Protocol Obesitas 1.0 Definitie obesitas Obesitas is een abnormale gezondheidstoestand waarbij er een overschot aan vetweefsel is. De meest gebruikte definitie is gebaseerd op de Quetelet-index of Body Mass Index (BMI). De BMI wordt berekend door het gewicht in kilogrammen te delen door het kwadraat van de lichaamslengte in meters. De gewichtsclassificatie volgens de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO)1 definieert een BMI ≥ 30 kg/m2 als obesitas (tabel 1). Binnen verschillende etnische en raciale groepen is een bepaalde BMI representatief voor verschillende percentages lichaamsvet.2 Morbide obesitas of klinisch ernstige obesitas is sterk gerelateerd met ziekte, maar niet uniform gedefinieerd. Meestal wordt een BMI van 39-40 kg/m2 of meer gedefinieerd als morbide obesitas. Andere definities zijn een gewicht 50-100% boven het ideale of normale gewicht (BMI 20-25 kg/m2 ) of meer dan 45 kg boven dat gewicht. Voor het berekenen van de BMI wordt gebruik gemaakt van het gewicht gemeten tijdens de eerste controle. Tabel 1. Gewichtsclassificatie volgens de WHO (28-02-2011) BMI (kg/m2) ondergewicht
< 18.5
normaal
18.5-25
overgewicht
25.1-30
klasse I-obesitas
30.1-35
klasse II-obesitas
35.1-40
klasse III-obesitas
> 40.1
2.0 risicofactoren bij obesitas zwangerschap
baring
post partum
- congenitale afwijkingen (6)
- lagere Apgar (2,3)
- postoperatieve infectie (2,3,4)
- zwangerschapsdiabetes (1)
- perinatale sterfte (2,3,5)
- trombo-embolische
- pre-eclampsie (1,2)
- ↑ inleiding (1,3)
- macrosomie (1,2)
- schouderdystocie (2,3)
problematiek (3)
- geboorte traumata (3) - kunstverlossing (2,4) - ↑ sectio (1,2,3,4) - anesthesie problemen (1,3) - meconium aspiratie (2,3) - fluxus (4) (de getallen tussen haakjes verwijzen naar de artikelen in de literatuurlijst)
3.0 Beleid bij obesitas Klasse I-obesitas ( BMI 30.1-35) -
Glucose testen; Ontbijttest bij Ad 10-14wk, 24-28wk, 32-34wk. R/R meten met een aangepaste bloeddrukmanchet(bewijskracht niveau A1- NVOG) Diëtiste bespreken
Klasse II-obesitas ( BMI 35.1-40) -
Glucose testen; Ontbijttest bij Ad 10-14wk, 24-28wk, 32-34wk. R/R meten met een aangepaste bloeddrukmanchet(bewijskracht niveau A1- NVOG) Diëtiste bespreken Echoscopische groeicontrole vanaf 28 weken Echo ligging Poliklinische partus Syntocinon toedienen met lange naald (0,9x70 mm)
Klasse III-obesitas ( BMI >40.1) Zwangerschapscontroles, anesthesiologisch consult en partus in de tweede lijn. (bewijskracht niveau D-NVOG)
4.0 Aandachtspunt: Ondanks het bovengenoemde WHO classificatie blijft individuele benadering belangrijk. Beoordeling en interpretatie BMI is persoons gerelateerd. Voorbeeld: een BMI van 35 bij een zwangere met lichaamslengte van 1.75 m oogt anders dan bij een zelfde BMI met lichaamslengte van 1.50 m. Het is aan de verloskundige hulpverlener om te overwegen wanneer een vrouw bij intake net onder een bepaalde klasse valt maar in de zwangerschap ruim in gewicht aankomt de zorg te geven van de klasse waarin ze tijdens de zwangerschap in belandt. 5.0 Overige aanbevelingen: De werkgroep is van mening dat men lokaal als behandelprotocollen voor de logistiek van vrouwen met obesitas rekening zou moeten houden met het ambulancepersoneel. Daarbij doen zij de aanbeveling voor een weegbeleid bij eerste controle van iedere zwangerschap en bij Ad 36wk. Met daarbij verstaande dat een zwangere dame met een gewicht van ≥100kg (ongeacht BMI) beneden in de woning zou moeten bevallen. Echter hiervoor is geen literatuur onderbouwing aanwezig. Tevens is een bevallende dame, ongeacht gewicht, op een bovenverdieping met een wenteltrap of smal trappengat noodzaak voor de ambulance om de brandweer te bellen voor vervoersopties.
Literatuur: Dit protocol is voor een groot deel overgenomen van de richtlijn van kring “de Peel” (2009)
1. Burstein E., et al, Pregnancy outcome among obese women: a prospective study, American Journal of Perinatology, 2008; 25(9): 561-566 2. Cedergren M.I., et al, Maternal morbid obesity and the risk of adverse pregnancy outcome, The American college of obstetrician and gynaecologists, 2004; 103(2): 219-224 3. Poots S., et al, Morbide obesitas: risicofactor voor obstetrische complicaties, Ned. Tijdschr. Geneeskd, 2004; 148(46): 2253-2256 4. Heslehurst N., et al, The impact of maternal BMI status on pregnancy outcomes with immediate short-term obstetric resource implications: a meta-analysis, Obesity reviews, 2008; 9: 635-683 5. Chu S.Y., et al, Maternal obesity and risk of stillbirth: a meta-analysis, American Journal of Obstetrics and Gynaecologie, 2007; 9: 223-228 6. Stothard K.J., et al, Maternal overweight an obesity and the risk of congenital anomalies: a systematic review and meta-analysis, JAMA, 2009; 301(6): 636-650 7. Hoek A. en Kuchenbecker, W.K.H., Definities van overgewicht, Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie, 2007;27-31.
BIJLAGE 1 WERKBLAD PROTOCOL OBESITAS
Classificatie
BMI (in kg/m²)
Acties
Normaal
18,5- 25
-
geen
Overgewicht
25,1- 30
-
geen
Obesitas
30,1 of >
Niveau I
30,1- 35
-
Glucose ontbijttest Ad 1014, 24-28, 32-34 RR meten met brede manchet Diëtiste bespreken
-
Niveau II
35,1- 40.0
-
Niveau III
≥40.1
Zie BMI >30,1 plus: Echo groei >28 wkn Echo ligging 36 weken Poliklinisch partus (med. ind.) Synto; lange naald → 0,9 x 70 mm
Controles door gynaecoloog, consult anesthesist en partus 2de lijn
Wegen bij eerste controle en vanaf Ad 36wk. Bij een gewicht van ≥100kg (ongeacht BMI); beneden bevallen of poliklinisch met medische indicatie. Ivm huisindeling overwegen beneden dan wel poliklinisch te bevallen.
