Even voorstellen……. Ins & outs van vitamine D 22 september 2011 Manon Verheul-Koot
VoedingOnline
e-books en e-learning modules voor professionals
1. Aandacht voor vitamine D Niet alleen voor botten Ook van belang voor: • spieren • afweer • hersenfunctie • bloeddrukregulatie • insulinesecretie • celdifferentiatie en -proliferatie
Inhoud presentatie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Aandacht voor vitamine D Vitamine-D-bronnen Vitamine-D-adviezen Vitamine D en ouderen Belang van vitamine D Bepalen vitamine-D-status? Vitamine-D-suppletie
2a. Vitamine-D-bron: zon Zonlicht: vitamine-D-aanmaak in huid in NL • tussen april en oktober • tussen 10.00-15.00 uur
• • •
minder buiten vrees voor huidkanker / huidveroudering beschermingsfactor zonnebrandcrèmes
1
2b. Vitamine-D-bron: voeding Voedselconsumptiepeiling 1998: 2,8 µg
3a. Vitamine-D-adviezen NL
65% uit vetten: • halvarine, margarine (0,38 µg/boterham) • bak- en braadproducten (7,5 µg/100 g)
Gezondheidsraad 2008 + 10 µg vitamine D (400 IE) • kinderen 0-4 jaar • vrouwen > 50 jaar • mannen > 70 jaar • zwangeren en lacterenden • personen met donkere huid • personen die weinig buiten komen
35% uit overige producten: • vette vis (7,9 µg/100 g)
+ 20 µg vitamine D (800 IE) • ouderen in instellingen of met donkere huid • osteoporose
3b. Vitamine-D-adviezen USA Institute of Medicine 2010 • 0-1 jaar: 10 µg • 1-70 jaar: 15 µg • > 70 jaar: 20 µg • •
totale vitamine-D-inname vitamine-D-verrijkte producten in USA: melk, ontbijtcereals, vruchtensappen
4a. Vitamine D en ouderen Meer risico op vitamine-D-tekort: • verminderde vitamine-D-aanmaak in huid • minder zonblootstelling / meer kleding • lagere omzetting in lever en nier • meer ziektebeelden / medicatie
3c. Status adviezen? 1. Nederlandse adviezen slecht opgevolgd 2. Kennis over vitamine D neemt snel toe
Vitamine-D-spiegel 25(OH)D: • NL: > 30 nmol/l; C > 50 jaar en D > 70 jaar > 50 nmol/l • USA: > 50 nmol/l • Literatuur: > 80 nmol/l
4b. Vitamine-D-metabolisme veroudering / ziekten / medicatie huid
darm vitamine D lever 25(OH)D
nieren
lokale weefsels
1,25(OH)2D
1,25(OH)2D
2
4c. Belang vitamine D voor ouderen • • • • •
beperken botverlies verminderd risico op vallen en botbreuken behoud spiermassa behoud cognitieve functies lager risico op hart- en vaatziekten, diabetes, kanker, infectieziekten, autoimmuunziekten
5b. Vallen en botbreuken
5a. Osteoporose Ter preventie van osteoporose: 20 µg vit. D + 1.000-1.200 mg Ca Gezondheidsraad / CBO Osteoporose: behandeling osteoporose Bij 25(OH)D 80 nmol/l: optimale Ca-absorptie, vermindering botafbraak
5c. Depressie
vitamine-D-tekort: - atrofie type II spiervezels - spierzwakte - verstoring balans
25(OH)D-gehalte < 50 nmol/l bij ouderen: meer kans op depressie
25(OH)D > 75 nmol/l: - optimale valpreventie - behoud spierfunctie en spierkracht
Vitamine D heeft invloed op neurotransmitters, serotoninegehalte en neurotrofische factoren in de hersenen
5d. Cognitieve achteruitgang 25(OH)D-gehalte < 25 nmol/l bij ouderen: meer cognitieve achteruitgang en dementie dan > 75 nmol/l
5e. Diabetes 25(OH)D-gehalte < 75 nmol/l: verhoogd risico op type-2-diabetes Bij type-2-diabetes: - botten breekbaarder - verhoogd valrisico - verhoogd risico HVZ
3
5f. Hart- en vaatziekten laag 25(OH)D-gehalte: - perifere vaatziekten - hartinfarct - CVA - hypertensie - 2x zoveel kans te overlijden aan HVZ dan personen met 25(OH)D > 75 nmol/l
5g. Kanker 25(OH)D-gehalte 80-125 nmol/l: laagste risico op kanker
optimale vitamine-D-status bij diagnose kanker: betere prognose
5g. Infecties •
•
•
vitamine-D-status laag: meer kans op griep en infecties vitamine D van belang voor aanmaak antimicrobiële peptiden (zoals defensines en cathelicidine) vitamine D ontstekingsremmende werking
6b. Monitoren vitamine-D-status • • • • •
verwachting verbetering vitaminestatus? wanneer wordt optimale vitaminestatus bereikt? kans op te hoge waarden? kans op te hoog Ca of Mg? frequentie monitoring
6a. Bepalen vitamine-D-status •
meten 25(OH)D-status
•
kosten: circa € 9 (excl. orderkosten: € 10-16) reguliere vitaminebepaling voor huisartsen- en ziekenhuislaboratoria
•
7a. Vitamine-D-suppletie Hoeveel suppletie is nodig om een vitamine-D-deficiëntie op te heffen en te zorgen voor een optimale vitaminestatus?
4
7b. Meer vitamine D nodig •
• • •
optimale vitamine-D-status: > 80 nmol/l vitamine-D-aanbevelingen (20 µg/dag) vaak onvoldoende ouderen: meer vitamine D nodig om vitamineD-status te verbeteren (50-125 µg/dag) langdurige suppletie met 125 µg/dag aan verpleeghuispatiënten geen negatieve effecten
7c. Vitamine-D-supplementen • •
•
•
•
Vitamine-D-supplementen: 2,5-25 µg/tablet of capsule of druppels Multivitaminepreparaten: Davitamon: 1,66 µg/tablet Dagravit: 2,5 µg/tablet Multivitaminepreparaten voor ouderen: Davitamon Actifit 65+: 10 µg/tablet Dagravit Totaal 30 Xtra Vitaal 60+: 7,5 µg/tablet Drinkvoeding voor ouderen: Ensure Plus Advance: 25 µg/2 flesjes Resource SeniorActiv: 25 µg/2 flesjes Vitamine-D-drank: 1.250 µg/ml
Voorkeur: dagelijkse suppletie
Bijscholen over vitamine D?
Meer aandacht voor vitamine D
www.voedingonline.nl E-books en E-learning modules • • • • • • •
wetenschappelijk onafhankelijk geaccrediteerd e-learning on demand uittesten: thiamine (vitamine B1) actueel (gratis E-zine) forum
Bedankt voor jullie aandacht
5
