Onderwijs- en kennisnetwerken Schiedamse havens

Onderwijs-‐ en kennisnetwerken Schiedamse havens

TU Delft


Concept Advies 10 december 2015 TU Delft Ellen van Bueren Tom Daamen Mirela Milošević In samenwerking met Bert Hooijer – Hogeschool Rotterdam/RDM Campus Edward Gilding – Innovation Quarter Liesbeth Roeles – Gemeente Schiedam.

1/12


TU Delft

Inleiding: Schiedamse havens, een hybride zone? In de grote Nederlandse zeehavenregio’s zijn verlaten waterfrontgebieden sinds de jaren '70 van de vorige eeuw getransformeerd: ze zijn fysiek-‐ruimtelijk en functioneel veranderd om aan nieuwe eisen en behoeften te voldoen. In het centrum van grote steden zijn zogenaamde ‘consumptieruimtes’ ontstaan om te wonen, winkelen, werken en recreëren. Terwijl dit transformatieproces op sommige plekken doorgaat, zien we bijvoorbeeld in gebieden als Stadshavens Rotterdam en het NSDM-‐terrein in Amsterdam een nieuw, functioneel hybride gebiedstype ontstaan. Dit zijn gebieden waarin nog altijd primair gewerkt wordt, maar waar ook plekken voor leren, recreëren en zelfs wonen vermengd raken met maritieme diensten en licht-‐industriële functies en gebouwen. Deze hybride invulling lijkt goed te passen bij een groeiende nieuwe behoefte onder bepaalde typen haven-‐ en haven-‐ gerelateerde bedrijvigheid. Deze behoefte richt zich op kosten-‐efficiënte, flexibele en goed bereikbare locaties dicht bij leveranciers, stedelijke voorzieningen en kennisinstellingen.

Huisman Global Services

Huisman academy

Huisman

Mission to seafearers (maatschappelijk centrum voor zeelieden)

Trigion Prorest Facilicom Rabobank

Laurensgroep, personeelsdiensten, procesindustrie, logistiek en scheepvaart Hempel marine, verf en coating producten voor scheepvaartindustrie Hubel Marine Vessel registration crew endorsements

SBM Offshore KH Engineering olie / gas offshore

Viro ingenieursbureau, o.a. machinebouw, industrie, offshore, chemie

Globe Wireless Inmarsat, maritime breedband / sateliet communicatie

VTS opleidingen, nautisch verkeersleider

Ludanflex bemiddeling en engeneering, piping, offshore, scheepsbouw, olie en gas, civiel en engeneering

Huisman

de Vries / van der Wiel ingenieurs baggeren / milieuoplossingen voor o.a. offshore

Mammoet Salvage Ingenieursdiensten

Inrada ingenieursbureau

SSG Shipping services, wereldwijde leverancies van technische onderdelen voor schepen

HSM Offshore Novy Itho Daalderop

EPG Goldman hydraulische componenten voor de industrie

Gusto MSC offshore engineering Global alignment roterende onderdelen voor industrie, scheepvaart

GAMMA

LKL Oceantrade Scheepsmakelaarssleepdiensten, heavy lift, project carg. Chartering,verkoop en aankoop van sleepboten, barges en drijvende kranen

Zwembad zuid

HSM Offshore

Decoil Argos oil

Damen Shiprepair

IPS onderdelen voor de olieen gasindustrie

HSM Offshore

SLC import transport van auto’s (niet kade gebonden)

Stream metaalopleidingen IPS onderdelen voor de olieen gasindustrie Equilex, chemicals en petrochemicals voor olie en offshore

Goflex opleidingscentrum technische opleidingen

Facilicom

HSM Offshore werkmaatschappij van SBM

van Schaik krukassen voor scheepsmotoren

IPS onderdelen voor de olieen gasindustrie Rubaflex HSR Hydraulics, slangen, buizen, appendages


Van Tiel transport

Mavercik Valves cilinders voor scheepsmotoren

Rada seals oliekeerringen hydroliek dichtingen


Van Tiel transport Damen Shiprepair

EP HVAC, offshore ventilation and airconditioning

Mammoet

Decoil Argos oil

Germanischer Lloyd, scheepskwalificatie, technische keuring schepen

Decoil Argos oil

Betonmortelbedrijven Cementbouw b.v.

Decoil Argos oil

Gusto Msc, ingenieursdiensten scheepvaart en offshore

Piet van der Kooij recycling van dakgrind / grindhandel

Ros Recycling overslag Schiedam zandoverslag

Damen Shiprepair Nofalab / Nofamarsac keuring van voedsel / tankopslag van schepen, voor reparatie

Herschbach tools

Quality Marine Services b.v., rederij, zee- en kustvaart

Piet van der Kooij recycling van dakgrind / grindhandel

In Axtion Uitzendbureau voor de techniek

Dominial staalharderij Krusing engineering fijnmechanische industrie, frasen gecertificeerd lassen

Breadbox Shipping Lines (rederij) Damen Shiprepair van Schaik krukassen voor scheepsmotoren

Ultro reclame

True Marine scheepsmotoren

Gemeentewerken

Damen Shiprepair

Roeiers VIOS vast- en losmaken van schepen, sleepwerk, indokken van schepen

Nofalab / Nofamarsac, keuring van voedsel / tankopslag van schepen voor reparatie

Sita Ecoservices recycling van afval

Hertel Technische Service, olie, gas, proces, energie en offshore

Lindegas groothandel in gas (geen overslag)

Mammoet

ERS apparatuur onderdelen voor de offshore

ERS

Wartsila vervaardiging van motoren en turbines voor schepen

Zanddorp zandoverslag groothandel

Mammoet

Damen Shiprepair


Harding marine, bevoorrading schepen, proviand, catering, onderdelen etc.

ERS apparatuur onderdelen voor de offshore


Mannekes overslag magnesium




SYNERGIEKAART

HAVENGEBIED SCHIEDAM Boskalis sanering verontreinigde grond

maritieme cluster, kade gebonden

verknoping met de stad: Advanced Maritime Producer Services

samenhang tussen havengebonden activiteiten en het maritieme cluster

bedrijfsopleidingen metaal / maritiem

Silo overslag graan Jumbo Heavy Lift shipping / offshore transportation installation

Klasmann Deilmann overslag potgrond voor de tuinbouw

overslag goederen, kade gebonden

Silo overslag graan


Sea and shore services logistiek advies

overige bedrijvigheid, niet kade gebonden detailhandel / directe levering aan consument wonen openbaar / nutsvoorziening plangrens

Figuur 1 Synergiekaart Schiedamse Wilton-‐ en Wilhelminahaven (Heinz, 2015).

Hybride havengebieden sluiten goed aan op de behoeften van maritieme bedrijvigheid die in een volwassen stadium van hun ontwikkeling verkeren. Hun strategieën lijken zich in toenemende mate te richten op het vinden en ontwikkelen van nieuwe diensten en producten. Hierbij kan worden gedacht aan innovatieve crossovers (al dan niet via start-‐ups), aan het aantrekken van jonge, gespecialiseerde arbeidskrachten (niches), en aan ‘triple helix’ samenwerking: samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven op hiervoor geschikte locaties. De huidige situatie in de Schiedamse havens lijkt veel van de hierboven omschreven hybride situatie weg te hebben. Uit onderzoek van Heinz (2015), tevens projectmanager bij de Gemeente Schiedam, blijkt onder andere dat in en rond de Schiedamse havens een clustering van maritieme bedrijven en hieraan gerelateerde maakindustrie en dienstverlening is ontstaan (zie figuur 1). Dit inzicht heeft, in

2/12


TU Delft

combinatie met een ruimtelijk ontwikkelingsinitiatief van de grootste bedrijven in de Wiltonhaven, de gemeente ertoe bewogen om in samenwerking met diverse partijen te gaan onderzoeken of de economische functie van de Schiedamse havens een nieuwe impuls kan krijgen en deze te combineren met ruimtelijke, sociale, milieutechnische ingrepen. Dit adviesrapport is daarvan een onderdeel.

Opdracht: focus op onderwijs en kennis “Welke inzet is nodig voor versterking van het Maritieme cluster en gelijktijdig zorgen voor een gezonde stad. Wie is verantwoordelijk en wie bepaalt?” Op 29 oktober 2015 is door de Gemeente Schiedam een Werkconferentie Schiedamse havens georganiseerd. Het doel van de conferentie is het creëren van draagvlak en het vasthouden van energie en commitment van partijen in en rond de Schiedamse haven. Ook is het bedoeld om partijen te enthousiasmeren en mensen blijvend te betrekken in het onderzoeks-‐ en planproces. De gemeenteraad zal in de eerste maanden van 2016 over het vervolg hiervan een besluit gaan nemen.

Aanleiding deelsessie Onderwijs-‐ en kennisnetwerken • • •

Gemeente wil onderwijs/kennis deel laten uitmaken van herontwikkeling Wilton-‐ Wilhelminahaven Onderwijsinstellingen tonen interesse in Schiedam om hun markt te vergroten (aanname: reistijd doorslaggevend) Wat ‘de bedrijven’ willen is nog onduidelijk, hoewel b ekend is dat: 1. een deel van de bedrijven een ‘mismatch’ heeft tussen de vraag en aanbod van technisch-‐ en/of operationeel personeel (zowel nu als in d e toekomst ivm vergrijzing; participatiewet); 2. er verschillende banden zijn met scholen, hogescholen en universiteiten op specifieke onderwerpen/thema’s 3. er grote diversiteit is in de bedrijfspopulatie van Schiedam, incl. grote samenhang in de regio (=kracht).

De TU Delft is gevraagd een bijdrage te leveren aan de Werkconferente Schiedamse havens door een deelsessie te organiseren met het thema “Onderwijs-‐ en kennisnetwerken”. In het kader hierboven zijn de belangrijkste aanleidingen voor dit thema samengevat. Vanuit de TU Delft zijn Ellen van Bueren (hoogleraar Urban Development Management) en Tom Daamen (universitair docent) verantwoordelijk geweest voor de deelsessie. Mirela Milošević (ook TU Delft) heeft hen bij de voorbereidingen geholpen en de verslaglegging verzorgd. Edward Gilding (Innovation Quarter), Liesbeth Roeles (Gemeente Schiedam) en Bert Hooijer (Hogeschool Rotterdam/RDM) hebben de organisatie van de deelsessie, de totstandkoming van de verslaglegging en deze rapportage ondersteund.

3/12


TU Delft

Opzet deelsessie Tijdens de deelsessie ‘Opleidings-‐ en kennisnetwerken’ zijn deelnemers in de gelegenheid gesteld om ideeën in te brengen en suggesties te doen voor de wijze waarop de Gemeente Schiedam het thema de komende jaren (in samenwerking met partijen) in de haven gaat concretiseren. Het is de ambitie om het aanbod van kennis en opleidingen in Schiedam en in de regio optimaal af te stemmen op de behoefte van het Schiedamse (haven)bedrijfsleven. Tijdens de werkconferentie is hier een bijdrage aan geleverd door de deelnemers drie vragen te stellen: Ronde/Vraag Discussie geleid door… 1. Wat is er al in het gebied aanwezig? Ellen van Bueren – TU Delft 2. Wat is er in het gebied nodig/waar ligt Edward Gilding – Innovation Quarter/Maritime Delta de behoefte? 3. Hoe de ambities te verwezenlijken Bert Hooijer – Hogeschool Rotterdam/RDM Campus (een “shared facility” in het gebied)? De deelsessie kende de opzet van een World Café: deelnemers roteren in drie groepen, in drie rondes van ca. 30 minuten langs de drie verschillende tafels. Iedere tafel had een voorzitter die één van de bovenstaande vragen aan de groepen voorlegde. De drie ronden zijn afgesloten met een plenaire discussie waarin is getracht tot gezamenlijke antwoorden op de drie vragen te komen en aanbevelingen te benoemen voor het vervolgproces.

Resultaten Verslag deelsessie ‘Onderwijs en kennisnetwerken’ d.d. 29 oktober 2015, 14-‐17u. Voorzitters/organisatie Ellen van Bueren – TU Delft Edward Gilding – Innovation Quarter Bert Hooijer – Hogeschool Rotterdam/RDM Liesbeth Roeles – Gemeente Schiedam Mirela Milosevic – TU Delft Deelnemers* Onderwijs Gert Joost Peek – Hogeschool Rotterdam Mark Wiersma – Hogeschool Rotterdam Aad Vonk – Hogeschool Rotterdam Paul Lakens – Lentiz | LIFE College Wim Kokx – OSVS Ivo Plakman – Hogeschool Rotterdam/RDM Harry van der Toorn – Zadkine Sandra van der Marel – Lentiz/Life College Michiel Jak – TNO Warner Rosenboom – GOflex

Deelnemers* Bedrijven Annemarie Sour – Sour journalistieke producties Jeroen de Prez – Huisman Philip Grootenboer – Mammoet Linda Brussaard-‐Den Boer – GustoMSC Manon de Koning – Wartsila Ruud op den Brouw – Damen Shiprepair Gerard Beukema – Royal Dahlmann Wim van Wieren – Huisman Dolf Bierhuizen – Automotive Management Overheid Rob Christiaanse – Gemeente Schiedam Roland de Vreede – Gemeente Schiedam Cees van Stoppelenburg – Metropoolregio RDH Bea van Golen – Ministerie EZ Menno Huijs – Gemeente Rotterdam Ron Brans – Provincie Zuid-‐Holland

*Enkele deelnemers zijn onbekend gebleven. Zij worden gevraagd hun gegevens te mailen aan: [email protected]

4/12


TU Delft

1. Wat is er al in het gebied aanwezig?

In de gemeente Schiedam en de nabije omgeving (met als afbakening van de omgeving de universiteiten van Delft en Rotterdam) zijn veel onderwijs-‐ en kennisinstellingen gevestigd. Dit in tegenstelling tot het gebied Wilton-‐Wilhelminahaven. In het gebied is een klein aantal regulier en specialistisch onderwijs gehuisvest. Het gebied bestaat grotendeels uit bedrijvigheid met vaak eigen specialistische opleidingen met de nodige faciliteiten, of een langer intern opleidingstraject. Dit is deels ontstaan in reactie op de mismatch met de arbeidsmarkt en deels omdat zij graag hun eigen mensen opleiden. Tijdens de tafelgesprekken kwamen verschillende opleidingen/lopende initiatieven naar voren: Opleidingen • Reguliere opleiding Stream, gehuisvest op het terrein van ‘Damen Shiprepair’. • Huisman Academie. Werken samen met andere bedrijven in een soort academie ‘friends’. Er is aanbod van faciliteiten en opleidingsinfrastructuur. Bieden open dagen aan voor (lagere) scholen. Lopende initiatieven • Kennismakingsgesprekken over ‘hoe samen lesmateriaal ontwikkelen?’ op initiatief van de gemeente Schiedam. • Samenwerking tussen onderwijs, ondernemers en overheid om techniek onder jongeren te promoten. • Diverse gastcolleges binnen onderwijsinstellingen door Huisman.

5/12


TU Delft

Ook al zijn in het gebied wat opleidingen aanwezig en lopen er een aantal initiatieven, de deelnemers van de tafelgesprekken zijn het eens over de kloof tussen aanwezige scholen in Schiedam en de haven. De scholen liggen in het noordelijke deel, de haven in het zuidelijke deel. De haven als werkgever is daarnaast ook nog onbekend of onbemind.

2. Welke wensen en behoeften leven er binnen de Schiedamse havens? “Er is vraag naar meer samenwerking met het bedrijfsleven”, aldus Warner Rosenboom van GOflex, een opleidingsbedrijf in techniek. Ook vanuit onderwijsinstellingen heerst die behoefte. Tijdens de tafelgesprekken viel op dat ‘de bedrijven’ zeker bereid zijn om mogelijke samenwerkingen en samenwerkingspartners te verkennen en dat de urgentie er is om tot oplossingen te komen. De volgende behoeftes zijn ook door hen genoemd: Urgentie Bij bedrijven leeft de urgentie om goed personeel te vinden. Daarbij zien werkgevers al in de nabije toekomst een groot tekort aan werknemers; de hoge senioriteit binnen de bedrijven zal voor een grote vervangingsvraag zorgen. Enkele bedrijven in de haven geven daarnaast aan meer hoger opgeleiden in dienst te hebben. Deze blijken niet altijd binding met Schiedam/de regio te hebben. Samenwerking Meerdere bedrijven gaven aan hun arbeidsmarktbehoeften nog beter met onderwijs te willen afstemmen. Hierbij geldt eveneens de behoefte dit met bedrijven in de omgeving te doen, om een

6/12


TU Delft

‘gezamenlijke marktvraag’ te definiëren. Vice versa bestond vanuit het onderwijs ook behoefte om dit te organiseren. Hier zit dus een duidelijke match. Er zijn wel netwerken op het gebied van onderwijs en kennis, maar deze zouden kunnen worden versterkt. Zo zijn er ook andere bedrijven die veel relevante kennis ontwikkelen (bijv. VRO engineering), maar die maken geen deel uit van de bestaande netwerken. Vraag is wie deze taak oppakt. Educatie Vanwege doelstellingen in het onderwijs is de vrijheid naar bedrijfsspecifieke educatie beperkt. Er is een behoefte naar flexibelere curricula. “Er zou samen met het bedrijfsleven ruimte binnen de bestaande dossiers gecreëerd en ingevuld moeten worden”, aldus Grootenboer van Mammoet.

Samenvatting interview Mammoet Op 25 september 2015 is met Philip Grootenboer en collega een voorbereidend interview afgenomen. Behoeften • Soft skills: aanleren leiderschapscompetenties, teamwork • Senioren 55+: omscholen en/of juist voor de klas zetten • Meer riggers (verticaal transport) en lassers t.b.v. piekmomenten bij klanten in de regio, maar ook in de rest van NL • Technisch monteurs die ook een specialisatie/vak in verticaal transport gevolgd hebben Trend • Mammoet is in sinds 2001 gestart zijn trainingsfaciliteiten te integreren. Waar concurrenten het uitbesteden heeft Mammoet gekozen om opleiden in eigen hand te houden (kwaliteitsgarantie en concurrentiepositie) • Locatie Hoogvliet: opleiding kraanmachinist, special equipment (alleen eigen personeel) en opfriscursussen. Reguliere opleidingen sluiten onvoldoende aan bij wat vandaag de dag van werknemers wordt verwacht. Enerzijds missen scholieren nieuwe basisvaardigheden, bijvoorbeeld t.a.v. computergebruik, communicatie, schriftelijke vaardigheden en kennis van de Engelse taal, maar ook de werkhouding en het ‘zelfstartend vermogen’ is onvoldoende toegesneden op behoefte werkgever. Anderzijds zijn er ook klassieke vaardigheden, zoals metaalbewerking, die onvoldoende bij scholieren worden ontwikkeld. Daarbij is er druk in het onderwijs om goede leerlingen een niveau hoger te laten doen (neiging om van een goede mavo-‐leerling een zwakke havist te maken). Voorgaande kan gezien worden als een spanningsveld: het ontwikkelen van voldoende eigentijdse basisvaardigheden naast inhoudelijk klassieke vaardigheden zoals metaalbewerking. Naast bovenstaand spanningsveld signaleert een deel van de deelnemers de behoefte van bedrijven aan hoger opgeleide werknemers, vanaf niveau 3. Andere deelnemers zien nog wel werkgelegenheid

7/12


TU Delft

voor niveau 2. Ook signaleren bedrijven gebrek aan motivatie bij jonge werknemers om door te leren. Als zij op niveau 2 binnenkomen, zou je ze willen laten doorgroeien naar niveau 3 of 4, maar daar hebben jonge werknemers volgens sommigen vaak geen zin in. Er is behoefte aan een coöperatie van docenten. De bedrijven vinden dat docenten geregeld niet mee willen werken als het komt tot goede begeleiding bij stages. De inzet is erg persoonsgebonden en afhankelijk van de docent. Er is een behoefte voor bijscholing en nascholing van professionals. En de vraag naar slimme combinaties.

Imago Er is ook een behoefte om het imago van de haven te verbeteren. Aanwas voor toekomstige werknemers zit in bekendheid genereren onder jeugd en de lokale bevolking. Er is een hardnekkige beeld uit het verleden dat vanuit (groot)ouders werken in de haven afgeraden moet worden! Verder wordt een specialistische opleiding gezien als te specifiek gericht op 1 bedrijf; dit past niet bij huidige wens van werknemers om flexibel inzetbaar te zijn op de arbeidsmarkt. Er is discussie in hoeverre de specialistische opleidingen echt opleiden voor 1 bedrijf of dat deze werknemers met enige omscholing ook elders inzetbaar zijn.

Ambitie Waar zijn wij over vijf jaar? Volgens Bert Hooijer dient het bedrijfsleven zich te koppelen aan educatie en samen de theorie vorm te geven. Dit betekent een investering van beide partijen. Hij ziet daar grote mogelijkheden in. Ook de bedrijven zijn het ermee eens dat het bedrijfsleven een deel moet vormen van het onderwijs. Gezamenlijk werd tijdens een van de tafelgesprekken de volgende ambitie geformuleerd:

Ambitie: SMARTI, waarbij de I staat voor Inspirerend • • • • •

Creëren van een nieuw onderwijsaanbod Meer vrouwen in de techniek Binnen vijf jaar geen onderwijs zonder bedrijfsleven Innovatie Koppelen aan model van 5 O’s! Onderwijs, Onderzoek, Overheid, Ondernemers en Ouders.

Mismatches Als we kijken naar de huidige en toekomstige vraag in relatie tot het huidige aanbod en de ambities dan worden tijdens de tafelgesprekken samenvattend de volgende mismatches geconstateerd: • Er is urgentie rond de aanwas van goed personeel, maar er wordt een tekort verwacht aan jonge werknemers. Ook is er een ambitie voor meer vrouwen in de techniek, deze worden nu te weinig vertegenwoordigd. • Het bedrijfsleven moet een blijvende stem leveren voor het onderwijs. Dit is op het moment niet het geval, op dit vlak zijn veel meters te maken en bruggen te slaan tussen de verschillende partijen. • Bestaande curricula worden gekwalificeerd als inflexibel (welke precies moet nader gecheckt worden). Er is weinig keuzeruimte en het curriculum raakt snel verouderd. Op het gebied van innovatie kunnen nog veel stappen worden gemaakt. Daarnaast sluit het niveau van de opleidingen onvoldoende aan bij wat er verwacht wordt van werknemers. Daarbij komt dat de bereidwilligheid van docenten om de verbinding te leggen met bedrijven toe erg persoonsgebonden is, wat de stagemogelijkheden beperkt.

8/12


•

• •

TU Delft

Vice versa kunnen bedrijven meer investeren in het onderwijs, dat zodoende meer praktijkgericht kan worden gemaakt en lessons learned kunnen worden meegenomen. Hierbij valt te denken aan werknemers voor de klas, of meer intensievere bedrijf/onderwijs projecten. Het imago van de haven en de inzet op ‘specialistisch’ onderwijs trekt scholieren onvoldoende Tot slot moeten, naast jonge werknemers, ook professionals bijgeschoold en nageschoold worden. Voor deze groep is nog weinig aandacht.

3. Hoe de ambitie te verwezenlijken? (Deze verslaglegging wordt nog nader uitgewerkt) Urgentie Meer samenwerking met andere partijen vormgeven. Samenwerking: triple helix Er is een mindshift nodig, het bedrijfsleven en het onderwijs moeten een match zijn. Bedrijven en scholen signaleren kans voor samenwerking om opleidingen beter aan te laten sluiten bij behoefte werkgevers; gezamenlijk een concept ontwikkelen. Partijen (bedrijven en onderwijsinstellingen) zijn geïnteresseerd deel te nemen in vervolgsessies rond de havenontwikkeling, mits er op den duur een concrete en helder ambitie wordt gedefinieerd. Een eerste stap zou zijn om met enkele bedrijven die willen en kunnen een vervolgsessie te organiseren. Educatie: gezamenlijk concept Tijdens de tafelgesprekken worden verschillende oplossingen aangedragen. Er wordt gedacht aan een ‘curriculum Schiedamse haven’, leertrajecten met werkgaranties, een platform voor innovatie, het aanbieden van docenten plus scholieren. Men is het er over eens dat kennisontwikkeling ook een drager kan zijn voor samenwerking tussen bedrijven onderling. RDM is een voorbeeld van een leeromgeving waar studenten toegepast onderzoek kunnen doen voor en samen met het bedrijfsleven. Bedrijven stellen zich open voor onderzoek en ontwikkeling en leggen opdrachten bij studenten neer (field lab). Innovatie ontwikkelt zich op deze manier ook. Imago Een aantal praktische acties wordt genoemd om onbekendheid en onbemindheid te adresseren, zoals sponsoring van de lokale voetbalclub, branding van het gebied, excursies scholieren. Ook de nieuwe faciliteit van Huisman kan als landmark worden benut. Ook een kans is omwonenden bekend te maken met high-‐tech/ondernemerschap uit/in de haven. Verder zijn er ideeën als de jeugd op onconventionele wijze te betrekken bij (technische) bedrijvigheid in de haven. Een van de ideeën is samenwerking met de lokale scouting uit de haven, om hier bijvoorbeeld technische workshops te verzorgen.

9/12


TU Delft

Concept advies Om tot praktische aanbevelingen te komen voor beleidsacties zijn de vragen en de resultaten van de deelsessie ‘Onderwijs en kennisnetwerken’ in het licht geplaatst van een hybride toekomst voor de Schiedamse havens, zoals in de inleiding van dit rapport is geschetst. Uit onderzoek blijkt dat waterfrontgebieden die onderdeel uitmaken van een grote zeehavenregio, maar tegelijkertijd ingeklemd zitten tussen stedelijke gebieden en infrastructuur, speciale (beleids)aandacht en ontwikkelstrategieën nodig hebben. Door hun historisch betekenisvolle plek aan het water hebben deze gebieden vaak een (in potentie) hoge maatschappelijke en financieel-‐economische waarde. Niet zelden is daarbij geconstateerd dat, na een tijd van uitplaatsing van havenindustrie en volledige transformatie, er door investeringen en projecten ook nieuwe relaties tussen haven en stad ontstonden (zie figuur 2 voor een illustratie van de fases van ontwikkeling van havensteden).

Figuur 2 Vernieuwing van haven-‐stad relaties in fase VI van het overzicht van Hoyle uit 1998.

Door te kiezen voor een versterking van de haven-‐stad relatie en de vernieuwing van de Schiedamse havens met economie als speerpunt, volgt Schiedam keuzes die ook elders worden gemaakt. De processen in andere havensteden, zoals in de buurgemeenten Rotterdam en Dordrecht, laten zien dat het niet gemakkelijk is om tot integrale plannen, ‘triple helix’ samenwerking en de implementatie van duurzame projecten te komen. De motivatie en het commitment van mensen, bedrijven en andere organisaties in en rond de Schiedamse havens biedt echter een duidelijke basis om het ingezette pad te vervolgen, zo bleek ook uit de werkconferentie en onze deelsessie. Wij adviseren de gemeente dan ook de samenwerking met bedrijven en kennisinstellingen te (blijven) faciliteren. Op basis van het voorgaande komen wij tot de volgende aanbevelingen voor beleidsactie: 1. Breng bestaande onderwijsvraag en –aanbod samen (beter) in kaart De bedrijvigheid in het gebied weet onvoldoende van elkaars onderwijsinitiatieven. Breng alle opleidingen/initiatieven in kaart (bijv. via een website) zodat bedrijven zelf ‘slimme’ combinaties kunnen maken. Stimuleer daarnaast het contact met onderwijs-‐ en kennisinstellingen teneinde curricula flexibeler te maken en beter af te stemmen op de vraag van bedrijven (in ruil voor baanzekerheid voor studenten).

10/12


TU Delft

2. Deel de urgentie door het organiseren van bijeenkomsten Nieuwe werkgelegenheid, scholing voor goede arbeidskracht en het stimuleren van innovatie is niet alleen een taak voor het bedrijfsleven. Deze moet ook door de gemeente en onderwijsinstellingen worden opgepakt. Participeer en faciliteer als gemeente daarom bijeenkomsten tussen bedrijven en instellingen. Drie thema’s komen uit de deelsessie naar voren: a. Shared facility (vgl. RDM): verkenning van een gezamenlijk op te zetten onderwijs-‐ en innovatiefaciliteit in het havengebied (‘kennisontwikkeling als drager’) b. Onderwijsactiviteiten: laten zien en aan elkaar presenteren van bestaande onderwijsactiviteiten in Schiedam en het havengebied c. Innovatie: workshops rond circulaire economie of smart industry in de Schiedamse haven (wellicht nieuwe kantoor Gusto MSC?) Potentiele genodigden: Damen Shiprepair, Gusto MSC, Huisman, Damen, Mammoet, Wartsilla, RDM Campus, Zadkine/Albeda. Wel aanwezig, maar in een later stadium betrekken: intermediairs, zzp’ers en netwerk-‐organisaties. 3. Werk samen aan imagoversterking van de haven Verbeter i.s.m. met het bedrijfsleven het imago van werken in de ‘techniek’ van de haven. Aan het eind van de werkconferentie kwam bijvoorbeeld een initiatief van Huisman ter sprake rond een uitkijktoren op hun terrein, en het idee om ‘innovatie-‐parels’ zichtbaar te maken in de haven. Door Schiedammers op verschillende manieren (opnieuw) kennis te laten maken met de haven kan op termijn aan andere ‘mindset’ ontstaan: werken in en het bezoeken van de haven moet weer aantrekkelijk worden. De haven moet weer een onlosmakelijk onderdeel worden van de ‘mental map’ van de (jonge) Schiedammer.

11/12


TU Delft

Verantwoording De voorbereiding van de deelsessie bestond uit een voorbespreking op het Stadskantoor van de Gemeente Schiedam met enkele experts op 10 september jl. Daarin is onder andere besloten om een verkennend interview over de huidige situatie en behoefte op het gebied van opleidingen en kennis uit te voeren met een zogenaamde ‘leader firm’ uit de Wiltonhaven. Op 25 september is hierop gesproken met enkele managers van het Mammoet Training Center in Hoogvliet. Vervolgens is op 29 september een presentatie gegeven over de opzet van de deelsessie en is deze afgestemd op die van andere thema’s. In de aanloop naar 29 oktober zijn nog enkele instanties/personen gericht uitgenodigd om tijdens de werkconferentie aan onze deelsessie deel te nemen. Natuurlijk was de deelsessie “Onderwijs en kennisnetwerken” onmogelijk geweest zonder de aanwezigheid en actieve houding van alle deelnemers. Wij zijn hen hiervoor erg dankbaar. De (voorlopige) resultaten uit de deelsessie zijn door Ellen van Bueren aan het einde van de werkconferentie kort gepresenteerd (gepitcht). Na afloop hebben de hierboven genoemde personen nog feedback gegeven op het conceptverslag van de deelsessie (verzonden op 15 november) en een eerste versie van deze rapportage. Al deze feedback is door ons in dit conceptadvies verwerkt. Op 14 januari 2016 is een terugkomavond gepland waar dit conceptadvies wordt besproken. De in dit rapport genoemde onderzoekpublicaties zijn de volgende: •

•

Heinz, B. (2015), Oude zeehavens in kleine steden: van vergeten zones naar nieuwe assets? Een onderzoek naar locatiesynergie in havengebieden van kleine en middelgrote Nederlandse gemeenten. Rotterdam: Master City Developer (masterscriptie) Hoyle, B.S. (2000), ‘Global and Local Change on the Port-‐City Waterfront’. Geographical Review, Vol. 90, No. 3, pp. 395-‐417.

12/12

Onderwijs- en kennisnetwerken Schiedamse havens

Recommend Documents