financiewezen & samenleving Jaarverslag 2005 Belgische Federatie van het Financiewezen

financiewezen & samenleving Jaarverslag 2005 B.T.W. BE536.067.827 Bankrekening nummer 001-4314280-87 D / 2005 / 1197 / 09

Belgische Federatie van het Financiewezen

Ravensteinstraat 36 - 1000 Brussel - Tel.: 02-507 68 11 e-mail: [email protected] - www.febelfin.be

Verantwoordelijke uitgever: Michel Vermaerke, Ravensteinstraat 36 - 1000 Brussel


cover2005.pmd

7

17/11/2005, 10:01

AANGESLOTEN LEDEN VAN FEBELFIN(1)

Belgische Federatie van het Financiewezen GEWONE LEDEN Belgische Vereniging van Banken en Beursvennootschappen (BVB) Belgische Vereniging van Asset Managers (BEAMA) Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) Belgische Vereniging van Beursleden (BVBL) Belgische Leasingvereniging (BLV)

AANGESLOTEN LEDEN De leden van de vijf constituerende verenigingen dragen van rechtswege de titel van 'aangesloten lid' van Febelfin (zie algemeen overzicht op cover 3).

Aangesloten leden met een bijzonder statuut Banksys Erkenningsraad voor Effectenmakelaars Euronext Brussel Isabel

RAAD VAN BESTUUR VAN FEBELFIN Bureau

UITVOEREND COMITÉ EN VERANTWOORDELIJKEN VAN STAFDIENSTEN & BUSINESS LINES

Luc Vandewalle(1), voorzitter (BVB)

Michel Vermaerke, gedelegeerd bestuurder & voorzitter van het Uitvoerend Comité

Jan Vanhevel(2), voorzitter (BVB)

Werner Abelshausen, Directeur 'Sociale zaken' en 'Opleiding'

Peter De Proft, ondervoorzitter (BEAMA)

Michel Billocq, Secretaris-generaal van de BLV & verantwoordelijke van de Business Line 'Corporate Banking'

Paul Hermans, ondervoorzitter (BVK) Eric Struye de Swielande(3), ondervoorzitter (BVBL) Michel Vermaerke(4), gedelegeerd bestuurder, voorzitter van het Uitvoerend Comité

Dirk De Cort, Adviseur, verantwoordelijke 'Economie & Statistiek'

Overige leden

Patrick-C. Drogné, Directeur van de BVBL & verantwoordelijke van de Business Line 'Financiële markten'

André Bergen (BVB) Marianne Delbrouck(5) (BVK) Jan Ingelbrecht (BLV) Christian M. Jacobs (BVB) Axel Miller (BVB) Dirk Van den Broeck (BEAMA) Arnaud van Doosselaere (BEAMA) Piet Verbrugge(6) (BVB) Herman Verwilst (BVB)

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

cover2005.pmd

Marc Dechèvre, Secretaris-generaal van de BVK & verantwoordelijke van de Business Line 'Kredieten aan particulieren'

Sébastien de Brouwer, Adviseur, verantwoordelijke van de 'European Desk'

Josette Leenders, Secretaris-generaal van BEAMA & verantwoordelijke van de Business Line 'Asset Management & Private Banking' Daniel Mareels, Directeur 'Fiscaliteit', 'Boekhoudnormen' en 'Prudentiële regels' Françoise Sweerts, Directeur 'Juridische zaken' & verantwoordelijke van de Business Line 'Retail Banking' Jozef Van den Nieuwenhof, Verantwoordelijke 'Interne administratie' & Directeur 'Organisatie en bancaire informatica'

Tot 7 december 2005. Vanaf 7 december 2005. Nieuwe voorzitter van de BVBL (vervangt Jean-Pierre de Buck van Overstraeten). Vanaf 1 januari 2005. Vanaf 23 september 2005 (vervangt Daniel Angerhausen). Vanaf 28 januari 2005 (vervangt Mark Lambrechts).

3

Aachener Bank eG Aareal Bank AG - Brussels Branch AB Lease N.V. ABN Amro Asset Management ABN AMRO Bank N.V. - Belgian Branch AGF Belgium Insurance N.V. Agfa Finance N.V. Agricaisse c.v.b.a. Alena Alpha Card c.v.b.a. Alpha Credit N.V. American Express Services europe ltd Amstel Lease België NV Antwerpse Diamantbank nv Aremas N.V. Atradius Credit Insurance N.V. Attijariwafa Bank Auxifina N.V. Axa Bank Belgium N.V. AXA IM Benelux Axitis Banca di Roma (rep. office) Banca Intesa (rep. office) Banca Monte Paschi Belgio N.V. Banca Nazionale del Lavoro (rep. office) Banco Bilbao Vizcaya Argentaria S.A. Bank Card Company N.V. Bank Corluy Effectenbankiers Bank Degroof N.V. Bank Delen & de Schaetzen N.V. Bank J. Van Breda & Co N.V. Bank of America, N.A. Bank of Baroda Bank of Scotland Bank van De Post N.V. Banque Chaabi du Maroc Banque CPH c.v.b.a. Banque Privée Edmond de Rothschild Europe s.a. Banque Transatlantique Belgium N.V. Bearbull Belgian Bank Belgolaise Bank N.V. Belstar Verzekeringen N.V. Beroepskrediet nv (2) Beursfondsen-Beheer BHW Bausparkasse AG BMW Financial Services Belgium N.V. BNP Paribas Lease Group N.V. BNP Paribas Private Bank-Bijkantoor van België BNP Paribas Securities Services Succursale de Bruxelles BNP Paribas, Bijkantoor van België Bocklandt B.V.B.A. Buttonwood Vermogensbeheerders Byblos Bank Europe N.V. CALYON - Succursale de Bruxelles Capital & Finance Asset Management

(1) (2)

Capital@Work n.v. Caterpillar Financial Services Belgium b.v.b.a. CBC Banque N.V. Centea N.V. Centrale Kredietverlening N.V. (CKV) Cetelem Belgium N.V. CIC Banques (rep. office) Citibank Belgium N.V. Citibank International plc Cofidis Cofinimmo Commerzbank Aktiengesellschaft Commerzbank Belgium N.V. Compagnie de Gestion Privée Computers Services & Leasing N.V. Confederacion Espanola de Cajas de Ahorros (CECA) (rep. office) Contassur N.V. Cortal Consors - Succursale voor België Credibe Credimo N.V. Daimlerchrysler Financial Services N.V. Damien Courtens & Cie b.v.b.a. de Buck Bankiers N.V. De Hypothecaire Vereniging c.v. De Lage Landen Leasing N.V. Degroof Institutional Asset Management Delande en Cie n.v. Delta Lloyd Bank N.V. Delta Lloyd Securities NV Deutsche Bank Aktiengesellschaft Dexia Asset Management Dexia Bank België N.V. Dexia Fund Services Belgium Dexia Lease Dexia Société de Crédit DHB Bank - Brussels Branch Dierickx, Leys & Cie nv Effectenbank DMR Finance N.V. Dresdner Bank AG - Brussels Branch DWS Investments Belgium EB-Lease N.V. Econocom Lease N.V. Ethias Bank N.V. Euler Hermes Credit Insurance N.V. Eural N.V. Euroclear N.V. Europabank NV F. van Lanschot Bankiers België N.V. F.Delcour-A.Vancrayebeck-E.Ernould s.p.r.l. Fastnet Belgium FCE Bank PLC Fidelity Capital Management Fidelity Investments International Fides Asset Management Fidexis N.V. Fidusud Fimaser N.V. Finansbank (Holland) N.V. - Bijkantoor België Finaref Benelux

Fonds du Logement Wallon c.v. Fortis AG Fortis Bank N.V. Fortis Credit Card N.V. Fortis Investments Fortis Lease N.V. Fortis Real Estate Asset Management G.E. Capital N.V. General Motors Acceptance Corporation, Continental Goffin Bank N.V. Goldwasser Exchange bvba Groep Landbouwkrediet Hewlett-Packard Belgium b.v.b.a. Home Invest Belgium Horatius Vermogensbeheer HSBC Bank plc HSBC CCF HSBC Dewaay N.V. ING België N.V. ING Car (financial) Lease Belgium N.V. ING Insurance N.V. ING Investment Management ING Lease Belgium NV ING Private Portfolio Management Intervest Offices Invesco Asset Management J. Quatannens & Co N.V. JPMorgan Chase Bank Brussels Branch JPMorgan Chase Bank, N.A. JPMorgan International Bank Limited KBC Asset Management KBC Bank N.V. KBC Lease Holding NV KBC Pinto Systems N.V. KBC Securities Kempen Capital Management Key Equipment Finance Belgium NV Keytrade Bank N.V. Komatsu Financial Europe NV Krefima N.V. Lanbokas c.v.b.a. Lawaisse N.V. Leasing J. Van Breda & Co N.V. Leasinvest Real Estate Management N.V. Leleux Associated Brokers NV L’Entr’aide Financiere du Tournaisis Leo Stevens & Cie L’Intégrale Lloyds TSB Bank plc Locinvest S.A. Lombard Odier Darier Hentsch & Cie (België) N.V. Maxitruck Finance & Lease N.V. MCC S.p.A. (rep. office) Mélice & Co N.V. Merciervanderlinden Asset Management Namur Invest Lease S.A. Neckermann Postorders N.V. Neofin N.V.

NIB Capital Bank N.V. Nissan Finance Belgium N.V. P&V Verzekeringen c.v. Patronale Hypotheek Maatschappij N.V. Petercam N.V. Pire & Cie S.A. Priv-Gest PSA Finance Belux N.V. Puilaetco Puilaetco Private Bankers n.v. Quaestor Vermogensbeheer Quest for Growth Rabobank International Antwerp Branch Rampelbergs & Cie RBS (rd europe) b.v. Record Bank N.V. Record Credit Services c.v.b.a. Retail Estates Robeco Robeco Bank Belgium Rouws en Ceulen Saint-brice N.V. Sambrelease S.A. SanPaolo IMI S.p.A. (rep. office) Santander Benelux N.V. Sarelco N.V. Scania Finance Belgium N.V. Schroders Investment Management Benelux SG Bank De Maertelaere N.V. SG Equipment Finance Shizuoka Bank (Europe) N.V. Société Générale (Succursale de la Société Générale France) State Bank of India State Street Bank Europe, Ltd. Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) The Bank of New York The Bank of New York (Luxembourg) sa Brussels Branch The Bank of Tokyo - Mitsubishi, Ltd. Triodos Bank N.V. Trustinvest N.V. UBS Belgium N.V. UniCredito Italiano Spa (rep. office) United Taiwan Bank N.V. Van Bauwel & Co G.C.V. Van Breda Car Finance N.V. van de Put & C‘ Effectenbank Van Glabbeek en C‘ b.v.b.a. Van Goolen & C‘ b.v.b.a. Van Moer Santerre & Co N.V. VDK Spaarbank N.V. Volkswagen Bank GmbH Volvo Car Finance Belgium N.V. Warehouses De Pauw Weghsteen & Driege N.V. Wereldhave Winterthur Europe N.V. Xerox Credit N.V.

Aangesloten leden met een bijzonder statuut, zie cover 1. “Inclusief de volgende kassen: Antwerps Beroepskrediet (ABK), Bank van Brabant, Banque de Crédit Professionnel (CP-Banque), Federale Kas voor het Beroepskrediet (FKBK), Interfederaal Beroepskrediet (IBK), Middenstands Deposito- en Kredietkantoor (MDK), Onderling Beroepskrediet (OBK), Oostvlaams Beroepskrediet (OVBK) en West-Vlaamse Bank (WVB).”

16/11/2005, 09:12

2005 Woord vooraf: ‘Samen sterker’ ______________________________ 2 Diensten voor particulieren _________________________________ 5 Financiële diensten aan bedrijven ___________________________ 11 Fiscale omgeving __________________________________________ 14 Prudentieel toezicht, rapportering, boekhoudnormen _________ 20 Human resources _________________________________________ 22 Financiële markten ________________________________________ 27 Betalingssystemen & informatietechnologie _________________ 31 Strijd tegen de criminaliteit ________________________________ 38 De bedrijvigheid en de resultaten van de banken _____________ 40 Bemiddelingsdienst Banken-Krediet-Beleggingen _____________ 46

Onder de titel 'financiewezen & samenleving' stellen wij u graag het allereerste jaarverslag voor van Febelfin, de Belgische Federatie van het Financiewezen. Febelfin overkoepelt sedert maart 2003 de financiële beroepen in ons land (zie covers 1 en 3 voor de namen van de constituerende verenigingen en hun aangesloten leden). In een aparte brochure onder de titel 'Samen sterker – Kencijfers en duiding' zijn nog meer

facts & figures opgenomen, en worden de constituerende verenigingen uitvoerig beschreven. Het jaarverslag en de brochure kunnen worden gedownload via Febelfin's webstek www.febelfin.be.

Het jaarverslag 2005 van Febelfin vervangt dat van de Belgische Vereniging van Banken, waarvan de 2004-editie onder de titel 'De Bank in de Samenleving' dus tevens de laatste was.

1

febelfinranl2005.pmd

1

17/11/2005, 13:37

Samen sterker ! De voorbije drie jaar is het Belgische banken financiewezen met succes erin geslaagd zowel de consolidatiegolf als de Europeanisering en de internationalisering van de verschillende markten te verwerken. Tevens reageerde de financiële sector positief op de concretisering van nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en taken. Over dit alles leest u meer in dit allereerste jaarverslag van Febelfin. Het past in die context van harte dank te zeggen aan alle collega’s en medewerkers uit de Belgische bancaire en financiële wereld, die elke dag weer meetimmeren aan de weg van de morgen. Als federatie kan Febelfin zonder die inbreng van competente en plichtsgetrouwe mannen en vrouwen immers niet functioneren. Samen zijn we inderdaad sterker ... Wat de consolidatiegolf betreft, is België ongetwijfeld een

graad. Bijna 60% van de werknemers is nu reeds houder van

voortrekker in Europa. Onze bancaire en financiële markt wordt

een hoger diploma (23,3% universitair diploma, 35,6% hoge-

niet alleen gekenmerkt door een consolidatie op het niveau van

school). Ook inzake opleiding worden en werden er heel wat

de grotere spelers, maar ook door een grote openheid naar

inspanningen geleverd, met bv. Elan+ als paritair sectorinitiatief.

internationale operatoren en zogenaamde nichespelers. België is een openmarkt-economie, onder meer dankzij zijn ligging in

Het Belgische financiewezen dient meer dan ooit te worden

het hart van Europa. Onder het motto ‘samen sterker’ beslisten

gesitueerd in een internationaal en voornamelijk Euro-

de zgn. ‘grootspelers’ samen te gaan met de ‘niche’-spelers en

pees kader. Strategie, operationeel beleid en regelgeving

enkele regionale spelers, om hun slagkracht te vergroten.

worden sterk bepaald door de internationale en Europese

Aldus zetelen aan de bestuurstafel van Febelfin de vier groot-

reflectie en agenda. Europa nam de voorbije jaren verscheidene

banken samen met de vertegenwoordigers van de overige

initiatieven om de Europese bancaire en financiële markt ver-

banksegmenten, van de beursvennootschappen en van de

der vrij te maken, en te zorgen voor convergentie en harmoni-

‘productverenigingen’ (BEAMA, BVK en BLV).

satie van het toezicht. Denken we maar aan initiatieven als het

Febelfin is erin geslaagd in weinige jaren uit te groeien tot hét beroepsforum voor het Belgische financiewezen. De consolidatiegolf viel ook samen met een nieuw toezichthoudend kader. Het verheugt ons vast te kunnen stellen dat de Febelfingemeenschap een bijzonder constructieve dialoog en relatie heeft kunnen opbouwen met de recent gecreëerde CBFA enerzijds en de NBB anderzijds.

Financial Services Action Plan (FSAP), de richtlijn ‘markten voor financiële instrumenten’ (MiFID), de Europese spaarrichtlijn, de

Single European Payments Area (SEPA) of de Capital Requirements Directive (CRD). Die verschillende Europese wetgevende projecten zijn ook verbonden met initiatieven voor de Eurozone, rond marktmonitoring en rapportering en een reflectie rond aangelegenheden zoals het depositogarantiesysteem. Koppelt men dergelijke Europese initiatieven aan andere inter-

Het algemeen sectoraal overleg is de jongste jaren moei-

nationale normerende initiatieven zoals Basel II en IFRS, dan

zaam gebleken. Voor de periode 2005-2006 is geen sectorale

wordt de fundamentele impact van Europa op banken, beleggings-

CAO tot stand gekomen in de banksector (PC310), niettegen-

fondsen, kredietmaatschappijen, leasingbedrijven en beurs-

staande LBC en CNE enerzijds en BVB anderzijds een akkoord

vennootschappen heel duidelijk, en voelbaar.

bereikten over een ontwerptekst. De bankiers hebben steeds aan het overleg deelgenomen vanuit een dubbele optiek: enerzijds de concurrentiepositie van de sector en derhalve ook zijn rendabiliteit vrijwaren, anderzijds zorgen voor duurzame

en om ook in dat vlak de belangen van al haar leden te verdedigen. Het is noodzakelijk dat alle betrokken partijen goed beseffen dat

constructief en positief werd benaderd, met openheid voor dia-

België en het Belgisch financieel en bancair bestel geen eiland

loog en streven naar een gemeenschappelijk draagvlak. Bij de

vormen, dat normatief los zou kunnen staan van een veel ruimere

spaarbanken kwam er recent wel een CAO tot stand.

internationale en Europese context. Hoe nobel geïnspireerd of

en herstructurering betreft, hebben uiteraard een invloed op de werkgelegenheid, de opleiding en de loonevolutie. Consolidatie en herstructurering gaan gepaard met natuurlijke afvloeiing en overlegde begeleidingsplannen. Maar dat betekent uiter-


richt om de Europese ontwikkelingen op de voet te kunnen volgen,

tewerkstelling. Toch willen wij onderstrepen dat het overleg steeds

De eerder genoemde ingrijpende maatregelen wat consolidatie

2

In dat kader heeft Febelfin een eigen ‘European Desk’ opge-

goed bedoeld hij ook is, een nationale overheidsmaatregel die geen rekening houdt met de internationale concurrentiepositie van de Belgische financiële operatoren, zal een gezonde duurzame ontwikkeling alleen maar ontkrachten en een voorspoedig sociaal en duurzaam tewerkstellingsbeleid ondermijnen.

aard niet dat de sector niet blijft aanwerven, en zelfs in grote

Het zal voor Febelfin en haar nieuwe voorzitter die op 7 decem-

mate, en dan gaat het meestal om hoger opgeleide werknemers.

ber 2005 aantreedt, één van de belangrijke opdrachten zijn om

Zo vertoont de sector eind 2004 een steeds hogere scholings-

op constructieve wijze en in een duurzame dialoog het verande-

Belgische Federatie van het Financiewezen 2005

2

17/11/2005, 13:37

rende landschap aan alle stakeholders (overheden, sociale part-

regulerend optreden is vaak, doch niet altijd aangewezen. Onze

ners en drukkingsgroepen) uit te leggen, en om samen met hen na

leden ontwikkelen immers ook hun eigen strategisch en operatio-

te gaan waar de groeien tewerkstellingskansen van

neel beleid, waarbij het hen vrij staat om nieuwe maatschappe-

morgen liggen. Eind 2005 is voor die dialoog nog steeds een

lijke thema’s zoals duurzaam ondernemen te verwerken zoals

goede voedingsbodem aanwezig, en zoals iedereen weet heb-

hen dat goeddunkt. Anderzijds is het goed bepaalde maatschap-

ben de ‘Belgen’ steeds getuigd van heel veel flexibiliteit en aan-

pelijke verzuchtingen te temperen. De enkele ‘klachten’ bij het

passingsvermogen. Maar! Nu reeds dient gesteld dat de binnen-

vorig jaar opgerichte KMO-contactpunt wijzen niet echt op een

landse bancaire bedrijvigheid vandaag één van de laagste

groot probleem. Het is eveneens positief te noemen dat de ban-

rendabiliteitsgraden in Europa kent. Bovendien is het duidelijk

ken hebben kunnen bijdragen aan de nieuwe fiscale cultuur,

dat andere Europese financiële centra niet bij de pakken blijven

belichaamd in de vorig jaar succesvol afgesloten EBA-operatie.

zitten, en alvast in ‘public-private partnership’ verantwoorde reglementeringen uitdokteren met een innoverend en aantrekke-

De voorbije drie jaar waren voor de financiële sector bijzonder

lijk karakter. De steile opgang van Ierland of het succes van Luxem-

boeiend, gevarieerd en vol uitdagingen. Uiteraard treden in

burg voor de beleggingsfondsen spreken boekdelen.

tijden van evolutie en uitdaging verschillende meningen op de

Febelfin buigt zich thans pro-actief over de strategische thema’s ‘concurrentiepositie’ en ‘tewerkstelling’. In de loop van 2006 zullen terzake reeds besluiten worden genomen. Het is onze wens dat de reflectie en de uitwerking hiervan mogen verlopen in een gezonde dialoog met overheid, sociale partners en belangengroepen.

Laten we ten slotte ook even stilstaan bij enkele recente thema’s, zoals corporate governance, duurzame ontwikkeling, sociaal verantwoord ondernemen en nieuwe fiscale cultuur. Verscheidene initiatieven van wetgevende aard of ontstaan op vrijwillige basis hebben de jongste jaren vorm en gestalte gekregen. Alle willen ze een nauwere brug slaan tussen de financiële wereld en het maatschappelijk draagvlak. Het heeft misschien wat meer tijd gevraagd om ten volle tot het inzicht te komen hoe

voorgrond. Degelijk onderbouwde dossierkennis, gebalanceerde standpunten en de zoektocht naar dialoog waren echter altijd het uitgangspunt. Het aloude adagium ‘it takes two to tango’ getrouw is het uiteraard zo dat win-win-resultaten bereiken alleen mogelijk is wanneer men het standpunt van de andere erkent en de bereidheid heeft om een gemeenschappelijke entente te vinden. Dat is behoudens enkele uitzonderingen (bv. het sociaal overleg of de recente bevek-maatregelen) in het merendeel van de situaties en dossiers het geval gebleken. De componenten van de financiële sector erkennen het recht van elkeen om andere standpunten in te nemen en eigen opties na te streven. Ieder neemt daarbij zijn verantwoordelijkheid. Onze verantwoordelijkheid is er altijd één geweest naar onze leden, en naar hun activiteiten van vandaag en morgen.

snel de samenleving aan het evolueren is en nieuwe uitdagingen en verwachtingen plaatst in de bancaire en financiële wereld. Dit verklaart mede waarom sommige elementen via de wetgever werden bedongen: een goed voorbeeld is het investerings- en financieringsverbod inzake antipersoonsmijnen. Van de andere kant is de sector inzake KMO-kredietfinanciering zelfregulerend opgetreden, in een permanent streven naar dialoog. Het is onze sterke overtuiging dat we de dialoog dienen te blijven voortzetten, en de sector moeten blijven sensibiliseren voor de nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. Sectoraal zelf-

Michel Vermaerke, gedelegeerd bestuurder

Luc Vandewalle, voorzitter

Het was voor mij een bijzonder voorrecht om de BVB en Febelfin voor te zitten. In 2006 bestaat de BVB 70 jaar, terwijl Febelfin vandaag haar eerste operationele werkjaar nog aan het voltooien is. Wel een treffende symboliek van hoe oud en jong, verandering en uitdaging, verleden en toekomst hand in hand kunnen gaan. Febelfin mag zich roemen op een sterke en gediversifieerde ‘achterban’ van leden met variërende grootte, business model en toekomstplannen, die ieder voor zich in Febelfin de beste verdediger van hun sectorale belangen kunnen vinden. De Febelfin-medewerkers hebben een grote technische expertise en toewijding: hen wacht nu binnen dat nieuwe en grotere Febelfinhuis de uitdaging om met vereende krachten hun blijvende toegevoegde waarde te creëren. Ik wens al onze leden en alle Febelfin-medewerkers veel succes toe ! Moge onze nationale leuze ‘Eendracht maakt macht’ hen en mijn opvolger sterkte blijven bieden.

Luc Vandewalle

3



3

17/11/2005, 13:37

In dit verslag treft u onder meer volgende afkortingen aan:

4


Business Continuity Plan Belgische Vereniging van Asset Managers Bank Identifier Code Belgische Vereniging van Banken en Beursvennootschappen Beroepsvereniging van het Krediet Collectieve Arbeidsovereenkomst Commissie voor het Bank- en Financiewezen Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen Controledienst voor de Verzekeringen Committee of European Banking Supervisors Cel voor Financiële Informatieverwerking Comité voor Financiële Stabiliteit Interprofessionele Effectendeposito- en Girokas Capital Requirements Directive Eenmalige Bevrijdende Aangifte Europese Bankfederatie European Banking Industry Committee Europese Commissie Europese Centrale Bank Elektronische gegevensuitwisseling Europese Hypothecaire Federatie (European Mortgage Federation) European Payment Council Europese Unie Financial Services Action Plan International Accounting Standards International Bank Account Number Instelling voor Collectieve Belegging International Financial Reporting Standards Interprofessioneel Akkoord Investment Services Directive Kleine & Middelgrote Ondernemingen Market Advisory Committee Market Evolution Committee Directive on Markets in Financial Instruments Maatschappelijk Overleg Betalingssystemen Nationale Arbeidsraad Nationale Bank van België New Legal Framework for Payments in the Internal Market Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling Pan-European Automated Clearing House Raad van toezicht van de Overheid der Financiële Diensten Roerende Voorheffing Single European Payments Area Single Shared Platform Taks op de levering van effecten aan toonder Taks op de beursverrichtingen Uitwisselings- en Verrekencentrum Waarborgfonds voor scholenbouw ‘Woonstaatheffing’ eXtensible Business Reporting Language

Afkortingen

BCP BEAMA BIC BVB BVK CAO CBF CBFA CDV CEBS CFI CFS CIK CRD EBA EBF EBIC EC ECB EGU EMF EPC EU FSAP IAS IBAN ICB IFRS IPA ISD KMO MAC MEC MiFID MOB NAR NBB NLF OESO PE-ACH ROFD RV SEPA SSP TLT TOB UCV WFS WSH XBRL


4

17/11/2005, 13:37

Diensten voor particulieren

Enkele van de belangrijkste elementen uit het herziene voorstel van de richtlijn consumentenkrediet

Consumentenkrediet

❚ de regelgeving is niet van toepassing op hypothecair krediet (met inbegrip van consumentenkredieten gewaarborgd door een hypotheek);

Europese richtlijn ‘consumentenkrediet’

❚ voor kredieten kleiner dan of gelijk aan 300 euro geldt een specifiek systeem van precontractuele en contractuele informatie;

Op 10 oktober 2005 keurde de Europese Commissie een gewijzigd voorstel van richtlijn inzake consumentenkrediet goed. Met die tekst wil men een doelgerichte harmonisatie van bepaalde sleutelelementen tot stand brengen, en tegelijk

❚ het toepassingsgebied is beperkt tot kredieten kleiner dan of gelijk aan 50.000 euro;

❚ de lidstaten beschikken over enige vrijheid om de bepalingen op sommige gebieden aan hun nationale situatie aan te passen, maar voor een beperkt aantal gevallen geldt een clausule van wederzijdse erkenning om de eenheidsmarkt te beschermen; ❚ in de tekst is ook sprake van een grotere mate aan vergelijkbaarheid dankzij een geharmoniseerde methode voor de berekening van de kostprijs van het krediet;

de lidstaten meer armslag geven om som-

❚ de informatie die de kredietverstrekker aan de consumenten moet bezorgen, wordt opgesomd;

mige bepalingen aan de nationale situatie

❚ de consumenten kunnen gedurende 14 dagen een verzakingsrecht uitoefenen;

aan te passen alsmede de eenheidsmarkt

❚ de consumenten hebben het recht hun lening vervroegd terug te betalen;

beschermen dankzij een clausule voor ‘wederzijdse erkenning’.

❚ de consumenten mogen de kredietovereenkomst opzeggen wanneer ze afzien van de daaraan verbonden verkoop.

Volgens Markos Kyprianou, Europees Commissaris voor gezondheid en consumentenbescherming, biedt het nieuwe voorstel niet alleen een maximum aan voordelen voor de consumenten, maar wordt ook de ‘administratieve rompslomp’ zoveel mogelijk beperkt. De Raad van Ministers moet de ontwerprichtlijn nu onderzoeken. Het gemeenschappelijke standpunt wordt tegen 2006 verwacht.

Collectieve schuldenregeling Eind mei 2005 keurde de Kamer de wetsontwerpen tot wijziging van de wetgeving inzake de collectieve schuldenregeling goed. Ook de Senaat staat op het punt de ontwerpen te bekrachtigen, zodat de bekendmaking van de nieuwe wetgeving op korte termijn kan worden verwacht. Sommige punten zijn duidelijk positief, zoals de mogelijkheid voor de fiscus om schuldkwijtschelding te verlenen, en bepaalde technische verbeteringen. De financiële sector ziet zich echter verplicht uiting te geven aan zijn bezorgdheid omtrent andere aspecten, zoals de bijzondere regels inzake borgstelling of de kans op een toenemend beroep op het Fonds ter bestrijding van de overmatige schuldenlast, dat enkel door de kredietgevers wordt

Voornaamste punten van de wetsontwerpen ’Collectieve schuldenregeling’ ❚ de overdracht van de bevoegdheid inzake collectieve schuldenregeling van de beslagrechter naar de arbeidsrechtbank; ❚ de opschorting van de middelen van uitvoering t.a.v. de persoonlijke zekerheden tot de bekrachtiging van de minnelijke aanzuiveringsregeling, tot de indiening van het proces-verbaal van onmogelijkheid van minnelijke regeling of tot de verwerping van de aanzuiveringsregeling; ❚ vanaf het begin van de procedure zal de schuldbemiddelaar een bedrag ter beschikking van de eiser moeten stellen dat minstens gelijk is aan de bedragen die niet vatbaar zijn voor beslag. Met de schriftelijke instemming van de eiser kan dat bedrag worden verminderd, echter nooit tot een bedrag dat lager is dan het minimumbedrag van maatschappelijke integratie; ❚ elke schuldeiser, overheid of particulier, zal een volledige of gedeeltelijke kwijtschelding van schuld kunnen toestaan (wat vooral slaat op de fiscus en de instellingen van sociale zekerheid); ❚ de schulden die het recht van de eiser en zijn gezin op een menswaardig bestaan in gevaar kunnen brengen, zullen bij voorrang moeten worden betaald, zowel in de minnelijke als in de gerechtelijke regeling; ❚ als de eiser volledig insolvent is, zal de rechter een totale kwijtschelding van schulden kunnen verlenen, zonder aanzuiveringsregeling maar met eventuele begeleidingsmaatregelen gedurende maximum vijf jaar; ❚ natuurlijke personen die zich kosteloos persoonlijk borg hebben gesteld, zullen door de rechter kunnen worden bevrijd, indien hij vaststelt dat hun verbintenis niet in verhouding staat tot hun inkomen en hun vermogen. Die bevrijding kan bovendien als hoofdeis worden gevraagd, wanneer de schuldenaar die voldoet aan de voorwaarden voor collectieve schuldenregeling, er niet om vraagt; ❚ op verzoek van de schuldbemiddelaar zal de rechter kunnen beslissen welk deel van de erelonen en kosten door het Fonds ter bestrijding van de overmatige schuldenlast ten laste moet worden genomen.

gestijfd.



5

5


17/11/2005, 13:37

Evoluties op de Belgische hypotheekmarkt Belastinghervorming In november en december 2004 voerde

gestelde vragen die het

de regering een belastinghervorming in-

Kabinet van de minister van

zake hypothecair krediet in als onderdeel

Financiën in februari op zijn

van een programmawet. Febelfin had pas

website publiceerde.

begin november vernomen dat zo’n her-

Die belastinghervorming

vorming op til was. Niet meteen een aan-

vervangt voor nieuwe kre-

pak die de hypotheekondernemingen in

dieten de bestaande aftrek-

staat stelt om zich tijdig voor te bereiden,

mogelijkheden voor interes-

hun kantorennet in te lichten en de

ten toegepast op inkomen en belasting-

belastingplichtige terdege te informeren.

invoering van het systeem van geïnte-

verminderingen voor kapitaalterug-

Bovendien doken tal van uitvoerings- en

greerde verwerking, waarvoor de admini-

betalingen en premies van levens- en/of

interpretatieproblemen op waarvan een

stratie in september 2003 zelf het initia-

overlijdensverzekeringen door een aftrek

aantal nog steeds niet zijn opgelost.

tief had genomen. Ondertussen hebben

op het netto-belastbare inkomen voor een

Reparatiewetgeving zal ongetwijfeld vol-

de hypotheekondernemingen weliswaar

korf van bestedingen die zowel de interes-

gen. Febelfin heeft daarentegen wel kun-

rekening moeten houden met de belasting-

ten als de kapitaalterugbetalingen en de

nen meewerken aan de opstelling van korte

hervorming. Febelfin vraagt dan ook dat

premies van de levens-/overlijdens-

antwoorden op een lijst met 19 vaak

het EGU-project pas later in werking zou

verzekeringen omvat.

treden. Ook zouden de bestaande model-

Sinds september 2004 heeft Febelfin ook

len van fiscale attesten inzake hypothecair

niets meer vernomen over de voortgang in

krediet, in afwachting van de eventuele

het project voor elektronische gegevens-

inwerkingtreding van de EGU, bruikbaar

uitwisseling (EGU) met het oog op de

moeten blijven.

Febelfin en het notariaat De communicatie tussen Febelfin en het Notariaat over de uniformering van werkwijzen en documenten is toegenomen in vergelijking met vroeger. De

Integratie van de Europese hypotheekmarkten ...

essentiële elementen uit de besprekingen en de afspraken in de inter-

De EC publiceerde op 19 juli 2005 haar

Na een consultatie en een hoorzitting zal

professionele werkgroep ‘Krediet-

Groenboek inzake hypothecair krediet op

de EC in de tweede helft van 2006 haar

instellingen – Notariaat’ zijn verwerkt

basis van de Aanbevelingen van de Forum

beslissingen over een eventuele voortge-

in een Protocolakkoord dat op 7 maart

Group on Mortgage Credit van december

zette integratie van de hypotheekmarkten,

2005 werd ondertekend. Voor de sec-

2004. Twee weken later volgde de studie

de eventuele toekomstige reglementering

tor van de hypotheekondernemingen

van de consultant van de EC, London

inzake hypothecair krediet en wellicht ook

keurden Febelfin en Assuralia de tekst

Economics, over de kosten en voordelen

de Europese Gedragscode inzake woning-

goed. Het gaat om een evolutief docu-

van een integratie van de Europese

kredieten opnemen in een Witboek.

ment, dat dus te allen tijde kan worden

hypotheekmarkten. Die studie is een offi-

verbeterd en aangevuld. Febelfin,

ciële tegenhanger van de indrukwekkende

Assuralia en de Federatie van Notaris-

vergelijkende studie die consultant Mercer

sen bevelen hun leden aan de instruc-

Oliver Wyman in oktober 2003 maakte

ties uit het Protocol na te leven.

voor de Europese Hypothecaire Federatie (EMF).

Die consultatie liep tot eind november 2005 en betrof de aanbevelingen van de Forum Group, het Groenboek en de studie van London Economics. In het kader van de consultatie heeft Febelfin de voor-

Daarnaast werkt Febelfin mee aan het

bije maanden meegewerkt aan de

extranet-project van de Federatie van

standpuntennota’s van de EMF, de EBF en

Notarissen m.b.t. de beveiligde uitwis-

de koepelorganisatie European Banking

seling van gegevens met de krediet-

Industry Committee (EBIC).

instellingen en de administratieve vereenvoudiging.

6



6


17/11/2005, 13:38

... en de gevolgen daarvan voor de Belgische wetgeving Als de EC een richtlijn laat volgen op het

kan dit product worden ingeschakeld in

Witboek, zal die nog in Belgisch recht

een geheel van mogelijke projecten ter

moeten worden omgezet. Febelfin dringt

uitbreiding van de derde pijler (vrijwil-

erop aan om nu al de nodige maatregelen

lig individueel pensioensparen) of in de

inzake

Belgisch

oprichting van een vierde pijler (indivi-

niveau te treffen. Die maatregelen moeten

wetgeving

op

duele beleggingen rekening houdend

niet alleen klaarheid brengen omtrent een

met het vermogen van de personen die

aantal recente vragen inzake hypothecaire

tot de doelgroep behoren);

kredietverstrekking, maar ook over een aantal problemen die al lang aanslepen. In de loop van 2005 werden daarover

❚ de tweede nota geeft de aanzet voor een

gesprekken aangevat met de CBFA met als resultaat twee nota’s:

gezamenlijk onderzoek door Febelfin en de CBFA naar enkele aspecten van het hypothecair krediet die de sector al ge-

❚ een eerste nota betreft de eventuele

ruime tijd als problematisch ervaart. Het

commercialisering van de ‘reverse mort-

gaat hierbij onder meer om de invoe-

Febelfin dringt in dat verband aan op een

gage’ op de Belgische markt. Het gaat

ring van een jaarlijks kostenpercentage

totale – geen maximale – harmonisering,

om een techniek waarbij een gepensio-

met uniforme berekeningsmethode en

eventueel aan de hand van kader-

neerde eigenaar het ‘slapende vermo-

-basis om de vergelijkbaarheid te

reglementering. Die elementen kunnen

gen’ van zijn woning liquide maakt zon-

optimaliseren, aspecten van de

dus van kapitaal belang zijn voor het

der afstand van eigendomsrecht, als aan-

veranderlijkheid van de interestvoet en

uittekenen van een toekomstige

vulling van een pensioen, en het daar-

een adequate berekening van de weder-

Belgische

toe aangegane krediet wordt gewaar-

beleggingsvergoeding. Die aspecten

hypothecair krediet, met het oog op een

borgd door een hypotheek ten belope

worden ook onderzocht in het verslag

beter evenwicht tussen enerzijds de

van 100% van de waarde van de

van de Forum Group on Mortgage

gerechtvaardigde bescherming van

woning. Gezien de vergrijzing van de

Credit en in het Groenboek, en zullen

de kredietnemers en anderzijds de

bevolking en de toenemende druk op de

wellicht eveneens in het Witboek van

rendabiliteit en risicobeheersing van

financiering van het wettelijke pensioen,

de EC ter sprake komen.

de hypotheekondernemingen.

regelgeving

inzake

Spaardeposito’s: wijziging valuteringsstelsel Tijdens de laatste maanden van 2004 en begin 2005 liep een publiek en politiek

te brengen. Op die manier zou de

debat over de mogelijke manieren om de

consument de door de banken aange-

berekening en toekenning van intrest op

boden spaardepositovoorwaarden ge-

fiscaal vrijgestelde spaardeposito’s trans-

makkelijker kunnen vergelijken bij het

paranter en meer uniform te maken. Daarbij

maken van zijn beleggingskeuzes. De sec-

ging de aandacht vooral uit naar de regels

tor verzette zich echter resoluut tegen in-

die de banken moeten naleven inzake de

grepen die een ernstige aantasting van het

aangroei- en de getrouwheidspremie.

volg konden hebben. Zulke maatregelen zou-

opstelling om reële vooruitgang te kun-

den immers negatief inwerken op het duur-

nen boeken. De sector legde zelf een

zame spaarvolume, evenals op de beschik-

uitgebreid voorstel op tafel, om

baarheid en de kostprijs van het krediet.

dankzij een aanpassing van de

Tevens zouden ze prudentiële risico’s kunnen

reglementering de bankpraktijken te

inhouden en een gevaar kunnen betekenen

vereenvoudigen en meer eenvormigheid

voor de financiële stabiliteit.

7

▲

De banksector koos voor een constructieve



spaarkarakter van het spaardeposito tot ge-

7


17/11/2005, 13:38

▲

Aangezien tal van aspecten zwaar door-

Het ontwerp van koninklijk besluit terzake

vlotte manier kan verlopen, zonder verwar-

wogen, besloot de regering uiteindelijk om

heeft momenteel nog niet de volledige for-

ring en misverstanden. Door de opgelopen

enkel het valuteringsstelsel te wijzigen. Daar-

mele adviesprocedure doorlopen. De sec-

vertraging in de adviesverstrekking komt

bij zouden de banken de mogelijkheid ver-

tor had gehoopt op een snelle officiële

de haalbaarheid van de voorgenomen

liezen om (al te) frequente geldafhalingen

bekrachtiging en bekendmaking van het

datum van inwerkingtreding onvermijde-

te ontmoedigen door tot hoogstens zeven

wijzigingsbesluit. De banken moeten im-

lijk op de helling te staan.

kalenderdagen verlies van basisrente aan

mers over voldoende tijd beschikken om

de cliënt aan te rekenen. Volgens het

de nodige informatica-aanpassingen in te

regeringsontwerp zullen de banken vanaf

voeren en om hun cliënten op een cor-

januari 2006 de toekenning van basis-

recte manier te informeren over het gewij-

intrest niet eerder mogen stopzetten dan

zigde valuteringsstelsel. Iedereen heeft er

de dag van de opvraging zelf.

belang bij dat die omschakeling op een

Depositobescherming: bestaande Europese regelgeving biedt adequaat kader Voor de verplichte garantieregelingen voor

EU-Richtlijn inzake de beleggers-

het prudentieel toezicht (‘home country’-

deposito’s in de EU-lidstaten gelden

compensatiestelsels uit 1997.

verantwoordelijkheid). Het lijkt niet raad-

minimumnormen (EU-Richtlijn van 1994). In het geval van faling van een kredietinstelling heeft de depositohouder een garantie op terugbetaling van het verloren deposito ten bedrage van minstens 20.000 euro.

sie (EC) het bedrag toetsen dat de beschermingsregelingen minimaal moeten garanderen(1). Momenteel organiseert de EC zo’n periodieke toetsing. Ze maakt van de gelegenheid gebruik om de Richtlijn vanuit een veel ruimere invalshoek te evalueren. Centrale vraag is of de betrokken regelgeving wel voldoende aan de vereisten van de Eenheidsmarkt beantwoordt.


deposito’s en financiële instrumenten) geeft voldoening. Het is opgebouwd rond verscheidene evenwichtsfactoren en levert een beperkte maar niettemin daadwerkelijke bescherming van de spaarders en

Om de vijf jaar moet de Europese Commis-

8

Dat Belgische geïntegreerde systeem (voor

beleggers, waarbij de sector zelf een solidaire en draagbare financiële inspanning levert. De optie voor een eenheidsregeling voor kredietinstellingen en beleggingsondernemingen speelt in het voordeel van

bescherming te wijzigen, los van de evolutie inzake bankwetgeving en -toezicht. Dat de Europese regelgeving geen doorgedreven gelijkschakeling van de nationale beschermingssystemen inhoudt, is geen echte belemmering voor de Eenheidsmarkt. Bepaalde grensoverschrijdende aspecten kunnen immers worden behandeld via contacten tussen de diverse regelingen, zonder dat daarvoor nieuwe wetgeving nodig is.

de financiële draagkracht. De betrokken

Evenmin is het aangewezen de systemen

financiële instellingen storten immers jaar-

strenger te maken. De garantieregelingen

lijks een bijdrage aan het Beschermings-

strekken ertoe een minimum aan bescher-

fonds, dat momenteel over een interventie-

ming te bieden, zonder de marktwerking

vermogen van meer dan 700 miljoen euro

te verstoren. Bovendien zullen de

beschikt.

prudentiële regels als gevolg van het

De Belgische beschermingsregeling is door

De Belgische financiële sector is daarom

de jaren heen verder ontwikkeld, in over-

van mening dat de Europese regelgeving

eenstemming met de Europese regel-

inzake depositobescherming liefst ongewij-

geving. Het eenheidsstelsel, dat sinds 1999

zigd blijft. De minimumnormen van de Richt-

in ons land van kracht is, behelst niet

lijn leveren het kader voor de bescherming

alleen de bescherming van de deposito’s bij

van de gewone beleggers en spaarders,

de kredietinstellingen, maar biedt ook een

maar de stelsels van de lidstaten kunnen

gelijkaardige garantie voor de houders van

toch rekening houden met lokale omstan-

financiële instrumenten. Dat tweede deel

digheden en gevoeligheden. Het concept

moet overigens beantwoorden aan de

ervan stemt voorts overeen met dat van


8

zaam de regelgeving voor de deposito-

Basel II-Akkoord veel strenger worden met eigen-vermogensvereisten voor de banken die veel sterker aan de risico’s zijn gekoppeld, en met een intensievere doorlichting door de toezichthouders.

(1)


17/11/2005, 13:38

Aanvankelijk bedroeg die garantie 15.000 euro, maar vanaf 1999 werd het bedrag – via een bepaling in de Richtlijn zelf – opgetrokken tot 20.000 euro.

Faillissementswet: bevrijding van de borg De wet van 20 juli 2005 tot wijziging van

eventuele gehele of gedeeltelijke bevrij-

gesteld, opdat de schuldeisers opnieuw het

de faillissementswet komt tegemoet aan

ding van hij die zich persoonlijk borg heeft

recht verkrijgen om hun vordering in te stel-

de kritiek van het Arbitragehof en houdt

gesteld voor de gefailleerde.

len tegen degene die zich persoonlijk borg

rekening met bepaalde verzuchtingen van de financiële sector, die sterk gekant is

Wel is in de nieuwe wet bepaald dat de

heeft gesteld, als hij niet is bevrijd.

middelen van uitvoering ten laste van de-

Het is van belang te weten dat in de wet

gene die zich kosteloos persoonlijk borg

wordt vastgehouden aan het principe dat

heeft gesteld, worden opgeschort tot aan

een failliet verklaarde rechtspersoon niet

Het Arbitragehof was inderdaad van oor-

de afsluiting van het faillissement. Die

verschoonbaar kan worden verklaard.

deel dat vermits de wetgever ervoor heeft

opschorting heeft echter geen zin meer, als

gezorgd dat ook de kosteloze borg

de rechtbank de volledige of gedeeltelijke

Ten slotte zijn er een aantal overgangs-

automatisch het voordeel van de

bevrijding heeft verworpen van degene die

bepalingen voor lopende faillissementen of

verschoonbaarheid geniet, bijgevolg van

zich persoonlijk borg heeft gesteld, in het

voor die welke nog niet zijn afgesloten op

de schuldeisers een offer wordt gevraagd

kader van een rechtsvordering die is inge-

het ogenblik waarop de wet in werking

dat niet in verhouding staat tot het streef-

steld vóór het afsluiten van het faillissement.

treedt.

doel. Doordat de wetgever het voordeel

Dat kan inderdaad gebeuren, aangezien

van de verschoonbaarheid ontzegt aan

de schuldeiser zes maanden na de datum

rechtspersonen, heeft hij daarenboven een

van het vonnis van faillietverklaring de recht-

discriminatie tussen de kosteloze borgen

bank kan verzoeken om uitspraak te doen

in het leven geroepen. Het Hof heeft dan

over de bevrijding van wie zich persoonlijk

ook besloten de bewuste artikelen in de

borg hebben gesteld.

tegen de automatische bevrijding van de borgen.

faillissementswet te vernietigen. Voortaan moet elke schuldeiser die een

Met de nieuwe wet worden dus de vroegere door de financiële sector bekritiseerde bepalingen grotendeels verbeterd, maar er blijven nog een aantal negatieve punten, zoals het gebrek aan een definitie van de kosteloze borgstelling (ofschoon het

Vandaar dat Febelfin een later nog aan te

Arbitragehof zelf een definitie daarvan had

brengen wijziging van dat artikel heeft voor-

gegeven).

persoonlijke zekerheidsstelling geniet, dit vermelden in zijn aangifte van schuldvordering, bij ontstentenis waarvan wie

zich persoonlijk zeker heeft gesteld, bevrijd is. Om eventueel voor bevrijding in aanmerking te komen, moeten degenen die zich persoonlijk borg hebben gesteld voor de gefailleerde, ter griffie van de rechtbank van koophandel een verklaring indienen waarin zij bevestigen dat hun verbintenis niet in verhouding staat tot hun inkomsten en hun vermogen. Die verklaring moet objectieve elementen bevatten voor de beoordeling door de rechter, die op basis daarvan een beslissing zal nemen omtrent een

Het Arbitragehof te Brussel

De belangrijkste wijzigingen als gevolg van de nieuwe faillissementswet zijn: ❚ de tekst slaat niet meer op de borgen maar op de personen die zich persoonlijk zeker hebben gesteld voor de gefailleerde; ❚ het begrip ‘delging van de schuld van de gefailleerde’ verdwijnt en wordt vervangen door: ‘indien de gefailleerde verschoonbaar wordt verklaard, kan hij niet meer worden vervolgd door zijn schuldeisers’; ❚ de situatie van de personen die zich persoonlijk zeker hebben gesteld, wordt beschouwd los van die van de gefaillleerde; ❚ de rechtbank van koophandel oordeelt over de gehele of gedeeltelijke bevrijding van degene die zich persoonlijk borg heeft gesteld, wanneer zij vaststelt dat zijn verbintenis niet in verhouding staat tot zijn inkomsten en zijn vermogen.



9

9


17/11/2005, 13:38

Verkoop op afstand van financiële diensten Vanaf 1 januari 2006 is de consument

❚ de consument krijgt 14 kalenderdagen

enkele kleine punten na – een correcte

wettelijk beschermd wanneer hij een over-

tijd om eventueel af te zien van de aan-

omzetting van de richtlijn. Toch blijven er

eenkomst op afstand sluit (bv. per telefoon

gegane overeenkomst. Er zijn evenwel

nog vele vragen betreffende de praktische

of per brief) m.b.t. financiële diensten.

enkele logische uitzonderingen op dit

uitvoering. Ook de complexe samenhang

Vanaf die datum geldt immers de wet van

verzakingsrecht: financiële diensten

met onder meer de wetgeving betreffende

24 augustus 2005 tot omzetting van richt-

waarvan de prijs afhankelijk is van de

de

lijn 2002/65 betreffende de verkoop op

financiële markt (zoals financiële instru-

interpretatieproblemen leiden. Febelfin zal

afstand van financiële diensten(1).

menten), overeenkomsten die op uitdruk-

proberen die problemen tijdig op te sporen

kelijk verzoek onmiddellijk volledig zijn

en zo mogelijk een gemeenschappelijk

uitgevoerd, en de hypothecaire krediet-

sectorstandpunt naar voor te brengen.

De nieuwe regeling is een specifiek op financiële diensten gerichte aanvulling

aan een aantal specifieke informatieverplichtingen voldoen, vooraleer de consument gebonden is door een aanbod. De consument moet ook de kans

kan

tot

van 4 augustus 1992.

afstand binnen de Wet Handelspraktijken.

❚ de verlener van financiële diensten moet

handel

overeenkomsten die vallen onder de wet

op de algemene regeling van de verkoop op Ze biedt een dubbele bescherming:

elektronische

Ten slotte bevat de nieuwe wet ook de aanpassingen aan de voorschriften van de richtlijn financiële diensten op afstand in de wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet en in de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst.

krijgen om kennis te nemen van de con-

Na de nodige aanpassingen overeenkom-

tractuele voorwaarden voordat de over-

stig het zeer uitgebreide advies van de

eenkomst wordt gesloten.

Raad voor het Verbruik is de wet – op

(1)

Met financiële dienst wordt bedoeld iedere dienst van bancaire aard of op het gebied van kredietverstrekking, verzekering, individuele pensioenen, beleggingen en betalingen.

Reclame van kredietinstellingen gericht op jongeren In 2003 had de banksector op verzoek

met wetsbepalingen bieden gedragsregels

van de minister van Consumentenzaken

het grote voordeel van soepelheid die

een constructieve dialoog aangeknoopt met

nodig is in een gevoelige materie waar

de consumentenverenigingen teneinde

men zich snel moet kunnen aanpassen.

gedragsregels op te stellen inzake bank-

Bovendien verschillen de specifiek voor de

reclame gericht op jongeren. Die dialoog

banksector goedgekeurde regels niet fun-

leverde een aantal gedragsregels op voor

damenteel van die welke over het alge-

bankmarketing en -reclame gericht op

meen worden aanvaard en goedgekeurd.

minderjarigen, die in de BVB-Gedragscode

Derhalve rijst de vraag naar de verantwoor-

zijn opgenomen.

ding van een specifiek voor de banksector bedoelde wetgeving terzake.

Begin 2005 werd er echter in de Kamer een wetsvoorstel tot reglementering van

Uiterste waakzaamheid blijft dan ook ge-

de op jongeren gerichte reclame van

boden op het stuk van de marketing en

kredietinstellingen ingediend. Dat voorstel is een uitvloeisel van een enquête door

Economische Inspectie inderdaad een

het OIVO, dat de websites van een aantal

rechtsvordering instellen als de gedrags-

grootbanken had ‘uitgetest’ en zich vra-

regels op het gebied van reclame niet wor-

gen stelde omtrent de mate waarin de

den nageleefd. De niet-naleving van een

gedragsregels in acht werden genomen.

gedragscode kan worden beschouwd als

Aan die gedragsregels inzake reclame zijn

10


een oneerlijke handelspraktijk.

reclame gericht op jongeren. De in de BVBGedragscode ingeschreven regels dienen in acht te worden genomen. Bij de beoordeling van de vraag of de reclamecampagnes en marketingboodschappen wel degelijk met die regels stroken, moet het gezond verstand primeren en moet

wel degelijk sancties verbonden. Volgens

Het genoemde wetsvoorstel brengt in dat

worden gekeken naar de waarden die via

de wet op de handelspraktijken mag de

opzicht dan ook niets bij. In vergelijking

die regels worden beschermd.


10


17/11/2005, 13:38

Financiële diensten aan bedrijven Banken en KMO’s: partnerschap met verantwoordelijkheid 1 november 2004 was de datum waarop

advies uitbrengt: een externe persoon of

de door de banken en de vertegenwoordi-

een extern orgaan zou inderdaad moeilijk

gers van de ondernemingen ondertekende

de ene of de andere partij gelijk kunnen

gedragscode van kracht werd en tevens

geven, omdat de standpunten uiteenlopend

de startdatum voor het Contactpunt dat op

en toch gefundeerd kunnen zijn.

de correcte toepassing ervan moet toezien. Die gedragscode moet bijdragen tot de bevordering van de goede betrekkingen tussen kredietinstellingen en KMO’s dankzij een beter wederzijds begrip van hun respectieve rol en verantwoordelijkheid. Volgens de partijen die de gedragscode heb-

Het Contactpunt krijgt ook een aanzienlijk aantal vragen om inlichtingen, onder meer van ondernemingen die willen weten of hun bank correct handelt en die doorgaans bij het Contactpunt luisterbereidheid en nuttig advies vinden.

ben ondertekend, gaat het om een stap

Tevens heeft het Contactpunt de klemtoon

vooruit in het vlak van de communicatie en

gelegd op bepaalde gedragingen van de

transparantie; sommige banken die zich

banken tegenover de KMO’s die zouden

ertoe hebben verbonden de gedragscode

moeten evolueren: in grotere mate pas-

na te leven, hebben hun handelwijze aan-

sende financieringen aanbieden (kas-

gepast.

krediet is niet altijd de beste oplossing) en

Na twaalf maanden zijn er amper een tiental klachten binnengelopen. Wel dient de aandacht te worden gevestigd op de kwaliteit van de antwoorden die de banken hebben verstrekt. Doordat de besprekingen in het Contactpunt erg constructief verlopen, kan elke partij zich rekenschap geven van de moeilijkheden die de andere ondervindt. Het is best mogelijk dat het geringe aantal klachten het gevolg is van de relatieve onbekendheid van het Contactpunt, maar het kan ook een teken zijn dat de banken en de KMO’s in hun onderlinge dialoog blijk geven van rijpheid

soms ook alternatieven voor bankkrediet; in geval van een kredietaanvraag duidelijk zeggen wat de kredietgever van de onderneming verwacht. In dat opzicht is er een educatieve rol weggelegd voor de BVB, onder meer door, in samenwerking met de organisaties die de ondernemingen vertegenwoordigen, conferenties te organiseren waardoor de ondernemers betere kansen krijgen om een krediet te verkrijgen en ze worden geholpen om een duidelijk en volledig dossier samen te stellen, vooral dan in het kader van de nieuwe Basel-akkoorden.

en verantwoordelijkheidszin, omdat ze er

In 2005 onderhield de BVB regelmatig con-

belang bij hebben een win-win situatie in

tact met de vertegenwoordigers van de

stand te houden.

ondernemingen maar ook met de federale

De meeste klachten betreffen reacties van cliënten op een weigering tot kredietverlening, onbegrip tegenover de opzeg-

en gewestelijke overheid teneinde de beste hulpmaatregelen voor de KMO’s te bespreken.

ging van een krediet, te zware waarborgeisen in de ogen van de cliënt of een weigering om kosten te betalen die nochtans

Contactpunt Banken-KMO’s

in de overeenkomst stonden vermeld. Uit

c/o Febelfin

de aard van die klachten blijkt duidelijk dat de bemiddeling het best verloopt via een overlegorgaan (zoals het Contactpunt)

Ravensteinstraat 36, bus 5, – 1000 Brussel fax 02 507 69 29 – e-mail [email protected]

in plaats van via een ombudsman die



11

11

Financiële diensten aan bedrijven

17/11/2005, 13:38

De ARKimedes-regeling Belastingplichtigen van het Vlaamse Gewest die aan de personenbelasting zijn onderworpen en die aandelen van het ARKimedes-fonds aankopen, krijgen recht op een vermindering van die belasting ten belope van 35% van de uitgifteprijs gespreid over vier jaar. Daarnaast genieten de beleggers die aandelen van het ARKimedes-fonds aankopen, een kapitaalgarantie ten belope van 90% van de nominale waarde van hun aandelen. Beleggers die obligaties aankopen, krijgen geen belastingvermindering maar genieten wel een gewestgarantie op 100% van hun kapitaalinbreng en de beloofde interesten.

Met de ARKimedes-regeling wil de

ophalen bij het publiek. Daarbij had de

Vlaamse overheid risicokapitaal activeren

belegger de keuze om in te schrijven op

voor Vlaamse starters en KMO’s én de

aandelen of obligaties, of op een combina-

ondernemingszin bij de bevolking aanwak-

tie van beide. Drie grote banken werden

keren. Door middel van zgn. ARKimedes-

aangeduid om de aandelen en obligaties

fondsen wordt bij het publiek geld ingeza-

van het eerste ARKimedes-fonds aan de

meld (via uitgiften van aandelen en obliga-

belegger te verkopen. De operatie bleek

ties).

een groot succes – na amper vijf dagen

De ARKimedes-fondsen beleggen bij risicokapitaalverstrekkers voor starters en KMO’s. Tegenover elke euro die wordt geïnves-

werd de intekenperiode al afgesloten omdat het gewenste bedrag van 110 miljoen euro was bereikt.

teerd door een ARKimedes-fonds, dient één euro van de risicokapitaalverstrekker zelf te staan. Over de eerstkomende vijf jaar wenst de Vlaamse overheid via die fondsen 225 miljoen euro in te zamelen. Met de gecombineerde uitgifte van aandelen en obligaties van het eerste ARKimedes-fonds (looptijd van 15 september tot en met 5 oktober 2005) wilde de Vlaamse overheid 75 tot 110 miljoen euro

De nieuwe waarborgregelingen van het Vlaamse Gewest ❚ In het voorjaar van 2005 ging de

ten voor de herfinanciering van schul-

regeling geen premie te worden betaald

nieuwe waarborgregeling van het

den op minder dan één jaar onder de

en moet de bank aan de KMO geen

Vlaamse Gewest voor investerings-

waarborg worden gebracht. In tegen-

andere zakelijke of persoonlijke zeker-

kredieten aan KMO’s van start. Wan-

stelling tot de waarborgregeling voor

heden vragen.

neer voor een investeringskrediet aan

investeringskredieten, dient in deze

een KMO een beroep wordt gedaan op die regeling, draagt het Vlaamse Gewest maximum 75% van het risico verbonden aan dat krediet; de bank die het krediet verstrekt, neemt minimum 25% op zich. Het Vlaamse Gewest kent de waarborg toe aan de kredietverlenende instelling, die deze waarborg kan toepassen voor kredieten aan KMO’s die aan de voorwaarden voldoen. ❚ De nieuwe waarborgregeling voor investeringskredieten is inmiddels reeds aangevuld met een waarborgregeling voor KMO’s die hinder ondervinden als gevolg van openbare werken. In die regeling kunnen kredieten voor de finan-

In het kader van de nieuwe waarborgregelingen heeft de Vlaamse minister van Economie de financiële instellingen reeds tweemaal gevraagd zich op te geven als zijnde geïnteresseerd in een waarborg. Ongeveer vijftien banken zijn daarop ingegaan en hebben een waarborg van het Vlaamse Gewest gekregen.

ciering van bedrijfskapitaal en kredie-

12



12


17/11/2005, 13:38

De Staat moet zich houden aan zijn waarborg, ook na regionalisering

De federale overheid heeft met de BVB onderhandeld over overeenkomsten tot afbakening van de grenzen waarbinnen de banken kredieten met staatswaarborg mogen toekennen. Zo deden de banken in 1975 een beroep op de federale staatswaarborg voor de bouw van schoolgebouwen (geregionaliseerd in 1981), alsook in 1999 voor de steun aan landbouwbedrijven en nietlandbouwbedrijven die het slachtoffer waren van de dioxinecrisis (geregionaliseerd in 2002).

geregionaliseerd. Momenteel proberen de

banken kredieten met federale staats-

Gewesten en de federale overheid onder

waarborg toegekend aan de scholen op

elkaar uit te maken wie de waarborg op

grond van de overeenkomst uit 1975,

zich moet nemen en vooral waar het geld

waarin staat dat de bank zich tot het

daarvoor moet worden gevonden.

Waarborgfonds voor scholenbouw (WFS)

Herhaaldelijk heeft de BVB tal van beleidsEr rijst een probleem wanneer een bank een beroep doet op de federale staatswaarborg en als de federale bevoegdheden naderhand worden geregionaliseerd. In veel gevallen raken de dossiers geblokkeerd als gevolg van de ingewikkelde institutionele structuur en de politieke problemen waardoor de uitbetaling van het geld wordt vertraagd of volledig wordt geblokkeerd. Dat was meer bepaald het geval tijdens de dioxinecrisis toen de federale overheid en de BVB op 25 augustus 1999 een overeenkomst ondertekenden waarin sprake was van een waarborg van 50% als de betrokken kredietnemer een krachtens het krediet verschuldigd en invorderbaar bedrag niet heeft betaald,

verantwoordelijken erop gewezen hoe belangrijk en dringend het is dat in het Overlegcomité Federale regering/Gewesten een oplossing wordt gevonden, opdat de staatswaarborg kan spelen. Als de staatswaarborg achterwege blijft, verliest die aan geloofwaardigheid en dat kan ernstige gevolgen hebben, meer bepaald in het kader van de Baselakkoorden, waar een waarborg vanwege de Belgische Staat niet meer als een volstrekte waarborg zou worden beschouwd. Het zou erg gevaarlijk zijn mocht een verbintenis vanwege de Staat op de helling komen te staan als gevolg van de ingewikkelde en soms onoverzichtelijke institutionele structuur van ons land.

als de inrichtende macht van de school twee weken achterop is met de betaling. Sedert een aantal jaren kampen bepaalde scholen met ernstige financiële problemen; hun schulden zijn reeds herschikt en in sommige gevallen wachten de banken nu reeds drie jaar op de uitbetaling van de waarborg. Voor die uitbetaling heeft het WFS evenwel het akkoord nodig van de Inspecteur van Financiën, die vaak voorbehoud maakt, omdat de dossiers die het WFS doorstuurt, onvolledig zijn, of omdat de scholen eerst de door de Gemeenschap gewaarborgde kredieten terugbetalen en pas daarna de kredieten die door de federale regering zijn gewaarborgd, of nog omdat de scholen grotere schulden hebben aangegaan dan wat hun was toegestaan. De

30 dagen nadat de kredietinstelling hem

Het is niet de eerste maal dat de staats-

banken hebben het moeilijk met die ver-

een schriftelijke aanmaning heeft gestuurd.

waarborg aldus geblokkeerd geraakt om

antwoordingen, die buiten de door de BVB

Die regeling gold tot 1 januari 2002, maar

institutionele redenen. In het kader van de

en de Staat ondertekende overeenkomst

daarna werd die aangelegenheid

bouw van schoolgebouwen hebben de

vallen.



mag wenden om uitbetaling te verkrijgen,

13

13


17/11/2005, 13:38

Fiscale omgeving Roerende inkomsten van spaarders en beleggers in het brandpunt van de belastingherziening

Bij de herziening van de belasting op de roerende inkomsten gaat het zowel om een politieke keuze als om technische aspecten. In een Europese om niet te zeggen wereldcontext van toenemend vrij verkeer van kapitaal, kan het niet anders dan dat een ondoordachte maatregel die alternatieven laat voor spaarders en beleggers, economisch niet het verwachte resultaat zal opleveren. Uiteindelijk is zoiets negatief voor de beleggers, de sector en het land in zijn geheel. Om dat te voorkomen pleit Febelfin voor voorafgaand overleg over enigerlei hervorming op dat gebied, alsmede voor stabiliteit in het fiscaal beleid. Niet alleen de belangen van de Schatkist maar ook die van de financiële sector en van de spaarders en beleggers staan op het spel.

In fiscaal opzicht bestaat er een duidelijk

field’ opgelegd dat voorziet in een belas-

onderscheid tussen het beroepsinkomen en

ting op spaarinkomsten in de vorm van intrest-

de – rechtstreeks minder belaste – roe-

uitkering, niet alleen aan alle lidstaten maar

rende inkomsten, en dus geven die laatste

ook aan een aantal derde landen en

aanleiding tot een hernieuwde belang-

gebieden

stelling om dat streefdoel te bereiken

regel, een toevluchtsoord hadden kunnen

(in werkelijkheid kan men vraagtekens daar-

zijn voor hen die zich aan hun fiscale

bij plaatsen, als rekening wordt gehouden

verplichtingen proberen te onttrekken.

die,

zonder

die

maat-

met de diverse belastingmaatregelen). De tijd die nodig was om die richtlijn uit te In feite is het huidige belastingstelsel een

werken en in toepassing te brengen en de al

pragmatisch uitvloeisel van het gegeven dat

bij al beperkte draagwijdte ervan tonen

de roerende inkomsten vaak zelf voort-

tegelijk aan hoe ingewikkeld die materie is

komen uit kapitaal dat werd vergaard dankzij

en hoe een hervorming op dat gebied tot

de (reeds belaste) inkomsten uit arbeid, en

stand moet worden gebracht. Niet alleen moet

van hun intrinsiek roerende aard waardoor

duidelijk worden aangegeven wat men

de begunstigden een ‘mobiel’ stemgedrag

wenst te bereiken (omdat anders de teksten

kunnen vertonen en hun toevlucht tot het

niet kunnen worden toegepast), maar tevens

buitenland kunnen of willen nemen zodra

dient ruim overleg te worden gepleegd op-

het nationale klimaat (te) ongunstig is of lijkt.

dat iedereen, zowel de overheid, de finan-

In politiek en technisch opzicht is het dus

ciële actoren, de belastingadministratie als

moeilijk om die inkomsten te belasten en

de beleggers en spaarders zich sereen kun-

daarbij komt nog dat er reeds tientallen ja-

nen voorbereiden op de verandering zon-

ren lang concurrentie in fiscaal opzicht

der gevaar voor verstoring van de markten.

heerst tussen de lidstaten (en bepaalde derde landen die satellietlanden van de EU

Na een lange nacht van begrotings-

zijn), die steeds erop uit zijn om kapitaal uit

onderhandelingen deelde de Belgische

het buitenland binnen te rijven dankzij een

regering op 11 oktober jl. mee dat zij met

gunstig belastingstelsel.

het oog op het evenwicht in de staatsbegroting voor 2006 van plan was (gedeel-

Het gevolg daarvan is dat een succesvolle

telijk) een roerende voorheffing in te

Over één zaak zijn alle democratische po-

ombuiging van de reeds sedert jaren be-

voeren op de opbrengst van bepaalde

litieke partijen in België het blijkbaar eens,

staande trend om inkomsten uit kapitaal te

obligataire beleggingsfondsen.

ongeacht hun ideologische strekking, m. n.

bevoordelen veronderstelt dat met die ge-

dat de belasting op het inkomen uit arbeid

gevens rekening wordt gehouden, onge-

Al snel bleek echter dat de regering was

te zwaar is.

acht de economische en fiscale verdien-

‘vergeten’ rekening te houden met de ken-

sten (of illusies) van een ‘herschikking’ van

merken van de hierboven beschreven

de belasting op het inkomen uit arbeid en

roerende inkomsten en met de omstandig-

de inkomsten uit kapitaal.

heden waarin die richtlijn was goedge-

In een Europese context waarin het begrotingsevenwicht het absolute streefdoel is geworden (zoals bij alle streef-

14


keurd. In werkelijkheid had zij zich vooraf

doelen, slaagt de ene staat al beter dan de

Dit jaar werd na 16 jaar onafgebroken

blijkbaar niet ten volle beraden over de

andere erin om op dat gebied resultaat

inspanningen een belangrijke stap in die rich-

manier waarop die maatregel precies moest

te boeken), leidt dat onvermijdelijk tot de

ting gezet met de inwerkingtreding van de

worden uitgewerkt.

conclusie dat in de uitgaven moet worden

spaarrichtlijn (infra). Zich baserend op de

gesnoeid of dat naar andere bronnen van

vaststelling dat kapitaal (en dus ook het al-

Bijgevolg zag de overheid zich verplicht

inkomsten moet worden gezocht, of nog

dus verkregen inkomen) zich kan verplaat-

om haar verklaringen herhaaldelijk bij te

dat in een subtiele combinatie van beide

sen naar oorden waar het belastingstelsel

stellen om zeker te zijn dat de belasting op

oplossingen moet worden voorzien.

gunstiger is, heeft de EU een ‘level playing

coherente wijze kan worden toegepast,


14

Fiscale omgeving

17/11/2005, 13:38

geen paniek veroorzaakt op de markten en

In het vlak van de communicatie ten slotte,

beeld van een onvoorspelbare en ondui-

vooral niet tot gevolg heeft dat de spaarders

hebben de plotselinge en verwarde aankon-

delijke belastingregel nefast is voor de

en beleggers, die dankzij de EBA de weg

diging van die maatregel en de opeenvol-

stabiliteit en het vertrouwen die nodig zijn

naar België hadden teruggevonden,

gende tegenstrijdige verklaringen daarover

om de spaarders en beleggers naar België

opnieuw hun blik naar het buitenland

het beeld van de wijze waarop in België het

te lokken en hier te houden.

zouden richten.

belastingbeleid inzake roerende inkomsten

Op het ogenblik waarop wij dit schrijven (14 november), blijft het evenwel nog steeds gissen naar de precieze inhoud van die belasting, maar een aantal punten zijn wel al duidelijk. Wat het technische aspect betreft, zullen

wordt gevoerd, in ernstige mate aangetast

De huidige situatie heeft nogmaals aan-

zowel op binnenlands niveau als in het bui-

getoond dat de moeilijkheden die aan een

tenland. (De dag nadat de maatregel bekend

wijziging van het belastingstelsel voor

was gemaakt, verklaarde een Luxemburgse

roerende inkomsten zijn verbonden best

bankier geamuseerd dat de fiscaliteit in

worden aangepakt in voorafgaandelijk

het Groothertogdom niet telkenjare ver-

overleg met de financiële sector.

andert ... - zie L’Echo van 19 oktober 2005).

die beperkingen, ongeacht de oplossing

Febelfin is dan ook van oordeel dat spoedig

die uit de bus zal komen, onvermijdelijk

Dit soort maatregel illustreert de uitdaging

de basis moet worden gelegd voor een sere-

een juridische tekst opleveren die ingewik-

voor de regering om de juiste toedracht

ner en meer constructief debat over de toe-

keld en moeilijk te interpreteren is en die,

ervan uit te leggen aan de bevolking, voor

komstige ontwikkelingen inzake de belasting

gezien de haast waarmee hij werd opge-

de administratie, om met een samenhan-

op roerende inkomsten. De financiële sector

steld, moeilijk toepasbaar zal zijn.

gende ontwerptekst voor de dag te komen,

is bereid om zijn kennis en ervaring daar-

en ten slotte ook voor Febelfin (en onrecht-

voor ten dienste te stellen van de regering.

streeks voor de financiële sector in zijn

Blijkbaar zijn de regering en de minister

geheel), die vooraf niet echt werd geraad-

van Financiën zich daarvan nu terdege be-

pleegd en zich derhalve gedwongen zag

wust, aangezien er is voorgesteld een ‘task

de technische tekortkomingen van het ont-

force’ op te richten waarin de sector zou

werp zelfs in de openbaarheid te brengen.

zijn vertegenwoordigd en die zich over dit

In economisch opzicht is die maatregel nogal ongelukkig, want hoe dan ook wordt daarmee een belasting ingevoerd op een product waarvoor er minder belaste alternatieven op de markt bestaan (waardoor de concurrentie wordt verstoord tussen hen die deze verschillende producten aanbie-

Een dergelijke situatie wordt dan ook in

den, en op termijn een hypotheek op de

de toekomst best vermeden. De overheid

opbrengst van de belasting wordt gelegd).

moet zich ervan bewust zijn dat zo’n voor-

soort problemen zou buigen. Beter laat dan nooit!

Doorslaggevende bijdrage van de financiële sector aan toepassing Europese spaarrichtlijn De pro-actieve houding van de financiële sector is doorslaggevend geweest opdat België zijn Europese verplichtingen in het kader van de spaarrichtlijn kan nakomen. Meteen is gebleken dat een dialoog tussen de belastingadministratie en de sector nodig is telkens wanneer die laatste de rol van belastingontvanger ten gunste van de Staat moet spelen.

dat te gebeuren ? Hoe moeten de aangiften worden ingevuld ? Hoe zullen vergissingen bij de inhouding worden rechtgezet ? Belangrijk was dat die vragen een antwoord kregen lang vóór de inwerkingtreding van de richtlijn opdat de toekomstige ‘uitbetalende instanties’ voldoende tijd kregen om

In elk opzicht was er inderdaad behoefte

BVB zich zorgen in verband met de on-

aan duidelijke toelichting bij de nieuwe

zekerheid omtrent de datum van inwerking-

regels: om welke inkomsten gaat het juist ?

treding van de regels die voortvloeien uit de

Hoe moet de identificatie gebeuren van

Vermits de inwerkingtreding was gepland

spaarrichtlijn, vooral dan het uitblijven van

degenen die recht hebben op die inkom-

op 1 juli 2005 (die datum lag toen nog

maatregelen voor de toepassing van een tekst

sten ? Wat is de belastbare basis waarop de

niet echt vast, maar kwam wel gevaarlijk

waarvan de technische ingewikkeldheid zeer

nieuwe belasting – de ‘woonstaatheffing’

dichtbij), besloot Febelfin om weliswaar

vaak werd beklemtoond.

(WSH) – moet worden geheven en hoe dient

contact te houden met de Belgische

15

werkelijke toepassing van de nieuwe regels aan te passen, in te voeren en uit te testen.

▲



de systemen en procedures voor de daad-

In haar jaarverslag van 2004 maakte de

15

Fiscale omgeving

17/11/2005, 13:38

▲

belastingadministratie maar niettemin het

een aangifteformulier. Zij werkte recht-

Dankzij het initiatief van Febelfin konden

voortouw te nemen en zelf de nodige maat-

streeks mee aan het opstellen van bepaalde

de meeste van de dringende vragen nog

regelen en commentaar voor te bereiden.

koninklijke besluiten, schreef en publiceerde

vóór de inwerkingtreding worden beant-

Daartoe werd besloten niet alleen omdat

eigenhandig een toelichting voor haar leden

woord en konden de nieuwe regels inzake

de datum van inwerkingtreding niet meer

die tijdens een infovergadering in april

de belasting op het sparen vanaf 1 juli 2005

veraf was, maar ook enerzijds omdat nut-

2005 werd voorgesteld. Tegelijk werden

op een bevredigende wijze effectief wor-

tige informatie omtrent de nieuwe verplich-

veelvuldige besprekingen met de belasting-

den toegepast. Dat betekent echter niet dat

tingen zo snel mogelijk aan de leden moest

administratie gehouden.

alle problemen nu van de baan zijn. In de

worden meegedeeld, en anderzijds omdat

loop van de komende weken en maanden

men wilde voorkomen dat de markt voor

Uiteindelijk bleek dat dit de goede aanpak

moet nog een oplossing voor tal van prak-

uiteenlopende oplossingen zou kiezen

was. Zoals de sector één jaar voordien had

tische aspecten worden gevonden. Daarom

wegens het ontbreken van officiële richt-

gevreesd, werden de spaarrichtlijn en de wet

heeft Febelfin een ‘help desk’ opgericht waar

lijnen en commentaar. Last but not least,

tot omzetting van 17 mei 2004 uiteindelijk

de leden met hun vragen terecht kunnen

was het ook de bedoeling ervoor te

op 1 juli 2005 van kracht en heerste er zelfs

en waar kan worden nagegaan welke vra-

zorgen dat de Belgische financiële sector

tot in juni onzekerheid omtrent die datum.

gen belangrijk zijn voor de sector in het

min of meer op gelijke hoogte werd geplaatst

Vier van de koninklijke uitvoeringsbesluiten

algemeen. Regelmatige contacten met de

met die in de buurlanden, waarvan sommige

werden in het Staatsblad van 29 juni 2005

belastingadministratie worden overigens

al grote vooruitgang hadden geboekt.

gepubliceerd juist vóór de inwerkingtreding.

ook voortgezet.

De administratieve omzendbrief, die sterk Overeenkomstig die beslissing werkte

was geïnspireerd op de commentaar van

Febelfin onder meer een voorstel uit voor

Febelfin, volgde pas medio juli.

De EBA: een uitzonderlijke operatie De eenmalige bevrijdende aangifte (EBA)

Eind 2004 wees de banksector in zijn jaar-

zal herinnerd worden als één van de meest

verslag erop hoe verheugd hij was over de

in het oog springende maatregelen van de

vertrouwensfunctie waarmee de financiële

jongste twee jaar. De beslissing werd geno-

sector in het kader van de EBA werd belast.

men in moeilijke politieke omstandigheden.

De kredietinstellingen en de verzekerings-

De tekst waarop de EBA was gebaseerd,

maatschappijen alsmede de beurs-

was geen schoolvoorbeeld van leesbaarheid

vennootschappen kregen immers als op-

en duidelijkheid in juridisch opzicht en her-

dracht samen met de diensten van de

haaldelijk werd gevreesd voor een misluk-

Thesaurie de aangiften van de berouwvolle

king. Uiteindelijk was het resultaat toch

belastingplichtigen bijeen te brengen, de

meer dan eervol, ook al werd het oorspron-

belasting voor de Schatkist te innen, het attest

kelijke streefdoel niet bereikt.

te leveren waarop de aangifte recht geeft,

De operatie ‘EBA’ – met 18.543 aangiften – bracht de Schatkist maar liefst 496.240.916 euro aan belastingen op en zorgde voor een kapitaalinjectie van meer dan 5,7 miljard euro in de Belgische economie: een resultaat dat er mag zijn ! Er zijn niet alleen de onmiddellijke gevolgen maar ook op lange termijn zal die operatie een gunstige weerslag hebben op de Belgische economie en op de overheidsinkomsten. In ieder geval geldt die operatie als een positief voorbeeld van een efficiënte samenwerking tussen overheid en financiële sector.

en na te gaan of aan de voorwaarden voor Van bij de aanvang werd de EBA opgevat

een EBA was voldaan. Die medewerking

als een in de tijd beperkte kans voor

vanwege de financiële sector stond trouwens

belastingplichtigen met inkomsten die niet

garant voor het vertrouwelijke karakter van

aan de fiscus waren aangegeven, om zich

de procedure, dat in het algemeen als een

fiscaal in regel te stellen zonder gevaar

conditio sine qua non voor het welslagen

voor strafrechtelijke vervolging.

van de operatie werd beschouwd.

Lange tijd zag het ernaar uit dat de resultaten van de EBA veeleer pover zouden zijn. In oktober had men de indruk dat het streefcijfer van 850 miljoen euro aan belasting diende te worden bijgesteld tot 250 miljoen. Pas tegen het einde van het jaar begon het aantal aanvragen specta-

16



16

Fiscale omgeving

17/11/2005, 13:38

culair te stijgen: op ongeveer anderhalve

voor de gevallen waarin de tegoeden niet

voorzien in bijkomende termijnen voor het

maand tijd – tussen medio november 2004

volgden) en dat de banken zonder gevaar

leveren van de attesten aan hen die aan-

en eind december 2004 – liepen er een

dergelijke EBA’s mochten aanvaarden.

gifte hadden gedaan, en voor het betalen

aanzienlijk aantal aangiften binnen.

Ondanks die precisering en de enorme in-

van de bijdragen op basis van de in december 2004 ingediende EBA’s.

Om die toevloed de baas te kunnen, sloot

spanningen vanwege het personeel belast

Febelfin met de minister van Financiën een

met de verwerking van de aangiften,

In economisch en fiscaal opzicht heeft de

akkoord omtrent de precieze voorwaarden

zagen de financiële instellingen al snel dat

operatie dus een aanzienlijk positief effect

voor de indiening van een aangifte. Tot dan

hun capaciteit tot verwerking van de dos-

gekend. Dat kwam ook tot uiting in de

toe had de sector zich erg behoedzaam

siers niet meer volstond. Febelfin bracht dit

overheidsinkomsten, want de administratie

opgesteld en werd geen rekening gehou-

probleem ter kennis van de belasting-

is tot de vaststelling gekomen dat de bedra-

den met aangiften voor tegoeden in het

administratie. Een verlenging van de

gen aan roerende voorheffing aanzienlijk

buitenland die nog niet materieel naar Bel-

indieningstermijn was absoluut niet

zijn gestegen. Voor de financiële sector ten

gië waren overgedragen. In gemeenschap-

mogelijk, maar niettemin hadden alle

slotte is de EBA-operatie een voorbeeld van

pelijk overleg werd besloten dat als essen-

belastingplichtigen wettelijk het recht om tot

een geslaagde samenwerking met de over-

tiële voorwaarde gold dat een onomkeer-

en met 31 december 2004 een EBA in te

heid, doordat regelmatig van gedachten

bare opdracht tot overdracht was gegeven

dienen. De belastingadministratie besloot

kon worden gewisseld.

(er was voorzien in specifieke maatregelen

om de druk op de sector te verlichten en te

TOB en TLT: een jaar van fundamentele veranderingen en (on)gecontroleerde uitschuivers Na de veroordeling door het Europees Hof

beleggers de kans te geven om de onrecht-

van Justitie op 15 juli 2004 moest België

matig betaalde taksen terug te vorderen.

afzien van de heffing van de TOB en de TLT voor transacties op de primaire markt

❚ Het eerste deel van die twee verplichtin-

(uitgifte van effecten). Die veroordeling impliceerde ook dat de betwiste taksen die in het verleden waren geheven, dienden te worden terugbetaald.

gen – de bijwerking van de artikelen in het Wetboek van de met het zegel gelijkgestelde taksen – werd geregeld via de programmawet van 27 december 2004.

gevaarlijk contraproductief kon zijn zo-

leg ging de Belgische Staat daarbij ech-

wel voor de betrokken actoren als voor

verrassing. De Europese richtlijn waarmee

ter verder dan een loutere formele aan-

de overheidsinkomsten. Na korte bespre-

die taksen in strijd waren, was immers goed-

passing van de teksten en besloot hij

kingen, werd reeds in januari 2005

gekeurd in 1969 en de daarin vastgelegde

de maximumbedragen van 250 en

besloten tot herinvoering van de

regels lieten niet echt veel twijfel bestaan

375 euro inzake de TOB af te schaffen

maximumbedragen die op het stuk van

over de afloop van het geschil. Het arrest

(m.a.w. de taks te ‘deplafonneren’).

wetgever, die beide taksen in de wet had behouden en ze bijgevolg ook toepasselijk maakte op de Belgische financiële tussenpersonen.

Door die ‘deplafonnering’ hadden de Belgische financiële actoren een reëel nadeel kunnen lijden. Die taksen zijn inderdaad verschuldigd alleen voor zover zij tussenkomen in de transactie. Als de beleggers die taksen willen

Onmiddellijk na het arrest heeft de belasting-

ontlopen, volstaat het dus dat ze een

administratie de financiële sector meege-

beroep doen op een in het buitenland

deeld dat hij een punt mocht zetten achter

gevestigde financiële tussenpersoon

de inning van de betwiste taksen. Wel

voor de uitvoering van hun trans-

diende nog een wettekst te worden uitge-

acties. Febelfin nam dus het initia-

werkt voor de opheffing van de bepalingen

tief om de belastingadministratie

in strijd met het Europees recht en om de

ervan te overtuigen dat die maatregel


17

➡

uitblijven van maatregelen van de Belgische

▲

Zonder enige vorm van voorafgaand over-

Die veroordeling kwam niet echt als een

van het Hof was dus een reactie op het


De taks op de beursverrichtingen (TOB) en de taks op de levering van effecten aan toonder (TLT) ondergingen tijdens het verslagjaar ingrijpende wijzigingen – soms op een nodeloos ongelukkige manier, laat ons dat niet vergeten.

17

Fiscale omgeving

17/11/2005, 13:38

▲

de TOB verschuldigd kunnen zijn (even-

daarenboven zijn de daaraan verbonden

Het spreekt vanzelf dat dergelijk getreuzel

wel werden ze verdubbeld in vergelij-

verjaringstermijnen nogal ingewikkeld.

(nonchalance bij de aanpassing van de na-

king met vroeger).

Ondanks de beslissing van de Staat om al-

tionale regels aan de Europese regels, eerst afschaffing en vervolgens herinvoering van

❚ Pas met de bekendmaking van een

leen die taksen terug te betalen die wer-

koninklijk besluit op 21 januari 2005 kon

den geheven tijdens de twee kalender-

de maximumbedragen en vertraging bij de

de laatste hand worden gelegd aan het

jaren vóór de beslissing van het Europees

terugbetaling van de onrechtmatig betaalde

tweede deel, met name een regeling voor

Hof (wat niettemin neerkomt op een totaal

taksen) het imago van het Belgisch finan-

de terugbetaling van de in het verleden

terug te betalen bedrag dat op 250 mil-

cieel centrum negatief beïnvloedt en vra-

onrechtmatig geheven taksen. Die rege-

joen euro wordt geraamd), blijven tal van

gen doet rijzen omtrent de ernst van het

ling kwam er na overleg met de financiële

aanvragen tot terugbetaling van de jong-

centrum en de stabiliteit van de omstandig-

sector, maar blijft toch tamelijk omslachtig

ste maanden nog steeds zonder gevolg,

heden waarin het werkt. Die handelwijze is

wat de informatie betreft die de

met als gevolg dat de aanvragers klacht

dus een erg ongelukkig voorbeeld van hoe

belastingplichtige moet verstrekken en

indienen bij hun financiële instellingen.

het niet meer moet in de toekomst.

Het gereglementeerde spaardeposito: een ingewikkelde decumulatie zaken ongemoeid zou laten wat de intrest

Het bankproduct dat (wellicht) het meest populair is, moet tegelijk ook omzichtig worden behandeld. Als gevolg van de hervorming van de personenbelasting, moet de intrest op boekjes op naam van echtgenoten of wettelijk samenwonenden worden ‘gedecumuleerd’ in die zin dat elke partner recht heeft op een belastingvrij bedrag al naargelang zijn deel.

op de spaarboekjes betreft. Dat betekent

De administratie maande dan ook in een circulaire de banken aan rekening te houden met het huwelijksstelsel (of de vorm van samenwonen) van de partners om die dubbele vrijstelling toe te passen. Het duurde niet minder dan zes maanden vooraleer de overheid tot het besef kwam dat die benadering weinig realistisch was en ze ervan kon worden overtuigd om te kiezen voor de door Febelfin voorgestelde oplossing, die efficiënt is en tegelijk oog heeft voor de persoonlijke levenssfeer van de cliënten.

zou toepassen. Begin 2005 publiceerde de belastingadministratie echter, zonder voorafgaand overleg met de financiële instellingen, een omzendbrief waarin zij verduidelijkte hoe de decumulatieregels in dat geval concreet moesten worden toegepast. Er wordt daarin geen afbreuk gedaan aan

intrest op de boekjes toekomt aan elke

de inkomsten van echtgenoten tot gevolg

partner, en dat ze voor elk van hen de

had. Voortaan wordt de belasting voor elke

wettelijk vastgelegde vrijstelling toepassen

echtgenoot/wettelijk samenwonende

ten belope van ieders deel. In die circu-

afzonderlijk berekend.

laire wordt zelfs verder gegaan dan die was

die

vereiste, want die dubbele vrijstelling kan

decumulatie, voor dat jaar, ipso facto niet

worden toegepast, ook al staat het boekje

van toepassing op de roerende voorheffing

maar op naam van één persoon en komt

en dus had hij laten weten dat hij de

de intrest toe aan beiden.


18

Fiscale omgeving

17/11/2005, 13:39

▲


1.250 euro (te indexeren) maar één keer

verwacht dat ze nagaan welk deel van de

belasting een volledige decumulatie van

18

de vrijstelling voor het eerste bedrag van

den opgemaakt dat van de banken wordt

getreden hervorming van de personen-

banksector

echtgenoten of wettelijk samenwonenden

2004, maar uit die omzendbrief kan wor-

lezen dat de begin dat jaar in werking

de

lijke boekjes geopend op naam van beide

het standpunt van de banksector m.b.t.

In het BVB-jaarverslag 2004 stond te

Volgens

m.a.w. dat de sector voor gemeenschappe-

▲

Die omzendbrief staat bol van goede voornemens, maar kan praktisch (en zelfs wet-

‘Back office’-activiteiten: dringend nood aan een passend belastingstelsel

telijk) niet worden toegepast.

De gestage verwezenlijking van de Europese eenheidsmarkt voor financiële diensten alsook de toenemende internationalisering en integratie van de financiëledienstengroepen vormen een aantal nieuwe uitdagingen op het gebied van de uitoefening van ‘back office’-activiteiten in België. Het Belgisch financieel centrum wil de handschoen opnemen, maar dat kan alleen indien op korte termijn een aantal positieve fiscale maatregelen worden genomen. Zo niet, dreigen een aantal activiteiten uit ons land te verdwijnen.

Als men zich aan de omzendbrief wilde houden, dan was het inderdaad nodig dat elke instelling bij alle houders van een boekje navraag deed omtrent hun huwelijksstelsel en te allen tijde kon bepalen welk bedrag aan welke echtgenoot toebehoorde en bijgevolg welk deel van de intrest naar die persoon moest gaan. Uiteraard is het onrealistisch bij elke

De vraag naar de beste en voordeligste

De bestaande regeling betreffende de roe-

beweging op de rekening navraag te doen

lokatie voor back office-activiteiten is bran-

rende voorheffing (RV) op buitenlandse roe-

bij de cliënt, maar tevens rees de vraag of

dend actueel. Dat heeft te maken met de

rende inkomsten maakt echter het ontplooien

de verplichte vermelding van het huwelijks-

toenemende mondialisering van de econo-

van die activiteiten in België nodeloos inge-

stelsel bij het aanvragen van een gewoon

mie, de totstandkoming van een Europese

wikkeld. Daar waar ze toch mogelijk zijn,

gemeenschappelijk spaarboekje niet in

eenheidsmarkt voor financiële diensten, het

hebben zij een negatieve invloed op de om-

strijd was met de regels ter bescherming

ontstaan van verschillende internationale

standigheden waarin Belgische instellingen

van de persoonlijke levenssfeer.

financiëledienstengroepen en het streven

moeten opereren. De back office-activiteiten

Reeds in april 2005 kwam Febelfin met

naar synergieën en kostenbesparingen.

ontwikkelen zich immers hoofdzakelijk, om

een alternatief: voor de boekjes op naam van echtgenoten of wettelijk samenwonenden zouden voortaan twee vrijstellingen worden toegepast, telkens op de helft van de intrest op de rekening. Ook zouden de begunstigden jaarlijks erop worden gewezen dat ze in de personenbelasting aangifte moeten doen van de teveel vrijgestelde bedragen, of de te veel geïnde roerende voorheffing terug moeten eisen van de administratie. Het duurde zes maanden vooraleer die oplossing werd aanvaard. Uiteindelijk

De evolutie van de financiële markten in Europa (cf. Euronext) heeft de consolidatie gestart van de custody-activiteiten van de financiële instellingen. Zij besteden zo’n activiteiten alsmaar meer uit aan gespecialiseerde

geen bronheffing op buitenlandse roerende inkomsten wordt toegepast. Een ernstig concurrentienadeel dus voor de Belgische financiële instellingen.

instellingen. Financiële groepen kiezen vaak

België en de er gevestigde instellingen staan

ervoor om de custody-activiteiten zelf te ont-

niet buiten de huidige evolutie. Het open en

wikkelen en te centraliseren in één vennoot-

internationaal karakter van de Belgische

schap van de groep, en eventueel ook om

financiële sector, die verscheidene instellingen

die diensten aan derden aan te bieden.

telt die deel uitmaken van internationale groepen, kan binnen die evolutie zowel positieve

België heeft traditioneel een sterke positie

als negatieve gevolgen hebben.

inzake custody. Er bestaat een goede regelgeving en de nodige expertise is aanwezig,

Wil men de Belgische financiële instellin-

en er is goed opgeleid en meertalig perso-

gen een kans geven en hen in staat stellen

neel voorhanden (meer dan 5.000 perso-

hun echte troeven ten volle uit te spelen,

nen in 2005). Belgische financiële instellin-

dan komt het erop aan de bestaande fis-

gen beschikken ook over voldoende know

cale handicap (RV) op korte termijn volle-

Tijdens diezelfde periode kregen de ban-

how in andere deelgebieden (optreden als

dig weg te werken, en een zo duidelijk

ken herhaaldelijk kritiek op het uitblijven

belangrijkste uitbetalende instantie, bij

mogelijk internationaal kader te creëren

van de toepassing van de decumulatie voor

internationale emissies of als ‘agent’ in

dat rechtszekerheid biedt en de concur-

spaarboekjes. De kans was echter vrij groot

gesyndiceerde internationale kredieten,

rentiepositie vrijwaart.

dat er nog veel meer problemen zouden

‘Cash Management’), maar het is niet

zijn gerezen als de richtlijnen van de

evident die positie thans te valoriseren.

gebeurde dat door de minister van Financiën n.a.v. een vraag van volksvertegenwoordiger Hendrik Bogaert in de Kamercommissie voor Financiën en Begroting.

administratie klakkeloos waren toegepast.

Alleen op die manier wordt de werkgelegenheid binnen de back office-activiteiten gevrij-

De recente modernisering van de Belgische

waard en kan voldoende transactievolume

Net zoals voor andere aangelegenheden

financiële wetgeving betreffende de ‘collateral’-

worden bereikt om nieuwe fiscale en parafiscale

(zie meer bepaald het artikel over de TOB),

verrichtingen via een passend belastingstelsel

inkomsten voor de Schatkist te genereren. In

luidt de conclusie dus eens te meer dat het

biedt eveneens een aantal nieuwe mogelijk-

het tegenovergestelde geval dreigen heel wat

wel degelijk mogelijk is veel pijnlijke situa-

heden om in ons land een aantal back office-

activiteiten te verhuizen naar het buitenland,

ties te voorkomen door – vooraf – overleg

activiteiten voor buitenlandse financiële instru-

met alle gevolgen vandien, zowel op financieel

te plegen met de financiële sector.

menten te ontwikkelen.

gebied als inzake werkgelegenheid.



niet te zeggen uitsluitend, in landen waar

19

19

Fiscale omgeving

17/11/2005, 13:39

Prudentieel toezicht, rapportering, boekhoudnormen 2005, een overgangsjaar De financiële sector bevindt zich in ver-

geren voor zowel de toezichthouder als

visors. Een nieuwe werkwijze is nodig

scheidene opzichten in een overgangs-

de instellingen die worden gecontroleerd.

waarbij de home-toezichthouder een

fase, niet het minst op het stuk van de

coördinerende rol op zich kan nemen

boekhoudnormen en het prudentieel toe-

De eerste vaststelling is dat het Europese

en waarbij nutteloze en overlappende

zicht. Dit komt tot uiting in de omvangrijke

prudentieel toezicht aan revisie toe is. De

toezichtstaken worden geëlimineerd.

voorbereidingen voor de invoering van de

diepgewortelde nationale aanpak in dit vlak

Daarvoor is een intensere samenwerking

IFRS-normen en de Capital Requirements

is niet meer van deze tijd. Hoewel de op-

tussen alle toezichthouders nodig, die

Directive (CRD). Die voorbereidingen ge-

richting van het CEBS (Committee of

steunt op een daadwerkelijke harmoni-

beuren in nauwe samenwerking met de

European Banking Supervisors) doet ver-

satie van de toezichtspraktijken.

Europese en de eigen controleautoriteiten

moeden dat er een politieke wil bestaat

en worden steeds intenser. Het komt erop

om het toezicht verder te harmoniseren, is

aan om binnen de massa nieuwe

hiervan in de praktijk nog (te) weinig te

prudentiële regels een aantal beleidslijnen

merken. De kloof tussen de verschillende

te definiëren die als lichtbaken kunnen fun-

(cultureel geïnspireerde) toezichtspraktijken blijkt in vele gevallen te groot om een snel akkoord tussen toezichthouders mogelijk te maken. De financiële sector identificeert twee grote werkdomeinen:

❚ proportionaliteit voor kleine financiële instellingen: hoewel de financiële sector voorstander blijft van een level playing field inzake prudentieel toezicht om concurrentievervalsing te voorkomen, is het nodig dat de toezichthouders meer rekening houden met de diversiteit in de sector. De implementatie van de Pijler II aspecten van de CRD en

❚ voluit streven naar ‘supervisory

de uitbreiding van het toepassings-

convergence’: de huidige organisatie

gebied van het bancaire boekhoudrecht

van het prudentieel toezicht is niet meer

zijn maar twee voorbeelden waarbij een

aangepast aan grote internationale

soepelere aanpak door de toezicht-

financiëledienstengroepen. Al te vaak

houder beter zou inspelen op de econo-

worden die groepen geconfronteerd met

mische werkelijkheid van kleine instel-

elkaar overlappende en/of tegenstrij-

lingen, zonder gevaar voor scheef-

dige vereisten van home en host super-

trekking van de concurrentie.

Nieuw systeem van gegevensinzameling voor de betalingsbalans Begin 2006 komt er een grondige wijzi-

maken, in de vorm van vier reeksen tabel-

gegevens beschikbaar zijn voor de opstel-

ging van het gegevensinzamelingssysteem

len. Die tabellen behandelen de activa of

ling van de betalingsbalans, wenst de NBB

voor de betalingsbalans. In het nieuwe sys-

haussepositie, de baissepositie, de uitgif-

dat de kredietinstellingen tijdens een over-

teem zullen de banken enkel nog de bui-

ten van effecten door de kredietinstellingen

gangsperiode van maximum één jaar de

tenlandse verrichtingen voor eigen reke-

zelf en de aan de instelling toevertrouwde

buitenlandse betalingen van hun cliënten-

ning en de effectenverrichtingen moeten

effecten. Een analoge rapportering wordt

inwoners blijven rapporteren. De banken

rapporteren. Er wordt afgestapt van rap-

gevraagd aan de beursvennootschappen,

zullen die cliënten evenwel niet meer hoe-

portering op dagbasis en van het streven

de ICB’s, de pensioenfondsen, de verzeke-

ven te vragen de aard van de onderlig-

naar volledigheid. De NBB zal rechtstreeks

ringsmaatschappijen en andere grote

gende transacties te vermelden.

gegevens inzamelen bij een groep van on-

ondernemingen, waaronder sommige

De NBB heeft de BVB en haar leden uitge-

dernemingen en maximaal gebruik maken

holdings en coördinatiecentra.

breid geconsulteerd bij de voorbereiding

van de bestaande statistische bronnen.

20


van het nieuwe gegevensinzamelingsZoals steeds kunnen er bij de inwerking-

systeem. Wat de banken betreft, was dat

Voor de gegevensinzameling inzake effec-

treding van een nieuw systeem nog wat

nieuwe systeem reeds volledig uitgetekend

ten dienen de kredietinstellingen een

specifieke problemen rijzen. Om te voor-

eind 2004, zodat zij een jaar tijd hadden

effecteninventaris op maandbasis op te

komen dat in de beginfase onvoldoende

om het in toepassing te brengen.


20

Prudentieel toezicht, rapportering, boekhoudnormen

17/11/2005, 13:39

XBRL: gebruiksgemak voor rapporteur en rapportenlezer In haar jaarverslag van 2003 wees de BVB

adresseerde die ze moet analyseren. Zon-

Vanaf 2007 zullen ook de jaarrekeningen

reeds op de kosten van de rapportering:

der ICT kan dat niet langer.

bij de Balanscentrale in XBRL kunnen wor-

‘Uit Amerikaanse studies is gebleken dat de

kosten

veroorzaakt

door

de

reglementering 6 tot 13% kunnen bedragen van de uitgaven exclusief intrest van de banken. Vertaald naar Belgisch niveau (...) zou dat een kostenplaatje opleveren tussen 680 miljoen euro en 1,48 miljard euro, d.i. 26 tot 57% van het winstcijfer van de banken in 2002 (2,6 mil-

De XBRL(1)-norm maakt het mogelijk om alle rapporten op te stellen in een elektronisch standaardformaat, wat zorgt voor een optimalisatie van de investeringen bij de rapporteur. De geadresseerde kan die rapporten ook automatisch inlezen en analy-

een

taxonomie

(bericht-

specificatie) uit en zal de nodige software ter beschikking stellen. Dankzij de soepele XBRL zal de (eventueel gedeeltelijke) overgang naar IFRS vlotter kunnen verlopen. De BVB heeft ook overleg gepleegd met de

keuze voor XBRL als mondiale norm.

CBFA over de toepassing van XBRL voor de

tussen nader uitgewerkt. Om XBRL te Het is niet enkel de rapporteur die zwaar

promoten en berichtspecificaties te ontwik-

moet investeren om de vele en complexe

kelen en te verspreiden, werd in novem-

rapporten op te stellen, maar ook de ge-

ber 2004 de vzw XBRL België opgericht.

(1)

hiervoor

seren. Dat gebruiksgemak verklaart de

De Belgische XBRL-projecten zijn onder-

jard euro)’.

den ingediend. De Balanscentrale werkt

prudentiële rapportering. XBRL wordt ingevoerd voor de geconsolideerde rapportering begin 2006.

XBRL = eXtensible Business Reporting Language: de internationale norm voor het elektronische gegevensformaat van financiële rapportering. Het voordeel van XBRL is dat de gegevens niet enkel visueel beschikbaar zijn, maar ook eenvormige labels bevatten zodat ze automatisch kunnen worden verwerkt en uitgewisseld volgens de internationale normen.

Forum compliance.be Assuralia en Febelfin hebben samen ‘Forum compliance.be’ opgericht. Dat Forum brengt de ‘compliance officers’ van alle in België gevestigde financiële ondernemingen samen: verzekeringen, banken, beleggingsondernemingen, enz. Door de ontwikkeling van de regelgeving de jongste jaren, met name op financieel vlak, is die functie steeds belangrijker geworden en evolueert ze voortdurend. In dat opzicht wil het Forum een plaats bij uitstek zijn voor de uitwisseling van gegevens en best practices tussen compliance officers. Dat initiatief werd volop gesteund door de autoriteiten, zoals werd bevestigd door de CBFA en de CFI tijdens de openingsvergadering op donderdag 14 april 2005. Bovendien werd de nadruk gelegd op de behoefte aan een permanente dialoog tussen de ‘compliance officers’ en de controleautoriteiten.



21

Prudentieel toezicht, rapportering, boekhoudnormen

17/11/2005, 13:39

21

Human Resources

Tabel 1: Loonnorm van 4,5% – indexaanpassingen en loonschaalverhogingen in de banksector Periode 2005-2006

Sectoronderhandelingen in de banksector De BVB heeft de sociale partners verzocht de

sectoronderhandelingen

te

beschouwen als een verlengstuk van de

Indexaanpassingen

4,23%

Loonschaalverhogingen

2,42%

Totaal

6,65%

Negatieve marge voor koopkrachtverhoging (6,65% – 4,5%)

–2,15%

Bron: BVB.

interprofessionele onderhandelingen,

Tabel 2: Personeelskosten in vergelijking met andere Europese landen

meer bepaald het (ontwerp van) inter-

Gemiddeld 2000-2001

Personeelskosten per personeelslid (in euro)

Eur =100

professioneel akkoord 2005/2006 van

Zwitserland

124.272

203%

januari 2005, dat achteraf ‘ne varietur’

Luxemburg

74.888

122%

door de overheid diende te worden be-

België

68.829

112%

krachtigd(1). In het akkoord is sprake van

Zweden

66.710

109%

een loonnorm van 4,5%, die in de bank-

Oostenrijk

65.439

107%

sector echter met 2,15% wordt over-

Italië

61.138

100%

Ierland

57.498

94%

Duitsland

57.167

93%

Denemarken

57.158

93%

Spanje

53.879

88%

de indexaanpassingen en loonschaal-

Verenigd Koninkrijk

53.740

88%

verhogingen in 2005 en 2006 inderdaad

Finland

39.440

64%

een stijging met 6,65% (tabel 1).

Portugal

38.849

63%

Griekenland

38.537

63%

Frankrijk

n.b.

–

Nederland

n.b.

schreden als gevolg van de reeds bestaande loonmechanismen. Volgens de BVB-berekeningen is het resultaat van

Vanuit een positieve ingesteldheid en zin voor constructieve dialoog met haar gesprekspartners wenste de BVB de sectoronderhandelingen te plaatsen in de meer algemene context van de ruime omgeving

Europees gemiddelde

61.253

– (*)

100%

(*) Europees gemiddelde zonder Frankrijk en Nederland. Bron: BVB-berekeningen op basis van OESO-gegevens.

waarin de banken werken. Zij heeft voorTabel 3: Vergelijking basisloonschalen van toepassing in april 2005 in de Belgische banksector met die in andere Belgische sectoren

gesteld om de relevante aspecten van de economische

omgeving

en

de

Paritair Comité

Bediende Hoogste categorie 35j

Bediende Hoogste categorie 55j

Banksector

310

2.427

2.762

Spaarbanken

308

2.223

2.715

Beursvennootschappen

309

2.110

2.479

de instandhouding en, zo mogelijk, voort-

Verzekeringen

306

2.319

2.763

gezette ontwikkeling van de werkzaam-

Voedingsnijverheid

220

2.131

2.462

heden van de financiële sector in België.

Aanvullend Nationaal Paritair Comité Bedienden 218

1.977

2.204

Notarisbedienden

216

2.183

2.860

Scheikundige nijverheid

207

1.870

2.207

Middelgrote levensmiddelenbedrijven

202

1.952

2.163

positionering van de sector in een constant evoluerende internationale context als leidraad voor de onderhandelingen te nemen, met het oog op een bijdrage aan

In dit verband heeft de BVB er herhaaldelijk op gewezen dat de Belgische financiële sector een reële loonkosten- en inkomstenhandicap kent tegenover de

Bron: BVB.

omringende landen, met personeelskosten per personeelslid die volgens OESO-gege-

In de loop van de komende maanden en

pelijke vereisten rond basis-dienstverlening,

jaren zal de sector enorme investeringen

het kosteloos aanbieden van een aantal

moeten doen in het vlak van allerlei nieuwe

bankdiensten en het inperken van de com-

prudentiële en andere normen en regle-

merciële vrijheid.

Ook een vergelijking tussen de loonschalen

mentaire vereisten (bv. Basel II, IFRS, IAS,

De BVB heeft de sociale partners opgeroe-

in de Belgische banksector en die in an-

SEPA, MiFID, de Europese spaarrichtlijn

pen om rekening te houden met die ele-

dere sectoren geeft duidelijk aan dat de

enz.). Bovendien wordt hij in ons land stee-

menten, realiteitszin aan de dag te leggen

banken zich aan de top bevinden (tabel 3).

vast geconfronteerd met allerlei maatschap-

en de sector niet te ondermijnen door een

vens 12% hoger liggen dan het Europees gemiddelde, wat natuurlijk nefast is voor de Belgische concurrentiepositie (tabel 2).

(1)

22


Wet van 3 juli 2005 houdende diverse bepalingen betreffende het sociaal overleg (B.S. van 19 augustus 2005).


22

Human Resources

17/11/2005, 13:39

onverantwoorde verhoging van de lasten

Het ontwerpakkoord (*) voor de banksector van juni 2005 behelsde o.a. de volgende punten:

die op hem rusten. Misschien is dit het geschikte ogenblik om allen samen na te

Koopkracht De sectorloonschalen zouden met 18 euro worden verhoogd vanaf 1 september 2005, alsook de lonen van de werknemers die volgens of juist boven de loonschaal worden betaald. Voor de werknemers die al een hoger loon hebben, werd in 2005 en 2006 in een premie van 200 euro voorzien. Ten slotte zouden de lage loonschalen van de sector worden afgeschaft. Zo zouden alle werknemers een substantiële koopkrachtverhoging krijgen.

denken over hoe de welvaart van morgen in onze sector te bestendigen in een bedrijfs- en bankvriendelijker omgeving. Tegen deze achtergrond kwam op 20 juni 2005 uiteindelijk een ontwerptekst (zie

Brugpensioen De CAO inzake conventioneel brugpensioen vanaf 58 jaar zou voor een maximumperiode worden verlengd.

hiernaast) tot stand voor een toekomstig akkoord in de banksector. Die tekst werd

Opleiding Het individuele recht van elke werknemer op opleiding zou worden verlengd en beter worden omkaderd. Het gaat om gemiddeld twee tot drie opleidingsdagen per personeelslid en om de bijzondere opdracht van de ondernemingsraad inzake controle op de opleiding. Ook het bijzonder stelsel voor de risicogroepen en Elan+ zouden worden verlengd. Wat dit laatste betreft, worden enkel de lopende opleidingsinitiatieven afgewerkt.

goedgekeurd door de BVB en de vakbonden LBC en CNE. BBTK en ACLVB verwierpen de tekst, omdat ze de inhoud van het akkoord te mager vonden. Ze vonden in de tekst geen spoor terug van een

Tijdskrediet De uitbreiding van het recht op tijdskrediet voor alle werknemers van 50 jaar en meer zou worden verlengd en zelfs nog worden verruimd. Nu valt de sector terug op de algemene bepalingen van CAO nr. 77bis van de NAR.

betekenisvolle en als vast verworven beschouwde koopkrachtverhoging en gaven aan ongevoelig te zijn voor de ruimere

Er werd eveneens in initiatieven voorzien op het stuk van het mobiliteitsprobleem, de functieverdeling, de tegemoetkoming van de werkgever in de vervoerkosten en de bestrijding van stress en discriminaties.

economische internationale context en de significante overschrijding van de loonnorm als gevolg van de indexaanpassingen

(*) Dit ontwerpakkoord werd niet door alle vakbonden aanvaard.

en loonschaalverhogingen. Een ultieme poging vanuit het gemeen-

Niet alle sociale partners konden dus

de komende maanden geen concreet

schappelijk vakbondsfront om in de maand

gehoor geven aan de oproep van de BVB

gevolg kunnen worden gegeven aan be-

september 2005 alsnog een akkoord te

tot realiteitszin. De BVB betreurt dit

paalde thema’s die tijdens de onderhan-

bereiken vond opnieuw geen steun bij

zowel voor de sector als voor alle mede-

delingen ter sprake zijn gebracht en bij

BBTK, zodat er geen sectoraal akkoord is

werkers van de financiële instellingen:

uitstek onder de noemer van de sociale

voor de periode 2005-2006.

zonder sectorakkoord zal in de loop van

dialoog op sectorniveau vallen.

Onderhandelingen voor een interprofessioneel akkoord (IPA) 2005-2006 Tijdens het sectoroverleg heeft de BVB meermaals verwezen naar de loonafspraken die werden gemaakt in het kader van de IPA-besprekingen voor 2005-2006, waarbij de BVB via haar participatie in het VBO betrokken was. In dat akkoord is sprake van een loonnorm van 4,5% en wordt een oproep gedaan tot gematigdheid en aandacht voor de internationale concurrentiepositie van de ondernemingen.

akkoord werd verworpen door alle bediendenvakbonden, maar uiteindelijk overgenomen door de regering. Die zorgde via de wet van 3 juli 2005 houdende diverse bepalingen betreffende het sociaal overleg voor een integrale uitvoering, met als voornaamste punten:

inschakeling van de risicogroepen;

23

nemers in geval van faillissement; ❚ versoepeling van de bestaande regeling inzake overuren met het oog op meer flexibiliteit in de arbeidsorganisatie;

heffing in geval van betaling van ploegen- en nachtpremies; ❚ verlaging van de kostprijs van de eerste 65 overuren; ❚ fiscale en parafiscale vrijstelling van de innovatiepremies; ❚ verkorting van de RSZ-verjaringstermijn tot drie jaar. In dit akkoord gingen de sociale partners ook het engagement

❚ verlenging van de 0,10% bijdragen ten bate van de


❚ sluitingspremie voor bedrijven met gemiddeld 10 tot 19 werk-

❚ vergroting van de gedeeltelijke vrijstelling van de bedrijfsvoor-

De IPA-besprekingen verliepen erg moeizaam. Het ontwerp-


❚ verlenging van de brugpensioensystemen;

aan om deel te nemen aan een constructief debat over de financiering van de sociale zekerheid en de eindeloopbaan.

23

Human Resources

17/11/2005, 13:39

Wel een akkoord voor de spaarbanken

In het Paritair Comité nr. 308 (voor de maatschappijen voor hypothecaire leningen, sparen en kapitalisatie) is op 26 oktober 2005 een sectorakkoord ondertekend voor de periode 2005-2006 m.b.t. de volgende punten: Koopkracht: een eenmalige koopkrachtverhoging van 200 euro bruto in 2005 en 2006; Werkzekerheid: verhoging van de sanctie bij niet naleving van de informatieprocedure in geval van fusie of sluiting van zes naar acht maand loon voor werknemers met meer dan vijf jaar anciënniteit; Vorming: voortzetting van de werking van het paritair vormingsfonds voor risicogroepen voor 2006; een globaal vormingsrecht van drie dagen op jaarbasis en een vormingsplicht voor werknemers die het werk hervatten na langdurige schorsing; Mobiliteit: verhoging van 90 naar 100% terugbetaling van het jaarabonnement voor de trein, tram, bus of metro;

Tijdskrediet: verlenging voor één jaar van het absoluut recht op tijdskrediet voor werknemers van 50 jaar of ouder; bestaande werkgeverstussenkomst naar 190 euro bij tijdskrediet voor werknemers van 55 jaar of ouder; Brugpensioen: verlenging van de CAO inzake het conventioneel brugpensioen vanaf 58 jaar tot en met 2008; berekening van de aanvullende vergoeding op het laatste loon voorafgaand aan het tijdskrediet wanneer brugpensioen volgt na een periode van maximum drie jaar tijdskrediet; Syndicale vorming: verhoging van de dotatie aan het fonds voor syndicale vorming tot 60.000 euro; Werkdruk, functieclassificatie en anti-discriminatie: voortzetting van de werkzaamheden van de werkgroepen rond bovenstaande thema’s.

Werkgelegenheid in de banksector De resultaten van de werkgelegenheids-

❚ Wat het aantal vrouwen onder de per-

personeelsleden. In dit cijfer zijn de

statistieken op 1 januari 2005 wijzen op

soneelsleden betreft, is al een hele weg

stelsels van tijdskrediet, loopbaan-

een daling van het totale personeelsbestand

afgelegd. Op 1 januari 2005 telde de

vermindering of de thematische ver-

in de banksector met 2,42%. Het aantal

banksector 30.387 vrouwen (45,54%

loven (ouderschapsverlof, medische bij-

arbeidsplaatsen is gedaald van 68.381

van het bankpersoneel), tegenover

stand en palliatief verlof) inbegrepen.

(1 januari 2004) naar 66.723.

36.336 mannen.

Enkele vaststellingen(1):

Maar er is nog een minstens even lange

tijdskrediet. Op 1 januari 2005 waren

❚ De daling doet zich voor vooral bij het

weg te gaan vooraleer sprake kan zijn

7.588 werknemers in tijdskrediet of

uitvoerend personeel, dat 56,7% van

van een evenwicht tussen mannen en

loopbaanvermindering, d.i. 11,37% op

het

uitmaakt

vrouwen in de hoogste functies. Het

het algemeen totaal qua werknemers

(37.881 bedienden). Vorig jaar waren

percentage vrouwen met een directie-

(in 2004 was dit 7,99%). Het gaat vooral

er 39.723 bedienden, d.i. 58,1% van

functie ligt nog steeds op het niveau van

om 55-plussers en 50- tot 54-jarigen in

het totaal aantal personeelsleden.

vijf jaar geleden (rond 17%). Dit geldt

het stelsel van 50% tijdskrediet en in dat

niet voor de kaderfuncties, waar de vrou-

van 1/5 loopbaanvermindering.

personeelsbestand

Het kaderpersoneel nam ondanks de

wen 30,89% van de groep uitmaken,

dalende werkgelegenheid in de sector

een positieve evolutie. Bij het uitvoerend

toe met 0,59%. Die stijging doet zich

personeel zijn ze dan weer sterk

voor bij de vrouwelijke kaderleden. De categorie

(1)

24


kaderpersoneel

❚ Er is ook sprake van een groei van het

vertegenwoordigd (57,56%).

❚ Op een totaal van 66.723 zijn er 5.460 niet-actieve personeelsleden in een eindeloopbaanstelsel. Dit is 8,18% van het totale personeelsbestand, m.a.w. een stijging

telt

25.883 werknemers, d.i. 38,8% van

❚ De gemiddelde leeftijd van de bank-

het personeelsbestand. Die stijging duidt

werknemer is nog nooit zo hoog geweest

erop dat de doorstroming van het

(net geen 43 jaar) en ook de gemid-

bankpersoneel naar de hogere

delde anciënniteit was nog nooit zo hoog

personeelscategorieën blijft duren.

(bijna 19 jaar).

ten opzichte van 2004 (toen 6,93%). ❚ De beroepsvereisten voor het bankpersoneel liggen zeer hoog en dat komt onder meer tot uiting in het niveau van de nieuw in dienst genomen medewer-

Het relatief aandeel van het directie-

❚ De jongste jaren is er een constante stij-

kers. 78,14% van de nieuw in dienst

personeel in het totaal aantal personeels-

ging merkbaar van de deeltijdse arbeid.

genomen personeelsleden heeft een

leden bedraagt iets meer dan 4%, een

Van de 66.723 werknemers in de bank-

universitair diploma (38,31%) of een

cijfer dat in de loop der jaren niet veel is

sector werken er 17.167 deeltijds. Dit

diploma hoger niet-universitair onderwijs

geëvolueerd.

is gelijk aan 25,7% van het totaal aantal

(39,83%).

De percentages zijn het resultaat van berekeningen uitsluitend op basis van de personeelsleden die ressorteren onder Paritair Comité nr. 310 (banken in strikte zin), dat 95% van het totaal aantal personeelsleden vertegenwoordigt.


24

Human Resources

17/11/2005, 13:39

Het Febelfin-opleidingsaanbod

Meer info: www.abb-bvb.be

Het opleidingsaanbod van Febelfin wordt

Treasury Management. De eerste editie

elk jaar groter en omvat, naast de steeds

ging van start in september 2005 en

weerkerende klassieke opleidings-

telde 29 deelnemers. Veel inschrijvings-

programma's, verschillende nieuwe cursus-

aanvragen moesten worden geweigerd

sen. Naast het Elan+ project (zie hier-

omdat het maximum aantal deelnemers

onder) heeft Febelfin tal van andere, beta-

reeds kort na de verspreiding van de

lende deelnemers mogen ontvangen (voor

brochure was bereikt.

geconsolideerde schema A worden voorbereid. Tevens werd van start gegaan met een

wat betreft de banktechnische opleidingen: 1.383 deelnemers voor een totaal van

❚ opleidingsprogramma’s over het nieuwe

reeks zeer interactieve cursussen die de ❚ een nieuw seminarie inzake ‘collectieve

sociale vaardigheden van de medewerkers

schuldenregeling’, resultaat van de

moeten verbeteren. De deelnemers aan die

samenwerking met de BVK; het werd in

opleidingen getuigden van een zeer grote

het Nederlands en het Frans gelanceerd

tevredenheid.

3.778 mandagen opleiding).

De volgende opleidingen werden aan de reeds omvangrijke lijst toegevoegd:

en kende een enorm succes; De samenwerking met de academische

❚ een lange opleidingscyclus ‘A Professio-

nal Certificate in Treasury and Financial

❚ een opleiding over ‘Business Continuity

wereld blijft actief dankzij de derde editie

Risk Management’: dat programma van

Planning’: gebaseerd op concrete ge-

van de ‘Solvay Master Classes’ en een

één jaar is een uniek initiatief dat wordt

vallen, beantwoordt zij aan een echte

Nederlandstalige studiedag ‘Openbare

gesteund door de banksector en de

behoefte ten gevolge van de nieuwe wet-

uitgifte van effecten en de prospectusplicht’

beroepsverenigingen die actief zijn in

geving die in de sector van kracht is;

i.s.m. de KULAK.

Elan+ De sociale partners hebben in 2004 een nieuw opleidingsprogramma ontwikkeld dat wordt gefinancierd door het Paritair Fonds en is bestemd voor de bankmedewerkers die ressorteren onder Paritair Comité nr. 310. Aan werkgeverszijde wordt dit project gecoördineerd door Febelfin. De meeste opleidingen vonden plaats tijdens de eerste helft van 2005.

Het ELAN+ opleidingsprogramma bestaat uit verschillende delen: ❚ een e-learningprogramma ‘Inleiding tot het bankwezen’ dat openstaat voor elke nieuwe medewerker in de sector. Dat studieprogramma wordt vanaf eind 2005 beschikbaar; ❚ bijwerking van de schriftelijke zelfstudieprogramma’s ‘Oriëntatie bankbedrijf’, ‘Algemene opleiding bankbedrijf’, ‘Distributie van verzekeringen’ en de complete herziening van ‘Banking English’; ❚ deelname aan seminaries in de loop van de eerste helft van 2005, waardoor medewerkers in de sector zich verder hebben kunnen bekwamen: - in het ontwikkelen van de eigen vaardigheden en zelfontplooiing zoals bv. ‘Assertiviteit’, ‘Omgaan met moeilijke klanten en klachten’, ‘Efficiënt organiseren van uw taken’ en ‘Zelfontplooiing’ - in bureautica: cursussen die worden gegeven in een PC-lokaal in de omgeving van waar de cursist woont, op basis van een vooraf bepaald programma en met de hulp van een lesgever - in banktechnieken: de medewerker kan kiezen uit veertien basisopleidingsprogramma’s, zoals ‘Introductie tot de fiscaliteit’, ‘Introductie tot kredieten’, ‘Basel II: guided tour’ of ‘Initiatie tot IAS’ - in taalonderwijs: ‘Banking English’ en ‘Le français bancaire’ ❚ de mogelijkheid om zich in te schrijven voor cursussen voor sociale promotie met een financiële tegemoetkoming van het Paritair Fonds; ❚ de opleiding van personeelsvertegenwoordigers van de bedrijfsraden van banken over IAS. Het Paritair Fonds neemt de cursus- en seminariekosten op zich. De resultaten van het Elan+ programma in de loop van de eerste helft van 2005 wijzen op de grote belangstelling van sectormedewerkers voor de ruime waaier aan opleidingsprogramma’s. Het aantal inschrijvingsaanvragen (2.750) lag veel hoger dan het aantal beschikbare plaatsen. Teneinde aan zoveel mogelijk belangstellenden een kans te bieden, werd beslist dat iedere medewerker die verscheidene inschrijvingen had verstuurd, aan ten minste één opleidingsprogramma zou kunnen deelnemen. Op die manier kon gevolg worden gegeven aan 2.092 aanvragen vanwege 1.144 medewerkers. Het initiatief werd positief onthaald met een gemiddelde evaluatie door de deelnemers van 8,37 op 10 voor het geheel van de seminaries.



25

25

Human Resources

17/11/2005, 13:39

Stakingsprocedures geregeld in een bank-CAO

aanzeggingstermijn van minimum zeven kalenderdagen gaat in op de derde dag

Op 3 februari 2005 werd in Paritair

Bij een conflict op ondernemings- of sector-

Comité nr. 310 (banken in strikte zin) een

niveau schrijft die CAO een stappenplan

CAO betreffende de procedure tot rege-

in drie fases voor:

ling van sociale conflicten gesloten. De over-

1 via wederzijds overleg op het passende

eenkomst bepaalt de procedure en de termijnen voor de organisatie van acties of stakingen in de banksector. Nog maar

Tevens gaan in de CAO de partijen de verbintenis aan om zowel bij stakingen als

niveau naar een oplossing streven.

bij acties een aantal principes uit het Gentleman’s Agreement van 15 februari 2002

2 mislukt dat overleg, dan dient de partij die

in acht te nemen. Voor de vakbonds-

dat wenst, een officieel verzoek in tot

organisaties is dat o.a.: geen gebruik

bijeenroeping van het verzoeningsbureau

maken van fysiek of materieel geweld en

bij het Paritair Comité van de banken.

alleen de rechtstreeks bij het conflict be-

Zo’n verzoeningsaanvraag vanwege de

trokken werknemers mobiliseren. De werk-

vakbondsorganisaties moet voortaan via

gevers moeten o.a. aandacht hebben voor

de sectorvertegenwoordigers passeren (en

rechtvaardigheid, billijkheid en verzoening

dus niet via een plaatselijk of regionaal

in alle omstandigheden en zo weinig

afgevaardigde). Het verzoeningsbureau

mogelijk hun toevlucht nemen tot het gerecht.

dient bijeen te komen op datum en uur

De procedure inzake sociale conflicten werd

bepaald door de Voorzitter binnen vijf-

tijdens de maand juni 2005 naar aanlei-

tien kalenderdagen in normale omstandig-

ding van de loononderhandelingen (zie

heden en binnen zeven kalenderdagen

p. 22) meteen in de praktijk gebracht. Om-

in spoedeisende gevallen.

dat de werkgeversvoorstellen niet voldeden

weinig sectoren hebben tot nu toe hierover het akkoord van de vakbondsorganisaties kunnen verkrijgen, wat die CAO een bijzonder karakter verleent.

Eindeloopbaandebat mondt uit in 24-urenstakingen Via het VBO volgde Febelfin het eindeloopbaandebat, brandend actueel gedurende het hele jaar 2005, van zeer nabij. Dat debat is intussen uitgemond in een Generatiepact, een regeringstekst met 66 maatregelen inzake werkgelegenheid, opleiding enz. De werkgevers beschouwden het als een compromistekst met noodzakelijke maatregelen. De vakbonden zagen in het pact het verlies van het recht op brugpensioen met 24-urenstakingen tot gevolg. Febelfin vond dit pact een stap in de goede richting. Het valt uiteraard af te wachten hoe de maatregelen concreet vorm zullen krijgen en of de regering al haar plannen zal kunnen uitvoeren.

na verzending van de aanzegging.

3 mislukt ook de verzoeningspoging, dan

aan de vakbondsverwachtingen werd na

kan een stakingsaanzegging worden

een verzoeningspoging op 26 mei 2005

ingediend door de permanent secreta-

een sociaal actieplan aangekondigd voor

rissen van de vakbondsorganisaties. De

de week van 13 juni 2005.

Statuut van zelfstandige bankagent, en nieuw statuut van bankmakelaar Eind 2003 diende Senator Luc Willems een

Europese Richtlijn van 21 april 2004 betref-

BVB blijft van oordeel dat een verzekerings-

wetsvoorstel in betreffende de bemiddeling in

fende markten voor financiële instrumenten

makelaar in dat geval ook bij de wet een

bankzaken en de distributie van financiële

(de zgn. MiFID-richtlijn). Die richtlijn kiest

cashverbod zou moeten opgelegd krijgen

instrumenten. Omdat het voorstel voorbij ging

duidelijk voor de optie van de exclusieve

voor de spaarverzekeringsproducten van

aan een aantal duidelijke conclusies van de

agenten, maar laat – bij wijze van uitzonde-

de takken 21, 23 en 26. De ratio legis

controleautoriteiten (CBF en CDV) en heel

ring – een opening voor een ‘multitied agent’

is hier ook de bescherming van de

wat vragen onbeantwoord liet, organiseerde

(= makelaar) indien deze o.a. cashloos werkt.

consument en het wegwerken van

de NBB in het najaar van 2004 een overleg

In de ROFD werd dan ook snel duidelijk dat

ongelijke concurrentievoorwaarden.

tussen alle betrokken partijen. Concreet werd

de toekomstige bankmakelaar bij wet cash-

Voor het incasso van premies van de schade-

de Raad van toezicht van de Overheid der

loos zou moeten werken. Dit is ook altijd de

verzekeringen zouden daarentegen nog

Financiële Diensten (ROFD) gelast om vóór

stelling geweest van de BVB.

wel cashverrichtingen mogelijk blijven.

het einde van 2004, verslag uit te brengen aan de betrokken ministers, en indien een consensus werd bereikt, voorstellen te formuleren voor amendering van het wetsvoorstel. De BVB heeft zich nooit verzet tegen het statuut van bankmakelaar. Wel heeft zij altijd gewezen op de bescherming van de consument. Zo moest een oplossing worden ge-

26


Er zijn geen alternatieven mogelijk. Onder die voorwaarde kon de BVB op haar beurt ermee instemmen dat de makelaar niet alleen financiële instrumenten maar ook andere bankproducten zoals zicht- en spaarrekeningen mag aanbieden. Binnen de Raad werd over beide punten een echte consensus bereikt.

Om redenen van coherentie werd vanuit politieke hoek de beslissing genomen om eerst het wetsontwerp tot omzetting van de richtlijn van 9 december 2002 betreffende de verzekeringsbemiddeling te behandelen. De wet van 27 maart 1995 betreffende de verzekeringsbemiddeling, waarop het wetsvoorstel Willems is gebaseerd, zal immers hier-

vonden voor het probleem van de controle

Het enige overgebleven twistpunt betreft

door moeten worden aangepast in het najaar.

op cashverrichtingen door bankmakelaars.

het probleem van cumulatie tussen een bank-

Amendementen op dit wetsvoorstel werden in

De discussie werd vergemakkelijkt door de

makelaar en een verzekeringsmakelaar. De

de loop van november 2005 ingediend.


26

Human Resources

17/11/2005, 13:39

Financiële markten

behoefte om voor een consolidatie van de bestaande en toekomstige wetgeving te zorgen, alsook het toezicht op een cohe-

Europese integratie vordert gestaag

rente toepassing ervan, in plaats van nieuwe

Tijdens de voorbije zes jaar werden grote

financiële instellingen en de omzetting in

initiatieven inzake regelgeving goed te keu-

stappen gezet op weg naar een geïnte-

evenwicht kan worden gebracht (d.w.z. dat

ren (gelet op de enorme inspanningen die

greerde Europese kapitaal- en financiële-

de zwaarst wegende opties niet systema-

de financiële instellingen reeds hebben ge-

dienstenmarkt. De meeste van de 42 maat-

tisch worden gekozen), en dit teneinde de

leverd en nog zullen leveren teneinde de

regelen voorgesteld in het in mei 1999

concurrentiepositie van onze instellingen

reeds goedgekeurde maatregelen in het

door de EC vastgelegde Financial Services

in Europa te vrijwaren.

kader van het FSAP uit te voeren).

Action Plan (FSAP) werden door de Euro-

Via de publicatie van haar Groenboek over

pese overheden goedgekeurd.

het financiële dienstenbeleid (Green Paper

Een aantal van die maatregelen bevinden zich in de eindfase, m.n. de uitvoeringsmaatregelen inzake de MiFID-richtlijn (zie infra); andere moeten nog in Belgisch recht worden omgezet, meer bepaald de richtlijn inzake marktmisbruik en de prospectusrichtlijn, waarvoor België een achterstand heeft opgelopen m.b.t. de omzetting. Het is van het allergrootste belang dat de

on Financial Services Policy – 2005-2010) heeft de EC reeds haar eerste ideeën bekendgemaakt met betrekking tot de prioriteiten voor de periode 2005-2010. Het definitieve programma van het financiële dienstenbeleid, in het licht van de opmerkingen van de betrokken partijen, wordt in principe voor einde 2005 door de Commissie voorgesteld in de vorm van een Witboek.

Bijgevolg zouden, buiten wat reeds is gezegd, initiatieven in het vlak van de regelgeving moeten worden genomen. Enkel op het door de EC in aanmerking genomen gebied van de financiële retaildiensten dringt de Belgische banksector aan op een ambitieuzer beleid van de EC inzake de convergentie van het prudentieel toezicht (geconsolideerd

toezicht)

op

de

transnationale groepen en inzake de herziening van het BTW-stelsel voor financiële diensten. De sector vindt ook dat de EC

Belgische wetgeving zo snel mogelijk wordt

In het algemeen steunt de banksector (zo-

een reëel convergentiemodel inzake

aangepast opdat volledige rechtszekerheid

wel de Belgische als de Europese) de doel-

consumentenbescherming zou moeten ont-

kan worden geboden aan de Belgische

stellingen van de EC, en meer bepaald de

wikkelen.

De ‘MiFID’-richtlijn De zogenaamde MiFID-richtlijn werd op

verschillende uitvoeringswijzen betreft

Europese federaties blijft Febelfin dan ook

21 april 2004 goedgekeurd en zou normaal

(gereglementeerde markten, multilaterale

van nabij de werkzaamheden van de EC

gezien samen met de uitvoeringsmaatregelen

verhandelingssystemen, internalisatie);

volgen. De raadplegingen volgen elkaar trouwens zo vlug op dat het gevaar bestaat dat

op 1 mei 2007 in werking moeten treden, als het voorstel van de EC om de datum van 1 mei

❚ een efficiëntere en beter geharmoni-

de markt niet langer correct erop kan ant-

seerde organisatie van de controle

woorden, wat grote vragen doet rijzen m.b.t.

alsook een betere samenwerking tussen

de juiste inschatting van de gevolgen van

controleautoriteiten.

die maatregelen door de Commissie.

2006 te verschuiven, wordt goedgekeurd. Die richtlijn zal op heel wat vlakken grote gevolgen hebben, meer bepaald m.b.t.:

Die nieuwe bepalingen zullen leiden tot wij-

In het algemeen is de banksector van oor-

zigingen in de regelgeving in België waar-

deel dat sommige van de huidige voorstel-

door aanpassingen in de verschillende seg-

len onevenredige, rigide en formele vereis-

menten van de financiële instellingen zullen

ten bevatten, vooral inzake de aan de cliën-

❚ een modernisering en harmonisering

moeten worden aangebracht. Als gevolg van

ten mee te delen informatie en op het

van de gedragscode en van de regels

die vereisten, onder meer op organisatorisch

gebied van rapportering. De toepassing

voor de bescherming van de beleggers,

gebied, komen de kleine marktspelers op

daarvan zal zeer ingewikkeld en duur zijn.

die vroeger meer onder de bevoegd-

Europees niveau onder grotere druk te staan.

Tevens wordt ook de verplichting voor

❚ de integratie van de financiële markten in Europa via een uitbreiding en verbetering van de werking van het Europese paspoort;

beleggingsondernemingen om alle via de

heid van de lidstaten vielen;

telefoon doorgegeven orders te registreren,

Europees niveau wordt nog gedebatteerd

als volstrekt overdreven beschouwd, aange-

van uitvoering van de cliëntenorders, de

over de maatregelen tot uitvoering ervan,

zien er thans geen grote problemen zijn op

zgn. internalisatie, en de invoering van

die concreet vorm zullen geven aan de ver-

dat vlak en gezien de buitensporige kosten

een volledig vrije concurrentie wat de

eisten. In samenwerking met de betrokken

die de invoering van die vereiste inhoudt.



27

▲

De MiFID-richtlijn is een kaderrichtlijn. Op ❚ de bekrachtiging van een nieuwe wijze

27

Financiële markten

17/11/2005, 13:39

▲

Een aantal van de voorgestelde regels lijkt

lijke zekerheidsmechanismen en bevat

verder te gaan dan het aan de EC gegeven

bovendien de nodige fiscale bepalingen.

mandaat om de uitvoeringsmaatregelen i.v.m. de kaderrichtlijn vast te leggen en diepgaander overleg met de markt lijkt nodig teneinde alle gevolgen te kunnen evalueren.

Die wet is ongetwijfeld een belangrijke stap vooruit op het gebied van het recht inzake financiële zekerheden en moet, rekening houdend met het erg ruime toepassingsgebied ervan, als een belangrijke kans voor de Belgische financiële sector worden

De zgn. ‘Collateral’-richtlijn De wet betreffende financiële zekerheden werd in november 2004 door de Kamer goedgekeurd en zorgde aldus voor de omzetting in Belgisch recht van de eveneens

beschouwd. Het werk van de CBFA, die heeft geprobeerd de collateral-richtlijn zo goed mogelijk om te zetten ten voordele van het Belgisch financieel centrum, verdient alle lof.

in het FSAP opgenomen Europese richtlijn

Die wet staat borg voor efficiëntie en

van 6 juni 2002 betreffende financiële-

rechtszekerheid op het gebied van de

zekerheidsovereenkomsten (de zgn.

financiële zekerheden, zodat het gebruik

‘collateral’-richtlijn). De wet beoogt m.n. een

ervan gemakkelijker zal worden en nieuwe

verhoogde doeltreffendheid van de zake-

mogelijkheden terzake moeten ontstaan.

CBFA-gebouw te Brussel

Financiering van antipersoonsmijnen De Belgische financiële sector gaat, zon-

Belgische of buitenlandse bestuurders van

Alle ICB’s naar Belgisch recht dienen zich

der voorbehoud omtrent de principes, ak-

de betrokken financiële instellingen straf-

bijgevolg aan dit verbod te conformeren.

koord met de totnogtoe door België gele-

rechtelijk aansprakelijk kunnen worden

Om haar leden hierin op een praktische

verde inspanningen met het oog op een

gesteld. De sector is van oordeel dat in het

manier te ondersteunen heeft BEAMA op

verbod op het gebruik van antipersoons-

in de Senaat goedgekeurde wetsvoorstel

sectorniveau een werkwijze uitgewerkt. In

mijnen. De meeste Belgische financiële in-

een aantal verbeteringen moeten worden

het kader van dit initiatief, gefinancierd

stellingen voeren op dat vlak een verant-

aangebracht.

door de betrokken leden, worden met behulp van een gespecialiseerde

woord beleid en de belangrijkste onder hen hebben uitdrukkelijk laten weten, vooral

Ten slotte zou het, net als in andere geval-

onderzoeksinstelling een drietal zaken

na de interpellaties door Netwerk Vlaan-

len (bv. de financiële embargo’s), aangewe-

gerealiseerd. De deelnemers ontvangen

deren, dat zij zullen afzien van de recht-

zen zijn dat de overheid haar verantwoor-

minstens twee maal per jaar een geactua-

streekse financiering van de productie van

delijkheid neemt en bijvoorbeeld de lijst

liseerde lijst met vennootschappen waarin

dergelijke wapens. De Belgische financiële

ter beschikking stelt van de ondernemin-

volgens het wettelijke verbod niet mag

instellingen vervullen in dat opzicht een

gen waarop het verbod van toepassing is.

worden geïnvesteerd. De reikwijdte van het onderzoek is het geheel van alle beurs-

echte voortrekkersrol. Het hoger besproken wetsvoorstel van se-

genoteerde bedrijven wereldwijd. Deze

nator Mahoux verruimt voor de financiële

‘screening’ wordt aangevuld met een uit-

wereld een beperking die in België al ex-

gebreide verslaggeving rond bedrijven die

pliciet opgelegd was aan de Instellingen

mogelijke banden zouden hebben met één

voor Collectieve Belegging (ICB’s). In de

of ander aspect van antipersoonsmijnen.

Niettemin moeten de vereisten terzake

specifieke wetgeving van toepassing op

Voorts is ook voorzien in advies aan de

binnen de perken blijven opdat de in Bel-

deze beleggingsvehikels, die een beroep

deelnemers om specifieke vragen of ge-

gië gevestigde financiële instellingen niet

doen op het publiek sparen, is immers een

beurtenissen op te vangen (early warnings).

van hun buitenlandse concurrenten wor-

verbod ingeschreven om rechtstreeks te

den geïsoleerd. Bovendien is een volledige

investeren in bedrijven waarvan de activi-

rechtszekerheid onontbeerlijk, te meer

teit bestaat uit het vervaardigen, het ge-

omdat volgens het wetsvoorstel Mahoux de

bruik of het bezit van antipersoonsmijnen.

Febelfin heeft tijdens een openbare hoorzitting in de Senaat tevens haar principiële steun uitgedrukt inzake het wetsvoorstel van senator Mahoux.

28



28

Financiële markten

17/11/2005, 13:39

Dematerialisering Enige tijd geleden gaven een aantal politiek verantwoordelijken te kennen dat zij op termijn de effecten aan toonder willen zien verdwijnen. Als antwoord op de invoering van de EBA werd een politieke verbintenis aangegaan om de aan de effecten aan toonder verbonden anonimiteit af te schaffen.

Aan de vooravond van de invoering van de dematerialisering gaat de aandacht van de financiële sector vooral uit naar ❚ het belastingstelsel dat op de gedematerialiseerde effecten van toepassing zal zijn; ❚ de bescherming die hij inzake witwassen zal genieten op het stuk van de bijna gedwongen aanvaarding van materiële effecten; ❚ het voorkomen van enigerlei blokkering in de kanalen voor het opvragen van materiële effecten. Het succes van de operatie zal vooral worden bepaald door de mate waarin de overheid erin zal slagen om een sfeer van vertrouwen in stand te houden en het spookbeeld van een vermogenskadaster te weren. Reeds in de zomer van 2004 richtte

Euronext en de CIK en zo ontstond de

wetsontwerp tot afschaffing van effecten

Febelfin een werkgroep ‘dematerialisering’

‘DEMAT Task Force’.

aan toonder ingediend, met het oog op bespreking na het reces. Dat ontwerp (hier-

op teneinde tegemoet te komen aan de vraag van sommige financiële emittenten

De Ministerraad van 4 maart 2005 heeft

onder) gaat gepaard met een ontwerp van

om te worden vrijgesteld van de verplichte

de beleidslijnen bepaald inzake de afschaf-

koninklijk besluit (p. 30) betreffende de

emissie van materiële effecten bij de uit-

fing van effecten aan toonder, alsmede de

gedematerialiseerde effecten van vennoot-

gifte van effecten aan toonder. Die werk-

extreem korte termijnen waarin de wet-

schappen, waarin de werkingsprincipes

groep werd al vlug aangevuld met verte-

teksten beschikbaar moesten zijn. Op 1 au-

inzake gedematerialiseerde effecten wor-

genwoordigers van het VBO, Euroclear,

gustus 2005 werd dan in het Parlement een

den bekrachtigd.

Wetsontwerp betreffende de afschaffing van effecten aan toonder ❚ dat wetsontwerp heeft betrekking op alle Belgische uitgiftes,

❚ bij het verstrijken van die termijnen zullen de nog niet omgezette

zowel door de overheid als door de privé-sector, met enkele

effecten aan toonder van rechtswege worden omgezet in

technische uitzonderingen;

gedematerialiseerde effecten (of in effecten op naam) al naargelang de statuten van de emittent. Na die data worden de eraan

❚ vanaf 1 januari 2008 mogen alleen nog gedematerialiseerde

verbonden rechten opgeschort.

effecten of effecten op naam worden uitgegeven; ❚ vanaf 1 januari 2008 is materiële levering uitgesloten voor

❚ vanaf 1 januari 2015 zullen de niet-geïdentificeerde effecten worden verkocht op een door de Koning bepaalde wijze en de

Belgische effecten aan toonder die op een rekening zijn inge-

netto-opbrengst van die verkoop zal bij de Deposito- en

schreven, en voor buitenlandse effecten aan toonder. ❚ op 1 januari 2008 worden effecten aan toonder die op een rekening zijn ingeschreven en op een gereglementeerde markt

Consignatiekas worden gedeponeerd, ❚ vanaf 31 december 2015 zal een jaarlijkse boete van 10%

zijn genoteerd, alsmede op een rekening ingeschreven effecten aan toonder zoals kasbons en daarmee gelijkgestelde effec-

worden aangerekend in geval van afhaling bij de Deposito- en Consignatiekas.

ten, van rechtswege omgezet in gedematerialiseerde effecten. ❚ voor beide categorieën zullen de materiële effecten die na 1 januari 2008 met het oog op inschrijving op rekening worden gedeponeerd, van rechtswege in gedematerialiseerde effecten worden omgezet. ❚ wat de overige uitgiften betreft, kunnen de eigenaars van effecten aan toonder verzoeken om omzetting in effecten op naam of in gedematerialiseerde effecten, al naargelang de statuten van de emittent, vóór 31 december 2013 (2012 voor effecten die na de bekendmaking van de wet zijn uitgegeven).



29

29

Financiële markten

17/11/2005, 13:39

KB betreffende de gedematerialiseerde effecten van vennootschappen ❚ De gedematerialiseerde effecten worden bijgehouden door een

haar geheel over aan een vereffeningsinstelling die de over-

erkende rekeninghouder (NBB, een kredietinstelling of beurs-

eenstemming nakijkt en zorg draagt voor het in omloop bren-

vennootschap naar Belgisch recht, een verrekenings- of

gen. De vereffeningsinstelling controleert of het aantal effecten

vereffeningsinstelling (CIK, Euroclear, ...), een in België geves-

in omloop steeds overeenstemt met het aantal effecten dat is

tigd bijkantoor van een kredietinstelling of beleggings-

uitgegeven (overeenstemming). De omloop van de effecten

onderneming naar buitenlands recht die in het land van oor-

gebeurt giraal tussen de rekeningen die de rekeninghouders

sprong effecten voor rekening van derden in bezit mag houden).

bij de vereffeningsinstelling hebben geopend.

❚ De erkende rekeninghouders moeten:

❚ Voor genoteerde effecten en overheidsschuldpapier moet de

- hun werkzaamheden vooraf ter kennis brengen van de CBFA,

top van de piramide een vereffeningsinstelling zijn (de NBB voor obligaties en de CIK voor de overige effecten). Wat de

die jaarlijks de lijst ervan publiceert, - er een tweeledige effectenboekhouding op na houden, - zich houden aan de prudentiële vereisten van de CBFA. ❚ De vereffeningsinstelling vormt de ‘top van de piramide’ in het gedematerialiseerde stelsel. De emittent draagt zijn uitgifte in

overige effecten (niet-genoteerde effecten, kasbons en daarmee gelijkgestelde effecten, ...) betreft, mag de top van de piramide bestaan uit een vereffeningsinstelling of een erkende rekeninghouder met dezelfde functies (controleren overeenstemming en in omloop brengen).

De financiële sector is in verscheidene opzichten betrokken bij het dematerialiseringsproject ❚ de financiële sector bestaat uit al dan

❚ de sector neemt de financiële dienstver-

niet genoteerde vennootschappen die

lening van de emittenten op zich en zal

zelf zullen moeten overschakelen op

in dat opzicht bij de verschillende fasen

gedematerialiseerde effecten of effec-

van de dematerialisering worden

ten op naam, en hun statuten in die zin

betrokken;

zullen moeten aanpassen;

❚ de banken en beursvennootschappen zullen erkende rekeninghouders kunnen worden, wat impliceert dat beide zich moeten houden aan de prudentiële ver-

❚ de sector zal de beleggers moeten infor-

eisten van de controleautoriteit en dat

meren en de omzetting van de mate-

de banken er een tweeledige effecten-

riële effecten moeten verwezenlijken;

boekhouding op na moeten houden.

Op verzoek van haar leden neemt Febelfin

organen voor vereffening en levering over-

effecten tussen particulieren vlotter te doen

de coördinatie op zich van een werkgroep

eenkomstig de integratie van Euronext. Het

verlopen. Binnenkort zal het MEC aan de

(Market Evolution Committee, MEC) die

MEC brengt adviezen uit op het niveau

Raad van Bestuur van Febelfin gedrags-

zich buigt over alle dossiers betreffende

van het financieel centrum, en verstrekt

regels (‘best practices’) voorleggen die in

de verrekening en vereffening van

een antwoord op de talrijke ‘consultation

verband met die transacties gelden voor

effectentransacties in de ruimste zin van

papers’ die het van Euroclear krijgt i.v.m.

alle leden, met het oog op een snellere

het woord.

de richting waarin de overschakeling moet

uitvoering en meer transparantie voor de

evolueren en de ontwikkelingen in dat vlak.

particuliere cliënt op dat gebied.

❚ de financiële sector geeft financiële producten uit (beveks, kasbons, ...) waarop het project rechtstreeks betrekking heeft;

Clearing & Settlement

Het MEC ondersteunt de gebruikersgroep

30


(Market Advisory Committee, MAC) die

Op verzoek van het Comité Retailstrategie

Euroclear heeft opgericht in het kader van

van Febelfin bestudeert het MEC ook de

de overschakeling op grensoverschrijdende

mogelijkheden om de overdracht van


30

Financiële markten

17/11/2005, 13:39

Betalingssystemen en informatietechnologie Aan de ‘SEPA’ valt niet meer te ontkomen

Voor de banken wordt het stilaan een gewoonte om megaprojecten op te starten en te financieren. De jongste tien jaar waren dat o.a. de invoering van de girale euro, Y2K en de invoering van de eurobiljetten en -munten. De invoering van de Single European Payments Area (SEPA), de volgende omwenteling, dreigt van die drie voorbeelden non-events te maken. SEPA heeft enorme gevolgen voor betalers, begunstigden en alle tussenliggende partijen. De aanpassingstermijn zal kort zijn. SEPA betekent immers dat de bestaande en goed werkende nationale betalingssystemen integraal moeten worden vervangen door nieuwe Europese betalingssystemen.

De banken bereiden die moeilijke overstap volop voor ... systeem’ bezwaarlijk tot een verbetering

❚ er zijn nog steeds geen Europese stan-

aspecten van betalingssystemen. De

kan leiden voor de Belgische gebruikers.

daarden voor het betalingsverkeer, in

Belgische systemen zijn echter al zo geavan-

Toch nemen de banken samen met de NBB

tegenstelling tot de Belgische, die al meer

ceerd, snel, veilig en goedkoop, dat de in-

hun verantwoordelijkheid op. Er zijn nog

dan 35 jaar bestaan. Dat geldt ook voor

voering van één Europees ‘compromis-

verscheidene obstakels te overwinnen:

de betaalinfrastructuur;

▲

SEPA zorgt voor omwentelingen in alle

De omzetting van de Belgische betalingssystemen naar de Single European Payments Area In december 2004 verschenen twee documenten die de voorbe-

2. De EPC-Draft Roadmap 2004-2010: de EPC heeft zijn plan-

reiding van de afbouw van nationale betalingssystemen en de

ning bijgewerkt, rekening houdend met voornoemde doeleinden

conversie naar SEPA-betalingssystemen dringend aan de orde

van de ECB. In de Roadmap worden concrete mijlpalen opgesteld

stelden.

voor de volgende jaren die door zes werkgroepen in detail moe-

1. Het ECB Third Progress Report ‘Towards a Single Euro Payments Area’ werkt in detail de stellingen uit die al in september 2004 werden verwoord door Mevr. Tumpel-Gugerell, lid van de Executive Board van de Europese Centrale Bank (ECB). Dit rapport bena-

ten worden uitgewerkt (credit transfers, direct debit, cards, cash, legal en operations). De nadruk ligt daarbij op zelfregulering en commerciële autonomie van banken en nationale verenigingen en infrastructuren.

drukt dat de Europese banksector tegen 2008 moet garanderen

Om de nationale bankgemeenschappen te ondersteunen bij het in-

dat de Europese burgers kunnen beschikken over betaal-

vullen van de Roadmap, zond de EPC hen een bijkomende vragen-

instrumenten die zowel voor binnenlandse als voor grens-

lijst. Het antwoord van de BVB luidde kort samengevat:

overschrijdende betalingen bruikbaar zijn. Bovendien moeten

❚ de Belgische bankgemeenschap aanvaardt dat op 1 januari

tegen 2010 alle nationale infrastructuren in pan-Europese infra-

2008 de SEPA voor de burgers moet zijn gerealiseerd, mits is

structuren zijn omgezet.

voldaan aan alle voorwaarden die zij daarvoor stelt in haar

Elk land diende nog tijdens de eerste helft van 2005 nationale

antwoorden op de EPC-vragenlijst;

migratieplannen op te stellen. Daarnaast heeft elk land ook nood

❚ indien de voorwaarden m.b.t. de doelstellingen voor 2008 ver-

aan een bestuursorgaan dat alle beslissingen van de European

vuld zijn, zal de Belgische bankgemeenschap een eigen beslissing

Payments Council (EPC) binnen de zes maand in nationaal

nemen over de beste timing om haar nationale infrastructuur aan

afdwingbare richtlijnen moet omzetten.

te passen of te laten migreren. In die zin kon zij nog geen volledig engagement aangaan wat de 2010 SEPA deadline betreft.



31

Betalingssystemen en informatietechnologie

17/11/2005, 13:39

31

▲

❚ de door de EC, de ECB en de EPC vastgestelde termijnen zijn bijzonder kort. Systemen waarvan de verwezenlijking in België decennia heeft gevergd, moeten voor Europa op enkele jaren tijd en op een veel grotere schaal worden toegepast;

Europese betaalinstrumenten i.p.v. de bestaande overschrijvingen en domiciliëringen?

Het UCV moet zich integreren in de Pan-European Automated Clearing Houses

Belgen zijn echt efficiënte betalers. Ze

Het UCV, dat door de banken en de NBB wordt

maken immers veelvuldig gebruik van

geëxploiteerd, is al meer dan 32 jaar een

overschrijvingen en domiciliëringen.

efficiënt uitwisselingscentrum van betalingen.

Tal van wetsbepalingen en technische

Het behoort tot de goedkoopste ter wereld.

❚ er bestaat geen Europees orgaan dat is

regels en controles garanderen snel-

belast met de tijdige en correcte toepas-

heid, veiligheid en gebruiksgemak van

sing van de nieuwe normen door ban-

die instrumenten. Het is lang niet

ken, betalers, begunstigden en alle tus-

zeker dat al die Belgische verworven-

senpersonen.

heden in de Europese standaarden

Al die factoren zorgen ervoor dat de overstap

zullen worden opgenomen.

Waarschijnlijk zijn de Belgische volumes te klein om het UCV in staat te stellen zich Europese systeem. Een aantal mogelijk-

lijke opdracht begint te lijken. Maar ook de te onderschatten.

een plaats zoeken tussen de Pan-European

Automated Clearing Houses (PE-ACHes).

te positioneren als basis voor het nieuwe

naar de SEPA stilaan op een bijzonder moeiweerslag van andere ontwikkelingen valt niet

In het kader van de SEPA zal het UCV nu

heden staan open: Europese kaartsystemen i.p.v. de vertrouwde Belgische debeten kredietkaartbetalingen?

❚ alle Europese landen richten zich tot het bestaande EBA-systeem, dat reeds het

Naar een Europees of mondiaal rekeningnummer?

België was met Bancontact/Mister Cash

grootste deel van de grensoverschrijdende

een

betalingen uitwisselt en dan zou uitgroeien

Sinds 1972 kent België het ‘3-7-2 rekening-

betalingen. Dit werd eind 2004 uitvoe-

nummer’, dat gemakkelijk en foutloos wordt

rig in de verf gezet tijdens de viering

gehanteerd in het kader van alle betalings-

van 15 jaar Banksys en 25 jaar kaart-

systemen waarmee de banken werken. Dat

betalingen. Steeds waren die betalingen

zorgt voor snelle, goedkope en veilige be-

in ons land bij de meest vooruitstrevende

talingen in ons land. De STP-rate(1) van de

ter wereld, zowel op het stuk van pin-

❚ de bestaande uitwisselingscentra maken

Belgische betalingssystemen is dan ook de

codes en on-line verwerking als voor de

zich SEPA-compliant (d.w.z. dat ze de

hoogste ter wereld.

omvorming van magnetische strip in

nieuwe Europese betaalinstrumenten

chip. Proton is nog altijd één van de

kunnen behandelen) en gaan zich

meest

onderling verbinden. Dit laatste is

Die eenvoudige rekeningstructuur zal worden vervangen door het International Bank

Account Number (IBAN), dat bestaat uit

pionier

inzake

gebruikte

debetkaart-

elektronische

tot de enige PE-ACH; of ❚ sommige grote landen proberen hun uitwisselingscentrum over de grenzen heen te gebruiken; of

natuurlijk trager en duurder.

portemonnees ter wereld.

minstens vier groepen van telkens vier let-

Maar ook hier rijst de vraag van de

ters en cijfers, plus een alfanumerieke Bank

Europese integratie. Zal Banksys zichzelf

Wissels en cheques zijn gedoemd om te verdwijnen

Identifier Code (BIC) van elf tekens. IBAN

positioneren als Europese speler, zelfstan-

De Europese betaalinstrumenten zijn baar

bevat – net zoals het huidige Belgische

dig of binnen de bestaande Sinsys(2) con-

geld, overschrijvingen, domiciliëringen en

rekeningnummer – een controlegetal, zo-

figuratie? Komt het tot een samenwer-

kaarten. Voor cheques en wissels is er in

dat fouten bij het gebruik van het nummer

king in een Europees systeem van opera-

Europa geen toekomst weggelegd. Die

kunnen worden voorkomen. Bij BIC is dat

toren? Moet Banksys de plaats ruimen

instrumenten, die nochtans in bepaalde sec-

niet het geval. België kan echter probleem-

voor grotere Europese of mondiale spe-

toren en scenario’s nog zeer nuttige dien-

loos zonder BIC werken, in tegenstelling

lers, of groeit het bedrijf uit tot een

sten bewijzen, zijn dan ook gedoemd om

tot sommige van zijn buurlanden.

nichespeler?

te verdwijnen.

... maar ook de gebruikers koesteren grote verwachtingen tegenwoordigers van grote gebruikers

verlanglijstjes zullen voorleggen. Tegemoet

infrastructuur komt niet vaak voor. Integen-

(bv. Eurocommerce , BEUC , European

komen aan die verwachtingen en tegelij-

deel, betalingen zijn bepaald door ge-

Association of Corporate Treasurers, Union

kertijd een grote Europese uniformering

woonten en procedures en veranderen dus

Européenne de l’Artisanat et des Petites et

verwezenlijken, dat is de dubbele uit-

stapsgewijs. Het spreekt vanzelf dat ver-

Moyennes Entreprises) in die context hun

daging voor de banken.

Een algehele vernieuwing van de betaal-

32


(1)

STP staat voor Straight-Through Processing, het foutloos en automatisch doorseinen van alle gegevens van betaler naar begunstigde en omgekeerd.

(2)

SiNSYS is een gemeenschappelijk ICT-platform, opgericht door Banksys, het Nederlandse Interpay en het Italiaanse SSB. SiNSYS verwerkt vanaf de tweede helft van 2005 kredietkaarttransacties in binnen- en buitenland en de Maestro-transacties van buitenlandse kaarthouders in België.


32


17/11/2005, 13:39

De Belgische financiële sector was altijd al een voorbeeldige Europeaan ‘Europe-minded’ als hij is, steunt de

De SEPA moet dus een stap vooruit zijn

helft van die grensoverschrijdende be-

Belgische financiële sector de overgang

voor iedereen. Maar de weg is nog erg

talingen buiten de SEPA plaatsvinden.

naar SEPA. Het Belgische migratieplan

lang. De meeste consumentenbetalingen

wordt met de dag duidelijker, en is binnen

gebeuren immers nog steeds binnen een

Europa waarschijnlijk het verst gevorderd.

straal van circa 20 kilometer rondom de

De Belgische financiële sector wil echter

woning van de consument. 98% van de

zijn klanten met de Europese systemen van

betalingen is nationaal, en dat zal in grote

morgen dezelfde zeer volledige, veilige,

mate ook zo blijven. Voor die 98% de norm

comfortabele en goedkope dienstverlening

van de 2% grensoverschrijdende betalin-

bieden die vandaag met eigen Belgische

gen toepassen, is geen eenvoudige klus,

systemen wordt aangeboden.

zeker als men ook nog eens weet dat de

Dat alles betekent dus dat we over drie betalingssystemen zouden beschikken, een nationaal, een Europees, en een mondiaal. Dat is van het goede teveel en – vooral – té duur, voor alle betrokkenen.

De Europese Commissie werkt aan een Europees level playing field, vooral inzake consumentenbescherming minder zal worden beschermd wanneer het

Gebruikers moeten vertrouwen kunnen hebben in betalingssystemen en dus is er behoefte aan wets- en reglementsbepalingen inzake het gebruik van de betalingssystemen en betaalinstrumenten alsmede de consumentenbescherming.

Europese ‘gemiddelde’ van kracht wordt.

Die wetten en reglementen gelden echter uitsluitend voor nationale betalingen en vormen dus een hinderpaal voor de verwezenlijking van de SEPA. De EC werkt daarom aan een New Legal Framework for Payments in the Internal Market (NLF).

diensten. De technologische vernieuwing en

Een erg belangrijk aspect van het NLF, ook voor België, vormt de bescherming tegenover niet-bancaire aanbieders van betaalde opkomst van elektronische gadgets met verschillende functies (bv. de mobiele telefoon als betaalterminal) hebben immers tot gevolg dat ook niet-banken betaaldiensten

Momenteel wordt de vijfde versie van dit NLF

het land(je) van belofte op het stuk van

kunnen aanbieden. Die aanbieders vallen

besproken, waarin veel aandacht gaat naar

consumentenbescherming inzake betalings-

echter meestal niet onder de wetten inzake

consumentenbescherming. België bevindt zich

systemen, omdat de meeste artikelen van het

de consumentenbescherming en voldoen

wel in een bijzondere positie. De Europese

NLF er al van kracht zijn. De hamvraag luidt

zeker niet aan de prudentiële vereisten

Consumentenorganisatie beschouwt België als

dus of de Belgische consument niet juist

die aan de banken worden opgelegd.

Toekomst van betalingssystemen onzekerder dan ooit De toekomst is aan de elektronische betalingssystemen. De con-

Vroeg of laat zal deze concurrentie sporen nalaten en zal het

vergentie tussen de elektronische apparaten is groot – PC’s,

tot een meer definitieve taakverdeling komen. De vraag rijst of

interactieve televisie, Personal Digital Assistants en mobiele tele-

banken zich geroepen kunnen en moeten voelen om op techno-

foons hebben alsmaar meer gemeenschappelijke functies, ook

logisch vlak te concurreren met daartoe meer gespecialiseerde,

al zijn de uitgangsposities totaal anders.

maar minder gereguleerde en dus flexibelere ’vernieuwers’. De

Dat stelt de financiële sector voor een dilemma: betalingen moeten gebeuren in een sfeer van vertrouwen en in volkomen veiligheid. Dit vergt stabiliteit, bekendheid en consumentenbescherming. Maar

dienstenaanbieders en dat kan op termijn niet zonder gevolgen blijven.

de technologische evolutie biedt met de dag meer mogelijkheden

Het kruissubsidiëren van betalingssystemen, zoals de banken

en gebruikscomfort, en consumenten wensen doorgaans hiervan

dat vandaag doen, is economisch onverantwoord in een open

onmiddellijk en intensief gebruik te kunnen maken.

economie. Maar zowel het Belgische als het Europese beleid

Nieuwe dienstenaanbieders nemen steeds meer betaaldiensten op in hun technologische ‘platformen’, weliswaar met een dienstverlening die vroeg of laat wel via een bankrekening moet worden verrekend. Banken en technologiebedrijven hebben elkaar dus nodig, maar ze concurreren op het niveau van de gebruikers-interface (de ‘terminal’, zeg maar).



EC trekt immers ook duidelijk de kaart van de ‘niet-bancaire’

33

hebben daartoe bijgedragen, en maakten kruissubsidiëring zelfs noodzakelijk. Andere operatoren beschikken minder over die mogelijkheid. ‘Innovatieve’ systemen zoals PayPal zijn relatief gezien zelfs vreselijk duur als men ze vergelijkt met de Belgische bancaire systemen. Ook de tarifering van betalingssystemen wordt dus met de dag complexer.


17/11/2005, 13:39

33

Betalingssystemen voor grote bedragen steeds meer Europees In oktober 2002 nam de Raad van Gouver-

De algemene functies van het nieuwe sys-

❚ alle operaties van de monetaire tegen-

neurs van de ECB strategische beslissingen

teem zijn ontwikkeld op basis van informa-

partijen naar TARGET2 om te schakelen.

omtrent de toekomst van TARGET(1). De invoe-

tie die werd verzameld tijdens diverse open-

Dit houdt in dat de NBB de optionele

ring van een geactualiseerd systeem

bare raadplegingen waaraan de Belgische

modules zal gebruiken voor het beheer

– TARGET2 – heeft tot doel geharmoniseerde

banksector heeft deelgenomen.

van de monetaire reservevorming en van de ‘standing facilities’. De vereffening van

diensten aan te bieden, de kosten beter te beheersen, de integratie van de nieuwe

Medio december 2004 stemde de ECB-

de operaties van de randsystemen zal

EU-lidstaten in de eurozone te vergemakkelij-

Raad in met het principe van een overgang

via het SSP gebeuren. Er zal tevens een

ken en rekening te houden met de behoeften

naar TARGET2 in vier ‘golven’, telkens

rechtstreekse interface worden opgesteld

van de banksector.

met een groep landen. In oktober 2005

tussen het SSP en de toepassing voor het

besloot de ECB dat die overgang plaats zal

beheer van collateral van de NBB.

Naarmate de werkzaamheden vorderden, werd duidelijk dat de meeste centrale ban-

vinden in de periode van 19 november 2007 tot 15 september 2008.

Die maximalistische aanpak vergt uitgebreide technische ingrepen en aanpassingen op

ken bereid waren om hun eigen systeem op

Het directiecomité van de NBB heeft in

verschillende niveaus waardoor een ‘big

te geven ten voordele van het gemeenschap-

dat kader onlangs beslist om:

bang’-overschakeling te grote risico’s zou

pelijk platform. Vandaar het idee om als werk-

inhouden en derhalve niet wenselijk is. De

hypothese te opteren voor één platform voor

❚ het interbancair verkeer, dat thans via

NBB neemt zich voor om deze omschakeling

TARGET2. De Bundesbank, de Banque de

ELLIPS en TARGET verloopt, om te

te realiseren binnen twee jaar na haar aan-

France en de Banca d‘Italia hebben onder-

schakelen naar TARGET2; België zal om-

sluiting op het SSP. De omschakeling van de

tussen een gezamenlijk voorstel voor zo’n

schakelen in de tweede golf, gepland

betrokken activiteiten zal tijdens deze

Single Shared Platform (SSP) uitgewerkt.

voor 18 februari 2008;

periode stapsgewijze verlopen.

(1)

TARGET is het pan-Europees betalingssysteem voor de verwerking van interbancaire betaalopdrachten voor grote bedragen en is gebaseerd op het principe van real time brutovereffening. Het huidige TARGET-systeem verbindt de verschillende nationale systemen (in België het ELLIPS-systeem).

Geen ‘blinde vlekken’ meer in het geldautomatennet België was altijd al een voorloper inzake

groter. Een optimalisatie kon niet uitblijven,

werkt, of liever het net van andere banken

elektronisch betalen en bankieren. Om zo

wat de banken ertoe aanzette om het ge-

‘huurt’. Bilaterale tarieven zijn dan het

snel mogelijk de nodige kritische massa te

meenschappelijk net kleiner te maken en

logische gevolg. Net zoals bij de ‘open net-

bereiken in die nieuwe markt, ging de

de automaten in hun vestibules open te stel-

ten’ in de telecommunicatiesector zullen

Belgische banksector ongeveer dertig jaar

len voor de klanten van andere banken.

ook hier transparantie en evenwicht de

geleden samenwerken binnen Bancontact/

Daarvoor worden onderlinge vergoedingen

regel moeten zijn. Dat wordt niet eenvou-

Mister Cash. Dat verklaart de gezamen-

aangerekend die rekening houden met de

dig, rekening houdend met de vele moge-

lijke exploitatie van ATMs (geldautomaten)

respectievelijke investeringen in netwerken.

lijke parameters, zoals de commerciële

en POS-terminals (betaalautomaten in winkels, tankstations, e.d.).

ten van de kredietinstellingen in België nog

sering van de dienstverlening, begonnen

gemakkelijker worden. De combinatie van

de banken ook met de installatie van

automaten, bankkantoren en ‘cash back’

‘selfservice’-kantoren, waar ook geld kan

(in grootwarenhuizen) zal een zeer grote

worden afgehaald. Zo komt het dat België

concentratie geldafhaalmogelijkheden per

vandaag beschikt over één van de dichtste

inwoner opleveren. Wat meteen ook het

distributienetten met zowel gemeenschap-

probleem van de ‘blinde vlekken’ in het

pelijke automaten, privatieve automaten

ATM-net en van de lege automaten oplost.

automaat of een kantoor in zijn onmiddellijke omgeving.


gepast, zullen geldafhalingen voor de cliën-

Als gevolg van de toenemende automati-

als bankkantoren. Iedereen heeft wel een

34

Wanneer alle automaten zullen zijn aan-

inplanting van de automaten en de dichtheid van het net van de bank die haar net ‘aanbiedt’, of het aantal uitgegeven kaarten en het gebruik daarvan voor de bank die het net ‘inhuurt’. Optimalisatie van het aantal automaten vormt hierbij mogelijk een eerste stap. De ongeveer duizend automaten van Banksys volstonden niet om alle regio’s gelijkmatig te bedienen, maar het nieuwe net van meer

Maar ook op langere termijn zal de maat-

dan zesduizend automaten zal waarschijn-

regel belangrijke gevolgen hebben. Zo zal

lijk te dicht blijken. Die optimalisatie zal

de concurrentie tussen de banken toe-

nog belangrijker worden in de toekomst,

De kosten van baar geld (in het bijzonder

nemen. Elke bank kan zelf beslissen of ze

wanneer bepaalde automaten niet alleen

voor beveiliging) worden echter met de dag

de geldafhalingen via haar eigen net ver-

voor geldafhalingen zullen dienen, maar


34


17/11/2005, 13:39

ook voor automatische stortingen met

tueel geëxploiteerd door niet-bancaire

zal maken, zal duidelijk worden dat alle

recyclage van de biljetten. Die machines

instellingen, zoals waardetransporteurs)

gezinnen, consumenten en handelaars

zullen het gestorte geld dus nauwkeurig

en zo op termijn het ideale kantoor

beter af zijn met minder baar geld en meer

moeten toetsen op vervalsing en op goede

zonder baar geld creëren.

elektronische betalingen. Het zal ook de

staat – een erg complex en duur proces.

De Belgische banksector wijst al vijftien jaar

Het ideale biljettenscenario dat de ban-

op de steeds stijgende kosten verbonden

ken nastreven, komt dus dichterbij. Eerst

aan baar geld. Wanneer de NBB in het

de automaten gemeenschappelijk maken,

najaar van 2005 de resultaten van de

ze daarna in aparte ruimtes plaatsen (even-

Belgische studie ‘Betalen kost geld’ bekend

veiligheid van alle burgers ten goede komen. De beslissing van de banken leidt dus tot een duidelijke ‘win-win-win’ situatie. Positief voor de samenleving, de gebruikers en de banken.

Baar geld, een gevaarlijk product Wie met baar geld betaalt, is zich niet bewust van de lange, dure

mogelijkheden om die cyclus in te korten. Maar de voorwaar-

en gevaarlijke keten die elk bankbiljet doorloopt. De bij een aan-

den voor de uitvoering van een dergelijke recyclage blijven

koop gebruikte biljetten doorlopen telkens de hele keten (afhaling

zeer zwaar. Bovendien zou het goed zijn dat die maatregel,

aan geldautomaat, betaling, verwerking door de handelaar, afhaling

naar het voorbeeld van andere Europese landen, wordt aange-

bij de handelaar, verwerking bij bank en waardevervoerder, ver-

vuld met de mogelijkheid voor de banken om hun rekeningen

voer naar NBB – soms met dure escorte, controle bij NBB, afhaling

van op een afstand te crediteren bij de NBB met de cashgeld-

door waardevervoerder – soms met escorte, verwerking bij bank

bedragen die niet effectief in omloop zijn.

en waardevervoerder, laden van geldautomaat) en dat alles voor Baar geld moet op een industriële wijze worden verwerkt. Pro-

slechts één betaling. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat elke betaling met een 20, 50 of 100-eurobiljet enkele tientallen eurocent aan verwerking kan kosten. Al die handelingen moeten immers gebeuren met een maximum aan veiligheid.

bleem is hier dat de NBB als verantwoordelijke voor de geldcirculatie een zeer speciale positie inneemt. Een optimale taakverdeling tussen de NBB, de waardetransporteurs, banken en gebruikers blijft dus nodig. Een taakverdeling waarbij iedereen zijn functie op een gestandaardiseerde wijze vervult, met een

De nieuwe regeling voor de recyclage van biljetten buiten de

maximum aan automatisering en veiligheid, en waarbij die kos-

centrale banken, waarover in het EPC is onderhandeld, biedt

ten volledig door de cash-gebruikers worden betaald.

Uitwerking Gentleman’s Agreement rond het betalingsverkeer loopt – vooral bij de overheid – niet van een leien dakje In 2004 sloten de banken een ‘Gentleman’s Agreement’ met de ministers van Economie en van Consumentenbescherming. De banksector heeft inmiddels al zijn in het akkoord opgelegde taken vervuld, wat niet kan worden gezegd van de overheid en het Maatschappelijk Overleg Betalingssystemen (MOB) (cf. BVB-Jaarverslag 2004, blz. 5). BANKEN ❚ alle banken bieden een aantal gratis afhalingen aan, zonder dat hiervoor een prijzenovereenkomst nodig was (de concurrentiewetgeving verbiedt overigens zo’n overeenkomsten); ❚ hun klanten kunnen door middel van een prijzensimulator de tarieven van de banken vergelijken. Die simulator is niet perfect, maar toch reeds bruikbaar; ❚ de basis-bankdienst wordt nog steeds actief aangeboden. OVERHEID ❚ De studie omtrent de kosten van de betaalinstrumenten liep vertraging op. Nu is het berekenen van die kosten niet eenvoudig, en bovendien bestaat er in België, vooral bij de gebruikers, geen traditie op dat gebied. Dit in tegenstelling tot bv. Nederland, waar zo’n studies al sinds tien jaar worden gevoerd. De NBB heeft het dan ook niet gemakkelijk om cijfers te verzamelen.



35

❚ De overheid is nog lang geen efficiënte betaler. Er is behoefte aan een overgang naar meer elektronische betalingen. Betalen met baar geld en met papieren instrumenten is inefficiënt. Bovendien zijn elektronische betalingen maatschappelijk verantwoord: denken we maar aan de toegenomen veiligheid voor de postbodes, dankzij de vervanging van pensioenbetalingen aan huis door bankoverschrijvingen. Het is dan ook jammer dat er binnen het MOB nagenoeg geen vooruitgang wordt geboekt inzake efficiëntie van de overheidsbetalingen. Veelal is dit te wijten aan de inertie van het overheidsapparaat en aan het bestaan van de vele officiële en semi-officiële uitbetalingskassen. Die inertie is trouwens het gevolg van allerlei wetten, besluiten, reglementen en procedures. In het ruimere kader van de SEPA zal die inertie België eveneens duur te staan komen.


17/11/2005, 13:39

35

Klantentevredenheid over betaaldiensten in de lift Test Aankoop: ‘Belgen vinden banken niet te duur’ Peilen naar de tevredenheid van klanten is erg moeilijk, zeker op het complexe domein van betalingssystemen. Iedereen wil volledig comfort inzake betalingssystemen, maar niet iedereen wil betalen om te betalen.

Betaaldiensten vormen de meest prioritaire dienstverlening van de bank Het Directoraat-generaal Consumentenbescherming van de EU organiseert elk jaar een opiniepeiling over o.a. de financiële

Test Aankoop was verrast door de resulta-

deel bewezen. De verhuisdienst van de

ten van haar eigen opiniepeiling omtrent

banken wordt nauwelijks gebruikt, omdat

de klantentevredenheid van de Belgen. De

klanten blijkbaar uiterst zelden van bank

meeste Belgen vinden bankdiensten immers

wensen te veranderen.

niet te duur. Slechts een kwart van de ondervraagden had moeite met de kosten.

Soms gaan er nog stemmen op voor de

Die kosten spelen bovendien nauwelijks

overdraagbaarheid van het rekening-

een rol bij de keuze voor een bank, de

nummer. Op basis van de diverse peilin-

bepalende factoren zijn veeleer de nabij-

gen mag het overduidelijk zijn dat dit

heid van het kantoor (50%), of familie-

zware kosten met zich zou brengen, zon-

traditie (33%).

der dat iemand er iets aan heeft.

80% van de klanten heeft nooit een klacht gehad. Dat doet de vraag rijzen of consumentenverenigingen, politici en media niet een onjuist beeld ophangen om hun ‘eisen’ te staven, die blijkbaar niet altijd door de klanten worden onderschreven.

In het BVB-jaarverslag 2004 werd reeds vermeld dat België het op twee na goedkoopste land ter wereld was inzake betaaldiensten. Die uitstekende score werd bevestigd in 2005. De studie maakt echter abstractie van de onderliggende kwaliteit,

diensten. De jongste peiling gebeurde in

Een duidelijk bewijs hiervan is ook het

het gebruiksgemak en de veiligheid van

december 2003 bij de bestaande en

geringe succes van de bankverhuisdienst.

de diensten, alsook van indirecte kosten

toekomstige lidstaten en gaf duidelijk de

Hoewel consumentenorganisaties bij hoog

zoals valutering. Indien we die elementen

financiële prioriteiten van de burgers aan.

en bij laag beweren dat de klant bij de

mee in aanmerking nemen, komt België

In afnemende vorm van belangrijkheid zijn

bank ‘gevangen zit’, wordt net het tegen-

ongetwijfeld op het bovenste schavotje.

dat: 1. Rekeningen betalen

Belgische bankkosten behoren tot de laagste ter wereld.

2. Sparen voor noodgevallen

Totale kost van bankdiensten t.o.v. het BBP per inwoner (in %).

3. Zo goed mogelijk leven met het huidige inkomen 4. Familiebescherming in geval van ziekte of werkloosheid 5. Schulden terugbetalen 6. Sparen voor pensioen 7. Een woning of appartement kopen 8. Geld overlaten aan kinderen en kleinkinderen 9. Een bedrijf oprichten Betaaldiensten zijn dus de meest prioritaire diensten die de burger van zijn bank verlangt.

Bron: Capgemini analysis, 2005.

36



36


17/11/2005, 13:39

Bedrijfscontinuïteit Uit de tragische gebeurtenissen van 11 september 2001 is onder meer gebleken hoe belangrijk de beveiliging van financiële systemen wel is. Vandaar dat veel aandacht gaat naar bedrijfscontinuïteit. Maar ook voor het intensieve gebruik van bankieren op afstand is de permanente beschikbaarheid van de systemen onontbeerlijk vanuit commercieel oogpunt.

De CBFA schetst het kader van de bedrijfscontinuïteit in de financiële instellingen

recuperatie van kritieke documentatie,

meer dan vier uur (CFS-aanbeveling) of zelfs

personeel en uitrusting, herstel van kritieke

enkele dagen onbeschikbaar zou zijn.

functies en IT-herstel.

Voor rampen die enkel Banksys treffen, gaat

Indien de aard, de omvang en complexiteit van het bedrijf dit vereisen, dan moet het BCP ook voorzien in een uitwijkcentrum. Het plan dient bovendien regelmatig te worden getest en bijgewerkt. Ook bij uitbesteding gelden die richtlijnen.

men ervan uit dat het elektronisch betalingsverkeer in België wordt hersteld binnen twee tot vier uur (indien het BCP normaal werkt) en uiterlijk binnen 24 uur (bij slecht werkend BCP). Rampen die meer dan alleen maar Banksys treffen (bv. regionale uitval van telecommunicatie of elektri-

De CBFA verwacht dat de financiële instel-

citeit), komen niet in het scenario voor.

lingen hun bedrijfscontinuïteitsbeleid en

Daarom werken de BVB en Banksys in over-

-planning tegen eind 2005 evalueren en bin-

leg met het CFS ook hiervoor een BCP uit.

nen een redelijke termijn realiseren. Valt die

Er wordt een operationele crisiscel op-

na eind 2007, dan moet de instelling de

gericht die ook in contact staat met het

timing individueel bespreken met de CBFA.

federaal crisiscentrum. In zo‘n geval wordt in eerste instantie over-

Banksys, essentieel onderdeel van het Belgisch betalingsverkeer

gestapt op ‘off line’ elektronische betalin-

bedrijfscontinuïteit een strategie en een

In het Comité voor Financiële Stabiliteit

(‘off-line’ debetkaartbetalingen in groot-

beleid hebben. De discontinuïteitsrisico’s

(CFS) wordt onder meer de continuïteit van

warenhuizen). Die oplossingen zijn onmid-

en de verschillende scenario’s die op de

Banksys in het kader van de stabiliteit van

dellijk operationeel maar beperkt qua aan-

onderneming van toepassing zijn, moeten

ons financieel systeem bekeken. Naar aan-

tal winkels, tijdsduur, bedrag, aantal beta-

daarbij aan bod komen. Vervolgens die-

leiding van het Banksys-incident van 4 de-

lingen en/of aantal kaarthouders.

nen er gedetailleerde continuïteits-

cember 2004 en de langdurige regionale

Betalingsbehoeften waaraan niet kan wor-

maatregelen (Business Continuity Plan –

stroompannes in New York en Rome enkele

den voldaan via die ‘off-line’ elektronische

BCP) te worden opgesteld om het gestelde

jaren geleden, wil het CFS een BCP op sector-

betalingen, moeten in een tweede stadium

doel te kunnen bereiken. Zo’n BCP omvat

niveau opstellen voor het geval zich een

worden opgelost door cash beschikbaar te

crisismanagement,

rampscenario voordoet waarbij Banksys

stellen via geldautomaten (en bankloketten).

Elke financiële instelling moet inzake

communicatie,

gen (Proton en kredietkaarten) en TINA

Beveiliging van bankieren op afstand Vanaf begin 2006 zal elke Belg dankzij

geeft tot veilige ‘on line’ betalingen op

kers voerden in 2004 alleen al meer dan

de zogenaamde 3D secure technology

Belgische websites.

145 miljoen elektronische overschrijvingen

veilig kunnen betalen op het internet. Die technologie zal de cliënt doorschakelen naar de website van zijn bank voor authentificatie. Voor de kredietkaart kan dat vandaag al, en het systeem zal binnenkort ook op de debetkaart van toepassing zijn. De kaarthouder zal toegang krijgen tot 3D secure zodra zijn bank aansluit op het interbancaire systeem beheerd door Banksys. Elke bank kan dit tijdstip zelf

In de loop van 2006 zal ook het betalen met de mobiele telefoon, de zogenaamde M-POS, beschikbaar zijn voor handelaars en consumenten. Ook hier wordt na een langzame start geleidelijk voldoende kritieke massa verwacht – en dus netwerkeffecten – mits er een efficiënte samenwerking komt tussen Banksys, de banken en de operatoren van mobiele telefonie.

wereldtop inzake beveiliging van het internetbankieren omdat de meeste – naast het paswoord – ook andere beveiligingselementen gebruiken, zoals extra software en/of hardware. De Belgische banken houden bovendien de evoluties qua internetfraude nauwlettend in het oog en gebruiken die kennis om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. De

bepalen. De nieuwe technologie zal de

Het internetbankieren in België kent een

consument is bovendien beschermd door

populariteit van de internetbetaling onge-

enorme groei: eind 2004 waren er reeds

de wet op de elektronische geldtransacties

twijfeld verhogen, omdat ze internauten

2,4 miljoen gebruikers, een stijging met

en kan dus in alle comfort en vertrouwen

met alleen maar een debetkaart, toegang

50% in vergelijking met 2003! Die gebrui-

internetbankieren.



in. De Belgische banken behoren tot de

37


17/11/2005, 13:39

37

Strijd tegen de criminaliteit Witwassen: steeds strengere vereisten Wat het voorkomen van het witwassen van geld betreft, hebben in 2005 belangrijke nationale en internationale ontwikkelingen plaatsgevonden. Ter uitvoering van de wet van 12 januari 2004 werden door de CBFA in november 2004 een reglement en een circulaire uitgevaardigd. De daarin opgenomen verplichtingen waren uitermate gedetailleerd en vereisten nogmaals aanzienlijke uitvoeringsinspanningen vanwege de financiële instellingen. Volgens die regels zijn de banken verplicht

nomisch rechthebbenden van ondernemin-

steeds meer gegevens over hun cliënten te

gen zijn uiterst streng, rekening houdend

verzamelen, of het nu gaat om particulie-

m.n. met een gebrek aan transparantie van

ren of bedrijven, teneinde te beantwoor-

het aandeelhouderschap in ons land. De

den aan hun verplichtingen inzake

modaliteiten van de verplichtingen staan

waakzaamheid. In het bijzonder de vereis-

duidelijk haaks op enigerlei administratieve

ten betreffende de identificatie van de eco-

vereenvoudiging. Bovendien plaatsen zij de

financiële instellingen soms in een moeilijke concurrentiepositie, m.n. ten opzichte van de buitenlandse tegenpartijen, inclusief de Europese, die in hun land niet systematisch aan gelijkaardige regels zijn gebonden. In dat opzicht dringt de Belgische financiële sector aan op een Europees level playing field terzake. Bovendien wenst Febelfin bij de overheid erop aan te dringen dat de financiële instellingen de middelen krijgen die nodig zijn om de hen opgelegde taken te kunnen vervullen. Het is bijvoorbeeld betreurenswaardig dat de toegang tot het Rijksregister, onontbeerlijk voor de verzameling van de gegevens voor cliëntenidentificatie en vooral voor de bijwerking

Toegang tot het Rijksregister van natuurlijke personen geweigerd!

ervan, hen nog steeds wordt geweigerd,

In april 2005 diende Febelfin bij de Commissie voor de bescherming van de persoon-

lijk daarin was voorzien (zie hiernaast).

alhoewel in de CBFA-circulaire aanvanke-

lijke levenssfeer een aanvraag in voor het gebruik van het nationaal nummer en voor toegang tot het Rijksregister ten behoeve van haar leden.

rapport van de GAFI over België, waarvan

Als verantwoording voor die aanvraag door de financiële sector wordt in de eerste plaats verwezen naar de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en naar het reglement van de CBFA. In de wet staat inderdaad dat de financiële ondernemingen ‘hun cliënten en de

lasthebbers van hun cliënten dienen te identificeren en hun identiteit te controleren, aan de hand van een bewijsstuk’ en is bovendien bepaald dat ‘de [financiële] ondernemingen [...] een bestendige waakzaamheid aan de dag moeten leggen ten opzichte van de zakenrelatie.’

38


Op internationaal niveau was er het evaluatiede resultaten in juni 2005 werden goedgekeurd. In dat rapport werden de door ons land geleverde inspanningen, m.n. die van de banken en de beursvennootschappen teneinde te beantwoorden aan hun verplichtingen in het kader van de strijd tegen het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, positief belicht. Een derde Euro-

De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer heeft de leden van

pese richtlijn betreffende het voorkomen van

Febelfin geen toegang verschaft tot de informatie in het Rijksregister. Die weigering is

witwassen werd goedgekeurd. Aangezien

een principiële beslissing, met als reden dat de wet van 11 januari 1993 reeds twaalf

België reeds ruimschoots vooruit is gelopen

jaar wordt toegepast zonder dat een beroep op het Rijksregister dient te worden

op de daarin opgenomen bepalingen, zou

gedaan. De Commissie is van oordeel dat de wetgever van bij het begin in die toegang

de omzetting van die richtlijn in principe geen

zou hebben voorzien als hij dat nodig had gevonden voor de toepassing van de wet.

grote wijzigingen in onze wetgeving teweeg-

Febelfin heeft de Voorzitter van die Commissie daarop een brief gestuurd opdat hij de

brengen. In dat opzicht wenst de financiële

aanvraag tot toegang opnieuw zou bekijken op basis van elementen die de Commissie

sector erop te wijzen dat voor de goede

niet had onderzocht, m. n. het probleem m.b.t. afstandsbankieren alsook de bijwerking

werking van het preventief systeem inzake

van de gegevens in het kader van de verplichting tot permanente waakzaamheid. De

witwassen, waarvoor de medewerking van de

Commissie bleef echter bij haar principiële weigering en schonk nogmaals geen aan-

privé-sector wordt gevraagd, het nodig is dat

dacht aan de voornoemde aspecten.

de strijd tegen de zware en georganiseerde

Inmiddels heeft de CBFA de modaliteiten gewijzigd volgens dewelke de financiële instellin-

misdaad als een prioriteit wordt beschouwd.

gen het adres van een cliënt met een elektronische identiteitskaart kunnen nagaan. Wan-

Op het stuk van de repressie herhaalt de

neer die verificatie niet kan gebeuren aan de hand van de informatie die op de micropro-

sector nogmaals zijn uitdrukkelijke wens dat

cessor van de kaart is opgeslagen, is de CBFA voortaan van oordeel dat dezelfde bepalin-

artikel 505 van het Strafwetboek wordt

gen gelden voor cliënten die in België of in het buitenland wonen.

gewijzigd, want door dat artikel lopen zijn


38

Strijd tegen de criminaliteit

17/11/2005, 13:39

bedrijven een buitensporig groot risico.

tussenpersonen, maar ook voor het Belgisch

Dat zou bovendien een oplossing

Onder het personeel van de financiële in-

financieel centrum in zijn geheel.

kunnen bieden voor de onvermijdelijke problemen speciaal op het stuk van

stellingen heerst inderdaad een alsmaar toenemende malaise, in het bijzonder door

Het in de Kamer ingediende wetsvoorstel

de in het vooruitzicht gestelde

het gebrek aan rechtszekerheid waarmee

betekent ongetwijfeld een grote stap voor-

dematerialisering van de effecten aan

zij moeten leven. Bovendien vreest de

uit. Toch zullen niet alle problemen daar-

toonder. Net als bij de EBA, is het voor

financiële sector dat een dergelijke on-

door worden opgelost. Het toepassings-

het welslagen van die operatie immers

zekerheid, voor experts, eveneens voor

gebied van de strafwet en dat van de wet

van cruciaal belang dat de financiële

verwarring en excessen inzake vervolgingen

ter voorkoming moeten volledig op één lijn

instellingen volstrekte rechtszekerheid

zal zorgen, zoals het geval was in sommige

worden gebracht opdat een doorslag-

hebben en dat bijgevolg in een

buurlanden. Zo’n evolutie zou niet alleen

gevende stap in de goede richting kan

uitzondering op artikel 505 SW wordt

uitermate schadelijk zijn voor de financiële

worden gezet.

voorzien.

‘Tiger-kidnapping’

Hold-ups blijven een reële bedreiging, ondanks zware investeringen in veiligheid Zelfs al bleef het totale aantal hold-ups in

arrondissementen zou bijzondere aan-

2004 historisch laag, toch valt een lichte

dacht moeten worden besteed door politie

stijging waar te nemen van de kans op een

en overheid.

overval per bankkantoor. Het aantal verkooppunten daalt immers sneller dan het aantal overvallen.

De gemiddelde buit daalde licht, vooral als gevolg van het grotere aantal mislukte overvallen. Ook het aantal

De meeste overvallen deden zich voor in

inbraken verminderde. De zware inves-

de gerechtelijke arrondissementen Luik,

teringen door de banksector zijn hier-

Charleroi, Brussel en Antwerpen. Aan die

aan niet vreemd.

Een verontrustend feit, dat ook het sterk onveiligheidsgevoel aanwakkert, zijn de hold-ups met kidnapping. Bankmedewerkers kunnen zich hiertegen moeilijk verweren, en investeringen om dit soort misdrijven te voorkomen zijn niet eenvoudig. Het is niet de taak van de privé-sector om door eigen investeringen een lacune in de openbare veiligheid ongedaan te maken. Natuurlijk bespreken politie en veiligheidsdiensten van de banken een aantal te volgen procedures in geval van kidnapping. Maar er zijn duidelijke grenzen aan wat in gezinsverband en psychologisch haalbaar is.

De intelligente koffer Een duidelijke illustratie van overcompen-

kers niet te lang aan het monopolie van

van België een wereldtopper zou maken

satie door de privé-sector is het gebruik

één installatie bloot te stellen. En vermits

inzake beveiliging.

van de plofkoffer. Die koffer wordt al sinds

de euro een Europese munt is, moet ook

de zware overvallen medio van de jaren

de plofkoffer probleemloos over de gren-

90 als oplossing naar voren geschoven.

zen heen kunnen worden gebruikt.

Vele parameters maken de invoering

den overwonnen: ❚ er is in België weinig concurrentie in-

Banken verwerken het geld van hun klan-

zake waardevervoer. Het gevaar is niet

ten. Veiligheid is maar zo sterk als de zwak-

denkbeeldig dat de zware investeringen

❚ sociale problemen in de sector van het

ste schakel in de kringloop van safe tot safe.

die voor de plofkoffer nodig zijn, dit pro-

waardetransport. Plofkoffers vragen min-

Vandaar dat ook grote gebruikers en han-

bleem nog zullen verscherpen;

der begeleiding, wat tot werkloosheid

delaars met een plofkoffer moeten kunnen

bij de geldtransporteurs zou leiden;

werken, niet alleen overdag voor hun

echter moeilijk:

❚ aanvaarding en standaardisering van de koffers, die moeten worden getest op doeltreffendheid en geen gevaar mogen vor-

eigen kassa, maar ook voor het vervoer ’s avonds van hun zaak tot aan het telcentrum van de waardetransporteur.

❚ vele plofkoffers werken met inkt die in de biljetten dringt. Natuurlijk moet de overheid dan een campagne starten om alle burgers ervan bewust te maken dat een dergelijk gekleurd biljet een gestolen bil-

men voor de legitieme gebruikers. Boven-

De minister van Binnenlandse Zaken heeft

jet is. Als de ECB ooit plastic biljetten in

dien zou er best een nationale – of zelfs

de algemene invoering van de plofkoffer

omloop brengt, zou het goed zijn dat

internationale – standaard worden

vanaf 1 januari 2009 bevolen. De verschil-

ook die biljetten met dat procédé kunnen

opgesteld om de installatiekosten over vele

lende betrokken partijen pleiten zelfs er-

worden behandeld. Anders zouden de

gebruikers om te slaan, en om de gebrui-

voor om die invoering te vervroegen, wat

miljoeneninvesteringen voor niets zijn.



Toch moeten nog enkele problemen wor-

39

39

Strijd tegen de criminaliteit

17/11/2005, 13:39

De bedrijvigheid en de resultaten van de banken(1) De economische en financiële omgeving: groeiprestaties in de Verenigde Staten en de Eurozone zeer uiteenlopend In de Verenigde Staten liet de economie

Grafiek 1: Rendementen op korte en lange termijn en renteverschil in euro (in %)

het voorbije jaar opnieuw forse groeicijfers optekenen. De Japanse economie zette haar herstel, dat in 2004 was ingezet, verder. Verwacht wordt dat de jaargroei van het bruto binnnenlands product (BBP) in de Verenigde Staten en in Japan in 2005 respectievelijk 3,6% en 1,5% zal bedragen. In de Eurozone zou in 2005 slechts een groei van 1,2% worden gerealiseerd. Onder meer de stijgende olieprijzen stonden een beduidend herstel van de Europese economie in de weg. Ze deden zowel in de Verenigde Staten als in de

Bron: BVB.

Eurozone vrezen voor oplopende inflatie, maar tot nog toe bleef die impact vrij beperkt.

Grafiek 2: Verloop wisselkoers EUR / USD

De Federal Reserve (Fed) en de Europese Centrale Bank (ECB) voerden een uiteenlopend monetair beleid. De Fed voerde een politiek van geleidelijke verstrakking en trok van juni 2004 tot eind september 2005 in elf kleine stappen haar centraal tarief op van 1% tot 3,75%. Het centraal tarief van de ECB bleef gedurende de volledige periode ongewijzigd en bedroeg 2%. Hierdoor lag het rendement op korte termijn in

Bron: BVB.

de Verenigde Staten aan het einde van de periode beduidend hoger dan in de

door het positief rendementsverschil met

ten, die de depreciatie van de dollar in de

Eurozone.

de Eurozone aan het einde van de pe-

hand hadden gewerkt, nog altijd aanwe-

riode beduidend was opgelopen. Zowel in

zig. Maar de aandacht van de financiële

de Verenigde Staten als in de Eurozone

markten ging vooral uit naar de betere

hebben de rente-ontwikkelingen de rente-

economische prestaties en de hogere ren-

curve sterk afgevlakt.

dementen in de Verenigde Staten.

economische conjunctuur liepen de ren-

Tot begin december 2004 deprecieerde

De dalende obligatierendementen en de

dementen op lange termijn in de Eurozone

de dollar verder tegenover de euro (gra-

goede bedrijfsresultaten ondersteunden de

sterk terug en bereikten eind september

fiek 2). Nadien zette de dollar een herstel-

beurzen. Vooral de Bel 20 presteerde

2005 een na-oorlogs dieptepunt van circa

beweging in. Nochtans waren de structu-

sterk. Van midden 2004 tot eind septem-

3,1% (grafiek 1). In de Verenigde Staten

rele factoren, met name het grote handels-

ber 2005 klom de Belgische beursindex

was de rendementsdaling beperkter, waar-

en begrotingstekort in de Verenigde Sta-

met ongeveer een derde.

De rendementen op lange termijn lagen reeds aan het begin van de periode hoger in de Verenigde Staten dan in de Eurozone. Door de aanhoudende zwakke

(1)

40


Dit deel behandelt de bedrijvigheid van de in België gevestigde banken gedurende de periode medio 2004 tot medio 2005. De resultaten hebben betrekking op het eerste semester van 2005. Het betreft de bedrijvigheid en de resultaten op vennootschappelijke basis, d.w.z. voor de banken naar Belgisch recht inclusief de bedrijvigheid en de resultaten van hun bijkantoren in het buitenland, maar exclusief de bedrijvigheid en de resultaten van hun dochters en andere ondernemingen die zijn opgenomen in de consolidatie. Voor de banken naar buitenlands recht betreft het hun bedrijvigheid en resultaten in België.


40

De bedrijvigheid en de resultaten van de banken

17/11/2005, 13:39

Balanstotaal groeit sterk Het balanstotaal van de in België geves-

Grafiek 3: Structuur van de balans

tigde banken klom in het jaar eindigend in juni 2005 met 9,5% tot 1.085,7 miljard EUR. De groei deed zich uitsluitend voor in het eurosegment en dit zowel langs de actiefzijde als langs de passiefzijde van de balans. De deviezenverrichtingen trokken samen, nadat ze het jaar voordien zeer fors waren geëxpandeerd (grafiek 3).

Forse toename netto-beroep op andere bankiers Grafiek 4: Evolutie van de jaargroei van de interbankenverrichtingen (in %)

liquiditeiten via repo’s verstrekt aan derde partijen. Die derde partijen zijn niet noodzakelijk banken. In dat laatste geval wordt die verrichting geboekt bij de termijnkredieten op zeer korte termijn (zie verder) en niet bij de interbankenverrichtingen. Hierdoor groeien de interbankendeposito’s sterker dan de interbankenvorderingen, wat het netto-beroep op andere bankiers doet toenemen. Wereldwijd stellen een aantal centrale banken, zoals bijvoorbeeld de Russische en de Chinese centrale bank, gelden ter

Na de zeer sterke expansie vorig jaar, na-

op de interbankenverrichtingen. Vennoot-

men de interbankenverrichtingen ook dit jaar

schappen

nog verder toe. In het jaar eindigend in juni

liquiditeitstekorten nemen via repo-verrich-

2005 klommen de interbankendeposito’s en

tingen liquiditeiten bij het ‘competence

de interbankenvorderingen respectievelijk

center’ in België op. Met het aldus verkre-

met 10,9% en 3,2% (grafiek 4).

gen onderpand, neemt de centraliserende

Enkele in België gevestigde banken die tot

van

de

groep

met

instelling kredieten op bij de ECB.

beschikking aan banken. Sommige Belgische banken nemen regelmatig dergelijke gelden op. Het voorbije jaar werden die gelden vooral aangewend om de eigen liquditeitsbehoeften te financieren. De cliëntendeposito’s namen immers slechts in beperkte mate toe zodat de banken beroep dienden te doen op andere

een grote financiële groep behoren, vor-

Vennootschappen van de groep met een

financieringsmiddelen. Ook dit had een

men sinds midden 2003 het ‘competence

liquiditeitsoverschot verstrekken die

opwaarts effect op het netto-beroep op

center’ voor het liquiditeitsbeheer van de

liquiditeiten via de interbankenmarkt aan

andere bankiers. Dat netto-beroep

hele groep. Dit heeft een opwaarts effect

de centraliserende bank in België, die die

expandeerde het jongste jaar met 51,5%.

Meer dan de helft van de kredietverlening betreft buitenlandse partijen de invoering van de euro, speelde ook de

Het jongste jaar kenden zowel het privé-

638 miljard euro kredieten uitstaan in de

sterke internationalisering van de Belgische

segment als het overheidssegment van de

vorm van schuldtitels en via directe krediet-

banksector een rol in die evolutie. De ver-

kredieten aan het buitenland een bedui-

verlening. Ruim de helft van dat bedrag

schuiving van kredieten aan België naar

dende groei. De directe kredietverlening

(52,2%) waren kredieten aan het buiten-

kredieten aan het buitenland heeft zich de

aan het buitenland klom van midden 2004

land. Aan het einde van de jaren negentig

voobije jaren zowel in het privé-segment

tot midden 2005 met 12,4% tot 135,1 mil-

was dat nog maar circa 30% (tabel 1). Naast

als in het overheidssegment voorgedaan.

jard euro. Deze evolutie kan voor een be-



41


17/11/2005, 13:39

▲

Midden 2005 had de Belgische banksector

41

▲

langrijk deel worden verklaard door een

broken. Het jongste jaar liep het volume kre-

den hierin een rol. Door de lage rentetarieven

specifiek fenomeen. Een aantal banken ver-

dieten aan de Belgische overheid met 8,6%

kan een gezin een groter bedrag lenen voor

strekken gelden die ze via de interbanken-

terug tot 88 miljard euro. Nochtans lag het

dezelfde aflossingslast. In het nieuwe fiscaal

markt hebben ontvangen in de vorm van

uitstaand bedrag van de geconsolideerde

regime is het fiscaal voordeel het grootst ge-

repo’s aan derde partijen (zie supra). Als

brutoschuld (definitie Maastricht) van de

durende de eerste tien jaar, wanneer de

die derde partij geen bank is, worden die

gezamenlijke overheid eind maart 2005

aflossingslast het zwaarst weegt voor de

verrichtingen bij de termijnkredieten op zeer

1,2% hoger dan een jaar eerder. Maar daar-

kredietnemer. Door het fiscaal voordeel naar

korte termijn geboekt. De leningen op ter-

tegenover stond dat de Belgische banken

voor te schuiven, verlicht de aflossingslast bij

mijn op minder dan een jaar aan het bui-

een kleiner deel van die overheidsschuld

het begin van de lening.

tenland expandeerden het voorbije jaar met

aanhielden. Eind maart 2005 waren 11,8%

10,8%. Veelal zijn die derde partijen

van de schatkistcertificaten en lineaire obli-

clearinginstellingen die niet het bankstatuut

gaties van de Belgische overheid in handen

hebben. De eigenlijke tegenpartij bij die

van de Belgische banken. Een jaar eerder

repo-verrichtingen is doorgaans een krediet-

was dat nog 12,9%. De buitenlandse inves-

instelling, zodat het economisch gezien veel-

teerders voerden hun houderschap van die

eer om interbankenverrichtingen gaat.

certificaten en obligaties op.

Aan de Belgische privé-sector en de Belgische overheid had de banksector midden 2005 304,9 miljard euro kredieten uitstaan, wat 0,3% minder was dan een jaar eerder. Enkel de kredietverlening aan de particulieren en zelfstandigen was ex-

Het uitstaand volume aan consumentenkredieten lag midden 2005 3,6% hoger dan een jaar eerder, toen het nog met 3,5% kromp. Hoewel die kredieten niet meer verder samentrokken, kennen ze nog steeds geen beduidende groei. De consumptieve bestedingen van de particulieren namen in

Het uitstaand volume kredieten aan particulieren en zelfstandigen klom in het jaar eindigend in juni 2005 met 14,6%. Het uitstaand bedrag aan hypothecaire kredieten, dat bijna 75% van de kredietverlening aan

de eerste helft van 2005 minder snel toe dan de twee voorgaande jaren. Het aanhoudend onzeker conjunctuurklimaat en de stijgende olieprijzen, zetten de particulieren aan tot voorzichtigheid.

de particulieren en zelfstandigen vertegen-

Het uitstaand bedrag kredieten aan

woordigt, nam toe met 14,7%. Vooral het

Belgische ondernemingen via directe

gemiddeld bedrag dat werd opgenomen bij

kredietverlening en in de vorm van schuld-

een hypothecaire lening klom fors. De sterke

titels liep het jongste jaar met 2,2% terug.

stijging van de prijzen voor woningen en

Het jaar voordien bedroeg die daling

Sinds 1999 loopt de kredietverlening aan

bouwgronden, de zeer lage rentevoeten en

5,1%. De aanhoudende terugloop van de

de Belgische overheid voortdurend terug.

het nieuwe fiscaal regime voor hypotheek-

kredieten aan ondernemingen kwam er

Enkel in 2004 werd die trend even onder-

leningen dat in 2005 in voege trad, speel-

niettegenstaande de bedrijfsinvesteringen

pansief. De ondernemingen en de Belgische overheid hadden minder kredieten opgenomen bij de Belgische banksector dan het jaar voordien (tabel 2).

Tabel 1: Kredieten aan de privé- en de overheidssector in de vorm van schuldtitels en directe kredietverlening: geografisch (*) Einde periode

Ingezetenen Uitstaand bedrag 329,2 326,8 304,0 299,1 305,7 304,9

6.2000 6.2001 6.2002 6.2003 6.2004 6.2005

Niet-ingezetenen

Jaargroei

Aandeel in het totaal 63,7% 59,8% 57,8% 55,4% 51,0% 47,8%

-2,8% -0,7% -7,0% -1,6% +2,2% -0,3%

Uitstaand bedrag 187,8 219,4 222,2 241,2 293,5 332,7

Totaal

Jaargroei


20,2% 16,8% 1,3% 8,6% 21,7% 13,4%


Jaargroei 4,4% 5,6% -3,7% 2,7% 10,9% 6,4%

(*) Uitstaande bedragen in miljarden euro. Bron: BVB-berekeningen op gegevens NBB.

Tabel 2: Kredietverlening aan de Belgische economie (*) Particulieren en zelfstandigen Einde periode 6.2000 6.2001 6.2002 6.2003 6.2004 6.2005


Jaargroei 4,2% 3,6% -2,1% 5,8% 6,3% 14,6%


Ondernemingen (**) Uitstaand bedrag 117,5 117,0 113,4 111,6 105,9 103,6

Jaargroei 8,1% -0,4% -3,1% -1,6% -5,1% -2,2%


Overheid Uitstaand bedrag 123,4 113,5 98,8 92,4 96,3 88,0

Jaargroei -10,3% -8,0% -13,0% -6,7% 4,3% -8,6%

(*)

Totaal Aandeel in het totaal 38,3% 36,0% 33,5% 31,7% 32,6% 29,5%


Jaargroei -0,6% -2,3% -6,4% -1,2% 1,3% 1,0%

Uitstaande bedragen in miljarden euro; in de vorm van schuldtitels en via directe kredietverlening; directe kredietverlening op territoriale basis (m.a.w. zonder de kredieten verleend door de bijkantoren in het buitenland van de banken naar Belgisch recht), schuldtitels op vennootschappelijke basis. (**) Financiële en niet financiële ondernemingen. Bron: BVB-berekeningen op gegevens NBB.

42



42


17/11/2005, 13:39

volgens gegevens van het Instituut voor de

schappen bij de Nationale Bank (NBB) blijkt

de grote bedrijven heeft allicht te maken

Nationale Rekeningen (INR) in het eerste

dat de hapering in de kredietverlening zich

met de betere cashpositie van deze onder-

en het tweede kwartaal van 2005 respec-

nog steeds vooral voordoet in het segment

nemingen (als gevolg van betere winst-

tievelijk 3,1% en 9,8% hoger lagen dan in

van de kredieten aan grote bedrijven, ter-

cijfers) en de tendens om rechtstreeks op

de overeenstemmende periode van het

wijl het uitstaand bedrag van de kredieten

de financiële markten te ontlenen (om maxi-

jaar voordien. Uit gegevens van het Ob-

aan kleine vennootschappen is blijven toe-

maal te genieten van de lage rentetarieven

servatorium voor het krediet aan vennoot-

nemen. De terugloop van de kredieten aan

en risicospreads op schuldpapier).

Portefeuille risicodragende activa: deelnemingen stagneren Midden 2005 hadden de Belgische ban-

Belgisch recht. De deelnemingen in andere

in andere financiële ondernemingen meer

ken 29,5 miljard euro risicodragende ac-

financiële ondernemingen krompen daar-

en meer worden doorgeschoven van de

tiva (aandelen) in portefeuille, of 2,1% meer

entegen met 7,3%. In de grote financiële

banken naar het groepsniveau (grafiek 5).

dan een jaar eerder. Hun belang in de

groepen gebeurt het dat de deelnemingen

totale activa liep verder terug van 2,9% midden 2004 tot 2,7% midden 2005.

Grafiek 5: Samenstelling van de risicodragende activa

Dankzij het goede beursklimaat herstelde de activiteit op de aandelenmarkten verder. De portefeuille te plaatsen aandelen, te realiseren aandelen en beleggingsaandelen van de Belgische banken expandeerde met 15,1% in het jaar eindigend in juni 2005. Het volume aan deelnemingen trok daarentegen licht samen (- 0,3%). De deelnemingen in kredietinstellingen klommen met 4,2%, onder meer door de overname van een kleinere bank naar Belgisch recht die in handen was van een buitenlandse aandeelhouder door een andere bank naar

(*) Onder aandelen wordt verstaan te plaatsen aandelen, te realiseren aandelen en beleggingsaandelen. Bron: BVB – berekeningen op gegevens NBB.

Cliëntendeposito’s: zwakke groei De jaargroei van het uitstaand volume cliëntendeposito’s bij de banken liep terug

2005 met 16,0%. Het jaar voordien was

Grafiek 6: Evolutie van de cliëntendeposito’s van ingezetenen

dat volume met 87,8% toegenomen.

van 8,1% midden 2004 tot 3,2% midden

De jaaraanwas van de cliëntendeposito’s

2005. Die groeivertraging kwam volledig

van ingezetenen nam licht toe, van 4,0%

op rekening van de cliëntendeposito’s van

midden 2004 tot 4,8% midden 2005.

niet-ingezetenen (tabel 3).

Verschillende, aan elkaar tegengestelde

De uitstaande cliëntendeposito’s van niet-

factoren, speelden een rol in die nagenoeg

ingezetenen trokken met 0,4% samen. Het

stabilisatie van de groei. Dank zij de een-

jaar voordien bedroeg hun jaargroei nog

malige bevrijdende aangifte (EBA) stroom-

19,5%. Dit heeft te maken met de forse

den gelden naar België terug. Daartegen-

fluctuaties in het uitstaand bedrag aan

over stond dat de particuliere spaarquote

depositocertificaten. Hierbij gaat het door-

daalde van 15,5% in 2003 tot 14,2% in

gaans

2004 en dat de Belgen opnieuw meer belangstelling toonden voor niet-bancaire

van Belgische banken in het buitenland

beleggingsproducten. Door het aanhou-

worden uitgegeven. Het uitstaand volume

dend beursherstel, namen de rechtstreekse

aan depositocertificaten bij niet-ingezete-

beleggingen in aandelen toe. Ook waren

nen kromp in het jaar eindigend in juni

de instellingen voor collectieve belegging

om

programma’s



43


17/11/2005, 13:39

▲

aan

depositocertificaten die door bijkantoren

43

▲

(icb’s) weer meer in trek. Midden 2005

de kasbons, het voorbije jaar hinder van

zicht- en spaardeposito’s minder groot.

lag de netto-actiefwaarde van de icb’s

het lage renteniveau. In de periode mid-

Maar ook de termijndeposito’s trokken het

19,6% hoger dan een jaar eerder. Een

den 2004 tot midden 2005 werd met de

voorbije jaar aan (+ 4,7%), terwijl ze het

deel van die toename moet uiteraard wor-

uitgifte van staatsbons 690 miljoen euro

jaar voordien nog met 2% verminderden.

den toegeschreven aan koersstijgingen.

opgehaald, tegenover 1.175 miljoen euro

In 2004 zette het herstel van de

Op het vlak van de verzekeringsproducten

een jaar eerder.

ondernemingswinsten, dat reeds was gestart in 2003, zich verder. Hierdoor be-

kozen de beleggers nog steeds voor zekerheid. Het incasso bij de individuele

Bij de banken situeerde de groei van de

schikten de ondernemingen over meer

levensverzekeringen met gewaarborgd

cliëntendeposito’s van ingezetenen zich

middelen om te beleggen. Het uitstaande

rendement (Tak 21-producten) bedroeg

voornamelijk bij de zichtdeposito’s en de

bedrag aan kasbons trok voor het elfde

13,0 miljard euro in 2004, komend van

gereglementeerde spaardeposito’s die res-

opeenvolgende jaar samen. Het jongste

11,6 miljard euro in 2003. Maar ook het

pectievelijk met 9,7% en 10,7%

jaar verminderde het met 17,7%. Het

incasso van de levensverzekeringen gekop-

expandeerden (grafiek 6). Door de zeer

belang van de kasbons in de totale

peld aan beleggingsfondsen (Tak 23-

lage rendementen op vastrentende effec-

cliëntendeposito’s van ingezetenen liep

producten) liep licht op van 2,3 miljard euro

ten vervullen die deposito’s ten volle hun

bijgevolg verder terug tot 10,4% midden

in 2003 tot 2,9 miljard euro in 2004. De

rol van afwachtende belegging en is de

2005. Aan het begin van de jaren negen-

staatsbons ondervonden, in navolging van

opportuniteitskost voor het aanhouden van

tig bedroeg het nog ruim 40%.

Tabel 3: Samenstelling van de cliëntendeposito’s van de banken naar de geografische oorsprong (*) Einde periode

België Uitstaand bedrag 291,1 280,8 292,7 300,4 312,4 327,2

6.2000 6.2001 6.2002 6.2003 6.2004 6.2005

Buitenland

Jaargroei


5,2% -3,5% 4,2% 2,6% 4,0% 4,8%


Totaal

Jaargroei


4,5% 32,9% -8,7% 1,3% 19,5% -0,4%


Jaargroei 5,0% 4,9% 0,4% 2,3% 8,1% 3,2%

(*) Uitstaande bedragen in miljarden euro; inclusief in schuldbewijzen belichaamde schulden (kasbons, obligaties, depositocertificaten). Bron: BVB-berekeningen op gegevens NBB.

Buiten-balansactiviteiten: minder indekkingsverrichtingen De onderliggende waarde van de buiten-

Grafiek 7: Evolutie van de termijnverrichtingen (index juni 2000 = 100)

balansactiviteiten nam het voorbije jaar toe met 9,5%, waardoor deze activiteiten voor het eerst maar even snel groeiden als de balansverrichtingen. Naar

volume

vormen

de

open

bewaargevingen de belangrijkste categorie buiten-balanstransacties. Dankzij het gunstige klimaat op de financiële markten en de gestegen aandelenkoersen versnelde de jaargroei van de open bewaargevingen van 15,1%

44


midden 2004 tot 16,9% midden 2005.

Bron: BVB – berekeningen op gegevens NBB.

Bij de termijnverrichtingen werd voor de

valuta’s (grafiek 7). De onzekerheid over de

De opgenomen verbinteniskredieten trok-

eerste maal een (zij het lichte) afname van

impact die de IFRS-regels hebben op de

ken met 26,6% samen. Die kredieten lagen

de activiteit vastgesteld. De notionele bedra-

termijnverrichtingen kan hierin een rol heb-

midden 2004 evenwel op een uitzonder-

gen van de termijnverrichtingen van de

ben gespeeld. Daarnaast verminderden de

lijk hoog niveau door de borgtochten die

Belgische banksector verminderden in het

lage rentetarieven, de vlakke rentecurve en

een grote bank aan haar dochter-

jaar eindigend in juni 2005 met 2%. De

de gedaalde volatiliteit op de wisselmarkten,

maatschappijen had verstrekt in het kader

vermindering deed zich zowel voor bij de

de noodzaak om risico’s in te dekken en de

van de aandeelhoudersaansprakelijkheid.

termijnverrichtingen op rente als op vreemde

opportuniteiten om posities in te nemen.


44


17/11/2005, 13:39

Grote uitzonderlijke winst versluiert afname courant resultaat van banken naar Belgisch recht De winst van het boekjaar lag bij de banken

De banken naar Belgisch recht leverden

Het resultaat van het boekjaar vóór belastin-

naar Belgisch recht in de eerste helft van

opnieuw een belangrijke inspanning om

gen klom met 11,6%. De belastingen op het

2005 17,7% hoger dan in dezelfde periode

hun kosten te beheersen. De bedrijfskosten

resultaat liepen daarentegen met 13,9% te-

van het jaar voordien. Het rendement op

klommen slechts met 0,2%, wat beduidend

rug. Dit heeft te maken met het hoge uitzon-

eigen vermogen

minder was dan de jaarinflatie.

derlijke resultaat, dat vooral fiscaal vrijge-

(1)

klom van 13,2% tot

16,1%. Die rendementsverbetering heeft evenwel geen duurzaam karakter, gezien ze voornamelijk tot stand kwam dank zij een forse toename van het uitzonderlijk resultaat en doordat beduidend minder risicovoorzieningen werden aangelegd. Het

Door de vermindering van de netto-inkomsten, volstond de zeer beperkte kostenstijging niet om de kostendruk te verminderen. De cost-income ratio klom van 64,1% tot 66,9%.

stelde elementen bevat. Bovendien hebben de banken beduidend minder risicovoorzieningen

aangelegd.

Risico-

voorzieningen zijn slechts deels fiscaal aftrekbaar, zodat een toename van de winst op die basis niet tot een evenredige uitbrei-

recurrente brutoresultaat (zonder het uitzon-

De waardecorrecties m.b.t. de normale bank-

ding van de belastbare basis aanleiding geeft.

derlijk resultaat en vóór waardecorrecties)

activiteit lagen in de eerste helft van 2005

De winst van de banken naar buitenlands

na belastingen liep met 10,7% terug.

59,6% lager dan in dezelfde periode van

recht liep op van 54,2 miljoen euro in het

De daling van de rendementen op lange

2004. Uiteraard is de toekomstige evolu-

eerste halfjaar van 2004 tot 101,2 mil-

termijn heeft de rentecurve afgevlakt. De

tie in dit vlak afhankelijk van de ontwikke-

joen euro in dezelfde periode van 2005.

rentemarge trok bijgevolg verder samen

lingen in de gelopen risico’s, onder meer

Dat winstherstel kwam er vooral dankzij

van 0,98% in de eerste helft van 2004 tot

in de kredietverstrekking. Vanuit dat oog-

de toename van de netto-inkomsten met

0,87% in dezelfde periode van 2005 en

punt is ook het algemeen economisch kli-

22,1%. De rentemarge verruimde van

bereikte een nieuw historisch dieptepunt.

maat mee bepalend en zou een zich dui-

0,73% tot 0,80% en de diverse inkomsten

Dankzij de beduidende toename van het

delijker aftekenend herstel hoopgevend

namen met nagenoeg een kwart toe.

volume verrichtingen, bleef de daling van

zijn.

het renteresultaat beperkt tot 1,9%.

De bedrijfskosten klommen beduidend min-

In de eerste helft van 2005 realiseerden de

der snel (+5,9%) dan de netto-inkomsten,

De diverse inkomsten liepen met 6,1%

banken naar Belgisch recht een uitzonder-

waardoor de cost-income ratio terugliep

terug. Bijna 56% van de diverse inkomsten

lijke winst van 645,7 miljoen euro. Die uit-

van een zeer hoge 79,7% tot 69,2%.

komen uit activiteiten die provisie-inkomsten

zonderlijke winst was voornamelijk afkom-

De banken naar buitenlands recht namen

genereren, zoals de verkoop van beleggings-

stig van meerwaarden die werden gereali-

in het eerste halfjaar van 2005 3,6 miljoen

fondsen en verzekeringsproducten, het asset

seerd bij intra-groepsverkopen van deelne-

euro aan waardecorrecties terug, terwijl er

management en de dienstverlening inzake

mingen bij een grote bank. In dezelfde pe-

het jaar voordien nog 4 miljoen werden

betaalverkeer. Dank zij het verbeterd klimaat

riode van 2004 werd slechts een uitzonder-

aangelegd. Het uitzonderlijk resultaat klom

op de financiële markten, stegen die inkom-

lijke winst van 115,6 miljoen euro geboekt.

van 1 miljoen euro tot 3,2 miljoen euro.

sten met 7,4%. Doordat aan enkele banken, waaronder een grote, een deel van hun bijdragen in het kader van de vroegere

Tabel 4: Rendabiliteitsverhoudingen (in %) 1993

2004

1e sem. 2004

1e sem. 2005

1,53 0,53 71,6 0,28 8,70

0,95 0,42 69,4 0,37 9,77

0,98 0,53 64,1 0,51 13,2

0,87 0,43 66,9 0,54 16,1

0,28 0,21 64,6 0,17

0,73 0,25 82,2 0,18

0,73 0,28 79,7 0,27

0,80 0,43 69,2 0,46

depositobeschermingsregelingen werden terugbetaald, klommen de overige bedrijfsopbreng-

Banken naar Belgisch recht

sten met 12,7%. Daartegenover stond dat de

Rentemarge (*) Cash flow/ingezette werkmiddelen Cost/income ratio Winstmarge (ROA) Rendabiliteit van het eigen vermogen (ROE)

financiële resultaten uit het wisselbedrijf en uit trading fors terugliepen (-57,2%), evenals de dividenden uit aandelen en participaties (-16,7%). Ook werden beduidend minder meerwaarden op beleggingseffecten gerealiseerd (-14,4%). De netto-inkomsten (renteresultaat en diverse inkomsten, ook het bankproduct genoemd) liepen met 3,9% terug. (1)

Banken naar buitenlands recht Rentemarge Cash flow/ingezette werkmiddelen Cost/income ratio Winstmarge (ROA)

(*) Renteresultaat in verhouding tot de werkmiddelen van derden. Bron: BVB-berekeningen op gegevens NBB.

De cijfers m.b.t. het rendement op eigen vermogen liggen in de loop van het jaar doorgaans vrij hoog omdat de gereserveerde winst pas aan het einde van het boekjaar bij het eigen vermogen wordt gevoegd.



45


17/11/2005, 13:39

45

Bemiddelingsdienst Banken-Krediet-Beleggingen Op 1 november 2004 werd de

consumentenverenigingen en de financiële

Bemiddelingsdienst grondig hervormd als

sector ziet toe op de goede werking van

gevolg van een protocolakkoord dat minis-

het systeem. In het eerste verslag dat dit

Tussen 1 september 2003, de datum

ter van Consumentenzaken Freya Van den

comité in juni 2005 voorlegde aan de

van inwerkingtreding van de wet be-

Bossche, de consumentenverenigingen en

minister, stond te lezen dat ’het systeem dat

treffende de basis-bankdienst, en

Febelfin hadden gesloten.

is ingevoerd, voldoet en beantwoordt aan

31 december 2004, kreeg de

de verwachtingen van de consumenten, de

Bemiddelingsdienst 570 berichten van

financiële instellingen en de overheid’.

weigering door de banken, meestal met

De klachten komen nu terecht bij de ‘Bemiddelingsdienst Banken-Krediet-Beleggingen’, die is samengesteld uit de Ombuds-

Meer bepaald werd erop gewezen dat:

man en de permanente vertegenwoordiger

❚ de consumenten meer geneigd zijn om

van de consumentenbelangen. Als de klacht

een beroep te doen op de Bemiddelings-

ontvankelijk wordt verklaard, wordt ze

dienst en niet aarzelen om vragen te

behandeld door de Ombudsman en zijn

stellen omtrent de nieuwe functie van

medewerkers, die een ontwerpadvies voor-

permanente vertegenwoordiger van de

bereiden. Dat ontwerpadvies wordt voor-

consumentenbelangen;

gelegd aan de permanente vertegenwoor-

❚ de Bemiddelingsdienst aan legitimiteit,

diger van de consumentenbelangen, die

geloofwaardigheid en transparantie wint

het geschil aanhangig maakt bij het

doordat de consumenten de inbreng van

Bemiddelingscollege als er geen overeen-

die vertegenwoordiger kunnen zien;

stemming kan worden bereikt. Dat College

❚ de brieven en adviezen soms meer gede-

wordt voorgezeten door een onafhankelijk

aangezien bijzondere aandacht wordt

paritair samengesteld uit vertegenwoordi-

geschonken aan de didactische functie die

gers die enerzijds door de consumenten-

het optreden van de Bemiddelingsdienst

verenigingen en anderzijds door de finan-

heeft voor de consument;

man kan een zaak ook van rechtswege aan

als reden dat de aanvrager reeds een rekening of een krediet heeft bij een andere instelling. In 2004 werden er slechts 11 klachten ingediend en tijdens de eerste helft van 2005 liep er bij de Bemiddelingsdienst geen enkele klacht binnen in verband met een weigering tot verlening van de basis-bankdienst. (In 60% van de gevallen bleek de klacht gegrond en werd er op naam van de klager een rekening geopend.) In dat verband dient erop gewezen dat het geringe succes van de basis-

tailleerd worden opgesteld/gemotiveerd,

persoon (momenteel een magistraat) en is

ciële sector zijn aangewezen. De Ombuds-

Basisdienst

dienst niet zozeer aan de banken is te wijten, maar veeleer aan cliënten (per definitie met schulden en met een erg bescheiden inkomen) die vrezen dat beslag op hun rekening zal worden

❚ de interne bemiddelingsdiensten van de

gelegd. Krachtens de wet die momenteel

financiële instellingen erop vooruit zijn

het College voorleggen.

nog van toepassing is, kan inderdaad

gegaan en er voor een groter aantal

Een ‘Begeleidingscomité’ bestaande uit ver-

klachten een oplossing op dat niveau

tegenwoordigers van de overheid, de

wordt gevonden.

beslag worden gelegd op beschermde inkomsten zodra ze op een rekening worden geplaatst. Weliswaar heeft het Parlement zijn goedkeuring gehecht

Het aantal klachten blijft dalen In het vorige verslag was reeds sprake van

Door de band genomen zijn de door de

een daling van het aantal klachten en die

Bemiddelingsdienst behandelde klachten

trend bleef zo in 2004. Het aantal dos-

ingewikkelder, vermits de meer eenvoudige

siers bij de Bemiddelingsdienst daalde van

geschillen gemakkelijker in de financiële

2.209 in 2003 tot 2.092 in 2004. Van

instellingen zelf worden opgelost.

die klachten werden er 1.185 ontvankelijk verklaard (1.379 in 2003).


college ging pas begin 2005 van start. Aantal verzoeken en dossiers 2003-2004 afgehandeld

lopend

geseponeerd

1193 905

173 327

33 -

2003 2004

onontvankelijk 344 530

niet bevoegd 177 171

verzoeken om inlichtingen 78 128

buiten het vakgebied 211 31

Aantal verzoeken 2000 1.859


46

tieve redenen nog niet in werking

basis-bankdienst niet echt doeltreffend.

betere klachtenbehandeling in de finan-

zagen we een gelijkaardige trend.

die wet is blijkbaar wegens administra-

die bepaling is de wet betreffende de

worden verklaard door twee factoren: de

van ontevredenheid achterliet. In 2005

hoogte niet vatbaar is voor beslag, maar

32 adviezen uit, tegenover 24 in 2003. Het nieuwe paritair samengestelde Bemiddelings-

2001, die veel cliënten met een gevoel

ning wordt geplaatst, tot op zekere

getreden. Dat is jammer, want zonder

Net zoals vorig jaar kan die daling wellicht

beursconjunctuur na de krach van 2000-

beschermd inkomen dat op een reke-

In 2004 bracht het Bemiddelingscollege

ciële instellingen zelf en de gunstigere

46

aan een wet volgens welke ook het

2001 2.007

2002 2.328

Bemiddelingsdienst Banken-Krediet-Beleggingen

17/11/2005, 13:39

2003 2.209

2004 2.092

Belangrijkste onderwerpen

aan de dag moet worden gelegd: met betaalinstrumenten moet minstens even voorzich-

Veel van de dossiers die in 2004 aan de

aangifte is de kaarthouder niet meer aan-

Bemiddelingsdienst werden voorgelegd,

sprakelijk voor misbruik van zijn kaart. De

hadden nog betrekking op de gevolgen

beperkte aansprakelijkheid tot 150 euro

van de beurscrisis 2000-2001, aangezien

geldt echter niet als de kaarthouder ern-

Er zijn nog (te) veel geschillen in verband

een groot aantal beleggingsproducten pas

stige nalatigheid kan worden aangewreven.

met circulaire cheques en vervalste papie-

onlangs de vervaldatum hebben bereikt.

De emittenten hebben de (moeilijke) taak

ren overschrijvingen. Daaruit blijkt dat die

Veel cliënten waren erg verbaasd over hun

om het bewijs van ernstige nalatigheid te

instrumenten voorbijgestreefd en gevaar-

soms aanzienlijke verliezen. Volgens hen

leveren. Als de juiste code reeds bij de eer-

lijk zijn. Als de wet betreffende de

zijn ze verkeerd ingelicht door het kantoor-

ste poging wordt ingetikt, dan is dat op zich

onvatbaarheid voor beslag in werking

personeel dat hen zou hebben verzekerd

niet meer voldoende opdat er een vol-

treedt, dan zouden er ongetwijfeld nage-

dat er geen risico’s aan het product waren

doende vermoeden van ernstige nalatig-

noeg geen geschillen rond het gebruik van

verbonden of had verzuimd hun aandacht

heid kan zijn. Het gebruik van de code vol-

circulaire cheques meer zijn, omdat velen

op de risico’s te vestigen. Vermits het in de

staat dus niet opdat de emittenten de con-

die op sociale uitkeringen zijn aangewe-

meeste gevallen niet mogelijk is de gesprek-

clusie kunnen trekken dat de code zodanig

zen, dan hun betalingen op een bankreke-

ken tussen de cliënten en het personeel

was neergeschreven dat de dief ze gemak-

ning zouden kunnen ontvangen zonder

van de financiële instellingen na te trek-

kelijk kon achterhalen of dat ze aan een

vrees voor beslag.

ken, is het doorgaans erg moeilijk om zich

derde was meegedeeld. De

uit te spreken. Men moet zich dan base-

consument moet uiteraard

ren op het type van cliënt en op de omstan-

worden beschermd, maar min-

digheden waarin de belegging plaats heeft

stens even belangrijk is dat de

gevonden. Uiteraard zal het dossier van

kaarthouders in eenieders be-

een cliënt die vroeger reeds veel riskante

lang ertoe worden aangezet

beleggingen heeft gedaan, anders worden

om voorzichtig te zijn en er-

behandeld dan dat van iemand die zijn

voor te zorgen dat de kans op

spaarrekening heeft leeggehaald om

fraude wordt verkleind. Het

‘reverse convertibles’ te kopen ...

Bemiddelingscollege heeft

Een groot aantal geschillen heeft ook te maken met betaal- of kredietkaarten. Krachtens een recente wet die op 1 februari 2003 in werking trad, is de cliënt, bij verlies of diefstal, aansprakelijk tot een bedrag van

tig zo niet voorzichtiger worden omgesprongen als met bankbiljetten.

zich gebogen over verscheidene dossiers die betrekking hadden op kaarten. Het is jammer genoeg nog te vroeg voor een synthese.

150 euro voor het misbruik van de kaart

Wel kan niet genoeg worden

tot op het ogenblik waarop aangifte wordt

gewezen op de uiterste voor-

gedaan van het verlies of de diefstal. Na de

zichtigheid die in dat opzicht

www.ombfin.be

BEMIDDELINGSDIENST BANKEN – KREDIET – BELEGGINGEN de Meeûssquare 35 – 1000 Brussel – Tel.: +32 2 545 77 70 – Fax: +32 2 545 77 79 – E-mail: [email protected] Jacques Zeegers, Ombudsman(1) Marjorie Dedryvere, Permanente vertegenwoordiger van de consumentenbelangen

HET BEMIDDELINGSCOLLEGE BANKEN – KREDIET – BELEGGINGEN Paul Blondeel, voorzitter Aloïs Van Oevelen, plaatsvervangend voorzitter

Aangewezen door de financiële sector: Leden Plaatsvervangers Patrick-C. Drogné Daniel Angerhausen Robert Jonckheere Jan Hauwaerts Claude Louis Jean-Louis Raemdonck (1)

Sedert 5 september 2005. Hij vervangt Claude Piqueur, Ombudsman a.i. sedert 1 januari 2005 (opvolger van Paul Caeyers).



Aangewezen door de consumentenverenigingen: Leden Plaatsvervangers Nicolas Claeys Yves Evenepoel Frédéric de Patoul Fabienne Maes Luc Jansen

47

Bemiddelingsdienst Banken-Krediet-Beleggingen

17/11/2005, 13:39

47

Woord vooraf: ‘Samen sterker!’ _______________________________________________________________________________________ 2 Diensten voor particulieren ___________________________________________________________________________________________ 5 Consumentenkrediet Europese richtlijn ‘consumentenkrediet’ Collectieve schuldenregeling Evoluties op de Belgische hypotheekmarkt Belastinghervorming Febelfin en het notariaat Integratie van de Europese hypotheekmarkten ... ... en de gevolgen daarvan voor de Belgische wetgeving Spaardeposito’s: wijziging valuteringsstelsel Depositobescherming: bestaande Europese regelgeving biedt adequaat kader Faillissementswet: bevrijding van de borg Verkoop op afstand van financiële diensten Reclame van kredietinstellingen gericht op jongeren

Financiële diensten aan bedrijven ____________________________________________________________________________________ 1 1 De De De De

banken en de KMO’s: partnerschap met verantwoordelijkheid ARKimedes-regeling nieuwe waarborgregelingen van het Vlaamse Gewest Staat moet zich houden aan zijn waarborg, ook na regionalisering

Fiscale omgeving __________________________________________________________________________________________________ 1 4 Roerende inkomsten van spaarders en beleggers in het brandpunt van de belastingherziening Doorslaggevende bijdrage van de financiële sector aan toepassing Europese spaarrichtlijn De EBA: een uitzonderlijke operatie TOB en TLT: een jaar van fundamentale veranderingen en (on)gecontroleerde uitschuivers Het gereglementeerde spaardeposito: een ingewikkelde decumulatie ‘Back office’-activiteiten: dringend nood aan een passend belastingstelsel

Prudentieel toezicht, rapportering, boekhoudnormen ___________________________________________________________________ 2 0 2005, een overgangsjaar Nieuw systeem van gegevensinzameling voor de betalingsbalans XBRL: gebruiksgemak voor rapporteur en rapportenlezer Forum compliance.be

Human Resources __________________________________________________________________________________________________ 2 2 Sectoronderhandelingen in de banksector Onderhandelingen voor een interprofessioneel akkoord (IPA) 2005-2006 Werkgelegenheid in de banksector Het Febelfin-opleidingsaanbod Stakingsprocedures geregeld in een bank-CAO Statuut van zelfstandige bankagent, en nieuw statuut van bankmakelaar

Financiële markten _________________________________________________________________________________________________ 2 7 Europese integratie vordert gestaag De MiFID-richtlijn De zgn. ‘Collateral’-richtlijn Financiering van antipersoonsmijnen Dematerialisering Clearing en Settlement

Betalingssystemen en informatietechnologie ___________________________________________________________________________ 3 1 Aan de ‘SEPA’ valt niet meer te ontkomen De banken bereiden die moeilijke overstap volop voor … ... maar ook de gebruikers koesteren grote verwachtingen De Belgische financiële sector was altijd al een voorbeeldige Europeaan De Europese Commissie werkt aan een Europees level playing field, vooral inzake consumentenbescherming Toekomst van betalingssystemen onzekerder dan ooit Betalingssystemen voor grote bedragen steeds meer Europees Geen ‘blinde vlekken’ meer in het geldautomatennet Baar geld, een gevaarlijk product Gentleman’s Agreement’ rond het betalingsverkeer Klantentevredenheid over betaaldiensten in de lift Bedrijfscontinuïteit Beveiliging van bankieren op afstand

Strijd tegen de criminaliteit __________________________________________________________________________________________ 3 8 Witwassen: steeds strengere vereisten Toegang tot het Rijksregister van natuurlijke personen geweigerd ! Hold-ups blijven een reële bedreiging Tiger-kidnapping De intelligente koffer

De bedrijvigheid en de resultaten van de banken _______________________________________________________________________ 4 0 De economische en financiële omgeving: groeiprestaties in de Verenigde Staten en de Eurozone zeer uiteenlopend Balanstotaal groeit sterk Forse toename netto-beroep op andere bankiers Meer dan de helft van de kredietverlening betreft buitenlandse partijen Portefeuille risicodragende activa: deelnemingen stagneren Cliëntendeposito’s: zwakke groei Buiten-balansactiviteiten: minder indekkingsverrichtingen Grote uitzonderlijke winst versluiert afname courant resultaat van banken naar Belgisch recht

Bemiddelingsdienst Banken-Krediet-Beleggingen _______________________________________________________________________ 4 6 Het aantal klachten blijft dalen Basisdienst Belangrijkste onderwerpen

48



48

17/11/2005, 13:39

AANGESLOTEN LEDEN VAN FEBELFIN(1)

Belgische Federatie van het Financiewezen GEWONE LEDEN Belgische Vereniging van Banken en Beursvennootschappen (BVB) Belgische Vereniging van Asset Managers (BEAMA) Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) Belgische Vereniging van Beursleden (BVBL) Belgische Leasingvereniging (BLV)

AANGESLOTEN LEDEN De leden van de vijf constituerende verenigingen dragen van rechtswege de titel van 'aangesloten lid' van Febelfin (zie algemeen overzicht op cover 3).

Aangesloten leden met een bijzonder statuut Banksys Erkenningsraad voor Effectenmakelaars Euronext Brussel Isabel

RAAD VAN BESTUUR VAN FEBELFIN Bureau

UITVOEREND COMITÉ EN VERANTWOORDELIJKEN VAN STAFDIENSTEN & BUSINESS LINES

Luc Vandewalle(1), voorzitter (BVB)

Michel Vermaerke, gedelegeerd bestuurder & voorzitter van het Uitvoerend Comité

Jan Vanhevel(2), voorzitter (BVB)

Werner Abelshausen, Directeur 'Sociale zaken' en 'Opleiding'

Peter De Proft, ondervoorzitter (BEAMA)

Michel Billocq, Secretaris-generaal van de BLV & verantwoordelijke van de Business Line 'Corporate Banking'

Paul Hermans, ondervoorzitter (BVK) Eric Struye de Swielande(3), ondervoorzitter (BVBL) Michel Vermaerke(4), gedelegeerd bestuurder, voorzitter van het Uitvoerend Comité

Dirk De Cort, Adviseur, verantwoordelijke 'Economie & Statistiek'

Overige leden

Patrick-C. Drogné, Directeur van de BVBL & verantwoordelijke van de Business Line 'Financiële markten'

André Bergen (BVB) Marianne Delbrouck(5) (BVK) Jan Ingelbrecht (BLV) Christian M. Jacobs (BVB) Axel Miller (BVB) Dirk Van den Broeck (BEAMA) Arnaud van Doosselaere (BEAMA) Piet Verbrugge(6) (BVB) Herman Verwilst (BVB)

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

cover2005.pmd

Marc Dechèvre, Secretaris-generaal van de BVK & verantwoordelijke van de Business Line 'Kredieten aan particulieren'

Sébastien de Brouwer, Adviseur, verantwoordelijke van de 'European Desk'

Josette Leenders, Secretaris-generaal van BEAMA & verantwoordelijke van de Business Line 'Asset Management & Private Banking' Daniel Mareels, Directeur 'Fiscaliteit', 'Boekhoudnormen' en 'Prudentiële regels' Françoise Sweerts, Directeur 'Juridische zaken' & verantwoordelijke van de Business Line 'Retail Banking' Jozef Van den Nieuwenhof, Verantwoordelijke 'Interne administratie' & Directeur 'Organisatie en bancaire informatica'

Tot 7 december 2005. Vanaf 7 december 2005. Nieuwe voorzitter van de BVBL (vervangt Jean-Pierre de Buck van Overstraeten). Vanaf 1 januari 2005. Vanaf 23 september 2005 (vervangt Daniel Angerhausen). Vanaf 28 januari 2005 (vervangt Mark Lambrechts).

3

Aachener Bank eG Aareal Bank AG - Brussels Branch AB Lease N.V. ABN Amro Asset Management ABN AMRO Bank N.V. - Belgian Branch AGF Belgium Insurance N.V. Agfa Finance N.V. Agricaisse c.v.b.a. Alena Alpha Card c.v.b.a. Alpha Credit N.V. American Express Services europe ltd Amstel Lease België NV Antwerpse Diamantbank nv Aremas N.V. Atradius Credit Insurance N.V. Attijariwafa Bank Auxifina N.V. Axa Bank Belgium N.V. AXA IM Benelux Axitis Banca di Roma (rep. office) Banca Intesa (rep. office) Banca Monte Paschi Belgio N.V. Banca Nazionale del Lavoro (rep. office) Banco Bilbao Vizcaya Argentaria S.A. Bank Card Company N.V. Bank Corluy Effectenbankiers Bank Degroof N.V. Bank Delen & de Schaetzen N.V. Bank J. Van Breda & Co N.V. Bank of America, N.A. Bank of Baroda Bank of Scotland Bank van De Post N.V. Banque Chaabi du Maroc Banque CPH c.v.b.a. Banque Privée Edmond de Rothschild Europe s.a. Banque Transatlantique Belgium N.V. Bearbull Belgian Bank Belgolaise Bank N.V. Belstar Verzekeringen N.V. Beroepskrediet nv (2) Beursfondsen-Beheer BHW Bausparkasse AG BMW Financial Services Belgium N.V. BNP Paribas Lease Group N.V. BNP Paribas Private Bank-Bijkantoor van België BNP Paribas Securities Services Succursale de Bruxelles BNP Paribas, Bijkantoor van België Bocklandt B.V.B.A. Buttonwood Vermogensbeheerders Byblos Bank Europe N.V. CALYON - Succursale de Bruxelles Capital & Finance Asset Management

(1) (2)

Capital@Work n.v. Caterpillar Financial Services Belgium b.v.b.a. CBC Banque N.V. Centea N.V. Centrale Kredietverlening N.V. (CKV) Cetelem Belgium N.V. CIC Banques (rep. office) Citibank Belgium N.V. Citibank International plc Cofidis Cofinimmo Commerzbank Aktiengesellschaft Commerzbank Belgium N.V. Compagnie de Gestion Privée Computers Services & Leasing N.V. Confederacion Espanola de Cajas de Ahorros (CECA) (rep. office) Contassur N.V. Cortal Consors - Succursale voor België Credibe Credimo N.V. Daimlerchrysler Financial Services N.V. Damien Courtens & Cie b.v.b.a. de Buck Bankiers N.V. De Hypothecaire Vereniging c.v. De Lage Landen Leasing N.V. Degroof Institutional Asset Management Delande en Cie n.v. Delta Lloyd Bank N.V. Delta Lloyd Securities NV Deutsche Bank Aktiengesellschaft Dexia Asset Management Dexia Bank België N.V. Dexia Fund Services Belgium Dexia Lease Dexia Société de Crédit DHB Bank - Brussels Branch Dierickx, Leys & Cie nv Effectenbank DMR Finance N.V. Dresdner Bank AG - Brussels Branch DWS Investments Belgium EB-Lease N.V. Econocom Lease N.V. Ethias Bank N.V. Euler Hermes Credit Insurance N.V. Eural N.V. Euroclear N.V. Europabank NV F. van Lanschot Bankiers België N.V. F.Delcour-A.Vancrayebeck-E.Ernould s.p.r.l. Fastnet Belgium FCE Bank PLC Fidelity Capital Management Fidelity Investments International Fides Asset Management Fidexis N.V. Fidusud Fimaser N.V. Finansbank (Holland) N.V. - Bijkantoor België Finaref Benelux

Fonds du Logement Wallon c.v. Fortis AG Fortis Bank N.V. Fortis Credit Card N.V. Fortis Investments Fortis Lease N.V. Fortis Real Estate Asset Management G.E. Capital N.V. General Motors Acceptance Corporation, Continental Goffin Bank N.V. Goldwasser Exchange bvba Groep Landbouwkrediet Hewlett-Packard Belgium b.v.b.a. Home Invest Belgium Horatius Vermogensbeheer HSBC Bank plc HSBC CCF HSBC Dewaay N.V. ING België N.V. ING Car (financial) Lease Belgium N.V. ING Insurance N.V. ING Investment Management ING Lease Belgium NV ING Private Portfolio Management Intervest Offices Invesco Asset Management J. Quatannens & Co N.V. JPMorgan Chase Bank Brussels Branch JPMorgan Chase Bank, N.A. JPMorgan International Bank Limited KBC Asset Management KBC Bank N.V. KBC Lease Holding NV KBC Pinto Systems N.V. KBC Securities Kempen Capital Management Key Equipment Finance Belgium NV Keytrade Bank N.V. Komatsu Financial Europe NV Krefima N.V. Lanbokas c.v.b.a. Lawaisse N.V. Leasing J. Van Breda & Co N.V. Leasinvest Real Estate Management N.V. Leleux Associated Brokers NV L’Entr’aide Financiere du Tournaisis Leo Stevens & Cie L’Intégrale Lloyds TSB Bank plc Locinvest S.A. Lombard Odier Darier Hentsch & Cie (België) N.V. Maxitruck Finance & Lease N.V. MCC S.p.A. (rep. office) Mélice & Co N.V. Merciervanderlinden Asset Management Namur Invest Lease S.A. Neckermann Postorders N.V. Neofin N.V.

NIB Capital Bank N.V. Nissan Finance Belgium N.V. P&V Verzekeringen c.v. Patronale Hypotheek Maatschappij N.V. Petercam N.V. Pire & Cie S.A. Priv-Gest PSA Finance Belux N.V. Puilaetco Puilaetco Private Bankers n.v. Quaestor Vermogensbeheer Quest for Growth Rabobank International Antwerp Branch Rampelbergs & Cie RBS (rd europe) b.v. Record Bank N.V. Record Credit Services c.v.b.a. Retail Estates Robeco Robeco Bank Belgium Rouws en Ceulen Saint-brice N.V. Sambrelease S.A. SanPaolo IMI S.p.A. (rep. office) Santander Benelux N.V. Sarelco N.V. Scania Finance Belgium N.V. Schroders Investment Management Benelux SG Bank De Maertelaere N.V. SG Equipment Finance Shizuoka Bank (Europe) N.V. Société Générale (Succursale de la Société Générale France) State Bank of India State Street Bank Europe, Ltd. Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) The Bank of New York The Bank of New York (Luxembourg) sa Brussels Branch The Bank of Tokyo - Mitsubishi, Ltd. Triodos Bank N.V. Trustinvest N.V. UBS Belgium N.V. UniCredito Italiano Spa (rep. office) United Taiwan Bank N.V. Van Bauwel & Co G.C.V. Van Breda Car Finance N.V. van de Put & C‘ Effectenbank Van Glabbeek en C‘ b.v.b.a. Van Goolen & C‘ b.v.b.a. Van Moer Santerre & Co N.V. VDK Spaarbank N.V. Volkswagen Bank GmbH Volvo Car Finance Belgium N.V. Warehouses De Pauw Weghsteen & Driege N.V. Wereldhave Winterthur Europe N.V. Xerox Credit N.V.

Aangesloten leden met een bijzonder statuut, zie cover 1. “Inclusief de volgende kassen: Antwerps Beroepskrediet (ABK), Bank van Brabant, Banque de Crédit Professionnel (CP-Banque), Federale Kas voor het Beroepskrediet (FKBK), Interfederaal Beroepskrediet (IBK), Middenstands Deposito- en Kredietkantoor (MDK), Onderling Beroepskrediet (OBK), Oostvlaams Beroepskrediet (OVBK) en West-Vlaamse Bank (WVB).”

16/11/2005, 09:12

financiewezen & samenleving Jaarverslag 2005 B.T.W. BE536.067.827 Bankrekening nummer 001-4314280-87 D / 2005 / 1197 / 09


Ravensteinstraat 36 - 1000 Brussel - Tel.: 02-507 68 11 e-mail: [email protected] - www.febelfin.be

Verantwoordelijke uitgever: Michel Vermaerke, Ravensteinstraat 36 - 1000 Brussel


cover2005.pmd

7

17/11/2005, 10:01

financiewezen & samenleving Jaarverslag 2005 Belgische Federatie van het Financiewezen

Recommend Documents