privaatrecht
publiekrecht
Horizontale relaties in het recht
Verticale relaties in het recht
= relaties tussen particuliere personen
= relaties tussen overheid en privé-personen
Belang van het onderscheid
Rechtbanken
Privaatrecht : buur draait heel de nacht lang keiharde housemuziek
Publiekrecht : milieuvergunning aanvechten als je buur een fabriek bouwt en je vreest voor lawaai en geurhinder
bv. burenruzie
Privaatrecht : een exclusief distributierecht
Terminologie Publiekrecht : overheid stelt stuk domein ter beschikking voor particulieren om er winstgevende activiteiten op uit te oefenen bv. concessie
Denkcategorieën bv. goede trouw versus continuïteit
heuristiek bv. bibliotheken, handboeken, wetboeken …
Privaatrecht -> goede trouw is zeer belangrijk
Publiekrecht -> continuïteit is zeer belangrijk
Criteria van het onderscheid NIET : de aard van de partijen -> bv. burgerlijke aansprakelijkheid is geen criterium !
criterium van de geweldmonopolie
nutcriterium
Niemand anders dan de maatschappij mag geweld gebruiken
1) iets is van algemeen belang -> de maatschappij heeft er direct nut bij = publiekrecht
-> we kunnen kijken of een bepaalde handeling wordt gesteld vanuit die geweldmonopolie
bv. verzekering zelfstandige
2) iets is niet van algemeen belang -> de maatschappij heeft er geen enkel nut bij = privaatrecht
bv. verzekeringscontract
het criterium van geweldmonopolie is beter dan het nutcriterium !
Waarom ? De overheid kan gebruik maken van privaatrechtelijke technieken om een doelstelling van algemeen nut te bereiken ! bv. de gemeente wil je huis afbreken om rond punt aan te leggen 1) publiekrechtelijke techniek -> via geweldmonopolie kan de overheid je het huis uitzetten 2) privaatrechtelijke techniek -> gemeente praat met jou en men stelt koopovereenkomst voor
Waarom is diefstal geen privaatrecht ? Diefstal behoort tot het strafrecht, dus tot het publiekrecht. De diefstal is wel tussen 2 particulieren, bv. een dief steelt de handtas van een vrouw, maar de rechtbank beslist over de straf. Er is een horizontale verhouding ( dief en vrouw ) en een verticale ( dief en overheid ). Als slachtoffer zeg je wat je schade is en de schadevergoeding wordt bepaald door de overheid.
rechtsbekwaam
handelingsbekwaam
Iedereen, men heeft rechten en plichten
In principe iedereen tenzij de wet het anders bepaalt of de rechter het beslist, men oefent rechten en plichten uit
1) minderjarig
< 15 jaar -> mogen niets doen , worden vertegenwoordigd door ouders 15 – 18 -> mogen enkele persoonlijke rechtshandelingen stellen
2) tijdelijk verzwakt -> vrederechter stelt voorlopig bewindvoerder aan
3) onbekwaam verklaard of verlengd minderjarig (handicap)
4) verkwisters -> rechtbank van 1e aanleg stelt een gerechtelijk raadsman aan
5) sommige strafrechtelijk veroordeelden -> vertegenwoordigd door curator
6) situatiespecifieke -> artsen mogen geen schenking aanvaarden van patiënt
rechtsfeit
rechtshandeling
Elke gebeurtenis waaraan door het recht gevolgen gekoppeld zijn, maar je wilt deze rechtsgevolgen niet
Je stelt een handeling met een uitdrukkelijk doel, je wilt deze rechtsgevolgen
bv. geboren of meerderjarig worden , een moord plegen, door het rood licht rijden
bv. een brood kopen omdat je wil eten
Constitutieve
Translatieve
Declaratieve
Het tot stand brengen van nieuwe rechtsobjecten of subjecten
De overdracht van een rechtsobject van het ene rechtssubject naar het andere
Ze duiden reeds bestaande rechten aan
bv. oprichting van een vennootschap creëert een nieuwe rechtspersoon
bv. verkoop (verkoper -> koper)
bv. mede eigenaars leggen afspraken vast over hun rechten en plichten om discussie te vermijden
Verschillende gradaties in de handelingsbekwaamheid 1) daden van genot of behoud -> genieten van de appels in een boomhaard 2) daden van beheer of bestuur -> boomhaard verhuren 3) daden van beschikking -> boomhaard verkopen
dwingende normen
aanvullende normen
-
je mag er wel van afwijken (d.m.v. afspraak)
-
economisch nut
-
uitdrukkelijk en stilzwijgend
-
indien niet uitgeschakeld, wel afdwingbaar !
Normen waarvan niet mag worden afgeweken, iedereen moet deze normen naleven = zijn ingevoerd om belangen van individu te beschermen , sanctie : relatieve nietigheid
Normen van openbare orde = zijn ingevoerd om de belangen van de maatschappij te beschermen , sanctie : absolute nietigheid
Geconsolideerde wetgeving
Aan bestaande wetten worden zaken toegevoegd of gewijzigd, daardoor gaan wetten eruit zien als een lappendeken, de overheid gaat deze wetten consolideren : opnieuw ordenen en hernummeren
Gecoördineerde wetgeving
uitvoerende macht voegt wetten over een bepaald thema samen in 1 wettekst
Gecodificeerde wetgeving
De wetgever zelf gaat normen over een bepaald thema samenbrengen en ordenen
Officieuze coördinatie en codificatie = systematiseringen uitgevoerd door particuliere uitgevers
Besluitwet -> wet ontstaan in crisissituatie als het onmogelijk is om het parlement samen te roepen bv. 1e WO ( koning en regering blijven over ) of 2e WO ( alleen regering blijft over )
