Jrg 6, nr. 7, juli 2001
Beste allemaal, Een nieuw nummertje van de Bas !-lijn ligt voor je. De zon was ondertussen al van de partij, de lente kwam eindelijk in het land, en de wonderbaarlijke cyclus van de natuur toonde en toont ons weer al zijn pracht. WIJ… zijn in ons werken vooralsnog niet onderhevig aan cyclussen. Daarvoor zijn we wellicht – ondanks ons ondertussen geruisloos voorbijgegaan vijfjarig bestaan – nog te jong als dienst. De meest diverse vormen van alternatieve sancties raken stilaan meer en meer ingeburgerd als reactiewijze op jeugddelinquentie, en dit in gans Vlaanderen en gaan aldus bijna het alternatieve voorbij. Alternatief blijven ze evenwel zolang het om een maatregel gaat die vervat zit in de Wet op de Jeugdbescherming. Kinderen en jongeren mogen en moeten beschermd worden. Ze mogen en moeten evenwel ook verantwoordelijk gesteld worden voor hun soms onverantwoord gedrag en voor het herstel van hun fouten. We houden hier geen pleidooi voor een hardere aanpak van jeugddelinquentie – getuige hiervan mag ons cursiefje zijn als reactie op het idee om ‘alternatief gestraften’ met een opvallend jasje aan de schandpaal te gaan zetten. In elk opvoedingsproces dienen er evenwel grenzen te worden aangegeven, dit zowel ter bescherming van het kind of de jongere als ter bescherming van de maatschappij. En zoals elk opvoedingsproces er veelal één is van vallen en opstaan en men aldus ook leert, is ook onze werking met jongeren er één van vallen en opstaan…, alhoewel het vallen zoveel als mogelijk wordt en dient te worden vermeden. In deze zullen we jong blijven als dienst want samen met de meesten onder jullie blijvend zoekend naar ‘aangepaste’ reacties op jeugddelinquent gedrag, aangepast aan de aard en de ernst van het delict, aangepast aan de nood en wens van een eventueel slachtoffer tot herstel van de opgelopen schade en aangepast aan de jonge dader en zijn nabije en ruimere omgeving. BASTA is hierbij de naam van ons nieuwste project dat een medewerker binnen onze dienst gedurende een jaar zal pogen gestalte te geven. Doel wordt hier om via een intensief en langdurig leer- en werkproject, met aandacht voor trajectbegeleiding en de nodige nazorg een daadwerkelijk alternatief te kunnen bieden voor een plaatsing van de jongere in Mol of Ruiselede. Bas ! staat evenwel niet enkel uit projecten en visie en methodieken… Bas ! is er dankzij de samenwerking met velen onder jullie en zeker niet op de laatste plaats de vele diensten en instellingen waarmee we samenwerken naar de omkadering van jongeren bij hun gemeenschapsdienst . We wensen jullie nu éénmaal in elke Bas ! lijn minstens één maal te danken voor jullie inzet en blijvend geloven in het positieve kunnen van de jongeren die we naar jullie toeleiden en dit zelfs al gaan de jongeren wel eens over de schreef.
Misschien zijn ook wij wel, voor sommigen onder jullie, wat over de schreef gegaan door jullie naam en toenaam zomaar vrij te geven aan een zoekende student van de KUL die een onderzoekje verricht rond de visie en de houding op de werkvloer zelf van de begeleider ter plaatste. Enerzijds ijveren we er voor om jongeren zo veel als mogelijk in een anoniem kader hun vrijwilligerswerk of gemeenschapsdienst te laten verrichten. En anderzijds gaven we dan zomaar jullie gegevens door. Mea Culpa dus, we hadden er jullie minsten op voorhand over dienen te berichten. Tegelijkertijd echter moeten we evengoed (h)erkennen dat de de anonimiteit er niet steeds aanwezig is op de werkvloer en er trouwens niet steeds echt hoeft te zijn. Belangrijker nog is de positief of negatieve houding die wordt aangenomen tegenover de jongere bij het verrichten van zijn gemeenschapsdienst en daar gaat nu net het onderzoek van Dieter, de KUL-student over. Een Mea Culpa blijft evenwel behouden en ook wij wachten met bijzondere interesse de bevindingen van onze Dieter af. In jullie contacten met Bas ! hebben jullie trouwens Bas ! wellicht zelf nog nooit in levende lijve aangetroffen. Bas ! is dan ook enkel de familienaam. De voornamen Bea, Hilde, Elke, Els, Ivan, Lief, Gert, Ferdy en Hans klinken jullie wellicht even bekend in de oren. Tijd dus voor wat nieuwtjes uit het privéfront. Wisten jullie al dat Ferdy samen met Nathalie de fiere papa en mama zijn geworden van dochtertje Febe…, dat Hans en Kati zich al gelukkig voelen met de komst uit het verre Ethiopië van een zusje voor Wannes en dat onzen Gert zijn varkentje heeft gewassen, huisje en tuintje staan er bijna, de inzegening was er ook al, nu nog enkel de zeilboot overleven. De Bas-familie was – zoals het onze moderne tijdsgeest past – trouwens aan enige verandering onderhevig. Els van het bemiddelingsburo verliet ons eind april om haar leven in het Antwerpse te gaan leiden. Bie is haar komen haar vervangen sinds 16 juli . Den Ferdy gaat er een jaartje tussenuit vanaf september en Hilde komt dan terug om haar ervaringen uit Midden en Noord-Amerika in het bemiddelingsburo met ons te delen…, alhoewel ze er misschien werd aangestoken door het pachamamavirus. En tot slot is er Lief die ons sedert halverwege april voorlopig voor een jaartje komt steunen in onze zoektocht naar een effectief alternatief voor een soms onnodige plaatsing.
We willen het echter verre van over familieperikelen alleen hebben in deze Bas !-lijn. Opnieuw zijn er weer enkele wetenswaardigheden te melden over de evolutie die onze werking de laatste maanden onderging en natuurlijk zijn we niet vreemd van invloeden van buitenaf en evenmin kunnen we het laten om ook onze eigen mening eens – al dan niet genuanceerd – te spuien over ontwikkelingen buiten onze deuren. Nieuws van de werking en de buitenwereld krijgen jullie in deze Bas !-lijn in volgende artikels : Fluo USA-news De drugs van tegenwoordig Trauma Drugs ? ! ? Toch ni die van ons ! En tot slot een voornemen… Bas ! bestaat al vijf jaar en die zijn in alle bescheidenheid voorlopig zonder groots festijn voorbij gegaan, maar wie weet… ? Uiteindelijk doen we ons werk voor en met de jongeren om wie het allemaal gaat en we hopen er binnenkort in te slagen om ook hen eens explicieter aan het woord te laten komen met hun dromen en verwachtingen.
FLUO Het idee bestaat al langer dan vandaag. Gevangenen hebben een uniform dat hen onderscheid van het bewakend personeel. Handig voor de laatste groep ; je weet immers op wie kloppen in geval van rel. Ga maar wat verder in de tijd terug. Wanneer je in de klas ietwat te veel opviel vanwege je storend gedrag werd je van de rest onderscheiden via de verplichte dracht van ezelsoren. Handig voor de niet dragers van de oren : wisten ze meteen met wie er mocht worden gelachen en gespot. Laten we eens een kijkje nemen in de wondere wereld der dieren. Ook daar blijkt het zich via kleur onderscheiden een probaat middel om te lokken, af te schrikken, te verstoppen… Laten we wel wezen ; zich van een ander onderscheiden door middel van een zichtbaar kenmerk heeft zo zijn voordelen. Het onderscheidingsteken dient echter wel meteen op te vallen. Een voorbeeld : naar aanleiding van de AIDS dag droeg half Vlaanderen het bijna onooglijk rode lusje op zijn borst, uit solidariteit. Mooi is dat, ware het niet dat niemand het lusje zag. Vandaar dat de VRT medewerkers voor de kom op tegen kanker actie een enorme gele bloem op de borst speldden ; valt ten minste op. Ik zou zo nog een eind kunnen doorgaan om de lezer ervan te overtuigen dat het zich onderscheiden van een ander voor de hand liggende voordelen heeft. Dit zou me echter te ver van het eigenlijke onderwerp van dit stuk brengen, nl. de fluovest ; want naast evidente voordelen zijn er ook minder evidente. We weten het allemaal, John Cordier wilt alle alternatief gestraften in Mechelen een fluovestje doen dragen tijdens de uitoefening van hun srtaf. Wat lees ik daags nadien in de krant ? Massaal protest ! Terug naar de middeleeuwen ! Schande ! roept de massa. OK, ik begrijp deze reactie. Maar slechts ten dele. De massa reageert emotioneel. Dat kan je haar moeilijk kwalijk nemen in deze tijden van emo-TV en reality-soap. Vandaar ook dit artikel. Er speelt meer in de gekleurde beleidsoptie van de heer Cordier. John Cordier was in het verleden manager bij KV Mechelen. Vandaag staat Mechelen op de laatste plaats in de rangschikking van 1° klasse van de nationale voetbalcompetitie. De daarmee gepaard gaande terugval van het supporterscontingent zorgt ervoor dat de stewards van KV overbodige luxe zijn voor de noodlijdende club. We weten allemaal dat deze mensen (om zich van de rest van het publiek te onderscheiden, cfr. hierboven) fluovestjes dragen. Aan de haak dus die vestjes ! Neen dacht Cordier, die een groot voorstander is van hergebruik. De letters ‘ST’ staan er toch al op, je haalt de ‘EWARD’ eraf en vervangt die simpelweg door ‘RAF’. De voordelen van Cordiers plan zijn legio. Ten eerste is er een geschiedkundig argument.
Onderscheid de gestrafte van de niet gestraften, het werd vroeger reeds gedaan dus waarom vandaag niet meer ? Het tweede argument heeft eerder met lifestyle te maken : een fluovestje staat veel modieuzer dan ezelsoren. Ten derde biedt het vervangen van ‘EWARD’ door ‘RAF’ heel wat werk voor een horde PWA’ers uit het Mechelse, tewerkstelling is tegenwoordig een argument waar niets tegen in te brengen valt. Dit laatste is echter qua termijnvisie nogal kortzichtig. Maar dit is buiten de langetermijn visie van Cordier gerekend. Hij is nu reeds druk doende een stevige lobby op te zetten bij de grote Belgische steden en bij Dhr. Landuyt, bevoegd voor tewerkstelling zoals bekend. Voorspeld resultaat : een terugval van de werkloosheidsgraad met liefst 5% in Vlaanderen en 12% in Wallonië ! Alstublieft ! Dit is wat anders dan emotionele argumenten. USA-News Collega Hilde is sinds september 2000 in loopbaanonderbreking. Na een maandenlange verblijf bij de Zapatisten van Mexico trok zij samen met haar man naar de Verenigde Staten om er deel te nemen aan een Spectrum Widerness Program van de University of Southern Illinois.Zij begeleiden er cursussen bestemd voor probleemjongeren . De jongeren volgen eerst een 10-12 dagen cursus in het Shawnee National Forest in Carbondale, met klimmen, speleologie,kanoën, wandelen ,touwenparcours enz op het programma. Dit alles ter voorbereiding van een expeditie van 2.5 week elders in de USA of Canada. Wij hoopten reeds in deze BASlijn verslag te kunnen geven over de ervaringen van Hilde tijdens deze cursussen, maar de eigenlijke expeditie gaat maar van start begin juni. Het wordt dus materie voor de Baslijn van september . Als voorsmaakje mailde Hilde ons de brief die verstuurd wordt naar alle sollicitanten voor deze begeleidersjob. De delen over de jongeren en de uitdaging van de job, vond zij toch wel interessant . Hieronder dus een vrije vertaling van deze paragrafen: … The Spectrum Program werkt met een zeer moeilijke populatie. Het programma wordt enkel op vrijwillige basis gevolgd, niettegenstaande veel van de jongeren niet echt veel keuze hebben en dus niet bepaald zin hebben om eraan deel te nemen.De leeftijd varieert tussen 13-19 jaar, zowel jongens als meisjes. Ongeveer 75 % van de jongeren kregen probatie voor een waaier van delicten gaande van diefstal tot zware misdaden. Anderen kampen met problemen thuis of zijn helemaal niet begaan met het rechtssysteem.Velen zullen worden opgesloten indien ze dit programma weigeren te
volgen of indien ze afhaken. De meeste van deze jongeren kampen met een gebrek aan zelfcontrole en lijden onder een zeer laag zelfbeeld.Het is dus niet ongewoon dat zij de begeleiders en andere deelnemers bedreigen met fysiek geweld - zelden komt het echter tot echt handgemeen . Je moet een speciaal iemand zijn om met deze jongeren te willen werken. Je moet vooral een heel uitgesproken wens hebben om deze jongeren te helpen. Je moet veel geduld hebben en begrip voor culturele verschillen. Je moet het kunnen opbrengen om jongeren te helpen die heel weinig tot geen respect voor je hebben. Onvoorwaardelijk positief ingesteld zijn , is een’ must ‘ . Je moet bereid zijn buiten te werken zowel in de regen, de hitte ,de vochtigheid als tussen de muggen en de teken ( heel veel ! ) . Het is noodzakelijk je eigen ideëen en stereotypes m.b.t probleemjongeren in vraag te stellen en te kunnen aanvaarden wat je niet weet Indien we zonder vooroordelen luisteren naar deze jongeren, kunnen wij er ook heel wat van leren. Je moet tevens openstaan voor feedback van de verantwoordelijken. Dit soort werk is veeleisend en eerlijkheid en openheid zijn absoluut noodzakelijk om goed werk te leveren. ….. ‘De drugs van tegenwoordig’ De laatste tijd krijgen we regelmatig bericht via de media dat het bezit van cannabis getolereerd of zelfs toegelaten zou worden. Een groot deel van het politieke eiland vindt het dringend tijd dat de wetgeving eens gaat kijken naar de praktijk. Anderen spreken dit tegen. Positief is dat het aspect ‘drugs’ eindelijk bespreekbaar is geworden. Minder goed is dat deze discussies wel eens voor verwarring kunnen zorgen bij de jeugd. Jongeren die niet altijd even consequent de berichten in de media volgen, denken wel eens dat cannabis bezitten is toegelaten, ook voor hen. Nu, het bezit en kweken van cannabis ‘mag’ enkel voor personen ouder dan 18 jaar. Minderjarigen vallen niet onder deze nieuwe wet. De mond aan mond reclame die de ronde doet binnen de jeugdige kringen, vergeet dit er vaak bij te vermelden. Hierdoor ontstaat bij sommigen de illusie dat ook zij vrijuit mogen ‘blowen’. Andere argumenten zoals ‘iedereen doet het toch’ of ‘alcohol is even slecht’ zorgen ervoor dat jongeren nonchalant worden in het gebruik van hun drugs. Of misschien is het gewoon een boodschap om aan te tonen dat ook zij verantwoord kunnen omgaan met drugs. Ik laat hen aan het woord.
Een boodschap aan ouders van opgroeiende kinderen ‘Ouders, zorg ervoor dat je heel goed voorgelicht bent praat er genoeg over met je kinderen. Maak ze wel niets wijs. Als kinderen goed geïnformeerd zijn over slecht en goed, zullen ze beter onderscheid maken. Als je veel met hen babbelt en een goede relatie probeert te houden, zullen ze minder snel je vertrouwen schenden. Straf hen niet maar praat met hen en geef niet op.’ Een boodschap aan de wetgevers In plaats van processen voor druggebruikers en kleine dealers aan te spannen, kan je beter de grote handelaars aanpakken en drugsgeld in voorlichting en medische hulp steken. In plaats van hen te straffen, moet je druggebruikers helpen, of, als het gebruik geen probleem geeft voor de maatschappij, hen met rust laten. Haal het gebruik uit de criminaliteit door als staat in te staan voor de verkoop. Zo kan ook door strenge controle kwaliteit geboden worden. (geschreven door J.T., een 17-jarige jongen die van de Jeugdrechter het leerproject ‘Omgaan met drugs’ diende te volgen) Het grootste probleem met het huidige drugbeleid is de onduidelijkheid. Ik weet niet meer wat strafbaar is en wat niet. Hoe ik het zou willen zien, is simpel: laat de mensen doen wat ze willen zolang ze de andere mensen maar niet lastigvallen. Bepaalde drugs moeten wel strafbaar blijven zoals cocaïne, heroïne, e.a.. Deze drugs zijn zeer verslavend en men moet er dus de mensen tegen beschermen. Ook geeft cocaïne een zodanig effect dat een gebruiker tot gevaarlijke daden in staat is. Ik vind ook dat ze de handel in alle andere drugs moeten legaliseren (winkeltjes, smartshops, …). Zo kan men de inhoud van deze drugs controleren (betere kwaliteit) en wordt deze handel meer uit het criminele milieu gehaald. Ook moeten de verkopers van deze drugs duidelijke instructies (wetten) krijgen zodat niet elk soort drugs in de handen van elk soort mens komt. Een wereld zonder drugs is onmogelijk en het wordt tijd dat drugs worden aanvaard in deze samenleving en er ook een normale plaats in krijgt. (geschreven door J.R., een 16-jarige jongen die van de Jeugdrechter het leerproject ‘Omgaan met drugs’ diende te volgen) Elke week komen er bij Bas! nog jongeren terecht voor het bezit en gebruik van drugs. Juist omdat zij regelmatig in contact komen met drugs, allerlei geruchten horen over gedogen en legalisering en daardoor af en toe wel eens vergeten dat het in feite nog steeds illegaal is. Misschien moet er door de overheid eens naar een manier gezocht worden om ook deze belangrijke doelgroep te bereiken of hen
gewoon eens de kans bieden te laten bewijzen dat ook zij verantwoordelijkheid kunnen opnemen, maar dan niet via een Jeugdrechter. Trauma Dat het gerecht zich met het leven van minderjarigen moeit omdat deze zich niet houden aan wat de wet hen voorschrijft, is voor sommigen onder hen een redelijk ingrijpende ervaring op zich. Ze schrikken van de normerende tussenkomst van de Jeugdrechtbank. Dit ‘schokeffect’ is op zich natuurlijk niet dramatisch en misschien zelfs toe te juichen, sommige jongeren zullen een volgende keer even langer nadenken eer ze over de schreef gaan. Voor andere jongeren zijn de gevolgen van de tussenkomst van het gerecht veel ingrijpender en pijnlijker, soms zelf traumatisch. Neem nu het volgende voorbeeld. Een jongen (J.) wordt verhoord in het kader van een drugzaak en valsmunterij. Daar hij goed wil meewerken noemt hij enkele namen van andere betrokken jongeren. Deze worden later allen opgepakt voor verhoor, sommigen worden ook gestraft. Gevolg is dat J. als ‘rat’ wordt gezien. Wat betekent dat hij mikpunt wordt van represailles. Hij krijgt te horen dat ze hem overal zullen weten te vinden. J. durft uiteraard niet meer op stap te gaan. Anderen waarvan hij dacht dat het zijn vrienden waren keren zich van hem af. Hij krijgt het beklemmende gevoel dat hij heel alleen staat. Dit gevoel wordt nog eens extra versterkt door de manier waarop zijn ouders met de hele zaak lijken om te gaan. Hun eerste reactie werpt J. volledig terug op zijn eigen verantwoordelijkheid. Hij heeft iets misdaan, de gevolgen zijn voor de volle 100% voor hem. J. liep leercontract (zeer tegen de zin van de ouders) maar raakte zeer snel zijn werk kwijt. Van enige geloofwaardige motivering rond zijn ontslag was er geen sprake. Op de een of andere manier was men op het werk op de hoogte van zijn contacten met het gerecht. Niet alleen het werk van J. was op de hoogte, maar heel de gemeente leek te weten dat het gezin een crimineel in huis had. De vader is een thuiswerkende zelfstandige. Hij merkte dat er minder en minder kopende klanten waren en meer en meer klanten die eens ‘kwamen kijken’…Ook de moeder merkte op haar werk dat er iets was veranderd in de manier waarop de collega’s met haar omgingen. De represailles die in eerste instantie beperkt bleven tot verbaal geweld werden driester. J. is tot driemaal toe fysiek aangepakt tijdens de weinige keren dat hij nog eens een stapje in de wereld zette. Resultaat was dat J. zich nog meer ging isoleren van anderen, vooral thuis bleef, angstig werd. Daar waar J’s. ouders wat op de achtergrond bleven, begonnen ze nu wel in te zien dat ze hun zoon moesten beschermen en hem niet over laten aan ‘zijn eigen verantwoordelijkheid’. Ook zij werden bang. Soms stonden er ’s avonds twee auto’s aan de overkant van de straat. Gordijnen werden thuis sneller dicht getrokken. Een verrekijker werd in aanslag gehouden om nummerplaten te kunnen noteren. Vader bracht J. af en toe toch naar een uitgaansgelegenheid, wachtte er tot J. klaar was met feesten en bracht hem dan terug
naar huis. Vader haalt op een dag zelfs zijn oude tweeloop van de zolder! Politie of Rijkswacht inschakelen doen ze niet. ‘Om de maffiagasten nog kwader te maken zeker!’ Het leek alsof men zich had neergelegd bij een belegering van hun eigen huis, men zou zich verdedigen. Bij mijn laatste huisbezoek denkt het gezin zelfs luidop aan verhuizen maar dat is niet haalbaar. Het wordt dus afwachten tot de storm is geluwd. Wanneer ik die avond in mijn auto stap en naar huis rijd gaat er een akelig gevoel door mijn rug. Ik laat een radeloos gezin achter..
DRUGS?!? Toch ni die van ons! Inès, mijn dochter, is net 13 jaar geworden. Sigaretten, alcohol, drugs, aids, voorbehoedsmiddelen…. Ze weet er alles van en ze geeft de indruk op alles te zijn voorbereid : roken vind ze ongezond, drugs daar denkt ze niet aan, alcohol smaakt slecht, jongens zijn stom en lelijk … Ik zou haar omschrijven als tamelijk zelfzeker, soms wat arrogant, ze weet wat ze wilt en gaat er dan ook voor . ze is niet verlegen voor een leugentje, vooral als ze er haar doel mee kan bereiken. Zij beïnvloedt meer dan dat de anderen haar beïnvloeden … Als moeder kan ik gerust zijn : mijn dochter is geen vogeltje voor de kat. De kans dat ze drugs gaat nemen om zich beter en zelfzekerder te voelen of om haantje te voorste te zijn is klein . Althans, dat is het beeld dat ik over haar heb. Toch lees ik in de drugsnota dat ze de leeftijd heeft waarop jongeren voor het eerst in contact komen met drugs .Waarom zou ze dat doen en vooral waar ?? Ben ik blind , luister ik niet genoeg of niet goed genoeg , maar tot heden heeft Inès geen enkele hint gegeven, ook niet in de aard van “ alle andere van mijn klas hebben geprobeerd maar ik zou dat nooit doen “ . Moet ik nu ongerust worden, want zonet vertelde mijn collega dat de jongeren sterk moeten zijn om ‘nee’te zeggen tegen drugs , want ‘nee’ zeggen maakt van hen tegenwoordig een buitenbeentje en op die leeftijd wil je toch eerst en vooral bij de groep horen . Dit kan wel zijn, maar deze conclusie lijkt tot heden niet van toepassing voor Inès. Ja, nu
op zich kan een jointje roken niet echt kwaad . Op haar leeftijd zat ik in het tuinhuisje met sigaretten te experimenteren, en een glas wijn ging er ook vlot in .Elk experiment moet ook niet als problematisch beschouwd worden .Met al het gedoe over het tolereren van drugs, is deze ook uit de taboesfeer geraakt en dat is misschien net het gevaar: jongeren zien geen ‘probleem’meer of minimaliseren het. Als ik naar de jongeren kijk die deelnemen aan het drugsleerproject dan zien ze er niet anders uit dan mijn dochter maar toch is het voor hen ergens misgelopen. Hoe kan ik dit als ouder in de hand houden ? Alvast door al mijn zintuigen te gebruiken: kijken, luisteren en voelen en dan veel praten. Voor het verdere verloop vertrouw ik op Inès …
De Bas!-lijn: een nieuwsbrief van BAS! vzw v.u. Dominique Vervaet, voorzitter Slachthuislaan 29 1000 Brussel Tel 02/219.80.80 Fax 02/223.73.54 e-mail:
[email protected]
BAS! wordt erkend en gesubsidieerd als Projekt van de Afdeling Bijzondere Jeugdbijstand binnen de Administratie Gezin en Maatschappelijk Welzijn van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, door de Vlaamse gemeenschapsCommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en geniet de steun van het Ministerie van Justitie in samenwerking met de gemeente Machelen.
