Geloven maakt verschil Thema’s voor jeugdgroepen
Helemaal uit je dak Over muziek
Deel 2 hoofdstuk 5
1
Helemaal uit je dak Over muziek
Achtergrondinformatie De jongeren en muziek Muziek heeft in het dagelijks leven van jongeren vele vormen aangenomen en vele betekenissen gekregen. Vormen: Walkman, Stereo thuis, feestjes, house party's, discotheek. Er gaat bij de meeste jongeren geen dag voorbij zonder muziek. [Zie het artikel van Maaike Borst in de bijlage bij dit hoofdstuk.] Er is ook een enorme variatie in popmuziek tegenwoordig. Een greep: Heavy metal, House, Hip hop, Gangsta rap, Hardcore, Funk, Punk, Gospelroek, Rock, Je muzikale voorkeur zegt blijkbaar iets over de groep waar je bij hoort en dus over je identiteit. Volgens Tista en Marleen [beide 15 jaar], die zichzelf tot de alto's rekenen, houden alto's bijvoorbeeld vaan van Bush, Pearl Jam, de Doors, de Beatles, Hole en Nirvana, gabbers daarentegen houden van House. [Trouw 6 januari 1996] Een greep uit de muzikale voorkeur van onze jongeren de afgelopen twee jaar: Magic Affai, Gospel Hardrock, House, Bon Jovi, Metallica, Nirvana, 2-Unlimited" Laura Pausini, Gabber House, Heavy Metal, 24-seven, Brian Adams, Top 40, Mozart, Rare the city, Europe, Take That, U2, Marillion, Genesis, R.E.M., Patrick Bruel, Rob Favier, lchtus, Decision-D [Gospel trash].
Marten Knevel 1997
1
Ds. Wim Jansen, die een boeck geschreven heeft over 'Popmuiek en geloof' stelt dat veel jongeren wel over geloof willen nadenken, maar dit doen aan de hand van popmuziek. Dat is de sfeer, het klimaat, het levensgevoel, waarin hun levensvra-
2
gen opkomen. Popcultuur wemelt van de geloofsvragen en levensvragen. De popwereld is een spiegel van onze cultuur en van ons levensgevoel, maar ook van onze christelijke traditie. In house bijvoorbeeld horen we het eigentijdse verlangen naar hedonisme, naar roes, verdoving. Maar ook: naar mystiek. In het nummer 'Jesus he knows me' van Phil Collins zien we als in een spiegel de uitwassen van christelijke bekeringsdrang, zoals we die vinden bij de commerciële Amerikaanse tv-dominees. de zelfkant van de samenleving, die we als nette kerk in onze diensten nauwelijks terug vinden, wordt ons voorgehouden in rauwe rap-teksten. De donkere kant van het leven, de taboes van dood en agressie, de duivel en het beest in de mens, waar we eigenlijk niet goed raad mee weten, wordt ons voorgehouden in de heavy metal. Bezig zijn met jongeren en muziek, mag nooit als lokmiddel, want uiteindelijk komt het er op aan om naast die muziek en haar boodschap, onze eigen overtuiging duidelijk te laten klinken. [ds. W. Jansen in Trouw 24-11-19951 In het christelijke wereldje wordt nog wel eens gediscussieerd over de vraag of al die muziek wel kan. Zo op het Flevo-festival in 1994. Toen ging het over de vraag of House wel kon voor christenen. In die discussie werd Cliff Richard weer aangehaald die al eens zong: "Why should the devil have all the good music?" En er werd gesteld door een zendeling: "Je kunt moderne mensen toch niet evangeliseren met muziek van 200 jaar geleden?" [Trouw 22 augustus 1994] Muziek is ook bij jongeren een middel om uitdrukking te geven aan emoties. Denk bijvoorbeeld aan overwinningsliederen bij voetbalwedstrijden: 'We are the champions'.
# #
Samen muziek maken of luisteren schept een verbondenheid De muziek waar je van houdt kan dienen om te laten zien waar je bij hoort. Bij welke groep jongeren. Het is een onderwerp van gesprek en het helpt je om je te onderscheiden van andere jongeren. # Muziek stelt door de teksten thema's aan de orde die in de wereld van jongeren aan de orde zijn. Het draagt een boodschap uit en helpt jongeren hun eigen opvattingen te vormen. # Muziek kan een middel zijn om alles even te vergeten. Jongeren beluisteren die muziek met een heel verschillende intensiteit, variërend van muziek als muzikaal behang, tot intensief en heel bewust luisteren en zelf popconcerten bezoeken. [In het artikel van Maaike Borst in de bijlage bij dit hoofdstuk is van die intensiteit wat terug te vinden] Volgens te Velde kan popmuziek een verkeerde invloed hebben op jongeren. Hij noemt de volgende invloeden: # Indoctrinatie met verkeerde ideeën door de eindeloze herhaling ervan. # Opzwepende ritmes en beat, waardoor je opgewonden raakt en de controle over jezelf kwijt raakt. # Te hoog volume roept allerlei lichamelijke reacties op als bloedvatvernauwing etc. # Verlies van concentratievermogen door langdurig bloot staan aan trillingen. # Verlies van je onderscheidingsvermogen van verkeerde teksten en muziek, door gewenning.
De Bijbel en muziek De megaster sterft uit Megasterren zijn uit. Jon Bon Jovi, George Mchael en REM: hun concerten lopen niet, hun ccrs verkopen niet. Ook U2 ligt in de uitverkoop. Van Michael Jackson's Thriller zijn ooit 44 miljoen exemplaren verkocht, maar van zijn laatste cd Blood on the Dancefloor kon hij er in de VS nog geen 100.000 slijten. Uit een rapport van het ministerie van WVC blijkt dat de marktwaarde van internationale toppers veel lager is dan verwacht. De muziekwereld praat al over de teloorgang van de megaster. 6 Wegener Arcade 10-07-1997 functies en invloed van popmuziek P.A. te Velde noemt in zijn boekje 'Popmuziek' de volgende functies die het kan hebben in levens van jongeren: # Muziek roept een sfeer op waarin je je prettig voelt # Muziek helpt om je te ontspannen
3
Muziek heeft in de bijbel net als in het gewone leven verschillende functies. Het is een uitdrukking van vreugde en van levenslust bijvoorbeeld bij [wijn]oogstfeesten en bij drinkgelagen; bij overwinningsfeesten en in het liefdeslied. Als profeten spreken over tijden van nood en verdriet, dan zeggen zij dat de liederen zullen verstommen of veranderen in huilen en klagen. Muziek kan echter ook een uitdrukking zijn van verdriet en ellende. Aan de andere kant kon muziek een magische uitwerking hebben waardoor de stemming van mensen kon veranderen, Een voorbeeld is het verhaal van David die voor de depressieve koning Saul op zijn harp speelt. Krijgsliederen konden de angst bij de tegenstanders vergroten. Tenslotte kon muziekje in extase brengen waardoor je bovenzinnelijke ervaringen kon opdoen. [ 1 Samuel 10: 5; 2Koningen 3:15]. Muziek wordt in de tempel in dienst gesteld van de eredienst voor God. Het versterkt de Godsbeleving en de gemeenschapsbeleving,
4
De muziek moet dan altijd dienstbaar zijn aan de tekst, want het gaat om de tekst Muziek is iets wat God in de schepping gegeven heeft. En dus hebben we als mens de opdracht om ons in naam van God ook met muziek bezig te houden. [Genesis 1:281 Het maakt daarom wel uit hoe je ermee om gaat als christen. [Vgl. 1Timoteus 4:4,5]. Een belangrijke vraag is: kun je de muziek rijmen met liefde tot God en met liefde voor je naasten? Want daar draait alles om in de bijbel en in het geloof. [Vgl. Galaten 5:22 en Filippenzen 4:8,9]
Over muziek als middel om je identiteit te vormen en aansluiting te vinden bij anderen, zie ook de opmerkingen in het hoofdstuk over kleding in deel 1. Literatuur: Reicke en Rost, Bijbels historisch woordenboek deel 111. P.A. te Velde, Popmuziek, in gesprek met jongeren.
Suggesties voor doelstellingen •
De catechisanten ontdekken waarom muziek belangrijk voor ben is.
•
de catechisanten ontdekken de overeenkomst tussen bijbelse liederen en popmuziek
•
de catechisanten denken na over hun verschil in waardering voor popmuziek en religieuze muziek.
•
de catechisanten ontdekken dat muziek in de kerk dezelfde functie heeft als popmuziek.
•
de catechisanten denken na over de grenzen van wat toelaatbaar is in de muziek, zowel qua tekst als qua stemming en sfeer.
•
de catechisanten worden zich bewust van de verschillende normen en waarden die via de muziek overgedragen worden en vergelijken die met de bijbelse norm van Liefde.
5
Suggesties voor de opzet van de avond Ideeën voor de inleiding 1 Favoriete groepen Iedere catechisant neemt een cd of bandje mee van zijn of haar favoriete groep. Om beurten krijgen ze gelegenheid om een nummer daarvan te laten horen en te vertellen waarom ze juist dit nummer zo goed vinden. [Geschikt voor een avond bij de leiding thuis] Catechisanten leren elkaar en jij leert catechisanten beter kennen. Praat naar aanleiding daarvan over wat muziek voor hen betekent. Wat het met ze doet? Of de muziek waar je van houdt iets over jezelf zegt. Hoe belangrijk zijn de teksten voor hen? [Kopietje van de teksten?] 2 Overwinningsliederen: Draai het nummer van Queen: We are the Champions. Lees het daarna en praat er over wat dit nummer wil zeggen. Waarom zingt iemand dit lied. Spreek over de functie die het lied gekregen heeft in de sportwereld. Lees vervolgens D. Garret: 1 will sing unto the Lord, for He has triumphed gloriously [Lied 80 in de nieuwe Youth for Christ bundel. Op de tekst van Exodus 15:1,21 Of lees Exodus 15. Praat over de verschillen en overeenkomsten. waarom willen mensen bij overwinningen zingen? Waarin verschillen Christenen en niet-Christenen hierin van elkaar? 3 Liefdesliederen.Draai 'Wereld zonder jou' van Marco Borsato en Trijntje Oosterhuis. Lees de tekst ondertussen met elkaar. Praat over de betekenis van liefdesliederen. Waarom worden er zo veel gemaakt. Houd je ervan? Waarom? waarom niet? wat voor gedachten of gevoelens heb je daarbij? Lees daarna een gedeelte uit het Hooglied dat ook een liefdeslied is. Praat over de waarde van muziek in Gods Schepping. 4 Kan alles? Luister samen naar pop nummers waarvan de tekst duidelijk niet door de beugel kan. Voorbeeld: Dust ‘n bones; Don’t cry of You ain’t the first, van Guns ‘n Roses. Vraag of muziek ook verkeerd kan zijn. Wat is goed en wat is slecht? Waar let je op? Wat kan het je schelen?
6
5 Eigen ervaring Laat en muziekstuk horen dat voor jezelf veel betekent of datje mooi vindt en vertel de groep iets over de betekenis ervan voor jou. vraag hen te reageren. Herkennen zij iets van jou ervaringen? Misschien bij andere muziekstukken. Je kunt daarvoor net zo goed christelijke als niet-christelijke muziek gebruiken.
Te gebruiken bijbelgedeelten
6Maaike Borst Laat een stuk van R.E.M. horen. Bijvoorbeeld Losing my religion. en lees dan het verhaal van Maaike Borst voor. [Je kunt het ook samen lezen] Praat met elkaar over Maaikes manier van omgaan met muziek en haar ervaring daarbij. Zoek naar overeenkomsten verschillen bij de jongeren in de groep.
1Timoteus 4:4,5 en Genesis 1:28 kunnen dienen om te spreken over muziek als een gave van God. God geeft het in de schepping om er van te genieten, maar wel in het besef datje het van God krijgt. Dat betekent datje het niet gebruikt op een manier die in strijd is met Gods bedoelingen.
Gespreksideeën (vragen) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Bij welke gelegenheden luister je naar muziek? Waarom juist bij die gelegenheden? Welke gevoelens roept muziek bij jou op? Bij welke gelegenheden vind je muziek het beste passen? [Bij vergelijking van een Christelijk en niet christelijk lied: Welke spreekt je het meest aan? Waarom juist die? Welke gevoelens roept kerkelijke muziek bij je op? Houd je van christelijke popmuziek? Welke wel en welke niet? Waarom? wat is het verschil tussen christelijke en niet-christelijke popmuziek? Wat vind je van de uitspraak: Why should the devil have all the good music? [Lied van Cliff Richardl Kun je bij kerkmuziek dezelfde ervaring hebben als bij popmuziek? Waarom wel of Waarom niet? Welke muzieksoorten, stijlen of teksten vind je absoluut niet kunnen? Welke grenzen zou je als christen moeten hanteren bij het luisteren naar muziek? zijn er Pop teksten die je heel goed vind? Welke? Waarom vind je die tekst goed. Ken je teksten die niet door de beugel kunne volgens jou? Geef eens een voorbeeld. Leg eens uit waarom dat niet kan? Maakt het voor jou uit van welke muziek iemand houdt? Leg een uit. Is de muziek die wij in de kerk gebruiken wel geschikt om blijdschap of verdriet of zorgen te uiten? Welke negatieve invloeden kunnen er volgens jou uitgaan van een verkeerd omgaan met popmuziek? Hoe kun je dat voorkomen?
7
Galaten 5:22 geeft criteria aan voor heel het leven van christenen. Je kunt dit tekstgedeelte en het gedeelte er omheen lezen en spreken over de vraag wat er nog wel en wat er niet kan in popmuziek. Ook Filippenzen 4:8,9.
Een gedeelte uit Hooglied kan gebruikt worden om over liefdesliederen te praten. Hooglied gaat daar heel vrij en positief mee om. 1Corinthe 13 geeft criteria voor wat echte liefde is en wat niet. [Seculiere liefdesliederen kunnen ook heel egocentrisch zijn] Filippenzen 2 kan dienen om te laten zien hoe een lied eruit ziet waarin de waardering voor God en zijn zoon Jezus Christus uitgedrukt wordt.
8
Bijlage Maaike Borst Ik ben verslaafd. Gelukkig niet aan drugs, alcohol of roken. Ik kan alleen niet zonder. Sinds mijn vader thuis kwam met hun nieuwe cd draai ik elke dag R.E.M. Hun één na laatste cd hadden we al eerder in huis en ik vond Losing my religion een goed nummer, maar verder was hun muziek me niet opgevallen. Nadat ik hun laatste cd gehoord had begon het pas echt. Ik was helemaal verkocht. Zo ontzettend mooi. In de bieb ontdekte ik dat ook hun oude cd's prachtig waren. Ze hebben er al negen gemaakt, dus mijn geluk kon niet meer op. De ene na de andere cd werd opgenomen en intens beluisterd. Hun unplugged optreden heb ik uiteraard opgenomen. Geen 24 uur zonder de fantastische stem van Michael Stipc. Inmiddels kan ik bijna alle nummers feilloos meezingen. Ik word zeker een trotse bezitter van de volgende cd. En als het nodig is, zal ik om kaartjes te krijgen voor een concert zelfs 's nachts in de rij gaan liggen. Het zal me niets verbazen als mijn voorkeur mijn familieleden nu echt uit de strot komt. Bij mijn vriendin hoef ik er in ieder geval niet meer mee aan te komen. Ze vond het een jaar geleden nog wel aardige muziek, maar nu kan ze R.E.M. niet meer zien en horen. Terwijl mijn vriendin er genoeg van heeft, ontdekken veel andere mensen de muziek nu pas. Dat komt vooral door het nummer Everybody hurts, dat deze zomer een grote hit was. De groep verdient het natuurlijk, dat ze zo gewaardeerd wordt. Het nadeel is dat ik het gevoel krijg, dat er iets van mij afgepakt wordt. R.E.M. is toch een beetje van mij?! Als iedereen hen helemaal te gek gaat vinden voel ik me zo'n meeloper. Op school houden ze meer van house. Die Stipe met z'n spastische bewegingen en rare stemmetje vinden ze niets. Gelukkig maar. Trouw, 11-9-1993 Losing My Religion From: Out Of Time (transcribed from official songbook)
And you are not me The lengths that I will go to The distance in your eyes Oh no I've said too much I set it up That's me in the corner That's me in the spotlight Losing my religion Trying to keep up with you And I don't know if I can do it Oh no I've said too much I haven't said enough I thought that I heard you laughing I thought that I heard you sing I think I thought I saw you try Every whisper Of every waking hour I'm Choosing my confessions Trying to keep an eye on you Like a hurt lost and blinded fooi Oh no I've said too niuch I set it up Consider this The hint of the century Consider this The slip that brought me To my knees failed What if all these fantasies Come flailing around Now I've said too much I thought that I heard you laughing I thought that I heard you sing I think I thought I saw you try But that was just a dream That was just a dream
Life is bigger It's bigger than you
9
10
Who Will Save Your Soul by Jewel Kilcher People living their lives for you on TV They say they're better than you and you agree Another burger, another hot dog, some fries A wish in the well, hope your health don't go to hell, well Another doctor's bill, another lawyer's bill Another cute cheap thrill You know you love him if you put him in your will CHORUS: Who will save your soul when it comes to the flower Who will save your soul after all the lies thal you told, boy Who will save yout soul if you won't save your own? We try to hustle them, try to bustle them, try to cuss them The cops want someone to bust down on Orleans Avenue Another day, another dollar, another war, another tower Went up to where the homeless had their homes So we pray to as many gods are there are flowers But we call religion our friend We're so worried about saving our souls Afraid that God will take His toll That we forget to begin CHORUS Some are walking, some are talking, some are stalking their kill You get social security, but that don't pay your bilis There are addictions to feed and there are mouths to pay So you bargain with the Devil, say you're o.k. for today, You say that you love them, take their money and run Say, it's been swell, sweetheart, but it was just one of those things Those flings, those strings you've got to cut, So get out on the streets, girls, and bust your butts.
MARCO: IK ]HEB EEN MASKER OPGEZET EN ALS M'N VRIENDEN EROM VRAGEN ZEG IK DAT HET HEERLIJK IS: ALLEEN JE FOTO'S ZIJN AL VAN DE WAND ALSOF IK ZO VERGETEN KAN DAT IK JE MIS HOE KOUD HET IS HOE LEEG ZO ZONDER JOU HIER OM ME HEEN IK KAN JE NIET LATEN GAAN AL ZEG IK DAT HET BETER IS ALLEEN EN ZONDER JOU IK KAN HET GEWOON NIET AAN IK MIS JE ARMEN OM ME HEEN NEE, IK LEEF NIET IN EEN WERELD ZONDER JOU TRIJNTJE: IK HEB BIJNA ALLES GEPROBEERD ALLES OM JE TE VERGETEN IK LIEG ALS ZE ME VRAGEN HOE HET GAAT IK LEES VEEL BOEKEN, KIJK TV MAAR DAAR VERANDERT OOK NIETS MEE IK VOEL NOG STEEDS VERLANG NOG STEEDS IK DENK NOG STEEDS EN STEEDS ALLEEN AAN JOU SAMEN: IK KAN JE NIET LATEN GAAN AL ZEG IK DAT HET BETER IS ALLEEN EN ZONDER JOU IK KAN HET GEWOON NIET AAN IK MIS JE OM NE HEEN NEE, IK LEEF NIET IN EEN WERELD ZONDER JOU
CHORUS WERELD ZONDER JOU [Marco Borsato en Trijntje Oosterveenl
DE TIJD STAAT STIL DE TIJD DIE ALLE WONDEN HEELT
11
12
ZE LOOPT NIET ZONDER JOU IK KAN JE NIET LATEN GAAN AL SCHREEUW IK DAT HET BETER IS ALLEEN EN ZONDER JOU IK KAN HET GEWOON NIET AAN IK MIS JE ARMEN OM ME HEEN EN ALLES AAN JE WAAR IK ZO VAN HOU NEE, IK LEEF NIET IN EEN WERELD ZONDER JOU
We are the champions - my friend And we'11 keep on fighting till the end We are the champions We are the champions No time for losers 'Cause we are the champions of the world We are the champions - my friend And we'11 keep on fighting till the end We are the champions We are the champions No time for losers 'Cause we are the champions
We Are The Champions [Queen. Album: News of the Worldl Words and music by Freddie Mercury I've paid my dues Time after time I've done my sentence But conunitted no crime And bad mistakes I've made a few I've had my share of sand Kicked in my face But I've come through And 1 need to go on and on and on and on We are the champions - my friend And we'11 keep on fighting till the end We are the champions We are the champions No time for losers 'Cause we are the champions of the world I've taken my bows And my curtain calls You've bought me fame and fortune And everything that goes with it I thank you all But it's been no bed of roses no pleasure cruise I consider it a challenge before the whole human race And I ain't gonna lose And I need to go on and on and on and on
13
Top 40 1 7 augustus 1997
118 223 339 475 584 644 758 8 12 4 9 95 10 6 10 11 14 3 12 10 11 13 11 8 14 - 1 15 20 3
I'LL BE MISSING YOU - puff daddy & faith evans MEN IN BLACK - will smith MEISJE (ZO LELIJK ALS DE NACHT) - dj madman SEX ON THE BEACH - t-spoon LEVEN NA DE DOOD - freek de jonge EVERYBODY (BACKSTREET'S BACK - backstreet boys WERELD ZONDER JOU - m. borsato & t. oosterhuis GOTEWAN CITY - r. kelly C U WHEN YOU GET THERE - coolio 1 WANNA BE TEE ONLY ONE - etemal ft. bebe winans BITTER SWEET SYMPHONY - the verve MARIA - ricky martin YOU MIGHT NEED SOMEBODY - shola ama MO MONEY MO PROBLEMS - the notorious b.i.g. BITCH - meredith brooks
14
