Inleiding Het aantal kinderen dat te weinig beweegt en/of overgewicht heeft neemt al een aantal jaren toe. Dit is een belangrijk element van zorg. De gemeente Breda heeft daarom in 2011 besloten zich actief in te gaan zetten bij het stimuleren van bewegen en gezonde voeding en het terugdringen van overgewicht bij Bredase kinderen. Ze heeft hierbij gekozen voor de ‘Jongeren Op Gezond Gewicht’ (JOGG) aanpak. De buurten Geeren Noord en-Zuid zijn aangewezen als JOGG buurten evenals de wijk Heuvel. In de afgelopen twee jaar zijn er, door bij JOGG betrokken organisaties, activiteiten georganiseerd op het gebied van voeding en beweging. Voorbeelden hiervan zijn het aanbieden van fruit en water bij sportactiviteiten, het plaatsen van een watertappunt, het onder de aandacht brengen van gezondheid bij professionals, de gezonde sportkantine, beweegaccommodaties (vrouwen in beweging, sterren van morgen), peutergym, het ontwikkelen van een JOGG-flyer en de opzet van een buurttuin. In deze factsheet wordt er een update gegeven van de resultaten betreffende gewicht, voeding en bewegen van JOGG de Geeren en Heuvel over de eerste drie jaar. Als referentie zijn buurten Kesteren/Muizenberg en Breda als geheel meegenomen. Gewicht In figuur 1 zijn de percentages kinderen met overgewicht (incl. obesitas) en obesitas in de jaren 2008 en 2013 weergegeven, voor Breda als geheel, Kesteren/Muizenberg, Heuvel en De Geeren. Deze percentages zijn in 2013 t.o.v. 2008 niet veranderd voor Breda, Kesteren/Muizenberg en de Geeren. Dit betekent dat er sprake is van een stabilisatie in overgewicht. In Breda was het percentage kinderen met overgewicht (incl. obesitas) in 2008 significant lager dan in Heuvel. Dit verschil is in 2013 verdwenen. Heuvel wijkt m.b.t. overgewicht in 2013 dus niet meer af van Breda. Het percentage 0 t/m 11 jarigen met obesitas was in 2008 in Breda significant lager dan in de Geeren. In 2013 was dit verschil niet significant. De Geeren is m.b.t. obesitas in 2013 t.o.v. Breda dus verbeterd.
Voeding In tabel 1 is het voedingsgedrag van 0 t/m 11 jarige kinderen in Breda als geheel, Kesteren/Muizenberg, Heuvel en de Geeren weergegeven voor 2008 en 2013. Ontbijt In 2008 was het percentage 0 t/m 11 jarigen in Breda dat minder dan 5x per week ontbijt (3%) significant lager dan in Heuvel (8%) en de Geeren (9%). In 2013 is er voor Heuvel (1%) t.o.v. Breda (1%) geen significant verschil in het percentage kinderen dat minder dan 5x per week ontbijt. In Heuvel heeft er in de periode 2008-2013 t.o.v. Breda dus een verbetering plaatsgevonden. De Geeren scoort in 2013 nog steeds slechter en Kesteren/Muizenberg volgt zowel in 2008 als in 2013 de trend van Breda.
Figuur 1. Gewicht van 0t/m11 jarigen in de Geeren, Heuvel, Kesteren/Muizenberg en Breda
Overgewicht (incl. obesitas)
%
Obesitas
30 25 20 15 10 5 0 Geeren
Heuvel
Kesteren/ Muizenberg
Breda
Geeren
Heuvel
2008
Kesteren/ Muizenberg
Breda
2013
Groenten De percentages 0 t/m 11 jarigen dat niet dagelijks groente eet zijn in 2013 voor Kesteren/Muizenberg, Heuvel en de Geeren niet significant veranderd t.o.v. 2008 en ook niet t.o.v. Breda. De percentages van deze wijken wijzen over de periode 2008-2013 echter wel in dezelfde richting als de percentages van Breda als geheel. Voor Breda geldt dat het percentage kinderen dat niet dagelijks groente eet in 2008 (29%) al significant lager was dan in de hele regio West-Brabant (35%) en dat dit significante verschil in 2013 (Breda: 25%, regio West-Brabant: 31%) in 2013 is gehandhaafd. Fruit In 2008 en 2013 is het percentage 0 t/m 11 jarigen dat niet dagelijks fruit eet in Breda (2008: 26%, 2013: 16%) significant lager dan in de hele regio WestBrabant (2008:32%, 2013: 24%). Voor zowel Breda als de hele regio WestBrabant is er in 2013 t.o.v. 2008 een significante afname te zien van het percentage 0 t/m 11 jarigen dat niet dagelijks fruit eet. De percentages voor Kesteren/Muizenberg, Heuvel en de Geeren zijn in 2013 niet significant veranderd t.o.v. 2008 en ook niet t.o.v. Breda. De percentages van deze wijken in de periode 2008-2013 wijzen echter wel in dezelfde richting als de percentages van Breda als geheel, wat duidt op een mogelijk positieve ontwikkeling.
Tabel 1. Voedingsgedrag van 0t/m11 jarigen in de Geeren, Heuvel, Kesteren/Muizenberg en Breda
Kesteren/ Breda
Muizenberg
Heuvel
Geeren
2008
2013
2008
2013
2008
2013
2008
2013
96
95
96
96
92
96
90
89
8
7
8
7
8
6
11
10
29
25
35
30
33
21
36
25
26
16
26
23
22
13
30
19
3
1
4
0,4
8
1
9
7
Percentage ouders dat de gezondheid van kind (heel) goed vindt Percentage ouders dat van mening is dat gewicht kind (veel) te hoog is Percentage kinderen dat niet dagelijks groente eet Percentage kinderen dat niet dagelijks fruit eet Percentage kinderen dat minder dan 5x per week ontbijt Geel = significant verschil tussen Breda en Regio, Roze = significant verschil tussen wijk en Breda, Blauw = significant verschil tussen 2008 en 2013
Bewegen In tabel 2 is het beweeggedrag van 0 t/m11 jarige kinderen in Breda als geheel, Kesteren/Muizenberg, Heuvel en de Geeren weergegeven voor 2008 en 2013. Minimaal 2x/week 1 uur sporten bij een vereniging Ten opzichte van Breda (resp. 29% en 37%) zijn er in de Geeren (resp. 18% en 17%) zowel in 2008 als 2013 significant minder 0 t/m 11 jarigen die minimaal 2x per week 1 uur sporten bij een sportvereniging. Wekelijks sporten bij een vereniging Het percentage 0 t/m 11 jarigen dat wekelijks sport bij een vereniging is in Breda (81%) in 2008 significant hoger dan in de Geeren (56%). In 2013 is dit significante verschil verdwenen. In de Geeren heeft er in de periode 2008-2013 t.o.v. Breda dus een verbetering plaatsgevonden. Het percentage 0 t/m 11 jarigen dat wekelijks sport bij een sport vereniging is in 2013 in Breda (85%) significant hoger dan in de wijk Heuvel (72%). 2x per week sporten op school Wanneer we kijken naar de percentages van Breda t.o.v. de regio dan zien we dat het percentage 0 t/m 11 jarigen in Breda in zowel 2008 als 2013 significant lager is dan in de hele regio West-Brabant. In de wijk Heuvel (resp 81% en 63%) wordt zowel in 2008 als 2013 significant vaker 2x per week op school gesport dan in Breda (resp 53% en 44%). In de Geeren wordt er in 2008 juist significant minder vaak 2x per week op school gesport,. Dit verschil is in 2013 niet meer significant.
Tabel 2. Beweeggedrag van 0t/m11 jarigen in de Geeren, Heuvel, Kesteren/Muizenberg en Breda
Kesteren/ Breda
Muizenberg
Heuvel
Geeren
2008
2013
2008
2013
2008
2013
2008
2013
29
37
30
34
25
27
18
17
81
85
76
84
76
72
56
73
53
44
50
32
81
63
39
31
61
65
64
62
45
47
39
45
93
97
94
96
71
91
68
74
86
88
83
86
81
88
74
77
Percentage kinderen dat minimaal 2x per week 1 uur sport bij een vereniging Percentage kinderen dat wekelijks sport bij een vereniging Percentage kinderen dat 2x per week sport op school Percentage kinderen met zwemdiploma (vanaf 4 jaar) Percentage kinderen met zwemdiploma (vanaf 8 jaar) Percentage kinderen dat minimaal 7 uur per week beweegt Geel = significant verschil tussen Breda en Regio, Roze = significant verschil tussen wijk en Breda, Blauw = significant verschil tussen 2008 en 2013
Zwemdiploma Het percentage kinderen met een zwemdiploma vanaf 4 jaar is voor Breda in zowel 2008 als 2013 (resp. 61% en 65%) significant hoger dan in Heuvel (resp. 45% en 47%) en in de Geeren (resp. 39% en 45%). Voor kinderen met een zwemdiploma vanaf 8 jaar is er in Breda (93%) in 2008 een significant verschil met Heuvel (71%). In 2013 is het percentage kinderen met een zwemdiploma vanaf 8 jaar in Heuvel significant afgenomen t.o.v. 2008 en vergelijkbaar met Breda als geheel. In de Geeren zijn er zowel in 2008 (68%) als 2013 (74%) significant minder kinderen vanaf 8 jaar met een zwemdiploma dan in Breda. Minimaal 7 uur per week bewegen Ten opzichte van Breda (86%) is het percentage 0 t/m 11 jarigen in de Geeren (74%) dat minimaal 7 uur per week beweegt in 2008 significant lager. In 2013 is dit verschil niet meer zichtbaar. Beeldschermen In 2008 is het percentage kinderen dat 2 of meer uur per dag tv/video/dvd kijkt in Breda (9%) significant lager dan in Heuvel (19%). Dit verschil is in 2013 niet meer waarneembaar. In vergelijking met Breda (resp. 9% en 12%) is in de Geeren (resp. 28% en 22%) het percentage kinderen dat 2 of meer uur per dag tv/video/dvd kijkt zowel in 2008 als 2013 significant hoger. Ouders In zowel 2008 als 2013 is het percentage niet-westers allochtone 0 t/m 11 jarigen in Breda (resp. 13% en 12%) significant lager dan in de wijken Heuvel (resp. 27% en 22%) en de Geeren (resp. 54% en 51%).
Het percentage 0 t/m 11 jarigen waarvan beide ouders laag zijn opgeleid is zowel in 2008 als 2013 in Breda (resp. 3% en 2%) de Geeren (resp. 17% en 10%) significant lager dan in de Geeren (resp. 17% en 10%). Wanneer we kijken naar het percentage 0 t/m 11 jarigen waarvan beide ouders laag/midden zijn opgeleid, dan is er in zowel Breda (resp. 14% en 8%), de regio (16% en 10%) als Kesteren/Muizenberg (16% en 9%) en Heuvel (36% en 17%) een significante afname te zien in de periode 2008-2013. Conclusies Stabilisatie van overgewicht en obesitas Het percentage 0 t/m 11 jarigen met overgewicht (incl. obesitas) is in 2013 t.o.v. 2008 voor zowel de regio West-Brabant, Breda als de buurten Kesteren/Muizenberg en de Geeren Noord en -Zuid gestabiliseerd. Hoewel op wijkniveau (nog) niet aantoonbaar, is er in vergelijking met het lokale niveau (Breda) in Heuvel in 2013 een significante afname van het percentage kinderen met overgewicht (incl. obesitas) en in de Geeren een significante afname van het percentage kinderen met obesitas. Op de goede weg naar een gezonder voedingspatroon Voor wat betreft voeding kunnen er uit de resultaten vier belangrijke conclusies worden getrokken: Breda als geheel is in de afgelopen jaren ‘gezonder’ gebleven dan de regio West-Brabant als het gaat om ontbijten, de consumptie van groente en fruit.Tevens is Breda betreffende de consumptie van fruit gezonder geworden dan in 2008. Verder is Heuvel nu, in tegenstelling tot 2008, voor wat betreft het ontbijten vergelijkbaar met Breda. Tenslotte lijken zowel Heuvel als de Geeren, hoewel (nog) niet significant aantoonbaar, een stap te hebben gezet op weg naar een gezonder voedingspatroon. Een stap in de richting van ‘het in beweging krijgen’ van 0 t/m 11 jarigen Ten opzichte van 2008 lijkt er in de Geeren een stap in de goede richting te zijn gezet met het ‘in beweging krijgen’ van 0 t/m 11 jarigen. De cijfers wijzen vrijwel allemaal in dezelfde richting (vaker wekelijks sporten bij een vereniging en vaker in het bezit van een zwemdiploma, maar minder vaak sporten op school), maar het verschil is vaak (nog) niet significant. Daarnaast is het verschil met Breda op een aantal punten nog groot. In Heuvel is een en ander niet zo duidelijk waarneembaar. In deze wijk is er alleen een duidelijke toename te zien in het aantal kinderen (vanaf 8 jaar) met een zwemdiploma. Dit betekent dat er op het gebied van bewegen nog een flinke inzet nodig is in zowel Heuvel als de Geeren. Samenstelling van de wijk In de periode 2008-2013 is het opleidingsniveau in Heuvel toegenomen. Terwijl het percentgage kinderen waarvan beide ouders laag zijn opgeleid gelijk is gebleven is het percentage kinderen waarvan beide ouders midden/laag zijn opgeleid afgenomen. Deze verandering is in de Geeren niet significant waargenomen, maar de percentages wijzen wel in de zelfde richting als die van Heuvel. Uitgever: GGD West-Brabant, 2014 Meer informatie: GGD West-Brabant Renate Martens & Sandra Kuiper, Team epidemiologie, lokaal gezondheidsbeleid Postbus 3024 5003 DA Tilburg T (076) 528 20 00 F (076) 521 60 62 I www.ggdwestbrabant.nl In opdracht van Gemeente Breda
