Geloven maakt verschil Thema’s voor jeugdgroepen Deel 6 hoofdstuk 1
Geld maakt niet gelukkig ... maar het is wel gemakkelijk Over hoe belangrijk geld is.
Geld maakt niet gelukkig ...
1
Maar het is wel gemakkelijk Achtergrondinformatie De jongeren en geld en bezit
Een meerderheid van de jongeren werkt De arbeidsmarkt is de afgelopen decennia nogal veranderd. Door de gunstige economische ontwikkeling is de werkloosheid onder jongeren afgenomen en de overgang van school naar werk verloopt sneller dan vroeger. In 1998 was 9% werkloos. Begin jaren tachtig lag dit rond de 30%. Van de schoolverlaters (15-24 jaar) heeft ruim 60% binnen 6 maanden een baan. De rest doet er langer over om een baan te vinden. Jongeren die niet naar school gaan maar werken, hebben over het algemeen geen slechtere arbeidspositie dan werkende volwassenen. Studerende jongeren met een baan werken wel onregelmatiger, hebben minder vaak een vaste baan en werken minder uren. Van de scholieren heeft ongeveer de helft een bijbaan tijdens de schoolweken en 43% doet betaald vakantiewerk. Bij mbo'ers gaat het zelfs om 80%. Bij hbo en wo studenten gaat het resp. om 75% en 71%. De laatste jaren is hierin een lichte stijging waarneembaar. Het aantal uren dat scholieren aan hun bijbaantjes besteden lijkt stabiel (7,6 uur per week).
Marten Knevel Anja de Kroo Marian Buijs 2001
Scholieren meer inkomsten, 19-24 jarigen niet Het inkomen van 12-17-jarige scholieren is sinds het begin van de jaren negentig –– rekening houdend met inflatie –– met 10% toegenomen. Toelagen van ouders zijn in deze periode weliswaar gedaald, maar inkomsten uit bijbaantjes en vakantiewerk zijn sterk gestegen. In 1990 lagen de inkomsten van scholieren (gecorrigeerd voor inflatie) gemiddeld op ƒƒ 250 per maand; in 1999 was dat ƒƒ 275. Opvallend is dat steeds meer jongeren zelf beslissen wat ze met hun inkomsten doen. Tegelijkertijd vragen steeds meer scholieren toestemming aan hun ouders voor ze iets kopen.
1
2
Bron: SCP: Rapportage Jeugd 2000, december 2000.
Koopgedrag Jongeren Inkomen jongeren De gemiddelde jongere in Nederland heeft ongeveer 200 gulden per maand te besteden. De jongeren komen aan een gedeelte van dit geld doordat ze zakgeld van hun ouders krijgen. Het overgrote deel van hun inkomen moeten jongeren zelf verdienen. 73% van de Nederlandse scholieren heeft een bijbaantje of vakantiewerk. 46% van de Nederlandse scholieren heeft een bijbaantje naast schooltijd. De gemiddelde verdiensten hiervan zijn F295,- per maand. Het komt niet zelden voor dat jongeren naast school, waar ze volgens school gemiddeld 40 uur per week voor nodig hebben, bijbaantjes hebben voor meer dan 15 uur per week. Scholieren werken steeds meer uren. De gemiddelde werktijd van een scholier loopt van 6 uur per week voor een werkende 12 jarige tot ruim 10 uur per week voor een 18 jarige. De top 10 van meest voorkomende bijbaantjes/vakantiewerk is als volgt.
Waar geven jongeren hun geld aan uit? 26% van het totale budget gaat op aan activiteiten buitenhuis zoals stappen, snacks gokken en drinken. Gemiddeld gaat bijna 14% van het scholierenbudget naar activiteiten binnenshuis zoals: hobby's, muziek, computers en tijdschriften. 13% van het scholierenbudget gaat op aan alcohol sigaretten en drugs. 37% van alle jongeren geeft geld uit aan alcohol, gemiddeld 46 gulden per maand. 23% van alle jongeren geeft geld uit aan roken, gemiddeld 36 gulden per maand. 51% van alle jongeren geeft geld uit aan uitgaan, gemiddeld 35 gulden per maand. 35% van alle jongeren geeft geld uit aan kleding, gemiddeld 78 gulden per maand. Bestaat er een verschil tussen de uitgaven van jongens en meisjes? Ja, er is een duidelijk verschil tussen de uitgaven van jongens en die van meisjes. Jongens geven meer geld uit aan alcohol terwijl meiden meer geld uitgeven aan kleding. Ik heb ook voor deze vraag een beperkte enquêête gehouden. Hieruit bleek dat jongens gemiddeld in een discotheek per avond 40 gulden besteden, bij de meiden lag dit bedrag iets lager, namelijk ongeveer 30 gulden. Bron: Leerlingen.com op internet. [Een werkstuk van een leerling]
1. Werken op een camping of in een pretpark. 2. Vakken vullen. 3. Helpen in een asiel 4. Koeriersdiensten rijden. 5. Werken bij de receptie of in de kantine van een bedrijf of instelling. 6. Werken bij benzinestations. 7. Oppassen. 8. Helpen in een hotel of in de keuken van een restaurant. 9. Kranten bezorgen. 10. Auto's wassen. Hoeveel sparen jongeren gemiddeld per maand? 43% van de Nederlandse jeugd spaart regelmatig. Gemiddeld spaart de Nederlandse jeugd 55 gulden per maand. Ik heb ook zelf wat scholieren geëënquêêteerd over hun spaargedrag. De uitkomst van deze kleine enquêête komt niet helemaal overeen met het landelijke gemiddelde. De scholieren uit mijn omgeving sparen weinig tot niets. Ik denk dat dit komt doordat ze zelden verplicht zijn aankopen te doen. Daardoor hebben ze geen reserve potje nodig. Als ze plotseling onverwachte onkosten hebben betalen hun ouders die.
3
De Bijbel en geld en bezit God vraagt van de mens in het scheppingsverhaal, dat hij de aarde `onderwerpt', bebouwt, verzorgt en bewaart en zich daarbij verantwoordelijk weet tegenover God. Dit zijn dus de omstandigheden waarin de mens tot rentmeester werd aangesteld. Genesis 1:26 ¶ Toen zei God: `Laten we mensen maken! Mensen die ons evenbeeld zijn, die op ons lijken. Zij zullen zeggenschap hebben over de vissen in de zee, over de vogels in de lucht, over de dieren op het land, de tamme en de wilde, de grote en de kleine.' 27 God schiep de mens als het evenbeeld van zichzelf. Hij schiep de mens: man en vrouw. 28 God gaf hun zijn zegen en zei: `Breng veel nakomelingen voort om de aarde te bevolken. Jullie moeten de aarde aan je onderwerpen, je krijgt zeggenschap over de vissen in de zee, over de vogels in de lucht, over alle dieren op het land.' Gensis 2:15 God, de Heer, plaatste de mens in de tuin van Eden om die te bewerken en te onderhouden.
4
Een rentmeester is per definitie iemand die zorgt voor het bezit van een ander. Het is niet zijn bezit, maar hij voert het beheer en is verantwoordelijk tegenover de eigenaar. Wij hebben niet het recht ons aanmatigend of onafhankelijk te gedragen. De achtergrond is dus de gedachte dat de schepping eigendom van God is en dat de mens de zorg voor die schepping toevertrouwd heeft gekregen. Hij is daarvoor verantwoording schuldig aan God. Hetzelfde kom je in het Oude Testament tegen met betrekking tot het Land Kanaan dat het volk Israel van God krijgt. Het land is eigendom van God en niet van het volk. Geneis 12:5 Zo gingen ze op weg naar Kanaän, waar toen de Kanaänieten nog woonden. Toen ze er aangekomen waren, trok Abram het land door tot bij de eik van More, een heilige plaats in de buurt van Sichem. 6 ¶ 7 Daar verscheen de Heer aan Abram en zei: `Dit land zal ik aan je nakomelingen geven.' Deuteronomium 32:48 Diezelfde dag zei de Heer tegen Mozes: 49 `Ga naar het Abarimgebergte en beklim de top van de Nebo in Moab tegenover de stad Jericho. Daar kun je uitkijken over Kanaän, het land dat ik de Israëlieten in bezit ga geven Daarom wordt het land ook nooit volledig eigendom van een Israeliet. Leviticus 25:23 ¶ Wanneer iemand van jullie zijn land verkoopt, dan moet er voor hem altijd de mogelijkheid zijn om het terug te kopen. De Heer zelf is immers de eigenaar van het land, en jullie mogen er als vreemdelingen over beschikken, afhankelijk van hem. 24 In heel het land dat jullie in bezit hebben, moet iedereen het recht hebben om zijn vroegere grondbezit terug te kopen. ... 28 In het jubeljaar [elk 50e jaar MK] komt de grond vrij, en hij zal zijn vroegere bezit terugkrijgen. En het volk Israel is ook eigendom van God. Dat betekent dat zij ook zls zodanig met zichzelf en met elkaar moeten omgaan. De afspraken met God zijn daarvoor bepalend
hun bezit prijs te geven en aan de armen te geven en om Hem te volgen. [Marcus 10:17-23 - de rijke jongeling] Je zou kunnen zeggen dat je het Koninkrijk van God binnen gaat door de erkenning dat heel de schepping en ook jouw leven eigendom is van God. Je geeft Hem de beschikking daarover. Je erkent dat Hij de gever is van je leven en van alles wat je bezit. Het is dan nooit je eigendom, maar je hebt het in bruikleen om het te gebruiken op een manier zoals de eigenaar -God- dat graag ziet. Hoe gebruik je het dan? Je gebruikt het dan om God en je medemensen lief te hebben. Dat is immers het grote gebod dat Jezus gegeven heeft: God liefhebben met heel je hebben en houden en je naaste als jezelf. [Lukas 10:27] Als je gelooft in Jezus Christus, geloof je dat je alleen op die manier echt gelukkig kunt worden, dat je alleen op die manier echt jezelf kunt zijn dat je je alleen op die manier werkelijk kunt ontplooien. Vaak denken mensen dat ze alleen gelukkig kunnen worden als zij zoveel mogelijk leuke dingen kunnen doen, als zij zoveel mogelijk genieten van alles wat de schepping te bieden heeft, als zij zoveel mogelijk bezitten. dat is het beeld dat ook in onze samenleving aan ons en aan jongeren wordt voorgehouden. Wij kunnen ons maar moeilijk van dat idee losmaken. Het maakt dat geld, bezit, eigendom, heel belangrijk is in ons leven. We laten gemakkelijk heel ons leven daar om draaien. Maar dan zijn wij slaaf geworden van die dingen, van geld en eigendom. zij zijn als een God voor ons geworden. Voor Jezus is duidelijk, dat dit een valkuil is waardoor wij juist nooit echt gelukkig kunnen worden, waardoor wij juist belemmerd worden om ons echt te kunnen ontplooien. Daarom zegt Hij: Mattheus 6:19 ¶ `Vergaar geen schatten hier op aarde, waar mot en roest ze aantasten en waar dieven inbreken en ze stelen. 20 Vergaar liever schatten in de hemel, waar mot en roest ze niet aantasten en waar dieven niet inbreken en ze stelen. 21 Want waar uw schat is, daar is ook uw hart.' ... 24 `Niemand kan twee heren dienen: of hij heeft een hekel aan de een en is op de ander zeer gesteld, of hij draagt de een op handen en minacht de ander. U kunt God en het geld niet tegelijk dienen.
In het Nieuwe Testament zegt Jezus dat er een andere tijd is aangebroken: Het Koninkrijk van God is nabij. Hij nodigt mensen uit om anders te gaan leven en om zo ook deel uit te maken van dat Koninkrijk van God. Hij vraagt van mensen om
5
6
Met andere woorden: als je afhankelijk wordt van geld en bezit, dan kun je God niet meer dienen, dan kun je niet echt vrij en jezelf worden, je wordt dan een slaaf van de hebzucht. Daarom vervolgt Jezus met deze hele belangrijke woorden:
•
Mattheus 6:33 Zoek eerst Gods koninkrijk en zijn gerechtigheid, dan krijgt u al het andere erbij.
• •
In dat Koninkrijk van God weet je dat je alles ontvangen hebt om er weer van uit te delen. Daarom vertelt Lukas in Handelingen 2:44v en 4:34v dat de leden van de eerste christelijke gemeente hun bezittingen met elkaar deelden.
•
Suggesties voor doelstellingen
• Paulus maakt duidelijk dat daarom van Christenen verwacht mag worden dat zij het welzijn van hun medegelovigen en van anderen in het oog houden en dat zij bereid zijn met hen te delen. Zo hoort het zeker in de gemeente toe te gaan. Trouwens niet alleen met geld en bezit, maar ook met de gaven en talenten die God je gegeven heeft en met je tijd. Want christenen zijn ook zelf eigendom van God en niet van zichzelf.
• •
Paulus zegt het zo: “Je bezit het alsof je het niet bezit.” Met andere woorden, je zit er niet aan vast, je kunt het ieder moment loslaten ten behoeve van de zaak van God of ten behoeve van medegemeenteleden of andere mensen.
Jongeren denken na over de bijbelse opvatting dat we alle geld en bezit slecht in bruikleen hebben van God om het te gebruiken zoals Hij het wil. Jongeren denken na over de vraag of Jezus een gelukkig mens was. Jongeren ontdekken waarom Jezus bereid was zoveel op te geven uit liefde voor God en mensen [ook voor hen] Jongeren ontdekken waarom volgelingen van Jezus bereid waren alles prijs te geven tot zelfs hun leven toe uit liefde voor Jezus, God en mensen. Jongeren denken na over de bijbelse oproep om je niet zo druk te maken over geld en bezit, maar om je vooral druk te maken over het Koninkrijk van God. [Leven naar Gods bedoelingen en in Gods nabijheid] Jongeren beseffen dat alles wat we hier op aarde bezitten ten diepste een geschenk van God is. Zij denken na over de consequenties daarvan voor het omgaan met geld en bezit.
Suggesties voor de opzet van de avond
Deze gedachte klinkt op allerlei plaatsen in de Bijbel door. .
Ideeën voor de inleiding of verwerking
Geld kan dus niet echt gelukkig maken, volgens de bijbel en volgens Jezus. Al lijkt het soms wel zo. Het kan je niet tot je recht laten komen, het kan je niet echt jezelf laten worden of je volledig tot ontplooiing laten komen. Dat alles kan God wel als we Hem dienen.
1.
Laat een fragment zien van het programma: Ja, ik wil een miljonair [als dat nog te krijgen is] of een artikel daarover. Hierin doen meisjes mee aan een soort wedstrijd waar uiteindelijk de -anonieme miljonair- zijn bruid kiest. [Er is zelfs een website op internet waar mensen die met een miljonair willen trouwen zich kunnen aanmelden: www.jaikwileenmiljonair.nl] a. praat over de vraag of je zoiets zou doen of niet. En waarom? Welke motieven hebben degenen die het wel zouden doen en degenen die het niet zouden doen. Je kunt die motieven op een rij zetten op een bord of Flap en dan samen stemmen over welke motieven de belangrijkste zijn. Vul dit aan met en stuk visie vanuit de bijbel over geld en bezit.
2.
Gebruik een van de stukjes uit de bijlage als inleiding.
3.
Vertel iets over je eigen manier van omgaan met geld en bezit en hoe dat door je geloof beïnvloed wordt.
Is Jezus zelf niet het grote voorbeeld van die houding? Hij gaf alles prijs wat hij ontvangen had uit liefde voor God en voor ons mensen. En kan van Jezus niet gezegd worden dat Hij gelukkig [Zalig] was en is?
7
8
4.
In onze maatschappij is het heel gewoon dat de inspanning van de één materieel beloond wordt door een ander. Iets doen zonder dat daar iets tastbaars tegenover staat is niet (meer) zo gewoon. Er zijn echter mensen die dingen doen vanwege een immateriële vorm van beloning Hieronder worden activiteiten genoemd. Iedere jongere geeft per onderdeel voor zichzelf aan of er: 1. geen beloning plaatsvindt 2. een materiële beloning is 3. sprake is van een andersoortige, immateriële beloning. Daarna vindt er een groepsdiscussie over de uitkomsten plaats. Activiteiten: 1. oppassen bij de buren 2. oppassen bij een kennis van je ouders 3. boodschappen doen voor het gezin 4. boodschappen doen voor een oude buurvrouw 5. auto wassen voor één van je ouders 6. vakantiebaantje in de zaak van je ouders 7. vakantiebaantje bij de PTT 8. achter de stand staan van Amnesty lnternational 9. met een collectebus lopen voor Greenpeace 10 blaadjes rondbrengen voor de kerk
5.
Geef aan het einde van de catechisatie alle jongeren een enveloppe met een geldbedrag erin van 10,= 20,= of 25,= . [Regel dit met de diakonie als een oefening voor jongeren om te leren diakonaal met geld om te gaan. of regel het zonder hun medeweten met hun ouders] Zeg dat ze het mogen gebruiken op een manier zoals zij denken dat God het graag zou zien. Doe bij de enveloppe een kaart. Van de jongeren wordt verwacht op de kaart in te vullen wat zij met het geld gedaan hebben en om die kaart de volgende keer weer mee te nemen. Laat ze vertellen over hun ervaringen.
6.
Vertel een verhaal of laten een videofragment zien van iemand die weinig voor zichzelf houdt en die veel weggeeft aan mensen die het nodig hebben. [Het kan tijd, geld, aandacht of energie zijn]
7.
Houd een groepsgesprek over VASTHOUDEN EN LOSLATEN nav Lk.18:18-27 • Wat is het mooiste dat je hebt?
9
• •
8.
Wat zou je nooit kwijt willen raken? Kun je altijd alles vast blijven houden? Misschien zijn er wel dingen die je vanzelf moet loslaten. • Hoe komt het dat je zo gehecht bent aan bepaalde bezittingen? • Wat moet er gebeuren voordat je iets los laat? Het gaat er hij dit gesprek om dat kinderen zich realiseren dat ze allemaal iets hebben waar ze erg aan gehecht zijn. Dat het moeilijk is om zoiets los te laten. Lees het Onze Vader in Mattheüs 6:9-13 eens. In dit gebed leert Jezus Zijn discipelen bidden. ‘Geef ons heden ons dagelijks brood* is gemakkelijk te bidden als je alles hebt. Wat moet een christen bidden als hij honger heeft?
9.
Hoe komt het dat de verschillen tussen rijk en arm in de wereld zo groot zijn?
10.
Rijkdom krijgt in het Nieuwe Testament een geestelijke dimensie. Zo kan iemand materieel arm zijn, maar geestelijk rijk. Kunnen de kinderen dit uitleggen?
11. Wat kost één dag? [nodig: Pen en papier] Lees het verhaal van Bartimeüs [Marcus 10:46-52].Om te kunnen leven, moest Bartimeüs bedelen. Hopelijk kreeg hij elke dag genoeg. Maar wat is genoeg? Hoeveel heb je eigenlijk nodig om van te leven? Probeer in groepjes van vier eerst eens te bedenken hoeveel geld je nodig zou hebben om één dag van te leven. Noteer de bedragen die genoemd worden. Maak daarna samen een lijst met alles wat je elke dag nodig hebt en wat dat kost per dag: ontbijt, lunch, warme maaltijd, drinken, enzovoorts. Maak ook een lijst van dingen waar je langer dan één dag mee doet en deel dat dan, zodat je voor elke dag een bedrag krijgt. Denk aan je zakgeld, kleren, je fiets, sportclub, hobby, extra dingen die je krijgt, enzovoorts. Tel al de bedragen bij elkaar op. Klopt het een beetje met de bedragen die jullie eerst genoemd hebben? Stel je voor dat je dit bij elkaar zou moeten bedelen... En daar zit nog niet eens het geld bij dat nodig is voor bijvoorbeeld jullie huis, auto of verzekeringen. Wist je trouwens dat meer dan 1 miljard mensen (wel 70 keer alle inwoners van Nederland) minder dan 1 euro per dag te besteden hebben? En dat eenvijfde van de wereldbevolking elke dag met honger naar bed gaat...? Denk er eens over na wat jij niet zou kunnen missen.
Gespreksideeën (vragen) 10
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.
Hoeveel hebben jullie te besteden per week? Wat doe je er mee? Vind je dat je genoeg te besteden hebt? Hoeveel zou je eigenlijk willen hebben per week? Welke dingen heb je volgens jou minimaal nodig om een leuk leven te leiden? Wat heb je ervoor over om dat te krijgen? Hoeveel zou je later willen verdienen? Hoeveel uur zou je daarvoor willen werken? Hoe belangrijk is het om geld en spullen te hebben? Wat heb je ervoor over om dat te krijgen? Wat hebben geld en bezit met geluk te maken? Hoe kunnen geld en bezit je belemmeren om gelukkig te worden? Wat is volgens jou het belangrijkste voor een gelukkig leven? Hoe belangrijk is het om geld weg te geven? Hoeveel zou jij weg willen geven aan anderen? Kun je van weggeven gelukkig worden?
Te gebruiken bijbelgedeelten Behalve de bijbelgedeelten die in het inleidende stuk genoemd worden valt te denken aan: Mattheus 16:24-26 Over prijs geven om echt leven te kunnen vinden. En tegen zijn leerlingen zei Jezus toen: `Wie met mij mee wil gaan, moet zichzelf vergeten, zijn kruis dragen en mij volgen. Want wie zijn leven wil redden, zal het verliezen, maar wie zijn leven om mij verliest, zal het vinden. Wat heeft een mens eraan als hij de hele wereld wint maar daarmee zijn leven verspeelt? Of wat kan hij geven in ruil voor zijn leven? Johannes 13: 34,35 Over het principe, uitdelen van wat je ontvangt. Ik geef jullie een nieuw gebod: heb elkaar lief. Zoals ik jullie heb liefgehad, zo moeten ook jullie elkaar liefhebben. Als er liefde onder jullie heerst, zal iedereen kunnen zien dat jullie mijn leerlingen zijn.' 1Corinthe 12:4-7 Over geven van wat je ontvangt. Er zijn verschillende gaven, maar de Geest die ze geeft, is een en dezelfde. Er zijn verschillende manieren om elkaar te dienen, maar de Heer die de opdracht geeft, is een en dezelfde. Er zijn verschillende uitingen van
11
bijzondere kracht, maar het is een en dezelfde God die dit alles in allen bewerkt. Maar iedereen ontvangt de Geest tot welzijn van allen. Mattheus 10:5-8, Over geven omdat je het zelf ook maar gekregen hebt. Jezus stuurde deze twaalf eropuit met de opdracht: `Sla geen weg in die naar andere volken leidt en ga geen stad in waar Samaritanen wonen. Ga liever naar de verloren schapen van het volk Israël. Maak hun bekend: Het hemelse koninkrijk is dichtbij. Maak zieken beter, wek doden op, maak melaatsen rein en drijf demonen uit. Voor niets hebben jullie dit gekregen, geef het dan ook weg voor niets. Prediker 5:10 en 6:9 over altijd maar meer willen Wie op geld uit is, krijgt er nooit genoeg van, en wie op rijkdom uit is, wil altijd meer. Ook dat is zinloos. Het is beter te genieten van wat je hebt, dan altijd maar meer te willen. Markus 14:3-6 over geld besteden uit liefde voor Jezus [God] Jezus was in Betanië te gast bij Simon de Melaatse. Toen hij aan het eten was, kwam er een vrouw binnen met een kruikje dure, echte nardusbalsem. Ze brak de hals van het kruikje en goot de olie over zijn hoofd. Sommigen daar maakten zich er kwaad over. `Waar is die verkwisting goed voor?' zeiden ze tegen elkaar. `Die dure balsem had voor meer dan driehonderd zilverstukken verkocht kunnen worden! En het geld had aan de armen gegeven kunnen worden!' En ze overlaadden haar met verwijten. Maar Jezus zei: `Laat haar met rust! Waarom maakt u het haar zo moeilijk? Het is goed wat ze voor me gedaan heeft. Mattheus 25:14-30 De Gelijkenis van de Heer die aan drie knechten verschillende hoeveelheden geld in bruikleen geeft om er mee aan de slag te gaan voor de heer. Lukas 18:18-27 Over de rijke man die bij Jezus komt en vraagt hoe hij het koninkrijk van God kan binnen gaan. Jezus vraagt van hem om alles wat hij heeft aan de armen te geven en Hem te volgen.
12
Anekdotes
Bijlage Uitspraken van jongeren Mijn tante heeft laatst 18,9 miljoen gulden gewonnen. Iedereen uit de familie kreeg daar f 1.000,-van, Ik ook. Tja, dan heb je dat geld. En dan? Waar kun je het het beste aan uitgeven? Ik weet het niet. Ik denk aan een goed doel. Jan. 14 jaar Ik ben blij dat ik genoeg geld heb. Ik heb zelfs geld over aan het eind van de maand, zodat ik leuke dingen ken kopen en kan gaan doen. Mensen zeggen wel vaak: ‘Geld maakt niet gelukkig. Maar zou jij gelukkig zijn zonder geld? Je zou de hele tijd zorgen hebben. Je zou je niet kunnen ontspannen of op vakantie kunnen. Want telkens denk je: ‘Kom ik wel uit deze maand? Heleen, 16 jaar Voor niks de auto wassen of de schuur opruimen? Ik pieker er niet over. Ik doe het alleen als het wat oplevert. Mijn ouders werken allebei. Die krijgen toch ook betaald voor wat ze doen? Nou dan! Koen, 14 jaar Dollartekens in je ogen? Ook een baantje? Ja, ook ik, ja. De week ziet er bij mij dan ook zo uit: maandag: oppassen; donderdag: krantenwijk; zaterdag en zondag: afwassen in een hotel. 0, het verdient wel, maar soms word ik er ongelooflijk ongelukkig van. Het lijkt wel of je om te kunnen genieten geld nodig hebt. Ook spanning en stress zijn je als ‘bijklusser vast niet onbekend: school mag er niet onder lijden. Toegegeven, geld hebben geeft een lekker gevoel, maar geld krijg je niet. Je moet er wat voor doen en iets anders voor laten. Maar wat je dan moet laten, zou ik nou juist wel eens vaker willen doen. Maar ja, geld hè. Amarins, 18 jaar Geld Je maakt je druk om het te verdienen, je maakt je druk om het uit te geven. Waar maak je je nou eigenlijk druk om? Nanda, 18 jaar
13
Hulpvaardigheid ‘Ik word zo bang de laatste tijd. Je leest van zoveel inbraken in onze buurt. Misschien ben ik binnenkort wel aan de beurt. Ze klonk angstig. ‘Ik zou echt extra sloten op mijn voor- en achterdeur nodig hebben. Ook mijn ramen zouden moeten worden vergrendeld. Maar wie moet dat doen? Ik had een idee. Even verderop woonde een timmerman die met de V.U.T. was. Ik ben zelf op hem afgestapt om het te vragen. ‘Natuurlijk doe ik dat voor omaatje, zei hij. En de volgende ochtend zag ik hem bezig. ‘s Avonds liep ik nog even bij haar langs. ‘Het ziet er prima uit, zei Ik. na een inspectie langs de aangelegde sloten en knoppen. ‘Zeker, antwoordde ze, ‘maar de prijs was er dan ook naar. Ze liet me de ‘afrekening zien. Alles keurig gespecificeerd. Als laatste post stond er: arbeidsloon 5 x 1 25,- = f 125,-. Ik ver-schoot van kleur, maar zei niets. Twee dagen later tikte ze op het raam van de keukendeur. ‘Kijk, dit lag vanmorgen op mijn deurmat. Ik opende de envelop. Een briefje en 125 gulden. Op het briefje stond: Sorry, graag gedaan, de vrouw van de timmerman. Daar moet zich wat hebben afgespeeld tussen de timmerman en zijn vrouw op die bewuste avond. Krantenwij k Het gesprek in de klas ging een keer over geld verdienen. De één bood tegen de ander op over hoe goed zijn baantje wel verdiende en wat hij ervoor ging kopen. Een paar leerlingen voerden steeds opgewondener het woord en de rest werd steeds stiller... Totdat Marcel zei: ‘Ik heb ook een krantenwijk maar ik geef het geld aan mijn moeder, zo sparen we samen voor een weekje vakantie. Het werd even stil. Ze keken hem aan of hij een enge ziekte had. Marcel kreeg een beetje een kleur, maar vertelde later wel trots waar ze vorig jaar van hun samen verdiende geld heen waren geweest. Hij deed het niet voor niks! Gouden randje Ken je dat? Zo’n raar gevoel, als mensen je dankbaar zijn voor iets wat je belangeloos en graag gedaan hebt. Veel fijner dan wanneer je ergens voor betaald wordt. Je wordt er soms verlegen van, van die dankbaarheid. Je weet niet wat je zeggen moet, maar van binnen ben je blij als een kind. En je juicht in jezelf. Je weet dat dit moment er één is met een gouden randje. Een moment om niet te vergeten.
14
Gebeden Loon naar werken? Twee berichten Basketballer Michael Jordan uit de Verenigde Staten verdiende in 1992 twintig miljoen dollar aan reclame. Hij moest daarvoor in ruil reclametournees maken voor Nike. Datzelfde bedrag, twintig mijoen dollar is het gezamenlijke loon van alle arbeiders in de sportschoenen fabriek van Nike in Indonesië. Uitbetaald in dankbaarheid Sommige artsen en verpleegkundigen willen na hun opleiding hun beroep uitoefenen in de derde wereld. Ten dienste van mensen die niet zon luxe leventje gewend zijn. Zij zijn ervan overtuigd, dat de bevolking daar hun hulp beter kan gebruiken, dan wij in het •rijke westen. Zij kiezen doelbewust voor een leven zonder luxe en zonder al te veel zekerheden. Gek eigenlijk, want zij zouden hier een veel comfortabeler bestaan kunnen hebben. Ze ontzeggen zich zo ver van huis van alles en nog wat, zo lijkt het wel. Of zouden zij hun beloning misschien niet in geld hoeven ontvangen, maar in dankbaarheid, blijheid of tevredenheid? Een lot uit de loterij Het was een lot uit de loterij! 7 miljoen! Niet te geloven! Die familie uit Groningen was diep onder de indruk. Ze gingen zich beraden hoe ze dat geld nu eens goed konden besteden. Uiteindelijk werd er een beslissing genomen. Ze reisden naar Rusland en bezochten een kindertehuis. Alles zag er verwaarloosd uit en de kinderen leefden onder erbarmelijke omstandigheden. Ze besloten het tehuis te kopen en op te knappen. Een hele onderneming! Het kostte veel tijd en geld om alles voor elkaar te krijgen. Voor de verzorging van de kinderen werden geschikte mensen aangetrokken Ze zorgden ook voor kleding, speelgoed en medische zorg. De kinderen en hun verzorgers leven nu in een ‘paradijs. Wat kan er met geld ook veel goeds gedaan worden als het in de juiste handen komt. Deze familie is echt ‘een lot uit de loterij!
15
God, we Ieren al van jongs af aan te rekenen. We groeien prijsbewust op en moeten vaak afwegen of we ergens geld voor over hebben of niet. Maar geef dat we niet alles in geld uit willen drukken. Doe ons inzien dat je echte liefde niet kunt kopen. Dat goede vriendschap onbetaalbaar is en toch zomaar ontstaat. Dat geluk kostbaar is en toch gratis en voor niets voor het oprapen ligt. Geef dat we liefde en energie in elkaar stoppen, ook al levert dat niet altijd op, wat we zouden willen. En als het om mensen gaat of om de wereld van straks, help ons dan ons hart te volgen en In uw geest te handelen.
God, wat goed dat er mensen zijn, voor wie geld verdienen niet het hoogste goed is. Die tijd willen geven aan hun vrienden en moeite voor ze willen doen. Wat goed dat er mensen zijn die kunnen delen! Die hun geld niet voor zichzelf houden, maar er ook anderen gelukkig mee maken. God, help ons om niet in de ban van het grote geld te raken. Geef dat we nu en later iets goeds met ons geld doen.
Spreuken en gedichten Rijk?! Je kunt boven elke deur in je huis een hoefijzer hangen Je kunt handenvol geld uitgeven aan kansspelen en loterijen Je kunt de wereld doorkruisen op zoek naar klavertjes vier Maar geluk kun je niet kopen Je kunt jezelf overdekken met grote stapels dekens Je kunt het vuur hoog laten oplaaien met armen vol houtblokken Je kunt kapitalen uitgeven aan cursussen en therapieën Maar geborgenheid kun je niet kopen Je kunt grote feesten geven voor alle mensen die je kent Je kunt anderen overladen met geschenken en attenties Je kunt met geld strooien bij mensen die daar gevoelig voor zijn Maar vriendschap kun je niet kopen De grootste waarden in het leven zijn onbetaalbaar en gratis Nodig Hoeveel heb je nodig om te beseffen hoe weinig je nodig hebt (spreuk op etiket Grolsch bierflesje)
16
