Geloven maakt verschil Thema’s voor jeugdgroepen Deel 6 hoofdstuk 6
Even in een andere wereld Over TV, computer en Internet
Even in een andere wereld Over televisie, computer en internet
6
Achtergrondinformatie De jongeren en moderne amusementsmedia Jongerenonderzoek 2001: Jongeren hebben liever sms dan e-mail
Marten Knevel Marian Buijs 2000
1
Televisie is het populairst, bladen worden nog altijd veel gelezen en nieuwe media worden vooral aanvullend gebruikt. Jongeren sms’en en bellen er op los met hun mobieltje en maken veel gebruik van ICQ. Media als deze houden jongeren 24 uur per dag met elkaar verbonden, zo blijkt uit het op 18 september gepresenteerde Jongerenonderzoek, dat om de twee jaar wordt uitgevoerd. Over jongeren en hun (media)keuzes. Sikkema: `Uit het onderzoek komt sterk naar voren dat sms en ICQ communicatiekanalen zijn voor jongeren waarmee ze 24 uur met elkaar verbonden zijn. Maar deze communicatievormen zijn niet zoals gedacht een substituut voor fysiek contact. Het blijkt juist een extra contactvorm.` Jongeren die chatten via internet (met ICQ) of sms’en doen niet veel nieuwe contacten op, integendeel. ‘Ze communiceren het meest met mensen die ze goed kennen. Open chatboxen vinden ze daarom niet zo interessant, MSN (van Microsoft) weer wel.` Opvallend is verder dat mailen niet zo populair is onder de jeugd. ‘Een mailtje wordt als saai ervaren, omdat je bijna nooit onmiddellijk antwoord krijgt. Ze sturen liever een sms’je en durven dan ook meer. Met sms’en zijn jongeren brutaler, vrijpostiger.` Jongens gebruiken de nieuwe mediavormen vaak functioneler, meisjes om te ‘kwebbelen`. De relatie tussen ouders en kinderen wordt ook anders door nieuwe media. Waar je vroeger om zes uur thuis moest zijn voor het eten en heibel kreeg als je niet op
2
tijd was, bel je nu gewoon even met je gsm dat je wat later bent. Het eten kan dan even in de magnetron. De relatie wordt dus makkelijker, minder gepland. `Huiswerk en spelletjes Het computergebruik onder jongeren is eveneens toegenomen. Van de ondervraagden heeft maar liefst 91 procent een (of meer) pc( 's). Die pc wordt met name gebruikt voor spelletjes en huiswerk maken (werkstukken, downloaden). Internet blijkt een stimulerende factor voor pc-gebruik. 68 procent heeft een internetabonnement. De meeste jongeren hebben een betaald abonnement (99 procent). Slechts 1 procent heeft een gratis abonnement, 8 procent heeft beide. Ouders zijn wat internet betreft door schade en schande wijs geworden. Ze stappen vaak over naar een kabelaansluiting omdat ze geconfronteerd werden met enorme telefoonrekeningen. Mediagedrag Het mediagedrag van jongeren is wat de traditionele media betreft niet veel veranderd. Wel zijn internet en gsm er dus bij gekomen als nieuwe media. Sikkema: ‘Andere mediumtypen staan niet of nauwelijks onder druk. Blijkbaar gebruiken jongeren de nieuwe media aanvullend.` Televisie blijft het grootste medium, gevolgd door tijdschriften. De tijdschriften die het over het algemeen goed doen zijn (traditioneel) BreakOut!, Donald Duck, Fancy en Hitkrant. Uitgesplitst naar leeftijdsgroep is bij jongeren tussen 12 en 14 de Donald Duck het populairst. Gamesblad Power Unlimited is met de tweede plek ook populair onder jongens (24 procent). In de groep jongens 15-19 komen de Donald Duck, Pauze en weer Power Unlimited goed naar voren. Kijkgedrag onder jongeren Tussen vijf en acht gaat de t.v. aan op een commerciële zender. Ze willen vooral actie en harde humor. En dat alles gepresenteerd door een door-de-wol-geverfd type. Als het niet bevalt zappen ze meteen weg. Informatieve programma’s zijn uit den boze. Ze zijn op zoek naar afleiding. Na acht uur wordt er minder gezapt. Computergebruik scholieren "Negen van de tien scholieren heeft thuis een computer. Daar zit meestal een cdromspeler in. De helft van de scholieren beschikt over een internetaansluiting. Dat zegt de Hogeschool van Amsterdam, die 1500 leerlingen uit het voortgezet onderwijs heeft ondervraagd. De leerlingen zijn ongeveer zes uur per week met de computer bezig. Bijna twee uur van deze tijd wordt gebruikt om informatie voor schoolwerk op te zoeken. De resterende tijd besteden de jongens vooral aan
3
computer-amusement; meisjes houden dat veel minder lang vol. Een kwart van de scholieren zegt nog wel eens een boek te lezen." Radio Nederland Wereldomroep, nieuws 22 juli 1999 Verloren generatie' kijkt wel publiek De publieke omroep negeert jongeren tussen de 13 en 19 jaar. Daardoor zou volgens staatssecretaris Van der Ploeg een ,,verloren generatie'' ontstaan die zich ook later niet interesseert voor journalistiek, cultuur en kwaliteitsamusement. Voor deze groep moeten meer publieke programma's komen, zoals bijvoorbeeld een soap, aldus Van der Ploeg. Titia Ketelaar Maandagavond half negen: zeven jongeren dansen in de branding van Salou. Een aanstekelijk muziekje en een verhaallijn die geïnspireerd is op Love Boat (stel komt aan, krijgt ruzie, en alles komt uiteindelijk weer goed dankzij de hoofdrolspelers). Dit is Costa!, Nederlandse televisie voor jongeren. Costa! wordt door jongeren van 13 tot en met 19 jaar, de 'verloren generatie' volgens staatssecretaris Van der Ploeg, uitstekend bekeken. Na de soap Goede Tijden, Slechte Tijden van RTL4, was het de afgelopen 3 maanden met gemiddeld 105.000 kijkers en een marktaandeel van 8.7 procent het best bekeken programma. Het was onder tieners de nummer 1 van de publieke omroepen. Dat is opvallend, want uit cijfers van Kijk- en Luisteronderzoek over het kijkgedrag van deze jongeren komt vooral naar voren dat ze wars zijn van de publieke omroep. In de toptien van tieners komen slechts twee programma's van de publieken voor: het eerder genoemde Costa!, en Studio Sport. Andere goed bekeken programma's zijn de politieserie Baantjer (RTL4), de comedy's SamSam (Yorin) en Schiet mij maar lek (RTL4) en de amusementsprogramma's Babysitter en Andréé van Duijn (beide ook RTL4). In dat opzicht heeft de staatssecretaris gelijk. ,,Het is triest, maar voor die doelgroep wordt weinig gedaan'', vindt Cathy Spierenburg, netcoöördinator van Z@ppelin, het publieke jeugdblok voor kinderen tot en met twaalf jaar. Het jongerenblok van Nederland 2, waar de verschillende omroepen op weekdagen series als Sabrina, Teenage Witch en het medische programma Je zal het maar hebben, uitzenden, verdwijnt zodra er weer eens sportwedstrijden, rampen of koninklijke tournees zijn. ,,Het klopt dat er weinig consistente jongerenprogrammering is'', zegt Gerard Timmer, vice-voorzitter van het jeugdige BNN. ,,Maar incidenteel zijn er wel degelijk goede jongerenprogramma's.'' Hij noemt Costa!, en ook bijvoorbeeld BNN's muziekprogramma Top of the Pops. ,,De beeldvorming die nu naar voren komt, is wel erg kort door de bocht.'' Timmer spreekt van ,,frustratie'' en zegt: ,,BNN wordt zo te kort gedaan''. 1 december 2001
4
De Bijbel en moderne amusementsmedia Natuurlijk komen we deze moderne media in de bijbel zelf niet tegen. Wat we wel tegen komen zijn principes die van toepassing kunnen zijn op moderne media en hoe we daarmee omgaan. Ik heb geprobeerd een aantal teksten die hierover iets zinvols lijken te zeggen op een rijtje te zetten: In het algemeen kun je zeggen dat al in bijbelse tijden men zich bewust is dat het hart van mensen beïnvloedbaar is door alles wat daar binnen komt. Er wordt veel belang aan gehecht dat dat hart gevoed wordt door positieve invloeden waardoor mensen meer in staat zijn om God en elkaar lief te hebben. Alles wat mensen beïnvloedt is niet neutraal. Het kan een positieve of een negatieve uitwerking op je hebben. Je vindt dat heel de bijbel door. Je denken en je gevoel voor normen en waarden worden erdoor beinvloed. Al in het oude testament wordt daarom benadrukt dat je niet met verkeerde mensen moet omgaan en dat je je vooral moet voeden met de positieve gedachten van God. Een voorbeeld daarvan is Psalm 1. Psalm 1:1-3 Gelukkig de mens die niet de raad volgt van wie zonder God leven, die niet omgaat met wie slecht zijn, die niet aan tafel wil zitten met wie alleen maar spotten. Gelukkig de mens die vreugde vindt in de woorden van de Heer, ze steeds weer overdenkt, overdag en `s nachts. Hij is als een boom aan het water, een boom die altijd vrucht draagt als het de tijd ervoor is, en waarvan nooit de bladeren verdorren. Zo'n mens zal slagen, wat hij ook doet. Om die reden roept Jezus zijn leerlingen ook op om met hem verbonden te blijven zoals een wijnrank aan de wijnstok. Dat wil zeggen dat zijn leerlingen voortdurend in contact met Hem blijven. On Line with Jesus zou je kunnen zeggen. Want dan worden zij beinvloed door Jezus, die harten van mensen liefdevol maakt. Johannes 15:1-8 `Ik ben de ware wijnstok en mijn Vader is de wijnbouwer. Elke rank aan mij die geen vrucht draagt, snijdt hij af; de vruchtdragende ranken snoeit hij bij om ze nog meer vrucht te doen dragen. Jullie zijn al bijgesnoeid door de woorden die ik tot jullie gesproken heb. Blijf in mij, dan blijf ik in jullie. Een rank kan alleen maar vrucht dragen als hij aan de wijnstok zit niet uit
5
zichzelf. Zo kunnen ook jullie alleen maar vrucht dragen als je in mij blijft. Ik ben de wijnstok, jullie zijn de ranken. Als iemand in mij blijft en ik in hem, draagt hij veel vrucht; los van mij zijn jullie tot niets in staat. Wie niet in mij blijft, wordt weggegooid als een rank en verdort. Zulke ranken worden bij elkaar geharkt en in het vuur gegooid en verbrand. Als jullie in mij blijven en mijn woorden in jullie blijven, kun je alles vragen wat je wilt, en je zult het krijgen. Het is de glorie van mijn Vader als je veel vrucht draagt en je zo mijn leerlingen toont. Het is dus belangrijk om je tellkens weer te blijven voeden met woorden van Jezus en om te bidden tot God. Niet alleen On Line op internet, maar ook On Line met Jezus. Jezus benadrukt dat de dingen van het leven - bijvoorbeeld bepaalde soorten voedsel - in zichzelf niet verkeerd zijn. Die kunnen de mens op zichzelf niet schaden. Het is maar materie. Maar juist het hart is kwetsbaar, want daaruit komt alle ellende voort tussen mensen. Mattheus 15:10-20 Jezus riep de mensen bij zich. `Luister en begrijp mij goed!' zei hij. `Niet wat de mond binnengaat, maakt iemand onrein, maar wat de mond uitkomt, maakt iemand onrein.' ... Petrus vroeg: `Wilt u ons die gelijkenis uitleggen?' `Missen ook jullie nog altijd elk inzicht?' vroeg hij. `Begrijp je niet dat alles wat de mond binnengaat, in de buik terechtkomt en op zekere plaats weer wordt afgescheiden? Maar wat de mond uitkomt, komt uit het hart; dat is het wat de mens onrein maakt. Want uit het hart komen slechte gedachten, moord, overspel, ontucht, diefstal, valse verklaringen en lasterpraat. Dat is het wat iemand onrein maakt. Maar het eten met ongewassen handen maakt iemand niet onrein.' [Vergelijk ook Markus 7:14-23] Het is daarom belangrijk om goed te zorgen voor je hart en voor alles wat daar binnen komt. Spreuken 4:23 Bewaak daarom boven alles je eigen hart, want daar ligt de bron van het leven. Volgens Paulus is dat soms een heel gevecht in het leven van mensen, want het lijkt wel alsof al die negatieve invloeden als een vijandig leger je hart bestormen. Hij
6
benadrukt daarom dat het belangrijk is om je ertegen te wapenen. Hij pleit er niet voor om maar te vluchten en om je met al die nieuwe media maar niet te bemoeien. Hij pleit ervoor om gewoon met die dingen om te gaan maar om daarnaast de realatie met God heel goed te houden. Dat is je wapenrusting die je helpt om temidden van alle verkeerde invloeden overeind te blijven. Efeze 6:10-18 Word sterk door één met de Here te zijn en Zijn grote kracht in u te laten werken. Bewapen u met alle wapens die God ons geeft. Dan zal de duivel met zijn slinkse streken u geen kwaad kunnen doen. Want wij vechten niet tegen mensen, maar tegen onzichtbare wezens: De duivelse heersers en machten, die deze donkere wereld tiranniseren, een heel leger van boosaardige geesten in de onzichtbare wereld om ons heen. Bewapen u dus met al Gods wapens om u te kunnen verdedigen als de vijand aanvalt. Dan zult u, na grote dingen te hebben gedaan, ongeslagen uit de strijd tevoorschijn komen. Maak u klaar! Doe de gordel van de waarheid om en gesp het borstpantser van de rechtvaardigheid aan. Trek de schoenen aan van de bereidheid om het goede nieuws van de vrede met God bekend te maken. In elk gevecht zult u het geloof nodig hebben, als een schild waarop alle brandende pijlen van de duivel afketsen. U zult niet zonder de helm van de redding kunnen of zonder het zwaard van de Geest, het woord van God. Bid voortdurend en laat u daarbij leiden door de Heilige Geest.
Filippenzen 4:8 richt daarom je gedachten op alles wat waar, eervol, rechtvaardig, zuiver en mooi is en wat goed bekend staat, kortom alles wat deugdzaam en loffelijk is. Galaten 5:13,14 God heeft u niet de vrijheid gegeven om te misbruiken en uw eigen zin te doen, maar om elkaar te dienen in een geest van liefde. De hele wet is immers samengevat in dit ene gebod: "Houd net zoveel van uw medemens als van uzelf." Galaten 5:19-25 Het is duidelijk wat de zondige natuur voortbrengt: Overspel, ontucht, vuiligheid en losbandigheid; afgoderij en spiritisme; haat, ruzie, nijd, drift, rivaliteit, onenigheid, sektarisme, jaloezie, dronkenschap, onmatigheid en
7
meer van dergelijke dingen. Ik heb u al eens eerder gezegd dat mensen die dat soort dingen doen, het Koninkrijk van God niet zullen ontvangen. Maar de Heilige Geest brengt ons tot betere dingen: Liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, mildheid, trouw, tederheid en zelfbeheersing. ... Wie bij Jezus Christus hoort, heeft met zijn oude natuur en begeerten afgerekend; die zijn aan het kruis geslagen. Als de Geest ons nieuw leven heeft gegeven, moeten wij ons ook in alle opzichten door de Geest laten leiden.
Welke beelden zijn de baas over onze gedachten? Beelden zijn een fantastisch middel om je geest te scherpen, maar als je beeld voornamelijk bepaald wordt door onbekende zenders, loop je gevaar. Dan dreig je een marionet van onzichtbare krachten te worden, die een eindeloze stroom van onrust in je leven aanjagen. Hoe kun je nu je eigen beeld bepalen en zo de rust vinden waarvoor je gemaakt bent? Er zijn mensen die haast depressief worden van het feit dat onze cultuur steeds meer een beeldcultuur wordt. Waar de laatste eeuwen vooral het gesproken en geschreven woord hoogtij vierde, is nu het beeld aan de winnende hand. Boeken blijven steeds vaker in de kast staan, terwijl animaties, tv-programma*s en films in een niet te verzadigen behoefte voorzien. Beeldsceptici noemen jonge generaties oppervlakkig en kortzichtig. En die vinden het op hun beurt belachelijk dat hun behoefte aan een plaatje ondergeschikt wordt gemaakt aan een flinke lap tekst Voilâ: de klassieke tegenstelling is verwoord. Kiest heden wie gij dienen zult: het beeld of het woord. Oftewel: weg die tv; we gaan weer lekker lezen en converseren en herontdekken zo de waarde van het leven. Cultuuromslag Toen het televisietoestel in de jaren vijftig langzaam maar zeker terrein won, wisten de mensen nog niet wat een enorme verandering dat kastje teweeg zou brengen. Dat werd al snel duidelijk: voorheen spelende kinderen zaten steeds vaker aan de buis gekluisterd, de opinie raakte meer en meer beïnvloed door wat tvpersoonlijkheden zeiden en een ontdekkende reportage kon grote gevolgen hebben voor de stemming in het land. Met name vanwege de televisie heeft de afgelopen veer- 1 tig jaar een totale cultuuromslag plaatsgevonden: niet de plaatselijke opinieleiders (de dokter, de dominee, de burgemeester en de hoofdonderwijzer) maar de media bepalen wat mensen denken. Want het voelt misschien wel of je
8
(televisiekijkend) zelf bepaalt wat je met die beelden doet, maar niets is min- -der waar. De invloed van (televisie-)beelden is veel groter dan je zelf voor mogelijk houdt. Het is goed je daarvan bewust te zijn. Beelden nemen namelijk ruimte in je hoofd in. Als je beelden ziet, worden ze door je verwerkt. Hetzelfde gebeurt als je een boek leest. Vandaar dat je moe wordt van een uurtje lezen of van het bekijken van een film (waarbij er - zonder dat je je dat bewust bent - grofweg 100.000 beelden (frames) per uur over je netvlies rollen). -Dat heeft gevolgen voor je denken. Uit allerlei onderzoeken blijkt dat jongeren die veel televisie kijken (beelden tot zich nemen) meer last hebben van onrust, depressiviteit en gevoelens van zinloosheid dan jongeren die niet of nauwelijks tv-kijken. Beelden claimen dus ruimte in je hoofd en brengen daar onrust. Ze geven je een druk gevoel. Kijk maar eens een week lang geen tv en ontdek wat dat met je doet. Onmisbaar Maar dat is bar ingewikkeld. Want beelden geven je het gevoel dat ze onmisbaar zijn. Ze hebben een verslavende werking. Vandaar dat je een avond lang kunt zappen, zonder ook maar iets zinnigs te zien. Je blijft dan vaak vooral bij amusementsprogrammas hangen. Amusement kan heerlijk ontspannend zijn, maar heeft het in zich je langer aan het beeld te binden dan je had gepland (dan nodig is). Dat is de drijvende kracht achter succesformules als GTST en Big Brother: iedereen ‘weet’ dat het geen inhoud heeft, maar omdat het leuk en versnaperend is, word je een vaste kijker. Dat is dus eigenlijk het probleem: dat beelden de kijker regeren in plaats van andersom. En dan krijgen die tv-beelden ineens een negatieve bijsmaak. Ze lijken soms zo ‘objectief’, maar doordat ze in hun aard verslavend zijn, hebben ze de neiging een veel groter deel van je leven in beslag te nemen dan goed voor je is. Toch leven we natuurlijk gewoon in een beeld-cultuur en daar kun je je als christen niet van afzonderen. En dat hoeft ook niet Maar het is wel de vraag welke invloed het beeld (in het bijzonder het tv-beeld) in je leven mag hebben. En vooral: welke beelden bepalen je denken? De beelden die je op televisie ziet, worden daar kanten-klaar voor je opgezet. Iemand anders (die je niet kent) bedenkt iets, dat jij vervolgens bekijkt en aanvaardt. Het wordt veel interessanter als je je eigen beeld gaat bepalen, als je niet meer (zo) afhankelijk bent van die eenzijdige instroom uit dat kastje. God maakte ons om (met Hem op het oog) een plaatje te maken van wat er om ons heen gebeurt, om ook de beelden om ons heen te beoordelen. In Spreuken 17:24 staat het zo: ,,De verstandige heeft de wijsheid voor ogen, maar de ogen van een dwaas dwalen tot het einde der aarde.”
9
Overdenken Als je de tv eens lekker uitzet (en dan ook even offline gaat) om rustig over een aantal dingen na te denken, dan lijk je op die ‘verstandige’. Dan neem je de tijd om zelf na te denken over wat al die beelden die je dagelijks ziet te overdenken. Je gaat je afvragen hoe je er zelf in moet staan. Bijvoorbeeld: als je ziet dat in jouw favoriete serie overspel heel gewoon is, zul je daar zelf misschien ook door beïnvloed worden. Maar als je stil wordt, (biddend) nadenkt en daarbij de Bijbel leest en naar Gods wil zoekt, ga je ontdekken dat God soms een heel ander beeld schetst Dan ga je iets proeven van wat David in Psalm 17:15 schrijft: ,,lk zal in gerechtigheid uw aangezicht aanschouwen, en bij het ontwaken mij verzadigen 1 met uw beeld.” Ten diepste zijn er twee krachten die graag jouw beeld willen bepalen: God en Zijn tegenstander, de duivel. Ze willen je allebei verzadigen met hun beeld. Het ingewikkelde is dat ze beide op allerlei terreinen actief zijn: in je denken, in denkbeelden, in geschriften, in tv-programma*s, in films... Aan jou de uitdaging om je er niet gemakkelijk vanaf te maken; om enerzijds de beelden die de hele dag op je afkomen te beoordelen en aan de andere kant de rust te vinden na te denken en je eigen beeld (Gods beeld) te vormen. Want daar is Hij op uit. Dat heeft Hij bijvoorbeeld laten zien toen Hij in de Here Jezus naar de aarde kwam. Hij gebruikte woorden om ons een beeld te geven van wie Hij is en gelijkenissen (beelden) om ons de principes van Zijn Koninkrijk duidelijk te maken. Hebben we daarmee een volledig plaatje van Hem? Welnee, maar het is voldoende om Zijn hart te ontdekken en om met Hem op weg te gaan. Stil En dat is de uitdaging van onze beeldcultuur: om daar open en kritisch in te staan. Niet klakkeloos zappend, niet eindeloos surfend, niet afhankelijk van de waan van de dag, maar weloverwogen, om te ontdekken dat er ook een heleboel mooie beelden zijn. Kan dat? Het is erg moeilijk. Als je je hartstocht volgt, zal het niet lukken. Dan kies je ervoor jouw beeld door anonieme zenders te laten bepalen. Dan kies je voor drukte in je hoofd, onrust als je gaat slapen en uiteindelijk: voor uitholling van je gedachten. Het alternatief is dat het regelmatig stil wordt in je leven. Elke dag een tijd van stilte, een tijd met God. Dan moeten al die voorgeprogrammeerde beelden zwijgen. Dan kan God Zijn beelden laten zien. En het plaatje dat je dan in gedachten krijgt, daar raak je nooit op uitgekeken. Constantijn Geluk
10
"Ach, het is toch allemaal maar fantasie!" zei hij tegen zijn vrouw die vond dat hij veel te veel naar de tv keek. "Het doet me helemaal niks en zo gauw ik hem uitzet, ben ik alles weer vergeten!" Ja, maak dat de kat maar wijs, denkt ze. Als hij de knop heeft ingedrukt, weet hij daarna echt nog wel wat hij gezien heeft. En ze heeft gelijk. Want alles wat er via je ogen en oren naar binnen komt als je tv kijkt, gaat er niet zomaar weer uit als je de knop indrukt. Dat is allemaal in je herinnering terecht gekomen. Wat je éééén keer bekeken hebt, kun je je daarna nog wel dertig keer herinneren als het niet meer is. En soms hoef je daar niet eens wat voor te doen: vaak komt het vanzelf weer in je gedachten terug. En dan kun je honderd keer zeggen dat het allemaal maar fantasie was wat je gezien hebt, maar alles wat je naar binnen laat komen, dat gaat er niet zo maar weer uit. Maar goed, na een tijdje ben je het inderdaad vergeten. Maar is het dan helemaal weg? Je kunt het misschien niet meer zo makkelijk in je herinnering terughalen, maar wanneer er iets gebeurt, of iemand maakt een bepaalde opmerking, dan komt het plotseling toch weer naar boven. Het was dus nog niet weg. Het was alleen maar wat dieper weggezakt. Weggezakt in je onderbewuste. Maar wanneer het ook niet meer vanuit je onderbewuste naar boven komt borrelen, is het dáán misschien helemaal weg? Nee hoor. Het is gewoon nòòg dieper weggezakt. In je onbewuste. Daar heb je dan geen weet meer van. Alleen gaat het deksel van het onbewuste soms een beetje open wanneer je slaapt. Dan ga je dromen en er blijkt dan meer in je hart te huizen dan je je bewust bent. Ons hart heeft dus eigenlijk drie verdiepingen, drie lagen zou je kunnen zeggen. Bovenin is de laag van de herinnering. Dat ligt het meest aan de oppervlakte. Daar kun je nog van alles uithalen als je dat wilt. Daaronder zit het onderbewuste. Daar kun je niet zo makkelijk meer bij. Alleen zo nu en dan komt er nog wat uit naar boven. En de benedenste verdieping is het onbewuste. Dat zou je de kelder van je hart kunnen noemen. Daar kun je helemaal niet meer bij. Maar wat is je hart nou precies? Daar bedoelen we natuurlijk niet het orgaan mee dat het bloed door je lichaam pompt. Maar je kunt het er wel een beetje mee vergelijken. Want net zoals het gewone hart het middelpunt is van je lichamelijke leven, is het hart met die drie verdiepingen het middelpunt van je innerlijke leven, van je persoonlijkheid. Daar zit om zo te zeggen alles in wat je bent en wat je doet. Daarom is het erg belangrijk wat er in zit. Want waar je hart vol van is, loopt de mond van over zegt het spreekwoord. En het bepaalt ook wat je allemaal doet. We hebben het al een keer eerder over Salomo gehad. Dat was een koning uit de oude geschiedenis van Israëël. Hij was wereldberoemd om zijn levenswijsheid. En
veel van zijn spreuken zijn bewaard gebleven en worden nog steeds gebruikt. Nou, hij had het goed door, dat je zelf verantwoordelijk bent voor waar je hart vol van is. En ook dat alles wat je doet daar vandaan komt. Daarom gaf hij zijn tijdgenoten een goede raad in de vorm van een wijze spreuk: Bescherm je hart boven alles, want uit je hart komt alles voort wat je doet. Nog even terug naar de opmerking van die man die tegen zijn vrouw zei dat hij alles vergat wat hij gezien had zo gauw hij de tv uitzette. Natuurlijk kun je op de tv dingen zien die je niets doen en die je meteen vergeet. Die zaken komen dan ook niet in je hart en in je herinnering terecht. Maar dat zijn meestal ook niet de dingen waar je naar kijkt! Je kijkt alleen maar naar dingen die je wéél wat doen: dingen die je interessant vindt, of spannend. Of opwindend. En dan maakt het niet uit of het fantasie is of niet: je consumeert het, je haalt het bewust naar binnen. En dan gaat het net als met eten: als je het eenmaal doorgeslikt hebt, dan zit het erin. Het verschil is alleen dat je bedorven eten nog uitkotsen kunt, zodat je er niet ziek van wordt. Dat kan met de dingen die in je hart terechtkomen niet. Die blijven erin zitten en zakken steeds dieper weg. En van daaruit wordt dan je hele leven beïnvloed. Je vraagt jezelf wel eens af waarom er zoveel programma's en films worden gemaakt die vol zitten met van alles wat niet deugt. Nou, de makers ervan zitten er blijkbaar ook vol van. En wat er in hun hart zit, komt er op die manier uit. Want uit het innerlijk, uit het hart komen slechte gedachten voort. En moord, overspel, ontucht, diefstal, leugen en roddel. Dat zei Jezus 2000 jaar geleden al. En op die manier besmetten ze al degenen die daar weer met open mond naar zitten te kijken... Wat daar uiteindelijk de gevolgen van zullen zijn? Je houdt je hart vast. Je kent misschien die oude geschiedenis van Noach, je weet wel, de man van die ark met al die dieren. Meestal maken ze daar een mooi kinderverhaaltje van. Maar in de oorspronkelijke tekst staat, dat in die tijd alles wat de mensen bedachten te allen tijde alleen maar slecht was en dat de aarde vol was van geweld. Volgens dat verhaal maakte God daar toen een eind aan. Een paar jaar geleden dacht ik nog dat dat allemaal wat overtrokken was zoals dat wel meer voorkomt in oosterse verhalen. Maar daar kom ik nu een beetje van terug. Dat zelfde heb ik ook met die geschiedenis over Sodom en Gomorra, twee steden uit de oudheid. Van die steden wordt verteld dat alle mannen daar zo sexueel overspannen waren, dat ze te hoop liepen als er vreemdelingen binnen de stadsmuren kwamen om ze te verkrachten. Ook daarvan dacht ik: dat zal wel wat overdreven zijn. Maar ik begin nu te beseffen dat het wel eens werkelijkheid kan zijn geweest. En dat de geschiedenis zich in de toekomst wel eens zou kunnen gaan herhalen. Wanneer ik zie hoeveel mensen dag-in dag-uit hun hart zonder beperking vol laten lopen met wat er allemaal aan sex en geweld op de beeldbuis wordt
11
12
mobiel - tv - internet - computergames maakt het wat uit waar je naar kijkt en waar je naar luistert?
opgediend, en dat dat over de hele wereld het geval is, dan zie ik het jaar 2000 met zorg tegemoet. Dat is ook precies waar Jezus voor waarschuwde. Dat de eindtijd van de wereld weer dezelfde kenmerken zou gaan vertonen als de tijd van Noach en van Sodom en Gomorra. Maar weet je, er is gelukkig ook nog een andere kant aan de medaille. Het is namelijk nog steeds mogelijk om te midden van alle negatieve dingen die er aan het gebeuren zijn, een ander mens te worden en een gereinigd hart te krijgen. Dat is de reden dat God nog geduld heeft met de wereld en nog niet ingrijpt, ondanks alle ellende die er is. Alleen moeten we voor de reiniging van ons hart niet bij een psychiater zijn. Die kan wel ièèts voor ons doen als we in de problemen komen met de inhoud van ons hart. Maar voor een grondige reiniging van ons innerlijk, en voor een oplossing voor alles wat we al op ons geweten hebben, daarvoor moeten we toch bij Degene zijn die zich met mijn en jouw ongerechtigheid heeft laten kruisigen. Dat feit maakt het namelijk mogelijk om er grondig van bevrijd te worden en met een schone lei te beginnen. "Als we beweren zonder zonde te zijn", staat er in éééén van de brieven van de eerste christenen, "dan bedriegen we onszelf en zijn we blind voor de waarheid. Maar als we de dingen die niet deugen eerlijk erkennen, dan is God getrouw en rechtvaardig om ze ons te vergeven en ons te reinigen van alle ongerechtigheid." Dat is het recept om grondig verlost te worden van alles wat ons hart verziekt.
Suggesties voor doelstellingen Jongeren worden zich bewust dat indrukken die je bij je binnen laat je veranderen. Jongeren ontdekken welke invloed moderne media op mensen kunnen hebben. Jongeren vragen zich af hoe je zorgvuldig om kunt gaan met alle indrukken die op je af komen Jongeren begrijpen waarom het in de bijbel zo belangrijk gevonden wordt dat je je laat beinvloeden door gedachten die een positieve invloed op je hebben. Jongeren ontdekken dat God ons wil helpen om goede mensen te worden en ons te beschermen tegen invloeden die egoistische mensen van ons proberen te maken. Jongeren denken na over de waarde van bijbel lezen en gebed - OnLine with Jesus. Jongeren oefenen met bijbel lezen en gebed.
Suggesties voor de opzet van de avond Ideeën voor de inleiding 1. 2. 3. 4.
5. 6.
7.
13
Vertel hoe je zelf met tv-kijken en internet omgaat en waarom je dat zo doet [Hoeft niet aan begin van de avond. Vertel welke rol bijbel lezen en gebed in jouw leven hebben en waarom je dat belangrijk vindt. Laat de jongeren vertellen welke tv-programma’s zij vooral bekijken. Zien ze daar wel eens dingen die ze eigenlijk niet vinden kunnen. Stelling: Door vele geweldprogramma’s op tv gebruiken jongeren gemakkelijker geweld in het echte leven. Verdeel de groep in tweeen. Laat een partij voor en een partij tegen zijn. De beide partijen bedenken argumenten en voeren een korte discussie. Stelling: Het is terecht dat er een leeftijdkeuring voor films en tvprogramma’s is Discussieer over de vraag of het goed is dat ouder internetfilters gebruiken zodat kinderen niet zomaar elke website kunnen bezoeken. Maak met elkaar een lijst van soorten websites, die je als kind eigenlijk niet zou moeten bezoeken. Welke soort websites kunnen een negatieve invloed op mensen hebben? a. Pornosites b. Kinderpornosites
14
8.
9. 10.
11.
12.
c. Sites van voetbalvandalen d. Sites van racisten e. Reclamesites f. Sites van extreme organisaties g. Sites met gewelddadige spelletjes h. Webcams bij mensen thuis i. ..... j. ...... Neem een aantal tv-gidsen mee. Geef de groep de opdracht om programma’s te xoeken die een positieve invloed op mensen kunnen hebben en die op een groen vewl papier te plakken en op een zwart vel programma’s die mensen negatief kunnen beinvloeden. Bespreek de collages in de groep a. Hoe zijn ze tot die keuzes gekomen? b. Hoe zou je met de programma’s op het zwarte vel om moeten gaan? Neem een bijbelgedeelte dat je aanspreekt en vertel wat jij ervan leert over dit onderwerp. Leg de jongeren een aantal korte bijbelteksten voor en vraag ze om er een uit te kiezen die zij van toepassing vinden op het onderwerp van vanavond. Laat ze die eventueel bij de collages van 8 plakken. Of laat ze uitleggen waarom ze die tekst van toepassing vinden. Kijk samen naar een deel van een soap en praat met elkaar over de normen en waarden die mensen er in die soap op na houden. Praat over de invloed die dat heeft op mensen Coca Cola indoctrinatie Praat met elkaar over al die reclame die mensen krijgen. waarom worden mensen zo bestookt met reclame volgens jullie? Laat uitkomen dat het is omdat bedrijven en reclamemakers weten dat mensen door die reclame beinvloed worden Vertel eventueel het verhaal van Coca Cola, die jaren geleden in een tv-programma telkens heel kort Coca cola in beeld liet verschijnen. Zo kort dat niemand het bewust zag. Maar het resultaat was dat talloze mensen naar de koelkast liepen om een glas cola in te schenken.
15
Gespreksideeën (vragen) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Wat zijn je lievelingsprogramma’s op tv? Hoe veel kijk je tv? Hoe veel ben je op internet? Wat is je favoriete computergame? Heb je een tv op je kamer? Heb je een computer op je kamer? Waar gebruik je de computer vooral voor? Wat zoek je vooral op het internet? Welke invloed hebben die programma’s en die internetsites op jou? Welke invloed hebben tv en internet volgens jou op andere jongeren? Welke invloed hebben soaps volgens jou op mensen Welke invloed heeft reclame volgens jou op mensen. Hoe zorg je dat negatieve invloeden jou niet gaan beheersen?
16
Te gebruiken bijbelgedeelten
Bijlage
Je kunt gebruik maken van de bijbelgedeelten die in de stukken hierboven zijn aangehaald. 1Corinthe 6: 12-20 [Het Boek] Ik mag alles, maar niet alles is zinvol. Hoewel ik alles mag, mag niets mij overheersen. .... Houd u ver van elke vorm van hoererij. Geen andere zonde heeft zó wezenlijk met uw lichaam te maken. Als u met een andere dan uw eigen vrouw gemeenschap hebt, doet u kwaad aan uw eigen lichaam. Of weet u niet dat uw lichaam een tempel is van de Heilige Geest? Van de Geest, Die God u heeft gegeven en Die nu in u woont? U bent niet van uzelf! God heeft u tegen de allerhoogste prijs gekocht! Gebruik daarom ieder deel van uw lichaam om God eer te geven. Spreuken 13:20 ¶ Wie omgaat met wijzen, wordt wijs, wie bevriend is met dwazen, vergaat het slecht. Spreuken 4:14 ¶ Volg geen mensen zonder God of gebod, treed niet in hun voetstappen. 1Corinthe 10:23-33 Alles mag, maar niet alles is zinvol. Alles mag, maar niet alles is opbouwend. U moet niet uw eigen belang zoeken, maar dat van de ander. Als een ongelovige u uitnodigt bij hem te komen eten en u wilt dat, neem de uitnodiging dan aan. Eet alles wat u wordt voorgezet zonder u af te vragen of het soms aan een afgod gewijd is. Als echter een andere gelovige zegt: "Dat vlees is aan een afgod gewijd", moet u het laten staan terwille van hem die u erop wijst. Anders zou hij last van zijn geweten kunnen krijgen. Het gaat dus niet om uw geweten, maar om het zijne. Maar waarom zou mijn vrijheid moeten worden beperkt door andermans geweten? Als ik God dank voor wat ik eet, hoe durft die ander er dan iets van te zeggen? Ik dank God toch! Wat u ook doet, doe het tot eer van God, ook het eten en drinken.
17
Internet: oord van verderf? 96/9 - Je kan er niet meer naast kijken. Bijna wekelijks pakken kranten of weekbladen uit met een reportage over de minder fraaie kanten van Internet: kinderporno, pedofilie, racisme, criminaliteit, ... . Internet: het oord van verderf? De artikels geven niet steeds blijk van een grote kennis van Internet en de ongeschreven spelregels die er gelden, maar anderzijds valt het niet te ontkennen dat er "iets" aan de hand is. Internet. De structuur en de omvang van het net lenen zich natuurlijk uitstekend tot misbruik. Internet is wereldomvattend en door zijn structuur onoverzichtelijk: massa's aan informatie en het is een koud kunstje om daarin iets te verbergen, maar de potentiëële gebruiker moet dat dan wel op het spoor komen. Wij spraken met een "hunter", iemand die sites en nieuwsgroepen afloopt en de informatie doorgeeft aan meldpunten. "Het meest kwetsbaar zijn het World Wide Web en de nieuwsgroepen. Vooral de nieuwsgroepen zijn nauwelijks te controleren en slimmerikken die er informatie aanbieden doen dat anoniem. Het is een koud kunstje om anoniem te mailen. Anderzijds is er het probleem van de privacy. Je kan moeilijk alle e-mail tracen en zien of er iets verdacht bij is. Trouwens de gebruikers zouden dat niet nemen. Beeld je in dat men alle post die bij mensen aan huis besteld wordt zou openen. Onvoorstelbaar!". Op de achtergrond speelt natuurlijk de spanning tussen de vrije meningsuiting en privacy enerzijds en de beteugeling van misbruiken anderzijds. Het betreft hier niet alleen porno, maar ook racistische propaganda, illegale wapenverkoop, activiteiten van criminele organisaties, ... "Trouwens censuur zou ook zijn impact hebben op de godsdienstvrijheid. Ook allerlei secten en sectaire groepen maken natuurlijk gretig gebruik van Internet en waar gaat men de grens leggen? ". "Overigens valt het nog wel mee, Internet brengt natuurlijk ook veel nuttige informatie en men moet de omvang en bereikbaarheid niet overschatten. De meerderheid aan berichten bij 'verdachte' nieuwsgroepen zijn reclame voor sites die tegen betaling volwassenenporno aanbieden. Daar had men de bui natuurlijk al lang zien hangen. Op grote schaal begint men erotische sites te beveiligen, dat is bovendien veel interessanter want nu kan men de informatie tegen betaling aanbieden. Daarmee valt geld te verdienen, veel geld. Dit is nog veel gevaarlijker, want hier ontstaat een
18
illegaal circuit dat veel verder gaat dan Internet. De afzetmarkt voor het type Dutroux zou je kunnen zeggen". De zelfregulering van Internet. Eéén van de zaken die in nogal wat bijdragen over het hoofd gezien worden is de zelfregulering van het net. De gebruikers waken zelf over de inhoud van de beschikbare informatie en treden op wanneer de internetnormen overtreden worden, bv. bij porno en racistische propaganda. Gebruikers sturen een waarschuwing , meestal in de vorm van mailbombs - een massa informatie die de provider verplicht om een bepaalde pagina te verwijderen. Overigens is de Bijbel gezien zijn enorme omvang- op dit vlak een absolute voltreffer. Sommige providers gaan nog een stapje verder: in Belgiëë heeft Innet de nieuwsgroepen die ter discussie stonden verwijderd, en Compuserve Duitsland ging onder druk van de Duitse regering nog een stapje verder door ook een aantal webpagina's ontoegankelijk te maken. In de USA ontstond een verhitte discussie toen de overheid aankondigde dat ze initiatieven zou nemen die volgens de tegenstanders het net aan banden zouden leggen. "Overigens is het een mythe dat men alle informatie die op Internet uitgewisseld wordt zou kunnen controleren. FTPbestanden kan men nauwelijks opsporen als men niet weet waar ze te vinden zijn, en ik zie het ook niet zitten dat men alle e-mail zou controleren. Men heeft dan honderden mensen (of een aantal dure computers) nodig die continu het net moeten controleren. En dat kost geld. Terwijl niemand echt zit te te wachten op Big Brother. Eigenlijk is het een hopeloze zaak, men kan enkel de ergste zichtbare misbruiken aanpakken.". Men kan wel websites wraken, zodat ze uiteindelijk voor de grote massa onvindbaar worden en de overheid kan ook optreden tegen misbruiken: de verspreiding en het bezit van expliciet seksuele beelden is strafbaar en natuurlijk zal de overheid wel optreden wanneer éééén of andere gek kinderen te koop zou aanbieden". De rol van de overheid. Vooral de publicatie van de resultaten van een onderzoek van de Carnegie-Mellon Universiteit, eind vorig jaar, in het gezaghebbende Amerikaanse Time ( onder de titel "Cyberporn") deed heel wat opschudding ontstaan. Het onderzoeksteam onder leiding van Marty Rimm- kwam maar liefst 917.410 erotische plaatjes, verhalen en films op het spoor, die in anderhalf jaar tijd maar liefst 8,5 miljoen keer werden opgevraagd. Meer dan zeventig procent van de plaatjes verwees naar commerciëële BBS'sen, die een dollar of meer per minuut vroegen. Het onderzoek moet wel gerealitiveerd worden, want bij nader onderzoek blijkt dat het eigenlijk om een onderzoek van een derde jaars-student ging, die alleen de usenet-groepen had gecontroleerd en slechts een vierde van de foto's had bekeken. Voor de
19
Amerikaanse senator Bob Packwood was het alvast een aanleiding om een voorstel in te dienen dat Internet-aanbieders en gebruikers strafbaar zou stellen voor het verzamelen of ontvangen van expliciet seksueel materiaal. De Amerikaanse senaat is zijn voorstel erg genegen. In Belgiëë was er natuurlijk de zaak Dutroux. Een jaar geleden verklaarde een bekende Belgische cineast nog dat hij liever geassocieerd wordt met kinderporno en pedofilie op Internet , dan met de Christelijke conservatieve Christian Coalition. Nu zullen nog weinigen , vooral het eerste deel van de uitspraak , in de mond durven nemen. De Belgische ministers van Telecommunicatie, Justitie en Wetenschapsbeleid lieten de voorbije maanden weten dat ze paal en perk willen stellen aan de "overvloed" van kinderporno op Internet. Op 27 september riepen ze hun Europese collega's in Dublin op om samen maatregelen te nemen. Het gaat hierbij al lang niet meer om kinderporno alleen, maar ook om een globale strijd tegen de criminaliteit op Internet. Clickx wist te melden dat de werkgroep samengesteld is uit vertegenwoordigers van justitieminister De Clerck, mensen uit de "sector" (Belgacom, het B.I.P.T. en iemand van de Internet-aanbieder Skynet ( geassocieerd met Belgacom) en Internet-specialisten (Patrick Vaneeck van de K.U. Leuven en professor Voorhoof van de U.L.B.). Eéén van de uiteindelijke doelstellingen is bij het B.I.P.T. een meldpunt voor kinderporno op Internet op te richten. Uiteindelijk wil men Internetproviders verplichten om de inhoud van wat ze aanbieden na te kijken en overtredingen te melden. Men wil dit zelfs via een systeem van vergunningen verplicht stellen. Enkele Belgische Internet-providers voelden zich over het hoofd gezien, omdat zij niet betrokken werden in de werkgroep. Wat ze echter minder graag toegeven is dat enkelen zich geroepen voelen om een strijd op leven en dood uit te vechten, in plaats van samen te werken en zich te verenigen. Tegen de achtergrond van de Internet-aansluitingen die in Nederland op steeds grotere schaal gratis worden uitgedeeld komt dit natuurlijk een beetje middeleeuws over en het maakt het voor de overheid niet eenvoudig om in deze en andere materies een geschikte gesprekspartner te vinden. In de Internettraditie van zelfregulering heeft men overigens niet op de overheid zitten wachten. In Nederland bestaat er bij xs4all , éééén van de grootste providers voor privéé-gebruikers, reeds lang een meldpunt voor kinderporno. En in Belgiëë werd een Burgerlijk Digitaal Meldpunt opgericht. Het meldpunt staat onder toezicht van enkele mensen die aan universiteiten verbonden zijn. In geval van melding wordt de verspreider van illegale "informatie" aangespoord om dit zo snel mogelijk te verwijderen. Pas in tweede instantie wordt ook alle informatie die nuttig kan zijn voor het gerechtelijk apparaat integraal aan de Gerechtelijke Politie doorgegeven. Bij de meldpunten is men zich terdege bewust van de beperktheden: problemen kunnen zich op dit dynamische netwerk snel verplaatsen en het kan mensen in de illegaliteit drukken waardoor controle vrijwel onmogelijk wordt. Overigens gaat het niet om een
20
probleem van Internet alleen. In het november-nummer van Pastoralia stelde Belgische kardinaal Danneels dat het "ethische kwaad" niet enkel de daders van de bende Dutroux betreft, omdat het in verband staat met een wereldwijde seksindustrie. Daarin zijn vele medespelers: kopers en verkopers, videoproducenten, agenten van toeristische "circuits" en zelfs een aantal Internetproviders die dit soort sites toelaten of zelfs promoten. Besluit. Men moet de heisa rond porno op Internet niet overdrijven. Men spreekt wel over een werelwijd netwerk, maar in praktijk is het op dit ogenblik voornamelijk een aangelegenheid van de Westerse wereld. En zelfs daar is het aantal gebruikers eerder gering ( in de USA zo'n tien procent van de bevolking). Bovendien is dit alles ook te vinden bij de krantenboer om de hoek en in vele videotheken. Daar maken slechts weinigen een probleem van. Samenvattend zou je kunnen stellen dat Internet een weerspiegeling is van de samenleving, met zijn goede en slechte kanten. Dit neemt anderzijds niet weg dat enige waakzaamheid nuttig is. Sommigen hebben ook hier een nieuwe manier gevonden om op een bedenkelijke manier snel geld te verdienen en ethisch gezien roept dat natuurlijk heel wat bedenkingen op, niet alleen bij christenen. Tot slot mag men de vele positieve mogelijkheden van Internet niet vergeten. Het heeft geen zin om het kind met het badwater weg te gooien. Informatiebronnen: Kinderporno op Internet, broeinest of gebeten hond? - in: Clickx, nr.1, oktober 1996, p. 10-12.Censuur!, Pas op voor de netpolitie. -in: Net, nr.11, november 1995, p. 22-25.
Psalm 23 for computer-freaks The Lord is my programmer,I shall not crash. He installed His software on the hard disk of my heart; all of His commands are user-friendly. His directory guides me to the right choices for His name's sake. Even though I scroll through the problems of life, I will fear no bugs, for He is my backup. His password protects me. He prepares a menu before me in the presence of my enemies. His help is only a keystroke away. Surely goodness and mercy will follow me all the days of my life, and my file will be merged with His and saved forever.
21
Samen chatten Ik ken een jongen die ongelooflijk enthousiast is over zijn computer. Als hij maar even vrij is, zit hij achter dat ding: hij surft op het net, doet mee in chatterboxen, kijkt de top 40 na of speelt een schitterend spel in 3D. Altijd is er wel wat te beleven. Hij neemt ook graag zijn vrienden mee naar huis om er samen van te genieten. Zijn enthousiasme slaat van de een naar de ander over. Hij heeft nu een klein clubje van jongens die spellen uitwisselen en met elkaar emailen. Samen lol met de pc. Veel jongeren zijn echt enthousiaste pc-gebruikers. Al hun Vrije tijd stoppen ze erin. Het is genieten. En mag dat soms niet, na zo*n lange dag op school? In de bijbel staat een bundel gedachten van een man op leeftijd. Prediker wordt hij genoemd. Hij heeft veel nagedacht over het leven. Hij heeft misschien een wat negatieve, maar in elk geval nuchtere kijk op al die dingen waar mensen zich voor inspannen. Hij schrijft: Wat heeft de mens eigenlijk aan al zijn gezwoeg, aan al zijn inspanningen? Zijn leven brengt hem alleen maar verdriet, zijn werk bezorgt hem niets dan ellende; zelfs ‘s nachts komt hij niet tot rust. Misschien denk jij soms net zo over een lange dag ploeteren op school als hij denkt over het gezwoeg en de ellende in een lang mensenleven. Hij zegt: Het enige wat overblijft is te genieten van wat je met je gezwoeg bereikt hebt. Om dat nu eens te vertalen naar jouw situatie: na een lange dag op school mag jij best genieten. Van even chatten op het net. Of van een leuk computerspel. Van samen iets ondernemen. Of van iets anders waar jij enthousiast over bent. Want dat geeft het leven kleur. Een mens kan niet zonder iets waar hij enthousiast over is. Jos van Oord Jerry Springer of Fast Forward? Waar kijk jij veel naar op tv? Als je jongeren over hun kijkgedrag hoort,~ op dat Jeny Springer hoog scoort. Eerlijk is eerlijk: het is inderdaad sensationeel, die man die zoveel mensen aan de praat krijgt over van alles e~ nog wat. Het moet een kick geven om over de ellende van anderen te horen. Of een felle ruzie mee te maken in de tv-studio. Dat is kickenl Toch kun je er wel kritische vragen bij stellen. Moet dat nu echt allemaal? M~ mensen op deze manier misbruiken? En bovendien, er zijn toch wel a;~ re toffe tv-programma*s? Fast Forward bijvoorbeeld, elke donderdaga~~ op Nederland 1. En bedoeld voor jongeren die geïnteresseerd zijn in a7Z re jongeren, jongeren die nogal eens in de problemen zitten. Het zijn k~. flitsende items. Of denk aan Waskracht. Elke zondag op Nederland 3. prima jongerenrubriek. In een jongerenblad scoorde Waskracht het hc ste cijfer. Deze programma*s nemen jongeren serieus, en geven op e ~ aardige manier informatie door. Of zijn zulke tv-programma*s te weini~ kick? Moet het altijd bewegen? En moet er altijd TMF-achtige muziek Fast Forward kan ook een kick geven, als je
22
bijvoorbeeld een leeftijdg~ noot volgt die in de problemen zit en geholpen wordt. Daar kijk je met ~ bazing naar. Zulk soort dingen kregen mensen die Jezus op zijn weg volgden vaak~~ zien. Keer op keer hielp hij mensen. En daar stonden velen van te kijk Er werd eens een man bij Jezus gebracht die ziek was. Jezus genas 1~ Er staat dan: De menigte stond verbaasd: ‘Zoiets is in Israël nog nooiU~ gebeurd!* Het raakte hen. Er was verbazing over zoveel uitstraling en kracht. Dat gaf mensen te denken. En dat doet het nog steeds. Jos van Oord (Matteüs 9: 33, Groot Nieuws Bijbel) Tv op kamer / gsm op zak? Hebben je ouders het er moeilijk mee? Met digitaal opvoeden? Mag die oude pc op jouw kamer staan? En zijn ze toe aan een nieuwe tv, krijg jij die oude dan op je kamer? En heb jij al een eigen e-mail? Want iedereen~ doet er toch aan? Opvoeden in het informatietijdperk is een zaak vol dilemma*s. Hoe oud moet je nu zijn voor je eigen gsm? Je bent gemakkelijk bereikbaar en het is vaak een ideaal middel in noodgevallen, bijvoorbeeld als je s nachts laat thuis komt. Iedereen heeft er een, hoor je op school, dus ik ook. Je moet toch mee met je tijd, nietwaar? Toch zijn er ook jongeren die er niet aan willen. ‘Waarom zou ik een eigen pc of een tv op m*n kamer moeten? Samen in de huiskamer kijken is veel gezelliger. En is het echt nodig om met die grote golf van mooie? bellen mee te doen? Zonde van mijn geld, trouwens!* Er zijn jongeren de -best kritisch zijn op wat ze doen of laten. Prima, toch?! In de zevende eeuw voor Christus leefde de profeet Jeremia Het waren woelige tijden voor de lsraëlieten. De tempel werd verwoest, mensen werden in ballingschap weggevoerd naar Babyloniê. En de profeet dacht dat veel van al die rampzalige gebeurtenissen te wijten weren aan het foute gedrag van zijn volk. Hij zegt namens God: ‘Waarom blijf? d~t volk dan wel dwalen, waarom blijft Jeruzalem mij ontrouw? Ze gaan ‘naar door met bedriegen, ze weigeren naar mij terug te keren.* En dan horen we de -profeet zeggen: ‘Iedereen holt maar door, als paarden zonder toom. Jeremia vraagt om kritisch naar je eigen houding te kijken. Als alles maar moet kunnen, als ieder meegaat met wat de massa denkt en doet wat de meerderheid doet.., dan hol je maar door als ‘paarden zonder toom. Zo kunnen wij ons ook best wel eens afvragen waarom alles zo moet zoals het gaat of zoals anderen zeggen dat het gewoon ‘hoort* Waarom moet je eigenlijk een gsm of een tv op je kamer? En heb je met ie zestiende echt de meest luxe scooter nodig? Of op je achttiende al een reis naar een vreemd oord? Soms lijken we inderdaad op paarden die niet in toom te houden zijn! .Jos van Oord
23
(Jeremia 8: 5, 6b, Groot Nieuws Bijbel) Computerfreak ‘Zelfs hier in het vakantie-computerkamp heb ik eigenlijk nog te weinig tijd om te computeren,* zegt Mark. Hij is een echte computerfreak: bijna al zijn vrije tijd staart hij naar het beeldscherm, tikt razendsnel commando*s in of speelt een computerspel op het moeilijkste level. Voor een vijftienjarige jongen is hij wel zeer bedreven. ‘De computer is alles in mijn leven,* geeft Mark toe. ‘Zelfs tijdens de lessen op school denk ik vaak na over de problemen die ik ‘s middags en ‘s avonds achter mijn pc moet oplossen. Het is een verslaving, dat geef ik direct toe. Zoiets begint In het klein: je krijgt een computertje, je doet er spelletjes op. Dan wil je meer, beter, sneller. Je wilt het hoogste niveau bereiken. Dat kost tijd en training. In die periode kun je alleen maar spelletjes op de computer doen. Het behalen van het moeilijkste level lijkt het belangrijkste doel in je leven. Op een bepaald moment ontdek je dat je meer met een computer kunt doen dan alleen spelletjes. Op mijn tiende kon ik al tekstverwerken. Dan komt een nieuwe hartstocht: programmeren, zelf iets bedenken. Daarvoor moet je eerst verschillende programmeertalen Ieren. Dat heb ik gedaan. Nu kan ik bijvoorbeeld zelf een spel ontwerpen. Een simpel spel, dat nog wel, maar over een paar jaar kan ik misschien echt iets aardigs ontwerpen. Dat geeft een waanzinnige kick.* Op school noemen jongeren Mark vaak een ‘stuudje*, maar dat kan hem niet zo veel schelen. ‘Ik weet dat ik verslaafd ben aan computeren en vaak loop na te denken, maar mijn sociale activiteiten lijden er niet onder,* beweert Mark. ‘Ik ga naar verjaardagen van vrienden en op vakantie neem ik de pc niet mee. Ik ben ook niet eenzaam of zo. Volgens mij ben ik gewoon gelukkig. Ik zit wel ieder weekend zo*n zestien uur achter de pc, maar dat vind ik geen probleem. Op school vinden ze je al gauw gek als je ergens enthousiast en intensief mee bezig bent. Ik zorg er wel voor dat ik goede cijfers haal, want anders krijg ik problemen met mijn ouders. Die vinden dat ik teveel computer, maar zolang ik ieder jaar gewoon overga, kunnen ze er niks van zeggen.
24
