Financieel jaarverslag 2002 VU medisch centrum Mei 2003
In 2002 nam het VU medisch centrum het initiatief voor een intensievere samenwerking tussen ziekenhuizen in de regio. Als eerste stap werd het ziekenhuisnetwerk Noord-Holland Noord opgericht. De hierbij betrokken ziekenhuizen zijn: De Heel Zaans Medisch Centrum, Gemini Ziekenhuis, Kennemer Gasthuis, Medisch Centrum Alkmaar, Rode Kruis Ziekenhuis, Spaarne Ziekenhuis, St. Lucas Andreas Ziekenhuis, VU medisch centrum, West Fries Gasthuis en Ziekenhuis Amstelveen. Dit samenwerkingsverband neemt gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de zorg in de regio. Het realiseren van meer co- en opleidingsplaatsen en daarmee de aanpak van het dreigend artsentekort heeft de eerste prioriteit. De foto op de voorzijde staat symbool voor deze netwerkontwikkeling.
Inhoudsopgave
I
Algemene gegevens
4 5
Raad van toezicht per ultimo verslagjaar
5
Raad van bestuur en directeuren per ultimo verslagjaar
5
II
Verslag raad van bestuur
6
III
Jaarrekening
IV
V
21
Balans per 31 december 2002
22
Resultatenrekening over 2002
23
Grondslagen voor de waardering van de balans en resultatenrekening
24
Toelichting bij de balans per 31 december 2002
26
Kasstroomoverzicht 2002
42
Toelichting bij de resultatenrekening over 2002
43
Segmentatie over 2002
52
Overige gegevens
53
Verslag en verklaring raad van toezicht
54
Accountantsverklaring
56
Kwantitatieve gegevens patiëntenzorg
57
Bekostigingsparameters
58
Besteding van de Rijksbijdrage werkplaatsfunctie
59
Besteding van de Rijksbijdrage faculteit geneeskunde
61
Bijlagen
63
1. Materiële vaste activa
64
2. Tarievenoverzicht januari 2001 tot en met december 2002
68
3. Tabellen
69
4. Opbouw budget aanvaardbare kosten 2001, 2002
77
5. Hoofden van medische afdelingen en (overige) hoogleraren per 1 januari 2003
78
6. Overige organisatiegegevens
82
7. Commissies
86
8. Onderzoeksinstituten
89
9. Oraties en promoties
90
Inhoudsopgave
Naam en vestigingsplaats
3
2
14
11
44
14
42.1
3
258
266
42.1
258
2.9981
4
44
46
2.9
44
1
17.63
8
42.1
39.8
11.92
42.1
9
11
44
1
4
2.92.9
3.
13.83
2.9
11.92
2.9
14
40.57
13.83
11.92
258
14
13.83
44
2
92
3.
1
44
39.8
11.92
14
2.9
92
42.1
3. 2.9
258
92
2.9
11.92
44
13.83
44
42.1
14
306
42.1
2.92.9
258
11.92
42.1
44
258
2.9981
42.1
44
1
2.9981
11.92
14
11.92
42.1
44
1387
2.9
42.1
244
11.92
207
13.83
13.83
14
14
42.1
11.92
2.9
13.83
14
2.9
13.83
11.92
14
14
306
258 13.83
14
44
34.57
44 42.1 2.9
258
312
306
44
1367
1387
14
42.1
250
258
244
258
42.1
258
258
2.92.9
224
44
207
44
2.9
44
44
11.92 42.1
34.57
40.57
2.9981
16.16
44
42.1
44
42.1
2.9
2.9981
40.57
42.1
42.1
13.83
11.92
2.9981
2.9981
14
1
1
258
34.5 16.16 3
39.8
2.92.9
13.83
207
46
13.83
14
1387
266
2.9
13.83
92
42.1 2.9981
42.1
14
44
14 258
46
258
258
11
266
44
92
44
14
258
4
13.83
14
92
17.63
13.83
13.83
2
I. algemene2000 I algemene 312
42.1 2.9
40.57 11.92
2.9981
42.1
1
2.9981
42.1
2.9981
92
1
2.92.9
1
92
11.92
92
13.83
13.83
258 14
14
44
42.1
44 258
11.92
42.1
13.83
13.83
14
2.99811 14
258 258
40.57
92 258
44 44
11.92 258
13.83 44
42.1
14
44
258
2.9
1367
44
306
258
42.1
250
44
42.1
2.92.9
1
306
11
224
42.1
11.92
92
1387
26646
1
13.83
13.83
244
39.8
92
14
14
20
gegevens gegevens 40.57
244
11.92
258
2.9 13.83
14
20744
2.9
13.83
11.92
13.83 44
42.1 44
13.83
1.92 14
258 42.1
42.1
14
14
2.9
14
13.83
44
2.99811
258
258
40.57
258
14
42.1
92
44
44
258
44
258
2.9
11.92
312
42.1
2.99811
44
42.1
44
11.92
13.83
1367
6.16
258
1387
13.83
34.57
92
14
258
14
92
17.63
3.
258
2.9
44
11.9
13.83
13.83
1
258
14
14
92
258
258
2.9
92
42.1
2.99811
42.1
13.83
14
250
44
40.57
13.83
2.92.9
92
2.99811
14
258
224
42.1
11.92
14
40.57
13.83
92
44
2.9981
13.83
258
11.92
14
13.83
42.1
1
34.57
14
44
13.83
258
14
2.99811
40.57
92
16.16
44
13.83
42.1 2.9981
14 258
258
42.1
14
44
258
92
11.92
13.83
17.63
44
44
2.92.9
258
42.1
44
13.83
13.83
14
11
42.1
42.1
40.57
44
2.9
42.1
14
14
258
266
2.9
11.92
2.99811
40.57
2.92.9
258
258
44
46
44
11.92
11.92
13.83
11.92
11.92
4440.57
44
42.1
39.8
42.1
13.83
13.83
14
13.83
13.83
11.92
42.1
2.9
3.
2.9
14
14
258
14
14
13.83
2.9
2.9
40.57
258
258
44
258
40.57
14
11.92
306
11.92
11.92
44
44
2.99811
44
11.92
2
13.83
1387
13.83
13.83
42.1
42.1
92
14
14
244
14
14
2.9981
40.57
13.83
14
258
258
207
258
258
1
11.92
14
258
44
44
92
44 42.1
42.1
2.9981
2.9981
1
1
2.92.9
13.83
I Algemene gegevens
5
Naam en vestigingsplaats
Raad van toezicht per ultimo verslagjaar • • • • • • • • •
prof. drs. P. Bouw mr. drs. L.C. Brinkman drs. J.M. Bleichrodt dr. B. Sangster drs. K.J. Storm prof. dr. P.M.E. Volten mr. A.A. Westerlaken mr. F.J. Faber dr. J. Siersma
Amsterdam Leiden Olst Leidschendam Aerdenhout Groningen Culemborg Amstelveen Amsterdam
voorzitter vice-voorzitter lid lid lid lid lid ambtelijk secretaris VUmc ambtelijk secretaris VU
Raad van bestuur en directeuren per ultimo verslagjaar • • • • •
drs. E.B. Mulder ir. T.J. Halma prof. dr. T.J.F. Savelkoul prof. dr. E.A. van der Veen mr. F.J. Faber
Maarssen Leiden Vleuten Castricum Amstelveen
voorzitter lid lid lid, tevens decaan secretaris
• • • • •
L. Overbeek W.O. Schreuder, internist drs. K.W. Stegenga drs. J.F.L.M. Urbanus mw. dr. A.M.J.J. Verweij-van Vught
Leimuiden Haarlem Utrecht Amstelveen De Kwakel
directeur directeur directeur directeur directeur
financiën medische zaken facilitair bedrijf personeel en organisatie onderwijs
Algemene gegevens
VU medisch centrum De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam uitgaande van: Vereniging voor christelijk wetenschappelijk onderwijs te Amsterdam
11.92
258
11.92
14
11
44
14
42.1
13.83
44
11
13.83
258
266
42.1
258
2.9981
14
42.1
266 46
14
44
46
2.9
44
1
17.63
258
2.9981
258
42.1
39.8
11.92
42.1
9
11
44
1
44
2.92.9
3.
13.83
2.9
42.1
11.92
2.9
14
40.57
2.9981
13.83
11.92
258
1
14
13.83
44
92
258
14
6
1 92
44
258
14
42.1
44
258
2.9981
42.1
44
1
2.9981
92
39.8
11.92
14
2.9
3.
11.92 258
92
11.92
44
13.83
44
42.1
14
42.1
2.92.9
258
11.92
42.1
44
1387
2.9
42.1
244
11.92
207
13.83
13.83
14
14
2.9
13.83
11.92
14
14
258
306
13.83 14
44
34.57
44 42.1 2.9
258
312
306
44
1367
1387
14
42.1
250
258
244
258
42.1
258
258
2.92.9
224
44
207
44
2.9
44
44
11.92 42.1
34.57
40.57
2.9981
16.16
44
42.1
44
42.1
2.9
2.9981
40.57
42.1
42.1
13.83
11.92
2.9981
2.9981
14
1
1
258
34.5 16.16 3.83
39.8
2.92.9
13.83
207
3.
44
306
11.92
1387
13.83
2.9
2.9 92
92
2.9
14
42.1
44
42.1
46
2.9
14 258
266
11.92
13.83
14
92
17.63
13.83
13.83
2
312 42.1
2.9981
42.1
44
258
II verslag 2.9
40.57
17.63
14
42.1
13.83
1
2.9
1
2.9981
42.1
2.9981
92
1
2.92.9
1
306
92
11.92
92
1387
11.92
13.83
312
13.83
14
1367
2.99811 14
258 258
40.57
34.57 250
258 92
44 44
11.92 258
16.16 224
13.83 44
42.1
13.83 44
1367
258
42.1
250
44
42.1
2.92.9
1
306
11
224
42.1
11.92
92
1387
26646
40.57
2.9
13.83
13.83
244
39.8
1
raad van bestuur
14
13.83
13.83
244
258 14
14
44
42.1
258 44
11.92
42.1
42.1 44
13.83
11.92
13.83
258
13.83 2.9
14
20744
1.92 14
42.1 258
42.1
2.99811
92
14
14
13.83
11.92
17.63
14
14
2.9
14
13.83
44
11
258
258
40.57
258
14
42.1
92
266
44
44
258
44
258
2.9
11.92
312
46
42.1
2.99811
44
42.1
44
11.92
13.83
1367
6.16
258
2000
44
34.57
92
14
258
14
92
17.63
20
3.
258
2.9
44
11.9
13.83
13.83
1
258
14
14
92
258
258
39.8
2.9
92
42.1
2.99811
42.1
13.83
14
250
44
3.
40.57
13.83
2.92.9
92
2.99811
14
258
224
42.1
44
2.9
11.92
14
40.57
13.83
92
2.9981
42.1
11.92
13.83
258
11.92
14
13.83
42.1
1
34.57
13.83
14
44
13.83
258
14
2.99811
40.57
92
16.16
44
2.9981
13.83
14 258
14
258
42.1
14
44
258
92
11.92
13.83
17.63
44
258
44
2.92.9
258
42.1
44
13.83
13.83
14
11
42.1
44
42.1
40.57
44
2.9
42.1
14
14
258
266
42.1
2.9
11.92
2.99811
40.57
2.92.9
258
258
44
46
44
11.92
11.92
13.83
11.92
11.92
4440.57
44
42.1
39.8
42.1
13.83
13.83
14
13.83
13.83
11.92
42.1
2.9
3.
2.9
14
14
258
14
14
13.83
2.9
2.9
40.57
258
258
44
258
40.57
14
11.92
306
11.92
11.92
44
44
2.99811
44
11.92
2
13.83
1387
13.83
13.83
42.1
14
14
244
14
14
2.9981
258
258
207
258
258
1
44
44
92
42.1
92
40.57
13.83
14
11.92
14
258
44 42.1
42.1
2.9981
2.9981
1
1
2.92.9
13.83
II Verslag raad van bestuur
7
Algemeen
van de organisatie van zorg zowel in als tussen zorginstellingen alsmede de bereidheid van samenleving en politiek om de onvermijdelijke stijging van de kosten van de gezondheidszorg te dragen. Voor een dergelijke aanpak wil het VU medisch centrum zich inzetten. Missie en Visie De missie is het doel waarop de organisatie is gefocust: Het VU medisch centrum levert een bijdrage aan de verbetering en instandhouding van de volksgezondheid. Verbetering door onderzoek en verspreiding van nieuwe kennis. Instandhouding door een nieuwe generatie artsen op te leiden. In de patiëntenzorg staat de patiënt centraal. Het VU medisch centrum werkt daarbij vanuit een christelijke inspiratie en traditie met de opdracht om het welbevinden van de medemens en samenleving te verbeteren. Respect voor ieders waarden en normen staan daarbij voorop. Visie is de manier waarop onze missie gerealiseerd wordt. Het uitvoeren van de missie staat of valt bij de inzet van voldoende deskundige en
Organisatieontwikkeling In het VU medisch centrum loopt een meerjarig programma om de organisatie in staat te stellen adequaat en flexibel in te springen op (toekomstige) interne en externe ontwikkelingen. Na de reorganisatie in 2000/2001 en de samenvoeging met de medische faculteit in 2001 heeft in 2002 de focus gelegen op de verdere herinrichting van de interne organisatie met als leidende principes: 1. integraal management, decentralisatie en procesoriëntatie; 2. intensivering HRM-beleid en een Management Development programma; 3. ontwikkeling en implementatie van een adequaat besturings- en beleidsinstrumentarium. In de loop van 2002 is nadere invulling gegeven aan de in 2001 opgerichte zes clusters. Vrijwel elk cluster bestaat uit een aantal klinische en preklinische afdelingen. De leiding van een cluster is in handen van een clusterbestuur veelal bestaande uit een voorzitter, een voorzitter-elect, een manager bedrijfsvoering en een zorgmanager. Dit bestuur houdt zich bezig met de coördinatie van
Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
Een jaar van grote politieke turbulentie 2002 was het jaar waarin van diverse zijden veelal eenvoudige oplossingen werden gepresenteerd voor de wachtlijsten in de gezondheidszorg: meer commercie, een lager ziekteverzuim, hogere efficiency en minder managers. Daarbij was er nauwelijks aandacht en erkenning voor de inzet en toewijding die dagelijks door velen wordt geleverd om de gezondheidszorg ondanks de knelpunten zo goed mogelijk te laten functioneren. Er was ook minder aandacht in politiek en maatschappij voor de noodzakelijke verbeteringen in de arbeidsvoorwaarden en herstel van het in meerdere opzichten beschadigde imago van de sector. Échte oplossingen voor de wachtlijsten in de sector komen echter alleen tot stand door een structurele vergroting van de (onderwijs)capaciteit, marktconforme arbeidsvoorwaarden, verbetering
gemotiveerde medewerkers. Daarom staat het VU medisch centrum borg voor een goede personeelszorg door positieve waardering van de geleverde inzet, het creëren van open verhoudingen en het aanbieden van een breed scala aan ontplooiingsmogelijkheden. Het uitvoeren van fundamenteel, strategisch en toegepast geneeskundig onderzoek vindt plaats binnen de onderzoeksinstituten. Deze hebben tevens als taak om op te leiden tot medisch wetenschappelijk onderzoeker. Daarbij wordt veel aandacht gegeven aan de ontwikkelfunctie, dat wil zeggen: het toepasbaar maken in de praktijk van de resultaten van het onderzoek. Het VU medisch centrum zal zich bij de ontwikkeling van het strategische beleid vooral richten op een aantal zwaartepunten.
(afdelingsoverschrijdend) beleid zoals zorglogistiek, professionele beroepsontwikkeling, productie, inzet van geld en personeel alsmede investeringen.
8 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
Meerjarenbeleid Met de discussie rond Kiest Koers zijn de eerste stappen gezet op weg naar een concreet meerjarenbeleid van het VU medisch centrum. De volgende stap was een herbezinning van de raad van bestuur op de zwaartepunten van het VU medisch centrum. Hierbij speelden overwegingen als: het doorlopen van het Kiest Koers traject en de reacties die dat heeft opgeleverd, veranderingen in de nabije omgeving, ontwikkelingen in de Nederlandse gezondheidszorg, zwaartepunten van de andere universitaire medische centra in Nederland en de samenhang in de zwaartepunten in patiëntenzorg en onderzoek op dat moment. De raad van bestuur kwam tot de formulering van vijf zwaartepunten: nieuwvormingen, hersenen, vitale functies, ambulant en bewegen. In de notitie ‘Heroriëntatie zwaartepunten VU medisch centrum. Op koers voor goud’ heeft de raad van bestuur vervolgens zijn voornemens geformuleerd. Deze voornemens zijn in 2002 een intern overleg- en adviestraject ingegaan. De inzet is dat hierover in het voorjaar 2003 besluitvorming plaatsvindt.
biedt het kader om structureel te werken aan verbetering van organisatie en bedrijfsprocessen. Netwerkontwikkeling Het is de visie van het VU medisch centrum om zijn kerntaken op het terrein van patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek op een meer effectieve wijze vorm te geven in een netwerkverband met andere zorgaanbieders. De inzet van de raad van bestuur is om zowel horizontale als verticale effectieve netwerken te ontwikkelen. Bij horizontale netwerken gaat het om samenwerking met andere ziekenhuizen. Bij verticale netwerkontwikkeling gaat het om samenwerking met huisartsen, verpleeg- en verzorgingshuizen, thuiszorg en categorale instellingen zowel op het gebied van de patiëntenzorg als onderwijs en onderzoek. Het horizontale netwerk heeft betrekking op het opzetten van een netwerk van negen ziekenhuizen in de regio noord west Noord-Holland. In april 2002 is een werkconferentie gehouden met alle partnerziekenhuizen: De Heel Zaans Medisch Centrum, Gemini Ziekenhuis, Kennemer Gasthuis, Medisch Centrum Alkmaar, Rode Kruis Ziekenhuis, Spaarne Ziekenhuis, St. Lucas Andreas Ziekenhuis, West Fries Gasthuis en Ziekenhuis Amstelveen. Vergeten dat je ziek bent in de Ronald McDonald VU Kinderstad
Hieronder komen enkele concrete thema’s aan de orde in verband met de geschetste organisatieontwikkeling:
Spelende zieke kinderen op de bovenste etage van het ziekenhuis. In de infotheek zitten kinderen ‘op het net’. Radargegevens van opstijgende vliegtuigen vanaf Schiphol
Decentralisatie P&O en opbouw clusterbureaus Binnen de clusterbureaus worden in 2002 steeds meer taken verricht, die voorheen op centraal niveau plaatsvonden. In 2002 is wederom een aantal taken van P&O naar het clusterbureau overgeheveld. In 2003 zal dit proces worden afgerond. De voordelen van de decentralisatie zijn de korte lijnen en de grotere betrokkenheid met cluster en afdelingen. Het motto bij de decentralisatie is ‘decentraal tenzij’. In 2002 is een aantal werkgroepen aan het werk gegaan om te onderzoeken welke taken op financieel en facilitair gebied gedecentraliseerd kunnen worden en/of hoe hier goede afspraken over gemaakt kunnen worden. De clusters hebben in 2002 kwartaalrapportages opgeleverd conform het zgn. INKmodel, waarmee de uitvoering van de op basis van het jaarplan overeengekomen managementcontracten met de raad van bestuur kan worden bewaakt en gestuurd. Het genoemde INK-model
worden in het ‘Spottersnest’ bekeken. Toekomstmuziek of realiteit? Op 20 november, Wereld Kinderdag, werd bekend gemaakt dat de Stichting Vrienden VU kinderkliniek samen met de Stichting Ronald Mc Donald VU Huis de VU Kinderstad gaat realiseren met steun van het Ronald Mc Donald Kinderfonds. De Stichting wijzigt de naam in Ronald Mc Donald VU Huis / Kinderstad. Hierdoor is het niet alleen zeker dat de kinderstad er komt, maar is de exploitatie eveneens gewaarborgd. De bouw begint in 2004. De verwachting is dat de kinderen in 2005 in de Ronald McDonald VU kinderstad terecht kunnen.
Alle partners hebben zich tijdens deze conferentie uitgesproken voor regionale samenwerking. Tevens zijn er prioriteiten gesteld. Als eerste gaan we in de regio concrete plannen ontwikkelen om gezamenlijk het dreigend artsentekort aan te pakken. In een later stadium in het project komen
Oprichting kenniscentrum overgewicht en obesitas Het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) heeft een startsubsidie gegeven aan het kenniscentrum overgewicht dat in het VU medisch centrum is ondergebracht. De oprichting van een dergelijk centrum is noodzakelijk omdat het aantal volwassenen, maar vooral kinderen met overgewicht blijft toenemen. Het kenniscentrum integreert kennis over oorzaken, behandeling
centrum VWS ondersteunen met het ontwikkelen van beleid op het gebied van overgewicht.
onderzoek en patiëntenzorg aan bod. Voor de uitwerking van de plannen is een regiegroep samengesteld waarin elk ziekenhuis een vertegenwoordiger heeft. Vanuit de regiegroep zijn werkgroepen aangesteld om drie onderwerpen verder uit te werken: opleiding, onderwijs en financiering. De planning voorziet in de totstandkoming van een samenhangend onderwijs- en opleidingsplan voor de regio in het voorjaar 2003. Reorganisatie OK De feitelijke reorganisatie van het OK complex is in 2002 in gang gezet. Er is een indeling gemaakt van vijf units waarin een specialisme dan wel een cluster van specialismen is ondergebracht. In het najaar van 2002 is begonnen aan de implementatie van reorganisatie en specifieke verbetertrajecten. De beperkte beschikbaarheid van OK-medewerkers op de arbeidsmarkt is een landelijk probleem met een hogere concentratie in de Randstad. Om deze problematiek het hoofd te bieden wordt er voortdurend aandacht besteed aan het op peil brengen van deze personele bezetting door o.a. nieuwe wervingsmethoden, het inhuren van medewerkers, uitwisseling van medewerkers met andere ziekenhuizen, het toepassen van functiedifferentiatie en het opschroeven van de opleidingscapaciteit. Samenwerking met andere klinieken in de regio om elders patiënten te gaan opereren wordt onderzocht en is in heel beperkte mate al in gang gezet. De wijze van planning van operatiepatiënten wordt herzien om de beschikbare tijd optimaal te kunnen benutten en het zittende personeel zo goed mogelijk in te kunnen zetten. ICT In het kader van de ingezette koers ‘decentraal tenzij’ is ervoor gekozen om de verantwoorde-
Invoering nieuwe huisstijl Na de samenvoeging met de Medische Faculteit is de naam van de organisatie veranderd van Academisch Ziekenhuis VU naar VU medisch centrum. In 2002 is de benaming op de gebouwen aan deze naamswijziging aangepast. Dit geldt ook voor het briefpapier en andere communicatiemedia. Een eenduidig en goed gebruik van huisstijl draagt bij aan een professionele uitstraling van het VU medisch centrum.
Kwaliteit In 2002 heeft de raad van bestuur de kwaliteitsnota ‘Met succes naar 2006’ vastgesteld. Deze nota geeft een aantal kaders voor de verdere ontwikkeling van het kwaliteitsbeleid. Het VU medisch centrum ziet kwaliteitsbeleid niet als een op zichzelf staand beleidsissue, maar juist als een integrerend element in alle beleidsterreinen. Het VU medisch centrum heeft gekozen voor het model van het Instituut Nederlandse Kwaliteit (INK). Dit model is een hulpmiddel om in een organisatie systematisch aan kwaliteitsverbetering te werken. Op elk van de negen aandachtsgebieden uit het model kunnen verbetercycli (plan-do-checkact) ontwikkeld worden. Het INK-model wordt als ordeningskader en als sturingsmodel steeds meer
9 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
en preventie van overgewicht. Daarnaast zal het kennis-
lijkheid voor ICT te leggen bij de lijnorganisatie. Het nemen van deze verantwoordelijkheid vereist een wezenlijke verandering van denken en gedrag binnen de organisatie. Veel aandacht is dus nodig voor het organiseren van de gebruikerskant van ICT. De oprichting per september 2002 van een nieuwe afdeling voor informatica en procesondersteuning (IPO) vormt een belangrijk onderdeel van het reorganisatieproces. Hiermee wordt de rol van informatica als discipline in het VU medisch centrum erkend en gepositioneerd. De plaatsing van IPO in een cluster stimuleert de belangrijke groei van de rol van informatica in de primaire activiteiten van het VU medisch centrum, patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek, die in de komende jaren verwacht wordt. Bij deze oprichting wordt de dienst bestuurlijke informatie en computerondersteund onderwijs (BICOO) opgeheven, evenals de dienst automatisering en informatietechnologie (DAI). De taken op het gebied van de informatica van de afdeling klinische fysica en informatica (KFI) worden eveneens naar de afdeling IPO overgebracht.
10 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
gebruikt binnen het VU medisch centrum: in de kaderbrief, het jaarplan, de managementcontracten en de kwartaalrapportages. Uitgangspunten voor het instellingsbrede kwaliteitsbeleid zijn: • Kwaliteit is een zaak van het lijnmanagement (duale managementstructuur). Het INKmanagementmodel wordt niet alleen gebruikt als ordeningskader maar ook als besturingsmodel. Kaderbrief en jaarplancyclus spelen een cruciale rol; • De zorg wordt georganiseerd vanuit patiëntenprocessen (patiënt centraal, goede patiëntenlogistiek, ontwikkeling van klinische paden); Procesbeheersing en continu verbeteren vormen een integraal onderdeel van het dagelijkse werk op afdelingsniveau.
Wereldprimeur: Nieuwe vaat-hechttechniek met behulp van robot Chirurgen van het VU medisch centrum hebben voor het eerst een nieuwe hechttechniek bij een kijkoperatie uitgevoerd. Met behulp van een ‘robot’ is tijdens een laparoscopische vaatoperatie (kijkoperatie) een vaatnaad in de buikholte gelegd. Het is voor het eerst in de wereld dat deze robot bij een vaatoperatie is ingezet. Het leggen van een vaatnaad is één van de voornaamste obstakels bij het uitvoeren van een kijkoperatie. Het principe is om via kleine sneetjes in de buikwand een kijkinstrument in te brengen dat is aangesloten op een TV monitor. Via staven worden instrumenten ingebracht om de operatie uit te voeren. Het chirurgisch team verricht de operatie kijkend naar de monitor. Aan het uiteinde van de
Nieuwbouw en Renovatie
instrumenten, gekoppeld aan de robot, zitten gewrichtjes, waardoor bewegingen in alle richtingen
De (ver)nieuwbouw van verpleegafdelingen (ook wel beddenhuis genoemd) verloopt voorspoedig. In de nieuwe B toren zijn zeven nieuwe verpleegeenheden gevestigd. In september 2003 zal het totale project inclusief begane grond en onderhuis (met pastoraal centrum, klinische bibliotheek en collegezaal) worden afgerond. In oktober 2002 is begonnen met nieuwbouw ten behoeve van uitbreiding van radiotherapie met een drietal megavoltbunkers. Deze zullen worden gerealiseerd ten westen van het polikliniekgebouw aan de Amstelveenseweg. Deze uitbreiding is noodzakelijk om zo snel mogelijk de wachttijden voor de behandeling/bestraling van kankerpatiënten tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen. Verder is in 2002 begonnen met de voorbereidingen voor nieuwbouw aan de Westflank, kantooropbouw op het polikliniekgebouw, alsmede de – tijdelijke - verplaatsing van kinderdagverblijf ‘t Olifantje in verband met genoemde nieuwbouw aan de Westflank. Tenslotte is het vergunningverleningtraject gestart voor nieuwbouw ten behoeve van het pathologisch instituut.
Personele ontwikkelingen De raad van bestuur hecht groot belang aan versterking van het Human Resource Management (HRM). Het doel hiervan is uiteindelijk minder personeelsverloop, minder ziekteverzuim, hogere arbeidssatisfactie en daardoor (nog betere)
mogelijk zijn. Deze korte roterende bewegingen maken het mogelijk probleemloos een vaatnaad op de aorta te leggen. Deze techniek heeft grote voordelen voor de patiënt, met name sneller herstel.
patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek. Het middel daartoe is in essentie een betere afstemming tussen de (ontwikkel)behoeften van organisatie en medewerkers en vice versa. In 2002 zijn op een aantal terreinen stappen gezet om hier invulling aan te geven. Arbo en milieu In 2002 zijn onder andere de verschillende speerpunten uit het ARBO-convenant (januari 2001) verder vormgegeven. In dit convenant hebben de academische ziekenhuizen samen met de andere medische centra doelstellingen geformuleerd over het terugdringen van arbeidsrisico's. De acht speerpunten zijn ARBO-zorg, verzuim en reïntegratie, fysieke belasting wegens tillen, rsi, psychische belasting wegens werkdruk en emotionele belasting, gevaarlijke stoffen en allergenen en implementatie richtlijnen. De notitie ‘Van verzuimbeleid naar gezondheidsbeleid’ is afgelopen jaar door de raad van bestuur bekrachtigd. Samen met de Wet verbetering poortwachter dient deze notitie als basis voor gesprekken met management en afdelingshoofden en nadere ontwikkeling van concrete handvatten
Management Developmentprogramma De organisatie van het VU medisch centrum wordt ingericht volgens de principes van integraal management. De leiding heeft hierin primair een voorwaardenscheppende rol naar de medewerkers toe, hun manier van leiding geven is coachend. Zij spreken de medewerkers aan op hun manier van werken en onderling doen de leidinggevenden dat ook. Om managers en leidinggevenden deze wijze van werken eigen te laten maken is een meerjarig Management Development-programma Cultuur en Leiderschap opgezet. Nadat in 2001 het eerste besturingsniveau dit programma heeft doorlopen is in 2002 het tweede en derde besturingsniveau bij het programma betrokken.
Studenten worden verpleeghulp Om de verpleegkundigen op de verpleegeenheden te ontlasten wordt een nieuwe groep medewerkers aangeboord: tweede-, derde- en vierdejaarsstudenten geneeskunde. De studenten gaan als verpleeghulp aan de slag. Op de verpleegeenheid gynaecologie en verloskunde is een pilot gestart. Het idee is afkomstig van de studenten zelf. Bij hen ontstond het besef dat de opleiding in gevaar zou kunnen komen doordat, als gevolg van het tekort aan verpleegkundigen, steeds meer bedden gesloten moeten worden. Ook op de verpleegeenheid neurologie is een soortgelijk project opgezet. Daar zijn op dit moment dertien studenten aangenomen. Zij werken in dag- of avonddiensten van zes of acht uur per week, naar ieders tevredenheid.
Medezeggenschap Een middel om de betrokkenheid van de medewerkers te vergroten is uitbreiding van de medezeggenschap. Begin 2002 hebben hiertoe de verkiezingen van de OR en twee onderdeelcommissies plaatsgevonden. Zowel in cluster III als in het Facilitair Bedrijf is nu een onderdeelcommissie geïnstalleerd.
11 Nieuwe CAO Op 20 april 2002 hebben de Vereniging Academische Ziekenhuizen (VAZ) en de werknemersorganisaties overeenstemming bereikt over een nieuwe CAO Academische Ziekenhuizen die op 1 maart 2002 van kracht is geworden (is niet van toepassing op medisch specialisten). Hierin zijn loonsverhogingen afgesproken van 4% per 1 maart 2002, 3,75% per 1 maart 2003 alsmede een structurele eindejaarsuitkering van 1,8% in december 2002 oplopend tot 3,5% in december 2003. Verder wordt onder meer de inkomenspositie van leerlingen in opleiding tot bijv. verpleegkundige of operatie- en anesthesieassistent verbeterd. Per 31 december 2002 wordt de huidige VUT-60 –regeling en de FLO regeling vervangen door een seniorenregeling. Nieuw is de invoering van een ‘CAO à la carte’ per 1 maart 2002. Hierbij kunnen bepaalde arbeidsvoorwaarden worden gebruikt als ruilmiddel tegen andere arbeidsvoorwaarden. Er zijn ook CAO-afspraken gemaakt over een verplichte ziektekostenverzekering bij het IZA. Invoering IZA-ziektekostenverzekering Onderdeel van de CAO 2002 – 2004 is de invoering van een nieuwe collectieve en publiekrechtelijke ziektekostenregeling (IZA/AZ –regeling) per 1 oktober 2002. De regeling is ondergebracht bij het IZA (Instituut Zorgverzekeringen Ambtenaren Nederland). De regeling is verplicht voor het grootste deel van de medewerkers van alle acht academische ziekenhuizen, ongeacht of medewerkers particulier of ziekenfonds zijn verzekerd. Voor het basispakket wordt een kostendekkende premie vastgesteld, die voor 50% wordt gefinancierd door de verzekerden en voor 50% door de werkgevers. CAO-overleg met medisch specialisten In 2002 werd in VAZ-verband met de vertegenwoordigers van medisch specialisten een akkoord bereikt over vele aspecten van een nieuwe CAO. Het ging hierbij onder meer om verbetering van
Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
om langdurig verzuim in de toekomst te voorkomen. Wat betreft milieu laat de raad van bestuur een pro-actief milieu-managementsysteem in het VU medisch centrum ontwikkelen. Dit systeem moet leiden tot het verkrijgen van een flexibele vergunning medio 2004. Hiervoor is een stuurgroep arbo- en milieumanagement opgericht die in april 2002 van start is gegaan. Verder heeft de raad van bestuur in september 2002 een milieuintentieverklaring afgegeven, die de kaders bepaalt waaraan milieumanagement moet voldoen. De stuurgroep heeft opdracht gegeven om een voorstel te maken over de organisatie voor arbo en milieu in het VU medisch centrum, het in kaart brengen van de milieubelasting alsmede het opstellen van een strategisch communicatieplan.
12 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
de concurrentiepositie ten opzichte van algemene ziekenhuizen. Dat is nodig om de academische werkplek aantrekkelijk te houden, ook voor jonge specialisten. Er werd echter geen overeenstemming bereikt over een ingangsdatum omdat deze afhankelijk werd gesteld van de beschikbaarheid van externe financiering. Daarom zijn in 2002 door de medisch specialisten, bij wijze van protest, twee maal zondagsdiensten gehouden op werkdagen. Inmiddels is overeenstemming bereikt over 1 maart 2003 als invoeringsdatum en zijn acties van de baan. De realisatie van de afgesproken invoeringsdatum is nog afhankelijk van de beschikbaarheid van externe financiering. Schaarsteoffensief Met ingang van 2001 is de financiering van de extra opleidingsinspanningen voor meer gekwalificeerde medewerkers voor zorgfuncties op gang gekomen via het sociaal fonds voor de kennissector (Sofokles). Het gaat hier om de extra opleidingsinspanning ten opzichte van 1998. Het VU medisch centrum heeft in 2002 uit het schaarsteoffensief ruim 2 miljoen euro ontvangen voor 64 extra leerlingen in de basisopleidingen en 45 extra leerlingen in de vervolgopleidingen. Medewerkerstevredenheidsonderzoek In 2002 zijn de resultaten bekend geworden van het in november 2001 gehouden medewerkerstevredenheidsonderzoek. De uitkomsten zijn representatief en zijn niet alleen beschikbaar op
VU Verpleegkundeprijs voor invoering van een delierobservatielijst Liesbeth van Gemert, verpleegkundig specialist geriatrie en Olav Geenen, verpleegkundig specialist psychiatrie, hebben dit jaar de VU verpleegkundeprijs gewonnen. Zij willen een observatielijst invoeren waarmee een delier vroegtijdig door verpleegkundigen herkend kan worden.
organisatieniveau maar ook op cluster- en zo mogelijk afdelingsniveau. De medewerkers zijn het meest tevreden over het werk en het minst over de communicatie rond het beleid. Middels de in gang gezette organisatieverandering worden de gesignaleerde verbeterpunten op systematische wijze aangepakt binnen de planning en control cyclus. Ontwikkeling van FUWAVAZ FUWAVAZ is een nieuw functiewaarderings-systeem dat in opdracht van de VAZ wordt ontwikkeld. In najaar 2002 zijn de definitieve normfuncties alsmede de zgn. systeemteksten door de landelijke werkgroep opgesteld. In 2003 begint de implementatie. FUWAVAZ is voorbereid op de ontwikkeling van competentiemanagement. Het past in het HRM-beleid om na de invoering van FUWAVAZ competentiemanagement te ontwikkelen.
Nieuw personeelsinformatiesysteem In 2002 is hard gewerkt aan de invoering van een nieuw personeelsinformatiesysteem van PeopleSoft alsmede het salarissysteem GEMAL. Hiermee kan het VU medisch centrum niet alleen de basisaspecten van de personeelsinformatie registreren (salarissen, kostenplaatsen, adres etc.) maar in de toekomst ook de HRM-aspecten. Gedacht kan hierbij worden aan competentie-management, loopbaantrajecten en werving en selectie. Dit stelt het VU medisch centrum in staat om te voldoen aan de behoeften van management en medewerkers. Het management heeft meer inzicht in het personeelsbestand en de individuele medewerker meer inzicht in zijn dossier. Daardoor kan dan ook beter op de wensen van het personeel ingespeeld worden. In 2003 vindt de implementatie van het systeem plaats.
Een delier, ook wel acute verwardheid genoemd, is een voorbijgaande psychische stoornis op basis van een lichamelijke ontregeling. Uit onderzoek blijkt dat
Beleidsontwikkeling patiëntenzorg
40 procent van de oudere patiënten in een ziekenhuis een delier doormaakt. De gevolgen zijn vaak ingrijpend. Op dit moment is zowel een betrouwbare Amerikaanse lijst
In 2002 hebben verschillende initiatieven plaats gevonden om de patiëntenzorg naar een (nog) hoger peil te brengen.
als een in Nederland ontwikkelde lijst beschikbaar. Op basis van een test bij tachtig patiënten wordt bepaald, welke van deze twee lijsten in de toekomst standaard gebruikt gaat worden.
Doorbraakproject postoperatieve wondinfecties Op initiatief van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO zijn zogenoemde door-
Patiëntenlogistiek De raad van bestuur heeft patiëntenlogistiek tot één van de prioriteiten voor 2002 en 2003 benoemd. Om de verschillende activiteiten op dit gebied te stroomlijnen heeft de raad van bestuur in 2002 een coördinatiegroep patiëntenlogistiek ingesteld waarvan het werkplan inmiddels is vastgesteld. Kerntaken zijn om afdelingen en clusters te ondersteunen bij de aanpak van logistieke barrières, het helpen opstarten van concrete verbeterprojecten en het bewaken van de voortgang. Eén van de projecten in dit kader is de opzet van een Transferunit. Intentieverklaring Transferunit In september 2002 hebben de raden van bestuur van Fontis en van het VU medisch centrum een intentieverklaring ondertekend. Uitgangspunt van de intentieverklaring is om de reeds bestaande samenwerking tussen de beide organisaties structureel en duurzaam uit te breiden op het gebied van patiëntenzorg, onderwijs, opleiding en onderzoek. Het is de bedoeling om op het gebied van patiëntenzorg en transmurale zorg in augustus 2003 een transferafdeling in het VU medisch centrum te openen met een capaciteit van maximaal 16 verpleeghuisbedden. Doelstelling van de transferafdeling is de opvang van, de zorg voor, en de doorplaatsing van patiënten uit het VU medisch centrum te realiseren. De betrokken patiënten zijn weliswaar medisch specialistisch uitbehandeld, maar er is voor deze patiënten nog geen aansluitende opname in een instelling van thuis- of verpleeghuiszorg of een revalidatie-instelling voorhanden. Het team van de nieuwe transferafdeling zal streven naar reactivering en functioneel herstel van de daar opgenomen patiënten. Eén van de
verpleegafdelingen in het VU medisch centrum wordt zo goed mogelijk voorzien van faciliteiten, die passen bij deze vorm van zorg en reactivering. De inhoudelijke verantwoordelijkheid voor zorg en behandeling op deze afdeling komt bij Fontis te liggen. Het VU medisch centrum faciliteert en zorgt voor de huisvesting. Een projectgroep, samengesteld uit medewerkers van Fontis en het VU medisch centrum, werkt de plannen nader uit. Universitaire master leidt op voor kankeronderzoek Het VU medisch centrum start vanaf september 2002 met een tweejarige opleiding op het gebied van kankeronderzoek. De master oncology, zoals de opleiding officieel heet, past binnen de nieuwe Bachelor Masterstructuur. Naast studenten met een bachelor diploma biomedische wetenschappen of een ander academisch bachelordiploma zoals biologie of biochemie, kunnen ook HLO’ers (afgestudeerden Hoger Laboratorium Onderwijs) instromen. Met de specialistische master oncology hoopt het VU medisch centrum haar vooraanstaande positie op het gebied van kankeronderzoek en behandeling verder uit te bouwen. Het VU medisch centrum richt zich met deze master op de internationale studentenpopulatie, daarom is Engels de voertaal.
Contract Traumahelikopter In juli 2002 is het contract voor de traumahelikopter tussen de ANWB (Medical Air Assistance) en het VU medisch centrum ondertekend. De relatie met de ANWB is daarmee verlengd. De vliegtijden blijven voorlopig van zeven uur ‘s ochtends tot zeven uur ’s avonds. Na de ramp in Volendam is de discussie op gang gekomen om deze vliegtijden te verruimen naar 24 uur per dag. In principe was de uitkomst hiervan positief en per 1 februari 2003 zijn de milieubeperkingen dan ook opgeheven. Het wachten is nu nog op het beschikbaar komen van extra fondsen.
Beleidsontwikkeling onderwijs De 21e eeuw stelt andere eisen aan artsen. Vandaar dat in 2002 een begin is gemaakt met de vereiste onderwijsvernieuwing. Om voorwaarden hiervoor te scheppen en de werkprocessen effectiever in te richten is in november 2002 de organisatie van het onderwijsinstituut aangepast.
13 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
braakprojecten gestart om ‘aantoonbare en blijvende verbeteringen in de zorg voor patiënten te realiseren’, waarin ook het VU medisch centrum participeert. Vaatchirurgie neemt deel aan het doorbraakproject POWI, dat staat voor postoperatieve wondinfecties. In het project, dat in december 2001 van start ging, werken negen ziekenhuizen samen. Het doel van het project is het verminderen van postoperatieve wondinfecties bij een doelmatig gebruik van middelen. Dit gebeurt door het uitwisselen van informatie en ideeën, het leren van verandermethodieken, het implementeren van veranderingen en het meten van vooruitgang.
De belangrijkste wijziging is de vorming van twee nieuwe secties ‘ontwikkeling en kwaliteitszorg’ en ‘onderwijs en studentzaken’. Beide secties vallen onder de onderwijsdirecteur.
14 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
Invoering Bachelor/Master structuur Om uitvoering te geven aan de landelijke invoering van de Bachelor/Masterstructuur zijn vanaf september 2002 alle opleidingen binnen de VU, behalve Geneeskunde en Tandheelkunde, omgezet naar de bachelor-masterstructuur (BAMA). Het VU medisch centrum is daarbij betrokken via de participatie in het onderwijs dat gegeven wordt in de opleidingen gezondheidswetenschappen, biomedische wetenschappen en medische natuurwetenschappen. Nieuw is de ontwikkeling van specialistische onderzoeksmasters, die biomedisch georiënteerde bachelors opleidt voor een positie in het wetenschappelijk onderzoek. Het VU medisch centrum is betrokken bij de algemene master biomedische wetenschappen en de volgende specialistische masters: • master Neurowetenschappen • master Moleculaire biologie • master Oncologie Curriculumvernieuwing Geneeskunde Na het vaststellen van het profiel voor de toekomstige VU medisch centrum arts is in 2002 de discussie gestart over de structuur en de inrichting van de artsenopleiding. Na enkele
Dertig nieuwe leerling-verpleegkundigen voor het VU medisch centrum Voor het schooljaar 2002-2003 zijn, na een zeer succesvolle wervingscampagne, dertig nieuwe leerling-verpleegkundigen aangetrokken. Het gaat om acht verpleegkundigen die opgeleid worden van kwalificatieniveau 3 naar 4 (MBOniveau). Daarnaast gaan elf verpleegkundigen deelnemen aan de HBO opleiding verkort-duaal. En dit jaar gaat voor het eerst de opleiding HBO regulier duaal van start,
openbare discussiebijeenkomsten is een voorstel gemaakt voor de bachelorfase (de eerste drie jaren van de opleiding). Het concept voor dit deel van de opleiding is in najaar 2002 aan de organisatie voorgelegd. Nadat de raad van bestuur het plan heeft vastgesteld zullen de daadwerkelijke voorbereidingen voor het nieuwe programma beginnen. In september 2004 zal het nieuwe programma voor het eerst van start gaan. Verhoging Numerus Fixus In 2001 is besloten tot een verhoging van de landelijke numerus fixus voor de opleiding geneeskunde naar 2.400 studenten. De acht medische faculteiten nemen elk 300 studenten voor hun rekening. Voor het VU medisch centrum steeg de instroom in 2001 van 245 naar 285 studenten en in 2002 van 285 naar 300. In 2002 is nogmaals een landelijke instroomverhoging doorgevoerd met 150 plaatsen. Het aandeel van het VU medisch centrum in deze uitbreiding is 24, waardoor de totale instroom in 2002 op 324 komt. In 2003 zullen landelijk nog eens 50 studenten extra worden toegelaten. In die toename zal het VU medisch centrum niet meedoen. Opleidingsinstituut Zorg en Welzijn De oprichting van het Opleidingsinstituut voor Zorg en Welzijn (OZW) op de VU-campus verloopt langs twee lijnen: die van het gebouw en die van de instituutsvorming. Het gebouw dat zo’n 16.000 m2 zal tellen wordt gesitueerd op de plaats waar het provisorium heeft gestaan. Naar verwachting zal het OZW- gebouw eind 2004 opgeleverd worden. Er wordt gewerkt aan een fusie tussen het OCV en de stichting BIGRA die tezamen een nieuw instituut zullen vormen dat gehuisvest wordt in het nieuwe gebouw. Deze fusie zou in 2003 zijn beslag moeten krijgen. Daarnaast worden voorbereidingen getroffen om te komen tot een stichting OZW, waarin VU, VU medisch centrum, INHOLLAND en ROC ASA bestuurlijk zullen participeren.
veertien leerlingen zijn hiervoor geselecteerd. Hiervan begint één leerling in het 4e jaar en vier in het 2e jaar. De leerlingen van de laatste opleiding zijn schoolverlaters en de zogenoemde zij-instromers. Dit zijn mensen die omgeschoold willen worden. De leerlingen komen in dienst van het VU medisch centrum. Het eerste jaar gaan zij naar school en ontvangen zakgeld. Als ze het eerste jaar in één keer halen, ontvangen zij het college- en boekengeld terug. Pas in het tweede jaar gaan de leerlingen de praktijk in.
Uitbreiding opleidingscapaciteit medisch specialisten Van belang is dat de opleidingscapaciteit voor medisch specialisten wordt uitgebreid en verder geregionaliseerd om het hele scala aan opleidingen te kunnen blijven aanbieden. De raad van bestuur werkt hier in VAZ-verband hard aan. Binnen het project netwerkontwikkeling ziekenhuizen is een inventarisatie gehouden bij de
Erkenning 'Center of Excellence' Genomics Het VU medisch centrum en haar samenwerkingspartners TNO, het Leids Universitair Medisch Centrum en het Erasmus MC, zijn erkend als ‘center of excellence’ op het gebied van genomics. Genomics is het onderzoek naar de oorzaken van het ontstaan van ziekten waarin zowel aanleg als omgeving een rol spelen. Op vrijdag 12 december werd de subsidie door het NWO toegekend. Het
Systems Biology’. Als laatste van vier centra kreeg het businessplan van het centrum de goedkeuring van het
Beleidsontwikkeling onderzoek
regieorgaan ‘genomics’ van het NWO. Het kabinet heeft 180 miljoen euro ter beschikking gesteld aan de vier centra op het onderzoeksgebied ‘genomics’. Doel is te komen tot betere preventie, diagnose en behandeling.
negen partner-ziekenhuizen in Noord Holland én binnen het VU medisch centrum. De verwachte uitbreiding van co-assistentplaatsen en specialisten-opleidingsplaatsen in de komende jaren wordt hierbij in kaart gebracht en op consequenties bekeken. De raad van bestuur zal de financiële en strategische consequenties bezien van de voorziene uitbreiding van de opleidingscapaciteit binnen het VU medisch centrum en de partnerzieken in de regio. Masterclass Geneeskunde Studenten geneeskunde worden als regel arts. Slechts een klein deel van de studenten denkt bij aanvang van de studie aan een loopbaan als onderzoeker. Dat was één van de conclusies van de onderwijsvisitatie vijf jaar geleden. Een masterclass voor talentvolle studenten moest uitkomst bieden. De eerste begon met twaalf studenten in 2001 en in 2002 is een tweede groep van start gegaan. Volgens de coördinator van het programma, zijn alle betrokkenen bijzonder enthousiast over aanpak, inhoud en vorm van de masterclass. Hier is duidelijk sprake van een ‘win-win’ situatie; een ideale manier van onderwijs krijgen en van aanbieden. Het VU medisch centrum hoopt ermee te bereiken dat uiteindelijk meer studenten zullen kiezen voor een wetenschappelijke loopbaan. Chirurgen i.o. op virtual reality simulator In september 2002 hebben chirurgen in opleiding voor het eerst in Nederland laparoscopische operatietechnieken geleerd via een virtual reality
Naast hoogwaardige patiëntenzorg en onderwijs is onderzoek één van de taken van het VU medisch centrum. Het onderzoek is organisatorisch ondergebracht bij onderzoeksinstituten. Om te kunnen blijven excelleren is het nodig om de zwaartepunten opnieuw vast te stellen. Heroriëntatie zwaartepunten VU medisch centrum Zoals reeds eerder aan de orde kwam in het kader van de organisatieontwikkeling, heeft de raad van bestuur vijf zwaartepunten geformuleerd: nieuwvormingen, hersenen, vitale functies, ambulant en bewegen. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen in hoeverre aan het zwaartepunt Bewegen een nieuw interfacultair onderzoeksinstituut MOVE kan worden gekoppeld. Besluitvorming hierover zal op basis van een verdere uitwerking in het voorjaar 2003 plaatsvinden. Van de zes onderzoeksinstituten zullen I&O en EVM ophouden te bestaan als zelfstandige instituten en integreren in de overige instituten V-ICI, ICEN, ICaR-VU en EMGO. KNAW erkent onderzoeksscholen opnieuw De onderzoeksscholen neurowetenschappen, hart- en vaatziekten en bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit zijn opnieuw voor vijf jaar erkend. Op advies van internationaal vooraanstaande wetenschappers heeft de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) de instituten die hoge kwaliteitsnorm gegeven. Het fenomeen onderzoeksschool ontstond tien jaar geleden. Het was de bedoeling van de toenmalige minister van onderwijs en wetenschappen, Jo Ritzen, dat er toponderzoek in zou worden samengebracht. Daarvoor had het departement extra geld over. Die extra financiering is er nooit gekomen maar onderzoeksscholen hebben hun waarde inmiddels ruimschoots
15 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
‘centre of excellence’ krijgt de naam ‘Centre for Medical
simulator. Het computerprogramma biedt artsen de gelegenheid om vaardigheden te ontwikkelen die voor een operatie noodzakelijk zijn. Het is een driedimensionaal programma dat complicaties kan simuleren en waarmee het mogelijk is om meerdere keren eenzelfde operatie te oefenen. Het computerprogramma bootst de anatomie van de mens perfect na. Daarmee maakt het programma het gebruik van dieren voor onderwijsdoeleinden overbodig.
Beloop Multiple Sclerose deels voorspelbaar T-cellen kunnen een belangrijke voorspeller zijn in het beloop van het ziekteproces van patiënten met Multiple
‘ik kwam, zag en overwon’. In juli 2002 kregen Jolanda van der Velden, Heidi de Wit en Anneke Engering hun bevestiging per brief toegestuurd.
Sclerose (MS). Joep Killestein, neuroloog in opleiding in het VU medisch centrum, promoveerde woensdag 13 november
Financieel beleid 2002
op verschillende aspecten van de rol die deze T-cellen spelen. Belangrijk omdat algemeen wordt aangenomen dat
16
T-cellen een grote rol spelen in het op gang brengen van
Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
ontstekingsprocessen bij MS. MS is een grotendeels onbegrepen ziekte van de hersenen en het ruggenmerg. Het beloop van de ziekte is variabel en moeilijk voorspelbaar. MS is nog niet te genezen. Het optreden van klachten wordt veroorzaakt doorontstekingsreacties. De oorzaak van deze reacties is onbekend, maar algemeen wordt aangenomen dat T-cellen hiervoor grotendeels verantwoordelijk zijn. T-cellen zijn bepaalde typen witte bloedcellen. Actieve T-cellen scheiden cytokine uit. Cytokinen kunnen, afhankelijk van het soort, de ontsteking versterken of afremmen.
bewezen als opleidingsplaats voor aankomende wetenschappers. De krachtige stimulering van toponderzoek is echter minder van de grond gekomen.Toch heeft het voordelen het predikaat ‘onderzoeksschool’ te dragen. Bij subsidieaanvragen bijvoorbeeld omdat de naam borg staat voor kwaliteit. Die kwaliteit moet wel elke vijf jaar opnieuw bewezen worden. Dan komt er een aantal vooraanstaande collega’s uit het buitenland om de stand van zaken binnen de onderzoeksschool te beoordelen. Hun mening telt zwaar voor de KNAW. In 2003 wordt de her-erkenning van de onderzoeksschool oncologie bekeken, waarin VU medisch centrum, AMC en het Nederlands Kanker Instituut participeren. NWO-subsidie talentvolle onderzoekers Drie onderzoekers binnen het VU medisch centrum hebben in 2002 van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) ieder een subsidie van 200.000 euro gekregen. Dit staat garant voor drie jaar onderzoek. Opvallend is dat het allemaal eiwitonderzoeken zijn, hoewel de aandachtsgebieden van elkaar verschillen. De subsidie wordt slechts toegekend aan tien procent van alle beginnende Nederlandse onderzoekers. Het gaat om een ‘Veni’-subsidie, wat past binnen de subsidieronde vernieuwingsimpuls met de naam Veni Vidi Vici:
Het financiële beleid van het VU medisch centrum is gericht op het tot stand brengen van een gezonde, structureel sluitende exploitatie en versterking van de reservepositie. Deze reservepositie is in de afgelopen jaren onder druk komen te staan. Door enerzijds prioritering van middelen voor kerntaken, anderzijds door noodgedwongen voorfinanciering van ontwikkelingen in VAZverband loopt de reservepositie (ver) achter op hetgeen in de sector gebruikelijk is en noodzakelijk wordt geacht. Meerjarenbezuigingsoperatie Om het geschetste financiële beleid uit te voeren is in 2002 voor het grootste deel invulling gegeven aan de meerjaren-bezuinigingsslag 2001/2002 om de kosten structureel 5,4 miljoen euro te verlagen. Hier bovenop komt een structurele ombuiging van 4,7 miljoen euro ter dekking van het verwachte begrotingstekort (2,7 miljoen euro) alsmede het oplossen van enkele knelpunten uit het verleden (2 miljoen euro). Deze tweede ombuiging is ingegaan in het 4e kwartaal 2002. Conform de ingezette decentralisatie wordt de bezuiniging door de clusters/afdelingen ingevuld. Uitgangspunt is dat bezuinigingen met name gevonden dienen te worden in efficiencyverbeteringen. Opbouw voldoende reservepositie De versterking van de vermogenspositie vanuit de reeds onder druk staande exploitatie kon slechts marginaal plaatsvinden (ultimo 2001: 3.2%, ultimo 2002: 3,5% van de som van het budget patiëntenzorg en rijksbijdrage). Daarom is in 2002 het overleg voortgezet met verzekeraars om de reservepositie te verbeteren. Financieringsarrangement met banken geactualiseerd Voor de continuïteit van het VU medisch centrum is het van groot belang om adequate afspraken met banken te maken over het verkrijgen van liquiditeiten voor de korte en lange termijn. Kredieten op korte termijn zijn van belang voor financiering van het werkkapitaal alsmede de
vordering ‘nog in tarieven te verrekenen’. Kredieten op lange termijn dienen voor de financiering van grote en kleine investeringen in bouw en apparatuur. In juni 2002 is hiertoe het financierings-arrangement met de banken geactualiseerd.
DBC-project Al jaren bestaat de wens bij de Rijksoverheid om te komen tot een outputgerichte financiering van ziekenhuizen. De producten die een ziekenhuis levert worden onder-gebracht in zogenoemde Diagnose Behandeling Combinaties (DBC’s). In 2002 heeft het VU medisch centrum hard gewerkt om de registratie van verrichtingen en zorgprofielen zodanig in te richten dat op basis hiervan DBC’s kunnen worden afgeleid. Hiermee is het VU medisch centrum een van de koplopers onder de academische ziekenhuizen. Per 2003 wordt gestart met de declaratie van een zogenoemd teltarief voor DBC's. Afspraken met verzekeraars In overleg met verzekeraars zijn onder meer de volgende productieafspraken voor 2002 overeengekomen: • • • • • • • •
• • •
Start epilepsiechirurgie. Start cochleaire implantaten. Uitbreiding kinder IC en IC neonatologie. Uitbreiding aantal opleidingsplaatsen assistent geneeskundigen. Uitbreiding PTCA’s met 100 tot 1.200 met 95% stentgebruik. Verlaging peritoneaal dialyse met 2.000 tot 20.000. Samenwerkingsverband met Alant Cardio in het kader van preventie van hart- en vaatziekten. Derde en tevens laatste tranche toename eerste polibezoeken dermatologie met 100 in verband met het kenniscentrum arbeidsgerelateerde aandoeningen. Ondersteuning eerste lijn met betrekking tot diabetespatiënten. Uitbreiding poliklinische ergotherapie. Diverse aanpassingen in reguliere productie.
17 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
Afrekening Bijlmergelden In 2002 is een einde gekomen aan het meerjarig onderzoek naar de - mogelijke - gevolgen van de Bijlmerramp. Daarom is dit project in 2002 financieel afgesloten.
Resultaten financieel beleid Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening over 2002 bedraagt 1,9 miljoen euro. Als gevolg van 0,2 miljoen euro aan buitengewone lasten is het resultaat 1,7 miljoen euro positief. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de reserves. In 2002 is 37,4 miljoen euro geïnvesteerd in materiele vaste activa, waarvan 16,2 miljoen euro in bouwprojecten in uitvoering. Op langlopende leningen is in 2002 een bedrag van 10,3 miljoen euro afgelost. Het werkkapitaal bedroeg ultimo 2002 54,3 miljoen euro negatief en is ten opzichte van 2001 met 27,9 miljoen euro verslechterd. De current ratio, de verhouding tussen vlottende activa en kort vreemd vermogen, is 0,6 en is ten opzichte van 2001 verslechterd. Als gevolg van het positieve resultaat kon 1,7 miljoen euro worden toegevoegd aan de reserve. De stand van de voorzieningen bedraagt ultimo 2002 13,1 miljoen euro; een stijging van 1,0 miljoen euro t.o.v. voorgaand jaar. De reservepositie van het VU medisch centrum bedraagt 3,5% van de som van het budget patiëntenzorg en de rijksbijdrage.
Toekomstige ontwikkelingen Het VU medisch centrum heeft een aantal prioriteiten gesteld voor 2003. Randvoorwaarde bij de plannen is een sluitende begroting door realisatie van in 2002 ingezette bezuinigingen.
18 kerngetallen VUmc 1994 - 2002
Zwaartepuntenstrategie In 2003 zal de raad van bestuur een definitief standpunt innemen wat betreft de zwaartepuntenstrategie. Vervolgens wordt de implementatie hiervan voorbereid c.q. uitgevoerd. De vertaling hiervan zal zijn terug te vinden in de managementcontracten 2004. Ontwikkeling organisatie In 2003 zal de interne communicatie versterkt worden door aanpassing van de overlegstructuren en het verbeteren van de informatievoorziening. Organisatorisch zal nader invulling worden gegeven aan de rol en positie van clusterraad, clusterbestuur en de MT’s. De planning en controlcyclus op basis van de INK-systematiek zal verder worden aangescherpt. Tenslotte wordt het Management Development programma verbreed doorgezet. Kwaliteit en patiëntenlogistiek 2003 zal in het teken staan van de verdere concretisering van de in 2002 op dit terrein geformuleerde beleidsvoornemens. Voor wat betreft de patiëntenlogistiek gaat het daarbij om een aantal speerpuntprojecten (patiëntenvervoer, telefonische bereikbaarheid, transferafdeling, observatorium), het project Zorg op maat Diagnostiek met PET scan kan onnodige longkanker operaties voorkomen
(herinrichting klinische capaciteit; totstandkoming short-stay afdeling), instrumentontwikkeling en ondersteuning/deskundigheidsbevordering. Voor wat betreft het kwaliteitsbeleid zullen concrete beleidsdoelstellingen nader worden geformuleerd. Productieontwikkeling Afronding van de nieuwbouw van het beddenhuis, in relatie tot teruglopende personeelstekorten maken productieherstel (dat in het laatste kwartaal 2002 zichtbaar is geworden) en aanpak wachtlijsten mogelijk. De productieontwikkeling zal daarbij in toenemende mate gestuurd worden vanuit een patiëntenmix die past in het zwaartepuntenbeleid. Missie en visie Het ingezette veelzijdige veranderingsproces en de daarbij geboekte resultaten maken een nadere herijking van de missie en visie van het VU medisch centrum niet alleen mogelijk, maar ook noodzakelijk. Hiervoor zal medio 2003 een traject worden ingezet, waarin brede inschakeling vanuit de gehele organisatie is gewaarborgd.
Amsterdam, 13 mei 2003
drs. E.B. Mulder voorzitter raad van bestuur
ir. T.J. Halma lid raad van bestuur
Dit blijkt uit een onderzoek van de afdeling nucleaire geneeskunde van het VU medisch centrum, in samenwerking met het Integraal Kankercentrum Amsterdam en een aantal ziekenhuizen in Noord-Holland. Het onderzoek
prof. dr. T.J.F. Savelkoul lid raad van bestuur
heeft aangetoond dat door toevoeging van de PET-scan aan de gebruikelijke diagnostiek, één op de vijf patiënten met longkanker niet hoeft te worden geopereerd. In eerdere studies werd reeds vastgesteld dat uitbreiding
prof. dr. E.A. van der Veen lid raad van bestuur, tevens decaan
van longkanker met de PET-scan beter is vast te stellen dan met de CT-scans. De onderzoekers vermoedden daarom dat toevoeging van de PET-scan aan de gebruikelijke diagnostiek het aantal overbodige operaties kon verminderen. Daarover is nu zekerheid.
mr. F.J. Faber secretaris raad van bestuur
kerngetallen VUmc 1994 - 2002 gemiddelde verpleegduur
opnamen (x 1.000) 35
12
30
10
25
8
20
6
15
4
10 1994
1996
1998
2000
2002
gem. verpleegduur
9,0
8,9
8,9
8,3
8,2
opnamen (x 1.000)
21,8
22,1
21,7
19,2
17,7
verpleegdagen (x 1.000)
bedden
300
800
250
780
200
760
150
740
100
720
50
700
0 verpleegdagen (x 1.000) bedden
680 1994
1996
1998
2000
2002
195,7
195,9
192,0
159,0
145,6
761
733
733
733
733
consulten (x 1.000)
dagbehandelingen (x 1.000)
400
20
350 16 300 250
12
200 8 150 100 consulten (x 1.000) dagbehandelingen (x 1.000)
4 1994
1996
1998
2000
2002
260,0
268,8
262,1
261,0
263,7
8,3
9,9
10,7
11,4
17,9
19 kerngetallen VUmc 1994 - 2002
14
GPL per fte ( in € 1)
gem. personeelsbezetting (in fte)
5.000
60.000
4.500 50.000 4.000
20 40.000 Ve r s l a g r a a d v a n b e s t u u r
3.500
3.000
30.000 1994
gem. personeelsbez. (in fte) GPL per fte (in € 1)
1996
1998
2000
2002
3.322
3.487
3.605
3.827
4.724
33.953
38.114
40.531
44.693
51.749
budget patiëntenzorg (in € 1.000)
rijksbijdrage (in € 1.000)
totaal extern kader (in € 1.000)
400.000
300.000
200.000
100.000
0 budget pat.zorg (in € 1.000) rijksbijdrage (in € 1.000) totaal extern kader (in € 1.000)
1994
1996
1998
2000
2002
114.507
151.514
166.622
188.263
237.318
43.422
34.526
42.880
47.931
79.639
157.929
186.040
209.502
236.194
316.957
investeringen in bouw* (in € 1.000)
investeringen in apparatuur
totaal investeringen (in € 1.000)
(in € 1.000)
40.000
20.000
0 inv. in bouw* (in € 1.000)
1994
1996
1998
2000
2002
5.559
10.667
5.230
609
2.978
inv. in apparatuur (in € 1.000)
8.777
14.054
9.953
11.036
18.210
totaal investeringen (in €1.000)
14.336
24.721
15.183
11.645
21.188
*exclusief bouwprojecten in uitvoering
11.92
258
11.92
14
11
44
14
42.1
13.83
44
11
13.83
258
266
42.1
258
2.9981
14
42.1
266 46
14
44
46
2.9
44
1
17.63
258
2.9981
258
42.1
39.8
11.92
42.1
9
11
44
1
44
2.92.9
3.
13.83
2.9
42.1
11.92
2.9
14
40.57
2.9981
13.83
11.92
258
1
14
13.83
44
92
258
14
1 92 13.83
258
14
44
258
2.9981
42.1
44
1
2.9981
42.1
44
92
42.1
11.92
2.9
13.83
14
2.9
13.83
11.92
14
92
1387
14
207
39.8
39.8
11.92
14
2.9
3.
11.92 258
92
11.92
44
13.83
44
42.1
14
306
42.1
2.92.9
258
1387
2.9
11.92
44
244
11.92
207
13.83
13.83
14
14
44
34.57
42.1 2.9
258
312
306
44
1367
1387
14
42.1
250
258
244
42.1
258
258
2.92.9
224
44
207
44
2.9
44
44
11.92 42.1
34.57
40.57
2.9981
16.16
44
42.1
44
42.1
2.9
258
42.1
2.9981
42.1
2.92.9
1
306
11
11.92
92
1387
26646
1
13.83
13.83
244
39.8
92
14
14
20
16.16
40.57
42.1
42.1
13.83
11.92
2.9981
2.9981
14
1
1
258
14
92
17.63
13.83
13.83
2
312 42.1
11.92 312
13.83
1367
2.99811 14
2.9981
42.1
44
258
2.9
1367
258
2000
III jaarrekening 2.9
40.57
21
258
34.5
3.83
3.
44
258 13.83
14
13.83
2.9
2.92.9
306
92
2.9
14
42.1
44
42.1
46
2.9
13.83
258
266
42.1
44
17.63
14
11.92
42.1
1
1
2.9981
42.1
2.9981
92
1
2.92.9
1
306
92
11.92
92
13.83
13.83
258 14
14
44
42.1
258 44
11.92
42.1
42.1 44
13.83
13.83 14
258 258
40.57
34.57 250
258 92
44 44
11.92 258
16.16 224
13.83 44
42.1
13.83 44
14
44
250
44
224
42.1
1387
40.57
2.9
244
11.92
13.83
258
13.83 2.9
14
20744
1.92 14
42.1 258
42.1 2.99811
13.83 11.92
17.63
14
14
2.9
14
13.83
44
11
258
258
40.57
258
14
42.1
92
266
44
44
258
44
258
2.9
11.92
312
46
42.1
2.99811
44
42.1
44
11.92
13.83
1367
92
14
258
14
92
34.57 6.16 17.63
3.
258
2.9
44
11.9
13.83
13.83
1
258
14
14
92
258
258
39.8
2.9
92
42.1
2.99811
42.1
13.83
14
250
44
3.
40.57
13.83
2.92.9
92
2.99811
14
258
224
42.1
44
2.9
11.92
14
40.57
13.83
92
2.9981
42.1
11.92
13.83
258
11.92
14
13.83
42.1
1
34.57
13.83
14
44
13.83
258
14
2.99811
40.57
92
16.16
44
2.9981
13.83
14 258
14
258
42.1
14
44
258
92
11.92
13.83
17.63
44
258
44
2.92.9
258
42.1
44
13.83
13.83
14
11
42.1
44
42.1
40.57
44
2.9
42.1
14
14
258
266
42.1
2.9
11.92
2.99811
40.57
2.92.9
258
258
44
46
44
11.92
11.92
13.83
11.92
11.92
4440.57
44
42.1
39.8
42.1
13.83
13.83
14
13.83
13.83
11.92
42.1
2.9
3.
2.9
14
14
258
14
14
13.83
2.9
2.9
40.57
258
258
44
258
40.57
14
11.92
306
11.92
11.92
44
44
2.99811
44
11.92
2
13.83
1387
13.83
13.83
42.1
14
14
244
14
14
2.9981
258
258
207
258
258
1
44
44
92
42.1
92
40.57
13.83
14
11.92
14
258
44 42.1
42.1
2.9981
2.9981
1
1
2.92.9
13.83
III.1 Balans per 31 december 2002 (in € 1.000,-)
22 Balans per 31 december 2002 (in € 1.000,-)
Balans per 31 december 2002 (in € 1.000,-)
2002
2001
245.368
230.196
ACTIVA A
Vaste activa
1
Materiële vaste activa
2
Financiële vaste activa Totaal vaste activa
1.570
2.015
246.938
232.211
B
Vlottende activa
1
Voorraden
2.565
2.393
2
Vorderingen
68.338
69.301
3
Financieringstekort
27.006
33.015
Totaal vlottende activa Totaal activa
97.909
104.709
344.847
336.920
PASSIVA C
Eigen vermogen
1
Collectief gefinancierd gebonden vermogen
3.391
977
2
Niet collectief gefinancierd vrij vermogen
7.604
8.044
3
Algemene reserve faculteit geneeskunde
0
252
Totaal eigen vermogen
10.995
9.273
D
Egalisatierekening afschrijvingen
95.276
100.861
E
Voorzieningen
13.099
12.149
F
Langlopende schulden
73.291
83.558
G
Kortlopende schulden
152.186
131.079
Totaal passiva
344.847
336.920
III.2 Resultatenrekening over 2002 (in € 1.000,-)
23
A
2002
2001
Bedrijfsopbrengsten
1a Budget patiëntenzorg
237.318
209.773
1b Rijksbijdrage werkplaatsfunctie
51.527
49.929
1c Rijksbijdrage faculteit geneeskunde algemeen
26.735
25.884
611
596
1d Rijksbijdrage faculteit geneeskunde VWS 1e Rijksbijdrage faculteit geneeskunde medische biologie
2
Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten
B
Bedrijfslasten
1
Personeelskosten
2
Afschrijvingen materiële vaste activa
766
567
316.957
286.749
47.183
36.089
364.140
322.838
244.466
221.909
21.180
20.006
Onttrekking egalisatierekening afschrijvingen à fonds perdu bijdrage in bouw, eerste inrichting en inventaris
3
-6.067
-6.110
Subtotaal afschrijvingen
15.113
13.896
Overige bedrijfskosten
94.195
79.109
353.774
314.914
Financiële baten en lasten
-8.438
-7.389
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
1.928
535
-206
-1.676
1.722
-1.141
Som der bedrijfslasten
C
D
Buitengewone lasten
Resultaat
Resultatenrekening over 2002 (in € 1.000,-)
Resultatenrekening over 2002 (in € 1.000,-)
III.3 Grondslagen voor de waardering van de balans en resultatenrekening
24
Grondslagen van waardering
Grondslagen voor de waardering van de balans en resultatenrekening
Algemeen Alle bedragen zijn in duizenden euro’s vermeld, tenzij anders is aangegeven. De activa en passiva zijn, tenzij anders vermeld, tegen nominale waarde opgenomen. Vergelijkende cijfers Per 1 januari 2002 is gekozen voor een gewijzigde presentatie van de post onderhanden werk projecten. De gemaakte kosten en de ontvangen voorschotten zijn gesaldeerd. Deze presentatiewijziging heeft geen gevolgen voor de resultaatbepaling. Ter wille van de vergelijkbaarheid werden de corresponderende posten met betrekking tot 2001 conform gerubriceerd. Consolidatie Het VU medisch centrum, hoewel onderdeel van de Vereniging voor Christelijk Wetenschappelijk Onderwijs, brengt een eigen verslag uit. Dit uitgangspunt geldt eveneens voor de andere entiteit binnen de Vereniging, te weten de Vrije Universiteit. Voor deze verslagwijze is gekozen, omdat een geconsolideerde jaarrekening met de andere entiteiten, de Vereniging en de VU, niet bijdraagt aan het door de wet vereiste inzicht. Consolidatie met Boelevaar Holding BV vindt niet plaats gezien de beperkte materiële omvang.
Materiële vaste activa De materiële vaste activa (inventarissen per 1 januari 2002 indien groter dan € 1.000,- per eenheid; tot 1 januari 2002 gold een bedrag groter dan € 908,- per eenheid) worden gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde, verminderd met afschrijvingen op basis van de door het College Tarieven Gezondheidszorg (CTG) gehanteerde afschrijvingspercentages. Tot en met 1987 is afgeschreven vanaf het jaar na ingebruikneming. Vanaf 1988 worden de investeringen in bouw en eerste inrichting afgeschreven vanaf de maand
van ingebruikneming. Op de investeringen in inventarissen wordt in het jaar van aanschaf een vol jaar afgeschreven. De à fonds perdu investeringen, alsmede gedane investeringen uit met eigen middelen getroffen voorzieningen en apparatuur welke worden gefinancierd door bijdragen derden, worden zowel onder de materiële vaste activa als onder de egalisatierekening afschrijvingen verantwoord. De afschrijvingen ervan worden in mindering gebracht op zowel de actiefpost als op de passiefpost. Financiële vaste activa De tot de financiële vaste activa behorende deelneming is gewaardeerd tegen de netto vermogenswaarde. De grondslagen voor de waardering van de deelneming zijn gelijk aan die van het medisch centrum. Voorraden De magazijnvoorraden zijn gewaardeerd tegen verrekenprijzen welke zijn gebaseerd op de actuele inkoopprijzen. Met de mate van incourantheid is rekening gehouden. Zelf geproduceerde medicijnen zijn gewaardeerd tegen materiaal- en loonkosten. Debiteuren Voor debiteuren is een voorziening wegens verwachte oninbaarheid getroffen. De voorziening wordt procentueel berekend over de totalen van debiteuren, gerubriceerd naar ouderdom. Indien nodig worden grote posten, in afwijking van de regeling, individueel beoordeeld. Egalisatierekening apparatuurbijdragen derden Bijdragen van derden in apparatuur worden toegevoegd aan een egalisatierekening. De jaarlijkse onttrekkingen aan deze rekening, gelijk aan de afschrijvingslasten, vallen vrij ten gunste van de resultatenrekening en neutraliseren daarmee de afschrijvingslasten.
Egalisatierekening kleine bouwkundige projecten Op verzoek van het ministerie van VWS wordt de vergoeding voor afschrijving in het budget en de rijksbijdrage werkplaatsfunctie ten gunste van deze voorziening geboekt. De afschrijvingslast wordt ervan ten laste gebracht.
Egalisatierekening à fonds perdu bijdragen in materiële vaste activa Dit betreft beschikbaar gestelde à fonds perdu bijdragen van het ministerie van OCenW en de Vereniging in terreinen, gebouwen en inventarissen, alsmede investeringen uit met eigen middelen getroffen voorzieningen.
Grondslagen van resultaatbepaling Algemeen Als prijsgrondslag wordt de historische uitgaafprijs gehanteerd. Voor de vaststelling van het resultaat wordt uitgegaan van het baten- en lastenstelsel. Voor zover de materiële vaste activa (waaronder inventarissen) à fonds perdu alsmede uit voorzieningen worden gefinancierd, worden de afschrijvingen in de resultatenrekening als afschrijvingslast opgenomen en als bate onder de post afschrijvingen ten laste van de egalisatierekeningen afschrijving. De afschrijvingen van de overige materiële vaste activa zijn als last onder de post afschrijvingen opgenomen. De baten zijn berekend aan de hand van de door het CTG goedgekeurde aanvaardbare kosten aangevuld met intern berekende aanpassingen daarvan. Baten en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, zijn aan dit boekjaar toegerekend.
25 Wachtgelden Met de invoering in 1991 van de budgettering van de wachtgelden wordt een uitzondering gemaakt op het baten- en lastenstelsel. In dit geval wordt de last verantwoord in het jaar van betaling in plaats van in het jaar van ontstaan. Opbrengsten werk voor derden/mutaties onderhanden werk De baten en lasten van derde geldstroom projecten worden ten gunste of ten laste van de exploitatierekening gebracht in de periode van gereedkomen van het project of een afgerond deel daarvan. Voorziening groot onderhoud Ten behoeve van toekomstige bestedingen voor onderhoud waarvan de omvang ten tijde van het opmaken van deze jaarrekening niet exact bekend is, worden voorzieningen getroffen op basis van een meerjarenplan onderhoud. Inventaris en apparatuur Inventaris en apparatuur kleiner dan € 1.000,(tot 1 januari 2002 kleiner dan €908,-) per eenheid wordt niet geactiveerd maar als last opgenomen in het jaar van aanschaf. Rente De kosten van rente op bouwprojecten in uitvoering (met uitzondering van de kleine bouwprojecten) werden tot en met 2001 geactiveerd (bouwrente). Op grond van een CTG beleidsregel wordt vanaf 1 januari 2002 rente tijdens de bouw niet meer geactiveerd. De rentelasten met betrekking tot de leningen o/g zijn in de resultatenrekening opgenomen onder de post rentelasten.
Grondslagen voor de waardering van de balans en resultatenrekening
Egalisatierekening rente en afschrijving grote bouw In de rijksbijdrage werkplaatsfunctie is een (genormeerde) vergoeding opgenomen voor rente en afschrijving grote bouw. Dit deel wordt toegevoegd aan de egalisatierekening rente en afschrijving grote bouw. Tegenover deze vergoeding staan de werkelijke kosten, welke ten laste van de egalisatierekening worden geboekt.
Vergelijkende cijfers Per 1 januari 2002 is gekozen voor een gewijzigde presentatie van het resultaat op projecten. Deze presentatiewijziging heeft geen gevolgen voor de resultaatbepaling. Ter wille van de vergelijkbaarheid werden de corresponderende posten met betrekking tot 2001 gewijzigd met een bedrag van € 6.1 miljoen.
III.4 Toelichting bij de balans per 31 december 2002 (in €1.000,-)
A Vaste activa 26 To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
A.1 | Materiële vaste activa (in € 1.000,-) De specificatie van de boekwaarde van de materiële vaste activa is als volgt: Materiële vaste activa
31-12-2002
• Terreinen en gebouwen
137.378
31-12-2001 144.647
• Andere vaste bedrijfsmiddelen
48.304
42.087
• Bouwprojecten in uitvoering
59.686
43.462
245.368
230.196
Totaal materiële vaste activa
In deze opstelling zijn de investeringen gefinancierd volgens de verschillende bekostigingssystematieken onder één noemer geplaatst. Voor een nader onderscheid wordt verwezen naar bijlage 1. Verloop van de materiële vaste activa Terreinen en
Andere vaste
Bouwprojecten
Totaal materiële
gebouwen
bedrijfsmiddelen
in uitvoering
vaste activa
273.548
94.494
43.462
411.504
Cumulatieve afschrijvingen
-128.901
-52.407
0
-181.308
Boekwaarde
144.647
42.087
43.462
230.196
2.978
18.210
16.224
37.412
-10.247
-11.830
0
-22.077
-7.269
6.380
16.224
15.335
-4.570
-6.662
0
-11.232
4.570
6.662
0
11.232
0
0
0
0
0
-958
0
-958
• Stand 1 januari Aanschafwaarde
• Mutaties boekjaar Investeringen Afschrijvingen Totaal • Terugname geheel afgeschreven activa Aanschafwaarde Afschrijvingen Totaal • Desinvesteringen Aanschafwaarde Afschrijvingen
0
795
0
795
Totaal
0
-163
0
-163
272.956
105.084
59.686
436.726
Cumulatieve afschrijvingen
-134.578
-56.780
0
-191.358
Boekwaarde
137.378
48.304
59.686
245.368
• Stand 31 december Aanschafwaarde
Desinvesteringen De aanschafwaarde en de cumulatieve afschrijving van verbouwingen uit 1982, inventarissen uit 1992 en computerapparatuur uit 1997, welke inmiddels geheel zijn afgeschreven, zijn als desinvesteringen verwerkt. Tevens is er een aantal reeds afgekeurde of verkochte investeringen uit de jaren 1993 tot en met 2002 als desinvestering verwerkt. Investeringen in gebouwen In het verslagjaar kwamen de volgende projecten1 gereed:
27
• aanpassen nefrologie
144
• vervangen röntgenapparatuur
363
• upgraden telelift
1.800
• upgraden magazijn
219
• aanpassen OK-6 WCD’s
42
• Main Equipment Room
244
• buitenreclame
71
• diversen
21
Subtotaal
2.904
Daarnaast werden aan de reeds in 2001 als voltooid aangemerkte projecten de navolgende uitgaven toegevoegd: • vervanging plafonds OK
6
• vervanging VRS poli
47
• bouw 3e bunker poli
5
• 3e MRI dak poli
13
• opstelplaats –80 vriezers
2
• interim ruimteplan V&G
1
Totaal
2.978
Projecten in voorbereiding of in uitvoering Per ultimo 2002 zijn de navolgende projecten nog in voorbereiding of in uitvoering:
Omschrijving
WZV-type
• (renovatie) beddenhuis (fase 3)
vergunning
55.144
69.518
2003
• Uitbreiding radiotherapie
vergunning
1.819
8.010
2003
• Spoedeisende hulp
vergunning
42
nominaal bedrag WZV
jaar van oplevering
• Kantooropbouw poli
melding
514
7.690
2004
• Diverse kleine bouwkundige werken
melding
2.167
5.088
2003 e.v.
Totaal
1
onderhanden t/m 2002
59.686
De afschrijving hierop wordt ten laste gebracht van de ‘egalisatievoorziening kleine bouwkundige projecten’.
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
Investeringen in gebouwen
Investeringen in inventarissen In het verslagjaar zijn de volgende investeringen in inventarissen gedaan:
Investeringen in inventarissen • investeringen > € 1000,- en < € 12.000,-
28
3.229
• installaties
534
• werktuigen
59
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• huishoudelijke apparatuur
33
• meubilair inclusief bedden
74
• kantoorapparatuur • computerapparatuur • beeld- en geluidapparatuur • veiligheidsapparatuur • sterilisatie- en desinfectieapparatuur
37 1.326 5 43 54
• behandel- en verpleegapparatuur
1.481
• radiotherapie apparatuur
1.545
• chirurgische apparatuur
245
• anesthesie- en beademingsapparatuur
167
• laboratoriumapparatuur • functie-onderzoek en bewaking • patiëntenbewakingsapparatuur • röntgenapparatuur • apparatuur ten behoeve van nucleaire geneeskunde
4.565 69 52 3.385 33
• echografie-apparatuur
739
• beeldverwerkende apparatuur
238
• overig
297
Totaal
18.210
Op basis van de algemene richtlijn 'Investeringen in medische en overige inventarissen' is het investeringsplafond 2002 € 8,9 miljoen. Voor vervangings- en uitbreidingsinvesteringen in apparatuur artikel 2 WBMV (Wet Bijzondere Medische Voorzieningen) is het plafond 2002 verhoogd met € 1,5 miljoen. Uit eigen middelen voor onderwijs en onderzoek (faculteit geneeskunde) is € 0,7 miljoen beschikbaar gesteld. Derden leverden een financiële bijdrage aan de investeringen van circa € 1,2 miljoen. In 2002 is € 5,9 miljoen meer geïnvesteerd dan op basis van de richtlijnen en de bijdragen uit eigen middelen en van derden beschikbaar was. De overloop ultimo 2001 van de extern gefinancierde investeringsruimte was circa € 10,0 miljoen. Na verwerking van de investeringen in 2002 resteert een overloop ultimo 2002 van circa € 4,1 miljoen.
A.2 | Financiële vaste activa (in € 1.000,-) Financiële vaste activa
2002
• Waarborgsom per 31 december • Deelneming Boelevaar Holding BV
2001
33
33
514
592
1.725
• Leningen u/g: vorderingen op lange termijn per 1 januari
1.390
-
vorderingen op korte termijn per 1 januari
347
589
1.737
2.314
-347
-577
1.390
1.737
Subtotaal -
af: aflossingen 2002
Stand per 31 december -
af: aflossingen 2003, opgenomen onder kortlopende vorderingen
-367
-347
Boekwaarde per 31 december
1.023
1.390
Totaal financiële vaste activa
1.570
2.015
Waarborgsommen De waarborgsom heeft betrekking op de frankeermachine van PTT Post. Deelneming Boelevaar Holding BV In juni 1998 is door het VU medisch centrum de Boelevaar Holding BV opgericht met een maatschappelijk kapitaal van € 91 duizend, waarvan € 18 duizend geplaatst en volgestort. Primaire doelstelling is het oprichten van, het voeren van beheer over, het deelnemen in, het financieren van, het samenwerken met, het besturen van vennootschappen en andere ondernemingen en het verlenen van adviezen en andere diensten in het belang van het VU medisch centrum. De vennootschap is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel Amsterdam onder nummer 33304336. Het bestuur van de vennootschap wordt gevormd door de raad van bestuur van het VU medisch centrum. Waardering geschiedt tegen de netto vermogenswaarde. Het resultaat van de deelneming bedroeg in 2002 € 78 duizend negatief. Leningen u/g lening
afsluitjaar
oorspr. bedrag
totale looptijd
restvord. 31-12-02
resterende looptijd
restvord. over 5 jaar
rente %
5,65
aflossingsbedrag 2002
aflossingsbedrag 2003
VU
1990
3.116
15 jaar
728
2 jaar
0
208
208
SAC
1995
363
10 jaar
109
3 jaar
0
36
36
VCL
1996
11
10 jaar
7
3 jaar
0
4
3
Cyclotron
1997
908
11 jaar
454
5 jaar
0
91
91
6,00
SPF
1998
26
10 jaar
21
6 jaar
3
5,65
3
5
SPF
1999
28
10 jaar
27
7 jaar
11
5,65
3
3
5,65
2
21
SPF
2000
21
10 jaar
21
8 jaar
0
STEGA
2000
23
Onbep.
23
Onbep.
23
0
0
37
347
367
Totaal
4.496
1.390
Het in 2003 af te lossen bedrag van € 0,4 miljoen is in mindering gebracht op de restvordering van € 1,4 miljoen en opgenomen onder ‘vorderingen’. Alle leningen zijn onderhands afgesloten en worden lineair afgelost. Aan de Vrije Universiteit is in 1990 een lening verstrekt ter gedeeltelijke financiering van de bouw van de warmte/ krachtcentrale (Stoom- en Gasturbine STEG) voor het energiecentrum, waarvan het ziekenhuis circa 45% afneemt. De in 1995 aan de Stichting Arateus van Cappadocië (SAC) verstrekte lening is voor de gedeeltelijke financiering van de bouw van een onderzoekscentrum te Hoorn. De in 1996 aan Virtueel Centraal Laboratorium (VCL) verstrekte lening is voor de gedeeltelijke financiering van de aktiviteiten van het laboratorium. De in 1997 aan Cyclotron BV verstrekte lening is voor gedeeltelijke financiering van apparatuur. De in 1998, 1999 en 2000 verstrekte leningen aan de Stichting Personeelsfonds zijn voor de financiering van een drietal personeelscaravans. De in 2000 verstrekte lening is in 2002 i.v.m. de verkoop van 1 caravan in zijn geheel afgelost. In 2000 is door de faculteit der Geneeskunde VU een lening verstrekt aan de STEGA (Skeletal Tissue Engineering Group Amsterdam) ten behoeve van het commercialiseren van de aan de VU ontwikkelde anti-microbiële peptiden (AMP’s).
29 To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
-
B Vlottende activa
B.1 | Voorraden (in € 1.000,-)
30 To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
31-12-2002
31-12-2001
451
397
Voorraden: • centraal magazijn • textiel magazijn • centrale sterilisatie magazijn • apotheek • medische kunst- en hulpmiddelen • emballagemateriaal
Totaal voorraden
39
39
143
151
1.304
1.209
616
597
12
0
2.565
2.393
Onder de voorraden zijn die voorraden opgenomen die centraal worden beheerd en geregistreerd. Een uitzondering betreft de voorraad pacemakers en PTCA-materialen, die als medische kunst- en hulpmiddelen staan vermeld.
B.2 | Vorderingen (in € 1.000,-) 31-12-2002
31-12-2001
78
25
0
176
• debiteuren
39.591
45.098
• te declareren gelden
21.819
17.338
Rekening-courant verhouding met Stichting Specialistenrekening
Rijksbijdrage werkplaatsfunctie
Vorderingen op debiteuren
Subtotaal vorderingen op debiteuren • bevoorschotting Totaal vorderingen op debiteuren
-1.554
-961
59.856
61.475
-3.450
-5.295
56.406
56.180
Andere kortlopende vorderingen • vooruitbetaald op bestellingen • overige kortlopende vorderingen Totaal andere kortlopende vorderingen
Korte-termijndeel financiële vaste activa
Transitoria debiteuren
Totaal vorderingen en overlopende activa
2.797
1.668
450
6.051
3.247
7.719
555
347
8.052
4.854
68.338
69.301
Rekening-courantverhouding met Stichting Specialistenrekening Door de Stichting moeten de laatste debiteurenvorderingen nog worden geïnd en doorgestort.
Rijksbijdrage werkplaatsfunctie
• Saldo per 1 januari • Rijksbijdrage werkplaatsfunctie • Totaal • Door OCenW uitgekeerd in het kalenderjaar Saldo per 31 december
2002
2001
176
0
51.351
49.929
51.527
49.929
51.527
49.753
0
176
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• voorziening dubieuze debiteuren
31
Vorderingen op debiteuren Vorderingen op debiteuren
• ouderdom < 1/2 jaar • ouderdom 1/2 - 1 jaar • ouderdom 1 - 2 jaar • ouderdom 2 - 3 jaar • ouderdom > 3 jaar
32
Totaal debiteuren
01-03-2003*
31-12-2002
01-03-2002*
31-12-2001
8.799
33.455
10.842
38.663
2.052
3.989
3.090
5.629
1.016
1.795
560
609
197
206
126
139
137
146
57
58
12.201
39.591
14.675
45.098
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• te declareren gelden
21.819
17.338
Totaal
61.410
62.436
De sterke daling in de ouderdom < 1/2 jaar wordt veroorzaakt door het feit dat er een groot bedrag is bevoorschot door ziekenfondsen ten behoeve van achterstanden in de verwerking van de facturen. De ouderdom 1/2 - 1 jaar geeft ten opzichte van 2001 een daling te zien van € 1,6 miljoen. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door een stijging van de vordering op zorgverzekeraars inzake klinische facturen van € 1,4 miljoen en een stijging van de vordering op de Vrije Universiteit met € 0,6 miljoen. Anderzijds is er een daling van € 0,9 miljoen in de niet-patiënt gebonden facturen, een daling van € 1,8 miljoen in de debiteurenverhouding met de voormalige faculteit en een daling van € 0,9 miljoen in het debiteurensaldo van Klinische Genetica Amsterdam. De stijging in de ouderdom 1 - 2 jaar van € 1,2 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door een sterke stijging van de vordering op zorgverzekeraars met betrekking tot klinisch genetische verrichtingen (€ 0,7 miljoen). Verder is er een stijging van € 0,3 miljoen in de niet-patiënt gebonden facturen ten opzichte van 2001. Te declareren gelden De toename van te declareren gelden met € 4,5 miljoen is het gevolg van achterstanden in de verzekerdenen machtigingenadministraties bij diverse zorgverzekeraars.
Voorziening dubieuze debiteuren Saldo per 1 januari
2002
2001
961
866
-1.186
-975
Bij: in het boekjaar aan de voorziening toegevoegd ten laste van de resultatenrekening
1.779
1.070
Saldo per 31 december
1.554
961
Af: in het boekjaar ten laste van de voorziening gebracht
De algemene rekenregel voor het bepalen van de voorziening is als volgt: de vorderingen per 31 december 2002 met een looptijd langer dan één jaar worden voor 100% als dubieus aangemerkt en de vorderingen van de kostendelen met een looptijd van een halfjaar tot één jaar voor 50%. Daarnaast dekt de voorziening ook ‘te declareren posten’, die op het moment van factureren vermoedelijk al dubieus zijn. Indien nodig worden grote posten, in afwijking van de regeling, individueel beoordeeld. Transitoria debiteuren De transitoria debiteuren bedragen totaal € 8,1 miljoen. Van dit bedrag is € 2,3 miljoen nog te factureren personele lasten (2001: € 1,8 miljoen).
*
Van de openstaande posten per 31-12-2001 resteert per 01-03-2002 nog € 14,7 miljoen te incasseren. Van de openstaande posten per 31-12-2002 resteert per 01-03-2003 nog € 12,2 miljoen te incasseren.
B.3 | Financieringstekort (in € 1.000,-) 2002
2001
• Berekend wettelijk budget: Kostendeel
187.606
167.285
Rente en afschrijvingen investeringen
18.577
16.713
Honorarium (ziekenfonds artskostenbudget en particulier)
25.512
23.120
Klinische genetica Totaal budget
4.540
3.738
236.235
210.856
Verpleeggelden, exclusief honorarium
140.246
120.412
Overige vergoedingen, exclusief honorarium
76.392
67.757
Honoraria voor medisch specialistische hulp
21.297
21.140
4.513
4.336
242.448
213.645
-6.213
-2.789
33.015
34.972
204
832
27.006
33.015
Klinische genetica Totaal vergoedingen
Financieringsverschil Het saldo nog in tarieven te verrekenen tot en met vorig boekjaar Nadere herberekening budget over voorgaande jaren
Saldo te verrekenen per 31 december
De nacalculaties tot en met 1999 zijn door het CTG in de rekenstaat verwerkt. De navolgende jaren zijn wel ingediend maar door een achterstand bij het CTG nog niet verwerkt. Het financieringsoverschot 2002 van € 6,2 miljoen is als volgt te verklaren: bij de tariefbepaling in 2002 is ervan uitgegaan is dat € 15,7 miljoen zou worden ingelopen op het financieringstekort. Echter, de gerealiseerde verpleeggelden zijn € 6,5 miljoen lager dan door het CTG begroot en de overige opbrengsten zijn hoger dan door het CTG begroot (€ 3,1 miljoen). Bovendien geldt dat het budget patiëntenzorg in de jaarrekening ten opzichte van de CTG-beschikking € 6,1 miljoen hoger ligt. De vergoedingen met betrekking tot klinische genetica zijn vrijwel gelijk aan het budget.
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget :
33
Vergoeding ter dekking van het wettelijk budget Verpleeggelden
2002 Dagen *
Bedrag
Dagen *
Klasse 2B
1.551
2.113
1.821
1.999
Klasse 3A
43.733
44.445
43.738
36.920
Klasse 3B
91.334
92.676
95.533
80.459
2.617
382
2.575
350
219
32
160
22
4.395
598
5.149
662
143.849
140.246
148.976
120.412
Gezonde zuigelingen
34
2001
Gezonde moeders
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
Verkeerd bed Totaal
Bedrag
* de verpleegdagen zijn exclusief niet declarabele dagen, zoals bijvoorbeeld dagen op titel onderwijsbed.
Verpleegdagen Ten opzichte van 2001 is het aantal verpleegdagen gedaald met 3,5%. Een positieve ontwikkeling is de afname van het aantal verkeerde beddagen met 14%. De gemiddelde tariefsstijging is 20%, waardoor er een stijging van de omzet is van 17%.
Overige vergoedingen (inclusief artikel 2 WBMV) 2002 Kostendeel
Honorariumdeel
2001 Totaal
Kostendeel
Honorariumdeel
Totaal
Diagnostische verrichtingen
14.093
4.578
18.671
12.969
4.423
17.392
Therapeutische verrichtingen
43.960
11.814
55.774
39.217
11.931
51.148
in poliklinische consulten
2.074
4.905
6.979
1.974
4.786
6.760
Dagbehandeling
3.557
3.557
2.536
2.536
1.108
1.108
1.027
1.027
343
343
283
283
Neonatologie
3.482
3.482
3.323
3.323
Bovenregionale toeslag
7.206
7.206
5.897
5.897
478
478
441
441
91
91
90
97.689
67.757
4.513
4.336
102.202
72.093
Opbrengst jaarkaarten/ aandeel specialistenhonoraria
Vergoeding medische en verzorgingsmiddelen Neurochirurgie
Opname tarief Tijdelijke onderbreking Subtotaal Klinische genetica Totaal
76.392
21.297
4.513 80.905
21.297
90 21.140
88.897 4.336
21.140
93.233
Ten opzichte van 2001 zijn de overige vergoedingen met € 9,0 miljoen gestegen. Deze stijging wordt voor € 1,3 miljoen veroorzaakt door een tariefsstijging van de bovenregionale toeslag van 54% per 1 september 2002. Het aantal dagbehandelingen is gestegen met 25%. Bij de therapeutische verrichtingen wordt de toename mede veroorzaakt door een inhaalslag van 2001 bij de declaratie van beenmergtransplantaties. Ook het aantal PTCA’s is toegenomen. Algemeen kan gezegd worden dat er meer activiteit in de polikliniek plaats vindt, naast een algemene tariefsstijging van ca. 7%.
C
Eigen vermogen (in €1.000,-)
Het verloop van het eigen vermogen in het boekjaar is als volgt: 31-12-2001
resultaat 2002
31-12-2002
Collectief gefinancierd gebonden vermogen:
• reserve patiëntenzorg, onderwijs, onderzoek en ontwikkeling
977
2.414
3.391
Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen
977
2.414
3.391
574
-78
496
5.523
638
6.161
1.947
-1.000
947
Totaal niet collectief gefinancierd vrij vermogen
8.044
-440
7.604
252
-252
0
9.273
1.722
10.995
Algemene reserve faculteit geneeskunde Totaal eigen vermogen
C.1 | Collectief gefinancierd gebonden vermogen Reserve patiëntenzorg, onderwijs, onderzoek en ontwikkeling Dit betreft de algemene reserve voor de gecumuleerde resultaten uit patiëntenzorg, onderwijs, onderzoek en ontwikkeling. In verband met de verdere integratie van de faculteit geneeskunde binnen het VUmc zijn de algemene reserve van de faculteit per 1 januari 2002 en de reserve patiëntenzorg, onderwijs, onderzoek en ontwikkeling samengevoegd. Toegevoegd is het resultaat 2002 dat betrekking heeft op patiëntenzorg.
C.2 | Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Algemene reserve Dit betreft de waarderingswijziging alsmede de gecumuleerde resultaten van de deelneming Boelevaar Holding BV. Afgeboekt is het resultaat 2002 van de deelneming. Specifieke reserve o & o Dit betreft gecumuleerde resultaten voor de vervanging van apparatuur, voor het ontwikkelen van innovaties en overige bestemmingen alsmede resultaten op tweede en derde geldstroomactiviteiten en specifieke bedrijfsmatige activiteiten, specifiek te benutten door de projectleiders, zoals deze is overgenomen conform de overdrachtsbalans per 1 januari 2001. Toegevoegd is het resultaat 2002 dat betrekking heeft op tweede en derde geldstroom onderwijs en onderzoek exclusief de opslag. Beklemde reserve Dit betreft het restant van de Spinoza premie bestemd voor oncologisch onderzoek, zoals deze is overgenomen conform de overdrachtsbalans per 1 januari 2001 onder aftrek van reeds gemaakte kosten. In 2002 werd € 1,0 miljoen ten laste van de reserve gebracht.
C.3 | Algemene reserve faculteit geneeskunde In verband met de verdere integratie van de faculteit geneeskunde binnen het VUmc is de algemene reserve van de faculteit samengevoegd met de reserve patiëntenzorg, onderwijs, onderzoek en ontwikkeling.
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
Niet collectief gefinancierd vrij vermogen
• algemene reserve • specifieke reserve o & o • beklemde reserve
35
D Egalisatierekening afschrijvingen (in € 1.000,-) Het verloop van de egalisatierekeningen in het boekjaar is als volgt:
31-12-2001
36
dotaties
onttrekkingen
31-12-2002
Egalisatierekening
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• apparatuurbijdragen derden • kleine bouwkundige projecten • rente en afschrijving grote bouw • à fonds perdu bijdragen in bouw, eerste inrichting en inventaris. Totaal
4.245
1.201
1.145
4.301
7.373
1.134
1.168
7.339
5.147
2.060
1.600
5.607
84.096
0
6.067
78.029
100.861
4.395
9.980
95.276
Egalisatierekening apparatuurbijdragen derden Vanaf 1988 worden de bijdragen van derden voor investeringen in apparatuur ten gunste van deze egalisatierekening gebracht. De jaarlijkse vrijval ten gunste van de resultatenrekening is gelijk aan de afschrijvingslast van het met geld van derden gefinancierde deel van de apparatuur. De dotatie van € 1,2 miljoen omvat € 0,9 miljoen vanuit projectgelden. Egalisatierekening kleine bouwkundige projecten Ingaande 1991 is in overleg tussen de ministeries van VWS en OCenW overeengekomen om bouwprojecten (tussen € 0,1 miljoen en € 2,3 miljoen) per project te verantwoorden in een egalisatierekening kleine bouwkundige projecten. Op grond van dit besluit wordt de vergoeding voor afschrijving, die vast in het budget patiëntenzorg en de rijksbijdrage werkplaatsfunctie wordt gegeven, ten gunste van deze egalisatierekening geboekt. Voor 2002 bedroeg deze € 1,1 miljoen. Dit bedrag is gebaseerd op een taakstellend investeringsbudget van € 1,4 miljoen voor 1991, € 1,6 miljoen voor 1992 en € 2,3 miljoen voor de jaren 1993 tot en met 2002. De totale dotatie heeft plaatsgevonden via terrein- en gebouwgebonden kosten. Daarnaast worden middelen toegevoegd voor bouwprojecten kleiner dan € 2,3 miljoen die niet uit de daarvoor bestaande regelingen kunnen worden gefinancierd (Investeringsplan Academische Ziekenhuizen). De afschrijvingslasten van de voltooide projecten zijn ten laste van de egalisatierekening gebracht. Egalisatierekening rente en afschrijving grote bouw Vanaf 1991 geldt het stelsel van genormeerde toewijzing voor rente- en afschrijvingslasten. Tegenover deze vergoeding staan de werkelijke lasten welke voor een deel in latere jaren worden geboekt. Dit deel is in deze egalisatierekening opgenomen volgens onderstaand overzicht. Het verschil tussen de normbijdrage en de werkelijke lasten ad € 0,5 miljoen is verantwoord onder de post dotaties.
werkelijke lasten
normbijdrage
saldo
t/m 1998
7.134
9.324
2.190
1999
1.248
2.079
831
2000
1.280
2.233
953
2001
1.233
2.406
1.173
2002 Totaal
1.600
2.060
460
12.495
18.102
5.607
Egalisatierekening à fonds perdu bijdragen in bouw, eerste inrichting en inventaris De tot 1988 door het ministerie van OCenW beschikbaar gestelde middelen voor à fonds perdu financiering van de vaste activa zijn enerzijds onder materiële vaste activa en anderzijds als egalisatierekening afschrijvingen verantwoord op de balans. Hetzelfde gebeurde met het aandeel in de financiering van de vaste activa van de Vereniging voor christelijk wetenschappelijk onderwijs en de investeringen in apparatuur uit eigen voorzieningen. Door de Vereniging voor christelijk wetenschappelijk onderwijs werd tijdens de bouw van het ziekenhuis en het opleidingscentrum een bedrag van € 1,3 miljoen geïnvesteerd. De jaarlijkse afschrijvingen worden voor gelijke bedragen zowel op de vaste activa als op de egalisatierekening afschrijving afgeboekt en beïnvloeden daardoor het resultaat niet.
31-12-2001
77.821
83.877
208
219
78.029
84.096
• De bijdragen à fonds perdu door OCenW ten behoeve van de financiering van gebouwen, installaties en terreinen
• Aandeel van de Vereniging voor christelijk wetenschappelijk onderwijs in de financiering van het ziekenhuis en het opleidingscentrum Totaal egalisatierekening à fonds perdu bijdragen in bouw, eerste inrichting en inventaris
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
31-12-2002
37
E Voorzieningen (in €1.000,-)
Voorzieningen
31-12-2001
dotaties
onttrekkingen
31-12-2002
- onderhoud en aanvulling terreinen,
38
gebouwen en installaties - VUT-60 gelden
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
- eigen risico WA - sociale- en reorganisatiekosten - ziekterisico - compensatieregeling IZA-AZ Totaal
5.472
5.128
4.985
2.431
-
2.431
5.615 -
991
454
631
814
2.959
204
2.506
657
296
879
931
244
-
5.769
-
5.769
12.149
12.434
11.484
13.099
Voorziening onderhoud en aanvulling terreinen, gebouwen en installaties Op basis van het lange termijn onderhoudsplan is € 5,1 miljoen gedoteerd aan de voorziening. Deze dotatie heeft plaatsgevonden via de terrein- en gebouwgebonden kosten. Voorziening VUT-60 gelden In 1993 is er tussen de Vereniging Academische Ziekenhuizen (VAZ) en de vier Centrales van overheidspersoneel een akkoord gesloten over een tijdelijke VUT-60 regeling (het zogenoemde LOAZakkoord seniorenbeleid) en andere maatregelen in het seniorenbeleid. In het kader van het gesloten CAO akkoord waarbij de tijdelijke VUT-60 regeling werd afgeschaft, heeft in 2002 geen dotatie plaatsgevonden. Het resterende bedrag van de voorziening van € 2,4 mln werd als overige personeelskosten ten gunste van het resultaat geboekt. Voorziening eigen risico WA In verband met de WA-schadeverzekering met een eigen risico van € 0,4 miljoen per schadejaar is er een voorziening gevormd. Aan deze voorziening worden de uitgekeerde schades onttrokken. De dotatie is in de resultatenrekening verantwoord onder de post algemene kosten. Voorziening sociale en reorganisatiekosten Deze voorziening is bestemd voor te verwachten uitgaven die samenhangen met reorganisaties. Ten laste van het resultaat 2002 is € 0,2 miljoen toegevoegd als gevolg van de in gang gezette organisatieontwikkeling. De dotatie is in de resultatenrekening verantwoord onder de post buitengewone lasten. Voorziening ziekterisico Deze voorziening is gevormd in verband met het ziekteverzuimrisico van personeel op derdegeldstroomprojecten. De dotatie is in de resultatenrekening verantwoord onder de post sociale lasten. Voorziening compensatieregeling IZA-AZ In het kader van de CAO 2002-2004 voor Academische Ziekenhuizen is een collectieve verplichte ziektekostenverzekering voor werknemers afgesloten bij IZA. Werknemers, die hierdoor meer premie zijn gaan betalen, worden hiervoor tijdelijk gecompenseerd middels een overbruggingsregeling. Deze voorziening is bestemd voor de op grond van deze regeling te verwachten uitgaven. De dotatie is in de resultatenrekening verantwoord onder de post dotaties.
F Langlopende schulden (in €1.000,-)
Langlopende schulden nr.
afsluitjaar
oorspr.
totale
restschuld
resterende
restschuld
bedrag
looptijd
31-12-02
looptijd
over 5 jaar
rente %
aflossings- aflossingsbedrag
bedrag
2002
2003
1990
2.042
20 jaar
817
8 jaar
204
5,40
102
102
2
1992
9.075
20 jaar
4.538
10 jaar
1.815
5,55
454
454
3
1993
9.075
10 jaar
908
1 jaar
0
6,95
908
908
4
1993
22.008
20 jaar
16.098
11 jaar
7.317
6,60
1.463
1.463
5
1995
10.891
40 jaar
8.985
33 jaar
7.351
6,85
272
272
6
1996
18.151
10 jaar
7.260
4 jaar
0
6,70
1.816
1.816
7
1996
4.538
40 jaar
3.857
34 jaar
3.176
6,80
113
113
8
1997
2.723
40 jaar
2.365
35 jaar
1.957
6,40
68
68
9
1997
13.613
10 jaar
6.466
5 jaar
0
6,30
1.361
1.361
10
1998
4.538
40 jaar
4.027
36 jaar
3.347
5,65
113
113
11
1998
3.630
20 jaar
2.813
16 jaar
1.724
5,65
182
182
12
1998
9.983
10 jaar
5.491
6 jaar
0
5,55
998
998
13
2000
1.271
61/4 jaar
726
31/4 jaar
0
5,65
181
181
14
2001
4.197
10 jaar
3.778
8 jaar
1.259
5,04
420
420
15
2001
18.152
10 jaar
15.429
8 jaar
4.538
5,45
1.816
1.816
10.267
10.267
Totaal
133.887
83.558
32.688
Het in 2003 af te lossen bedrag van € 10,3 miljoen is in mindering gebracht op de restschuld van € 83,6 miljoen en opgenomen onder ‘kortlopende schulden’. De leningen 1, 2, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 14 en 15 werden aangetrokken ter financiering van investeringen in gebouwen. De leningen 3, 6, 9 en 12 werden aangetrokken ter financiering van inventaris en apparatuur. De lening vermeld onder 13 dient ter financiering van het aandeel van het VU ziekenhuis in de bouw van de STEG-installatie. Alle leningen worden lineair afgelost. Lening 1 en 14 vallen onder de zogenoemde rijksgarantie. In december 1995 is met een bankconsortium onder leiding van C en E Bankiers N.V. een financieringsarrangement gesloten, groot € 136,1 miljoen. Het financieringsarrangement is in 1999 en 2002 uitgebreid met respectievelijk € 7,3 miljoen en € 13,6 miljoen tot € 157,0 miljoen. Met dit krediet, waarin opgenomen een rekening courantkrediet, een kaskrediet en de consolidatiefinanciering, lijkt het ziekenhuis tot het jaar 2004 geheel te kunnen voorzien in de vermogensbehoefte voortkomend uit investeringen in apparatuur en de (ver)nieuwbouw en bijbehorende investeringen. Het krediet kan naarmate de bouw vordert in delen worden opgenomen. Voor wat de looptijden, en dus de aflossingsverplichtingen betreft, wordt rekening gehouden met de afschrijvingstermijnen volgens de richtlijnen van het CTG. Als voorwaarde voor de beschikbaarstelling van geld voor bouwprojecten is de goedkeuring van het ministerie van VWS vereist. Daarnaast geldt een negatieve pledge/pari passu en cross default verklaring. Dat wil zeggen dat het ziekenhuis geen zekerheden aan anderen verschaft, tenzij onder aanbieding van deze zekerheid (gelijk in soort en waarde) aan bovengenoemde banken.
To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
1
39
G Kortlopende schulden (in €1.000,-)
Kortlopende schulden en overlopende passiva
40 To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• Crediteuren • Transitoria crediteuren • Schulden aan kredietinstellingen • Belastingen en premies sociale verzekeringen • Te betalen salarissen • Te betalen vakantiedagen, vakantiegeld en interimuitkering • Aflossingsverplichtingen • Overige schulden Totaal
31-12-2002
31-12-2001
7.382
7.123
20.779
21.115
84.819
62.572
9.224
11.200
466
244
12.386
11.522
10.267
10.267
6.863
7.036
152.186
131.079
Crediteuren en transitoria crediteuren Het totaalbedrag van crediteuren en transitoria crediteuren per ultimo 2002 is ten opzichte van ultimo 2001 gelijk gebleven.
Schulden aan kredietinstellingen
• ABN AMRO Bank N.V. rekening-courant • ABN AMRO Bank N.V. eurorekening • C en E Bankiers N.V. rekening-courant • Postbank rekening-courant • ABN AMRO Bank N.V. kasgeldlening • C en E Bankiers N.V. kasgeldlening Totaal
31-12-2002 14.714
31-12-2001 29.325
12
-75
13.863
40.067
-13.770
-6.745
35.000
0
35.000
0
84.819
62.572
Door de banken is een rekening-courant kredietfaciliteit verstrekt voor de financiering van het werkkapitaal en de post nog in tarieven te verrekenen tot € 60 miljoen. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van het korte termijn krediet (in rekening-courant) in verband met de investering in de nieuwbouw (fase 3). Belastingen en premies sociale verzekeringen Dit betreft de nog te betalen loonbelasting, omzetbelasting en premies sociale verzekeringen. De verlaging van de nog te betalen belastingen en premies sociale verzekeringen wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van de nog af te dragen loonbelasting (€ 4,4 miljoen) en een daling van de terug te vorderen premie ziekenfonds (€ 2,9 miljoen). Te betalen vakantiedagen, vakantiegeld en interimuitkering Naar aanleiding van richtlijnen van de Regeling Jaarverslaggeving Zorginstellingen zijn de nog te betalen vakantiegelden over de periode juni tot en met december opgenomen onder de kortlopende schulden. Tevens is er, naar aanleiding van deze regeling een verplichting opgenomen voor het saldo vakantiedagen ultimo 2002.
Aflossingsverplichtingen De aflossingsverplichtingen voor het jaar 2003 op de langlopende schulden zijn hier als schuld op korte termijn opgenomen.
Overige schulden
31-12-2002
31-12-2001
4.769
4.186
1.486
2.254
608
596
Totaal
6.863
7.036
Per 1 januari 2002 is gekozen voor een gewijzigde presentatie van de post onderhanden werk projecten. Deze presentatiewijziging heeft geen gevolgen voor de resultaatbepaling. Ter wille van de vergelijkbaarheid zijn de corresponderende posten met betrekking tot 2001 conform gerubriceerd: het bedrag onder overige kortlopende schulden van € 20,2 miljoen is gecorrigeerd met de post onderhanden werk projecten van € 13,1miljoen.
41 To e l i c h t i n g b i j d e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• Saldi projecten • Verplichtingen voor inrichtingskosten kliniek • Overig
III.5
Kasstroomoverzicht 2002 (in € 1.000,-)
42 Kasstroomoverzicht 2002 (in € 1.000,-)
2002
2001
Kasstroom uit operationele activiteiten Exploitatieresultaat
1.722
-1.141
Aanpassingen voor: - afschrijvingen - mutaties egalisatierekeningen - mutaties voorzieningen
22.240
20.980
-5.585
-4.848
950
2.263 17.605
18.395
Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden - vorderingen - financieringstekort - kortlopende schulden
-172
-406
963
-15.711
6.009
1.957
-1.140
13.496
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
5.660
-664
24.987
16.590
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Mutatie leningen u/g Overige investeringen in financiële vaste activa
-37.412
-25.072
367
335
78
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
79 -36.967
-24.658
-36.967
-24.658
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing langlopende schulden Overige mutaties eigen vermogen
0
22.349
-10.267
-15.372
0
0 -10.267
6.977
Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten
-10.267
6.977
Mutatie geldmiddelen
-22.247
-1.091
De cijfers over het jaar 2001 zijn gecorrigeerd voor de gewijzigde grondslagen vanaf 1 januari 2002.
III.6
Toelichting bij de resultatenrekening over 2002 (in €1.000,-)
43
A.1 | Wettelijk budget (in €1.000,-)
Budget patiëntenzorg, kostendeel en artskosten / honorarium
2002
2001
237.318
209.773
Rijksbijdrage werkplaatsfunctie
51.527
49.929
Rijksbijdrage faculteit geneeskunde algemeen
26.735
25.884
Rijksbijdrage faculteit geneeskunde VWS specialistenopleiding
611
596
Rijksbijdrage faculteit geneeskunde medische biologie
766
567
316.957
286.749
Totaal budget
Het budget patiëntenzorg is als volgt opgebouwd: 2002 Budget patiëntenzorg 2001
209.773
Mutaties op grond van: Productieafspraken 2002
7.697
Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling
9.788
Prijsindexatie materiële kosten
1.194
Groei normatieve kapitaalslasten
547 11.529
Beleidsmaatregelen overheid:
• Zorgvernieuwing
377 377
Nacalculeerbare kapitaalslasten:
• Rente • Afschrijvingen
1.525 - 79 1.446
Overige mutaties
5.413
Van Rijn gelden
1.083
Budget patiëntenzorg 2002
237.318
To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
A Bedrijfsopbrengsten
De samenstelling van het budget patiëntenzorg is als volgt:
• Personele en materiële lasten • Rente • Afschrijving Totaal kostendeel budget patiëntenzorg
44
• Artskosten / honorarium Totaal budget patiëntenzorg
2002
2001
193.229
169.941
7.947
6.422
10.630
10.290
211.806
186.653
25.512
23.120
237.318
209.773
To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
Het kostendeel budget patiëntenzorg 2002 is als volgt berekend: 2002 Kostendeel budget patiëntenzorg volgens CTG-notitie 29-01-2003
201.038
Nog te verwerken: - Aanpassing op productieafspraken (PICU/NICU) - Aanpassing lokale productiegebonden toeslag (waarvan PICU/NICU -1.200) - Terugdraaien vergoeding Volendam 2001
4.164 -1.492 -117
- Nacalculatie materiële middelen (huur cyclers, hemofiliebehandeling, remicade verstrekking) - Uitbreiding nieuwbouw gebouwgebonden kosten - 0.14 fte revalidatie-arts - Aanpassing afschrijvingen - Aanpassing rente
1.874 491 26 -1.303 1.502
Totaal nog te verwerken door CTG
5.145
- Klinische genetica
4.540
- Van Rijn gelden
1.083
Totaal kostendeel budget patiëntenzorg
211.806
A.2 | Overige bedrijfsopbrengsten (in € 1.000,-) 2002 Zorgprestaties tussen instellingen (WDS) Overige dienstverlening Overige opbrengsten Overige personele subsidies Totaal
2001
1.818
1.445
47.476
34.567
-3.610
-653
1.499
730
47.183
36.089
De totale overige bedrijfsopbrengsten zijn ten opzichte van 2001 met € 11,1 miljoen toegenomen, met name als gevolg van hogere overige dienstverlening. De stijging in de overige personele subsidies wordt met name veroorzaakt door opbrengsten uit het schaarsteoffensief.
Overige dienstverlening
2002
2001
Algemene en administratieve diensten
2.806
5.195
Doorberekende huren Exploitatie projecten laboratoria Maaltijdvergoedingen Personele activiteiten ten behoeve van derden Vergoedingen projecten Vergoeding materiaalkosten onderwijs en onderzoek Vergoeding opleidingen ten behoeve van derden
183
235
1.568
2.687
957
883
5.323
5.237
33.499
17.212
170
4
2.601
2.655
369
459
Totaal
47.476
34.567
De daling in de algemene en administratieve diensten van € 2,4 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door het feit dat het Medisch Onderzoek Vliegramp Bijlmermeer in 2002 is afgerond. De opbrengsten die verband hielden met dit onderzoek werden grotendeels in 2001 onder deze post opgenomen. De daling in de exploitatie projecten laboratoria van € 1,1 miljoen wordt veroorzaakt doordat er minder laboratorium onderzoeken voor derden zijn verricht dan in 2001. De vergoedingen projecten ten bedrage van € 33,5 miljoen geven weer wat het VU medisch centrum aan opbrengst 2002 heeft ontvangen van projecten die door derden worden gefinancierd. Deze opbrengst heeft betrekking op nog lopende èn afgeronde projecten. Van deze vergoeding heeft € 29,8 miljoen betrekking op vooruitontvangen opbrengsten van nog lopende projecten. Tegenover deze opbrengsten staan in de resultatenrekening € 29,5 miljoen aan vooruitbetaalde kosten. Het verschil van € 0,3 miljoen is door middel van de mutatie saldi projecten uit de resultatenrekening gehaald en ultimo van het jaar op de balans gezet. De stijging in de vergoeding van projecten met € 16,3 miljoen ten opzichte van 2001 wordt met name veroorzaakt door hogere ontvangst van lumpsumbedragen van subsidiegevers (€ 9,0 miljoen) en deels als gevolg van hogere facturering (€ 8,8 miljoen) met betrekking tot voorgaande jaren. Als gevolg van de gewijzigde presentatie van de posten vergoeding projecten en mutatie onderhanden werk werden de cijfers van 2001 gecorrigeerd voor € 6,1 miljoen.
Overige opbrengsten
2002
2001
Overige baten (+) en lasten (-)
• andere baten en lasten • baten en lasten voorgaande boekjaren
-94
55
-3.516
-708
Totaal
-3.610
-653
De stijging van de lasten met € 3,0 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door een correctie op projectkosten van € 1,0 miljoen, een afboeking op een vordering wegens oninbaarheid van € 0,3 miljoen, een correctie van € 0,8 miljoen in verband met het USF/OKF en nagekomen personele kosten van € 0,9 miljoen.
To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
Overig
45
B Bedrijfslasten
B.1 | Personeelskosten B.1.1 Gemiddelde personeelsbezetting (in fte)
46 To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
• Personeel algemene en administratieve functies • Personeel hotelfuncties • Personeel patiëntgebonden functies:
2002
2001
1.035,7
1.015,5
327,0
333,0
- Management en staf
32,3
36,5
- Personeel medische elektronica en revalidatie techniek
43,9
44,3
- Personeel onderzoeksfuncties
551,1
553,0
- Personeel behandel- en ondersteunende functies
220,4
212,4
- Personeel psychosociale, behandel- en begeleidende functies
40,9
38,1
- Verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel
1.046,7
1.082,9
- Medische en sociaal-wetenschappelijke functies
1.280,0
1.198,6
108,2
33,3
• Leerling-verpleegkundig personeel • Personeel terrein- en gebouwgebonden functies Totaal
37,9
43,3
4.724,1
4.590,9
In de tabel is het personeel (personeel in loondienst en personeel niet in loondienst) verdeeld naar de diverse functiecategorieën. De opstelling is inclusief personeel gefinancierd door derden (93,2 fte) en personeel toegerekend aan projecten (573,3 fte). De personele bezetting in 2002 is gestegen ten opzichte van de bezetting in 2001 met 133,2 fte door werving en verbetering van de arbeidsmarkt.
B.1.2 Personele lasten (in € 1.000,-)
411 412 413
• Personeel algemene en administratieve functies • Personeel hotelfuncties • Personeel patiëntgebonden functies:
30.718
28.225
8.182
7.401
1.132
1.228
1.431
1.342
15.789
14.466
6.643
5.855
- Personeel psychosociale, behandel- en begeleidende functies
1.414
1.270
- Verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel
34.363
33.066
- Medische en sociaal-wetenschappelijke functies
72.269
63.427
• Leerling-verpleegkundig personeel • Personeel terrein- en gebouwgebonden functies
2.483
642
1.282
1.411
175.706
158.333
139
80
Uitzendkrachten
6.505
6.245
Overig
4.407
4.971
186.757
169.629
45.548
40.422
Totaal salarissen personeel in loondienst
417 Stagiaires 418 Vergoedingen personeel niet in loondienst:
Totaal salarissen en vergoedingen
422 Sociale lasten Uitkering na ontslag en hieraan gerelateerde kosten
423 Andere personeelskosten
2.637
4.003
48.185
44.425
9.059
7.442
465
413
244.466
221.909
416 Afdracht honorariumbudget aan SSR
Totaal
De kosten van salarissen en vergoedingen zijn in 2002 gestegen met € 17,1 miljoen ten opzichte van 2001. De personele lasten van personeel in loondienst zijn gestegen als gevolg van een algemene salarisverhoging per 1 maart 2002 van 4,0%. De AIO’s vallen onder de CAO van de universiteit, zij hebben een salarisverhoging per 1 juni 2002 van 3,5% gekregen. De stijging wordt voorts verklaard door de werking van het jaarlijkse anciënniteitseffect. Afdracht honorariumbudget aan Stichting Specialistenrekening Met de Stichting Specialistenrekening AZVU was overeengekomen dat het honorariumbudget medisch specialistische activiteiten voor particulier verzekerden, onder aftrek van de gebruikelijke inhoudingen, via deze stichting beschikbaar werd gesteld aan de declaratiegerechtigden. Als gevolg van de nieuwe honoreringsregeling is deze afspraak met ingang van 1 juni 1999 vervallen, met uitzondering van het specialisme mondziekten en kaakchirurgie. Bezoldiging van bestuurders en toezichthouders De bezoldiging van bestuurders en toezichthouders bedraagt over 2002 € 0,95 miljoen.
47 To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
- Management en staf
- Personeel behandel- en ondersteunende functies
415
2001
- Personeel medische elektronica en revalidatie techniek - Personeel onderzoeksfuncties
414
2002
B.1.3
Sociale lasten (in € 1.000,-)
2002
• Loonsom • Premiegevoelige sociale lasten: - vakantietoelagen
48
- premie ziektekosten
2001
175.706
100%
158.333
100%
13.973
7,95
12.566
7,94
To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
8.718
4,96
7.256
4,58
- pensioenkosten
18.710
10,65
15.170
9,58
- premie wao
11.785
6,71
10.675
6,74
-4.075
-2,32
-3.830
-2,42
49.111
27,95
41.837
26,42
- pseudopremies Totaal premies
• Uitkering na ontslag en hieraan gerelateerde kosten • Ontvangen ZW/WAO/AAW • Overig – niet premie gevoelig Totaal
2.637
4.003
-4.702
-2.568
1.139
1.153
48.185
44.425
Het percentage premiegevoelige sociale lasten is vooral gestegen als gevolg van premiewijzigingen. Met name de pensioenpremie is gestegen. De premie ziektekosten in het kader van de IZA is nieuw per 1 oktober 2002. Per dezelfde datum is de regeling ZKAZ vervallen. De stijging van de ontvangen ZW/WAO/AAW uitkeringen wordt veroorzaakt door het inlopen van vertragingen bij het uitvoeringsorgaan USZO.
B.2
Afschrijvingen materiële vaste activa (in € 1.000,-)
• Afschrijvingen WZV vergunningsplichtige vaste activa (grote bouw) • Afschrijvingen WZV meldingsplichtige vaste activa (kleine bouw) • Afschrijvingen WTG gefinancierde vaste activa (inventaris en apparatuur) • Afschrijvingen niet WZV/WTG gefinancierde vaste activa
2002
2001
8.781
8.822
976
839
10.848
9.736
1.634
1.582
22.239
20.979
Af: ten laste van egalisatierekening afschrijving à fonds perdu bijdrage in bouw, eerste investering en inventaris
-6.067
-6.110
ten laste van egalisatierekening afschrijvingen kleine bouwkundige projecten
-1.168
-1.032
vrijval bijdragen door derden
Bij: dotatie egalisatierekening afschrijvingen kleine bouwkundige projecten Totaal
-1.145
-1.083
13.859
12.754
1.254
1.142
15.113
13.896
B.3 Overige bedrijfskosten (in € 1.000,-) 2002
2001
9.500
8.903
Algemene kosten
16.957
15.103
Patiëntgebonden kosten
44.053
38.020
9.557
10.726
401
729
Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten
Onderhoud en energiekosten Huur en leasing
Mutatie saldi projecten
3.214
3.339
262
-1.571
Dotaties
10.251
3.860
Totaal
94.195
79.109
Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten
2002
2001
431 Voedingskosten
2.313
2.279
432 Keuken- en restauratieve apparatuur en benodigdheden
159
188
441 Huishouding en inrichting
3.953
3.403
442 Linnenvoorziening
2.060
1.959
917
1.025
443 Vervoers- en emballagekosten 445 Kosten beveiliging en bewaking Totaal
98
49
9.500
8.903
De totale hotelmatige kosten 2002 zijn € 0,6 miljoen hoger dan in 2001. De stijging wordt met name veroorzaakt door schoonmaakwerkzaamheden door derden, afvalverwijdering en automaten.
Algemene kosten
2002
2001
451 Kosten van administratie en registratie
4.443
3.624
452 Communicatieve kosten
1.699
1.623
453 Kosten algemeen beheer
6.836
6.206
454 Zakelijke lasten en verzekeringen
1.366
1.382
455 Kosten audiovisuele apparatuur en benodigdheden 459 Andere algemene kosten Totaal
645
816
1.968
1.452
16.957
15.103
De algemene kosten 2002 zijn ten opzichte van 2001 met € 1,9 miljoen gestegen. De stijging van de kosten van administratie en registratie wordt veroorzaakt door de toename van de kosten van drukwerk en reproduktiewerk door derden. De kosten algemeen beheer zijn sterk gestegen door hogere uitgaven voor reiskosten-vergoedingen en abonnementen. De stijging van de andere algemene kosten wordt veroorzaakt door kosten wetenschappelijk werk ten behoeve van projecten.
To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
Kosten voor onderwijs en onderzoek
49
Patiëntgebonden kosten 461 Kosten diagnostische functies 462 Kosten behandel- en ondersteunende functies 463 Kosten psychosociale, behandel- en begeleidende functies 464 Kosten verpleging en verzorging
2001
9.837
8.820
22.879
18.909
12
8
830
562
465 Kosten niet specifiek voor onderzoek, behandeling, verpleging of verzorging
6.167
5.367
466 Instrumentarium en apparaten
4.319
4.344
467 Kosten ontspanning en recreatie patiënten
50
2002
Totaal
9
10
44.053
38.020
To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
De patiëntgebonden kosten zijn ten opzichte van 2001 met € 6,0 miljoen gestegen. De stijging van de kosten van diagnostische functies wordt veroorzaakt door kosten voor chemicaliën en onderzoek door derden. De stijging van de kosten van behandel- en ondersteunende functies wordt veroorzaakt door de stijging van de kosten voor bloed en bloedprodukten, hart- en vaatprotheses en enkele dure geneesmiddelen. De kosten niet specifiek voor onderzoek, behandeling, verpleging of verzorging zijn gestegen. Dit wordt veroorzaakt door toename van kosten voor toedieningssystemen, catheters en toebehoren.
Onderhoud en energiekosten
2002
2001
472 Egalisatierekening onderhoud en kleine bouwkundige projecten
5.008
5.560
473 Energiekosten Totaal
4.549
5.166
9.557
10.726
De daling van de onderhoudskosten wordt veroorzaakt door een correctie op de dotatie aan de egalisatievoorziening kleine bouw. De daling van de energiekosten wordt veroorzaakt door een daling van de kosten voor electriciteit.
Kosten voor onderwijs en onderzoek
2002
491 Specifieke kosten onderwijs en onderzoek
2.362
1.890
840
1.449
12
-
3.214
3.339
2002
2001
Mutatie saldi projecten
262
-1.571
Totaal
262
-1.571
492 Affiliaties 493 Octrooiaanvragen Totaal
Mutatie saldi projecten
2001
Met betrekking tot lopende projecten bedragen de vooruitontvangen opbrengsten € 29,8 miljoen en de vooruitbetaalde kosten € 29,5 miljoen. Het verschil van € 0,3 miljoen is door middel van de mutatie saldi projecten uit de resultatenrekening gehaald en ultimo van het jaar op de balans gezet
Dotaties
2002
2001
Dotatie dubieuze debiteuren
1.780
1.070
854
587
-
454
Dotatie projecten t.g.v. egalisatierekening apparatuur bijdragen derden Dotatie voorziening VUT 60 Dotatie voorziening compensatieregeling IZA-AZ Dotatie rente en afschrijving grote bouw Dotatie voorziening ziekterisico Totaal
5.769
-
969
1.173
879
576
10.251
3.860
C. Financiële baten en lasten (in € 1.000,-) 2002 Rentelasten
2001
9.054
9.299
0
-1.774
Rente lopende bouw t.l.v. egalisatierekening rente en afschrijving grote bouw
-508
0
Rentebaten
-187
-215
Rente toevoeging aan onvoltooide bouw
Resultaat Boelevaar Holding BV Totaal
79
79
8.438
7.389
De activering van de rente lopende bouw is vanaf 1 januari 2002 vervallen en wordt als onderdeel van de rentenormering direct in het budget vergoed.
D. Buitengewone lasten (in € 1.000,-) De buitengewone lasten betreffen een dotatie aan de voorziening sociale en reorganisatiekosten van € 0,2 miljoen ten behoeve van de in gang gezette organisatieontwikkeling.
To e l i c h t i n g b i j d e r e s u l t a t e n r e k e n i n g o v e r 2 0 0 2 ( i n € 1 . 0 0 0 , - )
De toelichtingen op de dotaties staan opgenomen bij de desbetreffende voorzieningen.
51
III.7
Segmentatie over 2002
De segmentatie geeft een indicatieve verdeling tussen enerzijds patiëntenzorg en anderzijds onderwijs en onderzoek.
52 Segmentatie over 2002
Resultatenrekening (in € 1.000.000,-)
patiëntenzorg *
onderwijs en onderzoek 1e
2e en 3e
geldstroom
geldstroom
VUmc totaal
Bedrijfsopbrengsten Bedrijfsopbrengsten Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten
288,8
28,1
0,0
13,7
0,0
33,5
316,9 47,2
302,5
28,1
33,5
364,1
Bedrijfslasten Personeelskosten
197,0
23,0
24,5
244,5
Afschrijvingen materiële vaste activa
15,1
0,0
0,0
15,1
Overige bedrijfskosten
76,5
8,3
9,4
94,2
288,6
31,3
33,9
353,8
Financiële baten en lasten
-8,4
0,0
0,0
-8,4
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
5,5
-3,2
-0,4
1,9
Buitengewone lasten
-0,2
0,0
0,0
-0,2
Resultaat
5,3
-3,2
-0,4
1,7
Som der bedrijfslasten
* inclusief werkplaatsfunctie
11.92
258
11.92
14
11
44
14
42.1
13.83
44
11
13.83
258
266
42.1
258
2.9981
14
42.1
266 46
14
44
46
2.9
44
1
17.63
258
2.9981
258
42.1
39.8
11.92
42.1
9
11
44
1
44
2.92.9
3.
13.83
2.9
42.1
11.92
2.9
14
40.57
2.9981
13.83
11.92
258
1
14
13.83
44
92
258
14
1 92 13.83
44
258
14
42.1
44
258
2.9981
42.1
44
1
2.9981
92
39.8
39.8
11.92
14
2.9
3.
11.92 258
92
11.92
44
13.83
44
42.1
14
42.1
2.92.9
258
11.92
42.1
44
1387
2.9
2.92.9
42.1
244
11.92
207
13.83
13.83
14
14
2.9
13.83
11.92
14
14
306
258 13.83
14
44
34.57
44 42.1 2.9
258
312
306
44
1367
1387
14
42.1
250
258
244
42.1
258
258
2.92.9
224
44
207
44
2.9
44
44
11.92 42.1
34.57
40.57
2.9981
16.16
44
42.1
44
42.1
2.9
2.9981
16.16
40.57
42.1
42.1
13.83
11.92
2.9981
2.9981
14
1
1
258
14
92
17.63
13.83
13.83
2
312
IV overige 42.1 2.9
40.57 11.92
53
258
34.5
3.83
3.
44
306
13.83
207
13.83
2.9
11.92
1387
92
2.9
14
2.9 92
42.1
46
2.9
42.1
44
266
42.1
14
17.63
14
11.92
13.83
258
1
2.9981
42.1
1
2.9981
42.1
2.9981
92
1
2.92.9
1
306
92
11.92
92
1387
13.83
13.83
258 14
14
258 44
11.92
42.1 44
13.83
13.83
312
13.83
14
1367
2.99811 14
258 258
40.57
34.57 250
258 92
44 44
11.92 258
16.16 224
13.83 44
42.1
13.83 44
14
44
258
2.9
1367
258
42.1
250
44
42.1
2.92.9
1
306
11
224
42.1
11.92
92
1387
26646
40.57
2.9
1
13.83
13.83
244
39.8
92
14
14
20
gegevens 244
44
42.1
42.1
11.92
13.83
258
13.83 2.9
14
20744
1.92 14
42.1 258
42.1 2.99811
13.83 11.92
17.63
14
14
2.9
14
13.83
44
11
258
258
40.57
258
14
42.1
92
266
44
44
258
44
258
2.9
11.92
312
46
42.1
2.99811
44
42.1
44
11.92
13.83
1367
6.16
258
2000
44
34.57
92
14
258
14
92
17.63
3.
258
2.9
44
11.9
13.83
13.83
1
258
14
14
92
258
258
39.8
2.9
92
42.1
2.99811
42.1
13.83
14
250
44
3.
40.57
13.83
2.92.9
92
2.99811
14
258
224
42.1
44
2.9
11.92
14
40.57
13.83
92
2.9981
42.1
11.92
13.83
258
11.92
14
13.83
42.1
1
34.57
13.83
14
44
13.83
258
14
2.99811
40.57
92
16.16
44
2.9981
13.83
14 258
14
258
42.1
14
44
258
92
11.92
13.83
17.63
44
258
44
2.92.9
258
42.1
44
13.83
13.83
14
11
42.1
44
42.1
40.57
44
2.9
42.1
14
14
258
266
42.1
2.9
11.92
2.99811
40.57
2.92.9
258
258
44
46
44
11.92
11.92
13.83
11.92
11.92
4440.57
44
42.1
39.8
42.1
13.83
13.83
14
13.83
13.83
11.92
42.1
2.9
3.
2.9
14
14
258
14
14
13.83
2.9
2.9
40.57
258
258
44
258
40.57
14
11.92
306
11.92
11.92
44
44
2.99811
44
11.92
2
13.83
1387
13.83
13.83
42.1
14
14
244
14
14
2.9981
258
258
207
258
258
1
44
44
92
42.1
92
40.57
13.83
14
11.92
14
258
44 42.1
42.1
2.9981
2.9981
1
1
2.92.9
13.83
Verslag en verklaring raad van toezicht
54 Overige gegevens
De raad van toezicht kwam in het verslagjaar zes maal in vergadering bijeen. Van de onderwerpen die daar aan de orde kwamen biedt onderstaande een globaal beeld. Op de februari-vergadering domineerde aandacht voor het jaarplan 2003 en meer in het bijzonder de financiële paragraaf waar gevolgen van de ontvlechting van de medische faculteit uit de universiteit onderdeel vormde. In de mei-vergadering kon worden vastgesteld dat het college van bestuur van de Vrije Universiteit en de raad van bestuur van het VU medisch centrum over deze aangelegenheid overeenstemming hadden bereikt. De raad besteedde ruime aandacht aan het financieel jaarverslag 2001 en de bijbehorende managementletter. De jaarrekening verkreeg de goedkeuring van de raad. Aan de inzet van de raad van bestuur om krachtig te koersen naar verbetering van de financiële positie door onder meer selectief te bezuinigen, betuigde de raad voluit steun. Die steun gold evenzeer het ijveren voor een herstel van productie en het doorzetten van de ingezette koers bij het proces van organisatieontwikkeling. De raad hechtte in december goedkeuring aan de beleidsvoornemens zoals vastgesteld in het jaarplan 2003 alsmede aan de daarin opgenomen begroting. Vanuit de patiëntenoptiek vroeg de raad aandacht voor toenemende sturing op basis van vraag: een vorm van kwaliteitsbeleid. Kwaliteit is overigens permanent aandachtspunt. De raad liet zich informeren over ontwikkelingen op de aan het VU-complex grenzende Zuidas, een gebied met veel potentie waar Amsterdam hoogst ambitieuze bouwprojecten en verbindingen zoals een HSL station uit de grond stampt. De aan de rand van dit gebied gelegen VU en VU medisch centrum pogen een zekere symbiose of associatie met het Zuidas-gebied te bewerkstelligen; daartoe is een integrale ontwikkelingsvisie ontworpen die posities markeert en openingen biedt tot verkrijging van invloed op sommige bestemmingen. De raad uitte waardering voor het lange termijn huisvestingsplan dat ook tegemoetkomt aan eisen van de nieuwe structuur. In het verslagjaar kwam het ook tot goedkeuring van het bestuursreglement van het VU medisch centrum. De raad heeft aandacht gevestigd op het belang van te hanteren strategieën bij het structureren van samenwerking met ziekenhuizen in Noord-Holland: de zogeheten netwerkontwikkeling. Naar aanleiding van het profiel van de aan het VU medisch centrum op te leiden arts wisselde de raad van gedachten met de raad van bestuur over doorwerking van de identiteit in dat profiel. Aanbevolen werd ook om de positie van het VUmc als opleidingscentrum voor medische opleidingen zo sterk mogelijk te maken. De raad nam met instemming kennis van de heroriëntatie op de zwaartepunten. Omtrent een onder medewerkers verricht onderzoek over tevredenheid en op grond daarvan te ondernemen acties heeft de raad zich uitvoerig laten informeren. Met genoegen werd van het voornemen kennis genomen om tevredenheidsonderzoek onder cliënten/patiënten als belangrijk ijkpunt voor de beleidsontwikkeling te nemen. In lijn met aanbevelingen voor goed toezicht heeft de raad buiten aanwezigheid van de raad van bestuur ook zijn eigen functioneren besproken en zijn relatie met de raad van bestuur. In de samenstelling van de raad trad geen wijziging op. Dat gold ook de samenstelling van de raad van bestuur. De raad is de raad van bestuur en de vele medewerkers, die aan het VUmc zo loyaal zijn, erkentelijk voor de geleverde inspanningen. In de vergadering van 26 mei 2003 is het financieel jaarverslag 2002 van het VU medisch centrum, dat door de raad van bestuur op 13 mei 2003 is vastgesteld, besproken en in zijn geheel goedgekeurd. Amsterdam, 26 mei 2003
De raad van toezicht
55 Overige gegevens
prof. drs. P. Bouw, voorzitter
mr. drs. L.C. Brinkman, vice-voorzitter
drs. J.M. Bleichrodt
dr. B. Sangster
drs. K.J. Storm
prof. dr. P.M.E. Volten
mr. A.A. Westerlaken
Accountantsverklaring
56 Overige gegevens
Opdracht Wij hebben de jaarrekening 2002 van VU Medisch Centrum te Amsterdam gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur van het VU Medisch Centrum. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de Raad van Bestuur van VU Medisch Centrum daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2002 en van het resultaat over 2002 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in de Regeling Jaarverslaggeving Zorginstellingen.
Arnhem, 16 mei 2003 Ernst & Young Accountants
Kwantitatieve gegevens patiëntenzorg
57
• Opnamen • Verpleegdagen • Gemiddelde verpleegduur (exclusief gezonde zuigelingen) • Dagbehandelingen • 1e consulten (exclusief radiotherapie) • Herhaalconsulten (exclusief radiotherapie) • Hemodialyse exclusief EPO • Hemodialyse inclusief EPO • CAPD exclusief EPO (inclusief thuiszorg) • CAPD inclusief EPO (inclusief thuiszorg) • CCPD exclusief EPO • CCPD inclusief EPO • Aantal series radiotherapie (inclusief stereotactie) • Aantal IVF-behandelingen
2001
17.749
17.692
145.555
150.293
8,2
8,5
17.888
14.315
65.400
61.773
198.300
198.947
966
824
6.220
6.426
1.368
1.992
8.477
8.417
468
542
8.873
8.585
1.965
2.064
- fase 3
1.703
1.668
- IUI
1.031
936
676
702
- ICSI
• Aantal OHO's • Aantal PTCA's • Beenmergtransplantaties/stamceltransfusie waarvan : A.M.L.
• Revalidatiebehandeluren
597
642
1.393
1.213
80
88
7
11
4.490
3.630
Overige gegevens
2002
Bekostigingsparameters
58 Overige gegevens
Met ingang van 1 januari 1997 is het Functiegericht Budgetteringsmodel (FBmodel) voor academische ziekenhuizen en het nieuwe Rijksbijdrage verdeelmodel ingevoerd. Het FB-model is opgebouwd uit een verschillend aantal componenten met eigen parameters. De parameters voor de beschikbaarheids- en capaciteitsgebonden-component zijn het aantal adherente inwoners, specialisteneenheden en bedden. Het aantal adherente inwoners wordt ten minste eenmaal per drie jaar op basis van de werkelijkheid aangepast. Het aantal specialisteneenheden en bedden is in principe bevroren op erkend aantal ultimo 1995.
Functiegerichte budgettering
• Adherente inwoners, klinisch • Adherente inwoners, poliklinisch • Gewogen specialisteneenheden • Erkende bedden (incl. wiegen) • Gewogen opnamen • Verpleegdagen • Gewogen 1e polikliniekbezoeken • Dagverpleging • Neonatologie IC-bedden • Radiotherapie apparatuur (lineaire versnellers)
• Neurochirurgie (aantal bedden) • Open hart operaties • PTCA’s • Dialyse - hemodialyse exclusief EPO - hemodialyse inclusief EPO
Ten aanzien van de productiegebonden component vormen de in het Lokaal Overleg overeengekomen productieafspraken het uitgangspunt voor de reguliere productie en bijzondere voorzieningen. Het verdeelmodel voor de Rijksbijdrage maakt onderscheid in enerzijds de infrastructuur en anderzijds de directe ondersteuning van onderwijs en onderzoek. Voor de infrastructuur, de basisvoorziening, is een vast bedrag beschikbaar, aangevuld met een bedrag per m2 (oppervlak). Ten aanzien van de onderwijs- en onderzoekscomponent wordt als verdeelbasis het aantal eerste jaars, artsdiploma’s en promoties genomen. Voor het Rijksbijdragemodel is uitgegaan van de gemiddelde werkelijke aantallen over de jaren 1998, 1999 en 2000.
2
exclusief aantallen SLAZ
2
2
2002
2001
224.353
228.073
184.000
169.329
115,53
115,47
733
733
19.824
19.749
162.422
163.319
109.445
107.280
12.845
11.655
15
15
3
3
43
43
625
625
1.200
1.100
490
490
6.710
6.710
- CAPD exclusief EPO
1.000
1.100
- CAPD inclusief EPO
9.000
9.900
- CCPD exclusief EPO
1.000
1.100
9.000
9.900
• Radiotherapie series • Brachytherapie • BMT autoloog A.M.L. • BMT allogeen • Revalidatiebehandeluren • IVF labfasen • HIV-opnamen • HIV-verpleegdagen • HIV-eerste polikliniekbezoeken • HIV-dagverplegingen
- CCPD inclusief EPO
2.250
2.250
65
65
6
6
Rijksbijdrage werkplaatsfunctie Nuttige vierkante meters
15
14
3.875
3.500
2.599
2.465
30
43
300
906
274
76
10
10
2002
2001
91.629
91.629
Aantal eerste jaars
187
191
Artsdiploma’s
218
223
64
61
Promoties
Besteding van de Rijksbijdrage werkplaatsfunctie
De Rijksbijdrage werkplaatsfunctie bedraagt in 2002 € 51,5 miljoen (2001: € 49,9 miljoen). De indicatieve besteding van de Rijksbijdrage werkplaatsfunctie wordt als volgt verantwoord:
2002
2001
- rente en afschrijving bouw
3,1
2,9
- gebouwgebonden kosten
3,1
3,3
- rente en afschrijving apparatuur
2,6
2,4
- kosten onderhoud apparatuur
1,3
1,3
0
0,5
• Gebouw- en apparatuurgebonden kosten
• Geoormerkte bedragen - VUT-60-gelden
• Ter beschikking gestelde capaciteit - bijdrage ziekenhuis O&O formatie
6,1
7,5
- ondersteuning WP bij O&O-taak
9,8
8,3
16,4
14,9
• Vertragingskosten - meerkosten patiëntgebonden functies
• Overig - compensatie salaris WP - overheadkosten - wachtgelden
Totaal
0,1
0,1
10,2
8,8
2,4
3,3
55,1
53,3
De methodiek van de verantwoording is ontleend aan het VAZ-rapport Bepaald Betaalbaar. Bij de uitwerking is gebruik gemaakt van een leidraad die is opgesteld door de werkgroep gedragscode van de VAZ en VSNU.
Overige gegevens
Besteding van de rijksbijdrage werkplaatsfunctie (in € 1.000.000,-):
59
Toelichting besteding van de Rijksbijdrage werkplaatsfunctie
60 Overige gegevens
Gebouw- en apparatuurgebonden kosten De rente- en afschrijvingskosten bouw betreffen de vergoeding die als zodanig herkenbaar is opgenomen in de Rijksbijdrage. In deze vergoeding zijn behalve rente- en afschrijvingskosten voor goedgekeurde "grote" bouwprojecten (> € 2,3 miljoen) ook rente- en afschrijvingskosten voor "kleine bouw" (< € 2,3 miljoen) begrepen. Onder de (overige) gebouwgebonden kosten vallen de personele en materiële kosten verbonden aan onderhoud aan gebouwen, installaties en terreinen, kosten van heffingen, verzekeringen en belastingen verbonden met gebouwen en energiekosten. De afschrijvingskosten apparatuur hebben betrekking op investeringen in medische en overige inventarissen, ongeacht de financieringsstructuur. De rentekosten apparatuur hebben betrekking op rentekosten van het geïnvesteerd vermogen. Afschrijvings- en rentekosten over investeringen in artikel 2 WBMV apparatuur worden buiten beschouwing gelaten aangezien deze geheel door VWS worden vergoed. De onderhoudskosten apparatuur hebben betrekking op personele en materiële kosten van onderhoud van medische inventarissen. Van de gebouw- en apparatuurgebonden kosten is 25% toegerekend aan de Rijksbijdrage. Ter beschikking gestelde capaciteit De ter beschikking gestelde capaciteit heeft enerzijds betrekking op de financiële bijdrage van het ziekenhuis in de (salaris)kosten van de onderwijs- en onderzoek-formatie wetenschappelijk personeel (O&O-WP), en anderzijds op de kosten van ondersteunend personeel ten behoeve van de O&O-WP formatie. Met betrekking tot de bijdrage van het ziekenhuis aan de O&O formatie zijn de volgende bestedingen geraamd voor het O&O deel: 25% van de salariskosten van agio’s, 30% van de salariskosten van de fellows en salariskosten van 30 fte WP-staf. Het ziekenhuis geeft personele en materiële ondersteuning aan alle klinische WP-ers bij de uitvoering van hun onderwijs- en onderzoekstaak.
De directe ondersteuningskosten zijn geraamd op € 42.896 per fte O&O-formatie. Deze benadering is gebaseerd op een vergelijking met de directe kosten per WP-er in een bèta-faculteit. De totale O&O-formatie (gefinancierd door faculteit en ziekenhuis) in de klinische vakgroepen bedraagt 146 fte. Daarnaast worden door het ziekenhuis de extra kosten gedragen van de WP formatie uit tweede en derde geldstroom met O&O taak waarvoor de door-berekende opslagen niet voldoende zijn. De totale WP-formatie uit tweede en derde geldstroom met O&O taak bedraagt ongeveer 140 fte. Bij de toerekening van de ondersteuningskosten is rekening gehouden met de ontvangen subsidie voor NWP en materiële kosten. Vertragingskosten Hieronder worden verstaan de kosten die ontstaan in de patiëntenzorg door uitvoering van de werkplaatsfunctie i.c. de meerkosten van de patiëntenzorg ten gevolge van onderwijs en onderzoek. Geraamd wordt dat 10% van de totale kosten van de patiëntenzorg wordt veroorzaakt door de uitvoering van de werkplaatsfunctie. Als benadering voor de kosten patiëntenzorg is gekozen voor de opbrengst van het FB-model voor academische ziekenhuizen. Overige kosten De honorariuminkomsten vanwege particulier verzekerde patiënten komen voor een deel terecht bij de O&O formatie. Zonder deze O&O formatie zouden de honorariuminkomsten volledig ten goede komen aan de medisch specialisten die in de patiëntenzorg werken. Ter compensatie van de lagere inkomsten worden hogere salarissen uitbetaald. Deze kosten zijn toegerekend als kosten voor uitoefening van de werkplaatsfunctie. De overheadkosten zijn de kosten die niet specifiek patiëntenzorg en/of onderzoek betreffen maar die dienen als ondersteuning van deze afdelingen. Voor de toerekening van de overheadkosten aan de Rijksbijdrage is een percentage van 12,5 gehanteerd. De post wachtgelden betreft de uitkeringen na ontslag en hieraan gerelateerde kosten.
Besteding van de Rijksbijdrage faculteit geneeskunde
Indicatieve besteding (in € 1.000.000,-)
geneeskunde
medische
medische
vervolgopleiding
biologie
totaal
• Personele lasten - WP-staf onderwijs en onderzoek
12,8
0,6
0,8
14,2
- Ondersteunend NWP
6,4
6,4
- AIO's
1,3
1,3
- Andere personele kosten
0,9
0,9
- Wachtgeld
0,3
0,3
- Langdurig zieken
0,3
0,3
-0,4
-0,4
- Dekking uit 3e geldstroom
21,6
0,6
0,8
23,0
• Materiële lasten - Materiële lasten preklinische afdelingen
1,5
- Onderwijsbureau
2,2
2,2
- Onderzoeksinstituten
0,8
0,8
- Laboratoriumkosten ziekenhuis
0,4
0,4
- Faculteit algemeen
1,0
1,0
- Toewijzing naar klinische afdelingen
0,6
0,6
-1,3
-1,3
- Dekking uit 3e geldstroom
1,5
5,2
0
0
5,2
• Overig - Projecten USF / OKF / KNAW
1,2
1,2
- Verbouwingskosten
0,1
0,1
1,0
1,0
0,8
0,8
(decentrale trekkingsrechten) - Valeriuskliniek AM-deel (medische staf patiëntenzorg psychiatrie) - Valeriuskliniek AZ-deel (kosten werkplaatsfunctie)
Totaal
3,1
0
0
3,1
29,9
0,6
0,8
31,3
61 Overige gegevens
De Rijksbijdrage geneeskunde bedraagt in 2002 € 29,4 miljoen inclusief € 1,3 miljoen projectbijdragen, € 0,6 miljoen medische vervolgopleidingen en € 0,8 miljoen bijdrage onderwijs dienstverlening aan andere faculteiten. De indicatieve besteding van de Rijksbijdrage geneeskunde wordt als volgt verantwoord:
Toelichting besteding van de Rijksbijdrage faculteit geneeskunde
62
Personele lasten De WP-staf formatie onderwijs en onderzoek bedraagt 37% van de totale WP-staf formatie. De ondersteunende NWP formatie is gesteld op 0,75 fte per WP-staf formatie. De AIO’s betreffen de AIO’s in loondienst bij het VU medisch centrum. De andere personele kosten, het wachtgeld en de langdurig zieken ten behoeve van onderwijs en onderzoek bedragen 9,4% van het geheel van deze lasten. Dit percentage is normatief vastgesteld op basis van de verhouding formatie faculteit der Geneeskunde VU tot de totale formatie van het VU medisch centrum. Materiële lasten De materiële lasten zijn opgenomen conform de uitgaven welke in het boekjaar ten laste van de betreffende afdelingen of instituten zijn geboekt. In verband met de integratie met reeds bestaande afdelingen of diensten van het ziekenhuis geldt dat voor laboratoriumkosten, faculteit algemeen en toewijzingen naar klinische afdelingen het budget- of toewijzingsbedrag is aangehouden.
Overig De baten ten behoeve van projecten USF / OKF / KNAW / EMGO worden in de exploitatierekening verantwoord onder overige dienstverlening (vergoeding projecten); in deze verantwoording zijn de lasten gelijk aan de baten. De decentale trekkingsrechten betreffen de uitgaven voor kleine technische aanpassingen. De Valeriuskliniek betreft de patiëntenzorg formatie in GGZ Buiten Amstel welke aan het VU medisch centrum wordt doorberekend. In 2002 heeft de definitieve financiële afronding van de overgang van de faculteit der geneeskunde van VU naar VUmc plaatsgevonden. Aanvullend is aan het VUmc een bedrag van € 3,5 miljoen uitgekeerd, hiervan is door het VUmc € 2,6 miljoen reeds in de jaarrekening 2001 verwerkt in de overdrachtsbalans.
11.92
258
11.92
14
11
44
14
42.1
13.83
44
11
13.83
258
266
42.1
258
2.9981
14
42.1
266 46
14
44
46
2.9
44
1
17.63
258
2.9981
258
42.1
39.8
11.92
42.1
9
11
44
1
44
2.92.9
3.
13.83
2.9
42.1
11.92
2.9
14
40.57
2.9981
13.83
11.92
258
1
14
13.83
44
92
258
14
1 92 13.83
258
14
44
258
2.9981
42.1
44
1
2.9981
42.1
44
92
42.1
11.92
2.9
13.83
14
2.9
13.83
11.92
14
92
1387
14
207
39.8
39.8
11.92
14
2.9
3.
11.92 258
92
11.92
44
13.83
44
42.1
14
306
42.1
2.92.9
258
1387
2.9
11.92
44
244
11.92
207
13.83
13.83
14
14
44
34.57
42.1 2.9
258
312
306
44
1367
1387
14
42.1
250
258
244
42.1
258
258
2.92.9
224
44
207
44
2.9
44
44
11.92 42.1
34.57
40.57
2.9981
16.16
44
42.1
44
42.1
2.9
2.9981
16.16
40.57
42.1
42.1
13.83
11.92
2.9981
2.9981
14
1
1
258
14
92
17.63
13.83
13.83
2
312
V bijlagen 42.1 2.9
40.57 11.92
63
258
34.5
3.83
3.
44
258 13.83
14
13.83
2.9
2.92.9
306
92
2.9
14
42.1
44
42.1
46
2.9
13.83
258
266
42.1
44
17.63
14
11.92
42.1
1
2.9981
42.1
1
2.9981
42.1
2.9981
92
1
2.92.9
1
306
92
11.92
92
13.83
13.83
258 14
14
44
42.1
258 44
11.92
42.1
42.1 44
13.83
13.83
312
13.83
14
1367
2.99811 14
258 258
40.57
34.57 250
258 92
44 44
11.92 258
16.16 224
13.83 44
42.1
13.83 44
14
44
258
2.9
1367
34.57 6.16
258
258
42.1
250
44
42.1
2.92.9
1
306
11
224
42.1
11.92
92
1387
26646
1387
40.57
2.9
1
13.83
13.83
244
39.8
244
11.92
92
14
14
20
2000
44
13.83
258
13.83 2.9
14
20744
1.92 14
42.1 258
42.1 2.99811
13.83 11.92
17.63
14
14
2.9
14
13.83
44
11
258
258
40.57
258
14
42.1
92
266
44
44
258
44
258
2.9
11.92
312
46
42.1
2.99811
44
42.1
44
11.92
13.83
1367
92
14
258
14
92
17.63
3.
258
2.9
44
11.9
13.83
13.83
1
258
14
14
92
258
258
39.8
2.9
92
42.1
2.99811
42.1
13.83
14
250
44
3.
40.57
13.83
2.92.9
92
2.99811
14
258
224
42.1
44
2.9
11.92
14
40.57
13.83
92
2.9981
42.1
11.92
13.83
258
11.92
14
13.83
42.1
1
34.57
13.83
14
44
13.83
258
14
2.99811
40.57
92
16.16
44
2.9981
13.83
14 258
14
258
42.1
14
44
258
92
11.92
13.83
17.63
44
258
44
2.92.9
258
42.1
44
13.83
13.83
14
11
42.1
44
42.1
40.57
44
2.9
42.1
14
14
258
266
42.1
2.9
11.92
2.99811
40.57
2.92.9
258
258
44
46
44
11.92
11.92
13.83
11.92
11.92
4440.57
44
42.1
39.8
42.1
13.83
13.83
14
13.83
13.83
11.92
42.1
2.9
3.
2.9
14
14
258
14
14
13.83
2.9
2.9
40.57
258
258
44
258
40.57
14
11.92
306
11.92
11.92
44
44
2.99811
44
11.92
2
13.83
1387
13.83
13.83
42.1
14
14
244
14
14
2.9981
258
258
207
258
258
1
44
44
92
42.1
92
40.57
13.83
14
11.92
14
258
44 42.1
42.1
2.9981
2.9981
1
1
2.92.9
13.83
bijlage 1 Materiële vaste activa
64 Bijlagen
WZV vergunningsplichtige vaste activa (in €1.000,-) Terreinen
Afschrijvingspercentages
•
Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
•
0
2-10
1.498 0 1.498
Verbouwingen
Onderhanden
Subtotaal
projecten
vergunning
5
0
198.937
47.344
41.775
289.554
-91.832
-29.719
0
-121.551
107.105
17.625
41.775
168.003
Stand 1 januari Aanschafwaarde
•
Gebouwen
Mutaties boekjaar Investeringen
0
0
0
15.744
15.744
Afschrijvingen
0
-6.411
-2.371
0
-8.782
Totaal
0
-6.411
-2.371
15.744
6.962
0
0
-4.570
0
-4.570
Terugname geheel afgeschreven activa Aanschafwaarde
•
•
Afschrijvingen
0
0
4.570
0
4.570
Totaal
0
0
0
0
0
Aanschafwaarde
0
0
0
0
0
Afschrijvingen
0
0
0
0
0
Totaal
0
0
0
0
0
1.498
198.937
42.774
57.519
300.728
0
-98.243
-27.520
0
-125.763
1.498
100.694
15.254
57.519
174.965
Desinvesteringen
Stand 31 december Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
65
Afschrijvingspercentages
•
Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Subtotaal
Subtotaal
projecten
instandhouding
melding
5-10
0
18.623
1.626
20.249
-4.465
0
-4.465
-4.465
14.158
1.626
15.784
15.784
2.978
-531
2.447
2.447
-976
0
-976
-976
2.002
-531
1.471
1.471
0
0
0
0
20.249
Mutaties boekjaar Investeringen Afschrijvingen Totaal
•
Onderhanden
Stand 1 januari Aanschafwaarde
•
Instandhouding
Terugname geheel afgeschreven activa Aanschafwaarde
•
•
Afschrijvingen
0
0
0
0
Totaal
0
0
0
0
Aanschafwaarde
0
0
0
0
Afschrijvingen
0
0
0
0
Totaal
0
0
0
0
21.601
1.095
22.696
22.696
-5.441
0
-5.441
-5.441
16.160
1.095
17.255
17.255
Desinvesteringen
Stand 31 december Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Bijlagen
WZV meldingsplichtige vaste activa (in € 1.000,-)
66 Bijlagen
WTG gefinancierde vaste activa (in € 1.000,-) Inventarissen
Auto-
Subtotaal
matiseringsapparatuur
Afschrijvingspercentages
•
•
75.808
9.916
85.724
Cumulatieve afschrijvingen
-41.969
-5.910
-47.879
Boekwaarde
33.839
4.006
37.845
Mutaties boekjaar Investeringen
14.144
2.838
16.982
Afschrijvingen
-8.550
-2.135
-10.685
Totaal
5.594
703
6.297
-3.943
-2.052
-5.995
3.943
2.052
5.995
0
0
0
-957
-1
-958
795
0
795
-162
-1
-163
Terugname geheel afgeschreven activa Aanschafwaarde Afschrijvingen Totaal
•
Desinvesteringen Aanschafwaarde Afschrijvingen Totaal
•
20
Stand 1 januari Aanschafwaarde
•
10
Stand 31 december Aanschafwaarde
85.052
10.701
95.753
Cumulatieve afschrijvingen
-45.781
-5.993
-51.774
Boekwaarde
39.271
4.708
43.979
67
Gebouwen
Inventarissen
Auto-
Onderhanden
matiserings-
projecten
Subtotaal
apparatuur
Afschrijvingspercentages
•
10
20
0
7.146
7.659
1.111
61
15.977
411.504
Cumulatieve afschrijvingen
-2.885
-3.764
-764
0
-7.413
-181.308
Boekwaarde
4.261
3.895
347
61
8.564
230.196
Mutaties boekjaar 0
917
311
1.011
2.239
37.412
Afschrijvingen
-489
-912
-233
0
-1.634
-22.077
Totaal
-489
5
78
1.011
605
15.335
Aanschafwaarde
0
-409
-258
0
-667
-11.232
Afschrijvingen
0
409
258
0
667
11.232
Totaal
0
0
0
0
0
0
Aanschafwaarde
0
0
0
0
0
-958
Afschrijvingen
0
0
0
0
0
795
Totaal
0
0
0
0
0
-163
Investeringen
•
vaste activa
Stand 1 januari Aanschafwaarde
•
5-10
Totaal materiële
Terugname geheel afgeschreven activa
•
•
Desinvesteringen
Stand 31 december 7.146
8.167
1.164
1.072
17.549
436.726
Cumulatieve afschrijvingen
-3.374
-4.267
-739
0
-8.380
-191.358
Boekwaarde
3.772
3.900
425
1.072
9.169
245.368
Aanschafwaarde
Bijlagen
Niet WZV/WTG gefinancierde vaste activa (in € 1.000,-)
bijlage 2 Tarievenoverzicht januari 2001 tot en met december 2002 in €
68 Bijlagen
II B
basis
tijd. toeslag
totaal
tarieven per -
01-01-01
858,10
38,12
896,22
-
01-02-01
858,10
0,00
858,10
-
01-04-01
950,67
235,06
1.185,73
-
01-01-02
1.081,00
286,00
1.367,00
-
01-03-02
1.081,00
51,00
1.132,00
-
01-05-02
1.140,00
193,00
1.333,00
-
01-08-02
1.150,00
244,00
1.394,00
III A
basis
tijd. toeslag
totaal
tarieven per -
01-01-01
654,80
29,04
-
01-02-01
654,80
0,00
654,80
-
01-04-01
725,59
179,24
904,83
-
01-01-02
825,00
218,00
1.043,00
-
01-03-02
825,00
39,00
864,00
-
01-05-02
870,00
147,00
1.017,00
-
01-08-02
878,00
186,00
1.064,00
III B
basis
tijd. toeslag
683,84
totaal
tarieven per -
01-01-01
654,80
29,04
683,84
-
01-02-01
654,80
0,00
654,80
-
01-04-01
725,59
179,24
904,83
-
01-01-02
825,00
218,00
1.043,00
-
01-03-02
825,00
39,00
864,00
-
01-05-02
870,00
147,00
1.017,00
-
01-08-02
878,00
186,00
1.064,00
bijlage 3 Tabellen
69
Aantal bedden per 31 december
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
713
713
713
713
713
713
713
(incl. dagverpleging, excl. wiegen) Wiegen per 31 december
20
20
20
20
20
20
20
733
733
733
733
733
733
733
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
Opnamen
17.749
17.692
19.213
20.010
21.686
22.340
22.094
Dagopnamen
17.888
14.315
11.401
11.251
10.731
10.404
9.883
Totaal opnamen
35.637
32.007
30.614
31.261
32.417
32.744
31.977
145.555
150.293
158.980
173.512
192.014
197.920
195.946
88.693
93.136
93.812
82.922
83.989
Totaal aantal bedden
tabel 2. Kernproduktiegegevens Aantal
Verpleegdagen Poliklinische jaarkaarten Eerste polikliniekbezoeken
109.350
109.020
108.358
116.369
Poliklinische consulten
277.547
274.637
274.837
277.895
274.120
282.039
280.438
36.722
37.893
38.482
39.567
37.882
37.933
36.518
8,2
8,5
8,3
8,7
8,9
8,9
8,9
48,6
43,7
41,8
42,6
44,2
44,7
43,6
2002
2001
2000**
1999
1998
1997
1996
Personele lasten
244,5
221,9
208,8
159,6
146,1
136,8
132,9
Materiële lasten
117,7
106,4
97,1
81,5
89,4
82,3
75,6
23,6
21,3
22,0
20,5
25,5
24,3
23,5
237,3
209,8
188,3
179,1
166,6
156,4
151,5
51,5
49,9
47,9
45,5
42,9
40,0
34,5
geneeskunde
26,7
27,0
24,7
Investeringen in apparatuur
18,2
7,1
11,8
7,4
9,9
14,2
14,1
Investeringen in bouw *
19,1
18,0
18,2
9,2
5,7
8,8
12,2
Spoedeisende hulp patiënten
Verhoudingsgetallen Gemiddelde verpleegduur in dagen Aantal klinische opnamen per bed (inclusief dagverpleging)
tabel 3. Financiële gegevens (in € 1.000.000,-)
(w.v. rente/afschr.) Budget patiëntenzorg Rijksbijdrage werkplaatsfunctie Rijksbijdrage faculteit
*) inclusief projecten in uitvoering **) inclusief faculteit der Geneeskunde VU
Bijlagen
tabel 1. Capaciteitsgegevens
70 Bijlagen
tabel 4. Opnamen, verpleegdagen en gemiddelde verpleegduur per specialisme aantal opnamen 2002 2001 2000
verpleegdagen 2002 2001
2000
gemiddelde verpleegduur 2002 2001 2000
Anesthesiologie
-
1
-
-
2
-
-
2,0
-
Cardiochirurgie
515
559
431
6.550
7.033
6.745
12,7
12,6
15,6
Cardiologie
745
720
749
7.397
7.099
7.415
9,9
9,9
9,9
50
50
59
725
786
920
14,5
15,7
15,6
2.431
2.430
2.519
25.673
28.315
25.576
10,6
11,7
10,2
Dermatologie Heelkunde Inwendige geneeskunde
3.130
3.124
3.686
29.201
30.105
36.513
9,3
9,6
9,9
Keel-, neus- en oorheelkunde
1.279
1.326
1.546
9.020
9.596
10.434
7,1
7,2
6,7
Kinderchirurgie
411
486
479
3.028
3.267
3.098
7,4
6,7
6,5
1.106
1.201
1.273
11.961
11.680
12.262
10,8
9,7
9,6
Mondziekten en kaakchirurgie
342
365
376
1.244
1.470
1.466
3,6
4,0
3,9
Neurochirurgie
769
741
762
7.691
6.536
7.413
10,0
8,8
9,7
Neurologie
912
593
769
9.029
7.836
8.742
9,9
13,2
11,4
Nucleaire geneeskunde
112
114
142
270
291
340
2,4
2,6
2,4 4,9
Kindergeneeskunde
Oogheelkunde
1.031
1.061
1.049
5.009
5.568
5.105
4,9
5,2
Orthopedie
546
573
617
4.851
5.308
5.329
8,9
9,3
8,6
Plastische chirurgie
589
520
607
2.765
2.865
3.551
4,7
5,5
5,9
Radiotherapie
24
15
17
69
34
64
2,9
2,3
3,8
Reumatologie
113
100
132
1.123
1.127
1.156
9,9
11,3
8,8
-
1
2
-
1
3
-
1,0
1,5
Revalidatiegeneeskunde Urologie
516
524
630
2.880
3.280
3.367
5,6
6,3
5,3
Verloskunde en gynaecologie 2.158
2.352
2.409
14.852
15.972
16.610
6,9
6,8
6,9
2.217
2.122
2.871
2,3
2,5
3,0
145.555 150.293 158.980
8,2
8,5
8,3
Gezonde zuigelingen Totaal
836
959
17.749 17.692
970
19.213
71
eerste polikliniek bezoeken Specialisme
Bijlagen
tabel 5. Aantal eerste polikliniekbezoeken en consulten per specialisme consulten
2002
2001
2000
2002
2001
2000
Anesthesiologie
1.608
1.420
1.349
5.136
4.903
4.665
Cardiochirurgie
522
571
472
670
720
607
Cardiologie
4.068
3.969
3.836
8.826
8.597
8.244
Dermatologie
6.892
7.102
6.968
23.001
23.228
23.589
Geriatrie
-
60
48
-
403
1.021
Heelkunde
26.040
27.169
27.785
22.131
22.133
22.354
Inwendige geneeskunde
12.908
12.215
12.365
47.591
45.656
45.039
7.496
7.458
8.258
23.282
23.101
26.672
Keel-, neus- en oorheelkunde Kinderchirurgie
894
998
1.026
3.985
3.950
4.059
Kindergeneeskunde
5.520
5.503
5.541
15.820
15.697
15.003
Mondziekten en kaakchirurgie
7.258
7.077
6.348
11.986
11.620
10.616
Neurochirurgie
1.311
1.328
1.350
3.033
2.947
3.088
Neurologie volwassenen
5.357
5.249
4.878
12.113
12.103
10.928
Oogheelkunde
8.291
7.996
8.065
22.924
22.300
21.725
Orthopedie
4.114
4.008
3.933
8.831
9.248
9.936
Plastische chirurgie
3.349
3.204
3.014
9.130
8.580
8.243
Psychiatrie
-
-
-
1.077
1.139
1.129
Radiotherapie
-
-
-
13.847
13.917
13.790
Reumatologie
1.275
1.191
1.058
4.416
4.160
3.746
Revalidatiegeneeskunde
1.604
1.433
1.392
4.765
4.132
4.600
Urologie
2.854
3.085
3.119
7.084
7.493
7.603
Verloskunde en gynaecologie
7.989
7.984
7.553
27.899
28.610
28.180
109.350
109.020
108.358
274.637
274.837
Totaal
277.547
72 Bijlagen
tabel 6. Dagverpleging per specialisme
tabel 7. Wachtlijst voor klinische opnamen per specialisme (stand per 31 december) Dagopnamen
Dagopnamen Specialisme
2002
2001
2000
Specialisme
Anesthesiologie
1
-
-
Cardiochirurgie
Cardiochirurgie
1
3
-
Cardiologie
4.014
3.310
3.098
Cardiologie
Dermatologie
2001
2000
87
74
40
-
7
11
5
3
1
433
538
516
69
59
68
496
620
552
24
38
49
Dermatologie
107
58
1
Heelkunde
830
838
805
6.443
4.119
2.816
616
759
929
Kinderchirurgie Kindergeneeskunde
43
24
24
Mondziekten en kaakchirurgie
77
51
90
211
160
174
21
33
9
Inwendige geneeskunde Keel-, neus- en oorheelkunde Kinderchirurgie
Heelkunde
2002
Inwendige geneeskunde Keel-, neus- en oorheelkunde
246
305
275
1.726
1.716
1.248
128
105
99
Neurochirurgie
59
70
77
Neurologie
498
554
85
Nucleaire geneeskunde
-
-
-
Oogheelkunde
999
804
674
Orthopedie
374
382
273
Orthopedie
122
106
105
Plastische chirurgie
465
431
366
Plastische chirurgie
340
343
350
Radiotherapie
4
1
3
-
1
1
Reumatologie
5
8
9
Radiotherapie
2
6
13
Revalidatie
1
-
-
Reumatologie
528
221
43
Urologie
118
150
146
Verloskunde en gynaecologie
177
142
186
2.930
2.959
2.762
Kindergeneeskunde Mondziekten en kaakchirurgie Neurochirurgie Neurologie Nucleaire geneeskunde
Psychiatrie
Revalidatiegeneeskunde
91
62
24
Urologie
212
209
188
Verloskunde en gynaecologie
925
726
570
17.888
14.315
11.401
Totaal
Oogheelkunde
Totaal
-
1
4
320
237
241
73
Specialisme
Cardiochirurgie Cardiologie
2002
Bijlagen
tabel 8. Percentage (zeer) zeldzame diagnosen van klinisch ontslagen patiënten
2001
2000
1999
1998
5,7
9,2
6,7
8,2
7,5
11,2
13,4
16,5
10,9
10,5
Dermatologie
15,4
24,0
21,3
28,9
23,1
Gastro-enterologie
26,2
24,7
28,0
26,9
25,1
Heelkunde
59,0
57,3
61,6
58,7
60,1
Inwendige geneeskunde
65,6
66,2
66,4
56,9
60,2
Keel-, neus- en oorheelkunde
54,1
59,5
53,7
52,2
47,3
Kindergeneeskunde
65,4
66,1
62,7
78,4
78,0
Longziekten
33,8
31,2
25,0
20,2
16,2
Mondziekten en kaakchirurgie
15,4
14,2
14,3
10,7
11,8
Neurochirurgie
43,2
47,8
44,5
40,7
37,8
Neurologie
30,7
30,5
28,4
24,0
33,3
Oogheelkunde
15,2
14,2
23,7
24,7
23,5
Orthopedie
24,6
24,6
22,3
21,4
23,3
Plastische chirurgie
46,7
46,7
53,4
57,1
50,7
Urologie
38,3
38,7
39,8
37,7
36,1
Verloskunde en gynaecologie
38,7
46,2
44,4
35,2
41,7
Percentages over 2002 zijn berekend aan de hand van de landelijke cijfers van 2001 Bron: LMR-View (1998, 1999, 2000, 2001, landelijke gegevens) en MDB (2002, VU medisch centrum)
74 Bijlagen
tabel 9. Herkomst klinische patiënten naar regio per opnemend specialisme uitgedrukt in percentages (inclusief gezonde zuigelingen)
Specialisme
2002 Amsterdam
Regio
Buitenregio
Cardiochirurgie
10,1
4,1
85.8
Cardiologie
42,1
21,6
36,3
Dermatologie
62,8
3,9
33,3
Heelkunde
41,0
16,5
42,5
Inwendige geneeskunde
32,5
11,7
55,8
Keel-, neus- en oorheelkunde
22,2
6,4
71,4
Kinderchirurgie
34,2
11,9
53,9
Kindergeneeskunde
32,1
6,2
61,7
Mondziekten en kaakchirurgie
36,8
7,6
55,6
Neurochirurgie
18,8
8,9
72,3
Nucleaire geneeskunde
38,4
8,0
53,6
Neurologie
44,8
16,8
38,4
Oogheelkunde
41,3
8,1
50,6
Orthopedie
35,0
18,6
46,4
Plastische chirurgie
26,6
10,9
62,5
Radiotherapie
33,4
8,3
58,3
Reumatologie
36,9
9,6
53,5
Urologie
34,3
17,7
48,0
Verloskunde en gynaecologie
46,2
15,4
38,4
Totaal
35,9
12,6
51,5
75
Ontslagdiagnose
2002
Procent
Aandoeningen perinatale periode
929
5,2
1.008
5,7
1.065
5,5
1.040
Ademhalingswegen
797
4,5
788
4,4
891
4,6
1.016
5,1
Bewegingsstelsel en bindweefsel
751
4,2
803
4,5
892
4,6
983
4,9
Bloed en bloedvormende organen Congenitale afwijkingen
2001 Procent
Bijlagen
tabel 10. Aantal klinisch ontslagen patiënten per hoofddiagnosegroep
2000 Procent
1999 Procent 5,2
92
0,5
95
0,5
72
0,4
85
0,4
599
3,4
590
3,3
643
3,3
620
3,1
259
1,5
272
1,5
342
1,8
276
1,4 11,8
Endocriene voedings- en stofwisselingsziekten Hartvaatstelsel
2.124
12,0
2.025
11,4
2.014
10,5
2.366
Huid en subcutis
153
0,9
132
0,7
164
0,9
201
1,0
Infectieziekten en parasitaire ziekten
180
1,0
210
1,2
231
1,2
235
1,2
Nieuwvormingen
3.806
21,5
3.951
22,3
4.472
23,2
4.342
21,6
Ongevalsletsels en vergiftigingen
9,3
1.980
11,2
1.666
9,4
1.723
9,0
1.867
Psychische stoornissen
121
0,7
102
0,6
127
0,7
169
0,8
Spijsverteringsstelsel
948
5,3
954
5,4
1.123
5,8
1.256
6,3
omschreven ziektebeelden
531
3,0
504
2,8
567
3,0
737
3,7
Urogenitaal systeem
675
3,8
621
3,5
676
3,5
693
3,5
Zenuwstelsel en zintuigen
1.531
8,6
1.507
8,5
1.576
8,2
1.585
7,9
Zwangerschap, bevalling en kraambed
1.374
7,7
1.388
7,8
1.452
7,6
1.495
7,4
Overig
882
5,0
1.097
6,2
1.183
6,2
1.095
5,4
Totaal
17.732
100,0
17.713
100,0
19.213
100,0
20.061
100,0
Symptomen en onvolledig
76 Bijlagen
tabel 11. Aantal dagbehandelingspatiënten per hoofddiagnosegroep
Ontslagdiagnose Aandoeningen perinatale periode
2002 Procent
2001 Procent
2000 Procent
1999 Procent
40
0,2
28
0,2
46
0,4
31
Ademhalingswegen
372
2,1
368
2,6
420
3,7
466
0,3 4,1
Bewegingsstelsel en bindweefsel
976
5,5
612
4,3
415
3,6
380
3,4
Bloed en bloedvormende organen
212
1,2
225
1,6
197
1,7
236
2,1
Congenitale afwijkingen
382
2,1
349
2,4
283
2,5
261
2,3
Endocriene voedings- en stofwisselingsziekten Hartvaatstelsel
425
2,4
290
2,0
205
1,8
209
1,9
4.003
22,4
2.777
19,4
2.352
20,6
2.179
19,4
Huid en subcutis
54
0,3
44
0,3
31
0,3
48
0,4
Infectieziekten en parasitaire ziekten
68
0,4
76
0,5
42
0,4
27
0,2
4.664
26,1
3.894
27,2
2.751
24,1
2.615
23,3
560
3,1
540
3,8
516
4,5
578
5,1
Nieuwvormingen Ongevalsletsels en vergiftigingen Psychische stoornissen Spijsverteringsstelsel
137
0,8
107
0,7
88
0,8
71
0,6
1.010
5,6
512
3,6
428
3,8
336
3,0
1.268
7,1
1.054
7,4
1.094
9,6
1.223
10,9
Symptomen en onvolledig omschreven ziektebeelden Urogenitaal systeem Zenuwstelsel en zintuigen Zwangerschap, bevalling en kraambed
413
2,3
484
3,4
388
3,4
365
3,2
1.415
7,9
1.168
8,2
822
7,2
873
7,8
327
1,8
337
2,4
280
2,4
275
2,4
Overig
1.562
8,7
1.450
10,2
1.044
9,2
1.079
9,6
Totaal
17.888
100,0
14.315
100,0
11.402
100,0
11.252
100,0
2001
2000
tabel 12. Instroom klinische patiënten uitgedrukt in percentages
2002
1999
Polikliniek en huisarts
69,7
71,9
73,0
72,7
Spoedeisende hulp
17,7
15,0
15,0
16,2
Van ander ziekenhuis
7,2
7,6
6,8
6,1
Geboren in het ziekenhuis
5,4
5,5
5,2
5,0
100,0
100,0
100,0
Totaal
100,0
bijlage 4
Opbouw budget aanvaardbare kosten 2001, 2002 en mutatie in het boekjaar (in € 1.000,-) Herrekend budget 2001
Budget Berekende kasbasis nacalc. 2002 2002
Herrekend budget 2002
Mutatie 2002
Loonkosten Loonkosten functioneel budget
60.293
-808
59.485
64.516
-18
64.498
5.013
Loonkosten bijzondere functies
11.425
319
11.744
13.262
2.560
15.822
4.078
2.664
-27
2.637
2.837
157
2.994
357
Loonkosten kijkdoos/acad. comp.
28.313
2.247
30.560
34.061
0
34.061
3.501
Loonkosten medisch specialisten
23.120
0
23.120
24.525
987
25.512
2.392
1.804
-46
1.758
2.088
1.083
3.171
1.413
290
-3
287
449
0
449
162
127.909
1.682
129.591
141.738
4.769
146.507
16.916
Materiële kosten functioneel budget
20.027
-253
19.774
20.472
-40
20.432
658
Materiële kosten bijzondere functies
12.179
268
12.447
13.856
1.670
15.526
3.079
5.854
0
5.854
5.971
332
6.303
449
16.333
0
16.333
17.416
0
17.416
1.083
3.230
547
3.777
3.830
1.874
5.704
1.927
Loonkosten gebouwgebonden
Overige loonkosten Eerstelijn Totaal loonkosten
Materiële kosten
Materiële kosten gebouwgebonden Loonkosten kijkdoos/acad. comp. Overige materiële kosten Eerstelijn Totaal materiële kosten
98
0
98
116
0
116
18
57.721
562
58.283
61.661
3.836
65.497
7.214
6.947
-398
6.549
7.616
-1.574
6.042
-507
1.543
-13
1.530
1.710
-124
1.586
56
771
0
771
900
0
900
129
Kapitaalslasten Afschrijvingskosten inventarissen Afschrijvingskosten art. 2 WBMV inventarissen Afschrijvingkosten dubieuze debiteuren Afschrijvingskosten nacalculeerbaar
2.912
0
2.912
2.587
414
3.001
89
Rentekosten
6.044
379
6.423
6.446
1.502
7.948
1.525
Huur en leasing Voorlopige budgetmutaties Totaal kapitaalslasten
55
171
226
55
0
55
-171
-701
0
-701
171
0
171
872
17.571
139
17.710
19.485
218
19.703
1.993
377
Overig Zorgvernieuwing Samenwerkingsverbanden Klinische genetica Totaal overig
92
0
92
2.078
-1.609
469
359
0
359
602
0
602
243
0
3.738
3.738
4.626
-86
4.540
802
451
3.738
4.189
7.306
-1.695
5.611
1.422
203.652
6.121
209.773
230.190
7.128
237.318
27.545
Totaal aanvaardbare kosten boekjaar
77 Bijlagen
Budget Berekende kasbasis nacalc. 2001 2001
bijlage 5
Hoofden van medische afdelingen en (overige) hoogleraren per 1 januari 2003
78 prof. dr. H.J. Groenewegen* prof. dr. H.B. Uylings** prof. dr. M.P. Witter
anesthesiologie
prof. dr. J.J.L.M. Bierens dr. F.H. Werner* prof. dr. J.J. de Lange prof. dr. W.W.A. Zuurmond**
apotheek
drs. A.C. van Loenen*
cardiochirurgie
prof dr. L. Eijsman dr. M.A.J.M. Huybregts*
cardiologie
prof. prof. prof. prof.
dermatologie
prof. dr. D.P. Bruynzeel** prof. dr. Th.M. Starink*
EMGO
prof. dr. L.M. Bouter* mw. prof. dr. D. Deeg prof. dr. H.C.G. Kemper prof. dr. ir. T. Smid** mw. prof.dr. H.C.W. de Vet prof. dr. P.M. Bongers**
endocrinologie
prof. dr. L.J.G. Gooren** prof. dr. R.J. Heine prof. dr. J.A. Maassen** dr. J.C. Netelenbos (wnd)*
fysiologie
prof. dr. V.W.M. van Hinsbergh prof. dr. G.J. Tangelder*
maag-, darm- en leverziekten
mw. dr. E.C. Klinkenberg-Knol (wnd)* prof. dr. A.S. Peña
fysica en medische technologie
prof. dr. R.M. Heethaar prof. dr. A.A. Lammertsma dr. M. Sprenger*
Bijlagen
anatomie
dr. dr. dr. dr.
C.J. van Echteld** C.A. van Rossum C.A. Visser* F.C. Visser
geneeskundige oncologie
dr. dr. dr. dr. dr.
N.K. Aaronson** D.T. Curiel** G. Giaccone* H.M. Pinedo W.J.F. van der Vijgh
heelkunde
prof. prof. prof. prof. prof.
dr. dr. dr. dr. dr.
M.A. Cuesta H.J.Th.M. Haarman* J.W. Kreis** S. Meijer J.A. Rauwerda
hematologie
prof. dr. P.C. Huijgens*
huisartsgeneeskunde
prof. prof. prof. prof.
intensive care volwassenen
prof. dr. A.R.J. Girbes* prof. dr. L.G. Thijs*
inwendige geneeskunde
prof. prof. prof. prof.
dr. dr. dr. dr.
S.A. Danner* J.C. Seidell C.D.A. Stehouwer J.S. Yudkin**
keel-, neus- en oorheelkunde
prof. prof. prof. prof.
dr. dr. dr. dr.
A.A.M.S. van Dongen ir T. Houtgast C.R. Leemans* H.F. Mahieu
kinderchirurgie
prof. dr. H.A. Heij*
kindergeneeskunde
mw. prof. dr. H.A. Delemarre-van de Waal prof. dr. W.P.F. Fetter prof. dr. R.J.B.J. Gemke mw. prof. dr. M.S. van der Knaap prof. dr. H.N. Lafeber prof. dr. J.J. Roord* prof. dr. L.M.E. Smit prof. dr. A.J.P. Veerman
klinische chemie
prof. dr. M.A. Blankenstein* prof. dr. C.E. Hack prof. dr. ir. C.A.J.M. Jakobs
klinische epidemiologie en biostatistiek
prof. dr. M. Boers* mw. prof.dr.ir. F.E. van Leeuwen**
dr. dr. dr. dr.
M. de Haan* J.T.V.M. de Jong W.A.B. Stalman I.N. Wolffers
79 Bijlagen
prof. prof. prof. prof. prof.
klinische genetica en antropogenetica
mw. prof. dr. M.C. Cornel prof. dr. L.P. ten Kate* prof. dr. P. Heutink prof. dr. M. Verhage
longziekten
prof. dr. P.E. Postmus*
medische farmacologie
prof. dr. N. Burnashev mw. prof. dr. J.E.M.F. Leysen** prof. dr. F.J.H. Tilders* prof. dr. Th.P.M. de Vries
medische microbiologie en infectiepreventie
mw. prof. dr. C.M.J.E. Vandenbroucke-Grauls*
medische psychologie
prof. dr. H.M. van der Ploeg* mw. prof. dr. P.T. Cohen-Kettenis
metamedica
prof. dr. E.S. Houwaart* prof. dr. H. Jochemsen** prof. dr. F.J. Meijman**
moleculaire celbiologie
mw. prof. dr. C.D. Dijkstra* mw. prof. dr. Y. van Kooyk prof. dr. G. Kraal mw. prof. dr. A. Kruisbeek** prof. dr. P. Peters prof. dr. C.L. Verweij
mondziekten en kaakchirurgie
prof. dr. D.B. Tuinzing prof. dr. I. van der Waal*
nefrologie
prof. dr. M.J. Nubé** prof. dr. P.M. ter Wee*
neurochirurgie
prof. dr. W.P. Vandertop*
neurologie
prof. prof. prof. prof. prof. prof. prof.
80 Bijlagen
nucleaire geneeskunde
dr. dr. dr. dr. dr. dr. dr.
J.J. Heimans* ir. C.J. Lucas** C.H. Polman Ph. Scheltens C.J. Stam E.Ch. Wolters G.J.J. Teule*
oogheelkunde
mw. prof. dr. B.C.P. Polak prof. dr. G.H.M.B. van Rens** mw. prof. dr. H.J. Völker-Dieben*
orthopedie
prof. dr. R.G. Pöll prof. dr. P.I.J.M. Wuisman*
pathologie
prof. prof. prof. prof. prof.
dr. dr. dr. dr. dr.
P.J. van Diest C.J.L.M. Meijer* J.M. Middeldorp** R.J. Scheper P. van der Valk
prof. dr. J.W. Mulder prof. dr. M. Ritt*
psychiatrie
prof. prof. prof. prof. prof.
radiologie
prof. dr. F. Barkhof prof. dr. J. Castelijns prof. dr. R.A. Manoliu*
radiotherapie
prof. dr. B.J. Slotman*
reumatologie
prof. dr. B.A.C. Dijkmans*
revalidatiegeneeskunde
prof. dr. J. Dekker prof. dr. G.J. Lankhorst*
sociale geneeskunde
prof. prof. prof. prof.
urologie
prof. dr. S. Horenblas (wnd.)**
verloskunde en gynaecologie
prof. prof. prof. prof. prof. prof.
verpleeghuisgeneeskunde
prof. dr. J.A. Eefsting** prof. dr. M.W. Ribbe*
dr. dr. dr. dr. dr.
dr. dr. dr. dr.
dr. dr. dr. dr. dr. dr.
Th.A.H. Doreleijers R. van Dyck P. Eikelenboom C. Jonker** W. van Tilburg*
R.A. Hira Sing W. van Mechelen ir. T. Smid** G. van der Wal*
H.A.M. Brölmann H.P. van Geijn R. Homburg P. Kenemans* J.M. Verheijen J.M.G. van Vugt
bureau medische zaken – medische filosofie en ethiek
prof. dr. E. van Leeuwen
onderwijsinstituut
prof. dr. H.J.M. van Rossum
*
hoofd van de afdeling
** bijzonder hoogleraar
Bijlagen
plastische chirurgie
81
bijlage 6 Overige organisatiegegevens
82 Bijlagen
Hoofden van diensten accountantsdienst audiovisueel centrum bedrijfseconomie, inkoop en zorgadministratie bedrijfsgezondheidsdienst bureau decaan bureau medische zaken (incl. medische filosofie en ethiek) bureau raad van bestuur dienst anesthesiologie en operatieve zorg dienst diëtetiek en voedingswetenschappen dienst ergotherapie en activiteitenbegeleiding dienst fysiotherapie dienst medisch maatschappelijk werk dienst communicatie dienst veiligheid en milieu facilitair bedrijf informatica en procesondersteuning opleidingscentrum pastoraal centrum personeel en organisatie projectbureau nieuwbouw
W.O. Schreuder, internist mr. F.J. Faber dr. F.M. Werner a.i. mw. dr. M.A.E. van Bokhorst-de van der Schueren mw. S. Bakker-Renema R. van Klaveren drs. H.J. Kaufman mw. M. Bolluijt dr. W.J.T. van Alphen drs. K.W. Stegenga vacature drs. A.R.J. Kleijn drs. J.J.A. Doolaard drs. J.F.L.M. Urbanus ing. G.A.P.P. Hermsen
Clusterbesturen Cluster I Clustervoorzitter Clustervoorzitter elect Manager bedrijfsvoering Zorgmanager
prof. dr. S.A. Danner prof. dr. P.M. ter Wee C.J.H. Buren, MBA mw. G.M.J. Berkhout
drs. K. Witteveen, RA dr. J.T. Goldschmeding drs. K.G. van Lent drs. M.J. van Til mw. M. van Tinteren-Bosje
algemene inwendige geneeskunde, dermatologie, endocrinologie, geneeskundige oncologie, hematologie, longziekten, maag-, darm- en leverziekten, nefrologie, nucleaire geneeskunde, reumatologie verpleegeenheden, poliklinische werkeenheden, dienst diëtetiek en voedingswetenschappen
Cluster II Clustervoorzitter Clustervoorzitter elect Manager bedrijfsvoering Zorgmanager
prof. dr. J.J. Heimans prof. dr. I. van der Waal mw. drs. D. Bonink mw. E.M. Bijvank
anatomie, farmacologie, keel-, neus- en oorheelkunde, mondziekten en kaakchirurgie, neurochirurgie, neurologie, oogheelkunde, plastische chirurgie, psychiatrie, revalidatiegeneeskunde, urologie verpleegeenheden, poliklinische werkeenheden, dienst ergotherapie en activiteitenbegeleiding, dienst fysiotherapie
83 prof. dr. J.J. Roord prof. dr. L.P. ten Kate J.C. Klarenbeek, RB L. de Haan
kinderchirurgie, kindergeneeskunde, klinische genetica en antropogenetica, medische psychologie, verloskunde en gynaecologie verpleegeenheden, poliklinische werkeenheden, dienst medisch maatschappelijk werk Cluster IV Clustervoorzitter Clustervoorzitter elect Manager bedrijfsvoering Zorgmanager
prof. dr. C.A. Visser prof. dr. A.R.J. Girbes drs. E. van der Meer B.C. Nijman
anesthesiologie en operatieve zorg, cardiothoracale chirurgie, cardiologie, fysiologie, heelkunde, intensive care, orthopedie verpleegeenheden, poliklinische werkeenheden, spoedeisende hulp Cluster V Clustervoorzitter Clustervoorzitter elect Manager bedrijfsvoering
prof. dr. C.J.L.M. Meijer prof. dr. B.J. Slotman mw. drs. F. Barbieri
apotheek, fysica en medische technologie, hematologische laboratoria, informatica en procesondersteuning, klinische chemie, medische microbiologie en infectiepreventie, moleculaire celbiologie, pathologie, radiologie, radiotherapie poliklinische werkeenheden
Cluster VI Clustervoorzitter Clustervoorzitter elect Manager bedrijfsvoering
prof. dr. L.M. Bouter drs. A.R.J. Kleijn mw. drs. E.I. Kusin
EMGO, huisartsgeneeskunde, klinische epidemiologie en biostatistiek, metamedica, sociale geneeskunde, verpleeghuisgeneeskunde audiovisueel centrum, klinisch dierexperimenteel laboratorium, onderwijsbureau, opleidingscentrum
Stafdirecteuren directeur facilitair bedrijf directeur financiën directeur medische zaken directeur onderwijs directeur personeel en organisatie
drs. K.W. Stegenga drs. K.G. van Lent W.O. Schreuder, internist mw. dr. A.M.J.J. Verweij-van Vught drs. J.F.L.M. Urbanus
Bijlagen
Cluster III Clustervoorzitter Clustervoorzitter elect Manager bedrijfsvoering Zorgmanager
84 Bijlagen
Dagelijks bestuur stafconvent prof. dr. P.C. Huijgens prof. dr. C.A. Visser prof. dr. L.M. Bouter prof. dr. H.A. Heij drs. Y.P. Henry drs. J.A.D. Jol prof. dr. J.J. de Lange prof. J.A. Rauwerda dr. M. Sprenger mw. drs. E.L. Swart prof. dr. G.J. Tangelder drs. U. Umans mw. drs. E. Duijnhouwer
Ondernemingsraad F. de Weerdt S. van der Kolk mw. drs. L.T.G. Baks mw. J. Bender mw. J. van den Berg mw. C. Bonder mw. I. Bösel mw. E. Brandon mw. A. van Delft mw. A. de la Fuente mw. A. de Jong B. Hoving mw. dr. E.H. Kostelijk mw. M. Lake dr. A.A. van Lambalgen J. Leseman drs. J. Ploegmakers mw. I. Schadee-Eestermans mw. E. Veendorp dr. H.L. Walg mw. S. Werdler R. van Andel mw. A.W.M. Glaudemans
voorzitter vice-voorzitter
ambtelijk secretaris
voorzitter vice-voorzitter
lid dagelijks bestuur
lid dagelijks bestuur
ambtelijk secretaris buitenlid
Facultair Overleg VUmc Studentenraad Medische Faculteit A. Carper voorzitter T. Peeters M. van der Weide R. Westland Y. Jauw V. de Groot A. Rijssenbeek M. Kool R. Buis
Vaste commissie Onderwijs en Onderzoek van de ondernemingsraad dr. A.A. van Lambalgen voorzitter mw. I. Schadee-Eestermans mw. drs. L.T.G. Baks mw. A.W.M. Glaudemans buitenlid
Onderdeelcommissie cluster III mw. dr. E.H. Kostelijk mw. M.J.J. Poort R. Victor
Zilveren legpenning De zilveren legpenning wordt sinds 1991 uitgereikt als blijk van waardering voor medewerkers van het VU medisch centrum met een uitzonderlijke staat van dienst. Voor 2002 is de legpenning uitgereikt aan mevrouw M.E. Velthuys.
De legpenning is eerder toegekend aan: 2001 J.M.A. Zaman 2001 mw. M. Mulder 2000 mw. dr. E. van der Wall 1999 mw. drs. R.D. Sibarani-Ponsen 1998 mw. D.B. Koch-Hendriks 1997 mw. Y. van der Lichte 1996 mw. H. Kort 1995 dr. J.A.P. Stroes 1994 mr. H.J. Swagerman 1993 mw. A. Beerthuis 1991 zr. L. Machielsen 1991 N. Hamelink 1991 drs. P.A. Coumou 1991 H.A. Nieuwkoop 1991 prof. dr. J. Stam
Bijlagen
Onderdeelcommissies Onderdeelcommissie facilitair bedrijf L. Brand S.J. Jager C. Koopen mw. A.J. van der Linden T. Moumen W. Peters A.B.T. Smeltink J. Toele
85
bijlage 7 Commissies
86 Bijlagen
Commissie privacy bescherming prof. dr. M. Boers mw. E. Brandon mw. H. Kort W.O. Schreuder mw. G. Visser mr. O.G.A. van der Beek M.A. Buitenhuis M.A.M. van der Haagen mw. A.F. van Manen
Meldingscommissie incidenten patiëntenzorg prof. dr. J.J. Heimans L. de Haan dr. F.C. Bakker mw. I. van der Jagt E.A.P.M. Pompe mw. drs. E.L. Swart prof. dr. P.M. ter Wee mw. drs. N.E.A.H. Smeets
Commissie medische ethiek dagelijks bestuur prof. dr. W.P.F. Fetter drs. J.J.A. Doolaard mw. dr. F.J. van Zuuren overige leden: mw. J.M. Balcombe-Fennis mw. mr. Y.M. Drewes drs. A.C. van Loenen prof. dr. E. van Leeuwen drs. C. Keijzer mw. C.A. van Rheenen mw. M. Smits drs. M. Vervloet mw. H. van Voornveld prof. dr. I. van der Waal mw. M.F.E. Wiersema
voorzitter lid lid lid lid secretaris adviseur adviseur adviseur
voorzitter
secretaris
voorzitter, hoogleraar neonatologie vice-voorzitter, ziekenhuispastor secretaris, medewerker medisch-ethische zaken
medisch maatschappelijk werker jurist, arts interim-voorzitter toetsingscommissie, ziekenhuisapotheker hoogleraar filosofie en medische ethiek arts-assistent anesthesiologie verpleegkundige verpleegkundige nefroloog verpleegkundige hoogleraar mondziekten en kaakchirurgie opleidingsadviseur opleidingscentrum
87
Klachtencommissie mr. P.J. Boukema mr. L. Schuman mw. drs. M.R. Franx mw. mr. A.H. Bakker mw. drs. E.H. Collette A.M. Eeckhout dr. C.J. van Groeningen mw. prof. dr. B.C.P. Polak mw. A. Lanser mw. M. Staalberg M.A.M. van der Haagen mw. drs. C. Vercouteren drs. T. de Gee vacature
voorzitter (extern), staatsraad in buitengewone dienst plaatsvervangend voorzitter (extern), oud-president van de arrondissementsrechtbank in Utrecht secretaris, bureau medische zaken plaatsvervangend secretaris, bureau medische zaken medisch psycholoog, afdeling medische psychologie psychiater, psychiatrisch consultatieve dienst oncoloog, afdeling oncologie oogarts, afdeling oogheelkunde verpleegkundig hoofd, afdeling inwendige geneeskunde verpleegkundig hoofd, polikliniek verloskunde & gynaecologie manager zorgadministratie, dienst bedrijfsadministratie, inkoop en zorgadministratie hoofd sectie logistiek, facilitair bedrijf huisarts (extern) huisarts (extern)
Bijlagen
Subcommissie voor de ethiek van het mensgebonden onderzoek drs. A.C. van Loenen voorzitter a.i., ziekenhuisapotheker, klinisch farmacoloog prof. dr. C.H. Polman plaatsvervangend voorzitter, neuroloog prof. dr. M. Boers klinisch epidemioloog dr. R.H. Brakenhoff moleculair bioloog drs. S. Ekkelkamp kinderchirurg dr. C.J. van Groeningen internist/oncoloog drs. G.K. Kimsma huisarts/filosoof mw. dr. E.S.M. de Lange-de Klerk klinisch epidemioloog prof. dr. E. van Leeuwen filosoof/medisch ethicus mw. mr. N.W.J Lopes Cardozo jurist mw. M. Mulder lekenlid prof. dr. P.G. Smelik farmacoloog mw. F. Wegener Sleeswijk verpleegkundige mw. dr. M.M. Weissenbruch neonatoloog dr. P. de Haan secretaris mw. drs. W.E. van der Voet secretaris
88 Bijlagen
Vaste commissie voor de wetenschapsbeoefening mw. prof. dr. C.M.J.E. Vandenbroucke-Grauls voorzitter dr. R.H.J. Beelen prof. dr. G.A.M.S. van Dongen dr. B. Drukarch dr. P. de Haan secretaris prof. dr. H.C.G. Kemper (tijdelijk voorzitter vanaf 1-11-02 i.v.m. afwezigheid voorzitter) dr. P.T.A. Lips prof. dr. C.J. Stam dr. G.J.M. Stienen
Commissie topkader prof. dr. L.M. Bouter prof. dr. G. Giaccone prof. dr. H.N. Lafeber prof. dr. R.J. Scheper prof. dr. F.J.H. Tilders prof. dr. C.A. Visser prof. dr. E.A. van der Veen mw. M. van Tinteren-Bosje
decaan ambtelijk secretaris
Commissie onderwijs en onderzoek dr. A.A. van Lambalgen mw. drs. L.T.G. Baks mw. A.W.M. Glaudemans mw. I. Schadee-Eestermans dr. H.L. Walg twee vacatures
voorzitter, afdeling fysiologie afdeling anatomie secretaris, afdeling farmacologie afdeling moleculaire celbiologie afdeling klinische chemie externe leden
Bibliotheekcommissie prof. dr. M.P. Witter drs T. Erich mr. F. Faber prof. dr. E.S. Houwaert dr. C.B. Lambalk dr. G.J. Peters dr. N. van Rooijen prof. dr. C.D.A. Stehouwer dr. M.W. van Tulder mw. dr. A.M.J.J. Verweij-van Vught dr. P. de Haan
voorzitter
voorzitter
secretaris
bijlage 8 Onderzoeksinstituten
89
onderzoekinstituut voor cardiovasculaire research Vrije Universiteit (ICaRVU), directeur: prof. dr. C.D.A. Stehouwer onderzoekinstituut voor klinische en experimentele neurowetenschappen (ICEN), directeur: prof. dr. M.P. Witter onderzoekinstituut oncologie-immunologie research instituut (V-ICI), directeur: prof.dr. P.J. van Diest
Bijlagen
Onderzoeksinstituten onderzoekinstituut voor extramuraal geneeskundig onderzoek (EMGO), directeur: prof. dr. L.M. Bouter
bijlage 9 Oraties en promoties
90 Bijlagen
Oraties prof.dr. S.G.M. Meuwissen prof.dr. F. Barkhof prof.dr. M.J.P.F. Ritt prof.dr. C.R. Leemans prof.dr. J.A. Castelijns prof.dr. D.J.H. Deeg prof.dr. G.H.M.B. van Rens prof.dr. M.A. Blankenstein prof.dr. M.J. Nubé prof.dr. J.M.G. van Vugt prof.dr. C. Jonker prof.dr. N. Westerhof prof.dr. A.R.J. Girbes prof.dr. A.A.M.S. van Dongen
prof.dr.ir. H.C.W. de Vet prof.dr. G.B. Snow prof.dr. H.J.M. van Rossum prof.dr. J.A. Eefsting
prof.dr. C.L. Verweij prof.dr. Y. van Kooyk prof.dr. J.S. Yudkin
18 januari 2002 Is dit het beloofde land? 1 februari 2002 Hersen en beeld 20 maart 2002 Dromen mag! 22 maart 2002 Halsreikend ontwikkelen 27 maart 2002 Hoofd-hals radiologie door de eeuwen heen 10 april 2002 Ouder worden: een kwetsbaar succes 12 april 2002 Meten met twee maten 3 mei 2002 Het bloed is goed 17 mei 2002 Qui scit dicat 24 mei 2002 De foetus in focus 29 mei 2002 Dementie: ziekte of veroudering? 31 mei 2002 Het circuit 7 juni 2002 Een nieuw huis op solide oude funderingen 14 juni 2002 Naar een doeltreffend beleid... en het bereiken van de targets 28 juni 2002 Klinimetrie: de maat van de geneeskunde 20 september 2002 Hoofd- en zijwegen 1 november 2002 Gezocht: leermeesters voor heelmeesters 7 november 2002 Dementierichtlijnen in de verpleeghuisgeneeskunde: overlevingsvoorwaarde of doos van Pandora? 13 december 2002 Over leven op maat 13 december 2002 Een kwestie van herkennen 20 december 2002 Syn-dromes
91
W.F. van Rodijnen D.N.M. Papatsonis S.M. Althuisius R.S.G.M. Perez N.T. Hien B. Jelles M. Juffrie
J.E. Dirkzwager
D.L. van der Peet
D.C.W. Poland
B.M. Elzinga M.A. Nolte M.W. Elting E.M.J. Schutter
J.T. van der Steen
R.A.J.M. van Dijk
16 januari 2002 Apraxia following left hemisphere stroke: prevalence, assessment and rehabilitation 23 januari 2002 Renal microvascular actions of angiotensin II 25 januari 2002 Nifedipine in the management of preterm labor 25 januari 2002 Cervical incompetence, you better believe it 30 januari 2002 Complex regional pain syndrome type I 30 januari 2002 Epidemiology of HIV/AIDS in Vietnam 1 februari 2002 The dimension of dementia 6 februari 2002 The role of cytokines in the pathogenesis of dengue virus infection 8 februari 2002 Posttraumatic stress among Dutch military veterans: a longitudinal study 8 februari 2002 Minimally invasive surgery for benign esophageal diseases 15 februari 2002 Tissue specific fucosylation of ALFA1-acid glycoprotein and its potency to inhibit the classical route of complement 27 februari 2002 Searching for amnesia 1 maart 2002 Compartments, cells, and molecules in the spleen 1 maart 2002 Ovarian ageing in polycystic ovary syndrome 15 maart 2002 Assessment of a pelvic mass: critical evaluation of discriminatory tests 20 maart 2002 Curative or palliative treatment of pneumonia in psychogeriatric nursing home patients 22 maart 2002 Large artery properties in metabolic disease
Bijlagen
Promoties M. Donkervoort
92 S.R.A.S. El Azab Bijlagen
B. Abbo-Tilstra W.A.J. Klip C. Huisman
N.L. Ramakers-van Woerden
M.H. Vermeer
F. Nijland
A.A.M. Gerritsen
R.J. Bolt
F. Vegter K.C.A. Sneeuw T. Hogervorst
M.E. Mérelle I.B.C. Korthals-de Bos A.A. van Bodegraven
A.M. Bergman G.L. Scheffer
2 april 2002 Modulating the cytokine response during cardiac anaesthesia 3 april 2002 Om de sûnens fan it Fryske folk 3 april 2002 Long-term health effects of subfertility treatment 16 april 2002 Clinical and preclinical chemotherapy studies in lung cancer 17 april 2002 Genotype and drug resistance in acute lymphoblastic leukemia 17 april 2002 Mechanistic aspects of tumor progression in cutaneous T-cell lymphoma 19 april 2002 Risk stratification after acute myocardial infarction: the current status of echocardiography 24 april 2002 Conservative and surgical treatment options for carpal tunnel syndrome 24 april 2002 Endocrine development in preterm infants in relation to chronic lung disease and body composition 15 mei 2002 Clinical assessment of facial stigmata in cleft patients 15 mei 2002 Quality of life assessment by proxy 22 mei 2002 Contributing factors in knee osteoartrosis: joint denervation and instability 28 mei 2002 Early diagnosis and intervention in cystic fibrosis 29 mei 2002 Economic evaluations in musculoskeletal disorders 5 juni 2002 Clotting factors in idiopathic inflammatory bowel disease studies in plasma, DNA and colonic mucosa 5 juni 2002 Induction and modulation of resistance to gemcitabine 7 juni 2002 (Transporter) molecules involved in multidrug resistance
93 N.F. Kalkers
I.L. Tan
S.J.C. Stevens
G.A. Cordaro
L. Henneman J.F. Samsom
F. Nollet
C.M. van der Feltz-Cornelis
M. Molano Luque
G.M. Kolfschoten
A. Ledeboer
L.J.M. Cramer-Cornelissens A.M.A. Lachmeijer G.J. Westerveld
Bijlagen
J. Gerritsen
12 juni 2002 New clinical and MRI outcome measures in multiple sclerosis 12 juni 2002 Assessment of cardiovascular autonomic nervous function in relation to glucose tolerance: the Hoorn study 14 juni 2002 Time-series analysis of disease activitiy in multiple sclerosis with MR imaging: towards a 4D approach 17 juni 2002 Molecular diagnostic approaches in Epstein-Barr virusassociated diseases 19 juni 2002 Exploiting the self-specific T-cell repertoire for tumor rejection: prospects and limitations 19 juni 2002 Preconceptional cystic fibrosis carrier screening 26 juni 2002 Muscle power in high-risk preterm infants: consequences for development 28 juni 2002 Percieved health and physical functioning in postpoliomyelitis syndrome 4 september 2002 Psychiatric consultation for patients with somatoform disorder in general practice 6 september 2002 Genital human papillomavirus and chlamydia trachomatis infections in Colombia: technical and clinical aspects 13 september 2002 Cellular determinants for drug response in ovarian cancer 18 september 2002 Interleukin-10 and Interleukin-10 receptor in neuroinflammation 20 september 2002 Professionele autonomie: het recht van de patiënt?! 20 september 2002 Genetics of preeclampsia 25 september 2002 Antioxidants in chronic upper airway inflammation
94 M.G. Statius Muller Bijlagen
H.J. van de Vrugt
F.D. Rahusen
N.H.J. Engelberts C.M.F. Smulders
B.P. Paardekooper T. Netelenbos
V.M.M. van Houten
W. Stooker
L.L.J. Koppes K.E. de Visser
S.W. Geerlings F. Croon-de Boer
M.G. Dik R.L. ten Berge
J. Killestein R.M.J. Janssens
27 september 2002 The implementation of the sentinel node concept in melanoma: relevancy and consequences 30 september 2002 Characterization and targeted disruption of Fanconi anaemia gene homologues in mice 2 oktober 2002 Advances in surgical management of early breast cancer 2 oktober 2002 Epilepsy and cognition 9 oktober 2002 Nosocomial infections in a general intensive care unit in the Netherlands 11 oktober 2002 Children of the forgotten war 11 oktober 2002 Role of proteoglycans on bone marrow endothelium in stem cell homing 23 oktober 2002 Molecular diagnosis and prognostic value of head and neck cancer in surgical margins 23 oktober 2002 Prevention of vein graft damage in coronary artery bypass surgery. An ex vivo study 25 oktober 2002 Alcohol consumption 30 oktober 2002 The impact of self-antigen expression on the CD8+ Tcell repertoire 30 oktober 2002 The age of depression 1 november 2002 Parameters for graft quality in peripheral blood stem cell transplantation 6 november 2002 Cognitive decline in older persons 8 november 2002 Anaplastic large cell lymphoma: clinicopathological and biological aspects 13 november 2002 T-lymphocyte functions in multiple sclerosis 20 november 2002 Triptorelin-acetate prevention of luteinizing hormone surges in in-vitro fertilization treatment: to dose, to overdose or not to dose
95 E.J.G. Peters
J.B.A. Crusius
S.J.L. Bakker A. Becker
J.M. van Montfrans
M.A.J.A. Hermsen
C.J. Hoekstra
P.S. van der Wal
W.L.F. Bedaux
Bijlagen
H.A.H. Wijnhoven
29 november 2002 Risk assessment of diabetic foot complications 4 december 2002 Disease severity and control in asthma and COPD patients 6 december 2002 The immunogenetics of chronic inflammatory and autoimmune disease 11 december 2002 Pathophysiology of the insulin resistance syndrome 11 december 2002 What determines cardiovascular disease risk in type 2 diabetes? 17 december 2002 Evaluation of pre-conceptional risk factors for Down syndrome and subfertility 18 december 2002 Patterns of chromosomal instability: squamous cell carcinoma versus adenocarcinoma 18 december 2002 Monitoring response to therapy in locally advanced non-small cell lung cancer using positron emission tomography: clinical aspects and methodology 20 december 2002 Blood glucose lowering treatment of type 2 diabetes mellitus 20 december 2002 MRI assessment of flow reserve in coronary arteries and bypass grafts
colofon
uitgave VU medisch centrum © Postbus 7057 1007 MB Amsterdam bezoekadres De Boelelaan 1117 Amsterdam Telefoon (020) 444 4444 Fax (020) 444 4645 redactie bedrijfseconomie, inkoop en zorgadministratie vormgeving binnenwerk document productie centrum / VU medisch centrum vormgeving omslag audiovisueel centrum VU / VU medisch centrum fotografie audiovisueel centrum VU / VU medisch centrum druk document productie centrum / VU medisch centrum
mei 2003
