Even voorstellen……. Vitaminestatus bij energiebeperkte diëten 6 oktober 2012 Manon Verheul-Koot
VoedingOnline
Inhoud presentatie 1. 2. 3. 4. 5.
Obesitas en vitamines Vitaminestatus Energiebeperkte diëten en vitamines Adviezen Casus
e-books en e-learning modules voor professionals
1a. Obesitas en vitamines Obesitas ≠ goed gevoed
1b. Ongezond eetpatroon • • •
lage nutriëntendichtheid eenzijdig eetpatroon gedurende lange tijd
1
1d. Onvolwaardige afslankdiëten
1c. Ongezonde leefwijze • • • •
weinig beweging verminderde mobiliteit vermijden buitenactiviteiten meer huidbedekkende kleding
sapkuur brooddieet
Atkinsdieet
1e. Afslankpillen / laxeermiddelen / etc. •
Orlistat: remt vetvertering + vetabsorptie
•
Chitosan + Litramine (vezels): verminderen vetabsorptie
•
PhaseLite: vermindert werking α-amylase
• •
Eetlustremmers Laxantia
1g. Hogere vitaminebehoefte •
vitaminebehoefte - energie-inname ↑ - lichaamsgewicht ↑
•
opslag vitamines in vetmassa
•
chronische ontstekingen
•
hyperhomocysteïnemie (abdominale obesitas en insulineresistentie)
1f. Medicatiegebruik Invloed medicatie op vitaminestatus, bijv.: • Metformine – vitamine B12 • Statines – vitamine D
2a. Vitaminestatus Deficiënties voor bariatrische chirurgie*: - vit. D 54-96% - vit. C 16-45% - thiamine 15-29% - vit. A 11-17% - vit. B12 3-18% - foliumzuur 3-24% - Fe, Zn, Se, Mg, P, albumine * Carrodeguas L. 2005 / Flancbaum L. 2006 / Madan A.K. 2006 / Ernst B. 2009 / Gemmel K. 2009 / Ducloux R. 2011 / Nicoletti C.F. 2011 / Moizé V. 2011 / Via M. 2012
2
2b. Bepalen vitaminestatus • •
• • •
meten = weten reguliere vitaminebepalingen door huisartsen- en ziekenhuislaboratoria meeste vitaminebepalingen: € 6-10 (excl. orderkosten: € 10-16) aanvraag door arts of diëtist normaalwaarden / interpretatie
3b. Energiebeperkte diëten en vitaminestatus • •
< 1.500 kcal: te weinig micronutriënten vitamine-/mineralensupplement
•
maaltijdvervangers / LCD / VLCD: bevatten extra micronutriënten
3d. Vitamines in LCD / VLCD Warenwet min. 100% in dagvoeding / min. 30% in maaltijd: Vit. A 700 µg RE, vit. D 5 µg, vit. E 10 mg TE, vit. C 45 mg, thiamine 1,1 mg, riboflavine 1,6 mg, niacine 18 mg NE, vit. B6 1,5 mg, foliumzuur 200 µg, vit. B12 1,4 µg, biotine 15 µg, pantotheenzuur 3 mg. Geen minimum voor vit. K.
3a. Energiebeperkte diëten •
Vaste energiebeperking (♂: 1.500-1.800 kcal; ♀: 1.200-1.500 kcal)
•
Individuele energiebeperking (BMI 27-35: - 300-500 kcal; BMI > 35: - 500-1.000 kcal)
• •
Maaltijdvervangers LCD / VLCD
3c. Vitamines in multivitaminesupplementen • hoeveel tabletten leveren 100%? • alle vitamines in multi? (biotine, vit. K) • laag gehalte? (vit. D, foliumzuur)
3e. Meer vitamines nodig? LCD dieet (Optifast 800)*: Per 5 zakjes: Vit. C 54-100 mg, vit. D 5-6 µg, Ca 841-1453 mg Voor: Vit. C Vit. D Ca Na 12 weken: Vit. C Vit. D Ca
52,01±10,65 µmol/l 43,05±10,05 nmol/l 2,44±0,10 mmol/l
10% def. 57% def. 0% def.
43,86±15,96 µmol/l 60,8±18,13 nmol/l 2,18±0,28 mmol/l
25% def. 31% def. 54% def.
ref. 42 50 2,1
*Damms-Machado A. 2012
3
3f. Goede vitaminestatus = betere effecten? • • • • • • • • • •
meer gewichtsverlies verlaging homocysteïnegehalte verlaging CRP verlaging risico hart- en vaatziekten verlaging risico diabetes minder abdominaal vet behoud spiermassa bij gewichtsverlies behoud botmassa bij gewichtsverlies minder vermoeidheid minder depressie
4. Adviezen a. b. c. d. e. f.
aandacht voor vitaminestatus wees attent op risicofactoren bepaal zo nodig vitaminestatus suppleer zo nodig vitamines monitoren vitaminestatus meer onderzoek
5b. Casus a. de vitamine-D-hoeveelheid in de voeding berekenen b. een vitamine-D-bepaling aanvragen bij het lab c. de huisarts vragen een vitamine-D-bepaling te doen bij deze patiënt d. direct vitamine-D-suppletie adviseren (10 µg/dag)
3g. Vitaminesuppletie? • onvolwaardige voeding: multivitaminepreparaat • opheffen tekorten • extra suppletie bij energiebeperking? – vitamine D – calcium – vitamine C – foliumzuur
5a. Casus Mw. Jansen (blanke vrouw) is 38 jaar, weegt 105 kg en is 1.65 m lang, BMI = 38 Mw. komt weinig buiten en klaagt de laatste tijd over problemen bij het opstaan en bij het traplopen. De huisarts heeft haar doorverwezen naar de diëtist om af te vallen. U vermoedt dat deze mw. een vitamine-Ddeficiëntie heeft. Wat doet u?
5c. Casus Uitslag lab: 25(OH)D = 22 nmol/l a. vitamine-D-status is goed (Gezondheidsraad) b. vitamine-D-status is ligt iets te laag (> 30 ng/l) c. vitamine-D-status is niet goed bepaald (1,25(OH)2D) d. vitamine-D-status is goed (opslag in vet) e. vitamine-D-status is zeker te laag (> 75 nmol/l)
4
5d. Casus
5e. Casus
Gegevens: • in voeding: 2,5 µg vitamine D / Modifast Intensive 3 zakjes 4,95 µg • serum 25(OH)D: 22 nmol/l
Normalisering vitamine-D-status: berekening suppletie vitamine D (in µg) = (75 – 25OHD) x lichaamsgewicht = (75 – 22) x 105 = 5.565 µg
Wat adviseert u? a. meer naar buiten b. vitamine-D-suppletie: 10 µg c. vitamine-D-suppletie: 20 µg d. anders
Dosis: 1.250 µg x 5 = 6.250 µg (in 5 weken of 3x per week) Groningen L. van 2010 / Aarts E. 2011
Meer informatie e-books VoedingOnline:
5f. Casus Behoud vitamine-D-status:
Snel gewichtsverlies Morbide obesitas Na bariatrische chirurgie
Williams S.E. 2011
calcium (mg) 1.500-2.000 1.500 1.500-2.000
www.voedingonline.nl vit. D (µg) 25 50 > 50
Bedankt voor jullie aandacht
5
