam Zuid-Oost, haventerreinen – Verzekeringsmakelaardij/inspectiebureaus (Aon, SGS, Peterson Control Unit)

• Overige activiteiten: stad – Gespecialiseerde cacaocongressen (RAI)

SMART PORT

Leader firm gedrag bedrijven cacaocluster • Regionale, gespecialiseerde onderwijsinitiatieven – Cargill, ADM, Haven Amsterdam: Zaanstreek First in Food, JINC

• Lead user toepassingen – Cargill: innovatieve warehouses (brandveiligheid, duurzaamheid, efficiency)

• Kennis delen met toeleveranciers – Cargill: Improved knowledge transfer

• Duurzaamheidinitiatieven – CWT Sitos, Spliethoff: beperken bestrijdingsmiddelen opslag, ontgasser

• Versterken reputatie cacaocluster/haven Amsterdam – Cargill, ADM, Spliethoff, Ter Haak etc. leveren actieve bijdrage.

SMART PORT

Naast economische waarde aandacht voor strategische waarde haven Amsterdam

SMART PORT

Diamant Porter: determinanten van internationaal concurrentievermogen - Exploitatie (efficiency) combineren met exploratie (vernieuwing): Ambidextrous port

- Ligging aan TEN-T netw.

- Internationale clusters in

- Energie-infrastructuur - Kennisnetwerken (Hogeschool Amsterdam o.a.) - ICT- en logistieke infra (Portbase o.a.) - Circle lines

benzine, staal, food, logistiek etc. - Hoofdkantoren - Hoogwaardige dienstverleners - Westas, Zuidas

SMART PORT

Naar een ‘Ambidextrous’ Port of Amsterdam • Veel bedrijven haven Amsterdam: focus op efficiency (exploitatie). • In een dynamische omgeving: vernieuwen en nieuwe organisatie- en managementstructuren, producten en diensten ontwikkelen (exploratie focus). • Bedrijven met zowel exploitatie als exploratie focus (‘ambidextrous firms’) hebben doorgaans de beste resultaten. • Haven- en industriecomplexen met ambidextrous bedrijven zijn efficiënt, flexibel, innovatief, vernieuwend en hebben een sterke Diamant resulterend in een sterke internationale innovatiegedreven concurrentiepositie (Ambidextrous Ports). • Havenautoriteiten die zelf exploitatie met exploratie combineren zijn beter in staat om ook ambidexter bedrijven te accommoderen. SMART PORT

Voorbeelden ‘Ambidextrous’ initiatieven • Greenmills concept – Orgaworld, Biodiesel Amsterdam, Noba en Rotie: industriële procesintegratie.

• Tata Steel en Afval Energie Bedrijf (AEB) – Duurzame energieontwikkeling en grondstofhergebruik.

• Circle Lines – Geïntegreerde logistieke systeemaanpak om transport te verduurzamen, transportkosten te verlagen en transportcapaciteit te creëren.

• Microgaming initiatief – Haven Amsterdam, ACN, Tata Steel, TNO en Studio Veiligheid realiseren kennisontwikkeling ‘synchromodaliteit’. SMART PORT

Strategisch perspectief haven Amsterdam: ‘Triple strategic value framework’

Bron: Van den Bosch S M Ae.a. R T (2011) PORT

Relaties clusters Metropoolregio Amsterdam volgens Amsterdam Economic Board

SMART PORT

Strategische connectiviteit haven Amsterdam met andere havens en knooppunten in Europa

Bron: Haven Amsterdam

SMART PORT

Concentratie van vestiging van hoogwaardige maritieme dienstverlening (links) en van intra-bedrijfsrelaties (rechts)

Bron: Wouter Jacobs (2009)

SMART PORT

Bron: Wouter Jacobs (2006, 2009)

Stad

Connectivi -ty score

Internationale connectiviteit hoogwaardige maritieme dienstverleners

1) London 2) Singapore 3) Hong Kong 4) Houston 5) New York 6) Paris 7) Dubai 8) Rotterdam 9) Madrid 10) Shanghai 20)Amsterdam

1.00 0,76 0,70 0,62 0.59 0,50 0,47 0,47 0,45 0,42 0.35

SMART PORT

Aanbevelingen: economische waarde • Haven Amsterdam: focus op havenactiviteiten regio • Strategische risicospreiding in Nederland: belang schaalgrootte • Bind nieuwe partijen aan haven voor bio-energie • Havenlogistiek is middel om vestigingsmilieu te versterken • Onderken belang cross-overs door samenwerking

SMART PORT

Aanbevelingen: strategisch waarde • • • •

Versterk strategische waarde Amsterdamse Diamant Versterk nationale strategische connectiviteit Versterk internationale strategische connectiviteit Versterk focus op exploratie.

SMART PORT

Ik dank u voor uw aandacht!

Foto: Nanda van der Gronden SMART PORT

Koffiebreak

Marcel van Bijnen

60

Inhoud stuurt de beweging Marcel van Bijnen, Drechtstedensecretaris Symposium ‘Havens en Regionale ontwikkeling 6 juni 2013

http://www.youtube.com/watch?v=-_F5XeOmeQk

SAMENWERKEN ‘benutten van elkaars sterke punten, respecteren van elkaars eigenheid’ 62

Samenwerken bouwen op 3 pijlers

Gedeelde ambities

BALANS! Personen en relaties

63

Governance

Samenwerken Drechtsteden

Drechtsteden Gemeenten Inwoners Werkgelegenheid Aantal bedrijven Bedrijventerreinen Kantoorruimte

64

:6 : 267.000 : 104.000 : 11.760 : 1.080 ha. : 480.000 m2

Samenwerken Drechtsteden

65

-

Samen sterker aan het water economische stimulans van clusters binnenvaart, maritiem, watertechnologie en vrijetijdseconomie

-

Samen werken en leren aan het water verbinding van arbeidsmarkt en onderwijs, bv in zorg, maritiem en vrijetijdseconomie

-

Samen wonen aan het water vergaande regionale programmering en afstemming woningbouw en kwaliteit van woonklimaat

-

Samen efficiënt aan het water optimaliseren samenwerking in organisatie en bedrijfsvoering

Samenwerken

Drechtsteden - China Ervaringen bezoek aan Nantong • Eén strategie voor alle zeehavens in Oost China • Elke regio/zeehaven een eigen profiel • Schaalvergroting: steeds grotere schepen

Samenwerken

Drechtsteden - China Leerpunten: • Samenwerken is noodzaak, geen luxe • Zoek bovenregionaal de strategische afstemming met Rotterdam en Antwerpen • Werk als Noordzee Kanaal Gebied aan eigen profiel (gedeelde ambitie) en geef hieraan invulling

SAMENWERKEN Havensamenwerking Dordrecht – Havenbedrijf Rotterdam (HbR) 68

Havensamenwerking Aanleiding

Dordrecht • Revitaliserings- en investeringsopgave • Expertise in herstructureren en verder ontwikkelen van zeehavens. • Zeehaven Dordrecht te klein voor efficiënt beheer en exploitatie • Aansluiting bij internationaal netwerk en internationale ontwikkelingen (o.a. China-Nantong) • Aansluiting en positie op de as RotterdamAntwerpen HbR (havenvisie 2030) • Groei volledige faciliteren binnen bestaand havengebied in de Zuid Westelijke delta. • Betekent samenwerken in plaats van concurreren met andere zeehavens

Havensamenwerking Doelen voor Dordrecht

• Versterken (sociaal)-economische positie van het Zeehavengebied; • Optimaliseren van de bijdrage van het Zeehavengebied aan stad en regio; • Optimaliseren ruimtegebruik en bereikbaarheid van het Zeehavengebied; • Uitvoering geven aan de afspraken in de Westelijke Dordtse Oever overeenkomst met Rijk en Provincie (april 2009).

Havensamenwerking Tijdpad

Start periodiek bestuurlijk overleg met doel intensievere samenwerking

2000

Pogingen tot nadere samenwerking

2007

Hoofdlijnendocument, contouren overeenkomst

2009

Intentieverklaring, start/piketpalen proces

2010

Samenwerking definitief, ook ontwikkeling door HbR (SOK II)

2011

2013

Samenwerking beheer en exploitatie, nog in opdracht en onder verantwoordelijkheid gemeente Dordrecht (SOK I)

Havensamenwerking Samenwerken loont

• Samenwerking loopt goed en naar tevredenheid. • Actueel masterplan met investeringsagenda. • Komende 3 jaar ca. € 35 miljoen investering in de haven gepland • Duidelijke visie met uitvoeringsplanning op doorontwikkelen Zeehaven

• Goede contacten opgebouwd met bedrijfsleven in gebied. HbR bekijkt met hen samen naar groei- en ontwikkelkansen • Diverse spin offs: gezamenlijke lobby op dossiers, samenwerking in scholing / arbeidsmarkt, duurzaamheid, binnen programma Westelijke Dordtse Oever, lijst groeit!

SAMENWERKEN Leerpunten 73

Gedeelde ambities

Havensamenwerking Leerpunten

BALANS! Personen en relaties

Governance

• De juiste toonsoort is nodig voor goede muziek (‘Tone of voice’) • Neem tijd voor het voortraject • Investeer in goede en duurzame contacten tussen de organisaties • Bouw daarmee aan vertrouwen tussen de organisaties en tussen de betrokken mensen • Zorg voor het juiste team en werk volgens ''mutual gains'' benadering. • Wees bij onderhandelingen zo openhartig als mogelijk en leg als organisatie je echte pijnpunten / hoofdpunten tijdig op tafel: spreek uit waar de schoen wrikt voor de achterban. • Geef een sloopvergunning af voor heilige huisjes

Grootschalige oriëntatie, kleinschalige verankering!

76

Stelling 1

Samenwerking tussen verschillende regionale

havens zoals bij de Drechtsteden, is binnen vijf jaar in het Noordzeekanaalgebied een feit.

77

Stelling 2 Havens zijn alleen duurzaam als ze innoveren.

Overheden moeten de omslag maken van een mainportstrategie naar een innovatiestrategie.

78

Stelling 3 Regionale samenwerking is alleen mogelijk op basis van een gedeeld inzicht in de ruimtelijkeconomische ontwikkeling. Partijen moeten elkaar een evenwichtige verdeling van lusten en lasten gunnen.

79

Stelling 4 De onbalans tussen baten en lasten van havens kan worden verbeterd. Hiervoor moet het aandeelhouderschap

van havenbedrijven worden gespreid over gemeenten, provincies en het rijk.

80

Lunch

Havens & regionale ontwikkeling

Recommend Documents