FIJN VOOR BUITEN GEDURFD TERRAZZO DUURZAAM PLAFOND UNIEK ORNAMENT. een uitgave van het technisch Bureau afbouw en Bedrijfschap afbouw

een uitgave van het technisch Bureau afBouw en Bedrijfschap afBouw

76e jaargang nr. 3 2013, juni, verschijnt 1x in de twee maanden. Informatie over afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie.

FIJN VOOR BUITEN GEDURFD TERRAZZO DUURZAAM PLAFOND UNIEK ORNAMENT

VERKIEZING STRIKOLITH PROJECT VAN HET JAAR!

DOE MEE EN WIN !

WEEKEND BARCELONA? Doe mee aan de verkiezing Strikolith Project van het Jaar en win een verzorgd weekend voor twee naar bruisend Barcelona! De verkiezing loopt van 1 mei tot 1 november 2013.

ANSPO IN C L

U S IE F

PLEIN

*

* KLEI

N

TR

RT

SG A

Schilder, Glas & Afbouw

Kijk voor meer informatie op www.strikolith.com/projectvanhetjaar.

Gorinchem 15, 16 en 17 oktober 2013 Openingstijden: 14.00-22.00 uur Gelijktijdig vindt Beton Vakdagen plaats

Dé vakbeurs voor de schilder- en glasindustrie, afbouw en afwerking in de bouwwereld!

Wilt u een gratis bezoek brengen aan deze vakbeurs? • Ga naar onze website: www.evenementenhal.nl/ sga-go • Vul onderstaande code in: 7130003707 • En ontvang uw entreebewijs.

Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem T 0183 - 68 06 80 I www.evenementenhal.nl E [email protected]

@SGA_EH Ons evenement. UW MOMENT.

Mis ‘m niet, die trein! Door:

Jan Willem Kommer

Nog 6,5 jaar en dan mogen er alleen nog maar energieneutrale woningen worden gebouwd. Energieneutraal. Dat wil zeggen dat er in en om de woning net zoveel hernieuwbare energie wordt opgewekt als er wordt verbruikt. Hernieuwbare energie, dat is energie uit bronnen die ‘nooit’ uitgeput raken. Zonne-energie dus, en windenergie, geothermische energie, van die dingen. Het is allemaal duurzame energie, want door uit bodemloze bronnen te putten, zadelen we de volgende generaties niet op met een probleem. Tot zover het opwekken. Dan hebben we nog het verbruik. Want energieneutraal betekent dus dat er net zoveel in moet als er uit gaat. Nou zou je kunnen denken dat, als de zon toch nooit uitgeschenen raakt en de wind nooit uitgewaaid, we ook niet zuinig met die energie hoeven te zijn. Maar zo werkt het niet echt. Ook hernieuwbare energie moet je winnen. En we willen natuurlijk niet windmolenparken in elke voor- en achtertuin en alle voetbalden, stranden en akkers bedekken met zonnepanelen. Dus moet ook het energieverbruik omlaag. Gloeilampen eruit en LED-lampen erin dus. Woningen isoleren, zodat ze een Rc-waarde van 5 hebben. Of meer. En mensen opvoeden dat ze niet stoken met de ramen open. Wacht even… Isoleren… Hadden we daar als Afbouwbranche niet iets mee? Deden we niet iets met voorzetwanden, verlaagde plafonds, isolerende dekvloeren, gevelisolatiesystemen? Hier ligt een enorme kans voor de branche. En die ligt er nu al, want uiteraard gaat niet op 1 januari 2020 ineens de knop om bij alle partijen die bij woningbouw betrokken zijn. Opdrachtgevers, architecten en bouwers werken er al geruime tijd naar toe. Ze zijn al jaren druk bezig met het ontwikkelen en realiseren van Passiefhuizen, Energienotaloze-woningen, nul-op-de-meter-woningen en andersoortige energieneutrale woningen. En eerlijk gezegd speelt de afbouwbranche niet bepaald een erg opvallende rol in die woningen. Tijd voor actie dus! De trein rijdt al, en als je mee wilt, dan moet je niet veel langer wachten met erop te springen.

MEBEST

juni 2013

3

Informatie over afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie. 76e jaargang nr.3 2013, juni

In dit nummer Terrazzovloer met lef en lussen Wat te doen als je perse een terrazzovloer in je woning wilt terwijl de ondergrond eigenlijk niet geschikt is? Dan kun je maar één ding doen: pionieren. Maximaal putten uit kennis, vakbekwaamheid, communicatievermogen, durf en vertrouwen. En dat kan bijzondere resultaten opleveren. Pagina 14

Chique buitenplaats aan de Vecht Geïnspireerd door de Gouden Eeuw is in Breukelen Buitenplaats Overweer gebouwd. Een ensemble met luxe appartementen rondom een plezierig groen en pal langs de Vecht. De gebouwen zijn gevarieerd van uiterlijk en hebben een voorname uitstraling. Niet in de laatste plaats door de zeer fijne schuurmortel waarmee delen van de gevels zijn afgewerkt. Pagina 6

Plafondtegels gooi je niet weg, die recycle je Een beter milieu begint bij jezelf. De campagne is van 20 jaar geleden maar nog steeds actueel. Doen en aanpakken, daar gaat het om. Dus een recycleprogramma voor plafondtegels opstarten en ook daadwerkelijk oude plafondtegels inleveren in plaats van weggooien. Armstrong en Bert Fitters Afbouw hadden de primeur bij een renovatieproject in Waalwijk. Pagina 22

4 Mebest

juni 2013

en verder... 39

Mebest Kort Knauf biedt stukadoors gratis professioneel advies en praktijktrainingen Opleiding Meester Restauratiestukadoor opnieuw van start PRIMEUR: Halve-doos-in-doos-concept Fermacell

Plafond als uithangbord

Nieuw van Brander: spachtelputz Brava Salsa en muurverf Brava Wand en Plafond Fonterra Base Flat 12: vloerverwarming met geringe opbouwhoogte Nieuwe generatie 14,4 V schroefboormachines: GSR en GSB 14,4-2-LI Professional ORAC presenteert nieuwe marketing tools Ding mee naar de titel ‘Strikolith Project van het Jaar’ ROWIQ Advies op eigen kracht verder SIG Benelux neemt GBT Machines over Handzame Makita catalogus 2013-2014 nu beschikbaar Nieuwe collectie Bata Walkline veiligheidsschoenen in Wiltec-showroom

Grachtenpanden met uitzonderlijke stucplafonds vind je niet alleen in Amsterdam, ook Zwolle heef ze. Sterker nog, anderhalve eeuw geleden is in Zwolle een plafondornament gemaakt zoals je dat zelden ziet. Maar ook Zwolle heeft te lijden gehad van een tijdgeest vol desinteresse en wansmaak. Vakkundig restauratiewerk doet echter wonderen. Pagina 30

46 46

Adverteerdersindex Colofon Mebest

juni 2013

5

Buitenplaats Overweer

CHIQUE BUITENPLAATS AAN DE VECHT

Tekst: Jan Willem Kommer Fotografie: Henk van der Veen

De woningmarkt mag dan behoorlijk lamgeslagen te zijn, in het hogere segment lijkt nog wel wat beweging te zitten. In Breukelen is recent het project Buitenplaats Overweer gerealiseerd. 39 appartementen en 2 woningen variërend in prijs van 6 ton tot een kleine 2 miljoen. Chique dus. De gevels zijn in stijl, met onder meer wit stucwerk dat bijna net zo glad en strak is als dat van de interieurs.

6 MEBEST

juni 2013

Geïnspireerd door betere tijden

Wonen aan de Vecht heeft iets exclusiefs. Dat gaat terug tot de Gouden Eeuw, toen adel en rijke kooplieden hun imposante buitens in de Vechtstreek bouwden. Het gebied was toen al vermaard om zijn natuurschoon en de slingerende rivier vormde destijds een belangrijke verbinding met Amsterdam. Die periode en vooral ook de bouw uit die periode zijn inspiratiebron geweest voor het ontwerp van de 21e-eeuwse Buitenplaats Overweer. Waar in moderne woonwijken langs de Vecht toch altijd huizen staan van

waaruit je de rivier niet kunt zien, bieden alle woningen van de nieuwe Buitenplaats zicht op de Vecht. Ze zijn verdeeld over 7 gebouwen die rondom een parkachtig terrein zijn gesitueerd. Een klassiek ‘Vechts ensemble’ dus, gescheiden van de Straatweg door een tuinmuur met een hekwerk.

Keuzevrijheid voor de kopers

Van binnen zijn de appartementen tamelijk eenvoudig afgewerkt; CBL uit Volendam moest ze behangklaar opleveren. Dat liet de kopers de

Buitenplaats Overweer, dat is riant wonen aan de Vecht.

Mebest

juni 2013

7

vrijheid om zelf een afwerking te kiezen. Uiteraard hebben behoorlijk wat bewoners meerwerk laten doen. “De plafonds werden casco opgeleverd dus die hebben we bij diverse woningen gespoten of sausklaar gemaakt”, zegt Peter Bond van CBL Afbouwbedrijf. “In een aantal woningen hebben we wat lijstwerk gedaan en ook hebben we hier en daar de wanden sausklaar gemaakt.” Toen de verkoop toch wat minder hard liep dan beoogd, besloot de opdrachtgever om de resterende appartementen toch maar helemaal sausklaar op te leveren.

Bloedend hout

De gevels van de gebouwen zijn aanzienlijk minder sober afgewerkt dan de standaardinterieurs. Combinaties van baksteen, natuursteen, hout en stucwerk zorgen voor een gevarieerd en stijlvol uiterlijk. Dergelijke materialen naast elkaar

Een klassiek ‘Vechts ensemble’.

8 Mebest

juni 2013

gebruiken brengt wel risico’s met zich mee, zeker als een van de producten relatief nieuw is, zoals de FP 205 van Knauf. Daarom is er vooraf uitgebreid onderzoek gedaan naar hoe de nieuwe fijne, witte cementschuurmortel zich zou houden, vooral in combinatie met het rood eiken. “We hebben samen met Peter Bond een proefstuk gemaakt om de opdrachtgever te kunnen laten zien hoe deze afwerking eruit ziet”, zegt Tim de Boer, commercieel technisch adviseur bij Knauf. “Omdat we wisten dat er met rood eiken zou worden gewerkt, hebben we ook een proefstuk gemaakt waar we dat hout op hebben bevestigd.” Dat was een leerzame test, het hout bloedde behoorlijk en dat stroomde over het stucwerk. Na een paar weken en een aantal regenbuien was het proefstuk echter helemaal schoongespoeld. “Dat zegt wel iets over de vuilafstotende kwaliteit van deze mortel”, zegt Peter Bond.

Dat zegt wel iets over de vuilafstotende kwaliteit

Vrij van de gevel

CBL Afbouwbedrijf en Knauf hebben samen met aannemer Boele & van Eesteren en de leverancier van het rood eiken gekeken naar de beste manier om het hout te bevestigen. De keuze viel op montage op proppen, zodat de houten bekleding iets vrij blijft van de gevel. Rechtstreeks verlijmen zou namelijk het risico met zich meebrengen dat door de trekkracht van de lijm de stuclaag wordt losgetrokken wanneer het hout gaat werken. En door het hout iets vrij te houden van de gevel ontstaat een ventilatiestrook waardoor zowel hout als stucwerk goed kunnen drogen.

Meters maken is goedkoper

Waar hout en stuc gecombineerd zijn, is de gevel eerst gestukadoord en vervolgens is het hout daar op aangebracht. Dat betekent dat de bakstenen ondergrond helemaal in de LFP 235 is gezet en dat daar vervolgens in twee lagen, vers in vers, de FP 205 op is aangebracht, en ook nog een lichte zandkleurige Keim verf. Op het eerste gezicht lijkt dat zonde van tijd en materiaal, maar volgens Peter Bond is dat zeker niet het geval. “Als je eerst het hout op de bakstenen ondergrond monteert, dan moet je alles afplakken voor je gaat stukadoren. Je krijgt ontzettend veel details, je moet dan bijvoorbeeld dilateren met stucstops; alles bij elkaar kost dat erg veel tijd waardoor je meterprijs zomaar 30 tot 35% hoger komt te liggen.”

Stucwerk ter hoogte van het maaiveld kan kwetsbaar zijn. Daarom is het zeer belangrijk om de werkwijze te volgen die in BA-richtlijn 1.9 van het Bedrijfschap Afbouw staat beschreven.

Mebest

juni 2013

9

Er is maar één eerste keer

Ook vanuit technisch oogpunt is het beter om de gevel eerst helemaal te stukadoren. “Je zou anders heel veel plekken krijgen waar het kan inwateren, en als je vocht achter je stucsysteem krijgt dan heb je grote kans op schade”, aldus Tim de Boer. Zeker met zo’n nieuw product is het belangrijk om elk schaderisico te vermijden. Je kunt immers maar één keer een eerste indruk maken en Overweer was het eerste project waarin de FP 205 is gebruikt. Vandaar ook dat er strikt de hand is gehouden aan het advies dat Knauf had opgesteld. Zo heeft het metselwerk de voorgeschreven 6 weken gestaan voordat er met stukadoren werd gestart. “Als de ondergrond niet goed droog is, dan kun je later problemen krijgen met onthechting van je stucwerk”, legt Tim de Boer uit.

Supervlakke basislaag

Belangrijk was ook dat de ondergrond goed vlak was omdat de afwerklaag erg dun was. Dat eiste het nodige van de metselaars (één stuk metselwerk werd afgekeurd en moest opnieuw worden gedaan - red.), maar ook van de stukadoors zelf. De LFP 235 waarmee ze de grondlaag maakten, is een lichtgewicht mortel die normaal gesproken wordt gerabbotteerd. Dan krijg je korrels op de toplaag maar een gebruikelijke afwerklaag van 3 tot 5 mm vangt dat wel op. Hier moest hij echter zo strak en vlak mogelijk worden gemaakt vanwege de nieuwe afwerking. Tim de Boer: “FP 205 heeft een korrel van 0,5 mm, en het gaat er in twee lagen op van in totaal 1 à 2 mm. Daar kun je dus niet veel onvlakheden mee opvangen. De basislaag is dan ook verdicht afgewerkt, om grijze cementkorrels in de afschuurlaag te voorkomen.”

Belangrijk dat de ondergrond goed vlak was

Zandcementpleister Knauf UP 310, bitumenvervanger Knauf SD 180, roostertjes in de plint, een grindkoffer.

10 Mebest

juni 2013

Een zeer gevarieerde bouw met gevels van metselwerk, stucwerk en hout.

Binnentrend naar buiten

De fijne gevelafwerking is een antwoord op de interieurtrend; binnenstucwerk moet vooral zo glad mogelijk zijn. Met gips kan dat maar buiten kun je niet met dat materiaal werken. Een cementmortel krijg je niet net zo glad. De FP 205 komt echter wel dicht in de buurt. “De schuurmortel is zo fijn dat je op een 1,5 meter afstand nauwelijks verschil ziet met pleisterwerk”, aldus Tim de Boer. “En omdat het een schuurmortel is die je in twee lagen aanbrengt, kun je heel snel werken. Twee dunne lagen drogen sneller dan één dikkere.”

Twee dunne lagen drogen sneller dan één dikkere

Mebest

juni 2013

11

Stucwerk volgens het boekje

CBL Afbouwbedrijf gebruikte nog een nieuw product van Knauf bij Buitenplaats Overweer, de bitumenvervanger SD 180. “Die hebben we gebruikt voor de plinten”, zegt Peter Bond. “We hebben eerst UP 310 vanaf de fundering tot de bovenzijde van de plint verwerkt. Dat hebben we vervolgens vanaf de funderingsvoet tot enkele centimeters boven het maaiveld afgedicht met SD 180, om te voorkomen dat vocht in de muur trekt en schade veroorzaakt.” Tim de Boer: “Vroeger deed de aannemer dat met teer of bitumen

maar vaak genoeg werd dat ook vergeten. De stukadoor deed er ook vaak niets mee, die liet daar werk liggen.” Mogelijk was onbekendheid de reden. Sinds de richtlijn 1.9 van het Bedrijfschap Afbouw ligt dat anders. Daarin staat duidelijk omschreven hoe er ter hoogte van het maaiveld moet worden gestukadoord. Die richtlijn is door CBL Afbouwbedrijf keurig toegepast bij het exclusieve bouwproject in Breukelen. De bewoners van Buitenplaats Overweer zullen daarom nog lang plezier hebben van de fraaie gevels.

Het was een leerzame test

Proppen houden het rood eiken op iets afstand van het stucwerk. Dat zorgt voor ventilatie zodat zowel hout als stucwerk niet kunnen beschadigen door opgehoopt vocht.

12 Mebest

juni 2013

Buitenplaats Overweer Opdrachtgever: Buitenplaats Overweer, Breukelen Architect: Arcas Architect, Knokke-Heist (B) Landschapsarchitect: LA4sale, Amsterdam / Oslo - Berlicum Interieursarchitect: H3O. Loenen aan de Vecht / Jan des Bouvrie, Naarden Aannemer: Boele & van Eesteren, Rijswijk Stukadoor: CBL Afbouwbedrijf, Volendam Vloeren: NAS Afbouw, Geffen

Mebest

juni 2013

13

Terrazzovloer meT lef en lussen Tekst: Jan Willem kommer Fotografie: Henk van der Veen

Geen innovatie zonder pioniers, zonder durfals die nieuwe terreinen verkennen. Maar ook geen innovatie zonder durfals die die pioniers de ruimte geven. De terrazzovloer die terrazzobedrijf GJ Maarschalkerweerd in een Utrechtse woning legde, is daar het bewijs van. Lef om iets nieuws te proberen en lef om het zo te laten uitvoeren, ondanks de wetenschap dat het wel eens fout zou kunnen gaan.

14 Mebest

juni 2013

De originele marmervloer is vervangen door terrazzo. Dat past prima bij de woning, verschillende buurhuizen hadden al bij de bouw in begin 20ste eeuw een terrazzovloer gekregen in plaats van marmer.

Ik vind dat veel te strak, dat verzaagde Eenheid in variatie

Rond de voorlaatste eeuwwisseling werd er flink gebouwd in de Utrechtse wijk Oost. Voorname woningen ook, zoals de villa’s en herenhuizen rond het Wilhelminapark. Sommige van die herenhuizen werden in serie gebouwd. Kleine series weliswaar, rijtjes van vier bijvoorbeeld. Zowel binnen als buiten hebben ze diverse gemeenschappelijk kenmerken die ze met elkaar verbinden. Maar er zijn ook zeer opvallende verschillen tussen de panden. Zo kun je in de ene woning van zo’n kwartet in entree en gang de originele terrazzovloer aantreffen, terwijl de andere woning bij de bouw van een marmervloer is voorzien. “Waarom die verschillen er zijn is ons niet duidelijk”, zegt de eigenaresse van één van die woningen. “Wel zijn we er zeker van dat onze

marmervloer origineel was. Voor wij hem kochten is de woning een jaar of 50 verhuurd geweest en het is niet aannemelijk dat huurders een terrazzovloer vervingen voor eentje van marmer. En hij was oud, dat kon je zien aan de randen van het marmer. De tegels zijn gebikt, niet gezaagd.”

Terrazzo, dé oplossing

Een originele marmervloer dus, uit begin 20ste eeuw. Maar hij had wel zijn beste tijd gehad, de platen waren nogal gebarsten. Een nieuwe marmeren vloer was voor de bewoonster geen optie, “Mijn man vond dat prima maar ik vind dat veel te strak, dat verzaagde. Op een gegeven moment stelde hij terrazzo voor en dat vond ik zo’n goed plan!” Bezoekjes aan buren met terrazzovloeren leverden voldoende ideeën op voor een ontwerp.

Mebest

juni 2013

15

16 Mebest

juni 2013

Op het oog een traditionele terrazzovloer, maar in feite pure innovatie. Op de bedenkelijke constructievloer van gemetselde toogjes en stalen binten is met Lux-Elements een stabiele ondergrond gemaakt.

De vloer moest wat donker worden en er moesten mozaïeken in komen zoals in andere huizen in de buurt. Vooral de kenmerkende geknoopte lus moest er in terugkomen. Die is gemaakt door een terrazzowerker uit Kreta die hier destijds aan de vloeren meewerkte.

In de sporen van overgrootpa

Terrazzobedrijf GJ Maarschalkerweerd uit Wijk bij Duurstede werd benaderd om de nieuwe klassieke vloer te maken. Een passende keuze, want het bedrijf deed destijds al veel terrazzowerk in de buurt. “Alleen heeft mijn overgrootvader deze huizen dan weer net niet gedaan, dat was Martina”, zegt Marco Maarschalkerweerd. Het had weinig gescheeld of ook de huidige eigenaar van het familiebedrijf had de eer aan een ander moeten laten. “Wil je een goede terrazzovloer maken, dan heb je een goede ondervloer nodig, en deze ondervloer was eigenlijk niet geschikt.” Hij doelt op de originele gemetselde toogjesvloer met stalen binten. Onder invloed van vocht, geen onbekend probleem in de buurt, is het metaal gaan corroderen en werken. Dat heeft voor de schade in de oude marmervloer gezorgd. Zonder ingrepen was het onvermijdelijk dat ook de terrazzovloer dat lot te wachten zou staan. “Je kunt dat metaal wel aardig inkapselen tegenwoordig maar daar heb je dekking voor nodig. Die hadden we hier niet; 4,2 cm, dat was alles. Verhogen kon niet, het was juist de bedoeling om de boel gelijkvloers te houden.”

Rigoureuze ingreep

Technisch adviseur Onno de Vries van het Bedrijfschap Afbouw (tegenwoordig Technisch Bureau Afbouw) werd om advies gevraagd. “Hij raadde ons aan om, om een eind aan het probleem te maken, de originele constructievloer te vervangen door een compleet nieuwe”, zegt Marco Maarschakerweerd. “Nieuwe balken, lewisplaat erop en 7 cm beton. Dan zouden we een goede

De opvallende lus, de ‘handtekening’ die de Kretenzer een eeuw geleden in diverse vloeren zette.

ondervloer hebben voor de terrazzovloer.” Vanuit technisch oogpunt gezien de enige verstandige oplossing, maar helaas eentje die in de praktijk niet uitvoerbaar bleek. “We hadden er gewoon de tijd niet voor”, zegt de eigenaresse van de woning. Het leek er dus op dat er afscheid moest worden genomen van het idee van een terrazzovloer. Maar dat wilde het echtpaar liever niet. En uiteindelijk zou zo’n beetje elke andere vloerafwerking last krijgen van de zwakke ondervloer.

Deze ondervloer was eigenlijk niet geschikt

Mebest

juni 2013

17

Het mozaïek is een eigen ontwerp van de opdrachtgevers, gebaseerd op een mozaïek dat ze in andere woningen troffen.

Kennis moet je delen

Marco Maarschalkerweerd werd gevraagd om toch nog eens goed na te denken over een andere oplossing. Die vond hij in Amsterdam, bij collegaterrazzobedrijf Corradi en Zoon. In het verleden had Aldo Corradi al wat succesvolle experimenten uitgevoerd met terrazzo op bouwpanelen van Lux Elements®. De platen van geëxpandeerd polystyreen hardschuim zijn licht, dun en uitermate star door het ingebedde glasvezelweefsel. Ideaal voor aanrechtbladen en tafelbladen bijvoorbeeld, zo was al gebleken. Dus waarom niet ook als ondergrond op zo’n toogjesvloer?, dacht Marco Maarschalkerweerd. “Ik heb Aldo daar over gebeld. Hij had dit echter ook nog nooit gedaan, deze platen op zo’n ondervloer, maar hij wilde zijn kennis graag met me delen. Sterker nog, we hebben samen het project opgepakt, samen uitgedacht hoe je de gewenste stevigheid zou kunnen creëren en het ook nog eens samen gemaakt.”

Als een aanrechtblad

De oude marmervloer werd verwijderd en ook de kalkzandlaag waarmee de holtes tussen de togen waren opgevuld. Met zandcement hebben de terrazzowerkers de ondervloer opnieuw uitgevlakt. Op de zandcementdekvloer verlijmden ze de bouwpanelen, in steensverband en met een flexibele lijm. Ook onderling werden de elementen verlijmd. Zowel aan de onder- als de bovenzijde kwamen er glasvezelmatjes op de naden, om eventuele werking te kunnen opvangen. Om niets aan het toeval over te laten, zijn de panelen vrijgehouden van de wanden. “We hebben daar metalen wapening in aangebracht, net als je bij aanrechtbladen doet eigenlijk”, zegt Marco Maarschalkerweerd. Omdat die staven vervolgens helemaal in beton zijn ingekapseld, zal er geen vocht bij het ijzer komen en zal het dus niet gaan roesten en werken.

We hadden er gewoon de tijd niet voor 18 Mebest

juni 2013

Een goede bestemming

Op de Lux Elements-ondergrond brachten Marco Maarschalkerweerd en Aldo Corradi 2,2 cm terrazzo aan; een heel bonte variant die de opdrachtgevers zelf hadden samengesteld. “We hebben wel geprobeerd aan te sluiten op wat je hier verder in de buurt ziet, maar het is toch wel onze eigen kleurencombinatie”, zegt de opdrachtgeefster. De band langs de wanden, met voornamelijk Rosso Levanto, is haast paars. Hij wordt aan de binnenzijde omkaderd door een strook van blokjes Carrara. In de hoeken gaat die strook over in de befaamde lus van de Kretenzer. Het veld is licht met een ruime hoeveelheid kleurrijke en deels tamelijk grove korrels. “Daar zit van alles tussen, ook restmateriaal dat ik van collega’s heb gekregen”, zegt Marco Maarschalkerweerd.

“Dat was dan vaak te weinig om nog hele vloeren mee te maken maar prima te gebruiken als strooigoed. En het maakt er een bijzondere vloer van want er zaten heel oude voorraden bij.”

Eigen ontwerp

Blikvanger in het entreeportaal is een mozaïek, een vijfbladige bloem. Ook die is ontleend aan een van de andere huizen in de buurt. “Alleen was dat een bloem met vier bladen, maar dat vond ik te strak”, zegt de bewoonster. “Daarnaast zijn we in ons gezin met z’n vijven dus ik vond het wel leuk om daar in het mozaïek naar te verwijzen. Ik heb het ontwerp zelf aangepast, maar dat viel nog niet mee!”. Het mozaïek zelf is gemaakt door oud-terrazzodocent Dick Derksen. In het entreeportaal is naast de paarse band

Alleen bij de overgang van het entreeportaal naar de gang is de vloer gedilateerd.

Mebest

juni 2013

19

20 Mebest

juni 2013

De vloer is behoorlijk bont, met veel variaties in kleur en korrelgrootte in het veld. De band is donker gehouden, met Rosso Levanto. In het entreeportaal is nog een fijne grijze band toegevoegd.

ook nog een fijne grijze band gelegd. Dat grijs is ook te vinden in de overgang naar de gang. Daar geeft de strook het idee van de drempel die er niet meer is. Aan weerszijden van de ‘drempel’ hebben de terrazzowerkers messingstrips geplaatst. Het is de enige dilatatie in de hele vloer, meer wilden de opdrachtgevers er niet. Mogelijk was het wel beter geweest om ook in de gang zelf te dilateren, want ondanks de goed doordachte ondervloer heeft de terrazzovloer toch wat tikjes gekregen van de werkende constructievloer.

Lef en vertrouwen

Uiteraard zijn de scheurtjes in het terrazzo hersteld, en zonder dat je er iets van ziet. “Dat kan heel goed met deze samenstelling”, zegt Marco Maarschalkerweerd. “Heb je maar één kleur, dan zie je al snel dat er is bijgewerkt, maar met zo’n bonte samenstelling valt dat veel minder op.” De scheurtjes hebben niet tot problemen met de opdrachtgevers geleid. “Marco vond het eigenlijk onverantwoord om hier een terrazzovloer te leggen; we hadden zelfs al een paar keer afscheid van elkaar genomen. Maar wij wilden gewoon heel graag deze vloer. Toen hij met dit voorstel kwam, heeft hij ons heel open verteld over de risico’s. Dat heeft ons veel vertrouwen in hem gegeven. We zijn er vervolgens samen in gestapt en we hebben de risico’s heel bewust geaccepteerd.” Marco Maarschalkerweerd is op zijn beurt vol lof over zijn opdrachtgevers, en vooral hun lef. “Het is soms erg fijn om een product te mógen maken, om te werken voor een klant die de ruimte geeft voor innovatieve oplossingen en niet het onmogelijke eist. Dán kun je innoveren.”

We hebben de risico’s heel bewust geaccepteerd

Terrazzovloer Utrecht Opdrachtgever: Anoniem Architect: Clemens Koemans, Utrecht Aannemer: Bouwbedrijf Tewibo BV, Werkhoven Terrazzovloer: Terrazzobedrijf GJ Maarschalkerweerd, Wijk Bij Duurstede

Mebest

juni 2013

21

Plafondtegels gooi je niet weg, die recycle je 22 Mebest

juni 2013

Nieuwe plafondtegels in het kantoorpand in Waalwijk. De oude tegels zijn inmiddels weer verwerkt tot nieuwe tegels. (foto: Henk van der Veen)

Tekst: Jan Willem Kommer Fotografie: Henk van der Veen, Armstrong

Lange tijd was duurzaamheid een containerbegrip, een wat onduidelijke term waar zo’n beetje alles dat met milieu en samenleving te maken heeft onder geschaard werd. Er ontstaat echter een steeds duidelijker beeld van wat duurzaamheid nu eigenlijk is, of zou moeten zijn. Simpelweg door er praktische invulling aan te geven. Bijvoorbeeld door plafondtegels te recyclen in plaats van ze weg te gooien. Bert Fitters Afbouw en Armstrong deden dat bij een renovatieproject in Waalwijk.

Mebest

juni 2013

23

Netjes gedemonteerd en opgestapeld op pallets. Het is even omschakelen als je gewend bent aan slopen en de afvalcontainer. (foto: Armstrong)

De oude tegels worden door Armstrong opgehaald en naar de fabriek net over de Duitse grens gebracht (foto: Armstrong)

Simpelweg ergens beginnen en niet meer ophouden Bescheiden van start

Bij premières verwacht je rode lopers, camera’s, kaviaar, champagne. Duurzaamheid gaat echter niet over ‘glitter and glamour’. Het gaat over praktische zaken, over nuchter nadenken, over simpelweg ergens beginnen en niet meer ophouden. En dus beleefde het Armstrong Plafond Recyclingprogramma zijn primeur op steenworp afstand van de A59 bij de renovatie van een bescheiden kantoortoren van 4 verdiepingen in Waalwijk. Volgens Bert Fitters van Bert Fitters Afbouw een ideaal project voor het in december 2012 geïntroduceerde recyclingprogramma. Dat programma bestaat eruit dat plafondfabrikant Armstrong oude minerale plafondtegels en snijafval van de nieuwe geïnstalleerde tegels ophaalt bij een project, ze naar de fabriek net over de grens in Duitsland transporteert en ze daar volledig hergebruikt bij de productie van nieuwe tegels.

24 Mebest

juni 2013

Je creëert werk en dat is in deze tijd belangrijk

Recycling van de oude tegels betekent niet alleen dat de natuur minder te lijden heeft van afval maar ook dat er minder grondstoffen uit de natuur worden gehaald. (foto: Armstrong)

Vervuild en beschadigd

Het kantoorgebouw in Waalwijk is zo’n elf jaar oud. Het bestaat uit twee torens van vier verdiepingen. Vorig jaar had Bert Fitters Afbouw uit Nieuwkuijk al de plafondtegels in de ene toren vervangen. Dat gebeurde toen in fases, steeds een verdieping per keer. Bij de tweede toren moest de complete 1.250 m2 systeemplafond in één keer worden vervangen. Dat wil zeggen, het systeem kon blijven hangen, alleen de tegels moesten eruit. Die waren in de loop van de jaren beschadigd geraakt door allerlei aanpassingen in de verlichting. Ook waren sommige tegels flink vervuild. Bert Fitters “Dit pand staat op 50 meter

van de snelweg en dat was goed te zien aan de tegels waar de roosters van het ventilatiesysteem in zaten. Dat is niet zo vreemd, zelfs het gras langs deze snelweg is zwart!”

Veel voordeliger dan slopen

De monteurs van Bert Fiters Afbouw hebben de tegels verwijderd en ze netjes opgestapeld op pallets zodat Armstrong ze gemakkelijk kon inladen en vervoeren. Natuurlijk ging daar wat meer werk in zitten dan wanneer het plafond simpelweg gesloopt en weggegooid was. Bert Fitters ziet dat echter alleen maar als voordeel. “Je creeert werk en zeker in deze tijd is dat belangrijk.

Mebest

juni 2013

25

Hard- of zachtmineraal, alle tegels kunnen worden meegenomen in het Armstrong Plafond Recyclingprogramma , ook zachtminerale tegels van andere merken. (foto: Armstrong)

Het hoeft niet eens meer te kosten

26 Mebest

juni 2013

En het hoeft niet eens meer te kosten. Je hebt dan wel je arbeidskosten maar daar staat tegenover dat je geen container hoeft te huren.” Volgens Han Kreemers van Armstrong is het demonteren en recyclen zelfs goedkoper. “We hebben een calculatieprogramma waarmee we voor elk project kunnen uitrekenen wat het verschil is tussen plafondtegels weggooien en plafondtegels recyclen. Hier kwamen we uit op een behoorlijk voordeel. Dat zit hem dan voornamelijk in het ontbreken van overslag- en stortkosten.”

Faciliteiten tellen mee

De calculatie was redelijk accuraat, in werkelijkheid kwam het voordeel voor Bert Fitters Afbouw op ongeveer € 1.500,-. Een hoeveelheid van 1.250 m2 is normaal gesproken aan de magere kant voor het recyclingprogramma. Vanaf 2.000 m2 haalt Armstrong de oude tegels namelijk kosteloos op.

Is het minder, dan moet er een kleine vergoeding worden betaald. “Dat is de regel, maar het hangt ook af van hoe een project gefaciliteerd is”, zegt Han Kreemers. “Dit project was weliswaar kleiner maar logistiek gezien was het erg simpel. We konden hier de wagen voor de deur neerzetten, dan ben je in tien minuten weer weg.”

systeem worden gebruikt. Helemaal optimaal was dat systeem niet meer maar delen vervangen was geen optie, dan zou je kleurverschil krijgen. Waar nodig hebben de monteurs het wel schoongemaakt, net als de roosters van het ventilatiesysteem. “En we hebben de spots overgezet in de nieuwe tegels”, zegt Bert Fitters.

Opgepoetst systeem

Demonteren in plaats van slopen

De oude tegels, Armstrong Sahara, zijn vervangen door Armstrong Sierra OP. Het zijn beide hardminerale tegels, maar de Sierra OP is nieuwe generatie die de voordelen van hardmineraal en zachtmineraal combineert. “Hij heeft een hoge geluidsabsorptiewaarde van 0.9αw, een hoge densiteit zodat de tegel minder snel vervuild, langer meegaat en deze voordelen combineert met een zeer behoorlijke overlangsgeluidisolatie”, aldus Lisette Bouman van Armstrong. Uit budgettair oogpunt moest het oude ophang-

Al was het voor Bert Fitters de eerste keer dat hij gebruik maakte van het Armstrong Plafond Recyclingprogramma, het werkte nauwelijks anders dan bij gebruikelijke renovatieprojecten die zijn bedrijf doet. “We slopen de plafonds toch al nooit. We demonteerden ze altijd al en namen het afval mee terug naar het bedrijf waar we het scheiden. Daar hebben we containers staan voor papier, ijzer, aluminium, roestvrij staal. Plafondtegels kwamen altijd in de container met sloopafval terecht want ze werden nooit gerecycled.

We konden hier de wagen voor de deur neerzetten

Nieuwe grondstoffen of gerecycled materiaal? Het is niet te zien aan de tegels. (foto: Armstrong)

Mebest

juni 2013

27

En hebben de tegels hun beste tijd weer gehad, dan gaan ze terug naar de fabriek voor een nieuwe ronde. (foto: Armstrong)

Niet dat ik obsessief ben Dan krijg je de idiote situatie dat de afvalverwerker ze probeerde te verbranden terwijl producenten juist hun best hebben gedaan om ze onbrandbaar te maken. Een hoop verspilling van energie dus en je houdt toch nog restafval over. Het is dan ook een goede zaak dat dit recyclingprogramma er is.”

Omslag in denken gevraagd

Naast het scheiden van afval is Bert Fitters ook erg alert op transport. Hij staat op het standpunt dat je zo min mogelijk leeg moet rijden. Zo laat hij alle materiaal op de zaak afleveren. De monteurs nemen het zelf mee naar het project waar ze werken en rijden ’s middags dus weer met het afval terug. “Niet dat ik obsessief ben, maar ik vind dat als er mogelijkheden zijn om bewust met het milieu om te gaan, je ze moet doorvoeren.” Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij de eerste was die gebruik maakte van het Armstrong Plafond Recyclingprogramma. “Punt is wel dat er toch ook veel kleine projecten zijn

28 Mebest

juni 2013

waar het niet rendabel is om de tegels op te halen. Bedrijven zouden van dat soort projecten hun afval moeten meenemen en het opsparen. Als de leverancier bestellingen komt brengen, dan kan hij dat afval meenemen en het tijdelijk opslaan voor Armstrong zodat deze het vervolgens kan recyclen.” Het is een fraai plan maar er is wel een omslag in denken bij de montagebedrijven voor nodig. De bouw is immers nog niet erg gewend om zo bewust met afval om te gaan. Maar daar gaan initiatieven als het Armstrong Plafond Recyclingprogramma ongetwijfeld verandering in brengen.

Kantoorpand Waalwijk Aannemer: Aannemingsbedrijf De Wit, Drunen Plafondmontage: Bert Fitters Afbouw, Nieuwkuijk

De oude en vervuilde Armstrong Sahara plafondtegels zijn vervangen door de nieuwe frisse Armstrong Sierra OP. Het ophangsysteem is wel blijven hangen. (foto: Henk van der Veen)

Mebest

juni 2013

29

PLAFOND ALS UITHANGBORD Tekst: Jan Willem Kommer Fotografie: Henk van der Veen, Jan Willem Kommer

Onderscheid is belangrijk. Mensen willen graag laten zien dat ze anders zijn dan anderen. Zo benadrukken ze hun individualiteit. Het is van alle tijden. En het gebeurt op ontelbare manieren; zelfs met stucwerk. Restauratiestukadoor Rene van Olphen herstelde in een grachtenpand in Zwolle een 19e eeuws plafond met een ornament dat niet óp het plafond lag, maar erin.

30 MEBEST

juni 2013

Het moet vroeger één pand zijn geweest

Gebruikelijke decoraties als acanthusbladeren en ook een individuele touch met groente en fruit en vooral de terugliggende plaatsing. (foto: Henk van der Veen)

Het bloed kruipt…

Harry Havers is architect in ruste. In naam dan, want net als destijds bij zijn toenmalige bureau HLH Architecten, is hij nog steeds intensief bezig met restauratiewerk. Wel gaat het nu om zijn eigen woning, een statig 18e-eeuws grachtenpand in Zwolle dat al bijna een eeuw in de familie is. “Mijn grootvader is hier in 1927 gestart. Hij had een expeditiebedrijf met wagens en scheepjes. Het souterrain was pakhuis. In ’59 kregen mijn ouders het pand in handen en in ’87 hebben mijn vrouw en ik het overgenomen.” Lange tijd werd het pand gedeeld met huurders, het bestaat namelijk uit twee woningen met elk een eigen voor-

deur. “Het moet vroeger één pand zijn geweest”, zegt Harry Havers. “De huidige indeling met de twee entrees en twee trappen is niet erg riant. De dubbele maat past er beter bij; zulke huizen ben ik ook wel vaker tegengekomen.”

Graven in het verleden

De architect vermoedt dat de riante woning omstreeks 1865 gesplitst is. “We hebben de bewonersgeschiedenis uitgezocht en als je ziet wie er daarna hebben gewoond en hoe lang ze er hebben gewoond, dan kunnen zij het niet hebben gedaan.” Er zijn ook andere aanwijzingen, zoals een briefje met twee namen en een datum in 1865

MEBEST

juni 2013

31

Uit de collectie van Silberling. (foto: Henk van der Veen)

Een uniek stuk, dit ornament

bijvoorbeeld, dat onder de verdiepingsvloer vandaan kwam. Die vloer was destijds over de oude vloer heen getimmerd omdat die instabiel was geworden. Er was namelijk een stuk uitgezaagd om in de voorkamer eronder het terugliggende ornament in het plafond te kunnen maken. “Een uniek stuk, dit ornament”, zegt Harry Havers. Dat is een andere kijk dan zijn ouders er 50 jaar geleden op hadden.

Beklad en verstopt

“Toen mijn ouders hier in 1959 kwamen wonen, was het ooit zo fraaie plafond met olieverf groen geschilderd. De verf bladderde en mijn moeder vond dat het hoge plafond de kamer maar koud maakte. Dus is er met zachtboard een verlaagd plafond gemaakt.”

32 MEBEST

juni 2013

Zo ging dat in die tijd

Het plafond is weer precies zoals het in 1865 gemaakt moet zijn. De schouw is wel aangepast, daar is een lijst aan toegevoegd. (foto: Henk van der Veen)

Dat het oude plafond met zijn ornamenten en lijstwerk daar door beschadigd raakte, deerde niet; zo ging dat in die tijd. Maar toen Harry Havers het pand in bezit kreeg, kon een grootscheepse restauratie niet uitblijven. En uiteraard werd het plafond daar in meegenomen. In feite was het de eerste stap in het hele project.

Compleet vervangen

Meester restauratiestukadoor René van Olphen begon met het plafond in de achterkamer. Dat was zo mogelijk nog meer beschadigd dan dat in de voorkamer. Vooral van het middenornament was niet veel meer heel. De stukadoor uit Nijverdal haalde het beste kwart van het ornament uit het plafond. Nadat het grondig was schoongemaakt konden de ontbrekende delen worden bij-

geboetseerd. De precieze onderdelen en vormen waren terug te vinden, het stuk is namelijk een Silberling en was vastgelegd in documentatie. Daarna was het een kwestie van een mal maken, vier delen gieten en ze terugzetten.

Strak in de leer, maar soms niet

Naast het ornament bevatte het plafond nog twee perklijsten en een platte plint. Die zijn allemaal opnieuw gemaakt, precies zoals het origineel, in het werk getrokken. “Ik had een mal van hoekstukken die bij het ornament passen”, zegt René van Olphen. “Omdat er toch een heel nieuw plafond in ging, dacht ik dat het misschien een goed idee was om die te gebruiken. Harry wilde de lijsten echter net zo als ze waren geweest; strak dus, met strakke hoekstukken.”

MEBEST

juni 2013

33

Vrijwel het gehele ornament is opnieuw gemaakt, deels met mallen aan de hand van de originele onderdelen, deels opnieuw geboetseerd op het plafond. (foto boven: Henk van der Veen, foto beneden: Jan Willem Kommer)

Strak dus, met strakke hoekstukken

Wat wel enigszins afwijkt van de oorspronkelijke situatie, is het lijstwerk op de schouw. De kroonlijst is wel gelijk aan hoe het vroeger was. “Het is een lijst die je vrij veel tegenkomt”, zegt René van Olphen. “Hij wordt regelmatig gecombineerd met een lijst die iets lager op de schouw wordt geplaatst. Omdat we hier het gevoel hadden dat we iets misten, hebben we hier ook die combinatie gemaakt.”

Onverwacht kraaltje

Ook in de voorkamer is er een schouw met lijstwerk. Hier was geen aanvulling nodig want hij is aanzienlijk rijker uitgevoerd dan die in de relatief sobere achterkamer. Onder de forse kroonlijst is bijvoorbeeld een rij acanthusbladeren gemaakt en het front van de schouw is voorzien van twee lisenen. “Deze mantel zou ik schoonmaken en wat repareren”, zegt René van Olphen.

34 MEBEST

juni 2013

Inspiratie voor de blaadjes haalde meester restauratiestukadoor Rene van Olphen uit de tuin, bij de rozenstruik. (foto: Jan Willem Kommer)

“Toen ik daarmee bezig was, kwam ik op de hoeken de restanten van een kraal tegen. Ze wilden hem graag terughebben dus ik heb er een malletje voor gemaakt en hem direct op de schouw getrokken.” Op het plafond zelf hoefde de stukadoor nauwelijks lijstwerk te vervangen of te repareren. Er is alleen een platte plint; ruimte voor perklijsten liet het imposante ornament niet over.

Dichtgekliederde bloemen en bladen Tour de force van de hele stucrestauratie was uiteraard dat bijzondere pronkstuk midden op en in het plafond. Doordat het zo vol zat met verf, dacht de stukadoor in eerste instantie met een prefab stuk te maken te hebben. Bij het schoonmaken bleken er echter ook nogal wat delen ter plekke geboetseerd te zijn. De grote en de kleine acanthusbladeren en de bloemetjes in

Er is met zachtboard een verlaagd plafond gemaakt

MEBEST

juni 2013

35

De schouw in de voorkamer bleek een verrassing te bevatten, een subtiel kraaltje op de hoeken.

Daar ben ik vrij rücksichtslos in het terugliggende deel niet, die zijn wel allemaal gegoten. Doordat ze niet direct op het plafond hadden gelegen, waren ze de jaren zonder al te veel kleerscheuren doorgekomen. Wel waren ze behoorlijk dichtgeverfd. René van Olphen wilde ze schoonmaken, maar zijn opdrachtgever zag dat anders. “Gewoon de beste delen eruit halen en gebruiken om nieuwe stukken van te maken en alles vervangen, daar ben ik vrij rücksichtslos in”, zegt Harry Havers.

36 MEBEST

juni 2013

Hulp van de föhn

Op het plafond zelf wordt het terugliggende deel van het ornament omcirkeld door accolades. Die waren bijna allemaal stuk dus ook hier zijn de beste delen gebruikt om nieuwe accolades te maken. Hetzelfde gebeurde met de acht vazen. De krullen en de bloemen waren een ander verhaal. René van Olphen wilde alles schoonmaken met Peel Away maar waarschijnlijk door de verf die was gebruikt wilde dat niet lukken.

Toen hij met de föhn aan de slag ging knapte de verf er zo af. Zodra het te heet werd verpulverden de stukken echter. “Die delen waren met kalk en gips gemaakt, dus dat was boetseerwerk geweest”, concludeert de stukadoor.

Granaatappels en hop

Mallen maken en de versieringen gieten was geen optie, dus René van Olphen maakte die versieringen met de hand op het plafond. Het was een flora-verzameling, met onder meer granaatappels, druiven, anananas, hop. Voor Harry Ha-

vers zijn de versieringen ook weer een aanwijzing dat dit plafond in 1865 is gemaakt. “We hebben weten te achterhalen dat er toen een handelaar in dit pand is gekomen. Het kan heel goed zijn dat hij in dit soort producten deed en dat hij dat wilde laten zien met het ornament.” Want dat is wel een deel van de charme van restaureren; achterhalen wat de herkomst van dingen is. Dat speelt haast net zo’n grote rol als dat het pand en het plafond er weer prachtig uitzien en weer een flink aantal jaren vooruit kunnen.

Ooit waren er tijden waarin zo’n prachtig stuk groen geschilderd kon worden of verborgen achter een zachtboardplafond. Gelukkig is het gezonde verstand weer terug.

Project Opdrachtgever: Familie Havers Aannemer: Hegeman VNO Bouw BV, Zwolle Stukadoor: Van Olphen stukadoor- en restauratiewerken

MEBEST

juni 2013

37

BOOGAARD RESTAURATEURS EU gecertificeerd

KRABPLEISTERS KALKPLEISTERS & -MORTELS RESTAURATIEMORTELS SANEERPLEISTERS OP KALKBASIS CURSUSSEN & WORKSHOPS

Leverancier van Kievitshoekweg 1 4353 RK Serooskerke (W)

mortels en vloeistoffen T +31 (0)118 591259 M +31 (0)6 20491462

[email protected] www.boogaardrestaurateurs.nl

ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE?

Bel met: Shahin Habbah T 026-750 18 51 E [email protected] I www.pshmediasales.nl

Elzenstraat 3 5331 GH Kerkdriel

Telefoon: 073-6312750 Fax: 073-6312768 Mobiel: 06-54271506 E-mail: [email protected]

De redactie behoudt zich het recht voor de ingezonden berichten in te korten. De inhoud van

Wordt samengesteld aan de hand van pers- en

de pers- en nieuwsberichten valt niet onder de verantwoordelijkheid van de Mebest-redactie.

nieuwsberichten van, voor en over de afbouwsector.

Met plaatsing van een bericht spreekt de redactie van Mebest dan ook geen waardeoordeel

Berichten voor deze rubriek kunt u sturen naar:

uit over de genoemde kwaliteit en/of prestaties van diensten en producten.

Redactie Mebest, Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag.

Knauf biedt stukadoors gratis professioneel advies en praktijktrainingen

Opleiding Meester Restauratiestukadoor opnieuw van start

Knauf biedt de stukadoor alle mogelijke ondersteuning om een perfect, risicoloos eindresultaat te realiseren bij zijn buitenpleisterprojecten. Met kosteloos advies op maat, (praktijk)trainingen in de Knauf Akademie, een gloednieuwe brochure én een nieuwe kleurenkaart is Knauf helemaal klaar voor het nieuwe buitenseizoen. De Commercieel Technisch Adviseurs van Knauf kunnen zowel mondeling als schriftelijk deskundig advies geven, afhankelijk van de vraag van de stukadoor. In een schriftelijk advies staat voor zijn specifieke project tot in detail beschreven welke handelingen noodzakelijk zijn voor een kwalitatief goed eindresultaat. Met een (gratis) Knauf Advies heeft de stukadoor altijd Knauf als partner achter zich staan, want Knauf geeft automatisch volledige garantie op elk project waar het schriftelijke advies is gevolgd. Ook de trainers van Knauf staan open om al hun kennis en ervaringen te delen. In de Knauf Akademie zijn, eveneens kosteloos, speciale trainingen op het gebied van cementgebonden pleisters te volgen. Ideaal voor stukadoors of medewerkers van bouwmaterialenhandelaren die hun kennis over (het gebruik van) cementgebonden pleisters willen opfrissen. Op www.knauf.nl/akademie is het volledige cursusaanbod te vinden. Onlangs heeft Knauf een nieuwe brochure uitgebracht, met daarin praktische informatie over de voordelen, toepassingsgebieden en verwerking van de Knauf cementgebonden pleisters. Een aantal cementgebonden pleisters is ook in kleur leverbaar. Sinds kort heeft Knauf het aantal beschikbare kleuren sterk uitgebreid. De mogelijkheden zijn daarmee onbegrensd bij het kiezen van de gewenste uitstraling van een buitengevel. Zowel de brochure als kleurenkaart zijn gratis bij Knauf op te vragen of te downloaden op www.knauf.nl/documentatie

40 Mebest

juni 2013

Eens per drie jaar organiseert Savantis de opleiding Meester Restauratiestukadoor. In het najaar van 2013 gaat de volgende editie van start. Grijp je kans en schrijf je in voor de mooiste opleiding van Nederland! Tijdens de opleiding tot restauratiestukadoor leer je hoe je oud stucwerk kunt restaureren. Denk bijvoorbeeld aan oude plafonds, rozetten en ornamenten. Om die vaardigheden aan te leren krijg je les in het opstellen van een restauratieplan en het gebruik van gereedschappen en hulpmiddelen. Daarnaast oefen je veelvuldig met het maken van mallen en trekken van lijsten. Ook klassieke decoratieve technieken als sgraffito, fresco’s en stucmarmer komen aan de orde. Ben je een enthousiast stukadoor met het niveau 3-diploma Gezel, beschik je over een aantal jaren werkervaring en wil je je ontwikkelen tot het hoogste niveau van het vakmanschap? Schrijf je dan in voor de driejarige opleiding tot Meester Restauratiestukadoor. Wil je meer weten? Kijk op www.savantis.nl/ restauratiestukadoor, bel Savantis op 0182 - 64 11 11 of stuur een e-mail aan [email protected]

Nieuw van Brander: spachtelputz Brava Salsa en muurverf Brava Wand en Plafond PRIMEUR: Halve-doos-indoos-concept Fermacell: effectief renoveren met helft minder materiaal en helft minder arbeid Fermacell uit Wijchen introduceert een totaaloplossing voor snelle en efficiënte renovatie: het halve-doos-in-doos-concept. Deze unieke droogbouwoplossing, gebaseerd op het bekende droge afbouwsysteem van Fermacell, stelt aannemers en afbouwers in staat woningscheidende wanden, vloeren en plafonds aan één zijde te voorzien van een systeemopbouw van Fermacell vloerelementen, gipsvezelplaten of Powerpanel H2O en een isolatiepakket. Een renovatiewoning voldoet daardoor in één keer aan de eisen die het Bouwbesluit stelt aan geluidsisolatie, brandwerendheid en thermische isolatie. Het concept vraagt de helft van het materiaal en de helft van de arbeid die doorgaans nodig is en werkt daardoor kostenbesparend. Het verlies aan verhuurbaar oppervlak blijft tot een minimum beperkt. Larson van Dijk, technisch adviseur bij Fermacell: ‘We merken dat woningcorporaties – terecht – kosten en baten tegen elkaar afwegen bij het renoveren van woningen. Duurzame verbeteringen die verder gaan dan de actuele eisen in het Bouwbesluit vragen in die afweging vaak een te hoge investering. Het halve-doos-in-doos-concept is een renovatieoplossing die méér biedt tegen minder kosten, gebaseerd op integrale droge afbouw.’ Bovendien blijkt het halve-doos-in-doos-concept op het gebied van akoestiek een renovatiewoning op het in het Bouwsluit vastgelegde niveau voor nieuwbouw te brengen. Adviesbureau Peutz uit Molenhoek deed akoestisch onderzoek naar het innovatieve concept.

Brander Afbouwprodukten introduceert twee nieuwe producten voor binnen: Brava Salsa, een licht verwerkbare spachtelputz, en Brava Wand en Plafond, een gemakkelijk te verwerken muurverf. Brava Salsa is ontwikkeld voor het decoratief afwerken van wanden en plafonds in de woning- en utiliteitsbouw. De sierpleister kenmerkt zich door de goede en vooral lichte verwerkbaarheid; het product laat zich gemakkelijk opzetten en verdelen. Het eindresultaat is vanzelfsprekend mooi met een fraaie egale gesloten structuur. Het product is verkrijgbaar in 1,2 mm en 1,5 mm. Brava Salsa wordt geleverd in emmers van 15kg in wit en lichte kleuren. Brava Wand en Plafond is een gemakkelijk te verwerken muurverf voor binnen van een degelijke kwaliteit. Deze muurverf is ontwikkeld voor het fraai afwerken van renovatieen nieuwbouwprojecten binnen. Brava Wand en Plafond kenmerkt zich door een gemakkelijke verwerking, goede dekking en een verzorgd mat eindresultaat op wanden en plafonds. Deze muurverf wordt geleverd in emmers van 10 liter in wit en lichte kleuren. Brava Wand en Plafond is goed rol- en verspuitbaar, geurarm en oplosmiddel- en emissievrij (ELF). Brava Salsa en Brava Wand en Plafond zijn verkrijgbaar bij de Brander verkooppunten.

Mebest

juni 2013

41

Fonterra Base Flat 12: vloerverwarming met geringe opbouwhoogte Met Fonterra Base Flat 12 biedt Viega een betaalbaar alternatief voor de installatie van vloerverwarming in bestaande bouw. Het nieuwe systeem wordt als een standaard natbouwsysteem verwerkt; een toevoegmiddel zorgt ervoor dat de opbouwhoogte van het totale systeem beperkt blijft tot 35 mm, of 45 mm met isolatieplaat. In nieuwbouwprojecten is meestal voldoende opbouwhoogte om vloerverwarmingssystemen voor natbouw te kunnen toepassen. Bij renovatie van bestaande objecten is die hoogte er doorgaans niet. Ook aan de belastbaarheid van de vloer zijn dan vaak grenzen gesteld. Dit probleem werd tot nu toe veelal opgelost met droogbouwsystemen of met een gietmassa omdat conventionele afwerkvloeren altijd een deklaag van tenminste 30 mm moeten hebben. Met het vloerverwarmingssysteem Fonterra Base Flat 12 van Viega zijn nu ook met afwerkvloerconstructies geringe opbouwhoogten mogelijk. Bij de speciaal ontwikkelde combinatie van systeem-noppenplaat, polybuteen-buis 12 x 1,3 mm en afwerkvloer is de totale bouwhoogte slechts 35 mm. Gebruikt u de geïsoleerde Fonterra noppenplaten, dan komt de totale bouwhoogte op 45 mm. In beide gevallen volstaat een afwerkvloer van 15 mm als afwerking van de noppenplaat om aan alle eisen van de woningbouw tot een capaciteit van 2 kN te voldoen. Door de beperkte opbouwhoogte is ook het gewicht van de nieuwe vloer minder. Dat maakt Fonterra Base Flat 12 zeer geschikt voor gebouwen met een problematische belastbaarheid, zoals oudere gebouwen met balkenvloeren. De Fonterra Base Flat 12 heeft ook een kortere droogtijd dan gangbare afwerkvloeren; 5 dagen in plaats van de gebruikelijke 21. Vanaf de zesde dag kan met het droogstoken worden begonnen. De warmteoverdracht is bij de uiterst vlakke Fonterra vloerverwarming optimaal. Door de perfecte ligging van de PB-buis in de noppenplaat wordt de buis volledig door de afwerkvloer omsloten. Dit levert energiebesparingen en dus lager stookkosten op.

42 Mebest

juni 2013

Nieuwe generatie 14,4 V schroefboormachines: GSR en GSB 14,4-2-LI Professional Bosch brengt met de modellen GSR en GSB 14,4-2-LI Professional accuschroefboormachines en accuklopboorschroefmachines op de markt die nog lichter en compacter zijn dan hun voorgangers: ze wegen respectievelijk slechts 1,2 en 1,3 kilogram en zijn inclusief 10 mm Auto-Lock-boorhouder maar 169 en 187 millimeter lang. Daarmee zijn ze circa 15 en 10 procent korter dan de huidige modellen en lossen ze deze als de lichtste en compactste apparaten in hun klasse af. Met de GSR en GSB 14,4-2-LI Professional wordt werken in nauwe ruimtes of boven het hoofd nog gemakkelijker. Daar dragen ook de geringe afmetingen van de handgreep van beide modellen aan bij.

Ding mee naar de titel ‘Strikolith Project van het Jaar’ ORAC presenteert nieuwe marketing tools Meer dan ooit wensen klanten een persoonlijke touch in hun interieur. Om de vakman ideeën aan te reiken en die ook succesvol te vertalen naar de eindklant toe, heeft ORAC, de Belgische fabrikant van architecturale profielen in kunststof, nieuwe tools ontwikkeld. In het bijzonder voor de recent gelanceerde Ulf Moritz collectie “Daring Dimensions Designed by U”. Het nieuwe Inspiration Book van Orac Decor® is een grootformaat kijkboek met maar liefst 90 pagina’s sfeer- en inspiratiefoto’s. Het toont hoe je met de profielen en ornamenten van Orac Decor® een interieur een nieuwe dimensie geeft. Vooral de voor- en na-foto’s illustreren de eindeloze mogelijkheden en tegelijk ook de kracht van de Orac Decor®elementen. Het boek bulkt van de creatieve ideeën en innovatieve toepassingen, of dat nu in moderne of klassieke interieurs is, met of zonder geïntegreerde verlichting. Speciale druktechnieken zetten de elementen in reliëf en benadrukken het 3D aspect van de profielen.

Strikolith nodigt u uit om te laten zien op welk van uw projecten u trots ben. Iedere stukadoor, aannemer of architect kan tot 1 november 2013 één of meerdere projecten insturen en meedoen aan de wedstrijd ‘Strikolith Project van het Jaar’. Na 1 november 2013 kiest een deskundige jury uit alle inzendingen het winnende project. Dat project wordt op de website van Strikolith en in de landelijke vakmedia extra in de schijnwerpers gezet. En natuurlijk wordt u ook persoonlijk beloond voor uw deelname aan deze wedstrijd! Als uw inzending wordt gekozen tot het winnende project, dan ontvangt u van Strikolith een reischeque ter waarde van een verzorgd weekend in Barcelona voor twee personen!

De cataloog die hoort bij de Ulf Moritz collectie bevat sfeerbeelden van frisse, elegante en moderne interieurs maar ook rijkelijke, glamoureuze en warme ruimtes komen aan bod. Wie zijn verbeelding de vrije loop laat en wat lef aan de dag legt, zet met deze collectie muren en plafonds in reliëf op een totaal vernieuwende manier. De sfeerpagina’s worden aangevuld met een overzichtelijke opsomming van de 12 elementen uit de collectie. Alles staat netjes geordend zodat je snel alle technische informatie terugvindt. Ook stelde ORAC een nieuwe XXL Sample Case samen die naast de 2 boxen met grote lijsten (gladde en geornamenteerde) nu ook een Ulf Moritz box bevat. De kunststof verpakking herbergt de zes Ulf Moritz profielen. Een onmisbare tool voor elke professional die zijn klanten gaat bezoeken.

Op www.strikolith.com/projectvanhetjaar vindt u uitgebreide informatie over de wedstrijd. Onder meer leest u daar hoe u kunt deelnemen, wat de voorwaarden zijn en u vindt er enkele tips om uw winkansen te vergroten.

Mebest

juni 2013

43

ROWIQ Advies op eigen kracht verder Na bijna 2,5 jaar binnen de IKOB-groep gaat ROWIQ Advies op eigen kracht verder. Beide organisaties zien voordelen in de zelfstandigheid van ROWIQ Advies. Die brengt een helder onderscheid tussen advisering en certificering. Sinds 28 maart 2013 opereert ROWIQ Advies met een eigen profiel in de markt.

SIG Benelux neemt GBT Machines over Op 1 maart 2013 heeft SIG Benelux BV de bedrijfsactiviteiten van GBT Machines BV overgenomen. De naam van GBT Machines verandert met de overname naar SIG GBT Machines. SIG is in Europa uitgegroeid tot een van de grootste toeleveranciers van specialistische bouwmaterialen. In Nederland gaat GBT Machines nauw samenwerken met SIG De Stukadoorsspecialist, de totaalleverancier voor de stukadoor. Door de toevoeging van het assortiment en de diensten van GBT wordt het specialisme verder doorontwikkeld. De focus van beide bedrijven ligt op het ontzorgen van de klant, innovaties en het ontwikkelen van totaalconcepten. GBT Machines, opgericht in 1994, is al jaren een goed bekendstaande onderneming op het gebied van productinnovaties en afbouwmachines voor de stukadoor. De Mixpro en de Airless spuitmachines zijn hier mooie voorbeelden van. Daarnaast levert het bedrijf ook specialistische diensten, zoals onderhoud en de jaarlijkse keuringen op de afbouwmachines. U vindt onze vestiging aan de Wiekenweg 35 in Amersfoort, tussen de A1 en A8. Pal daarnaast ligt UMB Amersfoort, ook een SIGvestiging met een geïntegreerd stukadoorsafhaalcentrum. Meer informatie vindt u op onze websites: www.sigbenelux.com www.GBTmachines.nl www.stukadoorsspecialist.nl

Door de fusie van IKOB-Groep en SKW Certificatie eind 2010 werd ROWIQ Advies onderdeel van de IKOB-Groep. De IKOB-Groep biedt een compleet pakket van dienstverlening: advies, opleiding, onderzoek, keuringen en inspectie en certificatie voor de bouwkolom. Met de zelfstandigheid van ROWIQ gaat de samenwerking tussen beide organisaties niet verloren en blijft de gedachte van ‘OneStop-Shop’ van IKOB gewaarborgd. ROWIQ Advies wordt ‘Erkend Partner’ van de IKOBGroep. Klanten kunnen bij ROWIQ Advies terecht voor begeleiding, ondersteuning en opleidingen rondom kwaliteit en voorbereiding voor certificatie. ROWIQ Advies beschikt over veel kennis van en ervaring met certificatie en heeft in de afgelopen jaren diverse klanten begeleid. Daarbij stelt ROWIQ Advies een objectieve en positief kritische houding voorop. Bastiaan Benz, algemeen directeur van de IKOB-groep, is positief over de nieuwe situatie: “Transparantie is een belangrijk goed in certificering. Met de verzelfstandiging van ROWIQ Advies wordt die helderheid zichtbaar.” Ook Raymond von den Benken, directeur van ROWIQ Advies, ziet de voordelen: “Voor klanten van beide organisaties is dit een heldere propositie: voor certificering ga je naar IKOB-BKB en voor advies kun je bij ROWIQ Advies terecht.”

ADVIES 44 Mebest

juni 2013

Nieuwe collectie Bata Walkline veiligheidsschoenen in Wiltec showroom

Handzame Makita catalogus 2013-2014 nu beschikbaar Makita heeft het complete assortiment Powertools overzichtelijk gebundeld in de nieuwe catalogus voor 2013-2014. Dit 118 pagina’s tellende boekje op A5-formaat is een stuk lichter en handzamer dan zijn voorganger. Makita heeft ook de vormgeving aangepast en er zijn een aantal verbeteringen doorgevoerd, die de overzichtelijkheid en vindbaarheid van de machines ten goede komt. Het volledige overzicht machineaccessoires en verbruiksartikelen maakt niet langer onderdeel uit van de catalogus. Wel zijn de nieuw te verwachten machines alvast vermeld. Zowel bedrijven als particulieren kunnen de catalogus downloaden via de website www.makita.nl/catalogus2013. Makita werkt in de catalogus met dertien verschillende kleuren die corresponderen met de diverse soorten powertools. Per machine staan de belangrijkste eigenschappen en technische specificaties vermeld en is een opsomming van standaard accessoires en verbruiksartikelen opgenomen. Dankzij de index per model én per productgroep vindt iedere gebruiker snel zijn weg in de catalogus. Alle nieuwe machines zijn aan een apart logo direct als zodanig herkenbaar. De overzichtelijke catalogus bevat duidelijke afbeeldingen van alle machines, afgewisseld met praktijkfoto’s en tips van Makita-trainer Ike Vogels.

Wiltec is nog maar net verhuisd naar het nieuwe pand en heeft nu al als eerste Batadealer de nieuwe collectie Walkline schoenen in huis! In de compleet nieuwe showroom komt deze revolutionaire Walkline collectie perfect tot haar recht. De schoenen zien er niet alleen goed uit, ze zijn ook zeer comfortabel én gezond voor uw voeten. De unieke modellen geven voeten volledige vrijheid om natuurlijk te kunnen bewegen. Iets wat u zelf moet ervaren, om te weten waar we het over hebben. Dus loop gerust eens binnen en test het! De Walkline collectie van Bata bestaat uit schoenen die meer doen dan beschermen; ze bieden biomechanische ondersteuning. Dat betekent dat voeten vrij kunnen buigen, draaien en bewegen. Knellen of krap zitten is hiermee gegarandeerd verleden tijd. Vermoeidheid vermindert hierdoor aanzienlijk en de voeten blijven fitter. De drager krijgt een energieke loopervaring én gezondere voeten; dat merkt u direct aan de afname van het ziekteverzuim! Wilt u vrijblijvend het comfort van de Walkline ervaren of een bezoek brengen aan de showroom? Bel dan naar 0413-24 44 44 of stuur een e-mail naar [email protected].

“Ons assortiment accessoires en verbruiksartikelen wijzigt zo snel, dat wij ervoor gekozen hebben deze niet langer op te nemen in de catalogus. Gebruikers kunnen actuele informatie over alle standaard en optionele accessoires en verbruiksartikelen het beste raadplegen via www. makita.nl. Alle uitbreidingen, vervangingen en kwaliteitsverbeteringen worden direct op de site doorgevoerd. In een gedrukte catalogus lukt dat helaas niet”, aldus Ike Vogels.

Mebest

juni 2013

45

is een uitgave van

Adverteerdersindex en Bedrijfschap Afbouw

Redactieadres: Technisch Bureau Afbouw, Mebest Jan Willem Kommer, hoofdredacteur Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag Telefoon: 070 - 33 66 544 E-mail: [email protected] Fotografie: Henk van der Veen, Maassluis; Jan Willem Kommer, Delft; Armstrong, Breda Vormgeving: X-Media Solutions, Sylvia Oxenham, Doetinchem

Boogaard Restaurateurs

Evenementenhal Hardenberg

38

2

Gerlo plafondconstructiebedrijf

39

Omnicol

47

Siniat

48

Stichting Afbouwkeur

38

Druk: Senefelder Misset B.V., Doetinchem Abonnementen: Adreswijzigingen uitsluitend naar Mebest abonnementenadministratie Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag Telefoon: 070 - 33 66 500 Fax: 070 - 33 66 533 E-mail: [email protected]

Strikolith

Technostuc Systemen/Pavatex

Redactieraad: F. Sterks, FNV Bouw; R. van Dijk, CNV Vakmensen; A. Terstal, BNI; L. Candido, NOA; P. van Herk, NOA; T. van Dijk, BNA; F. Haringsma, NOA Advertenties: Tarieven en inlichtingen uitsluitend bij PSH Media Sales Kronenburgsingel 515, 6831 GM Arnhem Postbus 30095, 6803 AB Arnhem Telefoon 026 - 750 18 00 Fax: 026 - 750 18 02 E-mail: [email protected] Website: www.pshmediasales.nl Mebest verschijnt omstreeks het einde van de maanden februari, april, juni, augustus, oktober en december. Verspreiding vindt deels plaats volgens het controlled-circulation system.

46 Mebest

juni 2013

Eerstvolgende uitgave: Mebest nr. 4-2013 Verschijningsdatum: 27 augustus 2013 Aanlevering advertentiemateriaal: 13 augustus 2013

2

39

Stuc supersnel elk maanlandschap spiegelglad! Omnimix 90R Light is een sneldrogende en lichtgewicht pleistermortel om wanden in één keer perfect te egaliseren. Die is niet alleen handig, maar bespaart ook kostbare tijd. Gratis proberen? Ga voor meer informatie en de introductieactie naar www.gaanalseenraket.nl www.gaanalseenraket.nl

www.omnicol.eu

www.facebook.com/omnicol.eu

www.twitter.com/omnicol

MAN ZKT. STEV. PL. ZON. SCHIMMEL! PrégyWAB (Wet Area Board) geeft vocht en schimmel geen kans. Dé gipsplaat voor douche, badkamer, keuken, zwembad, sauna, onder luifel buiten,… Ook voor heel vochtige ruimtes biedt Siniat de oplossing: de nieuwe PrégyWAB-plaat, de extra waterwerende gipsplaat van Siniat, uiterst herkenbaar door haar oranje kleur. De PrégyWAB-platen worden gebruikt als scheidingswanden, muurbekledingen en plafonds waarvoor een verhoogde weerstand tegen vocht vereist is. De PrégyWAB-platen kunnen gecombineerd worden met de andere gipsplaten van Siniat. Meer weten over PrégyWAB en haar vele kwaliteiten? Download meer info via www.siniat.nl of vraag een monster, brochure en technische informatie aan via [email protected]. www.siniat.nl