Geloven maakt verschil Thema’s voor jeugdgroepen Deel 1 hoofdstuk 4
Iedereen doet het toch? Seksualiteit en wederzijds vertrouwen
Iedereen doet het toch? Seksualiteit en wederzijds vertrouwen
5
Achtergrondinformatie De jongeren en seksualiteit Van de 14- en 15-jarigen heeft dus een kleine 20% ervaring met seksuele gemeenschap.
Marten Knevel 1997
1
2
Volgens seksuoloog Gertjan van Zessen gaan jongeren tegenwoordig ontspannen met seks om, dank zij goede voorlichting en het feit dat hun ouders een liberale houding innemen ten aanzien van seksualiteit. 'Ze beginnen er bewuster aan, zijnbeter mentaal voorbereid en hebben meer praktische kennis van zaken dan hun ouders op die leeftijd hadden. Jongeren van nu praten doorgaans verstandiger over seks dan veertigjarigen. Ze vinden datje niet perse een vaste relatie hoeft te hebben om met iemand naar bed te gaan, maar wel 'veel voor elkaar moet voelen'. Ook jongens gaan meer belang hechten aan gevoelens, en dat vind ik een positieve verschuiving" Elsevier, 2-12-95
organisaties die zich met bevolking en seks bezighouden, de UNFPA en IPPF, de uitkomsten. Tamelijk unaniem zijn de jongeren als het gaat om praten over seks. Meer dan de helft van de geënquêteerden vindt het niet leuk om met hun ouders of volwassenen over seks te praten. Een derde van de meisjes uit deze groep kan niet met hun vader over seks praten. Over vrijen praten jongeren vooral met vrienden. Eén op de tien meisjes bespreekt dergelijke dingen alleen met andere meisjes. [Blijkbaar praten ze hier niet gemakkelijk met volwassenen over. Goed om in je achterhoofd te houden. MK]
Een onderzoek van het jongerenblad 'Yes' in samenwerking met de Rutgerstichting in 1994 heeft uitgewezen dat ruim veertig procent van de meisjes wel eens een negatieve seksuele ervaring gehad heeft. Van deze groep zegt één op de tien wel eens aangerand of zelfs verkracht te zijn. tén op de twintig noemt zichzelf het slachtoffer van incest. Meningen van jongeren Als het over sex gaat is iedereen het met elkaar eens: sex zonder verliefd te zijn is uit. Tista en Marleen [beide 15 en alto] noemen zichzelf erg romantisch. "Bij Sjonnies en Anita's gaat dat meestal veel sneller. Wij wachten toch een beetje op de ware", zegt Tista. "En je gaat ook niet meteen met elkaar naar bed." Hoe lang dat moet duren is een lastige vraag. Een maand of drie worden ze het vervolgens eens. "Je moet iemand wel kunnen vertrouwen." Zoenen kan overigens altijd. Ook Aziza [18], Karima [18] en Souad [23] vinden dat sex mag onder voorwaarde van liefde, maar wel safe. Trouw 6januaril996 Wereldwijd onderzoek naarjongeren en seks 'Seks bepreek je vooral met vrienden' Je moet zelf weten met wie je trouwt, abortus is slecht, seks is niet iets waarover je met je ouders praat, liefde is een belangrijke voorwaarde bij een seksuele relatie en losse seksuele contacten zijn niet oké. [Let op: Wat bedoelen jongeren met Liefde? MK] Het merendeel van de jongeren op deze aardkloot staat achter deze stellingen, blijkt uit een onderzoek onder bijna 700 jongeren. Vrijdag 11 juli presenteren twee
3
Internet 11 juli 1997
Cijfers kindertelefoon: Waarover bellen jongeren het meest?
Gesprekken per categorie en geslacht Over sex De meeste gesprekken gaan over seks, zo'n 5 per dag. Veel vragen gaan over hoe 'het' eigenlijk moet,. en wat je zelf of je sekspartner eigenlijk zou moeten doen of voelen. Het zijn over het algemeen de jongens die in ieder geval beginnen met dergelijke informatieve vragen. Later in het gesprek kan dan blijken dat bijvoor-
4
beeld onzekerheid over 'de eerste keer' of over het eigen lichaam een belangrijke reden was om te bellen. Bron: Kindertelefoon via Internet Over relaties Over verliefdheid en verkering praten we ongeveer 3 keer per dag. Vaak gestelde vragen zijn: 'Ik ben verliefd, maar hoe krijg ik nu verkering?' of 'Mijn vriendje wil al met mij naar bed, maar ik weet het (nog) niet, wat nu?' Het blijkt dat het lang niet altijd zo lekker is, dat verliefd zijn; het kan je knap onzeker maken. De meeste bellers over dit onderwerp zijn meisjes.
De Bijbel en seksualiteit Seks is een aspect van de relatie tussen mensen. Daarom is wat in de bijbel gezegd wordt over menselijke relaties ook van toepassing op seks in die relaties. Het begint al in Genesis. Daar wordt de mens 'beeld van God' genoemd. (Genesis 1:26,27). Dat is een feit, maar ook een roeping. Mensen zijn geroepen om 'beeld van God' te
5
zijn. Het valt op dat in die tekst in één adem gesproken wordt over de mens alleen en over de mensen (man en vrouw) samen. 'Man en vrouw schiep Hij hen'. Blijkbaar maakt de mens zijn roeping waar, niet alleen in zijn relatie met God zelf, maar ook in zijn relatie tot de ander. (Overigens ook in zijn relatie tot de Schepping). In Genesis 2:18 klinkt al: 'Het is niet goed dat de mens alleen zij'. Als mens kom je dan pas tot je recht en vervul je je roeping in relatie met je medemens. Je bent er voor elkaar en je hebt elkaar nodig. In de relatie tussen man en vrouw, ben je elkaar tot een hulp tegenover elkaar. Je bent er om elkaar te dienen. Dat is niet: willekeurig alle wensen van de ander vervullen. Nee, dat is: Wat je zelf bent, en watje ontvangen hebt ten goede laten komen van die ander. De ander op het oog hebben. En dat op een basis van gelijkwaardigheid. Telkens weer klinkt dit thema, waar het gaat over de relatie tussen man en vrouw. Hetzelfde wordt bedoeld in Efeze 5:21-33. [Daarnaast wordt dit gedeelte mede beïnvloed door de cultuur van die tijd. waar de vrouw in zekere zin ondergeschikt was aan de man.] [Vgl. Colossenzen 3:18,19]. Die roeping geldt ook wanneer het gaat over Seks. Ook in een seksuele relatie roept Godje om de ander op het oog te hebben en de ander aan te vullen. In die onderlinge relatie moeten mensen waar maken dat ze werkelijk beeld van God zijn. Dat blijkt een probleem te zijn. Dat merk je al in de beide volgende hoofdstukken van Genesis. Die goede manier van omgaan met elkaar wordt steeds weer bedreigd. Mensen heersen over elkaar, maken elkaar tot slaven voor zichzelf of doen elkaar op andere manieren kwaad. Mensen doen dat niet alleen met elkaar maar ook met God. Het leidt ertoe dat mensen in allerlei situaties van slavernij terecht komen. God blijft echter kiezen voor mensen. Hij blijft wel het goede met ons mensen op het oog hebben. Daarom kiest Hij het volk Israël en Hij sluit een verbond met het volk. Je zou kunnen zeggen: Hij verbindt zich aan dat volk en het volk verbindt zich aan Hem. Dit verbond wordt een voorbeeld voor andere afgesproken relaties tussen mensen. De relatie tussen man en vrouw valt daar ook onder. Dit verbond is een hulpmiddel om te voorkomen dat mensen (vooral zwakkeren) telkens tot slaven worden van de ander. In dat verbond zijn er afspraken, zodat iedereen weet waar je op aangesproken kunt worden. Door die afspraken moet vrijheid gegarandeerd worden en liefde meer kans krijgen. God streeft naar zo'n relatie met alle mensen. Daarom stuurt Hij zijn Zoon, om alle mensen erbij te roepen in dat verbond. Die verbondsrelatie moet er voor zorgen dat liefde niet uitgelegd wordt als 'bevrediging van je eigen behoeften'. In die verbondsrelatie gaat het om: Liefde en Vrijheid. Maar er worden andere woorden gebruikt om dat concreet te maken. Liefde wordt concreet als je het ,recht' van de ander op het oog hebt. Dat wil zeggen als je het goede voor de ander
6
zoekt. De bijbel gebruikt ook het woord 'waarheid'. Daarmee wordt bedoeld: 'Echt zijn', doen wat je belooft, trouw zijn. Iemand zijn die je kunt vertrouwen. Al deze dingen zijn ook van toepassing op de relatie tussen 'geliefden' en dus ook op seksuele relaties. In Efeze 5:25 legt Paulus het verband tussen de relatie van man en vrouw en de relatie die wij met Christus hebben. De liefde van Jezus Christus zelf wordt het voorbeeld van de manier waarop man en vrouw elkaar behoren lief te hebben. De relatie met Jezus Christus is daarom van groot belang voor onze relatie met elkaar voor de onderlingen liefde en daarom voor de seksualiteit. [Het begrip seksualiteit kom je in de bijbel niet tegen, omdat het ondenkbaar was zonder een relatie van liefde. Het is een belangrijk aspect van die liefdesrelatie] Seksualiteit kan alleen echt tot zijn recht komen in het kader van liefde. wat liefde is, dat wordt nog eens bezongen in 1Corinthe 13. [Pas op dat men 1Corinthe 13 niet zo leest dat het gezien wordt als de liefde die men van de ander naar zichzelf to verwacht, zonder tot zich te laten doordringen dat die liefde ook van mij als lezer gevraagd wordt tegenover de ander.] Binnen die relatie van liefde en trouw kan seksualiteit optimaal beleefd worden. Zonder dat wordt het gemakkelijk een macht die mensen van elkaar vervreemdt. hoe mooi die seksualiteit dan kan zijn wordt bezongen in het boek Hooglied. Daar klinkt voortdurend het verlangen om de partner ook seksueel te beminnen. Hoe kun je dit alles nu toepassen vandaag de dag? Ik denk dat het volgende in ieder geval te zeggen is: Wil seksualiteit tot zijn recht komen en positief beleefd kunnen worden, dan is het nodig 1. dat men er van beide kanten op uit is elkaar lief te hebben. Het goede met de ander voor te hebben. 2. dat er een duurzame relatie is waarin vertrouwen in elkaar heeft kunnen groeien en waarin de beide partners elkaar trouw zijn en willen blijven. [Echt en oprecht zijn naar elkaar] 3. dat men er van beide kanten op uit is om de vrijheid van de ander te garanderen. Dwang kan en mag in geen enkele vorm plaats hebben in die seksuele relatie. De vrijheid van de ander is je heilig. [Hiermee wordt niet bedoeld, de vrijheid om naar willekeur met een ander in bed te duiken. Dat zou in strijd zijn met de andere voorwaarden. 4. dat er veilige kaders zijn, dat wil zeggen afspraken waarop je elkaar kunt aanspreken en die bescherming bieden. [Een huwelijk kan een vorm zijn daarvoor, maar een samenlevingscontract evengoed. En misschien wel een verloving, dat wil zeggen een relatie waarin beide gericht zijn op een vaste relatie en waarin zij voor elkaar de bijbehorende afspraken al respecteren.]
7
8
Literatuur: In liefde trouw zijn, pastorale handreiking Samengesteld door de Gereformeerde Kerken in Nederland.
Suggesties voor doelstellingen 1.
De jongeren worden zich er bewust dat verkeerd beleefde seksualiteit jezelf en of de ander kan beschadigen.
2.
De Jongeren ontdekken dat God de seksualiteit gegeven heeft om te beleven in een relatie die gekenmerkt wordt door liefde en trouw.
3.
De jongeren ontdekken dat elke vorm van dwang of manipulatie verkeerd is, ook bij de beleving van seks. In strijd met Gods bedoeling.
4.
De jongeren ontdekken dat de bijbel open en positief spreekt over seksualiteit.
Suggesties voor de opzet van de avond
3 Andere inleiding: Houdt een opiniepeiling over de vraag: Wanneer ga je met iemand naar bed? Geef daarvoor een aantal mogelijke antwoorden [bijvoorbeeld: als je iemand aardig vindt; als je verliefd bent; als je verkering hebt; als je een hechte relatie hebt; als je getrouwd bent] en laat hen kiezen. Toon het statistiekje uit het begin van dit hoofdstuk en vraag de groep om er op te reageren. Praat hierover met elkaar door. 4 meningen van jongeren Gebruik een stukje uit het eerste deel van dit hoofdstuk als inleiding. Bijvoorbeeld reacties of opmerkingen van jongeren zelf over de relatie tussen seks en liefde. En laat de groep daarop reageren. 5 Video: Save Sex Bekijk aflevering 5 van de serie ‘Save Sex’ van de EO.: Sex wanneer? Selecteer daar een gedeelte uit van 5 a 10 minuten en bekijk dat gedeelte met je groep. Praat naar aanleiding daarvan door over dit onderwerp. De band geeft ook goede ideeën voor vragen die je kunt stellen. [De band is in het bezit van Marten]. 6 Seks is machtig Lees het gebed ‘Seks is machtig’ uit de bijlage met je groep en vraag hun reactie daarop.
Ideeën voor de inleiding 1 eigen verhaal Vertel iets over je eigen overwegingen m.b.t. seks en vertrouwen toen je van hun leeftijd was. Hoe dacht je daarover. Hoe denk je er nu over? Waarom anders? Wat heeft geloof er mee te maken? Probeer het te laten uitmonden in een soort stelling en laat de jongeren daarop reageren. 2 Gedicht: Ben je man en vrouw leef je lijf aan lijf niet alleen tweemaal zo weerbaar ben je ook tweemaal zo kwetsbaar tweemaal zo sterfelijk Hans Bouma Laat de jongeren op dit gedichtje reageren.
9
Gespreksideeën (vragen) Opmerking vooraf. Het onderwerp is misschien zo persoonlijk dat het niet mogelijk is om over eigen gevoelens en ervaringen van jongeren te spreken. Daarom kan het beter zijn om er over te spreken in de sfeer van meningen. Dus niet vragen: wanneer zou jij met een ander naar bed gaan? Maar: Wat vind je een normale leeftijd om met een jongen/meisje naar bed te gaan? Begin met wat meer algemene vragen. Vragen: 1. Op welke leeftijden hebben volgens jou kinderen in deze omgeving hun eerste seksuele ervaringen? [Vgl. grafiekje 1] 2. Merk je dat jongeren van jou leeftijd al zulke ervaringen hebben? Wat vind je daarvan? 3. Hoe denk je over sex voor het huwelijk? 4. Hoe zou het komen dat er nogal wat jongeren zijn die negatieve ervaringen hebben met seks. [Zie boven]
10
5. 6. 7. 8.
Wanneer mag je met elkaar naar bed? Wat vind je van de opmerking van het meisje dat zegt: Je moet elkaar wel kunnen vertrouwen, voordat je met elkaar naar bed gaat? Wat bedoelt zij daarmee volgens jou? Is liefde nodig om met elkaar naar bed te gaan? Wat is echte liefde volgens jou?
Te gebruiken bijbelgedeelten Hooglied 3:5: "Loop niet vooruit op de liefde, overhaast niets. Laat de liefde zichzelf openbaren als de tijd daarvoor gekomen is." 1Corinthe 13 laat zien wat liefde inhoud. Wie zo lief heeft, die zorgt ervoor de ander niet te beschadigen, die wil alleen het goede met de ander. Hetzelfde vind je in Johannes 15:9-17. Hooglied 7:6-8:4 laat iets zien van de positieve waardering van seksualiteit in de bijbel en tegelijk [8:4] iets van: Alles heeft zijn tijd, ga er niet onzorgvuldig en onverantwoordelijk mee om.
11
Bijlage Seks is machtig Seks is machtig en geheimzinnig. Hij schijnt wel een heel eigen kracht te hebben, sterk genoeg om wilskracht en gezond verstand de baas te zijn en de mensen een warboel van hun leven te laten maken. Seks is fascinerend. Ik houd ervan er met vrienden over te praten. Seks is opwindender dan wélk ander onderwerp ook. Maar 't is ook vreesaanjagend. Ik weet wel iets van seks door mijn ouders, vrienden en onderwijzers. Maar ik kan niet altijd uitmaken wát waar is. En ik geneer me ervoor om het aan iemand te vragen. Help me seks te begrijpen, Heer, en geef dat ik de juiste houding op dat gebied zal vinden. Help me te bedenken dat er niets smerigs of beschamends of grappigs aan seks is, maar dat het één van Uw gaven is. Juist omdat dit geschenk zo machtig is hebt U er grenzen aan gesteld, zodat we seks niet zullen gebruiken om onszelf en anderen te benadelen. Help me in te zien wat voor mij die grenzen zijn in deze periode van mijn leven. Help me van dit machtige geschenk te genieten binnen de grenzen die U gesteld hebt.
12
